Your search found 5963 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 418-629:

Quam enim periculosa sit humilibus Christi seruis mortalium laudatio, tunc plane intelligent, cum relatu legerint non aliam ob causam quosdam reliquisse monasteria uastasque penetrasse solitudines annosque plurimos feris tantum peruias habitasse terras. Tu igitur, cuius nutu cuncta reguntur fautor mihi adsis, Deus, dictantem inspires, scribentem adiuues, ingenium, uerba, manum, calamum moderare, ut nusquam ab eo, quod tibi placitum fuerit,

illud memoratu dignissimum, quod, dum uicinus quidam urgente in scelus inopia, prostitutis trium natarum corporibus uictum sibi quęrere decreuisset, ille accedens domui eius nocte intempesta, ut elemosina in occulto fieret, tantum auri per fenestram iniecit, ut et inde uirgines honeste locarentur et pater ipse in spem sustentandi se non iniquam simul deueniret. Nicolao uero, quoniam bona sua prudenter dispensauerat, ecclesiastica

Dominicę sententię memor dicentis: Qui non renunciauerit omnibus, quę habet, non potest meus esse discipulus. Erat autem annorum quindecim, cum sic nudus et armatus in Christo solitudinem ingressus est, sacco tantum et pelliceo palio membra coopertus. Benedictus uero ille abbas, qui uiuendi formulas, quas nunc plerunque sequuntur monachi, scriptas edidit, a parentibus ex Nursia Romam ad excolendum

Egidius Atheniensis et ipse regio genere nobilis, dum adhuc sub tutela patris ętatem ageret, mendico ęgrotanti (quoniam aliud, quod daret, non habebat) seipsum despolians proprium amiculum dedit. Quo quidem ille indutus (tantum donatoris misericordię meritum fuit) e uestigio sanus consurrexit. Postea uero quam defunctis parentibus liberam suscepit bonorum possessionem, tam prompto animo omnia egenis dispertiuit, ut ea non prius habuerit quam

passus est mendicare, ut, qui se autore iam Christo uiuerent, se quoque adiutore famem non timerent. Verum iis ut scientia pręstantior Gregorius et dignitate par, ita sanctitate uitę non inferior, non contentus uulgi tantum subuenire inopię, omnibus ubique Christi seruis, quantum Romanę census ecclesię suppeditare potuit, necessaria ministrauit et ministrando effecit, ut in monasteriis monachorum cresceret numerus, in solitudine

nihil, quod dari possit, pręter argenteam lagunculam in monasterio restare, continuo eam ipsam a Gregorio tradi iussam. Cęterum Gregorius haud multo post summus pontifex designatus, cum duodecim tantum peregrinos pauperes, in illis apostolos Domini ueneraturus, inuitari pręcepisset, discumbentes intuitus pręstituto numero unum superesse animaduertit, et cum inuitatorem criminis argueret, quod plures, quam iussus

frumento insuper nauibus imposito, ad patriam postliminio rediit pristinęque dignitati honorificentissime fuit restitutus. Serapionis quoque monachi elemosine haud minori commendatione dignę, si donantis tantum animus perpendatur, non etiam doni magnitudo. Cum enim nihil pręter tunicam et palium et Euangeliorum codicem haberet, duobus pauperculis obuiam factus alteri palium, alteri tunicam dedit. Et cum nudus sederet,

cuperet euadere, sibi iussum. Itaque cum conualuisset, quę cupide conflauerat, liberaliter coepit effundere, neminem indigentium opis suę expertem fieri passus. Die quodam cum conspexisset hominem attrito laceroque amictu tantum, non nudum, ad se euocatum ueste, qua ipse induebatur, donauit. Eam pauper (quia honestior erat, quam ut personę suę conueniret) in forum delatam uendidit. Quamobrem Petrus se indignum ratus, cuius uestibus tegeretur,

qui opum, finis fuisset et non impensis facultatibus necessitati proximorum ipse semet etiam super impendisset. O uere mutatio dexterę, Excelsi, in uno homine summę cupiditati summa successit munificentia. Quod si tantum panis cum iniuria datus efficere potuit; quid non efficiet benigne et cum charitate porrectus? Sicuti porrexisse aliquando Iudocum legimus. Qui cum ad fluminis ripam in solitudine sibi

non ieiunare, sed impensę parcere merito uidebuntur. Nec est, ut causetur quis fortunarum suarum tenuitatem. Nemo tam pauper est, ut pietatem colere non possit. Seruulus mendicus erat, immo mendicorum miserrimus, si tantum sortis attendatur malignitas, non etiam animi patientia, qua sola poterat uideri felix. Hic (ut Gregorius in Dialogo refert) paralysi resolutus, cum se prorsus mouere non posset, iacebat in carruca sub porticu sancti

nihil solicitus in crastinum, sed quęrens regnum Dei et iustitiam eius. Quod quidem facile est adeptus, dum et suam calamitatem patienter fert et miseretur alienę. Franciscus, ordinis Minorum pater (quibus solis tantum possidere lex est, ut medicare necesse sit) dum iter ageret, incidit in hominem, cuius uestimenta diutino usu detrita uix pudenda corporis operuerant. Et nuditatem eius dolens substitit, suspirauit, ingemuit. Frater

recipit; et qui me recipit, recipit eum, qui me misit. Qui recipit prophetam in nomine prophetę, mercedem prophetę accipiet. Et quicunque potum dederit uni ex minimis istis calicem aquę frigidę tantum in nomine discipuli, amen dico uobis, non perdet mercedem suam. Caput IV / DE INANI GLORIA FVGIENDA Nunc, quoniam

tanti se habere molestissime ferens. Quamobrem pręsidi quoque prouincię spe conueniendi primum quidem decepto, deinde iterum aduentanti obuiam tandem profectus, cum interrogaretur, ubinam esset Moyses abbas (nam fama tantum ipsi notus erat): Quid tibi, respondit, cum stulto illo ac deliro sene? Denique de semet quasi de alio licentius obloquendo discedere hominem compulit, non mediocriter mirantem, quod tam diuersa de illo, quem iam

noto angulo cum sese abdidisset, diu latere non potuit miraculis eum ubique prodentibus. Quia tamen uiribus partim ętate, partim labore exhaustis inde iam emigrare incommodum erat, ibidem et fugę finis et uitę fuit. Hunc tantum in ipso honoris contemptum pręter cętera extollens Hieronymus: Mirentur, inquit, alii signa, quę fecit, mirentur incredibilem abstinentiam, scientiam, humilitatem! Ego nihil ita stupeo quam gloriam illum et honorem

coenanti ministrabat, cubitum eunti calciamenta detrahebat cęteraque pene omnia mutata cum illo officii uice exercebat, seruus seruo factus, ut Christo se seruire probaret, non mundo. Miles erat, necdum baptizatus, sed tantum catechumenus, et iam perfectionis uitam ingressus Spiritus Sancti sententiam sequebatur per Salomonem in Prouerbiis prolatam: Melius est humiliari cum mitibus quam diuidere spolia cum

prodesse cupiens, seruum se et ministrum hominum constituat propter Christum. Diuus Marcus Euangelista, ut sacerdotio reprobus haberetur, pollicem sibi amputasse dicitur. Veruntamen (ut ait Hieronymus) tantum consentiens fidei prędestinata potuit electio, ut nec sic in opere uerbi perderet, quod prius meruerat in genere. Cum enim ex leuitis esset, ut Alexandrię episcopus fieret, eo compelli dignior fuit, quo magis

nihil se proficere uideret, triginta dierum manendi in monasterio moram, quasi res suas expediturus, petiit. Interim in cęllula sua se includens Dominum precatus est: paratum se ad omnia dura pro illius amore sustinenda, tantum hoc episcopalis officii onere ne se grauari sineret. Mox ergo febri correptus reliquum uitę in lectulo ęger peregit, ne sanus ad pręsulatum cogeretur, quando quidem etiam quoduis pati sibi satius putauit.

celebritatem euolauit, tugurioli angustias commutans cum amplitudine cęli. Corpus uero eius ab eremo ad Lugdunum relatum est. Et honore, cui renunciauerat uiuens, non caruit mortuus exibitis exequiis pompaque funerali, non tantum ut pręsuli, sed etiam ut sancto. Remalchus quoque, Traiectensis episcopus, postquam commissum sibi gregem tum uerbi pabulo, tum uitę exemplis pie sancteque annos aliquot nutriuisset,

Euphratem positę regem, graui ualitudine laborantem solo tactu sanitati restituisset, magnam uim argenti atque auri pro eo sibi oblatam constanter recusauit. Si nostra, inquit, dereliquimus, quomodo accipiemus aliena? Itaque tantum diuitiarum contemptum in tam paupere uiro rex admiratus, non ita cupide paulo ante expetiuerat sanitatem ut tunc Christi suscepit fidem. Neque enim dubitauit ueritatem ab eo syncere prędicari, a quo aberat captatio

igitur inopia tam diues fuit, ut nihil appeteret, in summis opibus tam largus, ut omnia donaret, semper diuitiis pręferens paupertatem. Mennę quoque, Samnitum prouincię solitario (ut Gregorius tradit) paucula tantum apum aluearia uictum suppeditabant. Eo accedens quidam Longobardus latro frustraque, ne aliena raparet, monitus sacrilegas apibus intulit manus. Sed sicut Esaias ait: Vę qui prędaris! Nonne et ipse prędaberis? Continuo

gratis pręstiterunt, illi terrere non potuerunt offendere noluerunt. Cui unquam locupletum hoc contigisset, qui, quocunque sese uerterint, neque inuidia neque insidiis carere possunt. Et dum omnia metuunt quantum diuitiis, tantum animi solicitudinibus abundant. At uero Hilarioni pauperculo, tametsi pene nihi: esset, cum tamen nihil appeteret, nihil deerat. In secretiori Sicilię angulo manens succisiuis temporibus ligna colligebat, ut uenditis

laqueum diaboli, et desyderia multa inutilia et nociua, quę mergunt homines in interitum et perditionem. Radix enim omnium malorum est cupiditas. Iccirco sanctissimi uiri habentes tantum, sine quibus hic uiui non potest, nihil pręterea quęsierunt et illi, quibus res erat, eis, quibus non erat, erogabant. Multa id genus exempla posuimus, cum de elemosinis tractaremus, et nunc repetere superuacaneum est.

deligebat considendi locum, ut iam aperte concupiscere uideretur se de illarum numero fieri, quarum tam libenter inibat consortium. Defuncto itaque uiro omnia, quę habere potuit, indigentibus dedit parumque putauit fortunas tantum pro Christo impendisse, nisi amore illius etiam seipsam addiceret seruitio miserorum. Igitur, postquam constructo diuersorio non modicam egenorum ęgrotantium turbam coegisset, ministram se eorum fecit. Cumque a patre

proposito deterrentium, cum scirent se in solitudine uincendos, qui in frequentia solerent esse uictores. Superatis igitur eorum machinationibus, montem conscendens in quodam castello ab hominibus deserto se inclusit, ubi pane tantum et aqua sustentatus, cum iam uiginti peregisset annos, ui eductus et abbas ordinatus obstructis monasterii foribus manere coepit, ita ut mutasse latebram uideretur, non deseruisse. Cum tamen multi uariis morbis

quasi per cochleam ascendentibus, et ardue ualde, duę eiusdem mensurę cęllulę uisebantur, in quibus uenientium frequentiam et discipulorum suorum contubernium fugiens moratus est. Verum hęc in uiuo excisę saxo ostia tantum adita habebant. His quidem uerbis diuus Hieronymus, ut mihi uidetur, non solum loci formam atque naturam pulchre expediteque descripsit, uerum etiam eleganter effinxit enucleateque expressit, quantus in illis Dei seruis

defunctis parentibus omnem hęreditatem partim fratribus, partim pauperibus distribuisset, solitudinem, quę in septimo milliario a Maioma, Gazę emporio, per littus euntibus Aegyptum ad leuam flectitur, ingressus est. Sacco tantum membra coopertus et pelliceum habens ependyten, quem beatus Antonius proficiscenti dederat, sagumque rusticum uasta et terribili eremo fruebatur, nunquam in eodem loco manens, ne latronum pateret iniurię. Sed et

