Your search found 19388 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 12221-13709:

Postremo in Italiam reversus cum attulisset reliquas quatuor Librorum adnotationes, animum statim ad perficienda pariter supplementa traduxerat. Verum intervenit mors, inchoatum jam opus intercepit. At tum plane omissa supplementorum, quae deerant, cogitatione, visum est illos quatuor cum suis adnotationibus Libros uno justo volumine comprehensos in lucem emittere. Prodeunt illi hoc ipso tempore Palearinianis, quibus primi erant, Typis impressi, omnesque etsi longo post

hac Editione cum idem retinendus sit Titulus, ne nimirum ipso mutato diversum esse hoc Opus appareat, rogandus est Lector, ut hunc Titulum ad ea referat tempora, quibus decem hi Libri ab Auctore scripti sunt, neque hic alia requirat, quam quae inter potiora erant Philosophorum ad illam usque diem inventa. In illa nempe, quae tum erat, satis certe ampla atque illustri Philosophicarum rerum copia consistendum sibi esse Auctor decreverat; neque enim ipsi, vel si libuisset nova

hoc Opus appareat, rogandus est Lector, ut hunc Titulum ad ea referat tempora, quibus decem hi Libri ab Auctore scripti sunt, neque hic alia requirat, quam quae inter potiora erant Philosophorum ad illam usque diem inventa. In illa nempe, quae tum erat, satis certe ampla atque illustri Philosophicarum rerum copia consistendum sibi esse Auctor decreverat; neque enim ipsi, vel si libuisset nova quaeque porro persequi ac superioribus adjungere, vacuum jam suppetebat tempus,

indigeret. CHRISTOPHORI STAY / AD / BENEDICTUM FRATREM / EPISTOLA. Redditus est Liber mihi tuus, in quo Philosophiam, eam praesertim, quae a Newtono traditur, versibus complexus es; quem quidem et cupidissime excepi, et semel atque iterum maxima cum voluptate perlegi. Quid enim mihi gratius esse potest, quam cura jam omni, ac diuturni laboris molestia te esse

et semel atque iterum maxima cum voluptate perlegi. Quid enim mihi gratius esse potest, quam cura jam omni, ac diuturni laboris molestia te esse perfunctum; aut quid me magis delectet, quam ea tibi feliciter, atque ex animo processisse, quae ut susciperes, auctor ego tibi praecipuus fuissem? Nam eam quidem video additam esse rebus omnium elegantiam, atque ornatum, quem a te, cujus mihi in scribendo facultas satis est cognita, exoptare maxime potuissem.

exoptare maxime potuissem. Huc accedit, quod omnem hanc Philosophiae pertractationem uberiorem profecto, quam aut ego expectabam, aut ipse receperas, praestitisti; remissius enim acturum te putabam, neque ea tam facile traditurum, quae nimia septa essent explicandi difficultate. Nunc omnia fuse, copioseque persequutum esse te video, nihil ut fere in summa rerum obscuritate aut sit praetermissum, aut a carminum cultu, atque humanitate detractum. Ain

cum semel induxeris, freno velut jam recepto, quocumque libuerit, impellis, ac moves. Quapropter tibi ego plurimum, ac fere aeque mihimetipsi gratulor. Nosti enim quamdiu a te flagitarim, ut, cum in tradendis illius doctrinae rationibus, quae a Cartesio est instituta, non mediocrem legentium comprobationem esses consequutus, eo loci minime consisteres, animumque ad Newtonianam etiam Philosophiam versibus exornandam adjungeres. Tametsi enim superioris operis non

Tametsi enim superioris operis non inelegantem scribendi rationem, venustatemque satis agnoscerem, desiderabam tamen probatioris disciplinae delectum, ne cum te ad scribendum contulisses, videreris sententias sequutus esse hujusmodi, quae Musarum ingenio magis essent accommodatae, quam veritati, judicioque Naturae. Neque vero magnopere me movebat summa rerum difficultas, ac magnitudo: sperabam enim, quaecumque a communi carminum consuetudine remota, aut aliena etiam

assequuturum. Itaque cum rem aggressus esses, experiendi magis, ut ipse ajebas, voluntate, quam perficiendi spe, putabam nos, si non omnem solidam, atque expressam, at hujusmodi certe habituros illius doctrinae formam, quae et rebus, et versibus conveniret. Verum hoc minime inficior, me nunquam arbitratum esse, in his etiam versari ut velles, quae in Geometriae involucris, atque in tanta rerum obscuritate delitescerent. Nam

omnem solidam, atque expressam, at hujusmodi certe habituros illius doctrinae formam, quae et rebus, et versibus conveniret. Verum hoc minime inficior, me nunquam arbitratum esse, in his etiam versari ut velles, quae in Geometriae involucris, atque in tanta rerum obscuritate delitescerent. Nam neque tuae, neque cujusquam facultatis esse existimabam, ut universam motuum doctrinam, quam Mechanicam vocant, Keplerianas

Nam neque tuae, neque cujusquam facultatis esse existimabam, ut universam motuum doctrinam, quam Mechanicam vocant, Keplerianas leges, tam varios ac tam impeditos Lunae cursus, atque alia hujusmodi, quae a Gravitatis vi promanant, illa item quae lucis, et colorum naturam continent, enunciare, ac versibus expolire valeat. Quae cum omnia perfecta jam a te, atque absoluta esse videam, possumne illud tibi ominari, quod in scribendo

neque tuae, neque cujusquam facultatis esse existimabam, ut universam motuum doctrinam, quam Mechanicam vocant, Keplerianas leges, tam varios ac tam impeditos Lunae cursus, atque alia hujusmodi, quae a Gravitatis vi promanant, illa item quae lucis, et colorum naturam continent, enunciare, ac versibus expolire valeat. Quae cum omnia perfecta jam a te, atque absoluta esse videam, possumne illud tibi ominari, quod in scribendo propositum nobis habere minime quidem debemus,

quam Mechanicam vocant, Keplerianas leges, tam varios ac tam impeditos Lunae cursus, atque alia hujusmodi, quae a Gravitatis vi promanant, illa item quae lucis, et colorum naturam continent, enunciare, ac versibus expolire valeat. Quae cum omnia perfecta jam a te, atque absoluta esse videam, possumne illud tibi ominari, quod in scribendo propositum nobis habere minime quidem debemus, tamen si consequamur, libenti animo excipere ne Sapientes quidem vetant, ut quantum

habere minime quidem debemus, tamen si consequamur, libenti animo excipere ne Sapientes quidem vetant, ut quantum operae ac vigiliae tam diuturnus labor attulit, tantum legentium secunda comprobatio afferat jucunditatis. Si enim eorum, quae mandantur litteris, ab ipsa difficultate aliqua repetenda est laus, affirmare profecto ausim, ex quo Poetarum artificia extiterunt, a nemine unquam difficilioris rei pertractandae curam esse susceptam. Verum quae hominum

eorum, quae mandantur litteris, ab ipsa difficultate aliqua repetenda est laus, affirmare profecto ausim, ex quo Poetarum artificia extiterunt, a nemine unquam difficilioris rei pertractandae curam esse susceptam. Verum quae hominum est, sive in aliorum expendendis laboribus iniquitas, sive in judiciis ferendis varietas, facile accidet, ut, quae mihi ad commendationem valere plurimum videantur, eadem plerique arripiant ad reprehendendum. Erunt enim

ex quo Poetarum artificia extiterunt, a nemine unquam difficilioris rei pertractandae curam esse susceptam. Verum quae hominum est, sive in aliorum expendendis laboribus iniquitas, sive in judiciis ferendis varietas, facile accidet, ut, quae mihi ad commendationem valere plurimum videantur, eadem plerique arripiant ad reprehendendum. Erunt enim fortasse nonnulli, qui tam accurate res tam difficiles versibus pertractandas esse non arbitrentur, moremque Neoptolemi in

servari potissimum oportere dicant, ut moderatius, ac levius sit philosophandum: tenuiorem esse Musarum habitum, quam ut valentioris doctrinae vim sustinere possint: praescripta enim esse vocabula, et quasdam veluti disciplinae formulas, quae rerum vim, potestatemque duntaxat declarare valeant: has autem arcendas esse a carminibus, ac prorsus repudiandas, propterea quod quae a venustate, ac numeris omnino abhorreant: ita si persequi illa etiam velimus, quae ab intima

vim sustinere possint: praescripta enim esse vocabula, et quasdam veluti disciplinae formulas, quae rerum vim, potestatemque duntaxat declarare valeant: has autem arcendas esse a carminibus, ac prorsus repudiandas, propterea quod quae a venustate, ac numeris omnino abhorreant: ita si persequi illa etiam velimus, quae ab intima philosophia hauriri solent, cum eadem per se satis aspera sint, atque impedita posse ea quidem quasi mollitie enervari carminum, illustrari

formulas, quae rerum vim, potestatemque duntaxat declarare valeant: has autem arcendas esse a carminibus, ac prorsus repudiandas, propterea quod quae a venustate, ac numeris omnino abhorreant: ita si persequi illa etiam velimus, quae ab intima philosophia hauriri solent, cum eadem per se satis aspera sint, atque impedita posse ea quidem quasi mollitie enervari carminum, illustrari autem non posse. At qui ita sentiunt, nimium angustis terminis amplissima Poetarum

hauriri solent, cum eadem per se satis aspera sint, atque impedita posse ea quidem quasi mollitie enervari carminum, illustrari autem non posse. At qui ita sentiunt, nimium angustis terminis amplissima Poetarum studia definiunt. Quae enim erit tanta artis hujus inopia, atque infirmitas, si primos tantummodo possit aditus, ac summa rerum vestigia persequi, majoribus autem doctrinis, ac gravioribus enunciandis nulla sit facultas, atque copia? Sed hujus quidem

carminis in claritate, ac luce collocari, idque ut confirmarem, pluribus e locis repetere exempla possem, tamen ne gratiae aliquid tribuere videar, nihil quidem de te ipse amplius, at de universo potius hoc scribendi genere ea dicam, quae sentio. Ac primum hoc facile concesserim Musas profecto delicatioris cujusdam esse fastidii atque offensionis, ut solemnes quasdam disciplinae formulas respuant; quis enim ferat, ut in carminibus duplicatas rationes, ac triplicatas,

cujusdam esse fastidii atque offensionis, ut solemnes quasdam disciplinae formulas respuant; quis enim ferat, ut in carminibus duplicatas rationes, ac triplicatas, areas temporibus proportionales, atque alia hujusmodi usurpemus? Verum quae suis enunciare nominibus ob minus elegantem dicendi modum minime audemus, an eadem ut aliter efferamus, omnis interclusus est locus? Nullane alia erit ratio, qua haec verborum asperitas leniri, ac moderari possit? Quaeque ob

taedis ardentibus, aut Philoctetem, ac Prometheum vi doloris misere ejulantem, aliaque hujusmodi flexanima, atque ad aegritudinem, ac moerorem declarandum aptissima. Latius patet haec effingendarum imaginum ratio, atque ad res etiam, quae nullam habent animi perturbationem, exprimendas aeque convenire potest. Quid enim est tantopere a sensibus, vitaeque consuetudine abductum, quid tam asperum, tam impeditum, quod simulacra ejusmodi minime recipiat? Quare si hunc

quid tam asperum, tam impeditum, quod simulacra ejusmodi minime recipiat? Quare si hunc similitudinum, ac specierum usum ad severiores etiam doctrinas traducimus, si res quasque colorare, effingere, animare, oculis subjicere possumus, quae, malum, est ista judicii perversitas, ut tenebras claritati ac luci anteponamus? Nonne enim tum excitatur animus, ac movetur acrius, et signorum hujusmodi praesidio, quae obscuriora sunt, etiam videt, ac percipit clarius, quam si

quasque colorare, effingere, animare, oculis subjicere possumus, quae, malum, est ista judicii perversitas, ut tenebras claritati ac luci anteponamus? Nonne enim tum excitatur animus, ac movetur acrius, et signorum hujusmodi praesidio, quae obscuriora sunt, etiam videt, ac percipit clarius, quam si solemnibus vocabulis, usitatoque loquendi more indicarentur? Nam si aliquam a Philosophia accersitam, sive ex ipsa Geometria sententiam proponere mihi velis, quae quidem

praesidio, quae obscuriora sunt, etiam videt, ac percipit clarius, quam si solemnibus vocabulis, usitatoque loquendi more indicarentur? Nam si aliquam a Philosophia accersitam, sive ex ipsa Geometria sententiam proponere mihi velis, quae quidem usitatis verbis horridius dici solet, ut si solida similia in ratione triplicata laterum homologorum esse dicas, num idem minus intelligam, si liberalius hisce tuis versibus exponatur?
Nec

crescit
Mensura duplici; debetur terna sed ipsi
Moli, quandoquidem pariter procurrit in altum.
Propterea si sint simili constructa figura
Horrea nostra tuis, sed parjete quae magis alto
Claudantur decies; centum frons undique major
Partibus excurret; centum at non partibus istis
Ditior ipse ego sim, decies sed denique centum,
Si duro agrestum

contractius, hoc tibi constet
Major mobilitas; producto a tempore contra
Illa remissior existat, spatioque minuto;
Propterea breviore viam qui tempore eandem,
Aut, mage quae longa est, in eodem tempore carpunt,
Prae reliquis laudantur equi, palmamque reportant
Cursores: animos spectantum a plausibus acres
Exacuunt, quatiuntque jubam, insultantque superbi,

Cursores: animos spectantum a plausibus acres
Exacuunt, quatiuntque jubam, insultantque superbi,
Dum per Olympiacos resonat victoria campos. Quae quidem cum lego, praeter quam quod argumentum plane assequor, libentius etiam assequor; dum enim splendidiora haec adjumenta ad obscuritatem amovendam comparantur, rebus etiam accedit hilaritas quaedam, ac lepos, quo fit,

atque amoeniore cultu distinguenda sunt omnia, sed, qui res deceat, servandus est modus. Quemadmodum enim in hominum vita venustas quaedam, atque jucunditas morum pro sua cujusque natura, institutoque inest, ut non eadem, quae juvenes deceat, senioribus etiam consentanea sit, quaeque in solutiore vitae genere convenire possit, eadem in graviore adhibeatur; sic in carminum artificiis suus est rebus quibusque cultus, nec qui levioribus studiis aptus esse

nobis censemus, si apte omnia, si composite, si ad rem accommodate exponantur. Reliquum est, ut eorum etiam reprehensionibus occurramus, qui paucos difficilioribus Philosophiae studiis teneri putant, atque idcirco carminum jucunditatem, quae ad omnium permovendos animos est instituta, negant adhibendam esse hujusmodi rebus, quae ad sapientium usum, atque intelligentiam sint accommodatae; nam neque hos ea fortasse curaturos, quae ex ipsis fontibus haurire malint, neque

est, ut eorum etiam reprehensionibus occurramus, qui paucos difficilioribus Philosophiae studiis teneri putant, atque idcirco carminum jucunditatem, quae ad omnium permovendos animos est instituta, negant adhibendam esse hujusmodi rebus, quae ad sapientium usum, atque intelligentiam sint accommodatae; nam neque hos ea fortasse curaturos, quae ex ipsis fontibus haurire malint, neque indoctos, qui intelligere non possint. Ego autem non tam inimicos alienae industriae eos

putant, atque idcirco carminum jucunditatem, quae ad omnium permovendos animos est instituta, negant adhibendam esse hujusmodi rebus, quae ad sapientium usum, atque intelligentiam sint accommodatae; nam neque hos ea fortasse curaturos, quae ex ipsis fontibus haurire malint, neque indoctos, qui intelligere non possint. Ego autem non tam inimicos alienae industriae eos dixerim, qui nos a scribendo abducant, quam hujus aetatis gloriae invidos, qui paucorum cognitione

Regum ipsorum, populorumque opibus Philosophiam proferri, atque extendi videmus, et hisce praesidiis eo usque perductam esse, ut plura nobis in inquirenda natura sint cognita, quam omnium superiorum temporum diuturnitas viderit? Verum si, quae optima sunt, eadem a paucis conquirantur, an idcirco etiam erunt a Musarum cognitione removenda? Quasi vero ea tantummodo, quae ludicra, ac leviora sint, venustiore hoc scribendi genere pertractari oporteat, aut eos, qui severioribus

plura nobis in inquirenda natura sint cognita, quam omnium superiorum temporum diuturnitas viderit? Verum si, quae optima sunt, eadem a paucis conquirantur, an idcirco etiam erunt a Musarum cognitione removenda? Quasi vero ea tantummodo, quae ludicra, ac leviora sint, venustiore hoc scribendi genere pertractari oporteat, aut eos, qui severioribus studiis sese dediderunt, bene, ac gnaviter ab omni humanitate alienos esse censeamus. Num enim, quia aliunde doctrinas petere

vero eo libentius ad haec confluent, ut unde antea aegritudinem animo contraxerant, inde humanissime recreentur. Quapropter quid est, quod illos a liberaliori hac jucunditate prohibeamus, nisi forte imitari velimus L. Lucilium, qui ea, quae scriberet, a doctissimis legi recusabat. Nam facete ille quidem, qui neque ab indoctis, quos omnino contemneret, neque a doctissimis sua legi vellet, cum ea scriberet, in quibus summa profecto esset urbanitas, sed

qui neque ab indoctis, quos omnino contemneret, neque a doctissimis sua legi vellet, cum ea scriberet, in quibus summa profecto esset urbanitas, sed doctrina mediocris. Sed ad hujusmodi res si Musarum elegantiam traducamus, quae et gravissimae sint, et ad Sapientium usum aptissimae, quid causae est, cur pauciorum, id est doctissimorum hominum oculos atque ora fugiamus? imo si nobis eorum, qui nostra legant, eligendi detur optio, cur non eos praecipue

usum aptissimae, quid causae est, cur pauciorum, id est doctissimorum hominum oculos atque ora fugiamus? imo si nobis eorum, qui nostra legant, eligendi detur optio, cur non eos praecipue quaeramus, quorum judicio, atque auctoritate, quae tradimus litteris, comprobentur? Malo enim praestantiam, quam multitudinem legentium. Bene Euripides, qui in tragoediis recitandis Platonem concioni praetulit; quod multo etiam magis nobis est quaerendum in rebus gravissimis,

conventus, ac plausus consectatur, sed paucis contenta judicibus in sapientiorum duntaxat comprobatione conquiescit. Sapientes autem viros non modo libenter excepturos arbitror, sed haud levem nobis etiam gratiam habituros, cum quae ipsi cogitant, quaeque in doctrinae quasi penetralibus delitescunt, aliena industria ornatiora, ac meliora in lucem proferri videant. Plurima hoc loco et veterum, et recentiorum Philosophorum judicia colligere possem. Sed cum

viri de illustranda Philosophiae genere seligendo veritatis ipsius, atque omnium consensu, quam tacito unius suffragio moveamur. An erat nobis diu ambigendum, quem potissimum sequeremur, cum Newtoni unius summam laudem, atque eorum, quae ab illo sunt inventa, incredibilem magnitudinem, ac praestantiam consideraremus? Quod Socrati accidisse accepimus, ut Graeciae universae testimonio sapientissimus judicaretur; idem profecto summo viro contigit, ut vivus etiam, ac

Magna sane pollicebantur Veteres, et qui deinceps subsequuti sunt, alii Philosophi, cum rerum sese omnium causas edituros reciperent, sed et propter ingenii tenuitatem, et propter viarum aut ignorationem, aut immensam longinquitatem, quae magnifice pollicebantur, praestare, eoque ipsi pertingere non poterant. Magna est enim naturae amplitudo, infinitus pene rerum numerus, quorum aliae sui vastitate, atque immensis spatiorum distantiis, aliae parvitate ipsa sese nobis

causarumque scientiam comprehendere, complectique animo velimus. Sed ubi tantae cognitionis comparandae instrumenta atque praesidia? sunt corporis sensus, sed breves illi quidem, atque angusti, quibus ea tantummodo usurpare possumus, quae prope nos sunt posita, atque ad eorundem sensuum usum perceptionemque accommodata. Ulla igitur spes erat, ut quispiam universam naturae descriptionem absolveret, quando et rei ipsius summa esset obscuritas, nobis autem adjumenta rerum

Ulla igitur spes erat, ut quispiam universam naturae descriptionem absolveret, quando et rei ipsius summa esset obscuritas, nobis autem adjumenta rerum cognoscendarum omnino deessent? Nam si ingenio, et cogitatione ea persequi velimus, quae sub sensus minime cadunt, commenta magis nostra, quam res ipsas describemus. Sed plerique vel ingenii aestu, vel gloriae cupiditate abrepti, cum omnem rerum formam, atque ordinem tenere sese, ac perspicere jactarent, ad illa, quae

quae sub sensus minime cadunt, commenta magis nostra, quam res ipsas describemus. Sed plerique vel ingenii aestu, vel gloriae cupiditate abrepti, cum omnem rerum formam, atque ordinem tenere sese, ac perspicere jactarent, ad illa, quae omnino ignorarent, delabi maluerunt, quam ea quaerere, quae in sensus ipsos facile incurrerent. Illi igitur dum initia, primasque causas aequo cupidius consectabantur, a rebus ipsis, quae cognosci quidem poterant, si veri inquirendi

quam res ipsas describemus. Sed plerique vel ingenii aestu, vel gloriae cupiditate abrepti, cum omnem rerum formam, atque ordinem tenere sese, ac perspicere jactarent, ad illa, quae omnino ignorarent, delabi maluerunt, quam ea quaerere, quae in sensus ipsos facile incurrerent. Illi igitur dum initia, primasque causas aequo cupidius consectabantur, a rebus ipsis, quae cognosci quidem poterant, si veri inquirendi viis institissent, longe aberrabant. Tametsi enim imbecilla

tenere sese, ac perspicere jactarent, ad illa, quae omnino ignorarent, delabi maluerunt, quam ea quaerere, quae in sensus ipsos facile incurrerent. Illi igitur dum initia, primasque causas aequo cupidius consectabantur, a rebus ipsis, quae cognosci quidem poterant, si veri inquirendi viis institissent, longe aberrabant. Tametsi enim imbecilla nostra sint nimisque angusta ingenia, ut causas omnes continere possint, datus est tamen aliquis nobis permultis in rebus veri

inspiciendum, quid constans in rebus, quid varium sit, inquirendum. Tum omnis animi contentio eo potissimum est convertenda, ut videamus, quid aptum inter se, conveniens sit, aut quid quamque rem rite consequatur, ut eorum praesidio, quae probe nobis explorata sint, ad eorum etiam, quae ignorabamus, scientiam perveniamus. Quibus quasi fundamentis positis, nequaquam nobis erit expetendum, ut et subito intelligamus, quibus e naturae legibus rerum omnium efflorescat ordo,

sit, inquirendum. Tum omnis animi contentio eo potissimum est convertenda, ut videamus, quid aptum inter se, conveniens sit, aut quid quamque rem rite consequatur, ut eorum praesidio, quae probe nobis explorata sint, ad eorum etiam, quae ignorabamus, scientiam perveniamus. Quibus quasi fundamentis positis, nequaquam nobis erit expetendum, ut et subito intelligamus, quibus e naturae legibus rerum omnium efflorescat ordo, ac ipsa rerum initia, summosque ortus aperiamus.

