Your search found 19388 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 16671-16870:

Commerciales Regni Relationes. §. 1. Notiones praeliminares. Ut actualis omnium horum obiectorum status plenius intelligatur operae precium existimabat Deputatio paucis antea adumbrare: quae sit physica? Quae politica Regni relate ad commercium situatio? Qualesve Hungaria relate ad alias tam contiguas, quam etiam remotiores provincias habeat politico-commerciales relationes.

Relationes. §. 1. Notiones praeliminares. Ut actualis omnium horum obiectorum status plenius intelligatur operae precium existimabat Deputatio paucis antea adumbrare: quae sit physica? Quae politica Regni relate ad commercium situatio? Qualesve Hungaria relate ad alias tam contiguas, quam etiam remotiores provincias habeat politico-commerciales relationes.

2. Hungariae clima, solum et divisio in linea commerciali. Hungaria cum adnexis partibus intra 45. et 49. latitudinis, nec non 36. et 44. longitudinis gradum situatur: cum zonam habeat temperatam, non tantum ea, quae hactenus produxit, sed omnia etiam alia, quae zona temperata sustinet producta proferre potest; et quia per 4. latitudinis et 8. longitudinis gradus porrigitur, reffertque circiter 4999 quadrata milliaria, varium utique et

in linea commerciali. Hungaria cum adnexis partibus intra 45. et 49. latitudinis, nec non 36. et 44. longitudinis gradum situatur: cum zonam habeat temperatam, non tantum ea, quae hactenus produxit, sed omnia etiam alia, quae zona temperata sustinet producta proferre potest; et quia per 4. latitudinis et 8. longitudinis gradus porrigitur, reffertque circiter 4999 quadrata milliaria, varium utique et clima, et solum habere debet. Hac ipsa de

Posonio usque extremum Maramarossiensis Comitatus angulum, inaequali tamen latitudinis linea protenditur. Haec tota ferme in montes assurgit, sylvis et lignis variae speciei abundat, hisque inferiora Regni loca, quae illis destituuntur, providet. Solum habet minus fertile, et quod alendis suis incolis non sufficit. E converso producit metalla, semimetalla, lapides pretiosos, et tantam, quae vix exhauriri possit salis quantitatem.

speciei abundat, hisque inferiora Regni loca, quae illis destituuntur, providet. Solum habet minus fertile, et quod alendis suis incolis non sufficit. E converso producit metalla, semimetalla, lapides pretiosos, et tantam, quae vix exhauriri possit salis quantitatem. Meridionalis si solam Hungariam spectes, a Septentrionali hac linea usque Dravum et Danubium protenditur, si eam

usque Mare Adriaticum procurrit. Habet quidem haec quoque regio complures mediteraneos montes, quorum plerique sylvis teguntur, aliqui generosa vina producunt, maxima tamen parte in vastas planities diffunditur, quae in nonnullis locis lenioribus collibus permixta est. Solum habet et agriculturae, et rei peccuariae perquam idoneum, et ideo Septentrionalem Regni partem frumento, adiacentes vero Germanicas provincias et hoc, et

providet. Meridionalis haec Regni pars in respectu commerciali in tres iterum partes a ratione principalium duorum fluviorum, qui eam in totidem partes secant, dividi debet, nimirum in Cis-Danubianam, quae Austriae, Styriae, et, si partes adnexae una summantur, Carnioliae adiacet, Trans-Danubianam quae Danubio et Tibisco concluditur, et TransTibiscanam, quae ultra hunc fluvium ad limites

duorum fluviorum, qui eam in totidem partes secant, dividi debet, nimirum in Cis-Danubianam, quae Austriae, Styriae, et, si partes adnexae una summantur, Carnioliae adiacet, Trans-Danubianam quae Danubio et Tibisco concluditur, et TransTibiscanam, quae ultra hunc fluvium ad limites Transylvaniae procurrit. Huius extrema linea in altos iterum montes attollitur, qui perinde sylvis teguntur et metalla

in Cis-Danubianam, quae Austriae, Styriae, et, si partes adnexae una summantur, Carnioliae adiacet, Trans-Danubianam quae Danubio et Tibisco concluditur, et TransTibiscanam, quae ultra hunc fluvium ad limites Transylvaniae procurrit. Huius extrema linea in altos iterum montes attollitur, qui perinde sylvis teguntur et metalla ferunt; huius incolae adsitos sibi comitatus planos lignis provident, sed

ad 6. milliaria lacum Fertő cuius stagna usque Rabam fluvium protenduntur. Inter Danubium vero et Dravum extensum ad 12. milliaria lacum Ballaton collocavit, cuius paludes cum a Canisiensibus, quae Muram contingunt, non procul distant, sicque paratam duos insignes communicationis canales efformandi occasionem suppeditavit. §. 5. Habet parata pro sternendis viis

internam communicationem materialia deessent, natura parte ex una Danubii, omniumque ferme in eum influentium fluviorum fundum aut zabulosum aut arenosum formavit- parte vero ex alia in plerisque per quae viae hae duci debent locis, aut lapides aut sabulum aut arenam collocavit. In aliquibus tantum Tibiscanis partibus, natura omnia ferme haec viarum subsidia negavit. Verum ipsae illae partes seu vitioso molarum situ, seu

Suniam in naves maritimas transpositio, hanc quoque tantisper impeditam efficiunt. Verum haec quoque impedimenta iam aliquot peritiores mercatores superarunt. Et haec sunt tam adminicula quam et impedimenta commercii, quae physica regni situatio producit. §. 9. Constitutio Regni Commercio absolute non adversatur. Politicam singuli status relate ad commercium situationem

comitiis sub Zigismundo donatae sunt, constitutionem Hungaricam commercio minus favorabilem fuisse inficiari non licet. Postquam haec iam evenerunt, constitutio Regni commercio vix iam in alio adversatur, quam in exiguis, quae civitates adhuc manent subditalis obligationis reliquiis, iureque liberis hominibus ab intestato succedendi. §. 10. Legislatio tamen usque praesens saeculum ad eius incrementum parum

quantitas in trigesima valoris mercium parte id est in 3 florenos 20 denarios pro centum stabilita fuit, necdum tamen evolutis genuinis promovendi Commercii principiis, necdum satis agnita eius utilitate continua ferme, quae Regnum exagitabant, qua externa, qua etiam domestica Bella, curas Legislationis ad praesens usque saeculum ita distraxerunt, ut relictum sibi ipsi Commercium, eum tantum quem physicae temporum circumstantiae sponte

Commercii Vehiculum, impedita sit, omnes huic noxiae molae sufferendae decernebantur 1751. Art. 14. Fluvialia Telonia nullo alioquin titulo nixa sufferebantur 1751. Art. 17. Tellonia vero Continentis, quae seu titulo seu merito carebant, abrogabantur, reliquorum Tariffas ad iustos limites reducendas esse decernebatur 1723. art. 15. Deffigebantur etiam stationes Tricesimales: mediteraneae vero, qua parte

ex iis, quas Leges iam hactenus disposuerant necdum effectuato, alia non eo, quo Lex ordinaverat, modo in effectum perducta fuisse. Patet etiam Legislationem necdum omnia Commercii Impedimenta removisse. Verum antequam ea, quae adhuc desiderantur, proponantur, iuvat Politico-Commercialem Regni ad reliquas tum viciniores, quam et remotiores Provincias et Regna relationem paucis exhibere. §.12.

relationem. §.13. Cum quibus Provinciis maiorem cum quibus vero minorem Hungaria habeat Politico-Commercialem relationem. Hungaria si Littorale, et exiguam, quae Dalmatiam Venetam contingit particulam excipias, tantum Haereditario-Germanicis et Turcicis Provinciis concluditur; cum inter Transylvaniam et Hungariam nullae sint Tricesimae, Moldavia et

1625. in Comitiis Hungariae constituebatur, ut augmentata Tricesimarum solutio in Austria Styria Sylesia et Moravia cesset. Articulo quidem hoc nec statuum, nec auctionis mediae Tricesimae diserta fit mentio, ex iis tamen, quae non multo post evenerunt, id ita se habuisse facile colligi potest. Nempe non secuto Legis illius effectu post Decennium id est 1635. Hungarica etiam Legislatio Articulo 1-o § 5to item 1638. Articulo 6-o constituit ut

procentum florenorum Portorium ab omnibus indiscriminatim mercibus defixum est, idque in ingressu ad respectivum Imperium semel tantum persolvitur. Ipsi tamen hi Tractatus varias subinde per Vectigal acceperunt modificationes, quae suo loco indicabuntur. Universim Quaestus Turcicus eam 1741. per articulum 27. accepit regulationem, ut Turcicis subditis nonnisi cum mercibus Turcicis, et cum his nonnisi all' ingrosso quaestum per Hungariam

eorumque merces, qui Ordinationi huic contravenerint, in comissum cadant. Cum et reciprocum et fixum stabileque sit inter Hungariam et has Provincias Portorium, hic iam Aequabilis magis est, quae ad invicem viget, Politico-Commercialis relatio. Industria Mercatorum in ordine ad hunc Quaestum liberiorem iam manum habet, possetque exiguus modo adhuc hic per Continentem nexus notabile accipere incrementum, ni una

14. apparuit eductionem eorum admodum diminuerunt. Ita Hungaria vix iam physicam aliquam cum exteris his statibus communicationem habet, ubi tamen cum illa pauca adhuc superflua Artefacta habeat, cum iis vero, quae eidem a Domestica necessitate redundant, Naturae Productis, non possit omnes Europae Provincias providere; plurimum interesset, ut qua per Tractatus, qua etiam vectigalis favore cum iis adminus exteris Provinciis ad

Gibraltarii angustiae superentur, totius usque adeo Oceani portus per mare immediate contingit. Inter adsitas tamen his maribus et Hungariam nulla hactenus alia Politico-Commercialis Relatio intercessit, quam quae per constitutos in diversis exteris Portubus Caesreaeo Regios Consules procurari potest: et ideo relictum sibi hac parte Commercium ab arbitrariis exterarum Potentiarum Portoriis, et Mercatorum saepe timidis, saepe male

difficilem effecerunt. Nunc hoc quoque obstaculum per initum 1784. cuius § 15 mentio facta est, cum Porta Ottomannica Tractatum, qui pace etiam Sistroviensi confirmatus est; per hunc enim aula Turcica ad resarcienda omnia, quae Piratae illi Navibus Caesareo Regiis illaturi sunt, Damna se obstrinxit. §. 21 Eiusdem Relatio ad Portum Tergestinum Augustus Carolus 6us ut haereditarios suos

sollide instauratae, sicque cum hac coniunctae fuerunt, cum iam eadem Augusta, ut Commercium Hungaricum ad naturalem suum Cursum reponat, ipsam Urbem Fluminensem Hungariae adiecit: in hac sedem Gubernii collocavit, sublataque quae antea Rem Commercialem communiter procurabat Intendenza Tergestina Directionem Commercii Hungarici huic concredidit. Augustus Iosephus II ut mercibus Hungaricis et Croatici faciliorem adhuc