Deo in solitudine seruiendo. Rarissimum est, quod de Ioanne quodam relatum legimus. Dicitur enim, cum primum ad eremum secessisset, tribus continuis annis sub cuiusdam saxi rupe stans semper orasse, nunquam resedisse, tantum somni cepisse, quantum rectus capere potuit; cibum quoque non alium gustasse quam Dominicis duntaxat diebus eucharistię sacramentum a sacerdote sibi delatum. Denique de pedibus, quod tandiu immobiles perstiterint,

atque perferendi. Dicerem equidem talia nemini factu possibilia esse, si quicquam impossibile esset credentibus. Neque tamen, ut mihi uidetur, minus stupendę uitę speciem prębuit Simon, Susotionis filius. Hic annum tantum cum fratribus in monasterio Antiochię conuersatus ad eremum abiit, annos tres in spelunca clausus permansit. Sed hoc ei commune cum multis. Illud autem proprium et peculiare, quod deinde super columnas dicitur

Ipse uero Hieronymus in illa, in qua hęc scripsit, eremo, in illa, inquam (ut ipse ait) uasta solitudine, quę solis exusta ardoribus horridum monachis pręstabat habitaculum, annos quatuor moratus est, scorpionum tantum et ferarum socius, sacco uestitus, humi cubans, aquam frigidam bibens et cibis crudis utens coctumque comedere luxurię deputans, carnis lasciuientis pugnas hebdomadarum interdum inedia uincens. Et tamen inter has tantas

ac uagi, sedibus semper incertis, ne ab hominibus conueniri possent, peregrinabantur. Hos, quia procul secedebant, anachoretas appellatos; alios ex illis pane et sale ad deserta secum delato uictitasse, alios uero herbas tantum et radices pro cibis habuisse. Tanta uitę asperitas intolerabilis prorsus uideretur, nisi etiam intolerabilia tolerabilia fecisset Dei amor et Dei timor. Subiiciamus aliquot etiam

timor. Subiiciamus aliquot etiam infirmioris sexus exempla, ut appareat foeminas quoque habere de sanctarum collegio duces, quas ad eremum sequi secundum diuinę gratię donum aut optent tantum aut simul et possint. Maria Magdalena omnia peccata sibi dimissa esse iam pridem audierat, optimam partem, quę non auferetur ab ea, Domino attestante se elegisse cognouerat, resurgentem Dominum prima uidere meruerat,

modestiamque ab eis exigens, sicuti cęteris in rebus, ita etiam in dormiendo. Quod si breuis etiam somni ronchus uiris religiosis uitio datur, quomodo non dabitur nimia dormitio? Cui quantumcunque temporis indultum fuerit, tantum a spiritalium actionum exercitatione computabitur cessatum. Scriptum autem est: Mane semina semen tuum, et uespere ne cesset manus tua! Germanus, Antisiodorensis episcopus, lectulum

prędicando multosque, qui peccatorum oppressi ueterno in morte dormiebant, excitauit in salutem. Dederat enim Dominus uerbum euangelizanti, dederat uoci illius uocem uirtutis. Nisi somni semper parcissimus fuisset, nunquam tantum in Dei seruitio profecisset. Proponamus et foeminis, quę sequantur, exempla, quibus attendentes somnolentię grauedinem possint discutere. Paula illa Romana, quę summam generis nobilitatem

dicens: Deprecatus sum faciem tuam ex toto corde meo. *add. Et item: Clamaui in toto corde meo: *add. exaudi me, Domine! In corde ad Dominum clamant, qui ardenter orant, non qui tantum uocibus obstrepunt et, quod labiis uolutant, mente non concipiunt. Post illum Salomon, omnium Iudeę regum sapientissimus, in eo libro (si modo illius liber est) qui Sapientię inscribitur: Adii, inquit,

ut temulenta putaretur. Heli sacerdoti sibi ebrietatem exprobranti nihil turbata respondit: Vinum et omne, quod inebriare potest, non bibi, sed effudi animam meam in conspectu Domini. Et tunc quidem homo faciem tantum uidens deceptus est. Sed scrutator cordis et renum Deus conpunctionem consyderauit orantis et misertus, quod rogabatur, concessit, ut, quę propter sterilitatem contemnebatur, propter partum multis matribus honorabilior

imperat, et obediunt ei. Germanus quoque, Antisiodorensis episcopus, Britanniam uersus ad hereses extirpandas contendens, una cum Lupo, episcopo Trecasino, dum nauis, qua uehebantur, undis impetu ruentibus illisa tantum non operiretur, manus ambas in cęlum sustulit atque orauit. Et continuo ponentibus uentis ęquatum salum tranquillum illis prębuit iter cursuque, quo uolebant, satis prospero peruenere.

sua defuncta missale sacrificium Domino offerebat. Cumque magnis quibusdam occupationibus impeditus offerre intermisisset, illa per noctem quiescenti appacens conquęsta est iam triginta dierum inediam se sustinere (tantum autem temporis ab oblatione missę cessatum erat) proinde petens, ut ipse tandem necessitati suę subueniret. Quo uisu ille admonitus easdem pro sorore supplicationes nullo non die celebrans iterum ipsam uidit, et primum

petulanter obiicere consueuerat, ipsa incidit. Denique sterilis peperit plurimos, et quę multos habebat filios, infirmata est. Vltio enim superbiam, orationem sequitur gratia. Iudit in humilitate cordis Deum precata tantum audacię concepit, ut a Bethulia ad hostes, qui eam obsederant, egressa inter tot milia militum armatorum Olophernem ducem, qui iam Ciliciam, Mesopotamiam Syriamque deuicerat, ipsa et sola, et inermis, et mulier

et mulier interimeret, interempti caput abscinderet, abscissum secum in urbem ad suos referret. Iam seruitutis iugum Israhelitarum imminebat ceruicibus; omnes simul uno die una Iudit liberauit. Nunquam tantum facinus perpetrare potuisset, nisi prius perpetrandi facultatem a Domino precibus obtinuisset. Quid de Susanna dicam? Quę iudicum sententia morti iam addicta exclamauit ad Dominum, et Dominus exaudiuit uocem ipsius.

argumentis est aggressa, ne peruicacis animi hominem, dum lenire nititur, grauius irritaret. Tacita Dominum rogauit, et lupus in agnum mutatus est factaque sunt praua in directa et aspera in uias planas. Quid mirum autem tantum uirium inesse orationibus sanctorum, cum hę usque ad illius solium auresque perueniant, qui, quodcunque uult, facit in cęlo et in terra? Angelus ad Tobiam: Ego, inquit, obtuli orationem tuam Domino.

bestię ingerebat dicens, ne facere differret, quicquid faciendi facultatis aduersus ipsum a Domino accepisset. Sed illa, sicuti orantem non terruit, sic etiam omnia pati paratum minime lęsit. Quotus quisque uel uiso tantum iuxta se serpente non continuo trepidus exiluisset? At Leonardus etiam intra gremium illabentem contempsit. Cur ita, nisi quia uerum est, quod in Prouerbiis Salomon ait: Fugit impius nemine

ne lector quidem satis idoneus fuerat. Dum enim ipsum Dei uerbum (quod tunc manibus contrectabat) intentius consyderat, sanctorum uerborum percipere meruit anagogen latentemque sub littera sensum. Plurimorum annorum studium ad tantum diuinę eruditionis profectum nunquam illum extulisset, ad quantum die una Christi perduxit contemplatio. Augustinus, Hipponensis episcopus, philosophię Christianę assertor egregius, dum Sanctę Trinitatis

quam ante habuerat, cum talia de illo sibi uidere contigisset. Quid igitur mirum, si tam copiose tamque argute de Trinitate scripserit, qui mente sic abstracta Trinitatis sacramentum fuerat contemplatus? Sed ne contemplando tantum apprehendisset, nisi, ut apprehenderet, pie prius ac iuste uiuendo dignus euasisset. Vitę sanctitate meritum sibi comparet, qui uult contemplatione proficere. Scriptum est enim: Homini bono in conspectu suo dedit

competere poterat mortali. Interim ergo, etiam corpori proxima, illi inherebat, quem mente atque animo nunquam dimittebat. Adeo assidua Dei meditatio prius carnem ipsius cęlo dignam fecerat quam terrena labe liberam. Et, si tantum fuit Marię in deserto contemplantis fructus, quanta est nunc in paradiso cum Christo regnantis gloria? Iam ibi perpetuo habitat, ubi quondam uel unius horę momento mansisse felicitatis fuit.

quę urbanę luxurię mollitiem eremi asperitate fregit, Zosimas abbas orantem corpore supra terram suspenso altitudine ferme cubitali uidit. Itaque quantum olim per corporis turpitudinem in profundum perditionis corruerat, tantum postea per mentis contemplationem necdum sarcina carnis deposita extolli meruit, dum oraret. Quam male cum illa actum erat cum deliciis difflueret, tam deinde bene, cum resipiscere coepit et in sensu

potest. Hunc omnis spiritus laudat, omnis lingua confitetur, huic omnia famulantur elementa, huius nutui cuncta etiam inanimata et omni prorsus sensu carentia absque ulla cunctatione parent. Cum igitur talem ac tantum cogitauerimus, qualis quantusque nec uerbis explicari nec cogitatione possit comprehendi, semper Dauidicum illud occurrat: Seruite Domino in timore, et exultate ei cum tremore!

uocationem annis multis post futuram quasi pręsentem uiderit. Denique ab Ambrosio baptizatus, diuinos codices perlegendo, non solum fidelis, sed etiam Ecclesię doctor pręstantissimus euasit, cuius paulo ante, dum seculari tantum scientię studeret, fuerat oppugnator. Contra Ecclesiam cum Manicheo consurrexerat, pro ea mox decertans et insum et reliquos omnes hereticos facile conuicit. Scripturas igitur catholicas legant, qui purę synceręque

Cum enim promissiones seminis sui, id est, Christi, in quo benedicendę omnes nationes erant, accepisset, sic de illo scriptum legimus: Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad iustitiam. Non est autem scriptum tantum propter ipsum, inquit Apostolus, quia reputatum est illi ad iustitiam, sed et propter nos, quibus reputabitur credentibus in eum, qui suscitauit Iesum Christum nostrum a mortuis, qui traditus est

et spiritui, qui in sancto loquebatur. Et dum pudet tam multos ab uno superatos, innocentem blasphemię aduersus Moysen insimulant. Postremo, quem argumentis uincere non poterant, ui opprimunt et lapidibus obruentes enecant. Tantum autem profecerunt, ut, nisi sic egissent, minus patuisset eos de fide disceptando succubuisse. Obstinatorum enim est, cum ratione nequeunt, malignitate contendere. Sed si fidelis cęlos ad se suscipiendum apertos uidit,

infecta reuersi nullum sibi in ipsam peccandi locum relictum dixissent, eo quod crucis munimine Christiana foemina castitatem suam protegeret, continuo relictis demoniis Christianorum religionem sequi decreuit. Baptizatus ergo tantum fide et sanctitate profecit, ut ad episcopatum promoueri meruerit et martyrio coronari. Idem igitur, qui magus foeminam uincere nullo modo potuit, Christianus factus tyrannorum tormenta facile

audisset, perspexit errorem, in quo erat, atque abiecit. Et tandem omnis expers ambiguitatis Christi suscepit fidem iuxta traditionem catholicę religiositatis. Non signa requisiuit, non experimenta tentauit; audiendo tantum agnouit ueritatem et de tenebris uenit ad lucem. Denique eandem sectam illam, quam reliquit, nemo postea fortius impugnauit, nemo acritas est persecutus. Peruersissima impietas, cuius assertione tutam se putabat, eius