adjumentis ad proximiores tantummodo assequendas causas inducamur. Est enim longissima quaedam continuatio, causarumque series, ut aliae propius res ipsas attingant, ac gignant, eaedem ex aliis superioribus emanent, illae autem ex iis, quae proxime antecedunt, atque ita aliae ex aliis, tanquam ramorum aliorum ex aliis erumpentium propagines, consequantur, donec perventum sit ad prima rerum initia, summasque causas, velut altissimas stirpes, unde reliquarum omnium

deveniendum est, ut per inferiorum deinde, ac succedentium causarum ordines ad ultimos rerum effectus perspiciendos descendamus; sed a rebus ipsis paulatim pedetentimque ad propinquiores primo causas movendus est cursus, deinde ad alias, quae propiores iis sunt, gradus faciendus, atque ita ad remotiorum etiam seriem, colligationemque progrediendum, quoad ingenii nostri imbecillitas admirabilem tanti ordinis magnitudinem sustinere possit. Aequo enim animo

ipsius figuram ac conformationem ex una eademque causa proficisci videremus? Quantam vero mentis vim, ingeniique aciem, quantam perspiciendi eam esse celeritatem oportuit, quantam in geometria, atque illa infinitorum doctrina solertiam, quae difficillimas hujusmodi, atque obscurissimas corporum vires, quas abdiderat ac tenebris Natura obduxerat, quae aliorum corporis cognoscendorum munerum fuit ratio, eadem etiam indagandae, ac eruendae gravitatis par esse potuit. Quae

aciem, quantam perspiciendi eam esse celeritatem oportuit, quantam in geometria, atque illa infinitorum doctrina solertiam, quae difficillimas hujusmodi, atque obscurissimas corporum vires, quas abdiderat ac tenebris Natura obduxerat, quae aliorum corporis cognoscendorum munerum fuit ratio, eadem etiam indagandae, ac eruendae gravitatis par esse potuit. Quae enim eximia excitanda animadversio est, ut extensa intelligamus esse corpora, dividi eadem, et moveri, ac minime

quae difficillimas hujusmodi, atque obscurissimas corporum vires, quas abdiderat ac tenebris Natura obduxerat, quae aliorum corporis cognoscendorum munerum fuit ratio, eadem etiam indagandae, ac eruendae gravitatis par esse potuit. Quae enim eximia excitanda animadversio est, ut extensa intelligamus esse corpora, dividi eadem, et moveri, ac minime penetrari posse, atque alia ejusdem generis complura? Unjuscujusque mehercule corporis usu, et quotidiana oculorum

ut universis insidere corporibus cognosceremus, quantus erat rerum ordo perlustrandus, quantus in superandis, amovendisque impedimentis, sustinendus labor? Permulta quidem exempla repeti poterant, ab eorum corporum experimentis, quae totius terrae ambitu continerentur; sed illa minime quidem fatis esse poterant, ut rem omnem conficerent. Aliae erant perlustrandae regiones, ubi amplioribus spatiis corpora excurrerent, caeli conversiones, atque astrorum cursus

regiones, ubi amplioribus spatiis corpora excurrerent, caeli conversiones, atque astrorum cursus diligentissime considerandi, ut ex tot ingentibus, variisque motibus gravitatis mores perspicerentur, tantique muneris fides eluceret. Quae ille cum diu multumque intellexisset, cum constare omnia cerneret, singularumque rerum exemplis, ac testimoniis comprobari, tum vero ad caetera corporum officia gravitatis accessionem fieri oportere minime dubitavit, ejusdem legibus,

cumque easdem, quas ipse praescripsisset, germanas esse Naturae leges declararent! Atque hoc quidem ille in conversionibus siderum, atque ingentibus hisce mundi corporibus praestitit. Quid autem? Num leviora illa, ac minora esse censemus, quae in tenuissimis radiorum particulis perfecit? Nam quid corpore illo, quae lux dicitur, nobis erat obscurius? Nam autem postea, quam haec quoque est ab illo pertractata naturae pars, quid nobis in ea penitus cogniscenda

Atque hoc quidem ille in conversionibus siderum, atque ingentibus hisce mundi corporibus praestitit. Quid autem? Num leviora illa, ac minora esse censemus, quae in tenuissimis radiorum particulis perfecit? Nam quid corpore illo, quae lux dicitur, nobis erat obscurius? Nam autem postea, quam haec quoque est ab illo pertractata naturae pars, quid nobis in ea penitus cogniscenda claritatis omnino defuit? Subtilissimum, ac tenuissimum lucis radium

postea, quam haec quoque est ab illo pertractata naturae pars, quid nobis in ea penitus cogniscenda claritatis omnino defuit? Subtilissimum, ac tenuissimum lucis radium dividimus, ac dispertimur, singulis quibusque partibus quae ratio, quae vis insit, novimus, e quorum admixtione quae colorum discrimina oriantur, quoque e corporum contextu qui redeat color, definimus. Quid denique est in minimis his rebus, atque a sensuum usu remotissimis, quod non optime sit

quam haec quoque est ab illo pertractata naturae pars, quid nobis in ea penitus cogniscenda claritatis omnino defuit? Subtilissimum, ac tenuissimum lucis radium dividimus, ac dispertimur, singulis quibusque partibus quae ratio, quae vis insit, novimus, e quorum admixtione quae colorum discrimina oriantur, quoque e corporum contextu qui redeat color, definimus. Quid denique est in minimis his rebus, atque a sensuum usu remotissimis, quod non optime sit nobis

pars, quid nobis in ea penitus cogniscenda claritatis omnino defuit? Subtilissimum, ac tenuissimum lucis radium dividimus, ac dispertimur, singulis quibusque partibus quae ratio, quae vis insit, novimus, e quorum admixtione quae colorum discrimina oriantur, quoque e corporum contextu qui redeat color, definimus. Quid denique est in minimis his rebus, atque a sensuum usu remotissimis, quod non optime sit nobis cognitum, atque perspectum? Quibus in omnibus

contextu qui redeat color, definimus. Quid denique est in minimis his rebus, atque a sensuum usu remotissimis, quod non optime sit nobis cognitum, atque perspectum? Quibus in omnibus illud mihi mirabilius videri solet, hasce res tantas, quae plurimarum aetatum, et hominum gloriam cumulare, atque exornare potuissent, ab uno eodemque Newtono et inventas, et perfectas esse. Nam illud quidem cum in omnibus, tam in praestantioribus rebus quibusque usuvenire maxime videmus, ut

Newtonum, Poetarum principem Homerum alterum, quos quidem in dissimillimis artibus simillima laude dignos arbitror. Ante Homerum si qui fuerunt poetae, hujusmodi certe fuerunt, quales ille in Phaeacum, ac Procorum epulis adhibuit. Verum quae Poematis vis esset, ac virtus, quod illustrium virorum res gestas contineret, ornamentisque omnibus illustraret, a nemine quidem antea erat intellectum. Exortus est ille, qui fabulam cum invenisset, idem ita perfecit, ut legitimi

expoliendi, ac exornandi Poematis gloriam siquis est assequutus, non ab illo repetat, atque accersat? Quid hoc similius esse potest, atque ad exprimenda Newtoni in Philosophiam merita aptius? Cujusnam enim ea laus esse potest, ut eorum, quae ab illo sunt prodita, aut inveniendi laudem occuparit, aut perficiendi gloriam sibi vindicet? Nam si qui gravitatis vires, aut colorum causas ab aliis quoque saltem conjectura indicatas velint, iis ego, ut multum tribuam, hujusmodi

excoluerint, ornarit, auxerint; tamen quidnam est tam eximie ab iis adjectum, cujus non ipse antea quodammodo semina jecerit, aut vestigia apertissime commonstrarit? Is enim in Philosophia architectus, molitor, effector dicendus est, qui, quae summa, ac praecipua erant, invenit, atque absolvit, caetera item, quae tenuiora essent, adumbravit, ac aliis excolenda reliquit, atque ita idem omnia et inchoasse, et perfecisse videri possit. Atque utinam ab his, qui deinde ad has

cujus non ipse antea quodammodo semina jecerit, aut vestigia apertissime commonstrarit? Is enim in Philosophia architectus, molitor, effector dicendus est, qui, quae summa, ac praecipua erant, invenit, atque absolvit, caetera item, quae tenuiora essent, adumbravit, ac aliis excolenda reliquit, atque ita idem omnia et inchoasse, et perfecisse videri possit. Atque utinam ab his, qui deinde ad has disciplinas excolendas sese conferunt, ampla quaedam, atque insignia

corporis; sensus enim, quibus corporum notitias haurimus, ad naturam non pertingunt, et pauci sunt, et imbecilles, ad vers. 480. In corporibus esse vim quandam excitandi in nobis ideas, ut caloris, frigoris, etc. quae rebus ipsis similes non sunt, esse alias item eorundem proprietates, quas essentiales dicimus, sed harum perpaucas a nobis cognosci, quae hic enumerantur. Ad vers. 548. Quamvis corporis naturam

excitandi in nobis ideas, ut caloris, frigoris, etc. quae rebus ipsis similes non sunt, esse alias item eorundem proprietates, quas essentiales dicimus, sed harum perpaucas a nobis cognosci, quae hic enumerantur. Ad vers. 548. Quamvis corporis naturam cognoscere non possimus, investigationem tamen earum proprietatum nobis non ommitendum. Tum a vers. 607. de tempore, et

naturae investigatione regulas prae oculis habendas: primam esse; eas qualitates corporum universales esse, quas omnibus convenire experimur: secundam; causas rerum non plures ponendas esse, quam quae Naturae phaenomenis explicandis sufficiant: tertiam; effectuum ejusdem generis easdem causas esse. His rite servatis, quamvis certi in statuendis causis esse non possimus, ab errandi tamen periculo plurimum nos abesse.

inductione probat, nempe, impenetrabilia, extensa esse, ad figuras omnes, motusque recipiendos idonea, atque in immensum divisibilia. Deinde a vers. 1420 proprietatem a Recentioribus detectam explicat, nimirum vim inertiae quae corpus conservat in eodem statu quietis, vel motus uniformis in directum, nisi aliqua vis externa cogat eum statum immutare: exponit hujusmodi vires statum immutantes, quae et agentes vocantur, dividit, ac metitur, ad

Recentioribus detectam explicat, nimirum vim inertiae quae corpus conservat in eodem statu quietis, vel motus uniformis in directum, nisi aliqua vis externa cogat eum statum immutare: exponit hujusmodi vires statum immutantes, quae et agentes vocantur, dividit, ac metitur, ad versum 1515. Tum virium, ac motuum compositionem aggreditur tam directam, quam obliquam, ac eorundem resolutionem. Porro a vers. 1690 de viribus centralibus agit, per quas

semper in eodem plano, quod transit per rectam, per quam corpus projicitur, et per centrum virium; et fiunt areae, seu sectores illius curvae temporibus proportionales. A vers. 1828 significationes quarundam vocum, quae huc pertinent, declarantur; in quo vis tangentialis differat a vi inertia, et a vi, quam centripetam appellamus, unde vis certifugae nomen, et quid sit. Nullam esse pugnam inter centripetas, et centrifugas

describit, semper perseverat, neque tum poterit ob continuos impulsus in centrum cadere, in eoque sisti. Demum a vers. 2050 ad vers. 2069 animadvertendum hoc esse ait, si corpus vi repellente impulsum a centro fugiet, figuram, quae describetur, convexitatem centro obversuram. Concludit postremo, ut corporibus, sic mentibus suam videri esse vim quandam inertiae, qua eundem, in quo sunt, statum animi conservare nituntur, nisi extrinsecus quibusdam

existit. Tum quid debeat accidere in collisione corporum perfecte mollium, quid in perfecte elasticorum, considerat, demum ad imperfecte elastica, qualia revera sunt corpora, devenit, ad versum 679. Hic refellit quaedam, quae aequalitati actionis, et reactionis repugnare videri possint. A vers. 727 postremam generalem materiae proprietatem aggreditur, mutuam nimirum Gravitatem, a Newtono primum detectam. In gravitate generali continetur haec

cum omnia phaenomena a sola vi inertia et actionibus potentiarum pendeant. A vers. 1232 corpus ab aliqua vi oblique projiciente, et simul a gravitate impulsum curvam lineam descripturum esse, ait, quam Parabolam dicimus, quae est una e conicis Sectionibus, qua occasione coni originem, et conicas Sectiones explicat a vers. 1252, Ellipsim nempe, Parabolam, et Hyperbolam, variosque usus earum commemorat ad vers. 1509, inter quos et eum refert,

A vers. 1523 transit ad motum per plana inclinata: hic statim resolvit vim gravitatis in duas, alteram perpendicularem plano, alteram parallelam; illa eliditur; haec constans corpus deorsum fert cum iis eisdem legibus, quae in libero descensu expositae; hoc tantum discrimen hic agnoscendum, quod ea vis descensum obliquum sollicitans est ad totam gravitatem, ut est altitudo plani ad longitudinem; unde duo infert; primum pertinet ad altitudines

descensum per arcus exiguos circuli, sed inaequales, non esse accurate aequidiuturnum, ut falso multi crediderunt, atque hujus erroris originem aperit, et quid animadvertendum sit, docet ad vers. 1731. Ut vero exponat, quae ratio sit temporum descensus per chordas et per arcus, incipit a descensu gravium per plura plana inclinata, et inde ad descensum per arcus transit, in quos illa plana infinite minuta desinere concipiuntur; unde demonstrat

alia curvarum genera, quas in classes distribuit; aliae Geometricae sunt, aliae Transcendentes; ex his unam eligit, quam consideret, Cycloidem, his nimirum rebus pernecessariam. Igitur a vers. 266. Cycloidis genesim explicat, quae describitur motu puncti in circumferentia circuli revoluti super rectam lineam. Tum paulum ad ea, quae ad Cycloidis historiam pertinent, delabitur, et ad aliquas ejus proprietates ad vers. 313. Hae tamen inter alias

unam eligit, quam consideret, Cycloidem, his nimirum rebus pernecessariam. Igitur a vers. 266. Cycloidis genesim explicat, quae describitur motu puncti in circumferentia circuli revoluti super rectam lineam. Tum paulum ad ea, quae ad Cycloidis historiam pertinent, delabitur, et ad aliquas ejus proprietates ad vers. 313. Hae tamen inter alias praecipuae ejus proprietates sunt, scilicet grave corpus per eam cadens, quantumvis arcus inaequales sint,

inaequales sint, eodem semper descendit tempore, quod ipsum tempus hic determinatur: et per eam fit corporis descensus brevissimus. Tum addit et hoc, corpus scilicet per ipsam descendens aequaliter ubique ejus arcum premit. Quae omnia vera sunt in hypothesi gravitatis constantis, et seclusa quavis resistentia. A versu 420. ad versum 454, si, ut dictum in ascensu rectilineo, corpus cum acquisita in fine arcus velocitate per eumdem arcum impellatur,

altitudinem, ut circuli semicircumferentia ad diametrum, et bina inter se pendula comparando, quadrata temporum sunt, ut longitudines pendulorum: at velocitas pendet ab altitudine initii arcus supra imum punctum. A vers. 542., quae ad centrum oscillationes pertinent, attingit, quo centro praesertim opus est, ubi quantum spatii corpora libere descendendo, dato tempore percurrant, inquiritur, et ubi transmittendae ad posteros mensurae longitudinum

particulis aequalem probat ex eo, quod corpora omnia in medio non resistente aeque velociter descendant, ad vers. 1089. Haec tamen aequalitas in aere ob ejus resistentiam turbatur, ubi de fluidorum disserit resistentia, quae pendet a superficie corporis, ab ejus celeritate, a fluidi densitate, et tenacitate: sed difficile est tot causarum effectus accurate definire. Corpora per fluidum translata, quo densiora sunt, hoc minus retardantur, a

centri gravitatis proprietates, quomodo inveniri possit hujusmodi centrum pluribus corporibus commune, tum quaedam utilissima de eodem theoremata proponit, et demonstrat. Nunc a vers. 1727. comparat inter se gravitates, quae sunt in diversis terrae locis; earum directionem non esse ubique parallelam ait; ubi terrae figuram ad globi formam accedere demonstrat, et cur difficile invenire, an gravitas inaequalis constet in diversis terrae locis.

deduxit; Newtonus vero ad eam accuratius determinandam gravitatis generalis mutuae vires praeterea consideravit. Demum a vers. 2064 digreditur usque ad finem ad varias humanarum mentium inaequalitates, atque inclinationes, quae ortum ducunt a diversis lorum, morum, exemplorum, judiciorum, affectuum conditionibus, iis tamen, ait, Sapientem non moveri, sed naturae vi dumtaxat duci, ac recta rationi obtemperare.

caelestium corporum dispositio latuerit, exposita variis veterum, nec non et recentiorum Astronomorum erroribus, declarat, receptumque jam inter Planetas statuit, tresque proponit Keplerianas leges, ad quas intelligendas ea, quae in Ellipsi scitu necessaria sunt, breviter persequitur. A vers. 514 prima Kepleri lex Solem in altero locat e binis Ellipseos focis, qua in Curva quivis Planeta orbem percurrit suum. Per secundam legem areae orbium

demum praecessio in hoc apparatu non desunt. Quorum omnium causas redditurus a vers. 687 ex tertia Kepleri lege deducit Planetas omnes primarios in Solem, omnesque secundarios in suos primarios illa gravitatis vi tendere, quae in ratione sit reciproca duplicata distantiarum, ea videlicet ipsa, quae inventa est in gravitate Lunae cum gravitate nostrorum corporum comparata. Qua in ratione explicanda, et confirmanda ad vers. 822 immoratur. Ex

a vers. 687 ex tertia Kepleri lege deducit Planetas omnes primarios in Solem, omnesque secundarios in suos primarios illa gravitatis vi tendere, quae in ratione sit reciproca duplicata distantiarum, ea videlicet ipsa, quae inventa est in gravitate Lunae cum gravitate nostrorum corporum comparata. Qua in ratione explicanda, et confirmanda ad vers. 822 immoratur. Ex quibus infert gravitatem nostrorum corporum in Terram ejusdem esse, ac eam

est in gravitate Lunae cum gravitate nostrorum corporum comparata. Qua in ratione explicanda, et confirmanda ad vers. 822 immoratur. Ex quibus infert gravitatem nostrorum corporum in Terram ejusdem esse, ac eam generis, quae primarios Planetas in Solem, secundarios in primarios trahit; propterea diffusam undique per totum Planetarum hoc ingens spatium esse, nec jam soli, ut hactenus creditum, Terrae tribuendam. A vers. 851 descendit ad

in primarios trahit; propterea diffusam undique per totum Planetarum hoc ingens spatium esse, nec jam soli, ut hactenus creditum, Terrae tribuendam. A vers. 851 descendit ad problemata quaedam motus corporum projectorum, quae ejusmodi vi solicitentur, definitque, quid corpora, ut in ellipsi ferantur, aut in parabola, determinet. Expositurus porro Cometas quoque eadem, qua Planetas, teneri gravitatis in solem vi, eas primum describit, quales

Cometarum multas affert observationes; unde evincit ad vers. 1266, confirmatque generalem illam in Solem gravitatem revera existere. Eam veteres Pythagoricos agnovisse ex illa caelesti eorum harmonia quidam suspicantur, quae tamen conjectura solido argumento non innititur. A vers. 1350 gravitatem hanc esse mutuam inter omnes materiae particulas docet, proinde et mutuam esse inter Solem, et primarios Planetas, et secundarios, eamque generatim

descendendo in sphaera, vel in sphaeroide elliptica a superficie ad centrum gravitatem decrescere in ratione directa simplici distantiarum; hinc determinatur et ratio, qua gravitas decrescit aequatorem pergentibus a polo, quae res cum Telluris figura connexa est, multoque expeditius invenitur, quam datis Ellipsoidis axibus gravitas tota, sive ipsius ad haec sua incrementa ratio. Tunc quaedam a Newtono inventa theoremata innuit ad hoc argumentum

oblita temere procurrit. LIBRI QUINTI. Primum homines necessitas effecit industrios ad artes, quibus vitae subvenirent, inveniendas, quae deinde ad delicias, ad fastum, ambitionemque traductae sunt; quod pluribus illustratur exemplis; illud praecipue exquiritur, unde homines a naturali inter se aequalitate ad inaequalitatem transierint, et ad rerum dominia,

unde homines a naturali inter se aequalitate ad inaequalitatem transierint, et ad rerum dominia, ac terrarum pro cujusque jure divisiones, qua ex re agros dimetiendi profluxit ars, praesertim in Aegypto, exundante Nilo, quae deinde mirum aucta in modum sub Geometria nomine transiit ad universae Telluris magnitudinem, figuramque deprehendendam, et ad distantias, ac moles siderum. Haec praefatus de magnitudine, et figura Telluris per

rem cognoscendi praesertim in maxime distantibus Terrae intervallis, ut facilius evitari possint errores, missae sunt illae duae Academicorum turmae, altera in Americam, in Laponiam altera sub ducibus Godinio, et Maupertuisio, quae quid, quam diu egerint, quantaque cura, laboribus et periculis, refertur ad vers. 865. aliaeque referuntur in Gallia tunc temporis initiae graduum dimensiones, quaeque postmodum ad Promontorium Bonae Spei, atque

omnibus deducitur Terram esse ad polos compressam; quatenus autem, adhuc incertum esse, cum omnia graduum dimensorum discrimina uni tantummodo formae consentire non possint. Qua occasione inquirit, quaenam ea Terrae forma sit, quae per graduum mensuras revera investigatur, ipsamque, ait, ob inaequalem textum in Terrae partibus praesertim prope superficiem, inaequalem aliquantulum esse, atque undantem quodammodo, eo nempe discrimine, quod a nobis ob

centrum longe implexus, quanquam non longe ab Ellipsi distantes debere describere, idque ad vers. 1855. Eas invenire Curvas, ac determinare veras planetarum cum primariorum, tum secundariorum orbitas humani ingenii his saltem, quae nunc habemus, praesidiis muniti vires exsuperat. Ipsum quoque trium corporum se mutuo trahentium systema inextricabile videtur, quod mitescit tamen, si unum corpus sit longe maximum, reliqua vero duo minora, et ad ingentem

lunaris orbitae, transfert ad Saturni annulum, atque ad aequinoctiorum praecessionem explicandam, quam a vers. 376 ad vers. 449 pertractat. Tum locum ait esse ad evolvendos maris aestus delabi, quorum primo phaenomena omnia, quae in diurna, menstrua, atque annua dividuntur, describit, praeterea et singularia, quaedam pro certo regionum situ indicat, tum quaeque causis attribuit suis, quae generatim in mutua Terrae in Lunam ac Solem gravitate

evolvendos maris aestus delabi, quorum primo phaenomena omnia, quae in diurna, menstrua, atque annua dividuntur, describit, praeterea et singularia, quaedam pro certo regionum situ indicat, tum quaeque causis attribuit suis, quae generatim in mutua Terrae in Lunam ac Solem gravitate continentur; qua occasione post fluminum quorumdam ac puteroum aestuationes, maris alios quoque motus considerat, et qui prope polos fieri observati sunt, et

post fluminum quorumdam ac puteroum aestuationes, maris alios quoque motus considerat, et qui prope polos fieri observati sunt, et qui a ventis et fluminibus, atque ab ipsius Terrae exhalationibus excitantur. Quae omnia fuse ad vers. 1002 persequitur. Inde et in terrestri atmosphaera aestum quendam haberi docet similem marino aestui, a quo tamen ventos exoriri posse, quod quidam suspicati sunt, negat; neque a causa aestus gignente

aestus gignente ullam ait in barometris, quam percipiamus, mutationem effici. Eos porro aestus, qui in Jove, ac Saturno, illo quatuor, hoc quinque circumferente Lunas, fieri debent, considerat, ubi et de Jovis fasciis agit, quae possunt et a nubibus circa Jovem ipsum exortis nostrarum similibus provenire. Ex hoc ad caelestium corporum atmosphaeras gradum facit, quarum quoddam est in Venere observatum indicium. A vers. 1122 Lunae atmosphaera sitne,

similibus provenire. Ex hoc ad caelestium corporum atmosphaeras gradum facit, quarum quoddam est in Venere observatum indicium. A vers. 1122 Lunae atmosphaera sitne, qualisque, ad vers. 1179 conjicit. Cometarum deinde, quae certissime existunt, atmosphaeras aggreditur, in earumque inquirit usus, quos a nostro deducit aere, cujus prae caeteris officium est lucem, caloremque dividere ita, ut et illam ab uno loco in alium transferat, et hunc in

vitae ducendae tuendaeque perneccesarium est. Is atmosphaerae usus in Cometis maximus est ob ipsorum recessus a Sole, ad Solemque accessus discrimen maximum. Ex hoc tanto discrimine caudarum quoque in cometis ortus deducitur, quae in Planetis, quibus parva est distantiarum a Sole mutatio, ne exoriri quidem, nedum conservari possunt. Ob diversam hujusmodi caudarum speciem, Cometae alii caudati, criniti alii, alii appellantur barbati, licet eum

eum tractum nebulosum semper in partem Soli contrariam distendat, in quo etiam deflexus cujusdam, ac curvaturae ratio redditur; tempusque definitur, a quo avulsus a Cometae corpore tanquam quidam fumus ascendat in caudam, quae fumi conscensio ab impulsu lucis a Sole incurrentis gigni non potest. Cur quidam nigrantes sulci observentur in caudis, exquiritur, qui possint esse nobis indicio, Cometas etiam circa proprium axem converti. Demum vapores