Belgium e contra e Littorali suo per Portum Ostendensem immediate Hungaria contingit. De arctiori inter Ostendam et Littorale tam Germanicum quam et Hungaricum nexu procurando, deque mercium utriusque Indiae quae nunc potissimum per Hamburgum et Francofurtum in Ditiones Austriacas invehuntur, Importatione ad hoc derivanda, denique de lucrifaciendis, qui Millionem superare feruntur, transportus sumptibus saepius iam Consilia collata

habet, Relationibus, praevio modo adumbratis, exhibendus iam foret Actualis Oeconomiae Publicae Status, verum ut et huius et Commercii modernus Status planior evadat, paucis praemittendum existimabat Deputatio: Quae sit Regni Populatio? Qualis Populi ad Industriam propensio? Quis alimentationis Status? Qualis denique Consummentium ad Producentes Proportio? Hungaria cum adnexis partibus (nec Transylvania nec Militaribus

animas numeravit. Croatica, Sclavonica, et Banatica confinia certe ultra 383.211 Capita etulerunt, adeoque tota Regni populatio Anno illo 7 et medium Millionem superavit. Si summa haec ad 4499 quadrata milliaria, quae Hungariae extensio effert, applicetur, ad unum milliare 1777. animae obvenient, qui numerus notabilem certe exhibet Populationem, et tamen si fertilissimae meridionalis Regni Partes Danubianae et Tibiscanae

Regni Partes Danubianae et Tibiscanae spectentur, in his Loca Populosa tanto ad invicem intervallo distant, ut illic Populatio vix primum adhuc gradum attigisse videatur. Verum parte ex una in ipsis his, quae maxime desertae videntur Partibus, vasta et ferme ultra modum Populosa Oppida exstant, veluti Kecshemets Vásarhely, Gyula, Csaba et quorum numerosi Incolae cum re agraria et peccuaria vitam unice

adhuc gradum attigisse vel inde apparet, quod institutum rei sericeae, licet certam et facili labore parabilem adferat utilitatem, tam lentum progressum habeat; verum hac quidem in re eadem est Hungariae conditio, quae condam florentissimorum modo Populorum fuit, dum in pari adhuc culturae suae epocha versarentur: nimirum medium et quod paulum supra excurrit pacis saeculum non potuit adhuc tot priorum saeculorum clades

plures alimentationis species simul consectantur. Quare dum de statu alimentationis agitur, non in eo res versatur, quales in specie subsistendi modos aut singulus incolarum, aut singula earum classis habeat, sed quae Regni partes? Qua specie agriculturae subsistant? Quae alios etiam subsidiarios modos consectentur? Quale partes illae habeant surrogatum, quibus seu angustia seu sterilitas soli ex agricultura subsistentiam

dum de statu alimentationis agitur, non in eo res versatur, quales in specie subsistendi modos aut singulus incolarum, aut singula earum classis habeat, sed quae Regni partes? Qua specie agriculturae subsistant? Quae alios etiam subsidiarios modos consectentur? Quale partes illae habeant surrogatum, quibus seu angustia seu sterilitas soli ex agricultura subsistentiam negavit? An multae sint civitates, quarum praecipua

tabacae, alii serici culturam in subsidium subsistentiae vocant. E re pecuaria et quidem pecorum cornutorum distractione potissimum subsistit illa Regni pars, quae a Comitatu Hevesiensi tam cis quam trans-Tibiscum intra Danubium et ferme Transylvaniae limites concluditur. E lanae oviumque distractione plurium quidem comitatuum incolae subsidiarium sibi

in partibus sterilioribus Quoad tertiam, tres habet Hungaria regiones, in quibus nec agrorum nec pecorum nec vinearum cultura sufficientem alimentationis modum praebet: nimirum septentrionalem, quae §o 2o deffinita est, orientalem quae iuxta limites Transylvaniae procurrit, et meridionalem quae per Alpes Croatiae usque mare protenditur. Verum hic iam necessitas industriam

Hungaria regiones, in quibus nec agrorum nec pecorum nec vinearum cultura sufficientem alimentationis modum praebet: nimirum septentrionalem, quae §o 2o deffinita est, orientalem quae iuxta limites Transylvaniae procurrit, et meridionalem quae per Alpes Croatiae usque mare protenditur. Verum hic iam necessitas industriam procuravit. In 1-ma et 2-a res metallurgica et salinaria

sufficientem alimentationis modum praebet: nimirum septentrionalem, quae §o 2o deffinita est, orientalem quae iuxta limites Transylvaniae procurrit, et meridionalem quae per Alpes Croatiae usque mare protenditur. Verum hic iam necessitas industriam procuravit. In 1-ma et 2-a res metallurgica et salinaria ut plurimum viget, et hic populus impensis in harum culturam operis se

cum vix aliqua sit in Hungaria civitas, in qua aliqua ruralis industriae species non vigeat, id tantum nosse interest, in quibus civilis industria ruralem superet? vel vicissim? Universim quae civitates aut constrictum admodum terrenum habent, aut propius ad Germanicas Provincias situantur, aut maiori navigabili fluvio, vel principali alicui per Continentem Commercii ductui adiacent, in his

intelligimus. Interest quidem singuli Status ne sua aliunde alimenta petere debeat, imo ut superfluam etiam habeat horum quantitatem, quam exteris distrahere possit, dantur tamen Regna et Provinciae quae alimentorum Copia ita laborant, ut ea nec domi consummere nec ad extra efferre queant. Res haec inde consequi solet, quod longe maxima pars Incolarum tantum agriculturam aut rem peccuariam exerceat, ipsas

producat? vel vero: an huius qualitas unice a modo et gradu Culturae pendeat, necdum satis exploratum est. Quoad Foenum Pratorum eadem ferme, quae Agrorum ratio est: ubi redundant, in naturali suo statu relinquuntur. Ubi maior est foeni necessitas curantur, rigantur, fimantur. Alicubi artificialia iam etiam prata invaluerunt. Supremum tamen Culturae huius

faginaceae glandes, Heliotropii semen, certa rapparum flori similis Planta pluraque alia: Iam vero oleum non tantum obsoniis deservit, verum etiam Pictoribus, variis praesertim coriaceis Fabricis et Lampadibus, quae postquam iam aliquae Civitates noctu illuminari coeperunt, magnam deterioris olei quantitatem absummunt: e semine lini quantum Domestica necessitas exposcit oleum passim per totum regnum conficitur. E Planta

regnum conficitur. E Planta Repeza oleum exprimendi modum Domestica Industria in aliquibus Regni partibus perinde iam invenit. In Comitatu Szaladiensi loco Sz. Kiraly mola erecta est, quae e faginaceis glandibus oleum exprimit, et Viennam pro usu Publicarum lampadum vendit. Iam sub Augusto Iosepho II. obtulerat se homo, qui e Heliotrophio non tantum deterioris speciei, sed optimo etiam olivarum

§.30. Culturae Lini et Canabum. Lino frigidior, Canabibus calidior Regio convenire videtur. Cum tela quae exinde conficitur obiectum primae necessitatis constituat, Productorum horum cultura apud omnem Populum mature invalescere debuit. Verum cum illa et varium et Longum Laborem requirat, ut seu ultra Domesticae

§. 31. Culturae Sylvarum et Ligni Surrogatorum Hungaria relate ad Sylvarum Obiectum in duas partes dispesci debet: nimirum in planam illam Danubianam et Tibiscanam Plagam, quae omni prorsus Ligno adeo destituitur, ut pauperiores Incolae Domos sibi in terra effodere, cibos vero Stramine et alio deteriori adhuc materiali parare debeant: et in reliquam Regni partem, quae dum minor adhuc

Tibiscanam Plagam, quae omni prorsus Ligno adeo destituitur, ut pauperiores Incolae Domos sibi in terra effodere, cibos vero Stramine et alio deteriori adhuc materiali parare debeant: et in reliquam Regni partem, quae dum minor adhuc esset Populatio Sylvis plane redundabat. In priori Plaga necdum Incolarum Industria evigilavit, necdum illi periculum fecere, quas Lignorum species gleba illa patiatur, necdum de

Incolarum Industria evigilavit, necdum illi periculum fecere, quas Lignorum species gleba illa patiatur, necdum de aliquo Lignorum Surrogato exquirendo curam susceperunt, licet torfa, quae nihil aliud est, quam inflammabile crassiorum radicum agregatum plerumque in locis paludinosis, quibus Plaga haec abundat, reperiri consvevit. Implantatio

requirat, iamque hoc nomine sit sumptuosus, parte vero ex altera magnum et Laboratorum, qui Ligna cedant et vecturarum, quas illa in Tempore evehant, numerum quotannis exigant, Ordo hic Sylvarum in paucis tantum, quae et paratam et utilem habent Lignorum distractionem, Locis hactenus inductus est. Torfa et Lycanthraces. Ut Regnum a Lignorum penuria praeservet,

§.32. Prima Culturae Tabacae Epocha in qua ad distractionem intra Monarchiam restricta fuit. Et haec ferme sunt Gentilia e Regno Vegetabili Producta, circa quae Industria Incolarum Hungariae a longissimo retro tempore versabatur. Ex adscitiis prima in Regnum Tabaca penetravit: nimirum cum in Hungaria liber semper fuerit eius usus, Culturam hanc

Tabacae Hungaricae nomen fuit; hae sola Levantina et Americana utebantur. Postquam ennato Americano Bello, Tabacae e Regionibus illis importatio in Europam impedita evasit, eas, quae hac utebantur Provincias, ut Hungaricam quaerant necessitas ipsa coegit. Secunda eius Epocha, qua iam ad exteras Provincias efferri coepit. Antea, quia nulla fuit inter

eorum ita excitavit, ut quo quantitatem eius augeant de ipsis iam consvetis Culturae Regulis remiserint. Pondus vero eius variis, saepe minus iustis artibus augere studuerint. Inde evenit, ut nec Spuria foliaa, quae legitimorum vim enervant, nec Cacumina Plantae decerpi: ut pistilli vulgo Tingl et quidem longiores, qui producto falsum pondus procurant et vecturam inutiliter gravant, relinqui, denique ut intra

fuit. Vel haec sinistra Tabacae Hungaricae manipulatio poterat omne eius Creditum enervare. Accessit tamen subinde alia gravior, compositi nempe Belli Americani Circumstantia, quae exteros emptores uno ferme ictu ad Tabacam Americanam revocavit. Inde enim evenit, ut (si exiguam quae adhuc partim Flumen ad Fabricam Bienenfeldianam, partim per Littorale