Et quia nonagenarius iam erat, eo lapsu collisus expirauit ostendens, quanto sibi grauius erat pręsentia Domini, quam arca exhibebat, quam liberis, quanuis charissimis, orbari. Quantum de arcę amissione doluit Heli, tantum de eius reductione a Philistinis restitutę lętatus est Dauid. Nam cum rex esset et rerum gestarum gloria omnibus, qui in Iudea regnauerant, pręferretur, non erubuit, dum arca a Leuitis portatur,

magnificentius habitaculum iis quam sibi faciendum decreuisset, et quidem tale, quale deinde a filio suo Salomone legimus ędificatum. Cuius opulentię amplitudinisque gloria apud posteros uix fidem inuenisset, si eam humanę tantum, non etiam diuinę Scripturę monumenta retulissent. Sed mirentur alii opus, nos animi Deo deuoti affectum pensemus, qui mea quidem sententia maior in Dauid quam in Salomone fuit. Multa quippe postea populo populique

cum ille Discipulorum pedes loturus sibi obnixe renitenti minaretur ac diceret: Nisi lauero te, non habebis partem mecum. Hoc ut audiuit, protinus se totum eius exponens uoluntati respondit: Domine, non tantum pedes, sed et manus et caput. Modo dixerat: Non lauabis mihi pedes in ęternum, et tam cito mutauit sententiam, quam cito illar Domino minus placere intellexit. Vtrobique tamen summi amoris

temereque pręsumpserit, dubitat et iccirco consyderatius respondet: Domine, tu nosti omnia, tu scis, quia amo te. Alias multum pollicitus tam nihil pręstitit, ut etiam ueritatem abnegaret; modo nihil promittere ausus tantum exhibuit, ut post persecutiones, verbera, carcerem, catenas, quę pertulit, etiam crucifigi pro nomine illius non recusarit. Hinc apparet nihil eo esse imbecillius, qui in se confidit, neque fortius, qui in Deo. In Deo

insultare tyranno, ubi proximorum periclitari uidet fidem. Corporis mortem contempsit, ne fideles suppliciorum metu perterriti in mortem ruerent infidelitatis. Anastasia Romana infideli quidem uiro tradita, sed tantum Christo iuncta, cum patricii generis esset, prętulit nobilitatis altitudini charitatis humilitatem. Quippe uilibus induta, ne agnosceretur, martyrum carceres inuisebat, uincula exosculabatur, ad patientiam

coepissent eosque super undas ambulantes conspexissent, ut sibi subuenirent, suppliciter petiere. Illis ergo in nauem reuersis atque orantibus resederunt fluctus, posuerunt uenti, periculum omne sublatum est. Sancti igitur tantum beneficii retulerunt, quantum iniurię acceperant, curantes, ne illi mergerentur, a quibus ipsi submersi fuerant. Accessit beneficio cumulus, quoniam sic a mortis periculo liberatos etiam, quomodo in ęternum beati

fuerant, ut gratuito potius inimicos suos quam mercede diligere uideretur. Idem Deo supplicando et panem benedictum morbo affectis porrigendo pestilentiam sedauit, in ipsos tantum Cantuarię occupatores grassantem, qui ab Ethelredo rege secedentes, cum pyratis societate facta, * add. in urbem hostiliter irruperant, magnam ciuium partem sustulerant, monachos interfecerant, templum

in Theodosium imperatorem innocens damnatus dexteram amiserat manum, diu intercessit, ne in dolo deprehensus capite puniretur. Imperator admiratus hominis patientiam ipsum, pro quo rogabatur, interfici uetuit, sed tamen, ne tantum scelus omnino impunitum abiret, in exilium ablegari iussit, sanctum honore affecit: scribę illi officium, in quo antea fuerat, restituens, cum eidem manus quoque redintegrata Beatę Virginis beneficio fuisset. Quis

donum, nequis leue putet, * corr. ex putaret non nisi precibus proponitur impetrandum. Rogate, inquit, dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. Cęterum, nequis lucri, et non tantum hominum causa prędicationis opus sibi uendicet, ait: Gratis accepistis, gratis date! At uero, ne in quęrendis uitę necessariis rebus occupatus animus docendi studium remitteret: Dignus est operarius,

milia superioribus addita. Cum autem Petrus gentiles quoque Domini iugo subiiciendos per uisum cognouisset, Cornelium centurionem et, qui cum illo domi erant, credentes baptizauit. Qui ergo paulo ante una tantum atque altera prędicatione tam multos conuerterat, idem etiam paucos non contempsit, ita ut neque itineris laborem ab Ioppe Cęsaream usque euocatus recusaret. Illi igitur, qui in magna etiam auditorum frequentia non

prouincias nationesque diffunderetur passimque discurreret. Sic ille ardentis prędicationis facibus mundum succendit, sic doctrinę spiritalis luce illustrauit. Eius itaque collegii uir nominatissimus Vincentius tantum prędicatione ualiut, ut in Hispania quinque milia Iudeorum ad Christum dicatur conuertisse, in Mauritania octo milia Saracenorum. In urbe quoque Granata docuit infideles, donec a rege eiectus ad suos

hominibus prędicauit, ut mundum repleret monasteriis, sic auibus, ut ad audiendum dociles intentęque silentium tenerent ac se manu ab eo contrectari non formidarent. Illos, ut pie religioseque uiuerent, hortatus est, has tantum, ut Creatorem suum laudarent, cuius beneficio pennas haberent ad uolatum, uocem ad cantum, fructus terrę absque omni uel serendi uel metendi labore ad alimentum uitęque sustentationem. Quo hunc amoris studio eos, quos

Spiritus, prędicationem hanc inchoaui neque per te finiam. Hoc repetens et arrogantiam cauit et conseruauit humilitatem. Ex quo satis patet, quantum illi reprehendendi sint, qui suis prędicationibus inanem tantum laudationis humanę fucum captant seque doctos dici malunt quam docere, quando quidem disciplinis non ita necessariis occupantur, dum docent, dilatantes philacteria sua et magnificantes fimbrias, ita sane, ut, qui

philacteria sua et magnificantes fimbrias, ita sane, ut, qui audiunt, mirentur magis quam discant. Istos et Stephani anachoretę arguit exemplum. Qui cum aliquando illiteratus ac rudis haberetur, tantum in Mareotidis eremo manens profecerat, ut neminem ad eum discendi aliquid gratia accessisse ferant, quin idem discedens se satis edoctum diceret. Mira illi Scripturarum intelligentia inerat, Deo iis pręcipue mysteriorum

Peccatori dixit Deus: Quare tu enarras iustitias meas et assumis testamentum meum per os tuum? Quasi diceret: Nolo te quisquam audiat quanuis bene prędicantem, ne forte sequatur male uiuentem. Sin uero aliqui ex eo tantum, quod peritia ingenioque nonnihil polleant, prędicare aliquando arroganter pręsumpserint uiam ueritatis docentes, tunc iis, qui audiunt, salubriter profecto consulitur, ut magis disciplinę eorum quam uitę rationem

dignitati deferri debeat, explicemus. Primus in Scripturis diuinis Melchisedech sacerdos memoratur, qui panem et uinum obtulerit Deo et cui Abraham patriarcha decimas dederit quique etiam rex Salem extiterit. Sed dum rex tantum erat, non illi licuit sacrificium ministrare, non decimas exigere. Sacerdos etiam factus est, ut potestate pręcederet reges et sanctitate Deo proximior fieret. Ad hęc, siquis uestes et ornamenta Aaron pontificis et

afficientes, quicquid honoris, quicquid officii in eos contulerimus, in Deum contulisse arbitremur, Deo pręstitisse. Cęterum et sacerdotes ipsi uideant, ut, quantum autoritate atque honore reliquos mortales antecesserint, tantum et uirtutibus pręstent. Cui multum donatum est, multum ab eo exigetur. Quod si iis, qui semel in anno sacrosanctam communionem de manu sacerdotis accipiunt, ut se prius probent, pręcipitur, et sic de pane illo et de

Ezechias, rex Iuda, cum responsum accepisset thesauros, quos Babyloniis glorię cupiditate ostentauerat, iisdem futuros predam, delicti conscius: Bonus est, inquit, sermo Domini. Sit tantum pax et ueritas in diebus meis . Non negauit iustum esse Dei aduersum se iudicium, sed mala diferri precatus est, non ob hoc, ne thesauros, sed ne thesauris chariorem pacem ammiteret. Et quoniam pro pace, non pro

si eam habere desiissent in terra: idem uelle et idem nolle supernę beatitudinis dignos fecit. Concordia enim hęc atque consensio ueritatis, non erroris fuit. Qui eiusmodi pacis tranquillitate delectari solent, non in se tantum, sed in aliis etiam mentem irritatione aliqua alienatam allicere ac mollire modis omnibus conantur. Vbaldus, Eugubinę urbis episcopus, cum ciues suos in seditionem uersos uerbis placare non

ut simplici tunica contenti sint, si frigoris intemperies non patitur, sed ne metu futurorum aliam induant, aliam reseruent. Superflui itaque amictus solicitudo reprimitur, non necessarii cura. In calciatu quoque sandaliis tantum usos constat, quę in Actorum libro alio nomine caligę appellantur. Quod sane calciamenti genus non operit pedem, sed sicut expositores dicunt, suffulcit. Igitur, ne calciarium saltem paulo cupidius uobis expetendum

de exercitiis eius ac labore dicendum uidetur. Sequenda est quidem illa Hieronymi sententia maximeque obseruanda: Fac aliquid operis semper, ut te semper diabolus inueniat occupatum. Non fuit satis apostolis tantum spiritalia curare negocia: prędicare, orare, legere; siquid supererat temporis, manuum labori impendebant. Lucas Euangelista in Actis Apostolorum testatur Paulum apostolum, cum Corinthi apud Aquilam et Priscillam

ad agendas Deo gratias laudesque persoluendas redire cum alacritate festinet. Correctus igitur Ioannes diuina deinceps negocia fabrilis operis uicissitudine impensius est executus et, quantum sua pręsumptione lapsus fuerat, tantum consilio alieno usus profecit. Ioannes, alius abbas, qui in Thebaidis eremo uitam duxit, singulis Dominicis diebus pane ab angelo delato se sustentasse perhibetur, cęteris uero diebus fiscellas texendo uictum sibi

nosse, quantum illi sic ieiunasse profuerit? Virginitatem perpetuo seruauit. Eadmundus, Cantuariensis archiepiscopus, ipse quoque uirginitatis coronam adeptus est: lasciuiam carnis domans ieiuniis. Feria sexta sicco pane tantum et aqua frigida semper est usus. Nunquam illi curę fuit, ut pasceret corpus, sed ut sustentaret. Propterea quidem cibauit illum Dominus pane uitę et intellectus, et aqua sapientię salutaris potauit illum. Fuit enim

disciplinis diuinis apprime eruditus, multis pręterea miraculis clarus. Bonifacio martyri, Mysię archiepiscopo, quotidiana ieiunia pro deliciis erant atque ut inediam per biduum quatriduumque prolataret, Dominicis tantum diebus quintisque feriis cibum capiens. Cum tamen docendo gentiles per Mysiam iter faceret, uię ac frigoris asperitate fatigatus ita temperauit ieiunium, ut quotidie dimidio panis et aquę poculo uires reficeret. Et

ac potu uacuus perdurabat. Hoc idem et a Mederico apud Heduam, Gallię urbem, obseruatum legimus. Elpidius etiam abbas, genere Cappadox, cum desertum quoddam incoleret et squalentis antri angusto carcere se occlusisset, tantum bis in hebdomada, id est, Dominicis et quartę ferię diebus uesci solitus dicitur. Mutium item abbatem in solitudine singulis Dominicis singulo pane diuinitus sibi allato nutritum

clausuram subiens herbas cum sale coctas absque alto condimento semper uesperi comedebat. Deinde presbyter factus pristino uictui salem ademit. Et ne hoc quidem tam fatuo cibo quotidie, uti uoluit, sed aut semel aut bis tantum in hebdomada eum sumere aut ad Dominicum usque diem inediam proferre. Postremo, cum in solitudinem secessisset, herbis crudis pascebatur, a cocto abstinebat. Et monachus professus, cum a seniore iuberetur modico uino uti

seruare non poterat. Adueniente uero Sabbati sancti die flens Eleutherium abbatem rogauit, ut precibus a Domino tantillum sibi uirium impetraret, quod satis esset ad eam saltem tam celebrem diem ieiunio excolendam. Quo orante tantum concepit uigoris, ut etiam in alterum diem inediam facile producere posset, si uoluisset. Sic quidem ipsemet in tertio Dialogi sui libro testatum reliquit. Quo exemplo aperte admonemur, ut, siqua res ad seruandum

quantę ipsa fracto et senili debilitatoque corpusculo. Postremo dicit, quod, cum febre laboraret, nec medicorum consilio nec Epiphanii episcopi suasionibus compelli potuerit, ut uinum biberet; et ipse Epiphanius ab ea exiens tantum se profecisse dixerit, ut e contrario sibi iam seni aquam bibere pene persuasum esset. Quod si hęc et langore et ętate confecta foemina uinum, in quo est luxuria, usque adeo gustare timuit, quomodo non magis timere

triduoque et tota interdum hebdomada inediam protrahebat, uacuum cibo uentrem gerens, ut animam repleret uirtutibus. Maria Aegyptiaca, quę meretricium quęstum in quęstum uertit paradisi, in solitudinem secedens tres tantum panes pro uiatico, secum tulerat. Et quoniam ibidem Deo seruiens plus minus quadraginta uixit annos nec unquam interim hominem uidit, pręter anno illo, quo ad Dominum migratura erat, Zosimam abbatem, apparet eam hoc