Cur quidam nigrantes sulci observentur in caudis, exquiritur, qui possint esse nobis indicio, Cometas etiam circa proprium axem converti. Demum vapores Cometae caudas efformantes dissipari perpetuo, mutarique demonstrat. Quae omnia ad vers. 1555 expediuntur. Refelluntur exinde nonnullae de Cometarum caudis, Cometisque ipsis falsae sententiae, repetentes scilicet antiquum illud totius orbis Terrae diluvium a cauda Cometae cujuspiam prope Terram

esse, provido siquidem sapientissimi Conditoris consilio est nobis in Mundi gubernatione acquiescendum. Posteaquam ut Terra, ita Caelo quoque vigere gravitatis vim fuse, accurateque evictum est, nunc a vers. 1696 ea dissolvit, quae contra eandem gravitatem a plerisque objici solent, praecipue, cur stellae fixae ad se invicem, atque ad Solem accedere non videantur, cur ipsius gravitatis naturae ignoratio nihil efficiat, quin ea possit existere, cur

eam quapropter commendans transit ad aliam quandam generaliorem celebrandam vim gravitati analogam, cujus ipsa gravitas sit quidam veluti ramus, non ejusdem tamen generis, neque moli corporeae necessario affixam, sed quae in animantes etiam agat quibusdam adhuc ignotis legibus, qua in re per variae discurrens exempla usque ad libri finem immoratur. LIBRI

A vers. 302. ad successivam luminis propagationem delabitur, eamque probat et inertiae vi, et satellitum Jovis ecclipsibus, ac demum a vers. 527. ad vers. 706. luminis, quod a stellis fixis ad nos devenit, aberratione. Tum quae lucis celeritas sit, ex utroque hoc argumento deducit; in qua expendenda immoratur usque ad vers. 912. Immensam hinc arguit ipsius lucis tenuitatem, quam multis experimentis confirmat, facileque ab iis, qua objici contra

varietatem deducit; agitque pluribus de celeberrimo illo Newtoni, ac maximarum utilitatum foecundissimo hujus temporis de coloribus invento. A vers. 1435. expositas leges experimentis perspicue comprobaturus, primum, quae in experiendo caveri oporteat, ne in fraudem inducamur, exponit; tum vario tentamine in septem illos colores, quos nominatim declarat, radium quemque tanquam in sua elementa retexit, ac praecipue a vers. 1684. vitreum

Orditurus hunc librum a speculis praemittit Narcisi fabulam non agnoscentis suam vocis a rupe repercussae, vultusque ab aqua reflexi imaginem, illamque transfert ad hominis animum extra se per res varias abeuntem, neque ea quae interius geruntur, contemplantem, qua neglecta sui ipsius cognitione, facile in vitia prolabitur, iisque consuescens naturae suae dignitatem deprimit ac deformat. Quae praefatus, a vers. 108. Speculorum rationem, quae a

hominis animum extra se per res varias abeuntem, neque ea quae interius geruntur, contemplantem, qua neglecta sui ipsius cognitione, facile in vitia prolabitur, iisque consuescens naturae suae dignitatem deprimit ac deformat. Quae praefatus, a vers. 108. Speculorum rationem, quae a reflexione lucis provenit, pertractat, ac primo de planis speculis agit, eorumque imagines, quo pacto, quibusque radiis fiant, et quales esse debeant, considerat, usque

neque ea quae interius geruntur, contemplantem, qua neglecta sui ipsius cognitione, facile in vitia prolabitur, iisque consuescens naturae suae dignitatem deprimit ac deformat. Quae praefatus, a vers. 108. Speculorum rationem, quae a reflexione lucis provenit, pertractat, ac primo de planis speculis agit, eorumque imagines, quo pacto, quibusque radiis fiant, et quales esse debeant, considerat, usque ad vers. 200. E planis speculis ad sphaerica tam

ac primo de planis speculis agit, eorumque imagines, quo pacto, quibusque radiis fiant, et quales esse debeant, considerat, usque ad vers. 200. E planis speculis ad sphaerica tam convexa quam cava transit, ac ad ea etiam, quae figuram habent ortam ex conversione cujuspiam sectionis Conicae, earumque imaginum exponit varietates ac discrimina; indeque ad specula, quae vocant, ustoria descendit, et ipsorum vim atque effecta declarat, aliasque etiam

200. E planis speculis ad sphaerica tam convexa quam cava transit, ac ad ea etiam, quae figuram habent ortam ex conversione cujuspiam sectionis Conicae, earumque imaginum exponit varietates ac discrimina; indeque ad specula, quae vocant, ustoria descendit, et ipsorum vim atque effecta declarat, aliasque etiam speculorum figuras, effigierumque deformationes innuit, ac demum ad specula in aere conformata consurgens, praesertim illinc Parhelii

419. Ut Planetae reflectunt Solis radios, ita etiam Tellus eosdem remittit, unde quoddam in Luna lumen, quod secundarium vocant, explicatur. Qua occasione ad inaequalitatem luminis in lunari facie, ejusque partibus proceditur, quae tamen in caeterorum Planetarum superficie conspici non potest. A vers. 517. Ad pulcherrimum illum Caeli spectaculum se convertit, ac Iridis naturam, quae a reflectione et refractione radiorum oritur, accurate evolvit,

inaequalitatem luminis in lunari facie, ejusque partibus proceditur, quae tamen in caeterorum Planetarum superficie conspici non potest. A vers. 517. Ad pulcherrimum illum Caeli spectaculum se convertit, ac Iridis naturam, quae a reflectione et refractione radiorum oritur, accurate evolvit, omniaque ad eam spectantia fuse persequitur ad vers. 1086. Hinc ad visum oculorum, qui per refractionem radiorum efficitur, pertractandum pergit, ac primo

geminis, altera ab errore figurae sphaericae, altera a diversa refrangibilitate petita; tum et radios in oculo, quos oberrantes dicunt, expendit. A vers. 1268. Aggreditur argumentum de telescopiis, ac primo praemittit ea, quae pertinent ad focos lentium, quibus telescopia constant. Hinc Galileana telescopia describit, duas scilicet lentes, alteram convexam, alteram cavam continentia; quid inde commodi, quidque incommodi consecutum sit, et

lentes, alteram convexam, alteram cavam continentia; quid inde commodi, quidque incommodi consecutum sit, et quomodo deinceps ad duas lentes convexas deventum, demum et ad quatuor, quantumque inde profectum sit, exponit. Quae omnia persequitur usque ad vers. 1716, a quo ad Newtoniana Telescopia progreditur, quae Catadioptrica nuncupantur, cum non solum refractione, sed potissimum reflexione radiorum perficiantur. Fit eorumdem descriptio,

consecutum sit, et quomodo deinceps ad duas lentes convexas deventum, demum et ad quatuor, quantumque inde profectum sit, exponit. Quae omnia persequitur usque ad vers. 1716, a quo ad Newtoniana Telescopia progreditur, quae Catadioptrica nuncupantur, cum non solum refractione, sed potissimum reflexione radiorum perficiantur. Fit eorumdem descriptio, commoda inde percepta, atque etiam incommoda, inductaeque idcirco mutationes referuntur; in

genera attingit, quantumque per ea instrumenta producti sint humanae mentis limites in corporearum particularum tenuitate perspicienda deducit, ultra quos limites adhuc corporum particulae descendunt ad eam tenuitatem, quae nullos lucis radios reflectere possit, nostris propterea sint sensibus impervia, neque adiri a nobis nisi sola cogitatione valeant. Et tamen multo adhuc inferius principia corporum existunt, suntque veluti fundamenta

reflectere possit, nostris propterea sint sensibus impervia, neque adiri a nobis nisi sola cogitatione valeant. Et tamen multo adhuc inferius principia corporum existunt, suntque veluti fundamenta tantorum naturae operum, quae in tam mira subtilitate aeque mirum artificium praeseferunt. Hic nonnulla enumerantur, ac cum eximiis hominum artibus comparantur, quae in ea contentione pretium omne videntur amittere. Cuncta nimirum in natura sunt

inferius principia corporum existunt, suntque veluti fundamenta tantorum naturae operum, quae in tam mira subtilitate aeque mirum artificium praeseferunt. Hic nonnulla enumerantur, ac cum eximiis hominum artibus comparantur, quae in ea contentione pretium omne videntur amittere. Cuncta nimirum in natura sunt omni ex parte admiranda, ad quae nulli unquam nostrae mentis conatus possint pertingere.

aeque mirum artificium praeseferunt. Hic nonnulla enumerantur, ac cum eximiis hominum artibus comparantur, quae in ea contentione pretium omne videntur amittere. Cuncta nimirum in natura sunt omni ex parte admiranda, ad quae nulli unquam nostrae mentis conatus possint pertingere. LIBRI NONI. Ambitio quae homines plerumque ad dominandum caeteris per fas et

sunt omni ex parte admiranda, ad quae nulli unquam nostrae mentis conatus possint pertingere. LIBRI NONI. Ambitio quae homines plerumque ad dominandum caeteris per fas et nefas impellit, si mortem suum converteret, ac genus ipsum humanum convectis in medium notitiarum opibus, ac subacto quodammodo Naturae regno extollere, et altius

156; inde ad eas probandas confirmandasque leges experimenta adhibentur, nempe lentis vitreae positae super plano pariter vitreo et pellucido, ac speculi vitrei cavo-convexi. Quibus explicatis multa adducuntur in medium, quae cum theoria consentiunt; ac a v. 376. unde sint perspicua, unde opaca corpora, declaratur ad vers. 480. Porro ad tot diversorum naturalium colorum causam proceditur, lamellaeque in superficie corporum considerantur varie

illarum crassitudo esse debeat pro quovis colore, decernitur, et experimentis confirmantur ac paulatim a variantibus corporum coloribus transitur ad constantes, eorumque etiam sibi succedentium permutationes, quae omnia variis experimentis, et observationibus comprobantur, ac usque ad vers. 1001. fuse pertractantur. Tum ad proprietatum lucis causas mechanicas descenditur, nempe propagationis rectilineae, reflexionis, refractionis,

emissum immani cum velocitate, in directum motu uniformi ob inertiae vim pergere, neque mutationem itineris fieri, nisi tantummodo a viribus, quas in lumen exercent particulae corporum, in aliqua etiam distantia agentibus; quae viam sternunt ad explicandam reflexionis causam a v. 1121. Haec quidem non repetitur ab impulsu luminis in corpus impediens, ut multis ostenditur usque ad vers 1336. (ubi et de corporum raritate agitur), sed a viribus

sternunt ad explicandam reflexionis causam a v. 1121. Haec quidem non repetitur ab impulsu luminis in corpus impediens, ut multis ostenditur usque ad vers 1336. (ubi et de corporum raritate agitur), sed a viribus quibusdam, quae flexus in luce varios, et reflexionem, refractionemve inducant; quod a vers. 1549. declaratur. Causam porro vicium, quas diximus, Auctor inquirit, illamque inquisitionem multis difficultatibus obsitam dicens eam demum

nimirum inflexionem prope corpora quaevis transeuntium, cujus etiam rationem reddit. Varia experimenta affert; agit de fimbriis coloratis, easque multis observationibus illustrat ad vers. 1945. tum paulum in eas hypotheses, quae ex arbitrio effinguntur, invectus, ad singularia quaedam luminis phaenomena exponenda, explicandamque descendit, crystalli nempe Montanae, atque Islandicae, quam describit. A vers. 2105. attingit alias lucis proprietates.

viridis color est omnium gratissimum: quare interdum oriatur coloris sensus sine ullo lucis in oculum impulsu: quare lux calorem, ac ubi majori collecta est copia, ignem flammasque progignat: quid ignis sit, quid efficiat, in quae agat, quaeque dissolvat, quanta vi polleat: Nemorum ac Urbium incendia describit, unde ad Vesuvii eruptiones transgreditur, obrutosque igneo emisso torrente campos, et magnas olim obtectas Urbes, quarum quaedam nunc in

in minore spatio, attractivae succedentem, asserendam, eamque exemplis multis explicat, ac ob oculos ponit usque ad vers. 839., a quo concludit, ad motum conservandum, per quem omnia fiunt in natura, requiri vires quasdam, quae deprehenduntur et in gravitate, et in chemicis experimentis, a quibus praesertim constat mutua partium pro variatis distantiis et attractio et repulsio. Inde a vers. 913. delabitur ad inquirenda corporum elementa, ac

evincit naturam semper ad similitudinem quandam consequendam, simplicitatemque propendere, eamque per se, nisi extra impediatur, attingere. Tum a v. 1033. paucis legibus indigere naturam probat ad ea omnia peragenda, quae tantam varietatem praeseferunt, easque posse ad vim nempe gravitatis, fermentationis, et cohaesionis reduci, sed hae postremae, qua ratione vigeant, nequaquam satis deprehensum, praesertim, in quo consistat partium

proficisci. Innuit hic, quantum hae, ab infantia hausta decipere non valeant, quamque, quod de contactu, de continua corporum extensione, ac impenetrabilitate sentimus, temere perceptum, falsumque esse posse videatur. Quae omnia usque ad v. 1329 pertractat. Ac tum, ut viam sibi paret ad certiora simplicioraque corporum principia, legem continuitatis, ut vocant, a natura ubique servatae considerat, quae in eo posita est, ut nihil ab una

perceptum, falsumque esse posse videatur. Quae omnia usque ad v. 1329 pertractat. Ac tum, ut viam sibi paret ad certiora simplicioraque corporum principia, legem continuitatis, ut vocant, a natura ubique servatae considerat, quae in eo posita est, ut nihil ab una magnitudine ad aliam transire possit, quin per omnes alias, quae in medio sunt, magnitudines transeat, ita ut nusquam ulla sit interruptio, aut saltus ullus. Quod variis exemplis probat,

sibi paret ad certiora simplicioraque corporum principia, legem continuitatis, ut vocant, a natura ubique servatae considerat, quae in eo posita est, ut nihil ab una magnitudine ad aliam transire possit, quin per omnes alias, quae in medio sunt, magnitudines transeat, ita ut nusquam ulla sit interruptio, aut saltus ullus. Quod variis exemplis probat, per inductionem scilicet, sed illis praesertim, quae loca Geometrica appellantur; quaeque objici

ad aliam transire possit, quin per omnes alias, quae in medio sunt, magnitudines transeat, ita ut nusquam ulla sit interruptio, aut saltus ullus. Quod variis exemplis probat, per inductionem scilicet, sed illis praesertim, quae loca Geometrica appellantur; quaeque objici possunt, dissolvit, concluditque, quascumque etiam improvisas velocitatis mutationes confici perquam exiguo, verum continuo tempore; ut spatium enim, ita et tempus suas habet

Geometrica appellantur; quaeque objici possunt, dissolvit, concluditque, quascumque etiam improvisas velocitatis mutationes confici perquam exiguo, verum continuo tempore; ut spatium enim, ita et tempus suas habet partes, quae in infinitum imminuantur. Evicta continuitatis lege jam a v. 1485. expendit duo corpora penitus dura, quorum unum in alterum incurrat; eo incursu debere fieri velocitatis mutationes per saltum in ipso contactu videt, quod

effectis deducetur. Quapropter admittenda quaedam est tanquam generalis materiae proprietas hujusmodi invicem sibi succedentium pro auctis distantiis virium nunc repellentium, nunc attrahentium cum intersitis limitibus; quae proprietas, ut Geometris est in usu, exprimitur ope cujusdam curvae lineae ad axem relatae per rectas nimirum lineas ab ipsa ad axem perpendiculariter ductas ad v.1719. Ab ejus lineae curvae, quae ab auctoris sui nomine

cum intersitis limitibus; quae proprietas, ut Geometris est in usu, exprimitur ope cujusdam curvae lineae ad axem relatae per rectas nimirum lineas ab ipsa ad axem perpendiculariter ductas ad v.1719. Ab ejus lineae curvae, quae ab auctoris sui nomine Boscovichiana dici debet, natura, quomodo corporum proprietates deriventur, exponitur, ac primo agitur de extensione, ubi prima corporum elementa debere esse simplicia, ac nullis constantia partibus,

considerandas peculiares etiam corporum formas, earumque discrimina, ubi de vi magnetica, de soliditate, ac fluiditate etc. Usque ad v. 2540. Inde deducitur per illam Boscovichianam curvam facile omnia explicari, quae per quascumque vires in natura fiunt, variis elementorum inter se junctorum ordinibus constitutis. Ex quibus omnibus a v. 2570. consequitur, nullam omnino haberi in natura quietem, multaeque subjiciuntur de ipsius naturae

Demum a v. 2630. ad omnium investigationum fructum percipiendum deducimur, ad magis magisque agnoscendum Potentissimum et Sapientissimum Conditorem et Conservatorem Deum, qui manifesto omnibus suis in operibus se prodit, in quae universim excurritur, neque magis a totius orbis consideratione, quam a singularibus ejus partibus, ac parvis etiam animantibus, nostroque praesertim, ut vocari solet,microcosmo, illius ubique praesens infinitae potestatis

tentat.
Deinde, quod obscura de Re tam lucida pango
Carmina, Museo contingens cuncta Lepore. Ex Lucretio
puta naturale, Mosaicas/m, Christianas/m, quae una ??????? In Autorem
Interea se Pierides comitantur; in altos
Iam de Parnassi potis hinc attollere Lucos.

carmen praestantius omne
Quam quo post Divos Naturae facta recensent. Animadversio. Ex ?????? To Musa, scientias omnes, artesque, quae ad humanitas/m pertinent,
spectat; nam Musa ab ????? ma???; sonat enim inquisitionem, in
vestigationemque, queis verum ???????, patetque intelligentibus, et inquirentibus. Ergo Musa

1  Unde per immensos regionum didita tractus
2  Fulgeat haec species vasti pulcherrima Mundi,
3  Disjunctaeque locis variae quo foedere partes
4  Conveniant, quae sint vires per corpora fusae,
5   Et quam multiplici se volvant omnia motu,
6  Aggredior suavi diffundens pandere cantu,
7  Difficilique novas inventa labore per artes,

munera cura.
32  Hunc licet ILLE sibi moderando adjunxerit orbi,
33  Quo nihil in terris usquam divinius extat
34  Legibus, imperio, doctrina, exundat in omnes
35   Pectore quae sacro populos, lumenque profundit:
36  Ipse tamen saepe ad Musas deducit ab altis
37  Consiliis animum, monumentaque docta revolvit,
38  Rerum etiam arcanas gaudens invisere causas;

condat
42  Certius, aeternis transmittens nomina fastis.
43  Tuque adeo decus Ausoniae, quo pulchra vigere
44  Sospite gaudemus studia, ingenuosque labores,
45   Excipe, largiri quae maxima possumus ipsi,
46  Dona diu vigilata tuis haec, Inclyte, jussis;
47  Cumque vacat, fessaeque licet brevia otia menti
48  Reddere, te facilem rationibus adjice veris,

inferat, umbras:
53  Scilicet immensas per quem diffusa per oras
54  Omnem corpoream Gravitas agit undique molem,
55   Mutuaque in vacuos late sunt edita tractus
56  Pondera, quae terram, mare, solem, sidera versant:
57  Per quem etiam vario lux compta colore refulget
58  Clarior assueto, et patitur sua dia retexi
59  Lumina. Quid tantis majus, meliusque repertis?

inquirere rerum
80   Naturam, duplici res ipsas nomine signant
81  Tantum, et sub geminum late genus omnia cogunt;
82  Namque aut corpora sunt, nostros impellere possunt
83  Quae sensus, ducunt aut unde exordia sensus,
84  Vitaque, quodcumque est, quod mens, et spiritus audit.
85   At quod nec corpus, nec mens sit, cum nequeamus
86  Scire, quid esse queat, multi nihil esse

ultra,
91  Prorsus in incerto est, quaerendique irritus omnis
92  Est labor, idcirco potius nescire fateri
93  Par erat, in nihilo quam mersam dicere inani,
94  Atque inter res, quae nequeant extare, referre.
95   Et jam, quae nobis geminarum est altera rerum,
96  Spiritus, aut aliquid summum est, primumque, quod uno
97  A se habet omne, quod est, finisque et originis expers:

irritus omnis
92  Est labor, idcirco potius nescire fateri
93  Par erat, in nihilo quam mersam dicere inani,
94  Atque inter res, quae nequeant extare, referre.
95   Et jam, quae nobis geminarum est altera rerum,
96  Spiritus, aut aliquid summum est, primumque, quod uno
97  A se habet omne, quod est, finisque et originis expers:
98  Aut quae finito productae tempore mentes

95   Et jam, quae nobis geminarum est altera rerum,
96  Spiritus, aut aliquid summum est, primumque, quod uno
97  A se habet omne, quod est, finisque et originis expers:
98  Aut quae finito productae tempore mentes
99  Principium tenuere sui, vitaeque fruuntur
100   Munere. Nos illud Numenque, Deumque vocamus,
101  Rem summam utroque hoc dicentes nomine, et unam.

100   Munere. Nos illud Numenque, Deumque vocamus,
101  Rem summam utroque hoc dicentes nomine, et unam.
102  At, quoniam nostros animos impellere primum
103  In vita incipiunt res, quae sunt cumque creatae,
104  Notitiamque sui facilem procudere certant
105   Ante alias; ratio paulatim scandere nostra
106  Debet ab his summam ad Naturam, unde omnia pendent,

vereri.
114  At nullam, constare queant quaecumque creatae
115   In rebus mentes, nisi nostram ex omnibus ipsi
116  Percipimus, quia nostra intra sentimus eandem,
117  Corpore quae juncta est cum nostro, animamque vocamus;
118  Et sentimus item, quid in interiore recessu
119  Rerum agat: ipsa intus nimirum et cogitat, et vult.
120   At, qui percipimus peragentem haec intus, an

119  Rerum agat: ipsa intus nimirum et cogitat, et vult.
120   At, qui percipimus peragentem haec intus, an omnem
121  Perlustrare datum est, et ab omni parte tueri?
122  An penitus, mentis quae sit natura, videmus?
123  Inde potestates etiam, viresque quot extent,
124  Quaque suos solers ratione feratur ad actus,
125   Qua moveat corpus, quo foedere juncta ligetur?