Accessit tamen subinde alia gravior, compositi nempe Belli Americani Circumstantia, quae exteros emptores uno ferme ictu ad Tabacam Americanam revocavit. Inde enim evenit, ut (si exiguam quae adhuc partim Flumen ad Fabricam Bienenfeldianam, partim per Littorale efferebatur quantitatem excipias) Distractio Tabacae Hungaricae iterum ad domesticum tantum usum et necessitates Viennensis

est Mercator, qualitates Tabacae Hungaricae ita classificavit ut primum Locum assignaverit Tolnensi, tum Quinque-Ecclesiensi, ad quam proxime accedere dicit unam Insulae Murak?z Speciem, quae vulgo Megymoracz appellatur. Has solas omni tempore in Italia vendi posse affirmat. Post has locat Szegediensem, ad quam accedere dicit Aradiensem et Posonis Rakomasz

in pluribus iam Locis debitum perfectionis gradum attigerit, tum primo tuto Statui potest quod Solum? qualem det Tabacae qualitatem. §.33. Quae media ad promovendam Serici culturam adhibita fuerint? Sericum, licet Climati Regni in maxima parte homogeneum, respectu vicinarum vero Provinciarum exclusivum ferme sit

huius Magister nimio Zelo eam quo citius propagandi tales etiam quandoque Practicantes dimittebat, qui vix superficiem Culturae eius condidicerant. Hi vitiosam statim principio manipulationem invexerunt, quae cum et tardam arborum Succrescentiam, et paucas vilisque qualitatis galletas produxerit debuit utique Plebs mercede Laboris sui hac ratione fraudata animum ab hoc Instituto avertere. Alicubi Culturam hanc

Laboris sui hac ratione fraudata animum ab hoc Instituto avertere. Alicubi Culturam hanc morabantur enatae circa subministranda per eos, qui licet arbores haberent, bombices tamen non alebant pretia, quaestiones; quae activitate Localium, Officialium pro ratione Circumstantiarum longe felicius superari potuissent, quam generali Dirigentis Dicasterii e Longinquo Decisione, alibi practicantes optime etiam artem edocti, non eam

adhuc quos Regnum numerat serici Fabricantes cum talibus laboribus se tantum occupent, qui crassius sericum requirunt, metuebant, ne si subtilius illud serici genus inducatur, multa serici pars ad exteras Fabricas, quae subtiliores materias elaborant extra Regnum evehatur, sicque Fabricae suae necessario materiali destitutae remaneant. Omnes hi sustinebant Solenghianam, Mazuratianae vero methodo adversabantur:

apparebit. §.34. Ad perficiendos e plantis domesticis colores nihil hactenus actum fuit. Complures in Regno Plantas Natura Sponte produxit, quae varios dant colores, sine quibus plurima Opificia et Fabricae subsistere non possunt. Ita in Comitatu Alba-Regalensi e Herba Lanol dicta, viridis sat bonae qualitatis Color exprimitur. Comitatus

affirmant, flavum quidem bonae qualitatis colorem e Domesticis plantis exprimi posse, rubrum tamen et nigrum requisito Splendore destitui. Aliae Iurisdictiones hac de re non retulerunt, neque id debite adhuc indagatum fuit: quae Plantae cuius qualitatis Colorem dent? Qualiter in praesens in earum praeparatione procedatur, et an non haec emendari possit? An non eaedem Plantae, quae nunc in naturali suo Statu usuantur, si transplantatae Industriosam

hac de re non retulerunt, neque id debite adhuc indagatum fuit: quae Plantae cuius qualitatis Colorem dent? Qualiter in praesens in earum praeparatione procedatur, et an non haec emendari possit? An non eaedem Plantae, quae nunc in naturali suo Statu usuantur, si transplantatae Industriosam Culturam acciperent, melioris etiam qualitatis Colores proferrent? Denique an non praeter iam notas coloriferas plantas, aliae etiam adsint, quae si non

Plantae, quae nunc in naturali suo Statu usuantur, si transplantatae Industriosam Culturam acciperent, melioris etiam qualitatis Colores proferrent? Denique an non praeter iam notas coloriferas plantas, aliae etiam adsint, quae si non melioris eiusdem adminus Sortis Colores dare possunt? Cum praestantia Coloris pretium artefacti notabiliter augeat, Publici plurimum interesse videtur, ut haec omnia determinentur. Edidit quidem

potissimum impendebat, circa producta Regni mineralis utplurimum versatur. Plantarum totius Regni vix tantam habuerit notitiam ut obiectum hoc exhaurire potuisset; libellus ipse in paucorum manibus versatur, sed nec ea, quae ille tradit in practicum examen adhuc revocata sunt. Irritus Conatus procurandi Indigho Surrogati. Pro Coeruleo Indigho dicto colore Anno 1785. Anno vero 1786.

fuerit eius praeparatio, author petitum proemium non obtinuit, sicque modus etiam hunc Colorem praeparandi intercidit. Uti et naturalisandae ipsius quae colorem hunc producit Plantae. Interea Augustus Iosephus II. ipsam anilis Plantam, quae pretiosum illud Indigho profert, in Hungaria stabilire meditabatur. Iussit itaque ille 1785. cum

Colorem praeparandi intercidit. Uti et naturalisandae ipsius quae colorem hunc producit Plantae. Interea Augustus Iosephus II. ipsam anilis Plantam, quae pretiosum illud Indigho profert, in Hungaria stabilire meditabatur. Iussit itaque ille 1785. cum semine Plantae huius et in Banatu et Quinque-Ecclesiis periculum fieri, cumque eum non lateret,

fuit, quod alveare? Quantum superflui mellis habeat? Quod eidem tuto adimi possit? Cui vicissim quantum pro hyemali eius intertentione addi debeat? Quando aliquod examen Regulum amittat, qualiter eidem alter substitui posset? Quae sint alias etiam Apum infirmitates? Quomodo his etiam subveniri possit? Verbo totam admirabilem sane animalculorum horum Constitutionem et Oeconomiam detegere oportebat. Praestitere id aliae quas invalescens Populatio

Lucrum habuere, nunc in talibus etiam aliquot Comitatibus, qui Sylvis non abundant, ea Industria invaluit, ut magna Turcici tritici copia pro alendis Maialibus seminetur. Industria haec in demum effecit ut Hungaria, quae antea quoad Communes quidem activam, quoad Saginatos vero pasivam habebat Commercii Bilancem, posterioribus his Annis etiam quoad Saginatos Maiales activum Commercium

coeperunt sic dictae germanicae oves introduci, sed et hae Lanam mediocribus tantum pannis idoneam producebant, subtilior Lana pro Nobilioribus pannis ex Hispania, Anglia, et aliquibus Italiae Locis, quae hanc Lanae Speciem propriam sibi ferme reddiderant debuit procurari: subinde, et Anglia, et Hispania ut Domesticas Fabricas provehant, Lanam educi vetuerunt. Augusta Maria Theresia ut propriis Statibus consulat, a Rege

excusos vernaculis Linguis Libellos vulgari eadem Augusta imperavit. His mediis Industria eo sensim profecit, ut illi, qui arietes eiusmodi comparaverant, praescriptumque cum iis procedendi observarent parem ferme illi, quae in Merkopail ab originariis Hispanicis ovibus proferebatur, Lanam produxerint. Cum nutritae tanto tempore in ovili peccudes hae, magnam foeni, cuius deffectu via Carolina alioquin laborat, quantitatem

optatum effectum produxit, statuit Augustus Iosephus IIus ut in Merkopail nonnisi, 200 Oves interteneantur, quod supernataverit, per Dominia Cameralia Fundi Religionis, et Studiorum distribuatur, ubique vero eadem quae in Merkopail viget, oves curandi ratio observetur. Ita primum in Berkava et Radonicz Dominio Bachiensi dein 1787., in Pusztakuta Dominio Zomboriensi, tum 1788. in

aliis Productis deesse vidimus, nimirum modum illa in suas pro ratione qualitatis partes dispescendi, id in Lana etiam adhuc desideratur, necdum ea hanc pectendi ratio vulgo Partassen invecta est, quae apud alias Nationes viget, et per quam segregata in suas classes Lana cariori divenditur. § 39 Status Actualis Culturae Cornutorum peccorum et

ut externum activum Commercium his potissimum sustineatur. Vaccae quanquam paris cum Bobus ellegantiae, a copia Lactis non commendantur, quo fit ut de Butyro et Caseo non ea quantitas in Hungaria producatur, quae ab ingenti in tam vasto Regno Vaccarum numero merito exspectari posset. Verum hac quoque in re Industria iam ita evigilavit, ut pro allodialibus non Hungaricae sed Helveticae, aut

ratio, robustiores pro devehendis exercitus Impedimentis Equos exigere coepit. Interea media inter Catafractos et Velites, Desultorum Equitum Classis (Dragons) quae maiores tantisper atque velites equos requirit, inducta fuit. Interea denique ipse Commercii Progressus plurium vecturarum, proque harum compendio talium etiam equorum necessitatem

eo permoverunt, ut emendandae etiam in Hungaria Equorum Speciei Consilium iam Anno 1767. susceperit. Norma Instituti huius quae sub Maria Theresia viguit. Principio Industria haec tantum Proprietariis commendabatur; iubebantur tamen Magistratus, ut ad hanc Plebem potissimum exciterit, atque id efficere possint,

Normale, quo potissimum Civitates ad provehendum hoc Institutum adstringebantur. Rustici ad parcendum faetis Caballis, et Hinnulis monebantur. Coemptio maiorum Caballarum iis praesertim Communitatibus, quae distinctos pro Occurrentibus Transennis equos intertenere solent, indulgebatur. Assecurabantur Rustici, quod prognati ab altioribus Admissariis Hinnuli non limitando pretio, sed erga liberam

vero Capitale illud erga interesse elocari iusserit. Hic est actualis Oeconomiae Publicae in Hungaria Status: e quo patet et quantum in ea promovenda Studium postremi duo Imperantes collocaverint? Et quae impedimenta piis eorum Conatibus se obiecerint? Et quousque demum Nationalis Industria singulo hoc in genere provecta sit.

nomine venire debeat, usus necdum satis determinavit, et tamen ut actualis Obiectorum horum in Hungaria Status cognoscatur, distincta singuli huius obiecti Idea, etsi arbitrarie tantum, defigi debet. Omnis illa Industria, quae Crudum aliquod Productum non manibus aut obvio aliquo Instrumento, sed ope complicatorum aliquorum Instrumentorum ita praeparat ut deinde materiale hoc pro immediato hominum usu per Opifices