obtinere martyrii. Cęterum non omnibus data est eadem abstinentię mensura idemque modus. Alius dies multos inediam pati potent, alius ne unum quidem. Alii ad sedandam famem dimidium panis sat est, alii integer parum est. Tantum ergo sibi quisque ieiuniorum imponat, quantum ferre pręualet, tantum comedat, quantum ad regendos corporis census sufficiat, non ad extinguendos, quodque ad continuanda ieiunii congruere uisum fuerit, non ut duorum aut

mensura idemque modus. Alius dies multos inediam pati potent, alius ne unum quidem. Alii ad sedandam famem dimidium panis sat est, alii integer parum est. Tantum ergo sibi quisque ieiuniorum imponat, quantum ferre pręualet, tantum comedat, quantum ad regendos corporis census sufficiat, non ad extinguendos, quodque ad continuanda ieiunii congruere uisum fuerit, non ut duorum aut trium dierum nimia abstinentia subsequentium repletione indigeat et

miraculo effectum est, ut omnes conuiuam, cuius continentiam irriserant, uenerari inciperent. Antonium in Aegypto, Serapionem in Arsinoite regione, Ethbinum in quadam Hibernię sylua, Stephanum abbatem in monte Mureto pane tantum et aqua sustentatos fuisse legimus, sed Antonium, cum iam infirmior ętas pristinę austeritati par esse non posset, holuscula et arborum fructus cum pane comedisse. Helię, eremitę in finibus

in finibus Antinoi, quę est metropolis Thebaidis, iam ętate decrepito exiguus panis et paucissimę oliuę cibus erat, robustioribus uero annis interdum hebdomadarum inediam tolerauit. Pastumio, Aegyptio abbati, panis tantum et aqua uictus erat, utrunque appendere solitus, ne edendi auiditas plus hauriret quam quod sustentando corpori sufficere posset. Antehac uero, dum solitarius uiueret, crudę herbę illi cibum, fontes potum

Theonam * corr. ex Theonem quoque monachum cruda comesse accepimus nec in uescendo ignis opera unquam usum. Honophrius item abbas, cum sede incerta per solitudinem uagaretur, diu herbis tantum et fructibus sustentatus dicitur, demum pane et aqua nutritus, angelo homini ministrante. Palęmon monachus in Thebaidis deserto habitans, celebri Paschę die Pacomium, contubernalem suum, rogauit, ut solito largius

meus — inquit — crucifixus felle et aceto potatus est, et ego oleum addam? Auertentem se ac lugentem Pacomius hortabatur, ut sumeret et illam olei lautitiam non tam sibi quam festi solennitati concederet. Tantum profecit, ut nec ipse aliud gustarit quam quod consueuerant, panem scilicet cum sale aquamque frigidam. Sic refecti Deo gratias egere, hoc tantum festo tribuentes, quod escas tunc sapidiores parauerint quam comederint.

sumeret et illam olei lautitiam non tam sibi quam festi solennitati concederet. Tantum profecit, ut nec ipse aliud gustarit quam quod consueuerant, panem scilicet cum sale aquamque frigidam. Sic refecti Deo gratias egere, hoc tantum festo tribuentes, quod escas tunc sapidiores parauerint quam comederint. Adeo oleum in cibo sumere luxurę deputabant. Amandus Turoni ad beati Martini sepulchrum quindecim annos mansit et hoc toto

factus, deinde episcopus Antisiodori. Euagrius presbyter quadraginta annos pane, oleo et aqua usus est, deinde annos sedecim pomis coctoque abstinuit. Postea uero etiam panem sibi interdixit ac per biennium holere tantum et lentibus uixit. Hic duorum Machariorum discipulus fuit, quorum mores imitando adeptus est meritum. Sanctus quoque presbyter Hieronymus ad Eustochium uirginem scribens, quanto labore in eremo carnis tentationibus

gustasse, et neque diebus festiuis neque in grauissima febre soluisse ieiunium. Hospitius ille, qui Longobardorum in Italiam aduentum longe ante prędixit, pane et pomis uescebatur. Quadragesimę uero ieiunia herbarum tantum radicumque refectione transigebat semper abstemius. Romualdus abbas, ordinis Camaldulensis institutor, dum in eremo uitam ageret, panem et fabam aqua maceratam comedit. Maxentius,

et aqua frigida sustentatum ferunt. Qui sponte corpus suum sic afflixerat, illud et martyrio exponere sine hęsitatione potuit, dissolui cupiens et esse cum Christo. Columbanus, in Gallia abbas, annis sexaginta herbis tantum ac radicibus sustentatus est. Fontem de petra Deum precatus eduxit, qui hodie quoque effluit hubertim et terram irrigat. Alcibiadi martyri apud Lugdunum panis, sal aqua uictus erat. Sed tandem in

ex Amos abbas mille quingentis monachis pręfuit, legimus obseruatum. Fratres ad mensam congregati, pendentibus a fronte cucullis, ita oculos tegebant, ut alius alium uidere comedentem non posset. Itaque tantum quisque sumebat, quantum collibuisset, et singulorum continentia singulos latebat, ne inani glorię daretur occasio, sed diuino conspectui munus illud syncerius offerretur, quod submouebatur humano.

ne inani glorię daretur occasio, sed diuino conspectui munus illud syncerius offerretur, quod submouebatur humano. Promamus aliqua etiam hoc in genere foeminarum exempla! Agar ancilla cum Ismahele filio eiecta panem tantum et utrem aqua plenum secum in solitudinem defert. Consumpta deinde aqua, puer et ipsa siti uexati, fonte angeli pietate ostenso refocillantur. Abraham diues erat et inuitus illam emittebat; in angelo

ad potum cessisse ei scribuntur, ut hinc facile coniici posit iam tum mulieribus nefas fuisse uinum bibere. Ruth Moabitis in agro Booz, cum spicas deciduas legeret, benigne ab ipso accepta panem tantum iubetur comedere et bucellam intingere in aceto et, cum sitierit, easdam aquas potare, quas potabant messores. Quod illa quidem pro magno munere habens, gratias egit comeditque et bibit. At ipse, quam uictu tam parco

cum utraque multitudine simul uincendus, nisi paruisset. Cęterum hac elatus uictoria, cum eiusdem prophetę monita contempsisset, a rege Israhel Ioas uictus captusque cognouit, quantum sibi prius profuerit obedisse, cum tantum postea non obedisse nocuerit. Rechabitę patris Ionadab institutionem secuti, uinum non bibunt, domos non ędificant, non serunt, non plantant, sed in tabernaculis semper uagi peregrinantesque

dominorum suorum lauet pedes. Sed quod indecens esse non poterat, quicquid illi iuberet, mox intellexit, cum audiuit se non habiturum partem cum ipso, nisi lauari permitteret. Ideo protinus obediens exclamat: Domine, non tantum pedes, sed et manus et caput! Nos igitur, quicquid prępositi nostri nobis iniunxerint, prius exequi quam causas inquirere curemus. Pręposterum enim uidetur, ut, cuius officium est obedire, is de seniorum

cum primitus mysteriorum ignarus quęsisset, essetne prophetis prior Christus, ineptam interrogationem silentio diluere iussus, triennio tacuit. Post hęc cum multa illi absurda et superuacua experiundę tantum obedientię imperarentur, ueluti necessaria perficere nunquam distulit, sicuti aquam haurire et haustam effundere, uestes dissuere et easdem dissutas iterum consuere, et alia huiusmodi, quę ille, non quod friuola

et alia huiusmodi, quę ille, non quod friuola futiliaque essent, sed quod iussa, perpendens, libenter exequebatur diligenterque implebat. Interseramus adhuc aliquod inobedientię exemplum, ut, quantum hęc nocuerit, tantum obedientia ipsa profutura noscatur. Frater quidam ęgrotans in monasterio Scythi, cum adire ciuitatem pararet curationis gratia, et Moyses abbas a proposito illum deterreret simulque prędiceret, si discessisset,

Fratrem quendam refert Cassianus non obscuro loco natum, cum relictis mundanę conuersationis rebus religioni se tradidisset, sportulas uenales abbatis iussu publice circumtulisse, unamquamque singulatim distrahendo, ea tantum de causa, ut diutius in foro esset et, an illum tam abiectę negociationis depuderet, longiore experientia plenius nosceretur; omnia summa animi constantia curaque peregisse, postposita generis nobilitate

culpę commisisset, continuo ad crucem, exiret, non ante, quam diei crepusculum esset, reuersurus. Crux autem ipsa extra monasterii septa sub duo errecta stabat. Repente igitur Lambertus, sicut nudis pedibus adhuc et cilicio tantum indutus erat, abiit, et hoc quidem brumę tempore, ut multi mirarentur, quomodo algore contractus non expirasset. Mane semiuiuum reduxerunt, et abbas ueniam petiit, affirmans nunquam se putasse hoc monachorum aliquem

ne, si tantam foeminam modo domi acceptam tam cito reliquisset, parum honori habuisse uideretur. Non accepit excusationem Conradus et, ut inobedientię culpam flagellis dilueret, mandauit. Continuo illa positis uestibus, linea tantum tunica, quę nuditatem tegeret, derelicta, ipso spectante tandiu se loris diuerberauit, donec idem, ut cessaret, pręcepit. Minus obsequiosi animi argumentum edidisset, si tunc ad ecclesiam, cum iussum fuerat,

quid Dominus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Nequis pręterea impatientiam suam excusare possit prępositi duritia asperitateque, idem alibi sit: Serui, subditi estote in omni timore dominis, non tantum bonis et modestis, sed etiam discolis. Hęc est enim gratia, si propter Dei conscientiam sustinet quis tristitias, patiens iniuste. Prępositis uero Ecclesię recte religioseque pręcipientibus ita obsequi

semper quidem illo mendacii genere abstinendum est, quod in detrimentum uerti posse animarum, corporum, rerum. Cętera leuiora sunt, nullum tamen- ut arbitror — culpa uacuum. Omnem quippe simulationem, quantum a ueritate, tantum et a Deo abesse necesse est, cum summa ueritas ipse sit. Interdum tamen simulare et dissimulare et mentiri necessarium, cum scilicet vita res cadet, ut, nisi mendacium perpetretur, aut grauius peccatum committendum erit

rex Saul Gabaonitas contra fidem, quam a Iosue acceperant, interfecisset. Sed si pręceperat iampridem Dominus omnes gentes illas internitione deleri, cur solis deinde mendacibus parci uoluit? Quod scilicet nulli obesse, sed tantum sibi prodesse mendacio quęsierant. Ac ne omnino impune mentitos crederes, mancipiorum more seruierunt. Dauid secundum cor Dei electus, capitalem Saulis odium declinans, cum Noben peruenisset,

Sic enim dicitur: Et audiuit omnis Israhel iudicium, quod iudicasset rex, et timuerunt regem, uidentes sapientiam Dei esse in eo ad faciendum iudicium. Hęc quidem indagandi ueri ratio usitatior nec tolerabilis tantum, uerum etiam probata, sed non ita et decipiendi. Quis tamen Iudit uiduę sutelas dolosque et mera mendacia audet accusare, quibus patriam obsidione, Iudeam omnem, hoc est, Dei populum seruitutis

urbesque uno impetu subiugauerant, unius mulieris fraude capti succubuerunt. Et cum id Dei uoluntate auxilioque factum nemo neget, certe sic imponere impio non illicitum fuit. Ac ne hoc simulandi fingendique genus ueteribus tantum (ut multa) non ratione, sed indulgentia permissum fuisse putetur, uideamus, an etiam nouis et Euangelica perfectione excultis hominibus licuerit aliquando simulasse. De Paulo apostolo in Actis relatum legimus, quod

Eo clamore puerorum turbam excitabat et hoc ipsum iteratis uocibus, ut secum decantarent, innuebat. Excogitauerat utique, quemadmodum et stultus hominibus appareret et a laudibus Dei non cessaret. Qua insanię simulatione tantum placuit, ut Deo donante defuncti cadauer multorum langores tactu sanaret. Fuisse etiam Alexandrię quendam Marcum Solonem nomine, qui se stultum fingens nudus incedebat, operibus intentus charitatis. Cum enim humanum

exuens animum immanis bestia dorsum homini prębuit, cuius asello non pepercerat. Diceres humanitatis eius conscientia, quoniam ille amissi iumenti iacturam passus in autorem damni non excanduit neque indignatus est, sed tantum seruitio eius usus, quo probaret, posse se ab ipso poenas exigere, si uellet, cuius dorso potuit tam imperiose insidere. At etiam timidissimum animal cerua, dum uenatorum tela saucia fugeret, ad Bassianum, Laudensem

operatI; quęrite iustum, quęrite mansuetum, si quo modo abscondamini in die furores Domini. Quia Gaza destructa erit, et Ascalon in desertum; Azotum in meridie eiicient, et Acharon eradicabitur. Tantum infortunium auerti posse sperauit precibus mansuetorum. Hinc et Eliachim sacerdos, cum excidium ab Olopherne timerent, ad populum dixisse fertur: Si in humiliationibus permanseritis, exaudiet uos Dominus. Hinc et