135  Effigiem reflexa suam? Reflectitur in se
136  Scilicet, in seseque sibi redit obvia semper,
137  Nec minus obscura sibi se in caligine condit.
138  Hinc qui nil, nisi rem, quae cogitat, esse, putavit,
139   Mentem, atque ex isto manare huic omnia fonte,
140  Prorsus id ille mihi temere arripuisse videtur;
141  Namque ea si res est, quae cogitat, usque necesse est

138  Hinc qui nil, nisi rem, quae cogitat, esse, putavit,
139   Mentem, atque ex isto manare huic omnia fonte,
140  Prorsus id ille mihi temere arripuisse videtur;
141  Namque ea si res est, quae cogitat, usque necesse est
142  Naturam servare suam; proin cogitat omni
143  Tempore, quo perstat revera in rebus: at istud
144   Quis ratione queat nobis ostendere certa?

esse
194   Majus parte, quod est totum, vel tempore eodem
195  Non itidem posse in rebus non esse, quod extat,
196  Et, genus hoc, alia, obtutu non vera fateri
197  Mens ipso quae non possit, manifestaque clament
198  Vel pueri, nunquam quos nutrix blanda, nec ipsi,
199   Talia uti subito noscant, docuere parentes.
200  Verùm, quandoquidem nos claro in lumine quaedam

203  Posse, nisi illa eadem nobiscum nata feramus,
204   Atque inscripta animo sint, atque insculpta potenti
205  Naturae artificis digito, velut aerea constet,
206  Aut adamantina mens, quae sic ea signa receptet?
207  Cur potius non est referendum rebus id ipsis,
208  Quarum percepta est bene cum natura novarum,
209   Intellectaque sunt verborum signa, repente

216  Esse homines, esse illud equos, pecudesque negabit.
217  Atque hominum in nostro sunt, et cum luce tenebrae,
218   Montesque, vallesque, et dulcia, duraque rerum,
219  Insinuant, quae per se nostros omnia sensus.
220  Caetera sit itidem simili ratione putandum
221  Sciri, atque a nobis pernosci posse sine ullis
222  Rerum notitiis, quae praecessisse ferantur,

rerum,
219  Insinuant, quae per se nostros omnia sensus.
220  Caetera sit itidem simili ratione putandum
221  Sciri, atque a nobis pernosci posse sine ullis
222  Rerum notitiis, quae praecessisse ferantur,
223   Et latuisse diu: ratio satis una profecto
224  Si pernoscendis est omnibus, altera porro
225  Quid faciet? rere hic subito, quod inutile, falsum.

246  Talia qui fieri vere putat, ille profecto
247  Desipit, atque omni procul a ratione recedit.
248   Haud equidem ante animis genera ipsa, et nomina
249  Pluribus aptari quae possint rebus, habemus, (quaedam,
250  Quàm singillatim multas res, unde necesse est,
251  Notitiae quaedam communes exoriantur:
252  Scilicet in rebus cum nostri plurima sensus

250  Quàm singillatim multas res, unde necesse est,
251  Notitiae quaedam communes exoriantur:
252  Scilicet in rebus cum nostri plurima sensus
253   Exempla ostendant, quae constent ordine quodam
254  Inter se certo, facile hinc se tollit ab ipsis
255  Mens sursum exemplis, rebusque abducta locisque
256  Ordinis illius naturam, vimque recenset,

260  Parve pari folium, nummorum aut orbibus orbes,
261  Aut pedibusque pedes, et passus passibus aequos,
262  Congruere inter se quia vidimus, inde recepit
263   Notitiam hanc animus: quae sunt hoc ordine cunque,
264  Congruere ut possint, opus esse, aequalia constent.
265  Ergo per sensus in nostra mente genuntur
266  Effigies rerum, veluti quae dulcia, dura,

263   Notitiam hanc animus: quae sunt hoc ordine cunque,
264  Congruere ut possint, opus esse, aequalia constent.
265  Ergo per sensus in nostra mente genuntur
266  Effigies rerum, veluti quae dulcia, dura,
267  Et varie fucata, sonora, et odora vocamus,
268   Atque alia e genere hoc, quorum sunt nomina mille,
269  Non tamen ut possint pene infinita notari

295  Noscere uti, dubitare, et credere, velle, probare,
296  Spes, et amor, dolor, atque odium, timor, ira, voluptas;
297  Dicere quaeque foret longum, vel queis data nondum
298   Nomina sunt, vel quae communi voce fruuntur.
299  His ergo geminis tantum de fontibus omnes
300  Notitiae menti, quotquot sunt, suppeditantur:
301  Scilicet aut ipsis venere a sensibus extra,

venere a sensibus extra,
302  Aut post a variis animaï motibus intus.
303   Tertia nulla via est, qua possint insinuari
304  In nostros animos, nec ab ulla parte meare.
305  At quae sic duplici fiunt ope, semper eadem
306  Non perstant ratione, suis nec finibus haerent.
307  Mens formarum opifex nectit, disjungit, et auget,
308   Extendit, minuit, transformat, et undique versat

334  Est eadem. Internos quoque saepe extenditur ipsos
335  In motus animi vis libera; quisque quod intra
336  Percipit expertus, claraque in luce tuetur.
337  Nec mihi se contra Ratio hic, quae sufficit, ipsa
338   Efferat, et mentis moderandae frena receptet.
339  Multi illam cunctis ponunt fundamina rebus;
340  Unde etiam Veri in mentem fons defluat almus:

ut omnia eodem?
353   Cur neque, ab exortu rerum numerentur ut anni
354  Tum plures, voluit, vel contra? quidve coegit,
355  Ut faceret non pulchra magis, melioraque multo,
356  Quae fecit? Tantis faciundis summa Potestas
357  Rebus an exhausta est? majus, meliusque nec ultra est?
358   At neque se egregiam commendat ob utilitatem
359  Haec Ratio: facilis non se via, nec nova

358   At neque se egregiam commendat ob utilitatem
359  Haec Ratio: facilis non se via, nec nova pandit
360  Propterea ad verum. Vel, si libet, indita cunctis
361  Sit rebus Ratio, quae sufficit, illa videri
362  Idcircone queat nobis, praestoque repente
363   Esse tenebrosae subeuntibus abdita regna
364  Naturae; velut Aenean excita Sibylla
365  Taenariae

375  Qualem nos intus sentimus, libera ne sit,
376  Arbitrioque suo se, quo libet, undique flectat.
377  Quod superest, quoniam, qua mens ratione receptet,
378   Notitias, quid et intus agat, quae corpus, et inter,
379  Ipsam foedera sint, quid de se conscia noscat,
380  Diximus; idcirco num te cognoscere mentem,
381  Jactes, qualis ea est? Ignotum num tibi temet

si clara possit ratione patere,
388   Cur omnes etiam vires, cur munera cuncta,
389  Ignores, quaecumque illo de fonte capaci
390  Effluxisse queant, penitus sunt innumerali
391  Quae numero? Cur sic nequeas manifesta tueri,
392  Mens alio faceret quid tempore, reque, locoque,
393   Corpore proque alio, atque aliis quoque sensibus ejus,
394  Qualis morte obita, quid agat sine corpore

392  Mens alio faceret quid tempore, reque, locoque,
393   Corpore proque alio, atque aliis quoque sensibus ejus,
394  Qualis morte obita, quid agat sine corpore sola?
395  Omnia quae quoniam nos ignorare fatemur,
396  Ignotam nobis etiam fateamur, oportet,
397  Multo plus mentis naturam, vimque animaï.
398   Altera praeterea in rebus quae corporis extat

sola?
395  Omnia quae quoniam nos ignorare fatemur,
396  Ignotam nobis etiam fateamur, oportet,
397  Multo plus mentis naturam, vimque animaï.
398   Altera praeterea in rebus quae corporis extat
399  Natura, an pariter quoque non ignota latescat,
400  Et penitus caeca sese in caligine verset?
401  Hujus notitiis per sensus nam via solos
402  In mentem

400  Et penitus caeca sese in caligine verset?
401  Hujus notitiis per sensus nam via solos
402  In mentem patefit; prima ergo fronte videtur
403   Tantum, et nil aliud, nisi quae sunt extima, mostrant
404  Sensus; non etenim penetrant in viscera rerum.
405  Propterea tantum pauca, et vix nota profecto
406  Corporis apparent, quae dicere propria suemus,

403   Tantum, et nil aliud, nisi quae sunt extima, mostrant
404  Sensus; non etenim penetrant in viscera rerum.
405  Propterea tantum pauca, et vix nota profecto
406  Corporis apparent, quae dicere propria suemus,
407  Ast hic officia, aut vires, aut munera dicam.
408   Atque haec unde fluunt, quidque his substernitur intus,
409  Quaeque alia exsurgunt fors infinita, queuntque

419  Proin plus nota forent generatim corpora quaeque,
420  Nempe modis totidem: sed adhuc natura lateret
421  Intima, et officiis superessent plura retectis
422  Infinitaque, quae fluere illa ab origine possunt,
423   Quorum notities in mentem nulla venirent.
424  Haud aliter quàm quos oculorum lumine cassos
425  Ex utero miserans mater profudit in auras,

447  Multiplex genus est animantum, quod potiatur
448   Aut aliis longe, quam nosmet, sensibus, ipsis
449  Pluribus aut multo, diversoque ordine nexis:
450  atque hi non rerum, quae nos, simulacra receptant
451  Corporearum animo, sed nulla fors ratione
452  Conveniant nostris quae prorsus, at undique distent,
453   Debeat ut, diversa, eadem natura videri,.

449  Pluribus aut multo, diversoque ordine nexis:
450  atque hi non rerum, quae nos, simulacra receptant
451  Corporearum animo, sed nulla fors ratione
452  Conveniant nostris quae prorsus, at undique distent,
453   Debeat ut, diversa, eadem natura videri,.
454  Adde, quod hi, queis non pollemus sensibus, aucti
455  Si qua ter crescant, deciesve, vel amplius arte,

456  Ostendant aliis circumdata corpora formis:
457  Ut cum transpicimus vitro pertenue tumenti
458   Corpus ad apricam sole illabente fenestram;
459  Quae fusci fuit ante coloris, opacaque visa,
460  Jam tum parte nitens omni pellucet arena,
461  Parvaque proceris surgit se montibus aequans,
462  Ut velut impositam mireris Pelio Ossam,

iracundo Iove templa superne.
478   Ergo iterum atque iterum sensus non posse fatendum est
479  Corpoream nobis naturam ostendere rerum:
480  Plurima quin etiam, quovis quae in corpore inesse
481  Monstrant, frigus uti nivis est, aut est calor ignis,
482  Aut odor, aut verni florum per prata colores,
483   Aut rerum varius sapor est per texta palati,

493   Nam neque cyanei qui sint, rufique colores,
494  Et veneti, seu vecta procul quo mala sapore,
495  Novimus, aut ullo mentis pertingere quimus
496  Conatu, nisi viderimus, quae corpora fucis
497  Illita sint illis, vel nostro admota palato
498   Mala prius fuerint: tum nullis talia quimus
499  Exprimere, ut possint alii cognoscere, signis,
500  Ni

507  Sint, aut unde fluant, prorsum ignorare fatendum est.
508   Hos igitur sensus si non largita fuisset
509  Natura, an vires istas constare putares,
510  Tantùm respiciunt quae sensus? proinde queamus
511  Corporis officia haec cujusque, eventa vocare.
512  Altera praeterea quoque sunt, quae munera dicas
513   Conjuncta: haec etenim junguntur semper, et haerent

509  Natura, an vires istas constare putares,
510  Tantùm respiciunt quae sensus? proinde queamus
511  Corporis officia haec cujusque, eventa vocare.
512  Altera praeterea quoque sunt, quae munera dicas
513   Conjuncta: haec etenim junguntur semper, et haerent
514  Corporibus; proin et sejungi, seque gregari
515  Materiae sine discidio non posse putantur.

partes
529  Per loca multa, queant ut eadem ne penetrari
530  Partes, et plures una in statione teneri,
531  Motibus omnigenis etiam esse, atque apta figuris:
532  Inquires porro quae tutemet omnia mecum.
533   Adde his praeterea gravia esse, et inertia cuncta
534  Corpora: quod nuper certa ratione repertum est,
535  Et quod perspicuum tibi post faciemus, ubi ante

533   Adde his praeterea gravia esse, et inertia cuncta
534  Corpora: quod nuper certa ratione repertum est,
535  Et quod perspicuum tibi post faciemus, ubi ante
536  Constiterit, quae vis hoc nomine subsit utroque.
537  Nec jam ultra prodire datum est: quis prendere possit
538   Corpoream quantùm ad naturam percipiendam
539  Restet adhuc? quantùm in medio quantùmque relictum?

552  Omnia tentando est aliquid decerpere semper.
553   Ille decus, nomenque refert, ille anteit omnes,
554  Jam notis aliquid qui adjecit, pluraque vidit
555  Officia, et vires, quae cunctis rebus inhaerent,
556  Atque ita majorem convexit mentis opum vim,
557  Amplior ut cumulus, numerusque sit auctior ejus
558   Notitiis: age sis exemplo haec percipe vero.

haec percipe vero.
559  Cum fuit inventum primo mortalibus aurum,
560  Fulva putabatur tantùm, rutilique coloris
561  Res, siquidem prius est oculis, quam cognita tactu.
562  Quae dein et manibus tractata, gravissima multo est
563   Deprensa ante alias, sed non ita dura; sub ictu
564  Nam potuit valido ferri in quascumque figuras
565  Deduci facile, et flexu quocumque plicari.

usque
591  Officiis, ejus licet in penetralia nunquam
592  Admissi; sic et generatim corporis ipsam
593   Naturam per certa sequi nos munera viresque
594  Est opus, et praesto quae sunt, subjectaque nostris
595  Sensibus, aut quae se vario discrimine produnt,
596  Scrutari, et semper majores ducere praedas,
597  Quaeque juvent animum, spoliis ditescere captis

592  Admissi; sic et generatim corporis ipsam
593   Naturam per certa sequi nos munera viresque
594  Est opus, et praesto quae sunt, subjectaque nostris
595  Sensibus, aut quae se vario discrimine produnt,
596  Scrutari, et semper majores ducere praedas,
597  Quaeque juvent animum, spoliis ditescere captis
598   Paulatim, et fines impune accedere ad ipsos;

602  Pro rebus captantur inania, fictaque monstra,
603   Fictae arces, vani referuntur deinde triumphi,
604  Structaque Thessalico veluti stant omnia cantu.
605  Jam praeter, supera quae corporis enumeravi
606  Conjuncta (huic siquidem junguntur semper, et haerent)
607  Munera, sunt itidem, simili ratione vocare
608   Quae conjuncta queas, natura ut Temporis, atque

omnia cantu.
605  Jam praeter, supera quae corporis enumeravi
606  Conjuncta (huic siquidem junguntur semper, et haerent)
607  Munera, sunt itidem, simili ratione vocare
608   Quae conjuncta queas, natura ut Temporis, atque
609  Est Spatii; quoniam corpus constare profecto
610  Non queat ullius spatii, vel temporis expers.
611  Quare operae pretium est naturam inquirere

625  Non etenim solidum est, et non penetrabile; namque
626  Rem prohibere nequit per se transire meantem;
627  Ast, ut corpus, habet partes, sed tempore nullo
628   Mutua quae possint a se disjungi, et abire
629  Diversùm, et seriem disrumpere continuatam;
630  Proinde sui simile est, immobile, continuumque,
631  Quodcumque est, spatium: pariter quoque, corpus ut omne,

minores.
646   Et velut immensi spatii sint, vel possint esse, videmus;
647  Temporis immensi finitas sic quoque partes
648  Haud male cunctarum dicemus nos loca quaedam,
649  Quae durant, rerum, vel queis durare daretur.
650  At quoniam hae partes, nisi tantùm mente, videri
651   Temporis, et spatii nequeunt, neque sensibus ullis
652  Discerni inter se, et nostris non sensibus

654  Propterea a veris longe confingimus ipsi
655  Diversas partes, et quas sentire queamus.
656   Et primò spatium vulgo, spatiique vocamus
657  Partem aliquam, ejusdem certam, quae mobilis extat,
658  Mensuram, certosque situs quae servat ad ipsa
659  Corpora, queis nostros per sensus jungitur apta:
660  Hac, quantùm geminae distant, inquirimus, urbes,

655  Diversas partes, et quas sentire queamus.
656   Et primò spatium vulgo, spatiique vocamus
657  Partem aliquam, ejusdem certam, quae mobilis extat,
658  Mensuram, certosque situs quae servat ad ipsa
659  Corpora, queis nostros per sensus jungitur apta:
660  Hac, quantùm geminae distant, inquirimus, urbes,
661   Quantùm et terraï patet intra viscera hiatus,

669  Nunquam perstat idem; sed parte ipsius ab una
670  Inque aliam, inque aliam cum terra, et tenuibus auris
671   Commigramus; at est nihilo minus una eademque
672  Mensura; et quae late per jugera centum
673  Ante extendebant, vel passus mille, pedesve
674  Aequabant totidem, aut lapidis, jactumve sagittae,
675  Post eadem servant etiam intervalla, situsque,

nectier omnes
690  Continua serie, et constanti denique fluxu.
691   Propterea quid erit nobis durare, nisi ipsa
692  Nostrarum inter se distantia notitiarum,
693  Nimirum sibi quae succedunt ordine quodam?
694  Significatur ab hoc nobis existere nosmet
695  Continuò, res et nobiscum existere multas,
696   Notitiis quas cum nostris simul esse tuemur,

716   Solis equos breviore viam tum carpere gyro
717  Per caelum, et stimulis queritur flagrantibus ictos.
718  Otia sic multi naturae indagine fallunt,
719  Aut aliis rerum studiis, quae sponte sequuntur:
720  Et cui foemineo est adstrictum cor in amore,
721   Nocte sedens, carique adspectans oris honorem,
722  Aurorae subitas nimium indignatur habenas;

752  Tardior, aut citior nobis vigilantibus esse.
753  At varios rerum quia motus cernimus extra,
754  Atque ex hoc opus est specierum continuatam
755  Prodire nobis seriem (quae temporis ipsa
756   Notitia est), fit, uti referamus motibus illam,
757  Et tantùm a rebus motis haurire putemus:
758  Nos veluti, starent si res, non temporis ullam

sit.
814  Fallitur idcirco, si solo talia sensu
815  Aestimat, et motus ab eo mens colligit omnes.
816   Propterea valeas certa contendere contra
817  Num ratione, ea revera, quae corpora confers
818  Corporibus, visisve locis, immotaque cernis,
819  Esse immota, et prorsus ab omni parte quieta?
820  Quandoquidem immoti spatii quoque tum loca possunt

cum rate malum,
833  Aëra cum tellure, opus est, fateare moveri.
834  At veri qui sunt motus, existere primùm
835  Unde queant, porro mutarier unde, nisi ipsas
836   Per vires, quae tum praesentes corpora turbant,
837  Deque sui ratione status decedere cogunt?
838  Ergo qui motus nullis sunt viribus orti,
839  Apparent tantùm, nec re, sed nomine constant.

transire meatu.
845  Non igitur veros referendo noscere motus,
846   Nam non apparent, qua sunt ratione, valemus.
847  Pluribus exemplis manifestum reddere possim
848  Hoc tibi, quae constant quoque non incognita vulgo;
849  Certius at reliquis unum tamen accipe, quodque
850  Clarius ipsam rem, quam conor vincere, firmet.
851   E longo patulum vas pendeat, effice, fune,

ante per orbes
854  Ne sine, quam medium, vel, si libet, amplius, undà
855  Vas super infusâ puer impleat; ilicet illum
856   Oppositos age per motus, spirasque revolve;
857  Quae faciant, aliquo cieatur tempore labrum.
858  Principio, velut ante, manebit plana superne
859  Undaï facies, licet et latera aerea propter
860  Raptentur, circumque ruant, immota quiescet:

quovis,
880  At diversa sitùs ratio extat corpora semper
881   Ad varia, et varii proin uno in corpore motus
882  apparent, tamen effoeti et sine viribus ullis.
883  Quare quae varia possunt ratione referri,
884  Non ipsae, quarum praemonstrant nomina, res sunt,
885  At quaedam, sensu quae percipiuntur, earum
886   Mensurae rerum, verae, errantesve, sed víum

882  apparent, tamen effoeti et sine viribus ullis.
883  Quare quae varia possunt ratione referri,
884  Non ipsae, quarum praemonstrant nomina, res sunt,
885  At quaedam, sensu quae percipiuntur, earum
886   Mensurae rerum, verae, errantesve, sed víum
887  Ob longum in populo firmatae: scilicet ille
888  Veris saepe quidem rebus permutat inanes.

hoc tibi constet
909  Major mobilitas; producto a tempore contra
910  Illa remissior existat, spatioque minuto.
911   Propterea breviore viam qui tempore eandem,
912  Aut mage quae longa est, in eodem tempore carpunt,
913  Prae reliquis laudantur equi, palmamque reportant
914  Cursores: animos spectantum a plausibus acres
915  Exacuunt, quatiuntque jubam, insultantque superbi,

932  (Puncti, quod pars est, vel fingier ultima possit
933  Corporis) a motu totius corporis ipso.
934  Excipe sed prius hoc animo memor, omnibus unà
935  Materiae e punctis, quae sunt conjuncta vicissim
936   Inter se, quodvis unum coalescere corpus;
937  Proin quo punctorum numerus majorve, minorve est,
938  Hoc sit corpus item quodvis majusve, minusve.

tantus is extat,
966  Quanto materies respondet, mobilitasque.
967  Has tibi dum rerum primas mea Musa recenset
968  Notitias, quales non intus habere necesse est,
969  Ne quae per sensus nostros, per nomina rerum
970   Irrepant fraudes animo, verumque recondant;
971  Praesertim tibi, quid constent, quibus omnia fiunt,
972  Dum memoro, quaecumque cluent, loca, tempora,

995   Detegere in rebus, ratio invisendaque legum
996  Naturae, queis cuncta vigent: sed ne tua rebus
997  Arripiat quid in his mens, quo male tuta labascat,
998  Ante erit hìc nobis, quaerendi quae via veri,
999  Firmandum: quippe hoc vertuntur cardine cuncta;
1000   Errandi vites hac scilicet arte pericla,
1001  Quae non effugere Viri, scrutarier ista
1002  Tempore qui

male tuta labascat,
998  Ante erit hìc nobis, quaerendi quae via veri,
999  Firmandum: quippe hoc vertuntur cardine cuncta;
1000   Errandi vites hac scilicet arte pericla,
1001  Quae non effugere Viri, scrutarier ista
1002  Tempore qui a veteri tentârunt; proinde ruinam
1003  Fecere in rebus naturae perspiciendis.
1004  Nam multi prius ad causas, et semina, et ortus

1016  Ante timor, porro fuerant ludibria vulgi,
1017  Ausus et ex illo est latratus edere nullos)
1018  Tentavere novos in rerum indagine cursus.
1019  Scilicet in rebus servantes multa, tamen quae
1020   Tantae haud sufficerent noscendae denique moli,
1021  Multaque propterea rerum temere arripientes,
1022  Mente sua magnum subito procudere mundum
1023  Ardebant, et

mundum
1023  Ardebant, et opus naturae educere fictum;
1024  Saepe recudebant quod porro, fictaque fictis
1025   Addebant nova, cum pugnantia prima viderent
1026  Rebus, quae caeli sunt, terraeque per oras,
1027  Nequidquam, quoniam veris conficta valebant
1028  Aptari nulla ratione, ut cuncta necesse
1029  Tum fuerit cadere, et subverti victa ruinâ,

cernere tantùm
1035   Motus, qui valeant diversis pluribus omnes
1036  A causis, quarum numerum comprendere non est,
1037  Idem prodire, atque eadem facere omnia vulgò,
1038  Quae fiunt; quis erit tam sidere cretus amico,
1039  Ut quae prima suae menti forte indicat et quae
1040   Conveniat tantum perpaucis, nec bene, rebus,
1041  Illa sit e cunctis una, et certissima causis;

omnes
1036  A causis, quarum numerum comprendere non est,
1037  Idem prodire, atque eadem facere omnia vulgò,
1038  Quae fiunt; quis erit tam sidere cretus amico,
1039  Ut quae prima suae menti forte indicat et quae
1040   Conveniat tantum perpaucis, nec bene, rebus,
1041  Illa sit e cunctis una, et certissima causis;
1042  Cum valeant hoc Omne capaci prendere gyro

A causis, quarum numerum comprendere non est,
1037  Idem prodire, atque eadem facere omnia vulgò,
1038  Quae fiunt; quis erit tam sidere cretus amico,
1039  Ut quae prima suae menti forte indicat et quae
1040   Conveniat tantum perpaucis, nec bene, rebus,
1041  Illa sit e cunctis una, et certissima causis;
1042  Cum valeant hoc Omne capaci prendere gyro
1043  Hae melius,

uni.
1044  Non igitur fas est nosmet contendere primas
1045   Ad rerum causas, mortales, atque minutis
1046  Ingeniis natos, neque menti fidere tantùm
1047  infirmae, tenebris quae, ut caeco in carcere, septa est.
1048  Scilicet hoc regnum Naturae grande potentis
1049  Haud male possimus regnis componere nostris,
1050   Omnis res hominum queis recte publica constat;