Iurisdictionum Relationes ad has Ideas exactae fuissent, pronum foret actualem Obiectorum horum Statum adaequate adumbrare. Nunc cum recentiores et de Opificiis et de Fabricis relationes desiderentur: cum in iis etiam, quae exstant, Singulares manufacturistae, cum Fabricis confundantur: cum ad Complures Tabellae rubricas, in Relationibus non satis determinate respondeatur: denique cum nullo Anno omnes omnium Iurisdictionum relationes

nullo Anno omnes omnium Iurisdictionum relationes confluxerint, Deputatio etiam haec, actualem Obiectorum horum Statum, nonnisi inadaequate exhibere potest. Maxime completa Opificum Tabella est de Anno 1777. quae in pleno centum Opificum Species exhibet; sed his immixti sunt etiam tales, qui Classem manufacturistarum stricte subeunt; vel uti Pannifices, Tectores aliique. Exhibet illa Magistrorum numerum in 13934., Sodalium in

assummamus haberet Hungaria Opifices 32853. Quiscunque demum sit positivus Opificum numerus, Opificia in Hungaria non admodum florere vel e Tabella illa satis apparet. Ostendit id primum exiguus Opificiorum Speciei, quae ad plura millia assurgunt numerus; tum improportio intra hos, et totum Populationis Statum; si enim haec spectetur ad 140 Individua vix unus Opifex obvenit. Ostendit deinde improportio inter Magistros et Sodales, nam 1605

denique exiguus Tyronum Numerus, qui Succrescentiam Instituti huius efficiunt, ut adeo vereri liceat, ne numerus Opificum Successive decreverit potius, quam accreverit. Inde fit ut tanta Supellectilis imo vestimentorum etiam, quae stricte ad Opificia pertinent quantitas Vienna in Hungariam inferatur; ut Complures Magistri Viennenses Opificia Sua iam in Manufacturas transformaverint, utque ligneroum tantum fabricatorum annua in Regnum inductio

adscribatur, patet ex hoc ipso Hungariam nec dum Sufficientem Opificum numerum habere: si obvertatur, quod Viennenses Opifices Compendiario quaedam Adminicula quoad eiusmodi Artefacta v.g. Arculariorum opera habeant, quae Hungarici habere non possunt: Caristiam e contra Viennensem in victu et habitatione, Publicaque onera in Calculum revocare oportet. Deinde nec hoc de omnibus, quae Vienna adferri solent, artefactis statuere licet. Cerdones

quoad eiusmodi Artefacta v.g. Arculariorum opera habeant, quae Hungarici habere non possunt: Caristiam e contra Viennensem in victu et habitatione, Publicaque onera in Calculum revocare oportet. Deinde nec hoc de omnibus, quae Vienna adferri solent, artefactis statuere licet. Cerdones enim, Pileatores, pluresque alii ipsam primam artefacti sui materiam Domi leviori habent, et tamen elaborata sua plerumque Cariori aestimant, quam Viennenses. Est

Sensu Sumpta, aut nulla, aut Certe paucae adhuc in Hungaria extant. Nihil itaque obstat, quominus manufacturae et fabricae promiscue pertractentur. Verum harum quoque Status nonnisi inadequate exhiberi potest. Postremae enim, quae exstant de Anno 1787 et 1788. Relationes, adeo incompletae sunt ut complures Fabricas ex iis exmissas esse, aliquas vero, quas iam desertae sunt, adhuc memorari privata etiam notitia constet. Ita nulla illic

in Germanicis Provinciis iam eo provecta sit, ut licet magnas et copiosas fabricas habeant, ultra tamen harum necessitatem notabilem illius quantitatem etiam exportare possint. Machinae, quae Filaturam supplere possunt. Si quae Provincia aut paucas adhuc a Laboribus Agriculturae residuas manus habet, aut fabricae omnis generis in ea ita invaluerunt, ut earum aliquae iam Laboratorum deffectum

copiosas fabricas habeant, ultra tamen harum necessitatem notabilem illius quantitatem etiam exportare possint. Machinae, quae Filaturam supplere possunt. Si quae Provincia aut paucas adhuc a Laboribus Agriculturae residuas manus habet, aut fabricae omnis generis in ea ita invaluerunt, ut earum aliquae iam Laboratorum deffectum patiantur, tum demum interest talium

in altero Anglia versatur. Quare cum plane filatura, si Lineae Laneae Gozypiaceae Fabricae efflorescant, magnum numerum Laboratorum exigat, invenit Anglicana Industria Machinam, quae ingens in Labore Filaturae Compendium adfert. Comes Rubini (uti e praestita post occularem probam Magistratus Relatione apparet) Anno 1787 talem, nescitur tamen, an ad Anglicanum, vel vero alium Mechanismum

Ita totum illud, quod Camera Mercatori illi vendere debet Sericum Viennae defilari coepit. Non multo postea intercessit Circumstantiarum Complicatio, ut ipsum Camerale Budense Filatorium extra omnem motum positum fuerit; quae res eum produxit effectum, ut non pauci privati, aut deglomeratum suum sericum Viennam vendere, aut si materias sibi inde praeparari maluerunt, illud ibi defilari curare debuerint. Nunc cum Serici productio ut § 33.

privati, aut deglomeratum suum sericum Viennam vendere, aut si materias sibi inde praeparari maluerunt, illud ibi defilari curare debuerint. Nunc cum Serici productio ut § 33. ostensum est vehementer decreverit, et eius etiam quae producitur notabilem quantitatem adhuc exter ille Mercator percipiat, possunt fortasse residua in Regno Filatoria, totam modernam Serici procreationem sustinere. Quodsi tamen resuscitata localium Magistratuum Industria,

vulgo Flor, subtiliora vulgo Sintuch, Bissus seu Holosericum et variae proprie dictae Sericeae et semi Sericeae materiae. Pestini exstat iam insignis velorum crassiorum Fabrica, cum proprio Filatorio, quae non Hungaricas tantum Provincias providet sed notabilem insuper mercis huius Quantitatem in vicinas Provincias divendit, Posonii una Fabrica unice Conficiendis Subtilioribus velis id est Fintuch incumbit,

incumbunt. Verum horum plerique unam tantum aliamve Textrinam occupant, solus Budensis pro ratione Circumstantiarum a 5 usque 8 Textrinas exercere solet. Cum sericum in ipsa iam deglomeratione diversas accipiat Classes, quae Technicis terminis Floret, Strusi et Sbusi appellantur, ubi Sericum elaboratur, ubi e deterioribus etiam his Speciebus aut homogeneae materiae, aut alia varia artefacta accessorie

Sbusi appellantur, ubi Sericum elaboratur, ubi e deterioribus etiam his Speciebus aut homogeneae materiae, aut alia varia artefacta accessorie elaborari consueverunt reiectamenta ipsa vulgo Straccie quae amplius texi non possunt per manualem filaturam praeparantur diversaque inde artefacta conficiuntur. Industria haec iam in Hungaricis etiam Fabricis initium sumpsit; Budae et Pestini tantisper etiam provehi coepit. Verum

unice e Moldavia haberi possit, si obtento herbae huius prototypon eadem per Hungariam rite perquiratur, posset fortasse eadem et hic reperiri. Lora ac praesertim eam quae Bagaria appellatur speciem conficiendi modum Moscovitae proprium adhuc habent, sed horum importatio nec magnam summam efficit, et haec pro aliquo mercium Hungaricarum, quibus Moscovia vicissim eget, aequivalenti tuto

domesticam consumptionem abunde explent. Unus Budae alter Lendvae iam Hispanicam imitantur, eiusque aliquam quantitatem etiam extra Regnum distrahunt. Flumine exstat iam formalis Fabrica quae Tabacam ope molae praeparat, et notabilem eius quantitatem quotannis ad exteras Provincias effert. Omnium Fabricarum harum Loca ideo designanda esse videbantur, et ut mutationes, quae a postremo, quo Relationes praestitae

exstat iam formalis Fabrica quae Tabacam ope molae praeparat, et notabilem eius quantitatem quotannis ad exteras Provincias effert. Omnium Fabricarum harum Loca ideo designanda esse videbantur, et ut mutationes, quae a postremo, quo Relationes praestitae sunt, anno intervenerunt, facilius possint observari, et ut appareat quorsum quae Industriae Species Suapte inclinet; patet nempe ex his quod Fabricae universim ac praesertim

exteras Provincias effert. Omnium Fabricarum harum Loca ideo designanda esse videbantur, et ut mutationes, quae a postremo, quo Relationes praestitae sunt, anno intervenerunt, facilius possint observari, et ut appareat quorsum quae Industriae Species Suapte inclinet; patet nempe ex his quod Fabricae universim ac praesertim Laneae et Gozypeaceae ad viciniam Germanicarum Provinciarum surrexerint, quod Lineae in 16 Oppidis,

Caeterum ut adaequatiis Fabricarum Status cognoscatur, insuper nosse iuvaret: quot Personas non modo Fabricae, sed ipsi etiam stricte dicti Fabricantes occupent? quantam Singula elaboratorum quantitatem producat? et quae sit mercium harum qualitas? Sed hae e relationibus elici non possunt, Solus Personarum, quas Fabricae occupant numerus, sed fluctuante admodum Calculo ad 9395 Individua evaluari potest.

haud incumbunt. Minores Proprietarii uti et aliae inferiores Civium Classes, requisito ad id Nervo destituuntur: quodsi hic quoque uni alterive, qui ad excitandas artes propendet praesto sit, necdum Sufficientes, quae pro Fabricis copiosae requiruntur, manus adsunt; civium enim classis vix opificiis sufficit: plebem in fertilioribus partibus agricultura et res peccuaria totam occupat. Ipsi Steriliorum partium Incolae

novo adhuc in Regno tali fabricarum obiecto administratio publica nullam quoad Fabricas Politiam defixerit, Tyrones, et Sodales saepe admodum intempestive heros suos deserere solent. Et hae sunt intrinsecae causae, quae sicut in omni tantisper fertiliori, et mediocriter Populosa Provincia, ita etiam in Hungaria Fabricarum progressum morabantur. 4 Extrinsecae Languoris huius

in Hungaria manufacturarum progressus causae, ad rivalitatem Germanicarum Provinciarum Fabricarum, et Vectigal Tricesimale revocantur. Quod primum attinet: etiamsi omnes illae, quae praemissae sunt, intrinsecae causae absint, principio tamen dum quaedam Fabrica exurgit, graves quos requirit sumptus, multis eam Difficultatibus obiiciunt. Necessariorum enim

elaborata sua vendendi colluctari debet. Ad novam enim fabricam plerumque inexperti tantum Sodales haberi possunt. Hi quaecunque demum Magistri sit, Diligentia nonnisi minus perfecta elaborata producunt, quae Concurrentiam cum perfectionibus Stabilitae iam dudum Fabricae Productis non possunt sustinere. Et hae sunt, quae omnem Surgentem primo Fabricam premunt, Difficultates. Vetus e Converso Fabrica

Magistri sit, Diligentia nonnisi minus perfecta elaborata producunt, quae Concurrentiam cum perfectionibus Stabilitae iam dudum Fabricae Productis non possunt sustinere. Et hae sunt, quae omnem Surgentem primo Fabricam premunt, Difficultates. Vetus e Converso Fabrica Aedificiorum Instrumentorumque Sumptus iam sustinuit. Debita si quae hoc nomine contraxerat iam expunxit. Fabricans itaque talis,