Psalmum sibi legere coeperat: Dixi, custodiam uias meas, ut non delinquam in lingua mea, sat est, inquit; reliqua audiam, cum istud opere impleuero. Multo deinde tempore post reuersus, cum interrogaretur, cur tantum ad magistrum redire distulisset, nondum se istud, quod didicerat, perfecisse dicit, et apostolicum esse pręceptum: Estote factores uerbi, et non auditores tantum! Idem Theophilo

deinde tempore post reuersus, cum interrogaretur, cur tantum ad magistrum redire distulisset, nondum se istud, quod didicerat, perfecisse dicit, et apostolicum esse pręceptum: Estote factores uerbi, et non auditores tantum! Idem Theophilo episcopo se aliquando adeunti et aliquo sermone ab ipso spiritaliter refici petenti respondit: si taciturnitate sua non reficiebatur, nec sermonibus eum refici posse. Hine

diligentia qualique circumspectione hoc idem ab Aegyptiis monachis olim seruatum Ioannes Cassianus de coenobiorum institutis tractans dicat: Cum solennitates — inquit — (quas illi synaxeis uocant) celebraturi conueniunt, tantum a cunctis silentium prębetur, ut, cum in unum tam numerosa fratrum multitudo conueniat, pręter illum, qui consurgens Psalmum decantat in medio, nullus hominum penitus adesse credatur, ac pręcipue cum consummatur

ne quisquam cum alio, ac pręcipue iuniores, uel ad punctum temporis pariter substitisse aut uspiam secessisse uel manus suas inuicem tenuisse deprehendantur. Hinc discant, qui soli Deo placere student, uel tacere uel ea tantum, quę Dei sunt, loqui, ut cum propheta dicere possint: Quod egressum est de labiis meis, rectum in consepctu tuo fuit. Seuerus Sulpitius presbyter, cum multa catholice

apparuit, quantum docilis taciturnitas uanę et arroganti loquacitati esset pręferenda. Cęterum et hac in parte diaboli insidię uitandę sunt. Cuidam ex fratribus perpetuum silentium seruanti pater Franciscus, ut semel tantum in hebdomada confessionem faceret, persuadere non potuit. Et ille sibi de se magis quam pręposito suo credens, excidit a sanctorum collegio et ad uomitum est reuersus. Primum irrationabile erat tam obnixo obstinatoque

ocioso, quod locuti fuerint homines, reddent rationem in die Iudicii. Ideo diuitem quoque in inferno positum, quoniam loquacitatis petulantia maxime deliquerat, linguę ardorem sentire magis fecit. Et ille linguam tantum refrigerari petiit, qui ardebat totus. Eadem hęc sanctę taciturnitatis moderandęque linguę exempla atque prqcepta etiam foeminas respiciunt et quidem magis quam uiros. Paulus apostolus: Mulieres —

patris sui, sicut puella consueuerat, aletur cibis patris sui. Nonne et in hoc uidemus nuptiis prępositam fuisse uiduitatem? Sacerdotibus ipsis neque uiduam neque repudiatam accipere uxorem, sed tantum uirginem fas erat. Ergo et uiduitati pręcellebat uirginitas. Madianitas ab Israhelitis duce Phinee superatos Moyses occidi ad unum iussit, pręter uirgines puellasque, ut uel hinc intelligas matrimonia morte

qui sub Legis iugo seruierunt, uxorem habuisse describitur. Sed Iesus Naue (qui Euangelii libertatem figurabat) nec uxorem habuit nec filios, et hic coelebs Terram promissionis ingreditur, quam ille maritus tantum uidit, et ingredi non potuit. Sed neque Heliam neque Heliseum uxores habuisse aut liberos habuisse legimus, et a nemine ante Euangelium pręterquam ab iis mortuos ad uitam excitatos, ut

sit, fortior, qui non deuitat. Timotheus anachoreta in uastissima Aegypti eremo nulli hominum cognitus iam annos triginta peregerat, quando a Pafnutio abbate fuit inuentus, toto eo tempore nudus, et squalidus, et palmę tantum fructibus uitam sustentans, ac lugens peccatum suum, quod nimia sui fiducia, cum primum secessisset, mulierem religiosam secum habitare passus fuisset. Qua tandem cognita, annos sedecim se abusum fatebatur. Et dum

Mulieres expauidę in terram corruunt, mortem sibi timentes, quę mortem intentauerant uiro. Sed tandem ab eo spe uenię recreatę Christo crediderunt, dumque ipsum palam confitentur, tyranni gladium immotis iugulis excepere. Tantum itaque ualuit casti cordis deprecatio, ut Christophorus et periculum euaderet et, quas pudicicię oppugnatrices habuerat, socias haberet martyrii. Helenus abbas discipuli, qui carnis petulantia acrius, quam ferre

qui in digito Dei eiiciebat demonia, nunquam casti propositi locum deseremus. Medericus quoque, Heduensis abbas, et ipse malarum tentationum uictor ac uirgo, monachum quendam assiduis incestę cogitationis oppugnationibus tantum non superatum, tunica sua induens periculo liberauit, ita ut ille deinde omnis huiusce molestię se expertem palam affirmare solitus sit. Antonio, Alexandrino abbati, diabolus deformi admodum tetraque facie apparens

Caput VIII / DE CASTITATE SERVANDA EXEMPLA FOEMINARVM Sed aliquanto longiore, quam oportuit, ductu protractus sermo iam admonet, ut foeminis quoque demus foemineę castitatis exempla, ne, si iis tantum, quę diximus, contenti erimus, ipsę dedignentur sequi sexum alienum. Iam primum Susannę in coniugio fides nuptis omnibus documento est, ut mori malint quam consentire corruptori. Melius est mihi — inquit

eo quod castitatem armaueris et post uirum tuum alterum nescieris. Et ideo manus Domini confortauit te, et ideo eris benedicta in ęternum. Anna prophetissa, Phanuelis filia, cum septem tantum annos uixisset cum uiro, in uiduitate ad quartum usque et octogesimum uitę suę annum perseuerauerat. quando Christum uidere et de illo uaticinari meruit. Didicisti incorruptę uiduitatis pręmium;

uirginitatem uita habuit chariorem. Iuueni, cui pacta fuerat, iungi noluit, ut iungeretur Christo, pro cuius amore martyrium constanter pertulit, cum illo uiuere recusauit. Igitur Paschasio consulari potentate tumenti haud tantum licuit, ut ei castitatem posset erripere. Impietatis furiis ardens, puellam duci ad lupanar iussit. Sed illam uis nulla, nulli prorsus conatus mouere potuerunt. Funibus circumligatam mille uiri, mille boum iuga trahere

Editę uirginis, Edgari, Anglorum regis, filię, corpusculum post annos aliquot quam conditum fuerat aperto sarcophago redactum in puluerem inuentum est, pręter uentrem et genitalia. Cunctisque mirantibus, cur ea pars tantum integra extaret, cuidam ipsa uirgo in quiete apparens, minime mirandum esse dixit, si reliquo corpore fatiscente uterus incorruptus maneret, qui uirginitate sanctificatus esset et nulla libidinis labe inquinatus.

conuersus, cum ipsam Romę martyrio consumptam audisset, captiuę suę sorte incensus relicto regno Romam perrexit et pro uerę religionis assertione supplicia pertulit, magis iam desyderans regnare in cęlo quam in terra. Tantum illi profuit uenerationi uirginem habuisse. Eugenius etiam, barbarus Aphricę rex, Floram et Lucillam, sorores Deoque dicatas uirgines, Latium incursans captas abduxerat. Sed cum eas perpetuam

prędicato credidit, intantum ut Romam ad martyrium tendentes relinquere noluerit. Iam quippe didicerat fragilem et caducam esse regni sui coronam, sed martyrii stabilem et ęternam. Atque una cum illis passus cęlum petiit. Tantum et isti attulit utilitatis honorata uirginitas. Virginitatis amor effecit, ut Euphrosina Alexandrina domum, parentes, patriam fugeret et, ne iuueni (cui pacta fuerat) inuita traderetur, sub uirili

nupsisset. Paulam Romanam a Hieronymo proditum legimus post mariti mortem non solum nubere noluisse, sed etiam cum uiris nunquam comedisse. Casta mulier uix se uiduam esse putauit, si cui non sui sexus hominum uel ipsa tantum conuiuendi familiaritate iungeretur. Sic itaque uiduitatem sancte pureque custodiuit, ut in monasterio sacris uirginibus pręesset. Quas etiam ęquauerat castitate, cęteris uirtutibus superabat.

Profecto, nisi perpetuam castitatem tam ardenter adamasset, ad tantam profectionem nunquam peruenisset. Galla, Symmachi consulis filia (ut Gregorius refert), Gothis Italiam uastantibus uiduata uiro, cum quo annum tantum uixerat, nulli postea nubere uoluit, licet et ętate integra esset et non illiberali forma. Aegrotanti foedaque corporis scabredine affectę medici consulebant rursum uti marito, alioquin eo morbi genere uel perituram

poenitentiam quidem egerunt, sed non exaudiuit eos Dominus. At cum etiam idola de finibus eiecissent, per Iepte ducem tutatus est eos, ulciscens aduersarios, a quibus assidue uexabantur. Ex quo patet poenitentiam non uerbo tantum, sed etiam facto agendam esse, ut ueniam promereri possis. Rursum ob idolatrię crimen annos quadraginta sub iugo Philistinorum fuere. Postea uero poenitentes per Sansonem liberati sunt, qui ligatus

et ob id illam ad Babylonios quoque transportandam Esaia prophetante didicisset, delicti conscientia consternatus, non est ausus mulctam hanc auferri poscere, sed differri. Bonus — inquit — sermo Domini; sit tantum pax in diebus meis. Itaque in posteros dilatum est malum, forte etiam ab ipsis differendum, si uel non deliquissent uel continuo illos delicti poenituisset. Manasses, eius filius, cum in regnum successisset,

qui in conspectu suo se humiliant, et illos punit, qui impie superbiunt. Mardocheus uero ipse tam pręsenti periculo errutus, primum apud regem obtinuit dignitatis locum et, quantum poenitentię humiliationibus se submiserat, tantum fuit exaltatus. At etiam iusti interdum, quasi qui peccauerint, poenitentię districtione se coartant. Iob, quem diabolus omnium aduersitatum mole premens uincere non potuit. Saccum consui — inquit —

se fecit. Poenitendo igitur mutauit Aethiops pellem suam et pardus uarietates suas. Etenim quinque et septuaginta annos Deo in solitudine seruiuit, sex annos in cęlla inclusus permansit, ad multam noctem stans orabat, pane tantum et aqua sustentabatur. Deinde charitatis operi se accingens, noctu peragrabat, solitariorum tuguria hydriasque eorum aqua replebat, ut procul haustum petentibus laborem eleuaret; peracto officio tacitus redibat. Sic

obnoxios comperit, quorum nomina subduci uidit. Ac tandiu cum illis lugens ueniam orauit, donec iterum apparens angelus etiam illorum nomina conscriberet, quorum ante deleuerat. Illi itaque, quantum moeroris prius conceperant, tantum deinde lętati sunt, cum post poenitentiam se quoque conscriptos in cęlis ac in libro uitę repositos agnouissent. Et hoc sane, quod modo, dicemus, exemplum magnę erga poenitentem misericordię

interim nec supplicatio cessat nec spes deficit nec titubat fides. Vnde huic, quę prius ueluti canis contemnebatur, postremo tanquam optime de Deo merenti dicitur: Magna est fides tua; fiat tibi sicut uis! Hoc est, non tantum, sicut postulasti, sed, si uis, etiam melius quam postulasti. Pii quidem fletus quanta uis sit, Monica etiam, Augustini mater, testatur. Cui pro filio, Manichea heresi implicato, multum lugenti atque oranti

prędicatione conuersus, non solum errorem omnem abiecit, sed etiam errantibus uiam ueritatis monstrauit, obscura quęque declarando, dubia edisserendo, certa confirmando, praua falsaque omnia plenissime confutando. Tantum profecit matris pro filio lugentis assidua solicitudo. Et quoniam maius peccatum maiori indiget animaduersione, Maria Aegyptiaca prostibuli uoluptatem cum eremi asperitatibus commutauit et Deum,

uocitandam esse dixit. Denique seruos suos et ancillas manumisit, opes pauperibus distribuit et relictis omnibus in monte Oliueti solitaria consedit, sexum ueste nomineque occultans, dicta atque credita Pelagius monachus. Tantum itaque uitę austeritate profecit, quantum ante effluxerat deliciis. Sic poenas effugit inferni et gaudia comparauit paradisi summumque bonum summi mali declinatione inuenit, inuento sine fine fruitura.