1062  Aspicit, illatis toties dum crimina poenis
1063  Comparat, et pulchrae noscit data praemia laudi:
1064  Nec nimium, si non, quis legum, noverit, auctor,
1065   Quaeque ferendarum ratio, et quae tempora, refert;
1066  dum liceat multas deprendere praecipuasque,
1067  Quas servare opus est, offendat ne quid in illo
1068  Foedere, neve paret sibi vitae incommoda multa.

aevi;
1081  In rebus sat erit nobis inquirere, quid sit
1082  Tantùm, et quid fiat, quasdam possimus ut inde
1083  Eruere, haec constet queis mundi machina, leges;
1084  Quae quamvis non sint Naturae a fonte petitae,
1085   Sejungi ut nequeant ab eadem, seque gregari,
1086  Non minus at rerum varias dant noscere causas,
1087  Etsi non primas, neque summas; at quibus ipsa

1095   Viderit, et varios nec adhuc adverterit usus,
1096  Protinus illius leges comprendere gentis
1097  Speret, et ad populi scita, ad consulta Senatus
1098  A rebus, sibi quae visae, procurrere cuncta,
1099  Et temere ex illis, licitum, vetitumque quid extet,
1100   Praescribat, fierique sine ulla denique noxa
1101  Quid queat; invertat facile omnia, et omnia turbet,

1107  Isse, licet tenues etiam res, atque minutas,
1108  Notitias et ab his in nostros undique multas
1109  Convectare animos, amplas ut in horrea messes.
1110   Inter se porro, quae sunt collecta, necesse est
1111  Conferre, atque, alii simile est quodcumque, videre,
1112  Quaeque etiam rerum discrimina, quantaque constent;
1113  Demum a servatis animum deferre sagacem ad

1111  Conferre, atque, alii simile est quodcumque, videre,
1112  Quaeque etiam rerum discrimina, quantaque constent;
1113  Demum a servatis animum deferre sagacem ad
1114  Plurima, quae inventis videantur legibus apta:
1115   Atque ea si rebus noscamus deinde retectis
1116  Consentire, ratae leges sint, firmaque jura;
1117  Sin collata novis rebus lex claudicet hilum,

illa
1138  Non eadem possint, et quod connectier ipsis
1139  Perfacile, et nunquam cernas pugnare vicissim;
1140   illa quidem legum in numerum censumque repone
1141  Naturae, quae non possint dissolvier unquam.
1142  Munera quandoquidem, quae nos communia toti
1143  Semper materiae sensuque et mente tuemur,
1144  Quaeque nec intendi valeant, nec deinde remitti,

1139  Perfacile, et nunquam cernas pugnare vicissim;
1140   illa quidem legum in numerum censumque repone
1141  Naturae, quae non possint dissolvier unquam.
1142  Munera quandoquidem, quae nos communia toti
1143  Semper materiae sensuque et mente tuemur,
1144  Quaeque nec intendi valeant, nec deinde remitti,
1145   Ut calor, aut frigus, sed perstant una, eademque,

1160   Deficiat teneris almus ne fructibus humor;
1161  Sic nobis, quodcumque superfluit, est resecandum
1162  Legibus in nostris, effecta ut singula privas
1163  Non habeant causas; sed quae sunt unius illa
1164  Ordinis aut generis, causa peragantur ab una,
1165   Ni plures nova fors ratio, manifestaque poscat.
1166  Simplex propterea causa est, animalia vulgò

justique eversor, et aequi.
1187  Diversae diversa queunt nam crimina leges
1188  Supplicio ulcisci, nocuamque extinguere vitam.
1189  Sic in natura simili ratione videmus
1190   Quae peragi, valeant non causa existere ab una;
1191  Idem possit enim varia vi motus oriri
1192  Corporis, aut parti nimirum corpus ab una
1193  Quae trahat, opposita vel idem quae parte repellat.

simili ratione videmus
1190   Quae peragi, valeant non causa existere ab una;
1191  Idem possit enim varia vi motus oriri
1192  Corporis, aut parti nimirum corpus ab una
1193  Quae trahat, opposita vel idem quae parte repellat.
1194  Ergo licet multis sat causa sit unica rebus
1195   Saepe, tamen quoniam nos inde excludere clara
1196  Propterea ratione alias non possumus omnes,

1190   Quae peragi, valeant non causa existere ab una;
1191  Idem possit enim varia vi motus oriri
1192  Corporis, aut parti nimirum corpus ab una
1193  Quae trahat, opposita vel idem quae parte repellat.
1194  Ergo licet multis sat causa sit unica rebus
1195   Saepe, tamen quoniam nos inde excludere clara
1196  Propterea ratione alias non possumus omnes,

1205   Tum siquidem, quantùm patitur res ipsa, doceri,
1206  Multaque ab incertis diversa agnosse valemus.
1207  Sic fidunt duce nocturna, spumantia nautae
1208  Marmora dum scindunt, Cynosura; quae licet ipso
1209  Non infixa polo mundi stet, et orbibus orbes
1210   Implicet assiduos; minimo tamen et quia gyro
1211  Se volvit, parvaque polo, notaque recedit
1212  Et

1225   Artes non potuit; cur non at pluribus aeque
1226  Illa etiam aptari rebus verba abdita possent,
1227  Praesertim cum conjiciens dissolveret illa
1228  Oedipus, occulta quae Sphinx involverat arte?
1229  Accidere hoc rarò, vel vix queat, ut bene cuncta
1230   Qui vertisset, in id, quod verum est, scilicet idem
1231  Tum non inciderit; praesertim plurima verbis

1229  Accidere hoc rarò, vel vix queat, ut bene cuncta
1230   Qui vertisset, in id, quod verum est, scilicet idem
1231  Tum non inciderit; praesertim plurima verbis
1232  Si lateant aliis, quae debet nectere in unum,
1233  Proposita, et noscat bene quae constare soluta:
1234  Quo plures etenim, quas ipsa oracula claudunt,
1235   Implexae partes unà sint, inque volutae,

1230   Qui vertisset, in id, quod verum est, scilicet idem
1231  Tum non inciderit; praesertim plurima verbis
1232  Si lateant aliis, quae debet nectere in unum,
1233  Proposita, et noscat bene quae constare soluta:
1234  Quo plures etenim, quas ipsa oracula claudunt,
1235   Implexae partes unà sint, inque volutae,
1236  Hoc mage difficile est non invenisse quod optas,

1236  Hoc mage difficile est non invenisse quod optas,
1237  Conveniant rebus si partes quaeque repertis:
1238  Tum mage quandoquidem rarescunt, partibus illis
1239  Caetera sensa queant quae jungier omnibus apta.
1240   Sic itidem, quae consulimus, responsa latentis
1241  Naturae, prorsum innumeras sunt undique partes
1242  Complexa, et nodis variantibus indupeditas;

1237  Conveniant rebus si partes quaeque repertis:
1238  Tum mage quandoquidem rarescunt, partibus illis
1239  Caetera sensa queant quae jungier omnibus apta.
1240   Sic itidem, quae consulimus, responsa latentis
1241  Naturae, prorsum innumeras sunt undique partes
1242  Complexa, et nodis variantibus indupeditas;
1243  Una potest quarum tibi quaeque evertere nostram,

1250   Quod non conveniat positis cum legibus, atque
1251  Non fluere ex illis videatur; nonne necesse est
1252  Veras propterea leges has esse fateri,
1253  Atque ea vera itidem, quae tum deducimus illinc,
1254  Ambigere ut prorsum nequeas, fraudemque timere?
1255   Nunc age, quandoquidem nobis constrata viaï
1256  Sunt loca, jam stadio discurrere tempus aperto est,

rebus inane
1288  Percipias; atque in vitro, atque humore latere
1289  Tam varios flexus, queis permeat illa, viarum.
1290   Spongia nam lympha veluti repletur, aperta
1291  Per, quae sunt oculis, tot rara foramina, nostris;
1292  Sic et caetera item, sic saxum, et lignea texta,
1293  (Intervalla licet non possint ista videri)
1294  Saepe metalla etiam penetrant intrinsecùs

1298  Par erit hanc etiam generatim ad corpora quaeque,
1299  Quo sint cumque loci, distendere, quaeque nec unquam
1300   Vidimus, a nobis nec longe abducta valemus
1301  Cernere, quae supra nubes, super astra locantur,
1302  Ultra anni, solisque vias, stellasque minores,
1303  Scilicet, ut nunquam penetrari mutuà possint.
1304  Praeterea ratione pari quia corpora constant

1302  Ultra anni, solisque vias, stellasque minores,
1303  Scilicet, ut nunquam penetrari mutuà possint.
1304  Praeterea ratione pari quia corpora constant
1305   Omnia, quae circum nos tangimus, atque videmus,
1306  Extensa; extendi, quae sunt, opus esse fatendum est,
1307  Cuncta alia in rebus, spatiisque excurrere multis.
1308  Extenduntur item, quia non penetrarier

1303  Scilicet, ut nunquam penetrari mutuà possint.
1304  Praeterea ratione pari quia corpora constant
1305   Omnia, quae circum nos tangimus, atque videmus,
1306  Extensa; extendi, quae sunt, opus esse fatendum est,
1307  Cuncta alia in rebus, spatiisque excurrere multis.
1308  Extenduntur item, quia non penetrarier ipsae
1309  Cum valeant partes, ut diximus, et simul uno

triquetra eadem, aut quadrata, rotundave constet,
1316  Conum, aut pyramidem, rhombum, teretemve columnam,
1317  Aut quamcumque aliam referat multangula formam.
1318  Atque hìc scire licet de multis, quae tibi certa
1319  Mensores facili possint ostendere pacto,
1320   Molem nempe parem, vel eandem posse figuris
1321  Saepe sub imparibus circum variisque teneri;
1322  Cera

figuris
1321  Saepe sub imparibus circum variisque teneri;
1322  Cera velut digitis tractata, subactaque ad ignem
1323  Se facile in facies convertit, et induit omnes,
1324  Quae facies variis extra se extendere pergunt
1325   Mensuris pro natura cujusque, modoque:
1326  Quas inter, quae sit tornatae more pilaï
1327  Parte rotunda omni, reliqui praestantior extat;

ad ignem
1323  Se facile in facies convertit, et induit omnes,
1324  Quae facies variis extra se extendere pergunt
1325   Mensuris pro natura cujusque, modoque:
1326  Quas inter, quae sit tornatae more pilaï
1327  Parte rotunda omni, reliqui praestantior extat;
1328  Nam praeter quam quod ductu siet undique flexa
1329  Aequali similisque sui, in seseque voluta,

1339  Mensura duplici; debetur terna sed ipsi
1340   Moli, quandoquidem pariter procurrit in altum.
1341  Propterea si sint simili constructa figurâ
1342  Horrea nostra tuis, sed parjete quae magis alto
1343  Claudantur decies; centum frons undique major
1344  Partibus excurret; centum at non partibus istis
1345   Ditior ipse ego sim, decies sed denique centum,

1363  Quidquam erit, ut nulla valeat vi, aut arte resolvi,
1364  Imminuique, suis divulsis partibus a se.
1365   Quatenus, at quis erit, quantoque labore secari
1366  Materies queat, ut noscat? quae tenuibus extat
1367  Partibus, at fors finitis, et denique primis,
1368  Quae sint invicta pollentes simplicitate,
1369  Inde sinat nunquam quidquam natura revelli.
1370  

a se.
1365   Quatenus, at quis erit, quantoque labore secari
1366  Materies queat, ut noscat? quae tenuibus extat
1367  Partibus, at fors finitis, et denique primis,
1368  Quae sint invicta pollentes simplicitate,
1369  Inde sinat nunquam quidquam natura revelli.
1370   Nam si eadem non sint semper primordia, rebus
1371  Natura in cunctis faciem haud servaret eandem,

1380   In rebus nunquam minimum, primumque relinquit.
1381  Atque ea corpora sint quàm parvula principiorum,
1382  Dat variam specimen quoddam Natura per artem
1383  In multis, mihi quae sat erit memorâsse, vel ipsis
1384  Quae pueris (dubitemne, tibi?) notissima constant,
1385   Omnibus e genere hoc conscriptaque lectaque chartis:
1386  Scilicet exiguum cum lata extenditur aurum

1381  Atque ea corpora sint quàm parvula principiorum,
1382  Dat variam specimen quoddam Natura per artem
1383  In multis, mihi quae sat erit memorâsse, vel ipsis
1384  Quae pueris (dubitemne, tibi?) notissima constant,
1385   Omnibus e genere hoc conscriptaque lectaque chartis:
1386  Scilicet exiguum cum lata extenditur aurum
1387  In folia, aut flavo producti cortice

1389  Cum sale se in viridem multa induit unda colorem,
1390   Cum vel amaracini late sparguntur odores
1391  Exigua de mole diu; quid membra, quid illas
1392  Commemorem fibras animantum, quae, quia nostros
1393  Infra sunt oculos, tantùm trans vitra tuemur?
1394  Denique quid lucem, quae saxa adamantina parte
1395   Permeat ex omni, neque sese occursibus usquam

1391  Exigua de mole diu; quid membra, quid illas
1392  Commemorem fibras animantum, quae, quia nostros
1393  Infra sunt oculos, tantùm trans vitra tuemur?
1394  Denique quid lucem, quae saxa adamantina parte
1395   Permeat ex omni, neque sese occursibus usquam
1396  Impedit ipsa suis? reputans haec omnia possis
1397  Tutemet haud ullis finem per te ipse videre

omnia possis
1397  Tutemet haud ullis finem per te ipse videre
1398  In rebus nostra pertingi a mente, nec ipsa
1399  Sisti ad semina nos pedetentim progredientes.
1400   Semina quae si sint, inquam, et res limite constant,
1401  Magno opus est menti, transmittat ut omnia, saltu,
1402  Et subito (sine fraude tamen transcurrere tantum
1403  Num liceat?) rerum ad primos se sistere

Atque dolis, coguntque pedem haud sine caede referre.
1413  Maxima tum laus est, alieno abscedere si quà
1414  Possint armati regno, et non omnia perdant.
1415   Et quoniam, clara ratione, patentia quae sint
1416  Munera materiae, et nullis non cognita saeclis,
1417  Jam docui; nunc, quod superest, tu caetera mecum
1418  Contemplare, virûm praestantibus edita nuper

nempe quiescant,
1426  Haud mutata quiescere, et haud mutata moveri,
1427  Si moveantur: et aequali lapsusque, viaeque
1428  Ire tenore, nisi adveniat vis extera turbans,
1429  Quae mutet quacumque statum ratione receptum
1430   Corporis invertens, ut mota exinde quiescant,
1431  Quaeque quieta manent, moveantur; motibus illis
1432  Vel demat motus, alios addatve recentes,

deflectere cernas,
1468  Quàm deorsum, sua quo gravitas, et pondera cogunt:
1469  Nec ratione alia servant per saecula longa
1470   Astra suos circa solem labentia motus;
1471  Quae, si praeterea vic nulla alicunde veniret,
1472  Perpetuò vim propter inertem deproperarent
1473  Aequali magnum rectoque per aethera lapsu,
1474  Aequaeque conficerent spatia aequo tempore semper.

1532  Continuò ad terram? contra projecta superne
1533  Spicula cretensi in nubes et sidera cornu,
1534  Quo mage conscedunt, mage tarda feruntur; ita omnem
1535   Ipsa minutatim gravitas, quae desuper urget,
1536  Decutiens motum, telum altis nubibus arcet.
1537  Corpus ab obliquo nova si vis urgeat ictu
1538  In latus impellens, atque aequo verbere pulset

1580   Mobilitate pari semper, rectaque feretur.
1581  Hinc facile agnosces, diversae ita pellere corpus
1582  Si pergant causae, haud conjunctim, at temporis aequi
1583  Perpetuo sibi quae succedant ordine, seorsum
1584  Quaeque sua varie pro mensuraque, plagaque,
1585   Directos ut post tot motus, atque viarum
1586  Post totidem flexus corpus, quo abscesserat, illud

ante,
1597  Ad punctum redeat, diversa at parte locetur,
1598  Fiet, uti, simul e conjunctis viribus illis
1599  Omnibus, haec tantùm vis denique prodeat una,
1600   Illud quae recto possit transferre meatu
1601  Semitae ad extremas a primis sinibus oras.
1602  Quapropter vires multae uno tempore agentes
1603  Momine jam pollent aequali, ac una, queat quae

1600   Illud quae recto possit transferre meatu
1601  Semitae ad extremas a primis sinibus oras.
1602  Quapropter vires multae uno tempore agentes
1603  Momine jam pollent aequali, ac una, queat quae
1604  Omnibus ex illis vis texier; oppositoque
1605   Ordine confingi poterit vis quaelibet una
1606  Non aliter, quam si de viribus exoriatur,
1607  Quot libeat, multis; sed

1605   Ordine confingi poterit vis quaelibet una
1606  Non aliter, quam si de viribus exoriatur,
1607  Quot libeat, multis; sed enim sit ut aequa potestas
1608  Cunctarum, illius, quae nempe est una, vigori.
1609  Proin quibus est vires rerum metirier usus,
1610   De multis unam ut componunt, sic quoque multas
1611  Ex una faciunt, detexuntque, atque resolvunt,

1612  Quarum quaeque plagam in diversam tendat agendo,
1613  Ut pro re fuerit. quam tunc inquirere pergunt,
1614  Scilicet ut melius possint, citiusque latentem
1615   Prendere naturam: sic quae librata tenetur
1616  Viribus obliquis moles, atque aëre pendet;
1617  Pendebit pariter librata, immotaque, si sit
1618  Sustentata minori, at non obliquà trahente

1628  Illud iter videas, corpusque meatibus esse
1629  Tot signaturum variam inflexamque figuram,
1630   Constantem rectis tot nempe meatibus, ipsa
1631  Tempora jam quot erunt, quae longe parvula fingis.
1632  Interrupta loco at si corpus vis ea turbet
1633  Haud ullo, et quae propterea sit tempore in omni
1634  Continuata, viam semper curvabit eundo

1630   Constantem rectis tot nempe meatibus, ipsa
1631  Tempora jam quot erunt, quae longe parvula fingis.
1632  Interrupta loco at si corpus vis ea turbet
1633  Haud ullo, et quae propterea sit tempore in omni
1634  Continuata, viam semper curvabit eundo
1635   Illud, et inflectet: sed flexus noscere nullos
1636  Ut possis usquam, et procursus prendere rectos;

1663  Cum lapis est); vel cum projectum est tramite recto,
1664  Quod dein extrorsum veniens vis flectit in arcum,
1665   (Ut de tormentis cum pondera projiciuntur,
1666  Perpetuis gravitas torquet quae nisibus urgens)
1667  Atque ita fit tangens arcum via; libera tantùm,
1668  Solaque per sese tum corpus inertia transfert,
1669  ET facit, ut cursu spatiis meet omnibus aequo.

urgens)
1667  Atque ita fit tangens arcum via; libera tantùm,
1668  Solaque per sese tum corpus inertia transfert,
1669  ET facit, ut cursu spatiis meet omnibus aequo.
1670   At quae conveniunt extrorsum, et tramite vires
1671  Cogunt, ut docui, a directo corpus abire
1672  Pulsibus assiduis; varient ut saepe recepti,
1673  Efficiunt, cursus; nam tangens semita cum se

1691  Aequo oras semper, neque partes nutet in ullas.
1692  Nunc ratione tibi qua tentem efferre, quod instat?
1693  Et quibus effari verbis, quo claudere versu
1694  possim, quae signis, quàm verbis, plus agitur, rem?
1695   Scribuntur cana variis ea signa papyro
1696  Ductibus, ut flexus omnes, cursusque, viasque
1697  Subjiciant sensu, et spatia ipsa, et tempora monstrent,

1703  Mecum ades o animo, partemque fer ipse laboris,
1704  Nam partim haec tibi erunt audita, repertaque partim.
1705   Quare opus est, crescunt ut tempora, corpore quosvis
1706  Quae nempe enumeres circumlabente per arcus,
1707  Crescere sic credas etiam illa, inclusa sub îsdem
1708  Fingere quae possis spatia arcubus, a radiisque
1709  Comprensa e medio puncto venientibus oras

1705   Quare opus est, crescunt ut tempora, corpore quosvis
1706  Quae nempe enumeres circumlabente per arcus,
1707  Crescere sic credas etiam illa, inclusa sub îsdem
1708  Fingere quae possis spatia arcubus, a radiisque
1709  Comprensa e medio puncto venientibus oras
1710   Arcuum ad extremas; quae scilicet area prodit,
1711  Hoc genus, a filo, quod tensum a corpore possis

1707  Crescere sic credas etiam illa, inclusa sub îsdem
1708  Fingere quae possis spatia arcubus, a radiisque
1709  Comprensa e medio puncto venientibus oras
1710   Arcuum ad extremas; quae scilicet area prodit,
1711  Hoc genus, a filo, quod tensum a corpore possis
1712  Ducere ad immotum punctum, ut cum corpore latum,
1713  Quo latum sit cumque, sui vestigia linquat;

temporis aeque
1730   Partiti tibi sunt confinia; bina videbis
1731  Tum spatia ex illo ante oculos nascentia ductu,
1732  Tres laterum costas, ternos et habentia flexus,
1733  Quae, quia communis veniunt de vertice puncti,
1734  Atque pede insistunt super aequo, aequalia debent
1735   Esse, et mensuras quoque distenduntur in aequas.
1736  In media medio corpus regione viaï

inter
1746  Jam prius eductos medius; tolluntur et aeque
1747  Summi utriusque apices, et quo vi corpus inerte
1748  Nempe advenisset sola, et vis extera quo nunc
1749  Demittit; quae cum medium se dirigat illum
1750   Per radium, radio non ipsi cogere debet
1751  Corpus ut accedat, contra nec ut inde recedat);
1752  Par quapropter erit primo quoque. Tempore corpus,

aequis,
1775   Queis punctum, pellatur idem quoque viribus, atque,
1776  In mundi partem directis corpus eandem;
1777  Tum fore, temporibus respondeat area quaevis,
1778  Area, quae punctum peragrante a corpore confit.
1779  Hanc etiam prorsus rationem invertere possis;
1780   Nam si conveniant et tempus, et area, praeter
1781  Corporis in punctum vires, quoque inesse videbis

1814   Neu, dum cantu aveo trahere, et mulcere, labore
1815  Immodico lassem mea post vestigia euntes,
1816  Aversosque via videam decedere coepta.
1817  Haud minus insistam tamen, et quae posse videntur
1818  Musarum ingenuo tractari carmine, dicam;
1819   Multaque praeteream, quorum minor usus, opusque est,
1820  Quaeque nec includi numeris nimis aspera possunt,

nec includi numeris nimis aspera possunt,
1821  Quaeque etiam verbis vix sunt adeunda solutis.
1822  Quare, quod superest, dum curvos ire per arcus
1823  Percipimus corpus, nos quaedam hic nomina, quae res
1824   Vel signant varias, vel easdem, saepe cavendum,
1825  Ut noscamus, et ut discrimina quaeque notemus.
1826  Et nisus primò, aut conatus corporis ille,
1827  Quo

1825  Ut noscamus, et ut discrimina quaeque notemus.
1826  Et nisus primò, aut conatus corporis ille,
1827  Quo tendit per iter frustra procurrere rectum,
1828  Atque viâ, flexos arcus quae tangit, abire,
1829   Illa eadem certe est, quae dicitur insita, inersque
1830  Vis; nisi quod species est nominis amplior hujus,
1831  Et servat quemvis generatim in corpore constans