Fabricae Productis non possunt sustinere. Et hae sunt, quae omnem Surgentem primo Fabricam premunt, Difficultates. Vetus e Converso Fabrica Aedificiorum Instrumentorumque Sumptus iam sustinuit. Debita si quae hoc nomine contraxerat iam expunxit. Fabricans itaque talis, totum quod a materialium pretio, et Tyronum Sodaliumque mercede resultat lucrum iam proprium facit, adeoque Lucrum hoc moderari, artefactaque sua

quod a materialium pretio, et Tyronum Sodaliumque mercede resultat lucrum iam proprium facit, adeoque Lucrum hoc moderari, artefactaque sua leviori pretio offerre potest quam alter qui in hoc Interusuria etiam, quae dependit, imputare debet. In veteri Fabrica tempus ipsum ususque Sodales ita formavit, ut si unus egrediatur, alter alterius Locum per gradualem Successionem continuo occupet. Experti eiusmodi Sodales non modo

adeoque vetus Fabricans, hoc etiam nomine distractionem novello praeripere potest. Sed et secus vetus Fabrica certa sibi Distractionis Loca vulto Kundschaft iam comparavit, quae nova magno et saepe irrito Conatu sibi primo procurare debet. Omnia hoc sponte sua evenire solent. Quid? Si veterem Fabricantem prava insuper rivalitas invadat: si meliores novelli Sodales avocet, si emptores

exoticorum Regnorum et Provinciarum ante medium adhuc Saeculum in posteriori casu versabantur. Hungaria eotum paucorum adhuc exoticorum artefactorum usum habuit, pleraque feliciter ignoravit. Nunc per omnium earum quae paulo ante indicatae sunt, Circumstantiarum Concursum, Fabricae in Germanicis Provinciis iam effloruerunt. Hungaria respectu harum in eodem Statu constituitur, in quo illae ante medium Saeculum respectu

adeoque artefactorum etiam pretium nimis elevatum evaserit: cum inclinato ad provehendas artes Nationali caractere Legislatio in omnem provehendarum Fabricarum Occasionem intenta fuerit, denique cum omnia, quae hactenus earum progressum impedivisse suo loco ostendemus, vectigalis Impedimenta sublata fuerint. Notae 1. Poracea MS 2. Corr.

Transeuntes Discrimen constituit. Principia eius quoad Portorium Consumptionale. Cum exoticas merces praesertim quorum Surrogatum Germanicae Provinciae praebere potuerunt, aut quae pure ad Luxum referuntur, natura sua nocivae sint, has vero arcendas esse iam 1723. articulo 116. constitutum fuerit, harum inductionale Portorium (vulgo Consumptionale appellamus)

tantisper classificatae fuissent, si eadem fidelia aut Simultaneum aut Corellativum adminus Hungaricum Vectigal etiam pro Germanicis Provinciis elaboratum fuisset: si in hoc, aut eadem, quae pro Hungaria stabilita fuerunt, principia, etiam pro Germanicis Provinciis adoptata, aut concedendi his favores, per alios pro Hungaria Stabiliendos adminus compensati fuissent, poterat aequissimum inter duo

merces in Hungaria fuerint importatae, reliquae vero omnes nonnisi per medias Germanicas Provincias in Hungariam penetrare potuerint. Itaque haud difficile futurum existimabat rem eo dirigere ut Germani Quaestores tanta, quae etiam pro Hungaria sufficiat, quantitate exoticarum mercium se provideant, Mercatores vero Hungari, has ab illis, e secunda manu recipere debeant, sicque Germanicis totum 1ae manus Lucrum

vel inde apparet quod omnes hae retrosolutionis Stationes non in Hungariae, sed in Germanicarum Provinciarum Limitibus fuerint constitutae. Sed et secus multae sunt exoticae merces, quae infra 5 a 100 Provisionem haberi possunt, adeoque in his mercator Hungarus iam Lucrum habuit, si eas potius e Secunda Germani, quam e prima exteri Quaestoris manu

illud parte ex una quod Fabricae et Manufacturae absque certa et facili distractione exurgere non possint, parte vero ex altera, quod haec novellis adhuc Germanicis Fabricis in exteras Provincias, quae veteranis adeoque omnibus quos § 51. exposuimus favoribus iam gaudentibus Fabricis abundabant procurari non possit. Nihil itaque sibi reliqui esse arbitrabatur, quam ad certam facilemque, quam nascentibus

parare non poterat Distractionem iisdem in destituta adhuc omnibus ferme pro Commercio artefactis Hungaria per Vectigal procuret. Prohibendo materialium Hungaricorum quae pro Fabricis Germanicis necessaria sunt ad extra evectionem. Id, ut assequatur, duos modos invit, quorum 1us si ad omnia Hungarica Producta extensus fuisset, dimidiam Systematis illius, quod Metropoles

si ab exotico veniant, a Stabilitis in Vectigali 1754i 20 florenis ad 30 elevetur, si vero e Germanicis Provinciis invehantur, a praescriptis illic 5 florenis ad 3 reducatur. Imo Annis 1764. et 1767. complurium, quae in Germanicis Fabricis iam aliquem perfectionis gradum attigerant, artefactorum ab exotico Inductio simpliciter vetita, nec nisi erga passuales admissa fuit, seu quod idem est, merces illae extra

licet Germanicorum e contra artefactorum si in Hungariam invehantur, Portorium, iam una quarta, iam una quinta minus, atque exoticis impositum fuerit. Ac Belgium quidem et Lombardia, quae mediae inter exteras Provincias iacent, adeoque varios mercium suarum exitus habent, onus hoc haud admodum sensere. In Hungaria, quae nonnisi Germanicis et Turcicis Provinciis eotum

quidem et Lombardia, quae mediae inter exteras Provincias iacent, adeoque varios mercium suarum exitus habent, onus hoc haud admodum sensere. In Hungaria, quae nonnisi Germanicis et Turcicis Provinciis eotum cingebatur, cum Turca paucorum tantum artefactorum nostrorum usum habeat, haec Portorii et elevatio, et inaequalitas debuit utique Fabricarum ortum impedire.

instaurare potuisset, si piam hanc Augustae Principis Intentionem explere licuisset. Nunc ante omnia impeditum fuit, ne totum Littorale Croaticum Politico Commerciali Hungaricae Iurisdictioni restituatur, sed pars tantum illa, quae Flumine usque Novi extenditur; reliqua, quae inde usque Venetum Obrovacz se extendit, confinio quidem Carlostadiensi incorporata fuit, Directio tamen rei Tricesimalis per Districtum hunc,

explere licuisset. Nunc ante omnia impeditum fuit, ne totum Littorale Croaticum Politico Commerciali Hungaricae Iurisdictioni restituatur, sed pars tantum illa, quae Flumine usque Novi extenditur; reliqua, quae inde usque Venetum Obrovacz se extendit, confinio quidem Carlostadiensi incorporata fuit, Directio tamen rei Tricesimalis per Districtum hunc, ad Bancalem Deputationem recidit. Ita divisa

Speculationum aliquibus maius, aliis minus definitum fuit. §. 58. Forma Tariffae Animalium per Vectigal 1784i immutata. Denique vectigal hoc eam etiam quae 1754. stabilita fuerat, desummendi ad Animalibus Portorii Tariffam reformavit. Ab his Portorium non a procentuali proportione sed a frustis, habita tam politicarum, quam et Finanzialium Circumstantiarum ratione, defigi

Poloni quoad Animalia tractentur. Quod Turcas adtinet: nulla Commercialis Tractatus quoad Animalia ratio habetur; articulo enim 39 pacis Paszaroviczensis beneficium defixi illic Portorii tantum mercibus quae seu aqua seu continenti deportantur, concedebatur, sub hanc autem Cathegoriam, animalia non cadere subsecutus statim tractatum illum usus ostendit. Poloni ê contra Beneficio Transitualis

In quibus cum Vectigali 1784. Conveniat? in quibus differat? Vectigal hoc a priori quoad formam haud multum discedit. Eadem Officiorum Tricesimalium Classificatio: eadem mercium quae in Ordinariis finitimis Officiis; quae in Depositorialibus? quae denique nonnisi in Capitalibus Stationibus pertricesimari possunt? Sub A.

1784. Conveniat? in quibus differat? Vectigal hoc a priori quoad formam haud multum discedit. Eadem Officiorum Tricesimalium Classificatio: eadem mercium quae in Ordinariis finitimis Officiis; quae in Depositorialibus? quae denique nonnisi in Capitalibus Stationibus pertricesimari possunt? Sub A. B. C. designatio tantum quod Omnes hae Consignationes prolixiores sint,

Vectigal hoc a priori quoad formam haud multum discedit. Eadem Officiorum Tricesimalium Classificatio: eadem mercium quae in Ordinariis finitimis Officiis; quae in Depositorialibus? quae denique nonnisi in Capitalibus Stationibus pertricesimari possunt? Sub A. B. C. designatio tantum quod Omnes hae Consignationes prolixiores sint, ac priores: quod aliqui Articuli ex una ad

non secus praestari valeat, quam aut per Schaedae Tricesimalis exhibitionem, aut vero eius, a quo eas emit? indicationem §o 48. quo fit ut Mercator plurium saepe Annorum Schaedas Sollicite conservare debeat, et si quae forte eidem depereat, gravi damno exponi possit. Deinde designantur §. 49 duodecim eiusmodi mercium maxime ferme usuales Articuli, quorum intuitu notabile inter habitantes in

tantum exoticae quas alioquin in Germanicis Stationibus Portorium Consumptionale deponere debuerant, sed ipsae etiam pleraeque Germanicae merces a Portorio Consumptionali Hungarico immunes redditae sunt, Tricesimae Hungaricae quae iam nonnisi Esituale Hungaricum Portorium percipiebant reipsa inutiles ferme evaserunt, hocque nomine easdem Augustus cum Germanicis ita coniunxit, ut hae non tantum Consumptionale Germanicum, sed et Esituale Hungaricum

articulis, si iidem per hos Portus invehuntur, notabilis Portorii pars per separatam Resolutionem relaxata est. Generalatus etiam Carlostadiensis et illa Zagrabiensis Comitatus pars quae antea Szeverinensem constituebat in Concessis priori Vectigali favoribus stabilitur. Ita tamen prioris Vectigalis Dispositione a mercibus quae floreni valorem non aequant Tricesima desummatur in novo

etiam Carlostadiensis et illa Zagrabiensis Comitatus pars quae antea Szeverinensem constituebat in Concessis priori Vectigali favoribus stabilitur. Ita tamen prioris Vectigalis Dispositione a mercibus quae floreni valorem non aequant Tricesima desummatur in novo Vectigali nuspiam renovatur. §. 61. Principia Vectigalis huius quoad Status cum

ab eo quem §o 16o descripsimus Statu mutatio intercedere potuit. §.62. In quibus Tariffa Animalium Vectigalis huius a priori differat. Emensa pro Animalibus Portoria, quae hactenus per Separatam semper Tariffam tractabantur iam nunc ipsi Vectigali in Concernenti rubrica incorporata sunt. Caeterum in hoc quoque eadem quae in priori Tariffa animalium classificatio: Portoria ipsa in Singulis