ad poenitentiam conuersa, omnia, quę sibi meretricio quęstu parauerat, in foro congesta populo spectante combussit eiusdemque abbatis consilio foeminarum monasterium ingressa cęlla se inclusit, lugens peccatum suum, pane tantum et aqua uitam sustentans. Ipsumque Dei nomen proferre non ausa, orabat dicens: Qui plasmasti me, miserere mei! In tali labore triennio exacto Paulus, Antonii discipulus, in quiete uidit supra cęlum positum

ad sacerdotes nos mittit dicens: Infirmatur quis in uobis? Inducat presbyteros Ecclesię et orent super eum, ungentes eum oleo in nomine Domini. Et oratio fidei saluabit infirmum, et alleuabit eum Dominus. Ac ne tantum de infirmitate corporis curanda dictum putemus, adiungit: Et si in peccatis sit, remittentur ei . Statimque infert: Confitemini ergo alterutrum peccata uestra et orate pro inuicem, ut saluemini.

in corpore a corpore facit alienum! Et nec sic profecto gloriam suam totam pandit, quam ne angeli quidem comprehendere possunt, cum incircumscripta atque infinita sit. Et ne tam admirabilis sacramenti homines mortales tantum ministros esse putemus, nonnunquam etiam ab excellentiore, hoc est, spiritali creatura ministratum hominibus est. Ferunt Onophrium in uasta Aegypti solitudine Deo seruientem, Dominico quoque

fractionis panis et orationibus. Fiebat autem omni animę timor. Sicuti ergo quotidie cęlestem panem hunc illis gustare mos fuit, ita et cęlestium desyderio flagrantes, assidui factores uerbi erant, non auditores tantum, in oratione soliciti, in timore Dei humiles, in charitate feruentes. Vnde sequitur: Omnes etiam, qui credebant, erant pariter et habebant omnia communia. Ad tantam perfectionem quid, quęso, illos adduxerat

ipso Iudice, quem nihil omnino latere potest, tantidem condemnabitur, quanti damnari accusatus debuit, si deliquisset. Vnde mendacem testem talione punit Lex, ut, quantum poenę quis in proximum praua delatione molitus fuerit, tantum pro impietate ferat. Non miseraberis ei — inquit — sed animam pro anima, oculum pro oculo, dentem pro dente, manum pro manu, pedem pro pede exiges!

sancitum est lege: Non stabit testis unus contra aliquem, quicquid illud peccati et facinoris fuerit, sed in ore duorum aut trium testium stabit omne uerbum. Contra Dei ergo legem agit, qui contra aliquem unius tantum uerbi fidem adhibet. Sed manifestum quoque aliorum opus, quod ita bono ut malo animo agi potest, qualiter accipiendum sit, sequenti exemplo satis patebit. Diuisa Promissionis terra uictisque hostibus Iosue duce et

lineo accinctum et prę gaudio subsilientem coram arcam Domini uidisset, despexit atque contempsit, leuitati ascribens, quod humilitatis erat et magnę in Deum pietatis. Ille ergo, quantum se humiliauerat, tantum glorię adeptus est. Ipsa uero perpetuę sterilitatis contumeliam tulit, ut se eius coniugio indignam agnosceret, quem scurris comparandum existimauit. Videant et ipsi iudices, quali examine illos, quibus pręsunt,

Sed hic iudicii error iis fere contingit, qui paupertatis et humilitatis uitam professi putant, si quis inter ipsos paulo cultiorem, qua utatur, rem habuerit, propositi pręuaricatorem esse, quasi non eos tantum beatos uocet Dominus, qui spiritu pauperes sunt, aut etiam glorię cupiditas sub sordido et squalenti amictu latere non possit. Hinc ergo Cartusiensis coenobii prępositus Bernardo abbati, cum ille ad ipsum uisendum

Magni profecto animi uir, si uitiis postea non fuisset deprauatus, ita ut idem et patientię et impatientię exemplum sit. Innocentissimum nanque Dauid et semper optime de se meritum capitali odio persecutus est, ob hoc tantum, quia sibi militaris uirtutis gloria eum pręferri audiuit. Sed quanto ille aduersus Dauid extitit infensior, tanto ipse erga eum se gessit submissius. Necis in persecutorem suum non semel potestatem nactus, semper

est, qui solem suum oriri facit super iustos et super iniustos. Si enim diligitis eos, qui uos diligunt, quam mercedem habebitis? Nonne et publicani hoc faciunt? Et, si salutaueritis fratres uestros tantum, quid amplius facitis? Nonne et ethnici hoc faciunt? Estote ergo uos perfecti, sicut et Pater uester cęlestis perfectus est. Sed hic etiam illud quęrendum nobis occurrit: Quare etiam in Noua Lege

porrexit, ut, sicut crimine se carere nosset, ita infamia liberam faceret. Inde illa, quę iam septem maritis orbata fuerat, in octaui Tobię thalamo feliciter conquieuit multoque inter se rerum successu diu lętati sunt. Tantum profuit non uindicasse contumeliam, sed pro abolenda orasse. Cananeam mulierem in Euangelio patientia uoti compotem fecit. Cum repelleretur, non indignabatur, et canibus comparata, magis se submisit. Quod ergo

occurrens ipsam, quam antea coluerat obseruaratque, tunc per iniuriam aduerso impulsam latere euertit in lutum atque pręteriit. Multo ergo deturpata coeno Christi ancilla nihil indignationis prę se tulit, sed tacita tantum subrisit, gaudens se ab hominibus despici, ut placeret Deo. Quamobrem quędam ultro etiam quęsiere, ubi huiuscemodi patientię uirtutem exercerent. Sicuti illa nobilis Alexandrię matrona, quę (ut tradidit

cui pro malo bonum, pro iniuria beneficium reddere assuesceret. Nam se ab illa priore, quoniam mitis et mansueti ingenii erat, officiis fuisse superatam. Sancta ergo ac prudens foemina eam sibi consciuerat sociam, quam non tantum liberaliter alendo pietatis meritum consequi posset, sed etiam constanter perferendo patientię adipisci mercedem. Quota quęque est, quę talem non abdicasset filiam, qualem illa alienam adoptauit, quę cum tali manens

supplicii. Omnis - inquit- qui irascitur fratri suo, reus erit iudicio. Qui autem dixerit fratri suo: Racha, reus erit concilio. Qui autem dixerit: Fatue, reus erit gehennę ignis. Quod si is, qui tantum uerbo offenderit, ad gehennam destinandus sit, quanto magis, qui referendo iniuriam facto atque opere lęserit? Ideo nempe Paulus apostolus ad Romanes scribens: Benedicite - inquit- persequentibus uos,

nobilitate. At uero his repente amissis, non solum inter Orientales, sed etiam Occidentales magnus fuit. Patientia eius in aduersis ubique terrarum prędicatur atque extolitur. Dum autem prosperitatibus frueretur, in patria tantum notus erat. O uere magnum et omnibus seculis memorandum uirum, cum die uno tot opibus, tot seruis, tot liberis orbatum se cognouisset, corruens in terram Deum adorauit. Et: Nudus egressus sum - inquit- de

Babylonem Deo puniente transferendas audiuit. Cum ergo tantam iacturam se facturum didicisset, non est turbatus. Sed quia peccauerat, libenter et peccati poenam admisit dicens: Bonus sermo Domini, quem locutus est. Sit tantum pax et ueritas in diebus meis. Qua patientię humilitate meruit, ut illa regię gazę direptio ad successores suos Ioachin *corr. ex Ioachim et Sedechiam usque differretur, quando

Idem animus in condonando Mamertini, apud Antisiodorum monasterii sancti Germani abbatis, fuit. Qui ursum ad rapiendas oues uentitantem, cum in laqueos, quos monachi tetenderant, incidisset, miseratus exoluit ac dimisit, tantum iubens, ne ultra sibi suisque damno esset. Si ergo sanctissimi uiri bestiis quoque, a quibus rerum suarum deductionem factam nouerant, ignoscendum duxerunt, quomodo nos non ignoscemus hominibus? Eustachius Romanus

filius, deleta Saulis domo solus superfuit, quia utroque pede claudus non potuit interesse bello, quo ceciderunt fortes Israhel. Insuper auitos agros solus possedit et regis Dauid mensę particeps fuit. Tantum ergo illi pedum ęgritudo contulit, ut et diutius et felicius uiueret, fortasse una cum aliis occubiturus, si sanos pedes habuisset. Cum ergo huiuscemodi ualitudo plus prodesse possit quam obsit, ęquo animo tolerari

sed nequitia serui; quem fugientem fortasse peremisset, si consequi potuisset. Innocentior fuit, quia ingredi nequiuit. Multo autem satius est debiles pedes habere quam manus cruentas. Iob ipse non tantum pedibus aut manibus aut aliquo membrorum ęger erat, sed toto prorsus corpore tabidus atque putridus et a planta pedis usque ad uerticem foedissimis hulceribus confectus. Testa saniem radebat iacebatque in sterquilinio,

quippe est, ut, qui accepto sanitatis beneficio rursum delinquit, grauius puniatur. Paulus post triduanam cęcitatem ita se correxit, ut de persecutore apostolus fieret. Percusserat eum Dominus, ut sanaret. Et ille sanatus tantum profecit uirtute, ut omnia ardua, dura, acerba, contumelię, uerberationis uitęque periculi plena non inuitus subiret pro Christo, frigus, famem, gladium iuxta contemnens. Et: Libenter - inquit- gloria bor in

fuisse, sed probationis, qua auctum est per patientię uirtutem uitę meritum. Ab ore morientis columbam exisse et ad cęlum euolasse uisam ferunt. Columbę igitur puritate interius totus nituit, qui oculis tantum exterius orbus fuit. De Didymo Alexandrino testatur Hieronymus, qui eius auditor fuit, quod a parua ętate oculis captus et ob id elementorum quoque ignarus tantum miraculum sui omnibus