1826  Et nisus primò, aut conatus corporis ille,
1827  Quo tendit per iter frustra procurrere rectum,
1828  Atque viâ, flexos arcus quae tangit, abire,
1829   Illa eadem certe est, quae dicitur insita, inersque
1830  Vis; nisi quod species est nominis amplior hujus,
1831  Et servat quemvis generatim in corpore constans
1832  Cumque statum; verùm ille statum jam non nisi servat

tantùm
1835  Metiri nisum, transcurri tempore certo
1836  Qui tum deberet, si nil obsisteret extra.
1837  Dicere at externam quam vim, vel fuemus agentem,
1838  Quae medium, ut docui, quoddam petit undique punctum,
1839   Quanta sit, ex illo quisque aestimet intervallo,
1840  Quo distant extrema viae tangentis, et arcùs,
1841  Tempore qui minimo quovis percurritur

percurritur arcus,
1842  Tempore quaeque itidem via signaretur eodem
1843  Tangens, extera vis si non deduceret intro;
1844   Namque hanc tantundem corpus deducitur a vi,
1845  Quae trahit in medium, quaecumque sit, extima punctum:
1846  Quae si absit, quoniam per idem removeret ab arcu
1847  Tum spatium sola impellens vis insita corpus,
1848  Corporis a curvo foret et fuga tanta

eodem
1843  Tangens, extera vis si non deduceret intro;
1844   Namque hanc tantundem corpus deducitur a vi,
1845  Quae trahit in medium, quaecumque sit, extima punctum:
1846  Quae si absit, quoniam per idem removeret ab arcu
1847  Tum spatium sola impellens vis insita corpus,
1848  Corporis a curvo foret et fuga tanta meatu;
1849   Scilicet a puncto fugientem vim quoque

1847  Tum spatium sola impellens vis insita corpus,
1848  Corporis a curvo foret et fuga tanta meatu;
1849   Scilicet a puncto fugientem vim quoque quandam
1850  Percipimus simul esse, a vi quae prodit inerte,
1851  Quarum non eadem, neque par (licet utraque cogat
1852  Effugere) est mensura; via metimur inertem
1853  Nam vim tangenti; metimur at intervallo
1854  

fugientem
1888  Vim dicunt, pugnas, librari, vincere, vinci,
1889   Esse potestatem, longe illi errare videntur.
1890  Nam quid erit fugiens vis haec, nisi rebus in ipsis,
1891  Quae tum contingunt nimirum, istius inertis
1892  Vis ratio quaedam? hac ipsa ratione referre
1893  Quippe illam ad vires, quas non perhibemus agentes,
1894   Collibuit; verùm non per se pugnat, et

se pugnat, et obstat
1895  Viribus insita vis aliis venientibus extra,
1896  Invitisque aliis ea non contendit eundem
1897  Materiae servare statum, sed sola sine illis;
1898  Quae cum adsunt, socias sibi jungit, et efficit, omnes
1899   Secum ut se certo componant foedere in unum;
1900  Quidquid et hinc exit queiscumque a viribus, illa
1901  Non minus est servare tenax, et juncta

1904   Non igitur pugnant, non vinci, aut vincere possunt;
1905  Cumque repulsantis, cumque impellentis eandem
1906  Vis, modo uti docui, mensuram dicimus esse,
1907  Sub verbone aliud latet hoc, nisi, quae loca corpus,
1908  Extera adest cum vis, tum trajicit, ipsa fuisset
1909   Si tum absens, eadem non transmittenda fuisse?
1910  Proin quod non fieret tum, nos fore protinus illud

1942  Hanc tibi ut ambigua fraudem de mente repellam,
1943  Percipe principio (vel cum vis tendere punctum
1944   Pergens ad medium non est obliqua viaï,
1945  Corpore projecto quae fiat, ut omnibus extat
1946  Revera curvis in motibus, obstat at illi,
1947  Officit et prorsus contraria, semper ut inde
1948  Abradat quiddam, et semper decerpere tentet)

at illi,
1947  Officit et prorsus contraria, semper ut inde
1948  Abradat quiddam, et semper decerpere tentet)
1949   Protinus haud cuiquam manifestum posse videri,
1950  Ut quae perpetuo decrescunt tempore, demum
1951  Omnia vel prorsus desistant esse, vel ultra
1952  Quasvis finiti vanescant limitis oras.
1953  Multa etenim finita vides fieri usque minora,

1970  Sic et materiae nullum quandoque movendi
1971  Sese posse dari finem quis perneget; illa
1972  Persaepe in partes licet ipsis tendere pergat
1973  Viribus oppositas, quae contra proinde trahentes
1974   Ad sese celeremque fugam, lapsumque retardent
1975  Paulatim, ast omnem non unquam extinguere possint?
1976  Id magis apposita valeam ratione probare

2043  Ordine mutato contraria prorsus ab illo
2044   Diffugiat, quid tum fiat. Certe omnia fiunt
2045  Opposita, atque in re prorsus pugnantia quaque;
2046  Nam praeter quam quod puncto haud, quae concava,
2047  Obvertet via curva, sinuque ambibit amico, (frontem
2048  At contra tergo, fugientem more, tumenti,
2049   Ut docui, et parti convexa videbitur illa;

quae concava,
2047  Obvertet via curva, sinuque ambibit amico, (frontem
2048  At contra tergo, fugientem more, tumenti,
2049   Ut docui, et parti convexa videbitur illa;
2050  Quae fuerat vis ante trahens, nunc facta repellens,
2051  Quamque repellentem nos ante vocavimus, ipsam
2052  Nunc contra nobis vocitare necesse trahentem est;
2053  Rectaque contingens arcus quoque semita

2071  At servare statum, quo tum sumus, illus et ipsum,
2072  Quod facimus, tantùm facere, assuetisque teneri,
2073  Et quibus in rebus, studiisque moramur, obire
2074   Plus eadem, quam quae diversa in forte probantur.
2075  Bellum miles amat, Mavortis et impiger artem
2076  Insequitur; pacis piger idem ad munera contra est:
2077  Navita cum ventis contendere, perque tumentes

2104   Pluribus a rebus, nostros ut constet inertes
2105  Esse, statuque animos in eodem velle teneri,
2106  Exterius nisi tum veniat vis, causaque turbans,
2107  Excitet in nostra quae taedia mente, molestamque
2108  Angoris speciem, tristisque incommoda sensus,
2109   Ut sit nulla queis intus: tum cogimur illo
2110  Cedere velle statu, proin suppeditare novas res

bonorum
2125  De genere apparet, nos nostro dimovet ad se
2126  Alliciens praesente statu, nisi suscitet intus
2127  Ante sui desiderium, et fastidia quaedam
2128  In nobis, dum, quae cupimus bona, suppeditentur.
2129   Propterea vitae feliciter instituendae
2130  Cum videant multi, quam virtus utilis extet,
2131  Et quam grande suis decus afferat; haud tamen illam

2146  Displicet; inde, quod angit, ut id deponere possit
2147  Ex animo, Veneris se sub juga mittit, ut ante,
2148  Quaeque mala esse videt, sequitur, quaeque improbat ipse;
2149   Nam violentius his, quae sunt praesentia circum,
2150  Mens quatitur, sensus quaeque illabuntur in ipsos;
2151  Et dolor expertem praesens est esse quiete:
2152  Quippe, carere illo praesente, atque excruciante,

2152  Quippe, carere illo praesente, atque excruciante,
2153  Hoc primum est certe, quod connitamur; hic extat
2154   Princeps nempe gradus vitaï, fonsque beatae.
2155  Multaque propterea quae sunt bona, cernimus ipsi
2156  Immoti, et stimulis exinde haud angimur ullis,
2157  Queis sine praesertim felicem condere vitam,
2158  Atque alibi reperire, quod instat, posse videmur.

2180  Quare opus est nosmet, summum, aeternumque quod extat,
2181  Saepe volutando nostra sub mente, nec omni
2182  Non de prospectu, non omni a parte tuendo,
2183  Ejus uti, quae sit, naturam perspiciamus,
2184   Quam praestans ea sit, praeclaraque, magnaque longe;
2185  Praesentemque velut tueamur conspicuamque
2186  Haud unquam immemores; nam protinus irrequieto

2191  Contendentis eo, conatu, quo potis, omni,
2192  Atque male esse sibi, curaque urgerier acri
2193  Experientis, ubi meta procul errat ab illa.
2194   Felix, quem capiunt, quae summa, aeternaque constant,
2195  Illa fames quem vexat, et expectata voluptas
2196  Suscitat; haud illum nitor auri, purpureoque
2197  Lumine collucens ostrum regale movebit,

pulvere longùm,
32  Obductaeque situ Doctrinae in luminis oras
33  Rursum, et Musarum prisci venere lepores.
34  Deinde et certatum est nova primis multa repertis
35   Addere, quae solers felixque industria saepe
36  Extudit: ingenii sic ultra extendere fines
37  Semper, et extructam magis usque attollere molem,
38  Aetatesque datum est alias praevertere cunctas,

36  Extudit: ingenii sic ultra extendere fines
37  Semper, et extructam magis usque attollere molem,
38  Aetatesque datum est alias praevertere cunctas,
39  Multo ut docta magis fuerit, quae postera venit.
40   Crescit et, inventis quo plus ditescimus, ardor
41  Quaerendi, multoque patentior est via, multo
42  Est ratio melior: sterilem vix proinde locamus

esse videbit
57  Prae propriis tenues nimium, et deprendere multa
58  Non potuisse pedes mirabitur ante locata
59  Atque oculos; veluti nos longùm ignota fuisse
60   Moramur, quae nunc adeo manifesta tuemur.
61  Fors etiam versis satis, et numine laevo
62  Accidet, ut, post nos quae venerit, addere rebus
63  Non modo nil valeat detectis, sed neque nostros

locata
59  Atque oculos; veluti nos longùm ignota fuisse
60   Moramur, quae nunc adeo manifesta tuemur.
61  Fors etiam versis satis, et numine laevo
62  Accidet, ut, post nos quae venerit, addere rebus
63  Non modo nil valeat detectis, sed neque nostros
64  Conatus animo pertingere, et utier illis
65   Semper languidiore animorum percita motu

in annos,
100   Temporis et saevos labentis temnere morsus
101  Magnis praesertim pro rebus; nam leve queis est
102  Pondus, ferre queant aetatem haud denique multam.
103  Sed quae fata manent nostros ventura labores?
104  Quantum aevi mihi fas optare? Quid augerer ausis
105   His immortali de tempore? Concitat istis
106  Me quoque promissis, et mentem numine Phoebus

106  Me quoque promissis, et mentem numine Phoebus
107  Implet, et incessit: jam, quo feror, impetus ire est.
108  Quapropter quoniam, praeter jam cognita semper
109  Munera quae fuerant generatim corporis omnis,
110   Omni in materie quoque inertem haerescere dixi
111  Vim, nec item certa non hanc ratione probavi;
112  Quod superest, prius ac gravitatem denique ad ipsam

sin impar mercibus illis
149  Pondus erit, liquidum properantior altera tanto
150   Findet iter, quanto leviori merce laborat.
151  Sic itidem longo geminae si fune carinae,
152  Quae neque sint ventis, valido nec remige pulsae,
153  Mutuà nectantur, sed nulla parte retentae
154  Ex alia, nulloque haerentes ad vada morsu,
155   Aequè inter sese distento fune trahentur,

154  Ex alia, nulloque haerentes ad vada morsu,
155   Aequè inter sese distento fune trahentur,
156  Proptereaque pari procurrent impete motus:
157  Proin minor, et levior quae sit, pernicior illum
158  Ibit in occursum, gravis altera, magnaque lenta est;
159  Et subito, cum se puppes tetigere, quiescent;
160   Tunc aequa se namque premunt

160   Tunc aequa se namque premunt vi: corpora si se
161  Oppositâ duo nempe premant a parte vicissim,
162  Nullaque praeterea veniat vis, solaque perstet,
163  Quae premit hinc illinc; opus est immota teneri
164  Ipsa loco, atque aequis librari viribus illic.
165   Undarum tenues post imbrem conspice guttas
166  Frondibus haerentes pingui lanugine tectis,

gutta feratur
175   Parte illâ in motus; quia vi minor officit aequa.
176  Transfer id ad terram pariter, quam dicere guttam
177  Possumus ingentem, pelagi convexa liquenti
178  Quae circum tergo, tamen hinc immota, tumescit.
179  Et premimus dum tam vastam nos corpore matrem
180   Quisque gravi, contra premimur tamen inde vicissim,
181  Magnaque sunt quanquam geminae discrimina

212  Paulum has propterea divertimus in rationes.
213  Primò rebus in his nostra tria corpora mente
214  Possumûs, aut species horum distinguere ternas.
215   Dura vocamus enim, quae vi quantalibet icta,
216  Et compressa suam nequeant mutare figuram;
217  Mollia sed contra queiscumque a viribus acta
218  Mutant: et quamvis, ne mutent, ante resistant;

a viribus acta
218  Mutant: et quamvis, ne mutent, ante resistant;
219  Cum fuerit mutata tamen, servare recentem
220   Pergunt, pro veteri et conatus edere nullos.
221  Quae fuerint nec dura tibi, nec mollia demum,
222  Illa ubi perdiderint primam compulsa figuram,
223  Vim subito exercent aliquam, amissamque receptent
224  Ut faciem, pugnant: vis haec, et pugna

224  Ut faciem, pugnant: vis haec, et pugna profecto,
225   Quo mage comprimitur corpus, mage crescere pergit;
226  Donec in extremo mutatae limite formae
227  Maxima sit: molli quae contra in corpore, quippe
228  Semper flacidior, prorsus vanescat, oportet.
229  Hìc facile agnosces quoddam inter corpora, queis est
230   Vis ea, discrimen; sunt quae compressa figuram

227  Maxima sit: molli quae contra in corpore, quippe
228  Semper flacidior, prorsus vanescat, oportet.
229  Hìc facile agnosces quoddam inter corpora, queis est
230   Vis ea, discrimen; sunt quae compressa figuram
231  Immutant paulùm, nam magnis protinus instant
232  Nisibus hanc reparare, suamque reducere frontem.
233  Ast alia introrsum facile, ut sunt pulsa, recedunt,

certant,
243  Quam prius accessere, recedere, multiplicique
244  Mensura minuunt ipsum hunc diversa recessum.
245   At cum nil minuunt prorsus, cum scilicet illa est
246  Vis vi, quae formam prius immutaverat, aequa,
247  Restituitque pari, quo tempore laesa, figuram,
248  Maxima dicetur, majore excrescere porro
249  Auctu cum nequeat, summoque in culmine perstet.

247  Restituitque pari, quo tempore laesa, figuram,
248  Maxima dicetur, majore excrescere porro
249  Auctu cum nequeat, summoque in culmine perstet.
250   Sed jam ex impulsu quae fit, confingere possim
251  Illi haud absimilem pugnam, terra Affrica quondam
252  Quam vidit: domitor Lernae, et Diomedis equorum
253  Ille laboribus exhaustis, odiisque novercae

267  Sublimi manibus validis compresserit arcte,
268  Et tristem vitam fudisse coëgerit auris.
269  At rerum in numero prorsus consistere dura
270   Corpora quis dicat? neque enim, quae flectier ulla
271  Non possint vi vel paulum, deprendimus usquam:
272  Nec quibus a pulsis itidem vis maxima, nullave
273  Exeritur, versae reparent ut damna figurae.

279  Sunt, raraeque nivis volitantes aëre denso
280   Flocci, atque exiguo flammae tepefacta calore
281  Cera, et humus conversa ligonibus, et grave plumbum,
282  Atque alia, in rebus quae credit mollia vulgus.
283  Unoquoque tamen videas in corpore, pressum
284  Vel sit idem validis impulsibus, exiguisve,
285   Certam servari rationem semper utrosque

Prorsum ea dura putat, vocitatque hoc nomine vulgus
294  Corpora, uti duras silices, ut robora, et ossa,
295   Atque adamantina saxa metallorumque rigores:
296  Ipsa tamen quae sunt oculo deprensa sagaci
297  Flecti et reflecti quosvis quoque posse per ictus.
298  Nempe pilam vitream, vel eburnam forte colore
299  Si tingas aliquo, tum vitri, eborisve rotundi

negaret
305   Utraque, verum aliquo circum ducente per orbem
306  Latum se spatio, quod in ipso cesserat ictu
307  Introrsum, seque in planum distenderat aequor.
308  His tibi, quae prius est res poscere visa, parato,
309  Dispositoque animo; jam nunc age, qualis inesse
310   Motus, mobilitasque quibusvis possit ab ictu
311  Corporibus, rite instituas si rebus in ipsis

340   Scilicet, et quanto conflictus tempore fiat.
341  Atque hìc, ut valeam prope rem supponere nostris
342  Ipsam oculis, sine me duo fingere mollia prorsus
343  Corpora, quae quamvis revera extare negatum est,
344  Ut neque sunt porro, vis maxima restituendi
345   In plaga amissam queis dicitur esse figuram:
346  Attamen his ipsis, si vere extare daretur,

daretur,
347  Quid fieret, cum viderimus, fierique necesse
348  Quid foret, ad veras rationes inde referri
349  Perfacile est, et quid mediis his accidat, illa
350   Praedita quae non vi, neque contra mollia constant,
351  At sita sunt horum genus in ter utrumque, videre.
352  Verum infinitae quoniam per corpora fundi
353  Exterius possunt formae, neque, quidquid ab una

quorum
357  Aptior effigies nobis simplexque figura est.
358  Quippe ex hac etiam facili est deprendere pacto,
359  Plagarum ratio, queis sese corpora pulsant,
360   Nimirum quae sint directa, obliquaque, refert
361  Quod cognosse prius, quam caetera pervolüamus,
362  Directum plagae genus illud proinde putato,
363  Cum quae sunt mediâ puncta in regione globorum,

360   Nimirum quae sint directa, obliquaque, refert
361  Quod cognosse prius, quam caetera pervolüamus,
362  Directum plagae genus illud proinde putato,
363  Cum quae sunt mediâ puncta in regione globorum,
364  Illam mota viam insistunt, quae nectit utrumque
365   Punctum ipsum medium, productave transmeat illac:
366  Tunc etenim haec eadem pariter via recta quoque

361  Quod cognosse prius, quam caetera pervolüamus,
362  Directum plagae genus illud proinde putato,
363  Cum quae sunt mediâ puncta in regione globorum,
364  Illam mota viam insistunt, quae nectit utrumque
365   Punctum ipsum medium, productave transmeat illac:
366  Tunc etenim haec eadem pariter via recta quoque illud
367  Trajiciet punctum, sese in quo corpora pulsant.

illud
367  Trajiciet punctum, sese in quo corpora pulsant.
368  Ast alia quacumque via genus alterum, oportet,
369  Scilicet obliquae fieri inter corpora plagae.
370   Ergo quae prorsus duo mollia corpora dixi,
371  Directa accedant in mutua vulnera plaga;
372  Ipsa ubi sunt primum tenui collisa duello,
373  Non cessant et adhuc magis usque accedere, mutant

393  Quandoquidem partes utriusque invertitur aeque
394  Motus in oppositas, quantus de corpore motus
395   Demitur uno, alii tantum adjecisse necesse est;
396  Proin motus utriusque prius quae summa manebat,
397  Hanc ipsam vel post ictum perstare fatendum est.
398  Quare cum motum rebus constare duabus
399  Jam teneas, quarum tibi sit tum cognita rerum
400  

rebus constare duabus
399  Jam teneas, quarum tibi sit tum cognita rerum
400   Altera, materies nimirum in corpore utroque,
401  Cognosces totam pariter quoque mobilitatem,
402  Quae post impulsum moli communis utrique est:
403  Hujus et a primis pariter discrimina nosces,
404  Quantum et propterea mutatum in corpore utroque est.
405   Omnia quae pariter prendes, cum forte

402  Quae post impulsum moli communis utrique est:
403  Hujus et a primis pariter discrimina nosces,
404  Quantum et propterea mutatum in corpore utroque est.
405   Omnia quae pariter prendes, cum forte quietum
406  Corporis alterius pulsu turbabitur unum;
407  Tuc etenim motùs capietur summa prioris
408  Unius a motu, quam dein per corpus utrumque

413  Caeteraque, ut supera, simili ratione gerantur.
414  Haec numeris pro re si certis omnia signes
415   (Num nequeant numeris supponier omnia veris,
416  Hoc genus, intendi quae possunt, quaeque remitti,
417  Atque, ipsi ut numeri, majora, minoraque fiunt?)
418  Protinus agnosces, quid fiet; tuta nec ulla est,
419  Nec manifesta animis ratio magis, exque pedita:

423  Nonne virûm geminis haec coetibus aequiparare
424  Possumus, exemplo similem et rem pandere ficto?
425   Hi, quòd amicitiae coierunt foedere pulchro
426  Inter se, paribus semper quae gaudet, et aequis,
427  Invenit et similes, aut efficit, undique vectant
428  Communem in cumulum, quod cuique est divitiarum:
429  Proin jure aequato, fuerat qui ditior ante

aeris;
450   Nimirum vel uterque suo, vel uterque alieno
451  Tum sit in aere, opus est, post icta haec foedera, coetus.
452  Haec fluere ex illo rationis fonte videmus,
453  Quae petit, aequato cum fiunt foedera jure,
454  Ut, quod lucratur pars una, hoc altera perdat:
455   Scilicet his etiam possis ut prendere legem,
456  Qua, quod agit, tantundem etiam in contraria agatur.

direximus ictum,
472  Parte: ita quapropter directa hac ipse recense,
473  Quid fiat, quid et a congressu possit oriri;
474  Junge, quod invenies, motùs cum parte secunda,
475   Quae nil turbavit, componens: hinc via certa,
476  Totaque mobilitas demum, motusque patescent.
477  His tibi claratis facili contendere gressu est
478  Nunc, ad quae generis diversi corpora dixi,

secunda,
475   Quae nil turbavit, componens: hinc via certa,
476  Totaque mobilitas demum, motusque patescent.
477  His tibi claratis facili contendere gressu est
478  Nunc, ad quae generis diversi corpora dixi,
479  Quae compressa suam subito reparare figuram
480   Certant, quaeque ideo resilire tuemur ab ictu:
481  Nam postquam, quod erit mutandum, videris, ac si

hinc via certa,
476  Totaque mobilitas demum, motusque patescent.
477  His tibi claratis facili contendere gressu est
478  Nunc, ad quae generis diversi corpora dixi,
479  Quae compressa suam subito reparare figuram
480   Certant, quaeque ideo resilire tuemur ab ictu:
481  Nam postquam, quod erit mutandum, videris, ac si
482  Mollia corpora sint, et lucra putaveris ipsa

de partibus unam,
501  Vis ea ne dici tum maxima possit, abesse:
502  Lucrum id propterea prope tunc erit ingeminandum.
503  Ex his per numeros deducere plurima possis,
504  Quae placeant animo novitatis imagine quadam,
505   Et ratione trahant, cum primùm est cognita, mira.
506  Hoc genus est, si corpus in aequum corpus agatur
507  Directa regione viae, tamen exsiliendi

resonanti verbere primam
534  Percutiat frontem, multorumque otia turbet;
535   Fiet, ut hoc subita compôstum pace quiescat,
536  Nec se a contactu dulci divellat eorum,
537  Quae regione sua, veluti non pulsa, manebunt;
538  Tempore quanquamillo tantundem carpitur agmen
539  Extremum; quoniam excussum procul aufugit unum
540   Tam celeri, primum quam venerat, impete corpus.

555   Ad geminos, sed non aequali corpore qui sunt,
556  Nunc te verte globos, quorum alter in alterum agatur
557  Immotum properans; deprendes namque recentem,
558  Gignitur immoto quae corpore, mobilitatem
559  Tantam esse ad primam impellente in corpore, quantum
560   Hoc ipsum impellens, nimirum si geminetur,
561  Corpus erit, simul ad compactum corpus utrumque.

transmittat ad usque
584  Extremum, magnumque (ducem velut agminis ejus),
585   Hoc aliqua certe procurrere mobilitate
586  Aspicies, sed ea multo, multoque minore,
587  Quam quae mobilitas primi foret, exiguique;
588  Motus at ejus erit (non tantum mobilitate,
589  Verum et materia quem nos constare fatemur)
590   Auctus in immensumprae motu denique primi.