Vectigalis huius a priori differat. Emensa pro Animalibus Portoria, quae hactenus per Separatam semper Tariffam tractabantur iam nunc ipsi Vectigali in Concernenti rubrica incorporata sunt. Caeterum in hoc quoque eadem quae in priori Tariffa animalium classificatio: Portoria ipsa in Singulis rubricis cum prioribus ex asse conveniunt. Differt tamen modernum Taxationis Systema a priori in tribus realibus punctis, 1o quod in priori Tariffa

immediate per Littorale educit, universim nonnisi fl 1. xr 30. titulo exitus dependit. Memorabile est relate ad hanc Vectigalis rubricam etiam illud, quod Animalibus eadem prorsus exitus Portoria sint emensa, quae in exteram immediate, seu in Germanicam Provinciam depellantur. Quod reliquarum mercium Portoria attinet: iam primum omnia illa quorum surrogatum Germanicae Fabricae

simpliciter vetita, aut gravi Portorio impedita est; utriusque Ordinis Articulos consignatio sub Numero 8. exhibet, et inter prohibitos sunt pelles Leporinae, ossa et ungues Animalium, quae non postremum exportationis versus mare obiectum constituere possent. A 100 pellibus vitulinis 16. a caprinis et ovinis 12 florenorum Esituale Portorium defigitur, quod fermê 50 pro

Quare in postremo Vectigali plures adhuc, quam in priori merces graviori quam Systematisatus olim florenus fuit, Transitus Portorio subiacent, articuli qui maximê gravantur sunt sequentes. Maiolica quae quatuor, Pelles Leporinae et Porcellana. Quae quinque: Sericum et Sericea fabricata quae 6 plane pro 100 titulo transitus dependere debent.

quam Systematisatus olim florenus fuit, Transitus Portorio subiacent, articuli qui maximê gravantur sunt sequentes. Maiolica quae quatuor, Pelles Leporinae et Porcellana. Quae quinque: Sericum et Sericea fabricata quae 6 plane pro 100 titulo transitus dependere debent. §.64. Principia

articuli qui maximê gravantur sunt sequentes. Maiolica quae quatuor, Pelles Leporinae et Porcellana. Quae quinque: Sericum et Sericea fabricata quae 6 plane pro 100 titulo transitus dependere debent. §.64. Principia Vectigalis Germanici eiusdem Anni 1788i. Apparet ex his quibus

inferuntur, nulli prorsus Consumptionali Portorio subiacere supra vidimus. No 11o Artefacta Hungarica praeterea, quae in adnexa sub Numero 11o Consignatione continentur, si in Germanicas Provincias invehantur, adhuc pro semiexoticis tractantur: adhuc dimidium exotici Portorii, aut si sint de specie positarum extra Quaestum

ad Commercium Hungaricum effectus producit compendio exhibeamus. 1o pertractis ad Bancalem Deputationem Hungaricarum Tricesimarum Proventibus, dicasterium exterum influit in internam Regni administrationem, id autem salva, quae postremis etiam Comitiis agnita est Regni independentia admitti non potest. 2o restrictis ad domesticam tantum consumptionem exoticis illis Articulis, qui immediate ab extra in Hungariam invehuntur, pars

qui nonnisi per Germanicas Provincias in Hungariam penetrare possunt, Hungarus ex explicatis §. 54. motivis, respectu talium concurrentiam eorum sustinere non potest, adeoque 4o, cum idem beneficium relate ad Turcicas, quae vicissim per Hungariam in Germanicas Ditiones pertingere debent merces Quaestoribus Hungaris reciproce concessum non sit, debet totum exoticum Commercium porro penes etiam solos Germanos Quaestores remanere. 5o Cum omnia

maiora, quam eiusdem Speciei exoticis Productis defixa sunt Portoria, uti id e Consignatione sub Numero 10. iam apparuit. Et ideo 8o cum parte ex una Productorum Hungaricorum exportatio per ipsam tot exoticarum mercium, quae materiam Commutationis praebere potuissent prohibitionem, diminuta sit: parte vero ex alia eorum in Germanicas Provincias distractio, non tam per Vectigal, quam alia collateralia Impedimenta difficilior

articulum talem, cuius Portorium mutatum est, interessatorum Quaestorum in tempore pervenerint. Acceserunt pecculiares saepe non tantum Mercatoribus, sed ipsis etiam Dicasteriis Politicis ignotae Tricesimarum Instructiones. Quae omnia et cursum Commercii perturbare et Quaestoribus grave saepe Detrimentum adferre debuerint. Notae 1. Spatium in MS-to vacuum relictum.

instauranda restat, reliquum per Sabariam, Varasdinum, Carlostadium, ita solide exstructum est, ut non nisi periodicis reparationibus, indigeat. Ductus hic commodior admodum redditus est per id, quod quatuor quae in fluviis Mura, Dravo, Savo et Collapi illum antea impediebant naula sublata fluviique hi subliciis pontibus constrati sint: verum sumptuosi hi pontes nullam adhuc habent stabilem

clausa enim per Vectigalia Borussica Dantisci portu, commercium orientalium et meridionalium mercium e Littorali Hungarico in Poloniam inclinare coepit. In hoc Ductu Carlostadio quidem iam Navigatio incipit, quae in varias Regni partes Communicationem praebet, Pestinum tamen, quod ferme in centro ductus huius situatur, ipse commercii cursus per continentem sponte inclinavit; nimirum quia transportus hac

aliquam habet. Anno 1784. nonnisi 30 Naves domesticas numeravit, et hae nonnisi pondus a 100 usque 300 toleratum sustinebant, et earum maximae vix 20 Nautas occupabant. De Segnia et Carlobagho quae ad militarem Iurisdictionem pertinent quot naves habeant? Statui non potest. Portus tamen hos pauciores adhuc numerari, tuto affirmare licet. Ipsae paucae hae Naves advehendo e Sicilia maritimo Sale potissimum occupantur

focalium vendere leguntur, atque ita primum singulae eiusmodi Navis pretium e Provinciis haereditariis effertur, licet Hungaria abundet Quercinis Lignis, constructae vero e hoc Ligno Naves tres etiam Aetates earum sustineant, quae e molli ligno consistunt. Ad 2um constat maiorem esse Danubii, quam Rheni capacitatem, et tamen per hunc constructis e duro ligno maioris longe ponderis, atque

domesticos Nautas recidit; Nam. Ad 3tium Nullus est Danubianus Navarchus, qui seu Naves construendi, seu Navigandi artem ex instituto edoctus sit; Naves enim ut iam apparuit paratae ab exteris coemuntur, paucas quae domi efformantur fabri Lignarii erga inviationem imperitorum Navarchorum elaborant. Ipsi Nautae artem suam ab attractione Navium saepe incipiunt, alias Remiges (qui vulgo hajós appellantur) eam usu

Naufragia, inde redacti ad incitas tot Mercatores, inde denique languor ipse Navigationis. Non exiguum etiam Danubianae Navigationi Deffectum pravi Nautarum mores constituunt, cum enim nulla circa id Norma subsistat, quae sint Remigum erga Navarchos et vicissim, quae etiam Proprietarii Navis erga Navarchum Officia? cum multa Convitia circa inchoandam exercendam aut deserendam hanc professionem, uti

ipse Navigationis. Non exiguum etiam Danubianae Navigationi Deffectum pravi Nautarum mores constituunt, cum enim nulla circa id Norma subsistat, quae sint Remigum erga Navarchos et vicissim, quae etiam Proprietarii Navis erga Navarchum Officia? cum multa Convitia circa inchoandam exercendam aut deserendam hanc professionem, uti et circa modum illata seu per Nautas seu etiam fortuito mercibus Damna

§.72. Navigatio per Mare Nigrum. Ante paucos adhuc annos Terminum Navigationis Danubianae Zemlinum efficit. Ibi omne Commercium Hungaricum desinebat, inde Domestica Producta, quae pro Littorali destinabantur Savum subierunt; hoc et Colapi adverso Carlostadium, inde vero per Carolinam ad mare transponenda. Diu quippe viguit opinio illa, quod seu propter Latentes infra

tentare coeperunt. Praeter recensita paulo ante Navigationis huius impedimenta unum illud e praecipuis est, quod devecta usualibus hactenus Navibus usque Suinam merces in maritimas, quae raro illic praesto esse solent, transponi debeant, nulla autem adsint magazina; ubi hae interea reponi possint. Mercator Golner, qui unus e primis hanc navigationis viam iniverat, huic quoque difficultati

debeant, nulla autem adsint magazina; ubi hae interea reponi possint. Mercator Golner, qui unus e primis hanc navigationis viam iniverat, huic quoque difficultati subvenit, nimirum construxit ille duas Naves, quae et Danubium et Mare Nigrum perinde possint sustinere, his quoque e Banatu Constantinopolim directe navigavit. Fecit quidem ille unius ad Scopulos Orsovanos allisae navis iacturam, sed id ille ad infidelitatem Turcici

equis ubique attrahi possint: adhuc alicubi homines ad opus hoc adhibere debent. Supra Szegedinum Tibiscus alicubi nullas ferme rippas habet sed protensae ab utrinque saepe ultra mille orgias et arundine concretae Palludes quae vulgo Tisza rétye compellantur alveum eius abscondunt. Alibi evagantes fluvii huius rami, alibi concreta fruticetis eius Littora difficilem adhucdum reddunt viarum repulsualium Constructionem, quas tamen

duro ligno constructae 2000 metretarum Capaces sunt, partim denique minores Corabae vocitatae ducentarum aut tercentarum Metretarum capaces vigent. Zemlini et Carlostadii exstat quidem aliqua Contubernii Nautarum Species, sed quae multam adhuc requirit emendationem, et ideo Savana etiam Navigatio nihilo peritioribus atque Danubiana Nautis regitur. His Navibus Nautisque utque 1784o quo directa exotica

Constitutus fuit: Verum hoc quoque opus partim Bellum Turcicum, partim subsecuta temporum mutatio intercepit. Magnam tamen eius partem per subsequum quod Turcicum Bellum praecessit, biennium peractum esse vix dubitare licet, quae si Labor hic reassummatur non exiguum ad celerriorem eius perfectionem momentum adferre possit. §.75um Collaterales Navigationis Canales, qui in Danubium ducunt.

ad eius Regulationem, quam ad praevertenda ulteriora Damna Laboratores. Grani, qui Neosolio Strigonium usque ubi Danubio illabitur, ratibus fraequentatur eadem per omnia, quae Vagi ratio est. Mappam eius modernus Consiliariis Aulicus Valcher confecit, nulla tamen eius, etiam post hanc regulatio subsecuta est. Raba Körmöndino usque Iaurinum

artificiales etiam canales duci consveverunt. Videndum itaque restat, quid hactenus in Hungaria hoc in genere factum, quod tantum propositum, neque tamen effectuatum fuit? Quod ut clarius appareat, iuvat ea, quae reipsa Navigationis causa acta sunt ab illis, quae exsiccandarum tantum Palludum gratia suscipiebantur, separare. §.77. Artificiales Hungariae Canales.