Columbę igitur puritate interius totus nituit, qui oculis tantum exterius orbus fuit. De Didymo Alexandrino testatur Hieronymus, qui eius auditor fuit, quod a parua ętate oculis captus et ob id elementorum quoque ignarus tantum miraculum sui omnibus prębuit, ut dialecticam et geometriam (quę uel maxime uisu indiget) usque ad perfectum didicerit. Addit etiam plurima opera ab eo nobilia scripta: Commentarios in Psalmos omnes, Commentarios in

se addixit multaque uitę sanctitudine pollere coepit. Breui presbyter factus atque ad Cantuariensem Ecciesiam regendam accitus, pontificia quoque dignitate effulsit, multis denique miraculorum signis nobilitatus fuit. Itaque tantum illi aliquando ęgrotasse profuit, quantum, si semper sanus perseueraret, fortasse nocuisset. Ipse etiam nunquam satis laudatus Franciscus non ante coepit esse perfectus quam grauissimam corporis ualitudinem

infirmatus didicit terrena contemnere, quę sanus dilexerat. Aeger soli Deo seruiendum intellexit, qui antehac sanus auaritię seruierat, dum negociationibus operam daret. Et quisquam infirmitatem incusare audet, quę tantum gignat boni? Quod autem in plerisque non eundem sortiatur euentum, non hoc eius uitio fit, sed ipsorum, qui sanati sic uitam suam instituere negligunt, ut, dum ęgrotarent, promiserunt. Sergius, Senogallię princeps,

seruire coepit. Compulerat enim sua ipsum infirmitas humani generis conditionem altius consyderare. Et deprehendit nihil prodesse homini terrenum dominatum atque illum, ubi conualuit, dereliquit, cęlestia tantum quęrens et ęterna. Non ab re igitur in Ecclesiastico scriptum est: Infirmitas grauis sobriam facit animam. Marcellini, Anchonitani episcopi, sanctitatem haud impediuit podagrę

semota in lectulo decubaret, mentis oculis cernebat, quę procul in ecclesia agerentur, et ea deinde reuersis ad se sororibus magna cum omnium admiratione referebat. Nihil itaque illi obfuit fracti corporis ęgritudo, cum tantum animo ualeret. Aplaidem quoque uirginem toto corpore saniosam apud Tudotum, Gallię urbem, fuisse constat, tantę tamen apud Deum gratię ac meriti, ut per annos multos infirma nullo alio cibo uixerit pręterquam

cruciatu probaretur tolerationis uirtus; probatam autem remunerari restabat. O sapientem pariter ac pium patrem, qui ipsum, quem genuerat, secum pro Christo cruciari sustinuit, ut secum cęlo inferret. Vitus puer septem tantum annos natus, ab impio patre, ne Christum sequeretur, nullis minis uerberibusque coerceri potuit. Et quia patri male suadenti non cessit, miraculis nobilitatus est. Diocletiani filium ab immundo spiritu uexatum sanitati

coerceri potuit. Et quia patri male suadenti non cessit, miraculis nobilitatus est. Diocletiani filium ab immundo spiritu uexatum sanitati restituit. Sed non ideo fracta est perfidi imperatoris duritia; magis indignari coepit tantum inesse uirtutis homini Christiano, et ipsum ad deos adorandos compellere perrexit. Tantum autem profecit, ut a puero imperator uictus sit. Potuit illum mittere in carcerem, in olla pice, resina et plumbo bulliente

filium ab immundo spiritu uexatum sanitati restituit. Sed non ideo fracta est perfidi imperatoris duritia; magis indignari coepit tantum inesse uirtutis homini Christiano, et ipsum ad deos adorandos compellere perrexit. Tantum autem profecit, ut a puero imperator uictus sit. Potuit illum mittere in carcerem, in olla pice, resina et plumbo bulliente excoquere, feris bestiis laniandum prębere et in equuleo extentum crudeliter uerberare —

cum leone occluditur, in ignem mittitur, clauis configitur. Sed iis omnibus superstes, feris tandem beluis obiectus, conculcatu pressuque earum pręfocatur, in nulla corporis parte cruentatus. Unde tam tenello tantum animi robor, tanta tolerationis vis, nisi quia Christi charitas, in quocunque fuerit, omnibus fortior est suppliciis. Hinc et Mammes puer septennis Cęsareę, Agapitus quindecim natus annos Pręneste audacter se

incipio Christi esse discipulus, nihil de iis, quę uidentur, desyderans, ut Iesum Christum inueniam. Ignis, crux, bestię, confractio ossium, membrorum diuisio et totius corporis contritio et tormenta diaboli in me ueniant, tantum Christo fruar!« Cumque iam ductus esset ad bestias et rugientes audiret leones, ait: »Frumentum Christi sum. Dentibus bestiarum molar, ut panis mundus inueniar.« Pręfocatum itaque a leonibus et nusquam cruentatum

cum pedem illi prius abscidisset, molendini rota subiectum conteri et adhuc spirantem gladio feriri iussit. Et hic quidem martyr efficitur, sed euersi Iouis ignominia non aboletur. Ac ne imperator quidem tantum uirium fuit, ut torquendo hominem fidem extorqueret. Et quem uincere non potuit, interemit. Hadrianus martyr Nicomedię passus, cum esset militum pręfectus, cernens nostrorum in suppliciis constantiam credere coepit

Sed diuisa flamma carnifices adussit, ipsam non attigit. Aspasii tamen ira flammis feruentior, ferro illam iugulari iussit, cui ignis pepercerat. Miremur uiros contempsisse supplicia, si in tam tenella ętate foemineum pectus tantum exibuit constantię, ut torqueri, ut occidi mallet quam uel sanctę uirginitatis propositum deserere uel Christianę credulitatis fidem. Cęcilię quoque Romanę Christo dedicata uirginitas martyrii retulit

corpore torqueri, et tamen, ut in confessione perdurent, hortatur. Ipsa demum colaphis fracta carcerisque angustiis afflicta, cum liberos, quos ad martyrium pręmiserat, sequi optaret, decollatur. O uere felix Felicitas, cui tantum animi fuit, ut et filiorum tormenta constanter spectares et tua fortiter perferres. Felix, quę octuplici patientia, octies martyr, octo donanda coronis cęlum ascendisti, toties pro Christo mortua, quota

repugnauit. Biennio post aduersa ualitudine correptus uita decessit atque apparens in uisu abbati gratias egit, quod eius consilio, ope operaque religionis statum non deseruit et eam ob rem inter beatos collocatus esset. Tantum illi profuit hasce inimici suggestiones suo detexisse abbati neque cęlatas tenuisse. Duo etiam nouitii monachi, eandem improbissimi spiritus molestiam passi, ab eodem Hugone admonentur, ne discederent; uitam enim

qui in ea perseuerant. Ad superandum hoc diabolicę machinationis genus multum profecto adiuuat oratio sanctorum. Sub Bernardo abbate quidam nobili familia ortus, cum se monachum fecisset, in tantum mentis tedium lapsus est, ut palam diceret nunquam se hilari sedatoque animo futurum. Frustra illum fratres, ut in Domino consolaretur et spe pręmii cęlestis moestitiam deponeret, hortabantur. Frustra

sustinere non ualens, ab impugnatione fratris illico desiit et ipse spiritalis gratię luce perfusus, causam agnouit, ob quam gaudere iocunditateque affici deberet et non conturbari neque moestus esse. Nec precationibus tantum sanctorum, uerum etiam rebus, quas ipsi contrectauerint, terrentur demonia et fugiunt. Siquidem Medericus, abbas apud Edunum sanctitate clarus, cum monachum libidinosis cogitationibus ęstuantem tunica sua induisset,

meus Iesus. Hinc discamus, siquando uehementior tentatio ingruerit, orare solicitius et, quoties uicerimus, uictorię gloriam Deo, non nobis tribuere. Theodora Alexandrina semel tantum commissi adulterii conscia, se iam indignam maritali thoro iudicarat, et uiro relicto, in monachorum coetu nulli, quod foemina esset, cognita, sub nomine Theodori latens commanebat, in multa uitę austeritate Deo

o Pelagia, dii patrii, quorum ego nuncius sum, tibi concessere, et tu nunc illis relictis nescio quem Christum sequeris. Illos tamen et crimen tibi remittere, si ad eorum cultum redieris, et hoc insuper polliceri crede tantum priori opum beneficio addituros, quantum magis ipsa nequeas optare. Facile deprehendit dolos mulier, quę iam ueras diuitias Christum esse nouerat, et cum crucis in pectore signum dexterę manus ductu impressisset,

etiam, quę habebat, cuncta indigentibus erogaret. Et quoniam Deo, non Mammonę seruit, cęlestes ęternasque diuitias possidere meruit. Iulianę uirgini, iam poenis pro Christi nomine affectę et tantum coronam martyrii in carcere expectanti, Belial diabolus formam angeli fidelis gerens apparuisse fertur atque dixisse Christum iubere, ut illa potius diis gentilium sacrifficaret quam in cruciatibus deficeret. Obstupuit

despoliatur, contemnitur, et gaudet, quod dignus habitus sit pro nomine Iesu contumeliam pati. Et quoniam omnia aduersa subire prius paratus erat quam proposito discedere, mox uirtutum operatione uitęque sanctitate tantum profecit, ut et terram sui fama repleret et gaudio cęlum. Thomam quoque Aquinatem de monasterio Prędicatorum ui tractum et domi clausum fratres eius, ut a religione reuocarent, biennio fere

domum tibi proximiorem pręteriens huc me rogatum uenisti? Cumque ille responderet annos iam quindecim esse, ex quo alter frater diem suum obiisset: Et mihi — inquit — uiginti iam anni sunt, ex quo mortuus mundo sum. Tantum autem temporis exegerat in religione. Itaque nihil mundanum ad se pertinere arbitratus egredi de cęlla noluit, ne rogatus quidem, et rogatus a fratre, atque in tam pręsenti talis iacturę eius periculo. Quia ergo, qua

Quo iam proximo mala ualitudine grauiter affici coepit. Tunc discipulis flentibus: Nec mori — inquit — timeo, quia pii Domini seruus sum, nec uiuere recuso, si uobis adhuc necessarius sum. Languens autem et morbo tantum non consumptus, cubabat in cilicio et cinere neque alio in stratu Christianum mori oportere aiebat. Sublatis in cęlum manibus indesinenter precabatur. Diabolum uidit, sed cum expirasset, cum angelis abiit, quorum cantus

obiit. Itaque non minus, cum ad Christum proficisceretur, solicita erat quam olim, cum ei ministraret, nisi quod magis gauderet ęternitatis hospitio quam temporalitatis. Marię Aegyptiacę uasta in eremo degenti et ferarum tantum socię, ne in fine uitę sine salutari uiatico decederet, Zosimas abbas occurrit. Qui dato ei Trinitatis pane, cum postea defunctam reperisset, reperit simul in puluere scriptum: Sepeli, Zosima, Marię corpus et terram

modo, nec fiet. Et nisi — inquit — breuiati fuissent dies illi, non fieret salua omnis caro, sed propter electos breuiabuntur dies illi. Hic ergo dolores, hic gemitus, hic merę iam angustię, illic initia tantum dolorum. Quanuis enim graue malum, si uni isti compares, aut leue aut nullum putabis. Sed iam audi, quale hoc malum quantoque reliquis omnibus plus habeat infelicitatis, diligenter tecum perpende. Et multi —

breui supplicio gloriam capietis ęternam. Non uos fraudis laqueis irretire poterit inimicus, quia in Christo credentibus astutia non deerit ad cauendum, non furoris immanitate terrere, quia non timebitis illum, qui tantum corpus potest occidere, sed eum potius, qui corpus et animam potest mittere in gehennam. Quanto terribilior erit hostis, tanto patientia uestra fortior et gloria insignior et remuneratio maior. De illo simul ac de uobis

cuius instigatione agitatus ad tantam prorumpet temeritatem, ut sui oblitus Deum se reputabit et contra Christum consurget et Ecclesiam uastabit. Et superbię spiritu inflatus diuina omnia prophanabit, polluet, contemnet ac tantum Sathanam illum, cuius consiliis opeque nitetur, colet. Nam alibi etiam in Daniele scriptum est: Et faciet iuxta uoluntatem suam rex. Et eleuabitur et magnificabitur aduersus omnem deum, et aduersus Deum deorum

qui tanto periculo se expositos agnoscunt et tamen, tanquam nullum sit, negligunt! Comedant, bibant, quantum possunt, gulę uentrique indulgeant, nubant, nubantur aut etiam, ut faciunt, illicitis libidinibus incumbant! Nunquam tantum haurire poterunt uoluptatis, ut non pro eo omnes mundi labores, omnes miserias in uita pertulisse mallent, cum ad eas peruenerint miserias, quarum finis nullus est. Et, si tam nequiter uiuant, tempus, quo iudicandi sint,

loquimur, occultum nobis esse Dominus uoluit. Diceret enim quispiam: Hinc ad annos quinquaginta iudicandus sum; cur non interim ocio deliciisque me oblectem iocis risibusque, lusibus uacem, gaudiis pręsentibus non fruar, si tantum temporis ad poenitendum mihi restat? Itaque, dum uitę spacia secum computaret, cupidinibus frena permitteret. Quamobrem hunc secundi aduentus Domini diem ne prophetę quidem deffinire potuerunt, cum cętera omnia

sit. Et rursum: Nescitis, quando dominus domus ueniat; sero, an media nocte, an galli cantu, an mane, ne, cum uenerit *corr. ex ueniat repente, inueniat uos dormientes. Et, ne ad illos tantum dictum suspicaremur, adiunxit: Quod uobis dico, omnibus dico: Vigilate! Hoc est omnibus, et qui tunc erant, et qui nunc sunt, et qui postea futuri sunt. Omnibus quippe uigilandum est, quia stat sua cuique

fluminaque deficient et tanti ardoris torrens ueluti diluuium late omnia inuoluet. Sed arca, qua aliquis euadere posset, nulla erit. Bonos malosque simul fluctus iste igneus absorbebit, sed bonos expiabit, malos uero affliget tantum. Et idem ardor aliis erit in salutem, aliis ad poenam, dicente Malachia propheta: Ecce enim dies ueniet succensa quasi caminus. Et erunt omnes superbi et omnes facientes impietatem stipula. Et inflammabit eos