591  Hinc noscas non in corpus de corpore motum
592  Posse per impulsus tranferrier; anteriores
593  Usque sed extingui motus, gignique recentes
594  Ictibus in cunctis vi, quae reparare figuram
595   Cogit, in oppositas ea dum connititur oras.
596  Sin, qui primus erit globus, idem et maximus extet;
597  Quae sese tum per medios exinde propagat

recentes
594  Ictibus in cunctis vi, quae reparare figuram
595   Cogit, in oppositas ea dum connititur oras.
596  Sin, qui primus erit globus, idem et maximus extet;
597  Quae sese tum per medios exinde propagat
598  Mobilitas, quam se magno efferet incremento?
599  Quantaque in extremo, minimoque recepta vigebit?
600   Sic itidem incussus primis legionibus, hostis

636  Hic quoque, jam supera quod dixi mollia secum
637  Obliqua statuens confligere corpora plaga,
638  Est opus, ut pariter dicatur, corpora, pressae
639  Scilicet ex ictu reparant quae damna figurae,
640   Obliquo in sese incurrant si forte meatu,
641  Ipsum hunc in geminos motum debere resolvi,
642  Et qui corporibus directos inferat ictus,
643  Et qui nec

657  Quanquam compositus cum motu navis eodem.
658  Hinc manifesta fluit ratio, cur, maxima cui sit
659  Vis ea, quam docui, corpus si venerit ictu
660   Recto in planitiem, quae immobilis usque resistat,
661  Exsiliens recta pariter regione viaï
662  Mobilitate pari redit illinc, ante ferebat
663  Qua veniens se: projectu jaculeris at ipsum
664  Si

vim saliendi
675   Aequalem, summamque, manu licet usque perita
676  Impellant, tamen ambiguo fallantur in ictu,
677  Et proin speratae doleant sibi praemia palmae
678  Elabi, quae tum comitum ferat aemula virtus.
679  Et dubitamus adhuc, cum sit deprendere, legem
680   Usque adeo in multis rebus, quascumque tueri
681  Possumus, omnigenis praesertim in corporum eandem

684  Hanc ipsam per quaeque extendere corpora legem,
685   Corporeamque sub hac naturam includere cunctam?
686  At quaedam pugnare videntur, et ordine legis
687  Non stabili, fixoque teneri: quae tamen ipsa
688  Si bene percipias, et ab omni parte revolvas,
689  Haud obstare quidem, at contra prodesse videbis,
690   Et firmo magis hinc stabiliri pondere legem,

698  Puppis item a puppi; sed equus tamen, ipsaque vincit
699  Prima ratis, quoniam sequitur pondusque, ratisque
700   Altera: quare ubi sunt illae aequo momine vires,
701  Quae sese inter agunt, et aguntur? nonne videtur
702  Illa et proinde minus stabili fundata solo lex?
703  Verum, ne quid in his erres hìc forte putandis
704  Viribus, adverte huc animum, atque age, collige

726  Quare, quam statui, lex firmaque certaque perstat.
727  Nunc age, quod superest, postremum denique dicam
728  Corporis officium, nobis quod pluribus extat
729  Exemplis, quam cuncta, prius quae nota, repertum;
730   Quandoquidem a terris, caeloque petuntur ab ipso:
731  Acre quod ingenium tamen, assiduasque reposcit
732  Quaerentis curas animi, qui noverit ante

unum
740   Aetas, aetherium velut inter sidera solem,
741  Newtone, ingenii qui lumine collustrares
742  Naturam, inferresque adyta in secreta sagacem,
743  Divinamque tuam, quae vinceret omnia, mentem.
744  Hac Natura tibi cum primum parte retecta est,
745   Omni a parte patens patuit, nostrisque repente
746  Prodita tota oculis pene est mortalibus; inde

752  Atque hoc materiam diffusum munus in omnem
753  Cuncta movens vis est, qua corpora nempe videmus
754  Certa inter sese trahere omnia lege, trahique;
755   Unde in natura, quae fiunt, plurima pendent,
756  Tutemet ut facili poteris cognoscere pacto;
757  Postquam ea consisterit qualisque, et quanta potestas:
758  Gaudebis nodos dissolvere posse prope omnes

impete vasto,
769  Imber et un gremium telluris labitur almae,
770   Excussaeque pluunt glades, devexaque volvunt
771  Undique se pelagi depressum flumina in aequor.
772  Quae nisi vis circum terrae conjuncta teneret,
773  Et compressa arcto terrestria corpora vinclo,
774  Cuncta videremus turbataque, disque sipata,
775   Si nisu commota levi sint, ire per altum,

motus,
782  Obvia ni fuerint defessis astra, liceret;
783  Totaque paulatim dissolvi terra per auras
784  Deberet, motudisjectis partibus ejus.
785   Haec igitur gravitas, quae terrae corpora jungit,
786  Subjecta humanis fuerit cum sensibus omni
787  Tempore, non tamen ante suas patefecerat orbi,
788  Queis generat motus, atque urget pondera, leges,

reperta.
790   Sustulit hic ausis praestantibus ardua sese
791  Regna in Naturae primus, Pater ipse profecto
792  Omnia circum avide lustrantis, et experientis
793  Doctrinae, quae nunc ingentem excrevit in auctum:
794  Scilicet ipse viam post se constravit ituris
795   Longius, et certo deduxit tramite veri,
796  Qui procul in summo sistantur culmine demum;

812  Longe e tormentis, et cuncta evertere missis:
813  Quin alia aggressus quoque multa est, unde venirent
814  Amplae, et praeclarae mortalibus utilitates,
815   Ubertim vitam quae ornarent, instruerentque.
816  Quae tamen hìc ad rem facientia noscere nostram
817  Par sit, cuncta suo mecum dicenda recense
818  Ordine. Principio gravitatem cernimus ipsam

missis:
813  Quin alia aggressus quoque multa est, unde venirent
814  Amplae, et praeclarae mortalibus utilitates,
815   Ubertim vitam quae ornarent, instruerentque.
816  Quae tamen hìc ad rem facientia noscere nostram
817  Par sit, cuncta suo mecum dicenda recense
818  Ordine. Principio gravitatem cernimus ipsam
819  Continuo urgentem conatu corpora deorsum,

913  Tempore sed triplex alio; exit tempore duplo
914  Et simplex, et item triplex; quapropter eodem
915   Bis duplum est spatium: si jungas quinque, sequenti
916  Tempore quae fient; ter erunt tria tempore toto
917  Hoc triplici intervalla, quaterque quaterna repente
918  Temporibus quatuor prodibunt: proinde valebis
919  Intervalla viae capere ipso a tempore lapsùs,

horae,
939  Per se lapsa pedes semper decurrere deorsum
940   Pondera ter quinos prope, quos tuus accola novit,
941  Sequana, regalem tumidus qua praeteris urbem.
942  Propterea quae tum concrescit denique tali
943  Mobilitas spatio confect, deinde maneret
944  Si constans, duplex illo ipso tempore ferret
945   Corpora per spatium, nimirum adjungeret unum

tempora quaeque;
963  Semper in his etenim ratio est tutissima rebus,
964  Si comes incedat fido experientia sensu,
965   Et ferat auxilium persaepe, et fulciat aegram;
966  Quae si absit, neque nos rebus submittimus ipsis,
967  Naturam cupidi dum quaerimus; unde queamus
968  Verum haurire? An mens ipsa ex se cudere coeptet,
969  Veraque constituat, quae finxerit, in

966  Quae si absit, neque nos rebus submittimus ipsis,
967  Naturam cupidi dum quaerimus; unde queamus
968  Verum haurire? An mens ipsa ex se cudere coeptet,
969  Veraque constituat, quae finxerit, in numeroque,
970   Quae constant, rerum, stulte sibi credula ponat?
971  Sic fuit, ut fama est olim, de marmore qui cum
972  Finxisset trifidos jaculantem e nubibus ignes

ipsis,
967  Naturam cupidi dum quaerimus; unde queamus
968  Verum haurire? An mens ipsa ex se cudere coeptet,
969  Veraque constituat, quae finxerit, in numeroque,
970   Quae constant, rerum, stulte sibi credula ponat?
971  Sic fuit, ut fama est olim, de marmore qui cum
972  Finxisset trifidos jaculantem e nubibus ignes
973  Ore fero horribilique Jovem, quem dira Gygantum

absistere longe;
979  Quippe videbatur vibrari magna videre
980   Jactu brachia fulmineo, atque audire tonans os.
981  Quod superest, eadem contraria cuncta videbis
982  Illis, quae docui, fieri, cum corpus in auras
983  Recta projicimus sursum, quia vertitur ordo,
984  Transit in ascensum descnsus; proinde ubi motus
985   Incipiebat, et assidue celerabat eundo,

ordo,
984  Transit in ascensum descnsus; proinde ubi motus
985   Incipiebat, et assidue celerabat eundo,
986  Assidue tardans ibi desinit, aequaque lapsùs
987  Incrementa prius quae dixi, prorsus in aequa
988  Detrimenta abeunt: quapropter, ut ante, necesse est,
989  Evolat in nubes cum cornu emissa sagitta,
990   Mobilitate sua stadium si permeet unum,

1004  Viribus, ignotis prius, et quas dicere vivas
1005   Collibuit, quibus, in motu cum corpora perstant,
1006  Pollent, et quandam tum vitam agitare videntur,
1007  Exanimisque trahunt proprios quae a viribus ortus:
1008  Exanimas alias nam vires credidit esse,
1009  Corpora nituntur queis sollicitata moveri,
1010   nec, moveantur uti, sit opus, sed saepe quiescunt:

1009  Corpora nituntur queis sollicitata moveri,
1010   nec, moveantur uti, sit opus, sed saepe quiescunt:
1011  Hoc genus, est gravitas, tellure jacentia deorsum
1012  pondera quae pellit, vel quae magnesia ferrum
1013  Pellicit ad lapidem vis, vel cui reddimus ipso
1014  Nomen ab electro, vel qua resilire repente
1015   Corpora pressa velint contra, pugnantque retenta.

1009  Corpora nituntur queis sollicitata moveri,
1010   nec, moveantur uti, sit opus, sed saepe quiescunt:
1011  Hoc genus, est gravitas, tellure jacentia deorsum
1012  pondera quae pellit, vel quae magnesia ferrum
1013  Pellicit ad lapidem vis, vel cui reddimus ipso
1014  Nomen ab electro, vel qua resilire repente
1015   Corpora pressa velint contra, pugnantque retenta.

1014  Nomen ab electro, vel qua resilire repente
1015   Corpora pressa velint contra, pugnantque retenta.
1016  Ille has metitur vires est corpore, quantum
1017  Nempe ipsum est, et quae subito exorietur in auras,
1018  Omnia si tollas obstantia, mobilitate.
1019  Aestimat at vires, quas fingit vivere, quantum est,
1020   Corpore, et in sese repetita mobilitate;

terram
1070   Constratam feriunt minus alta, magisque cadente
1071  Per loca vel plumbo deorsum, ferrove rotundo.
1072  Protinus aspiciunt impressam a pondere fossam,
1073  Quae tanto sit major, et in latera amplior omnia,
1074  Unde globus cecidit, quanto fuit intervallum
1075   Altius; in sese repetita, ut diximus ante,
1076  Quam nos proin sit opus metiri mobilitate:

1086  Nec minus exultant, cum queis resilire potestas,
1087  Corporibus faciunt pulsari corpora; namque
1088  Si tum particulae cujusvis mobilitates
1089  In sese repetas, omnis quae prodit, oportet,
1090   Summa eadem sit post conflictus, quae fuit ante.
1091  Certum hinc indicium contendunt, scilicet aequas
1092  Servari vivas vires, et semper easdem.

1087  Corporibus faciunt pulsari corpora; namque
1088  Si tum particulae cujusvis mobilitates
1089  In sese repetas, omnis quae prodit, oportet,
1090   Summa eadem sit post conflictus, quae fuit ante.
1091  Certum hinc indicium contendunt, scilicet aequas
1092  Servari vivas vires, et semper easdem.
1093  Harum proinde petunt a mobilitate vigorem,
1094  In sese

bella:
1159  Vincat amor veri, et discordia pectora jungat.
1160   Nec tam difficile est tantas dissolvere lites,
1161  Tollimus e medio si vis nova nomina vivae:
1162  Nam quae nil peragit, nec proin queat utilis ullas
1163  Esse ad res, illi cur vitam agitare sinamus?
1164  Scilicet a sola pendere hìc omnia noscas
1165   Mobilitate: hac tu percepta in corpore quovis

1166  Percipies etiam spatium, quo debet idipsum
1167  Corpus momento quocumque in temporis esse:
1168  Hinc venit et tractus, per quem tum corpora scandunt,
1169  Et cava fossa, et quae rebus sunt caetera in istis.
1170   Ipsa at mobilitas porro a vi pendet inerti,
1171  Quae servare statum connititur usque receptum,
1172  Pendet et a causis mutare valentibus ipsum,

1168  Hinc venit et tractus, per quem tum corpora scandunt,
1169  Et cava fossa, et quae rebus sunt caetera in istis.
1170   Ipsa at mobilitas porro a vi pendet inerti,
1171  Quae servare statum connititur usque receptum,
1172  Pendet et a causis mutare valentibus ipsum,
1173  Exanimas etiam liceat quas dicere vires.
1174  Quapropter satis est, si cum vi jungis inerti

ipsa,
1190   Causarum, sed quod non ultra ascendat, et usque
1191  Pergat, ut incepit, nisi sit gravitatis id ipsum,
1192  Cujus erit, pausa toties, totiesque sine ulla
1193  Quae pellit, pellensque fugam sic demetit omnem?
1194  Quae vivae jam vi superabunt denique partes?
1195   Sic etiam cum fossa cavatur, motus in illo
1196  Unguine non tantum producitur, argillave

et usque
1191  Pergat, ut incepit, nisi sit gravitatis id ipsum,
1192  Cujus erit, pausa toties, totiesque sine ulla
1193  Quae pellit, pellensque fugam sic demetit omnem?
1194  Quae vivae jam vi superabunt denique partes?
1195   Sic etiam cum fossa cavatur, motus in illo
1196  Unguine non tantum producitur, argillave
1197  Dimotis primò magis altis partibus, imis

1204  Denique si spectes vario exsilientia ab ictu
1205   Corpora, percipias, opus est, ibi vim reparantem
1206  Amissam frontis speciem, notamque figuram,
1207  Aequos oppositas quae motus gignit in oras.
1208  His animadversis per cuncta exempla repente
1209  Discurrens, quotquot vario a tentamine surgunt,
1210   Solvere tute queas sine viribus omnia vivis.

1212  Propositisque tenere procul te rebus, et extra
1213  Ire per ambages varias, longumque morari.
1214  Attamen haec, prius hinc quam abscedam, me sine pauca
1215   Adjicere, hisce fidem quae totam demere possint
1216  Viribus, atque animos ab eis avertere nostros:
1217  Tot nobis patuisse putes ulla sine vivae
1218  Vis opera omnigeno de motu posse reperta

reperta
1219  Hactenus, atque ejus nihil esse, ut debuit, actum
1220   Auxilio in rebus, si rerum existeret ipsa
1221  In numero? Qui nos, genus hoc, per plurima duxit,
1222  Quae canimus, quique hac naturam parte reclusit,
1223  Num vivas vidit, num nomine compellavit
1224  Vires, discurrens tamen undique, et omnia vincens?
1225   Deinde tot ingeniis cum tanto tempore earum

litibus ulla
1227  Finis adhuc; nonne ambiguis stant omnia verbis,
1228  Nil veri quibus est, certique subesse fatendum,
1229  Posse nec ipsam rem tantas dissolvere lites,
1230   Quae neque sit rerum in numero, nullamque subire
1231  Mensuram valeat, neque jam, nisi ficta, cluere?
1232  Et quoniam docui, quo temporis, atque fugaï,
1233  Ordine quo spatii pariter grave corpus in

simul hic parebit utrique,
1246  Curvatoque viae contendet proinde meatu,
1247  Cujus contingit projectùs semita dorsum:
1248  Ac tunc in spatiis, jactùs aequalia in oras
1249  Quae capias, lapsus servari temporis aequos;
1250   At prodit removente quod a gravitate, videbis,
1251  In se temporibus repetitis jingier aptum.
1252  Verum, hujus natura viae quae constet, et

1249  Quae capias, lapsus servari temporis aequos;
1250   At prodit removente quod a gravitate, videbis,
1251  In se temporibus repetitis jingier aptum.
1252  Verum, hujus natura viae quae constet, et unde
1253  Cognita sit primùm mortalibus, atque reperta
1254  Ipsa, aliaeque etiam simul unâ ab origine cretae,
1255   Dicendum est, quoniam peperere sagacibus amplas

1304  Quarum ope proficias, res excolere instituendum.
1305   Sic dispersa suo cum semina multa recepit
1306  Terra parens gremio, succos convertit alentes
1307  Tantùm in quae possint paulatim extensa foveri,
1308  Lactentemque deinde tumentia crescere in herbam,
1309  Unde bonae veniant post fruges, dives et annus.
1310   Ergo age jam conum obliquo sic incipe ductu

et annus.
1310   Ergo age jam conum obliquo sic incipe ductu
1311  Dividere, ut possis oras te ferre per omnes
1312  Haec peragens, latera et transire per omnia circum.
1313  Quae fuerit facies ex illo plana reperta,
1314  Orbis erit, sed de parti productior una
1315   Tantùm, atque hinc ovi referens ab imagine nomen;
1316  Quantumvis forma paulum quoque distet ab ovi.

per vestigia flexos,
1351  At magis hinc atque hinc sese dilatat eundo,
1352  Ingentique velut ramo protensa patescit.
1353  Ramus enim late duo brachia, crurave pandit,
1354  Quae magnis spatiis a se magis usque recedunt.
1355   Dicetur species proscissi haec altera coni.
1356  Denique sic pergens ductus converte secantes,
1357  Ut, quod non licuit nuper, modo fiat, ut alter

1366  Respiciunt, tergo obverso, aversique feruntur
1367  In spatia infinita, sinu magis usque patente.
1368  Alteram item referunt olli, propiusque figuram
1369  Contingunt, ramo quae longe diffugit uno;
1370   At sunt et multis diversi in rebus ab illa,
1371  Praecipue quod, eunt cum longius, ire necesse est
1372  Hoc minus incurvos, sic ut videantur in auras

quaeque intervalla queamus
1430   Partibus in sese repetitis assimilare,
1431  Partibus illius, que tangit mempe, viaï,
1432  Puncto interceptis, et tractu quolibet illo.
1433  Quae ratio geminis constat quoque motibus, unde
1434  Obliquus confit, quo pergunt corpora jacta,
1435   Scilicet ut tibi nos jam paulo ostendimus ante.
1436  Ergo quod per iter projecta ita corpora

1464  Hos tantum attingit tum ferrum missile fines
1465   Extremos, cum dirigitur resonantis hiatus
1466  Ille globi medias caeli surgentis in oras,
1467  Scilicet inter eas, quae nostro desuper alte
1468  Impendent capiti, et quas circum terminat imis
1469  Finitor serpens regionibus: a mediisque
1470   Istis quae caeli distant aequaliter oris

in oras,
1467  Scilicet inter eas, quae nostro desuper alte
1468  Impendent capiti, et quas circum terminat imis
1469  Finitor serpens regionibus: a mediisque
1470   Istis quae caeli distant aequaliter oris
1471  Sublimes, humilesque plagae quaecumque, per aequa
1472  Intervalla ferent ea ferri, aut pondera plumbi
1473  Missa, in eas si forte tubi direxeris ora.

per oras
1479  Directam mensuram, et fines finibus apta
1480   Hujus, et illius, duplex ut denique fiat:
1481  Ac tunc extremas via, fac, curvata per oras
1482  Transeat, a cono quae scilicet altera scisso est,
1483  Et medio exurgens tantum se vertice tollat
1484  Exinde in nubes, quantum globus insiluisset
1485   Aërias sursum recta projectus in auras;

1484  Exinde in nubes, quantum globus insiluisset
1485   Aërias sursum recta projectus in auras;
1486  Circumfer porro, medio velut axe manente;
1487  Intus clausa sinu tibi quae sunt cuncta cavato,
1488  Sunt infesta loca, et male tuta, infidque circum.
1489  Mille aliis in rebus item deprendere possint,
1490   Hos quibus est animus curvos servare meatus.

corpus
1528  Si grave deberet, gravitas, fore, desuper illud
1529  Urgeat unà ut parte sui, qua, si via constet
1530   Subtili fragilique e vitro, rumpere possit.
1531  Et quia, quae premit, incumbat vis recta, necesse est,
1532  Desuper; idcirco gravitatem corporis omnem
1533  In geminas, opus est, pergas disjungere partes,
1534  Queis illa a sese divisis polleat aeque;

1572  plurima Mensores deducunt, hi, quibus almae
1573  Naturae cupidis aditus datur ire per omnes,
1574  Delibare juvat quaedam nos: caetera nosce
1575   Illinc, si libeat, quae sunt permulta, animumque
1576  Tutemet haec volvens rationibus instrue veris.
1577  Principio casus finem cum corpora tangunt,
1578  Quae veniunt resupina viaï aequaliter altae

caetera nosce
1575   Illinc, si libeat, quae sunt permulta, animumque
1576  Tutemet haec volvens rationibus instrue veris.
1577  Principio casus finem cum corpora tangunt,
1578  Quae veniunt resupina viaï aequaliter altae
1579  Per loca, quantumvis non aeque longa, nec aequo
1580   Inclinata inter se flexu, mobilitates
1581  Omnes esse pares, quae tum crevere ruendo,

1578  Quae veniunt resupina viaï aequaliter altae
1579  Per loca, quantumvis non aeque longa, nec aequo
1580   Inclinata inter se flexu, mobilitates
1581  Omnes esse pares, quae tum crevere ruendo,
1582  Aspicies, terramque pari contingere cursu
1583  Corpora. Quapropter de culmine corrpus eodem
1584  Si cadat, aut recta, aut quaecumque per aequora labens

1613  Quo se per totum supremo a vertice ad imum;
1614  Cum quanto magis una recedit ab axe viarum
1615   Quaeque, magis tanto brevis est obliquaque; tanto
1616  Denique vis minor est, per eam quae pellit et urget.
1617  Ex his prona via est rationibus ad rationes,
1618  Queis tenui sese vibrant pendentia filo
1619  Corpora, curvatos et eunt, redeuntque per arcus;

1664  Denique de molli filo, vel pondera virga
1665   Suspendemus, ut huc commota agitentur, et illuc,
1666  Commotisque suas leges, sua certa canemus
1667  Munera, pro variis constant quae prodita rebus.
1668  Nunc quoniam, ut nuper cecini tibi, cum via multa
1669  Diversis orbis de partibus axis ad imum
1670   Ducitur (has, siquidem flectentes esse videri

1710   Aequet at in medio vires, effoetaque demum
1711  Fiat, et imbellis, neque pulsu polleat ullo.
1712  Hinc tibi mobilitas quoque primò exorta per arcum
1713  Bis superat, quae sit per chordam, mobilitatem,
1714  Perpetuòque illic oritur nova major, ad oras
1715   Dum ventum medias fuerit; propulsaque proinde
1716  Illinc concipiunt procursus podera longe

aequor,
1752  Alter at ipsius stratum ut declive secundet;
1753  Prima perit pars, offensuque extinguitur illo,
1754  Altera sola infert nova in haec declivia corpus,
1755   Quae minor idcirco est totius mobilitatis
1756  Impete; discrimenque quod est, decrescere debet,
1757  Si quoque decrescat flexus, quo se aequora nectunt.
1758  Qui si infinitè tum denique decrescendo