consveverunt. Videndum itaque restat, quid hactenus in Hungaria hoc in genere factum, quod tantum propositum, neque tamen effectuatum fuit? Quod ut clarius appareat, iuvat ea, quae reipsa Navigationis causa acta sunt ab illis, quae exsiccandarum tantum Palludum gratia suscipiebantur, separare. §.77. Artificiales Hungariae Canales. Ramus ErsekUjvariensis

seu per susceptos praepostere Posonii aliquos labores Hydraulicos iam Anno 1780. Sabulo repleri coepit. Agitata fuere continuo de adferendo malo huic remedio, consilia: exmissi saepius Hydraulae, discussa, quae illi proposuerant Plana, operi ipsi manus identidem, sed semper incassum admota fuit. Seu Planorum vitio, seu ob non adhibitam ad Sufferendum in ipsa radice malum Sufficientem operam, ramus ille ita exaruit, ut

Sio Canalis in Danubium duci, Stagna Ballatonis exsiccari, sicque aliquot Comitatibus navigatio procurari possit. Verum in proiecto hoc reflexum non fuit ad vastas, quae a Ballatonensibus Stagnis non multum distant, quae Muram fluvium contingunt Palludes Canisenses, ut enim Proiectum hoc notabilem Regno adferat utilitatem deberet efformandus per Stagna Ballatonensia Canalis cum

Danubium duci, Stagna Ballatonis exsiccari, sicque aliquot Comitatibus navigatio procurari possit. Verum in proiecto hoc reflexum non fuit ad vastas, quae a Ballatonensibus Stagnis non multum distant, quae Muram fluvium contingunt Palludes Canisenses, ut enim Proiectum hoc notabilem Regno adferat utilitatem deberet efformandus per Stagna Ballatonensia Canalis cum eo, qui per Canisenses Palludes effoderetur

Albensis perductum fuit. Comitatus Tolnensis ad id ut alveum hunc continuet, et in Danubium educat, nulla ratione perduci potuit. Utrumque hoc opus Directioni Comitis Sigrai Concreditum fuit. In amplissima illa, quae Tibiscanos occupat Comitatus Palludum Sede notabiles sed haud magno cum fructu Labores sub directione Comitis Antonii Károlyi susceptae fuere, nimirum regulatus fuit Samusii Cursus, et per id

iam efformatorum Canalium Opera impensa sit, nec hi Labores seu notabilem seu stabilem fructum produxerunt. Notitiae hae poterunt Hydraulicae Commissioni, quae generale Navigationis et exsiccationis Palludum Systema elaboratura est, deservire. De Pallude Alba paucisque aliis quae in Banatu adhuc supersunt stagnis

Notitiae hae poterunt Hydraulicae Commissioni, quae generale Navigationis et exsiccationis Palludum Systema elaboratura est, deservire. De Pallude Alba paucisque aliis quae in Banatu adhuc supersunt stagnis exsiccandis proiecta saepius proposita, formata Plana, Schaemata Sumptuum elaborata: nunquam tamen operi manus admota fuit. Omnia haec quorum meminimimus Plana et Schaemata

proiecta saepius proposita, formata Plana, Schaemata Sumptuum elaborata: nunquam tamen operi manus admota fuit. Omnia haec quorum meminimimus Plana et Schaemata in Archivo Litteralis Consilii exstant, quae licet moderno fluviorum Stagnorumque Statui planê non correspondeant, poterant tamen non exiguo pro Hydraulicae, quam Deputatio haec propositura est, commissioni usu deservire. Omnes etiam, quas praemisimus,

de Vectigalis Systemate, et de viarum Navigationisque Obiecto agebatur, iam praemissa sunt, ut tamen completa huius etiam obiecti Idaea efficiatur, explanandum restat: quis sit mechanicus eius cursus? Id est ad quae Emporia? Per quas Scalas Singulus Commercii Articulus tendat? Cum quibus Provinciis activum? Cum quibus item passivum Commercium Hungaria habeat? Denique quae sit Hungarici Commercii Billanx? Quod primum attinet: in

restat: quis sit mechanicus eius cursus? Id est ad quae Emporia? Per quas Scalas Singulus Commercii Articulus tendat? Cum quibus Provinciis activum? Cum quibus item passivum Commercium Hungaria habeat? Denique quae sit Hungarici Commercii Billanx? Quod primum attinet: in Regione ubi Commercium iam plane effloruit, nullae nundinae vigent, victualia, aliaeque pro immediata Consumptione neccesariae merces quotidie venui prostant.

permittit Industria Germanicorum Quaestorum Ipsi illi Depositarii seu Niederläger merces suas ad Pesthienses praesertim Nundinas transmittunt. Ibi aliquam Sub-Depositorium Speciem constituunt in quae merces unis Nundinis non venditas reponunut, et pro Sequentibus Nundinis reservant. Imo dantur alii etiam Quaestores Germani, qui merces Germanicas praesertim deteriores, seu in ipsis Fabricis seu etiam a

Caristia enascatur. Concurrunt tunc copiosi maritimi Quaestores, et triticum per ipsa interiora Hungariae Loca conquirunt. Quia tamen transportus eius per axem et tardus et sumptuosus est, ea potissimum Loca consectantur quae a Navigabili aliquo fluvio haud procul distant. Verum Caristia haec raro ultra annum durare consvevit. Et ideo dum suum quisque triticum quo citius ad mare transponere festinat, ut illud inde ad famellicam Regionem adhuc

e Comitatu Varasdinensi, Szaladiensi et Castriferrei Copiosum frumentum evehi solet. Postquam Navigatio Savana instaurata, et Carlostadii copiosa Frumenti Depositoria Stabilita sunt, iam Carniolia, imo ipsa pars Styriae, quae passui Crapinensi adiacet, in casu penuriae se Carlostadio providere coepit. Extra Casum penuriae exigua frumenti Hungarici quantitas in Provincias has distrahitur, qui enim illud eo devehit praeter onus

Comitatibus notabilis Frumenti distractionis Emporium efficiunt Montanae Civitates et Districtus. Ac ipsi quidem tam Regii, quam privatorum Monticolae Frumentum in Computum promeritae mercedis e Depositoriis Regiis, quae directio Montana, coemptis per fertiliores, qui propius adiacent Comitatus frugibus replet, plerumque accipere solent, reliqua Districtus Schemnicziensis, Cremnicziensis et Neozoliensis

Praecipuum Commercii Hungarici Articulum etiam vinum constituit: articulo huic Silesia Austriaca et Polonia praecipuum adhuc Emporium praestant. Donec tota Silesia Austriaco Imperio paruit, omnia, quae Posonio adiacent, uti et Soproniensia et Gyntiensia Promontoria paratam in hanc vinorum suorum distractionem habuerunt, id quod desolatis iam nunc fermê Civitatibus Rusztensi, SS Georgii, Baziniensi, et

suorum quantitatem Silesitis vendere possit, qui deinde illud non obstante gravissimo Portorio suo modo in Ditiones Borussicas promovere norunt. In Poloniam maxima Superiorum Comitatuum Vinorum, quae Submontana dicuntur pars ad recentiora usque tempora efferebatur. Utprimum Gallicia Austriaci Iuris effecta, et in Censum Germanicarum Provinciarum relata est, evectio haec notabiliter

tantum pro proprio Provinciae huius usu, sed etiam pro ulteriori in Poloniam transportatione. In ipsa enim Gallicia Austriacorum Vinorum usus invalescere coepit. Infertur quidem etiam Austriae non obstantibus quae §.64. recensuimus Impedimentis aliqua Vini Hungarici quantitas, imo forte pars etiam aliqua eius ultro in Imperium effertur. Verum de Austriaco Vino vicissim circiter pro m/500 quotannis Hungariae importari

anni procreatio, vix aliquid de Hungarico et Croatico Vino infertur, licet enim eius invectio per Vectigal prohibita non sit. Status tamen Provinciarum aliis viis id impetrare sciunt, ut illa de facto impediatur. In illam, quae Hungariae vicinior est Transylvaniae partem etiam aliqua Vini Hungarici quantitas infertur, ulterior Valachio et Moldavico vino providetur. Ipse Generalatus Carlostadiensis non Croatico sed Veneto-Dalmatico

huic Populo maxime convenire videantur. E converso in Angliam, Hollandiam et aliquas Septentrionales Imperii Urbes aliquot iam probae sed semper cum sinistro successu institutae sunt. Nimirum nondum usus determinavit, quae vini Species mare ferant? Aut qualiter componi et tractari debeant? Ut illud sustinere possint? Forte nec debita eorum in Navi Cura habita: forte imperitis Mandatariis negotium concreditum fuit: forte denique Commercium

converterunt. Exstant proinde illic vasta Praedia, in quibus aliqui Proprietarii Copiosa armenta alunt. Alia praedia sua Graecis potissimum et Armenis in arendam Locant, qui perinde copiosa in iis armenta intertenent. Camera quae notabilem eiusmodi Praediorum numerum possidet, hactenus posterius Institutum sectabatur. Olim Proprietarii, qui sibi armenta tenebant, selectos pro venditione Boves una cum iis, qui in iugo iam consenuerant, ad

Boves Leviori habere possint, ad ipsum fontem id est ad Praedia illa proficisci, ibidemque partim cum Proprietariis, partim cum Arendatoribus Armenis et Graecis Contractus inire coeperunt. Recentissimis Annis extraordinaria quae Viennae ennata est Carnium Caristia Aerarium Regium coegit, ut provisionem Urbis illius in se susciperet. Ut id praestare possit recepit Camera Hungarica ab Arendatoribus praedia sua, propriaque armenta, et Institutum

horum quantitas, et e his Provinciis Hungariae infertur, et vicissim, crudorum pro respectivis Fabricis necessariorum materialium Copia in eas importatur. Quod reliquos Articulos attinet, ex Austria praeter ea, quae iam diximus, inducuntur sic dictae Gallanterie et Norimbergenses merces, auro et argento interminatae materiae. Alia etiam aurea argentea, imo etiam

inducuntur Foenum, Stamen, Lacticinia, mel, cera, sal nitrum et Tabaca. E Moravia inducitur Filatura et Charta. E converso praeterea, quae iam praemisimus, vix aliquid notabilioris in eam effertur. In Sylesia etiam praeter iam indicata nihil nobilioris aut induci aut educi solet. E Gallicia mel, cera, Tela

aliqua telae Superiorum Comitatuum quantitas. Neque enim in Commercii Cursu id insolitum est, ut idem Articulus in certa sui qualitate inducatur, in alia vero educatur. E Transylvania praeter ea, quae iam dicta sunt vix aliquod aut effertur, aut infertur, verum Capitale Commercii Moldavici et Valachici emporium. Corona Principatus huius Urbs, constituit. Illuc et e Metropolibus duarum aliarum Provinciarum