surrecturus sum. Et rursum circumdabor pelle mea, et in carne mea uidebo Deum meum. Quem uisurus sum ego ipse, et oculi mei conspecturi sunt, et non alius. Reposita est hęc spes mea in sinu meo. Et ne ueterum tantum autoritate hoc nobis persuasum putes, audi recentiora. Dominus in Euangelio: Amen, amen dico uobis — inquit — quia uenit hora, et nunc est, quando mortui audient uocem Filii Dei. Et, qui audierint,

impenditur. Non est contemnendus etiam minimus pauper fidelis, quia frater Domini nostri est. Non est in necessitate deserendus, ne in illo deseratur Christus. Omni ope, qua indiguerit, subleuandus est, cum inęo subleuando tantum lucri sit, quantum ęstimatio non capit humana. Comparantur agri, ędificantur uillę, construuntur urbes, ut inde annui reditus capiantur cumulenturque diuitię; alii negociantur, alii manibus laborant, alii militant,

terram, et in luxuriis enutristis corda uestra, in die occisionis. Addixistis *corr. ex Adduxistis et occidistis iustum, et non restitit uobis. Ad hęc, ut illum etiam, qui uel unum tantum ex mandatis Dei pręuaricatus fuerit, morte dignum ostendat, inquiet: Quicunque totam Legem seruauerit, offendit autem in uno, factus est omnium reus. Ioannes deinde, frater eius, de peccatoribus deffiniet

eos, qui terrenis inuoluti diuina negligunt, damnabit dicens: Vę, vę, vę habitantibus in terra! Et illos, qui nimis delicate uixerunt: Quantum — inquiet — glorificauit se et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum et luctum! Tum de multis unam proferens sententiam dicet: Timidis autem, et incredulis, et execratis, (et) *add. homicidis, et fornicatoribus,

erroris. Ecce, Cherinte, et Hebion, et Martion, et Paule Samosatane, et Photine, quem purum hominem putabatis, supra omnes angelos et sanctos eminet et mundum sibi subditum ipse iudicat! Nunquid homo tantum hic, et non etiam Deus? Nunquid non ideo uenit, ut a uobis infidelitatis poenas exigeret? At tu, Manichee, et tu, Valentine, ecce ille, quem non ex Virgine genitum, sed alter in phantasmate apparuisse, alter e

solicitiores efficiemur. Poenalem igitur locum damnatorum subterraneum esse credi par est, et eum quidem, a quo maxime distat cęlum. Quantum enim peccando iniqui a iustitia pietateque recesserunt, tantum et mansione a mansionibus sanctorum separari congruum atque consentaneum uidetur. Sed neque nomen sedis infelicissimę in eo discrepat, cum ab omnibus uocetur infernus. Quid autem aliud infernus quam terrę centram, si

spiritus, iuxta illud: Ignis, sulphur et spiritus procellarum pars calicis eorum. Spiritus tamen, non qui ardores ignis refrigeret, sed magis flammarum impulsu sęuire cogat; ueluti siquis in nemoroso monte unam tantum arbusculam incendat, mox flamma uentis agitata totum montem comprehendit lateque omnem occupat siluam. Aut, si magnis parua conferenda sunt: ueluti cum faber alterno follium flatu prunas in unum coactas exuscitat,

omni morbo magis expauescendam; non solum quia ęterna sit, sed etiam quia cunctis uitę huius, si in unum conferantur, malis acerbior sit. Sicut enim beatorum gloria uerbis explicari nequit, sic nec damnatorum poena. Tantum in hac mali est, quantum in illa boni, quoniam inter se opposita sunt ut dies et nox, lux et tenebrę, uita et mors. Id quidem manifestius parebit, si etiam illud, quod superius propositum a nobis fuit, paulo plenius

uita et mors. Id quidem manifestius parebit, si etiam illud, quod superius propositum a nobis fuit, paulo plenius consyderabimus, quod scilicet ignis iste in tenebris micans non solum calore cruciet, uerum etiam fulgore ipso. Tantum quippe inter fumidas nubes lucis ostentat, ut miseri nihil oculis haurire possint, nisi quod uisum aut terrore affligat aut dolore. Vident igitur pręter horribilem inferni situm formidabiles demones in diuersas

eius nomina blasphemię. Et bestia, quam uidi — inquit — similis erat pardo, et pedes eius sicut pedes ursi, et os eius sicut os leonis. Ac ne plura huiuscemodi prosequi longum sit, flamma illa ad hoc tantum lucebit, ut hęc uel his similia monstra obiiciat obtutibus impiorum. Etsi enim ista, quę a Ioanne uel prophetis relata sunt, ad allegoricos sensus referri soleant, nihil tamen obstat, quin ipsi impurissimi spiritus in

percussit. Insuper quosdam, qui calamitatibus eius insultarent, concitauit. Idem beatos apostolos ueluti triticum cribrare expetiuit. Paulum, uas electum, colaphizauit. Antonium, Alexandrium abbatem, fustibus commitigando tantum non exanimem reliquit. Machario bipennem manu uibrans hostiliter minatus est. Hilarionem uariarum portentis uocum terrere agressus est et eiusdem orantis dorso insiliens latera calcibus, ceruicem flagello uerberare non

ut tota in se uerterentur incendia et illis leuaretur poena. Aut si id effici non liceret, ut saltem procul ab eis, ubi etiam grauioribus atterendi suppliciis essent, secedere sibi permitteretur, tantum ne illos, quos genuissent, uri aspicerent, gemere audirent, affligi angique sentirent. Denique in imo infernalis baratri flendo demergi ac defigi pręoptassent et, ut hunc unum effugerent, omnes alios dolores non ita

quęsiere, qua ratione iustum esset, quod criminibus, quę tam breui temporis spacio perpetrantur — breuis enim est uita mortalium super terram — poena constituatur ęterna. Quibus responsum est hoc non tantum diuinę uerum etiam humanę conuenire seueritati atque censurę, ut scelera quędam, licet horę unius uel puncti momento commissa fuerint, plurimorum annorum mulctentur exilio, diuturniore carcere castigentur,

uirgę in aurum uersę et lapilli in gemmas) ut his redimerent possessiones, quas pro amore Christi distraxisse dolebant, ad pedes apostoli effudere, multis cum lachrymis rogantes ueniam ac dicentes omnia se perpeti paratos, tantum ut pristinam gratiam apud Deum sibi recuperare liceret. Nequaquam tam cito tantas opes iterum contempsissent et ad apostolicam reuersi fuissent egestatem, nisi certo cognouissent et omnibus opibus maiorem esse paradisi

manus ab angelis, ne mergeretur, tenebatur. Interim, qui talia uidit, uitę restitutus, pendentis ih ponte qui finis fuerit, scire non potuit. De quo ne beatus quidem Gregorius pręiudicium facere ausus, lapsum adhesionemque tantum interpretatur dicens: »Deorsum deprimit carnis lasciuia, sursum attollit elemosina.« Ex iis autem duobus quid in Stephano magis excelleret, incertum erat. Ideo nec totus mergi uisus est nec totus emergi. Nos inde

se aliam, si conualesceret, inchoaturum polliceri terrenaque omnia contempturum. Conualuit et, quod promiserat, pręstitit, tam sancte posthac uiuens, quam antea petulanter. Timeamus et nos crudelissimum hunc draconem, qui non tantum caput, sed totos penitus cupit deglutire, totos perdere et in ardentem flammis alueum demittere, ut ueluti fornace conclusos torreat semper et excruciet. Cuius quidem crudelitatem subsequentis quoque casus infelicitas

modis. Nemo spiritus uidebat, et tamen nemo ibi conuenisse dubitabat, cum illius gestus lamentaque consyderasset. Postremo, cum iam amicorum auxilium desperasset, ad hostes conuersus: »Inducias oro — inquit — inducias uel tantum usque mane.« Dum hoc poscendo ingeminat, animam exalauit. Quam dura igitur et inexorabilis demoniorum improbitas, a quibus non solum pax nulla impetrari potest, sed neque breuissimi temporis inducię. Periisse horam

terra, cum longissima, centum annorum est. At uero tertia in cęlo perpetua est et ęterna. Nullo temporis spacio concluditur, nullo annorum numero terminatur. Quę quantum cęteras diuturnitate pręcellit, tantum etiam operis pulchritudine, materię nobilitate, naturę uirtute bonisque omnibus pręcellere putanda est. Quid, quod mundus homini simillimus sit, adeo ut a principibus philosophię uiris homo ipse microcosmus

disponimur. Animaduerte igitur huius minoris mundi, id est, hominis, quanto superiora inferioribus ornatiora generosioraque ac meliora sint. Ita maiorem quoque mundum se habere crede, ut, quantum cęlum distat a terra, tantum quoque et cęlorum regnum a regnis terrę rerum omnium copia atque magnificentia distare nunquam dubites. Quin potius cum Baruch propheta attonitus exclama: O, Israhel, quam magna est domus Dei et ingens locus

peregrinationibus uidere expetimus uisaque ueneramur! Qui si mortali adhuc ore tam comptum elegantemque sermonem edere consueuere, quanto dulciore nunc iubilant sono, cum mortis expertes sunt, cum nihil terrenum sapiunt, sed tantum spiritalem diuinamque sapientiam mente concipiunt incorruptibili. O, quantum oblectamentum erit eorum iam consuetudine familiariter uti, quos, tametsi nunquam uiderimus, memoriam tamen ipsorum festis, cerimoniis rituque

dicam? Vnum quandoque sub hominis figura conspexisse magni miraculi loco habetur. Sed quid miraculi erit eos in propria imagine uidere? Nam et hoc beatis oculis datum erit, ut cernere angelicos spiritus possint, et non unum tantum aut duo aut tres, sed tot milia milium, et quorum numerum scit ipse, qui creauit. Deinde, quo ordine disponantur, quibus discernantur dignitatibus, qua quisque pręstet autoritate. Hic sunt angeli, illic archangeli,

Petro et Iacobo et Ioanne in monte transfiguratus refulsit, ita ut splendorem illius cernentes futurę beatitudinis dulcedinem degustarent et bonum est nobis hic esse dicerent. Nondum plene gloriam eius uidebant, sed tantum quoddam glorię simulacrum. Et tamen, ubi ipsum sic coruscantem uiderunt, ibi cum ipso quamprimum permanere exoptarunt. Moysen et Heliam circa eum stare conspiciunt et ecce, quos nunquam antea uiderant, diuino fulgore

librum manu tenentem, in quo ea scripta conspiciebantur, quę Petrus ad populum fando expromebat. Et dum plebs eum subtrahere neci uellet, ne oblatam sibi gloriam impedirent, petiit. Sed quota hęc beatitudinis eius pars, quę tantum ad fidelium consolationem uel infidelium conuersionem se ostendit, cum ille etiam inuisibilibus intra se iam frueretur bonis! Quę plenius liberiusque amplecti affectans crucifigi optauit et tam immane supplicium

cęlum apertum et angeli Dominicum eo de terra transferentes et Iesus Christus multa cum iocunditate eundem suscipiens ac susceptum Marię matris offerens amplexibus. Alter, cum missam celebraret, sensibus corporis consopitis tantum, spiritu uigilans, illum cum reuerendo quodam uirorum comitatu ab urbe Bononia processisse uidit aurea corona micantique fulgore conspicuum, quem nondum uita audierat defunctum. Quanti ergo esset apud te, Domine,

ad se uenisse solus cernebat. Et quęrentibus qui ei assidebant, qui essent illi, quorum aduentu tantopere gauderet: »Nunquid non uidetis — inquit — Petrum et Paulum apostolos hic adesse et euocare me?« Mox ad eos, quos tantum ipse uidebat, conuersus, dum repeteret: »Venio, uenio, ecce uenio« — cum iisdem abiens corpus exanime reliquit. O felix animula, quę nec mortis dolorem sensit, dum conspectu sanctorum lętatur, nec de futura salute

rem ille impensius consyderans, cum prius Christianorum religionem irrideret, sequi coepit, ita ut gratanter et ipse iugulum gladio submitteret, nihil iam ambiguus de beatitudine adipiscenda, quam tali argumento in Christo tantum esse didicerat. Pręferens igitur huius uitę uoluptatibus cęlestes rosas ultro martyrium adiit et illarum odore decoreque captus mori optauit. Eulalię uirginis post multa tormenta capite cęsę anima sub columbę

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report