1757  Si quoque decrescat flexus, quo se aequora nectunt.
1758  Qui si infinitè tum denique decrescendo
1759  Vanescat prope, differitas oritura viarum
1760   Declinatarum, quae tempore scilicet aequo
1761  Quolibet intacta cum mobilitate seorsum,
1762  Cumque ita pauxillùm tenuata conficerentur,
1763  Vanescet pariter simul, et prope desinet omnis,

inane,
1766  Ut parvis infinitè sit tenuior ipsa
1767  Rebus non novies, deciesve, sed infinitè,
1768  Scilicet infinitum aliud contingat ut infra.
1769  Quare, ita mutato quae perditur aequore quoque, est
1770   Tantula mobilitas, devolvier infinitè
1771  Ad parva ut si opus, rursusque ad parva, secundo
1772  Ordine proin possit sita dicier infinite

artes
1781  Veri, et tam tenui filo producimus extra, et
1782  Vitamus laqueos errorum, ac frangimus omnes.
1783  Quippe aliter par est constringi compede vinctos,
1784  Sed quae sentiri nequeat, captivaque turba
1785   Cum simus, tamen ut victores plaudimus, et nos,
1786  Occiso Pythone velut, jactamus ovante.
1787  Scilicet illa animo comprendunt, vis quibus acris

solis
1790   Spicula: fert diam lucem Jovis armiger ales.
1791  Ergo vel haec numero sola constent innumerali,
1792  Atque infinito declivia; mobilitatis
1793  Omnis erit quae tum deperdita summa, necesse est,
1794  Sit sine fine minor finita qualibet omni:
1795   Proinde impune adeo parvam rem temnere possis.
1796  Jam si concipias, numero velut infinito

perit e tota, quod constet in ordine rerum,
1800   Mobilitate, quod et nihili non limina tangat.
1801  Nil igitur corpus, dum signat curva viarum,
1802  Perdit ob id, quia curva viarum sunt loca, per quae
1803  Labitur. Idcirco per curvos accidit arcus
1804  Illud idem, accideret quod tum, per plurima lapsus
1805   Aequora si fieret flexu inclinata vicissim
1806  Multiplici,

Cum fluvii tetigere, minis retinentur aquarum
1818  Labentum, at celeri vibrant ita corpora saltu,
1819  Ut tum ipse ad ripam ferat impetus ulteriorem.
1820   Si duo propterea superextruis aequora, quae sint
1821  Obliqua ad terram, et se mutuà non sine flexu
1822  Excipiant, simul et primum, inferiusque quod extat,
1823  Sursum confingas si rectà continuari,
1824  Ad loca

1837  Incolumis ratio, qua vincimus omnia demum
1838  Incrementa fugae, si nil subtraxerit inde
1839  Multiplex, variusque (licet quod fingere) flexus,
1840   Esse eadem prorsus, quae tum essent, illa per unum
1841  Aequor su ruerent aeque alto pondera casu,
1842  Aut illinc rectà deorsum si lapsa venirent.
1843  Tum constructarum numerus, brevitasque viarum

1853  Si positus horum, et naturam sciveris ante;
1854  Parvula quandoquidem, queis perquam parvulus arcus
1855   Conficitur quicumque ruendo, tempora pendent
1856  A spatiis arcùs, quae corpus conficit, atque a
1857  Mobilitate ipsa, proin scire licebit eorum
1858  Momentorum omnem quoque summam, et tempora tota.
1859  At facili magis hac alia ratione putabis

putabis
1860   Tempora curvatum per iter quodcumque ruendi,
1861  Si quocumque viae puncto distinguere pergas
1862  A tota gravitatem illam, solamque relinqui
1863  Si fingas, quae tum regiones tendit in illas,
1864  Usque alias, aliasque, in quas inflectitur arcus,
1865   Sese obliquantem varie, vique impare agentem,
1866  Perpetuòque a se diversam, percipiasque

vim gravitatis
1884  Perpetuò sese obliquantem, ut diximus ante,
1885   Exigui cum sunt hi flexus, flexibus ipsis
1886  Respondere, pari minuique, et crescere pacto:
1887  (Quae ratio, magni si fiant, disperit, arcus).
1888  Quapropter vis haec respondet et arcubus ipsis,
1889  Nempe intercipiunt quos pondus, et infimus axis.
1890   Ergo ita conficitur cursus, quoscumque

1929  Cui tria tum spatii brevis intervalla supersint.
1930   Jam media terrae primum in regione locet se,
1931  Tempore et illuc se tum transferet alterum eodem;
1932  Nam superare triplex quae tum vis, et via debet,
1933  Utraque vanescet prorsus, quia visque, viaeque
1934  Utraque nullius triplex est, nullaque proinde.
1935   Temporis idcirco nullum est discrimen in illo

1963  Possumus, unde sumus digressi, et noscere, parvâ
1964  Circuitùs in parte, prope aequas temporis ejus
1965   Esse moras, quo se labentia corpora volvunt.
1966  Jam quoniam, ut docui, quae pellit in arcubus imis,
1967  Esse opus est parvam quos partem totius orbis,
1968  Obliquans sese gravitas flectentia cursum
1969  Corpora, par olli est, quae quo mage distat ab imo,

1966  Jam quoniam, ut docui, quae pellit in arcubus imis,
1967  Esse opus est parvam quos partem totius orbis,
1968  Obliquans sese gravitas flectentia cursum
1969  Corpora, par olli est, quae quo mage distat ab imo,
1970   Viribus increscit tanto majoribus urgens,
1971  Hic etiam ascensùs sunt tempora, descensùsque
1972  Omnia, inaequales sint arcus quamlibet, aequa.

ab imo,
1970   Viribus increscit tanto majoribus urgens,
1971  Hic etiam ascensùs sunt tempora, descensùsque
1972  Omnia, inaequales sint arcus quamlibet, aequa.
1973  At quae est mobilitas punctis sublimibus aeque,
1974  Imae aut valle viae, toti, quod corpora tranant,
1975   Respondet spatio; hanc ipso metimur et arcu;
1976  Nam via majori pensari mobilitate

1979  Ire quoque ad verum res; nam via sternitur illuc
1980   Sic facilis saepe, et clara, et certissima longae:
1981  Cuius vetet idcirco confingi posse quid ipsis,
1982  Quae vere existunt, simile, unde educere pronum
1983  Plurima sit, veris aptare, et nectere deinde
1984  Quae valeas rebus, peragis quas, sive revolvis,
1985   Quaeque alio nequeant facili mitescere

longae:
1981  Cuius vetet idcirco confingi posse quid ipsis,
1982  Quae vere existunt, simile, unde educere pronum
1983  Plurima sit, veris aptare, et nectere deinde
1984  Quae valeas rebus, peragis quas, sive revolvis,
1985   Quaeque alio nequeant facili mitescere cultu?
1986  Sic quoque cum magnos captura palatia reges
1987  Apparat, aut populi plausum exceptura theatra

retentat
1995   Instrumenta suae, quibus alte marmora tollat,
1996  Ingentesque locet solido super aere columnas,
1997  Flectat et expansos numerosi fornicis arcus:
1998  Omnia quae quamvis opere evertanda peracto
1999  Sint, nullam siquidem molis factura superbae
2000   Partem; at non ideo fuir irritus usus eorum,
2001  Stat quibus ars, et tractatis quibus omnia condit,

2004  Lapsa loco simul in medium protrudier intro;
2005   Alterum ut illorum constans conatibus aequis
2006  Omnibus usque locis gravitas propellat, at alterum
2007  Haud constans, verùm quae decrescentibus aequè
2008  Decrescat spatiis; tamen haec in origine motùs
2009  Ut duplici fuerit, quam prima, valentior ictu;
2010   Supremi metam cursùs contingere utrumque

debere repertum est,
2012  Non par esse tamen tempus: quod nempe prioris
2013  Labitur in cursu, toties superare videbis
2014  Alterius tempus, quoties via recta per orbem
2015   Quae transit medium, partesque hunc scindit in aequas,
2016  Quartam orae exsuperat partem illius, ambitus aequi,
2017  Quem modo scindebas, qua se circumtulit orbis.
2018  Jam parvi cum sint arcus, chordaeque

2041  Verum haec qui propius velit, interiusque tueri,
2042  Atque alte penitus scrutarier insinuatus,
2043  Plus opus est rerum, quàm possint suaviloquenti
2044  Musarum per dulce melos quae inflectier ore.
2045   Quin vix sufficiant, Veteres quos rebus in istis
2046  Invenere modos, sueti et quibus utier olim,
2047  Certe difficiles, implexique, inque pediti,

2046  Invenere modos, sueti et quibus utier olim,
2047  Certe difficiles, implexique, inque pediti,
2048  Atque per ambages ducti, longosque meatus:
2049  Prorsum at deficiant illis, quae deinde supersunt
2050   Plurima praeterea, genus hoc, dicenda, neque apti
2051  Multorum clarandam ad vim sint, exque plicandam
2052  Naturam; longe sunt infra quippe relicti.

2052  Naturam; longe sunt infra quippe relicti.
2053  Proinde alia ingeniis patefacta recentibus extat
2054  Nunc via doctrinae, et compendia mira reperta,
2055   In rerum per quae penetratum est innumerarum
2056  Naturam, et vires, et munera multa; latebant
2057  Quae prius humanis animis impervia prorsus.
2058  Jam prospectus in infinite tenuia rerum

recentibus extat
2054  Nunc via doctrinae, et compendia mira reperta,
2055   In rerum per quae penetratum est innumerarum
2056  Naturam, et vires, et munera multa; latebant
2057  Quae prius humanis animis impervia prorsus.
2058  Jam prospectus in infinite tenuia rerum
2059  Ille ubi tentatus primùm, quae, quantaque nobis
2060   Non subito reclusa, oculisque patentia nostris

2056  Naturam, et vires, et munera multa; latebant
2057  Quae prius humanis animis impervia prorsus.
2058  Jam prospectus in infinite tenuia rerum
2059  Ille ubi tentatus primùm, quae, quantaque nobis
2060   Non subito reclusa, oculisque patentia nostris
2061  Vidimus, et prorsus disjectis clara tenebris.
2062  Unde magis, quam de tripode et resonantibus alte

2062  Unde magis, quam de tripode et resonantibus alte
2063  Oracla ex adytis veri manifesta petuntur,
2064  Et non mendaci responsa interprete prostant.
2065   Istic signa quidem, referant quae plurima paucis,
2066  Magnaque item parvis adhibemus, non imitantes
2067  Pyramidum varias diversa in fronte figuras,
2068  Ast animi sustentantes et percipientis,
2069  Et

percipientis,
2069  Et memoris vim, nostra queat distendier auctu
2070   Immani ut ratio simul et comprendere multa.
2071  Scilicet eruimus multa hinc, sed plura supersunt,
2072  Quae retegi se mper valeant: inventa labores
2073  Exacuunt, cumulantque nova, ad majoraque semper
2074  Deducunt: ullus diae terminus arti est,
2075   Fertur ubique patens, seseque per omnia laxat.

2079  Pegaseum Musis germanum fuderit ipsis.
2080   Attingam paulùm tamen, atque in limine sistens
2081  Secretos aditus monstrabo, adeundaque paucis
2082  Qua sint haec delubra via, et quae prima, docebo.
2083  Protinus (omnis eo ratio est subnixa elemento)
2084  Rerum, perpetuò nos fingere quas variari
2085   Possumus, et veluti fluere, haec discrimina nobis

2083  Protinus (omnis eo ratio est subnixa elemento)
2084  Rerum, perpetuò nos fingere quas variari
2085   Possumus, et veluti fluere, haec discrimina nobis
2086  Hasque vices tenues, quae parvo in tempore longe,
2087  Scilicet infinitè in parvo tempore fiunt,
2088  Est expendere opus, quoque ordine, qua ratione
2089  Mutuà sese inter referantur quaeque, videre.

fiunt,
2088  Est expendere opus, quoque ordine, qua ratione
2089  Mutuà sese inter referantur quaeque, videre.
2090   Primùm igitur partes, refert cognôsse, fluentes
2091  Quae, qualesque sient, inter se cum referuntur:
2092  Tum ratione ex hac, qua sese mutuà partes
2093  Respiciunt, infra quae sunt, descenditur illa
2094  Ad discrimina; et hinc ratio quoque certa, necesse

2090   Primùm igitur partes, refert cognôsse, fluentes
2091  Quae, qualesque sient, inter se cum referuntur:
2092  Tum ratione ex hac, qua sese mutuà partes
2093  Respiciunt, infra quae sunt, descenditur illa
2094  Ad discrimina; et hinc ratio quoque certa, necesse est,
2095   Quaeratur, qua se respectant ipsa vicissim:
2096  Scilicet his parvis, infiniteque minutis

istis,
2103  Quas prius a rerum natura propositarum
2104  Noveris, ad rerum rationem nempe fluentem
2105   Ordine commigras inverso, illasque requiris
2106  Tenuibus, in quae jam dissolveris, ex elementis
2107  Unam compositis in summam (namque elementis
2108  Est opus ex istis constare fluentia cunctis)
2109  Ex hac parte, inquam, quantum ars processerit ista,

inquirit, et ipsam
2138  Summam a aprticulis tenuatis omnibus omnem
2139  Colligit, atque unà junctis metitur eandem:
2140   Denique contemnit semper, tenuissima longe
2141  Quae remanent ipsas juxta res, quae peraguntur,
2142  Nilque quod intersit, nihilum locat inter inane.
2143  Sed quibus in rebus, quibus artibus utilitates
2144  Magnae itidem non hoc triplici referantur ab

2138  Summam a aprticulis tenuatis omnibus omnem
2139  Colligit, atque unà junctis metitur eandem:
2140   Denique contemnit semper, tenuissima longe
2141  Quae remanent ipsas juxta res, quae peraguntur,
2142  Nilque quod intersit, nihilum locat inter inane.
2143  Sed quibus in rebus, quibus artibus utilitates
2144  Magnae itidem non hoc triplici referantur ab usu?

vires simulare colore
2147  Apparat, aut belli Trojani incendia Pictor,
2148  Sive tuos Caesar devicto ex orbe triumphos,
2149  Sive ignes Galatea tuos, per caerula ponti
2150   Quae veheris Siculi, flagrantia desuper altis
2151  Nubibus Idalii Pueri dum spicula vibrant;
2152  Scilicet ut parva prius omnia ficta tabella
2153  Designet vero contingens quaeque colore,

ulla
2179  Parte carens? Unde ipsa animantum saecla creantur,
2180   Esse quid ova putent, nisi eorum exilia structa,
2181  Et tenuissima jam membrorum elementa, sed aequo
2182  Quae tamen ordine sint, similique, ut magna, figura?
2183  Deinde ubi non rerum summas a partibus ipsis
2184  Colligimus? Populi quis opes prius aestimet, ejus
2185   Quam varios seorsum per census, atque

arator.
2193  Demum in rebus ubi non semper tenuia magnis
2194  Despiciuntur? Ut in vasto gutta aequore ponti
2195   Unica, praeruptis ut in Alpibus addita saxi
2196  Pondera, quae digito moveas, et ut una per agros
2197  Flaventes stipula, ut paulum quoque bella retenta.
2198  Attamen hic opus est intentis esse, quid ingens
2199  Ne de tam parvis, contemnendisque oriatur

et rationes, Inclyte SILVI,
3  Per quas conditus hic summaï fulgurat ordo,
4  Perculsam veluti tam grandibus, attonitamque
5   Rebus, ad humanas interdum vertere mentem,
6  Quae mage conspicuae nos inter, magnificaeque,
7  Res libuit; queis se flectant, quae publica constant,
8  Nempe modis, et quae coëant in foedera gentes,
9  Qualisque in populos sit late invecta

4  Perculsam veluti tam grandibus, attonitamque
5   Rebus, ad humanas interdum vertere mentem,
6  Quae mage conspicuae nos inter, magnificaeque,
7  Res libuit; queis se flectant, quae publica constant,
8  Nempe modis, et quae coëant in foedera gentes,
9  Qualisque in populos sit late invecta potestas;
10   Atque ita res rebus componens, aequiparansque,

5   Rebus, ad humanas interdum vertere mentem,
6  Quae mage conspicuae nos inter, magnificaeque,
7  Res libuit; queis se flectant, quae publica constant,
8  Nempe modis, et quae coëant in foedera gentes,
9  Qualisque in populos sit late invecta potestas;
10   Atque ita res rebus componens, aequiparansque,
11  Protinus has illis longe distare fateri

28  Ergo ades, atque hominum haec praeclara negotia lustra.
29  Quid magis intersit, quam jungi foedere velle
30   Inter se populos uno, quaeque optima constant,
31  Jura sequi? Quae non contra diversa probari
32  Aspicis? Imperio quantum discrimen in omni est?
33  Unius hìc flecti moderamine publica rerum
34  Cernimus, ast illic multorum. Subditur uni

non contra diversa probari
32  Aspicis? Imperio quantum discrimen in omni est?
33  Unius hìc flecti moderamine publica rerum
34  Cernimus, ast illic multorum. Subditur uni
35   Quae gens, ire putat melius plerumque sibi res,
36  Hunc praefert aliis dominatum, nosque doceri
37  Hunc a Natura putat ipsa, quae jubet uno
38  Semine progenitos uni parere parenti,

34  Cernimus, ast illic multorum. Subditur uni
35   Quae gens, ire putat melius plerumque sibi res,
36  Hunc praefert aliis dominatum, nosque doceri
37  Hunc a Natura putat ipsa, quae jubet uno
38  Semine progenitos uni parere parenti,
39  Monstrat et in mundo simili res ordine ferri,
40   Unus cum moveat totum, qui condidit, Orbem.
41  Propterea sanctos

more remittat
131  Majorum, priscisque novos a rebus ad usus
132  Non abeat: delent paulatim nam nova priscam
133  Virtutem ex animis; vicibus consuescere pravum est.
134  Quae tum non videas praeclara ac fortia bello,
135   Quae fieri non recta domi, non inclyta ubique?
136  Tum grandes animae, Bruto ducente, Camilli,
137  Fabricii, Curiique aderunt, et sponte revertens

rebus ad usus
132  Non abeat: delent paulatim nam nova priscam
133  Virtutem ex animis; vicibus consuescere pravum est.
134  Quae tum non videas praeclara ac fortia bello,
135   Quae fieri non recta domi, non inclyta ubique?
136  Tum grandes animae, Bruto ducente, Camilli,
137  Fabricii, Curiique aderunt, et sponte revertens
138  Regulus ad Poenos, Fabii, rigidique Catones,

184  Una uni; nil revera nam constat, ut ipsa est:
185   Scilicet haud alia est quam qua ratione requirit
186  Illa loci regio, tellusque, illa arbor, et ille
187  Ramus, et ille aër, et quae sunt caetera circum
188  Omnia. Si, genus hoc, mens singula cernere possit
189  Omnibus in rebus, cunctosque ediscere motus,
190   Quique queant varii signari exinde meatus,

exinde meatus,
191  Naturam prorsus pariter cognosceret omnem,
192  Atqeu videret, ab hac quid in omni possit oriri
193  Tempore, quid nequeat, res et praediceret omnes,
194  Quae fierent, quocumque loco, quo tempore cumque.
195   Nostra sed est arcto nimium mens limite septa,
196  Et finita, nec extendit nisi per breve vires
197  Intervallum, et vix, ut constant, pauca

tunc ordine cuncti,
211  Hos ut contuleris notis, primisque, meatus.
212  Hinc velut in classes varias disjungimus illos;
213  Dum varium numerum punctorum cernimus esse,
214  Quae scindens via recta facit. Dum mutuà rectae
215   Occurunt geminae, puncto scinduntur in uno:
216  In geminis sed quos secuit via recta meatus
217  Punctis, hos generis nos ponimus ordine primi:

223  Non alio formas pacto, genera omnia lustrans,
224  Nimirum totidem, quot jam constare necesse
225   Est numeros, omni proin semper fine carentes.
226  Sunt tamen et numeros, evectae quae super, omnes
227  Transcendant; quoniam sunt infinita profecto
228  Puncta, quibus recto possint a tramite findi.
229  Qui prima, ut docui, consistunt sede meatus,
230   Ipsi

sunt infinita profecto
228  Puncta, quibus recto possint a tramite findi.
229  Qui prima, ut docui, consistunt sede meatus,
230   Ipsi sunt orbes, proscissoque exoriuntur
231  Quae species tres de cono: qui deinde secundo
232  Ordine sunt, crescunt numero: quos tertius ordo
233  At recipit, longe plus crescunt, classibus isti
234  Discerni variis ut possint; jamque videmus

locantur
237  in genere, immani numero concrescere debent
238  Longe, et naturas sortiri discrepitantes
239  Usque adeo inter se, ut, quaedam communia praeter
240   Munera, quae nobis generatim cognita constant,
241  Humanam exsuperent mentem, longeque recedant;
242  Obruitur siquidem, propius si tangere tentet.
243  Sed qui transcendunt numerorum denique fines,

247  Directaeque viae, mitescunt denique nobis
248  Tractati, facilesque etiam, clarique videntur,
249  Et sua conspicienda animis pulcherrima praebent
250   Munera, per varios quae dehinc deducimus usus.
251  Non meus hic labor est; alienis surgit in arvis
252  Haec messis nempe, atque aliam resecanda per artem.
253  Ast aequi quoniam per et arcus ivimus orbis,

equorum
272  Progrediente jugo, et paulatim tollitur alte
273  Evolvente rota sese, obliquumque per auras
274  Tranat iter surgens, agilis dum culmina tranet
275   Summa rotae; quae praeteriens descendere parte
276  Incipit ex alia, et curvato pergere tractu
277  Illi consimili, quem scandens egerat ante,
278  Donec sese humilis demittat ad oscula terrae:

317  Sive per exiguos punctum volvatur ad imum)
318  Semper ut aequali contingat tempore metam;
319  Tales esse loco quoniam quocumque necesse est
320   Flexus id per iter, motum ut quae sola secundat
321  Corporis a tergo gravitas, minuatur eadem,
322  Qua ratione arcus etiam minuuntur, eunte
323  Corpore qui punctoque intercipiuntur ab imo;
324  Propterea

336  Optima dos; per eam quod puncta celerrimus extet
337  Trajectus gemina inter, ubi unum celsius, alterum
338  Est depressius, obliqua et regione vicissim
339  Consita: namque loca haec quae recta brevissima nectit
340   Tum via, tranatur cunctis non ocyus; aequi
341  Orbis quippe cadunt arcu, quam pondera chorda,
342  Ocyus: exoriens siquidem fuga major ibidem est

366  Ungue super; gaudetve suo consorte recepto
367  Protinus, et teneros meditari coeptat amores.
368  At nos huc ratio natura certior ipsa
369  Induxit nuper, qua suemus in omnia, quae sunt
370   Abdita cumque animis, felici irrumpere nisu.
371  Hoc oculis etiam, non tantùm mente, tueri
372  Possis, si ducas lignove, vel aere canalem
373  Haud aliter

384  Quolibet exiguo vis sit quo major in arcu
385   Ista premens, contra hoc minor est mora desuper urgens.
386  Nunc, quod opus, possimus uti res nectere rebus
387  Carmine vulgatis alio, reminiscere, quae sunt
388  Illic de vario descensu, sive per arcus,
389  Prodita, seu recto; illa aliis neque vera putato
390   Esse locis, urget nisi qua regione locorum
391  Res gravitas,

394  Corporibus. Verum vigeat si legibus illa
395   Diversis, infinitos confingere quarum,
396  Si sit opus, libeatque, modos, praescriptaque possis,
397  Si quoque particulis variis loca consita, per quae
398  Trajicitur, varia ratione morentur, et obstent;
399  Experiuntur uti restantes aëris auras,
400   Vimque novam venti, suspenso corpora fune
401  Qui vibrant teneris

cadetque,
462  Ductibus ac si îsdem solido foret aere cavatum,
463  Laevi aut marmore iter, corpusque volubile sese
464  In sectos huc, atque illuc provolveret arcus.
465   Quae vires hic namque premunt sola desuper, illic
466  Distendunt filum deorsum, virgamve trahentes,
467  Objicibusque vel his se elidunt proinde, vel illis.
468  Ast aliae, quae tum superant, atque a latere