Cerae, et Pellium Leporinarum, Sattyian item Cordovan quantitas per intermedias Scalas in Hungariam inducitur. Pro his nonnisi talia artefacta exportari possunt, quae Quaestor Hungarus e Germanicis Provinciis comparare debet, veluti Panni subtiliores aliaque manufacta, quae Baro Tomavindi in Proiecto suo specifice designavit. E reliquis Turcicis Provinciis per privatos

per intermedias Scalas in Hungariam inducitur. Pro his nonnisi talia artefacta exportari possunt, quae Quaestor Hungarus e Germanicis Provinciis comparare debet, veluti Panni subtiliores aliaque manufacta, quae Baro Tomavindi in Proiecto suo specifice designavit. E reliquis Turcicis Provinciis per privatos in Confiniis Croaticis passus quae merces in et educantur, iam supra §.57. ubi de concessis Generalatui Carlostadiensi

Provinciis comparare debet, veluti Panni subtiliores aliaque manufacta, quae Baro Tomavindi in Proiecto suo specifice designavit. E reliquis Turcicis Provinciis per privatos in Confiniis Croaticis passus quae merces in et educantur, iam supra §.57. ubi de concessis Generalatui Carlostadiensi favoribus agebatur, ostendimus. Verum Commercium hoc cum ferme in Victualibus subsistat, vix aliquam meretur attentionem.

cum Turcia Commercium habet, ut 1786. (pro quo postremo Tricesimalis Tabella haberi potuit) inductio eductionem superaverit, in 1.216.539. Quodsi ea esset Hungarorum Quaestorum industria, ut cum ea Turcicarum mercium parte, quae pro Germanicarum Provinciarum usu deservit, Oeconomiae Commercium exerceant quemadmodum id faciunt Germani Mercatores cum iis exoticis mercibus, quae nonnisi per Germanicas Provincias, in Hungariam penetrare

Quaestorum industria, ut cum ea Turcicarum mercium parte, quae pro Germanicarum Provinciarum usu deservit, Oeconomiae Commercium exerceant quemadmodum id faciunt Germani Mercatores cum iis exoticis mercibus, quae nonnisi per Germanicas Provincias, in Hungariam penetrare possunt, detrimentum hoc magna in parte compensaretur. Nunc praeter illam quantitatem, quae pro immediata Hungariae Consumptione deservit, Zemlini

quemadmodum id faciunt Germani Mercatores cum iis exoticis mercibus, quae nonnisi per Germanicas Provincias, in Hungariam penetrare possunt, detrimentum hoc magna in parte compensaretur. Nunc praeter illam quantitatem, quae pro immediata Hungariae Consumptione deservit, Zemlini quidem ipsi Turcae, Coronae vero Graeci Viennae residentes Quaestores, Gozypium, Lanam Macedonicam, Filaturam Leporinas pelles, immediate

in Saxonicum Imperium et Helvetiam Oeconomiae Commercium exerceant, Hungaria e contra nonnisi exiguum transportus Beneficium inde capiat. Styriae importatio, praeter ea, quae iam dicta sunt potissimum in ferro plumbo horumque Fabricatis consistit. Eductionem praeter Superius indicata constituunt Legumina, Cutes, Cineres clavellati et

specifice designare operae pretium haud videatur. §.87. Intrinsecus Commercii Status et Billanx Commercii Hungarici. Ipse intrinsecus Commercii Status vel ex his quae iam dicta sunt, facile colligi potest: nimirum Systema vigentis hactenus Vectigalis Scopum ad quem dirigebatur reipsa attigit, nempe ne Fabricae in Hungaria exurgant, et ut Quaestores Hungari a directo cum exoticis

sunt, facile colligi potest: nimirum Systema vigentis hactenus Vectigalis Scopum ad quem dirigebatur reipsa attigit, nempe ne Fabricae in Hungaria exurgant, et ut Quaestores Hungari a directo cum exoticis mercibus praeter eas, quae pro domestica Hungariae Consumptione necessariae sunt, Commercio excludantur: effecit enim, ut omnes activas Commercii Hungarici rubricas mera Naturae Producta constituant: e quibus praecipuae

eius rubricae in Naturae Productis consistant, has augenda a proportione increscentis Populationis Domestica Consumptio sensim diminuere debet. Dein irrepsit insignis calculi error in omnes, quae hactenus e Tabellis Tricesimalibus ductae sunt Commercii Hungarici Bilances. Nimirum Cuprum omne etiam a privatis effossum, inde a 20 Annis iuxta initas eatenus Conventiones, ad Regia Depositoria

sunt Commercii Hungarici Bilances. Nimirum Cuprum omne etiam a privatis effossum, inde a 20 Annis iuxta initas eatenus Conventiones, ad Regia Depositoria administrari debet. Totum hoc Cuprum, praeter exigua, quae Schemniczii et Neosoly ex eo elaborantur utensilia, Viennam ad Officium Cupri (Kupferamt) evehitur, ibidem divenditur, conflataque exinde Summae non Hungaricis, sed Viennensibus Cassis inferuntur. Itaque hoc titulo ne

saepe non tantum Beneficium hoc absorbetur, sed maior etiam praeterea pecuniae vis effertur: tales sunt respectu Hungariae 1o Omnes illae merces, veluti vestes, Monilia, Clenodia et minoris molis sed magni pretii utensilia, quae Hungari Viennae praesentes sibi procurant, et 30males Tabellas non ingrediuntur. 2o Sumptus illi, quos Hungari dum aut Negotia sollicitant, aut Officia vel Honores quaerunt, Viennae faciunt. 3o Taxae, quae pro

pretii utensilia, quae Hungari Viennae praesentes sibi procurant, et 30males Tabellas non ingrediuntur. 2o Sumptus illi, quos Hungari dum aut Negotia sollicitant, aut Officia vel Honores quaerunt, Viennae faciunt. 3o Taxae, quae pro expeditionibus Negotiorum, Officiorum et Honorum persolvi debent. 4o Habitatio Viennae ditissimorum Magnatum, qui omnes Bonorum suorum Proventus ibidem consummunt. 5o Interusuria quae Hungari Debitores Viennensibus

quaerunt, Viennae faciunt. 3o Taxae, quae pro expeditionibus Negotiorum, Officiorum et Honorum persolvi debent. 4o Habitatio Viennae ditissimorum Magnatum, qui omnes Bonorum suorum Proventus ibidem consummunt. 5o Interusuria quae Hungari Debitores Viennensibus Creditoribus quotannis persolvunt. 6o Lotteria Viennensis in quam notabiles ex Hungaria peccuniae influunt. 7o Lucrum quod Banco Viennense a Distractione Salis maritimi e Littorali Hungarico

Creditoribus quotannis persolvunt. 6o Lotteria Viennensis in quam notabiles ex Hungaria peccuniae influunt. 7o Lucrum quod Banco Viennense a Distractione Salis maritimi e Littorali Hungarico percipit. 8o Summae illae, quae post defalcatas pro Cultura fodinarum necessarias expensas e re montanistica quotannis Viennam deportantur. 9o Resultantes a necessariis in Hungaria expensis Proventus Camerales, qui perinde ad Cassas Viennenses

10. Status Actualis Fundi Publici. §.88. Fundus seu Cassa Publica pro ratione variarum, quae statui incumbunt necessitatum varias etiam recipit Destinationes. Maiores nostri continuis fermê bellis impliciti omnes suas de creando fundo Publico curas ad necessitates Bellicas direxerunt. Hunc in finem iam sub

necessitas durante bello saepius expressit, qui deinde sub Mathia 1o Subsidii Nomen accepit; sub eius successore Vladislao peccuniae exercituales invaluerunt 1566o Articulo 21. 1514o Articulo 1. quae perinde Speciem Publici, pro Belli necessitatibus fundi constituebant. Anno 1635. Articulo 1. §.5. auctum in florenum 1. denarios 20. Tricesimale Portorium pro Fundo exolvendi veteranni Confiniarii militis Constitutum

necessitates referuntur. §.89. Status Actualis Cassae Croaticae dictae Regnicolaris vel m/200. Erexit eadem Augusta aliam pro tribus Croatiae Comitatibus Cassam, quae iam Regnicolaris iam etiam m/20 Cassa appellatur. Sed haec non tam Fundi Publici, quam affixae Loco Fundationis Cathegoriam subit. Quod ut clarius appareat, operae pretium videtur, Cassae

necessariaeque pro facilitanda per eos Navigatione expensae. Verum Interusuria Fundi huius, nisi Capitale per accreturum aliquot annorum Interusurium augeatur, nec soli ultimae rubricae suffectura vel ex iis, quae §o 74. de actuali Navigationis Fluviorum horum Statu dicta sunt, satis apparet, ut autem Capitale ipsum expendatur, Augustae Fundatricis menti congruere haud videtur. Caeterum Interusuria illorum Cassae huius

de actuali Navigationis Fluviorum horum Statu dicta sunt, satis apparet, ut autem Capitale ipsum expendatur, Augustae Fundatricis menti congruere haud videtur. Caeterum Interusuria illorum Cassae huius Capitalium, quae quoad privatos elocata sunt, a tempore factae, quo utimur consignationis, apud aliquos inde a 9o Ianuario 1785., apud alios ab 8a 8bris eiusdem anni, apud alios a 29o Augusto 1786. adeoque a 5e et respective 6.

50. id quod menti Augustae Fundatricis non congruit, e horum enim Comitatuum contributione ne obolus quidem in has Cassas influxit, deinde a Cassa hac assignati sunt pro Convictu Zagrabiensi annui 1661 floreni quae quidem errogatio ad nullam ê defixis per Augustam Fundatricem titulum reduci potest. Ex Omnibus autem his satis apparet, Cassas has non qua Fundum Publicum sed qua affixam tribus

superius post exassignati sint leguntur. 11. Conclusio. Et hic est actualis omnium quae Deputationi huic elaboranda Benigno gratiose commissa sunt Obiectorum Status. Hunc si uno obtutu complectamur apparebit, quantum parte ex una postremi duo Imperantes ad excitandam Nationalem Industriam Regiam suam Sollicitudinem

genius Nationalis ad duos hos contrarios Scopos cooperatus sit? Et cum industria Commercium. Commercium vero reciprocê Industriam producat, quem in hac lucta gradum Nationalis Industria attigerit? His rite cognitis pronius iam erit Deputationi huic proponere: Quae Impedimenta? Et qualiter removenda? Quae vero adminicula tam Industriae quam et Commercio per Legislationem suppeditanda esse: humillime arbitretur.

genius Nationalis ad duos hos contrarios Scopos cooperatus sit? Et cum industria Commercium. Commercium vero reciprocê Industriam producat, quem in hac lucta gradum Nationalis Industria attigerit? His rite cognitis pronius iam erit Deputationi huic proponere: Quae Impedimenta? Et qualiter removenda? Quae vero adminicula tam Industriae quam et Commercio per Legislationem suppeditanda esse: humillime arbitretur.

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report