Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: quidem Your search found 6071 occurrences
First 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1746-1776:1746. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section]
Quis ergo tibi illorum cęteris omnibus uidetur pręferendus?
POETA: (Hercules) Absque ulla controuersia Hercules ipse, utpote ob res pręclare gestas in deos
relatus, opinione eorum, qui olim ante nos in terra uixere. Et quidem plura magisque
admiratione digna de illo narrantur quam de ullo alio ex iis, quorum tibi retuli nomina.
THEOLOGVS: Vellem certe abs te audire, quid ille in uita egerit quibusue rebus gestis prę omnibus
apparuit commendabilis, ut tantum uirum et ipse
aliqua non inutili confabulatione neque iniocunda.
POETA: Longa est historia, longę ambages, sed summa sequar fastigia rerum, et quę plenius
explicare angustia temporis non patitur, summatim perstringam. Hercules, Iouis ex Alcmena
filius, Iunoni quidem inuisus, quia de pellice genitus, sed Ioue patre nequaquam indignus,
siqua fides habenda est hiis, quę de illo memorantur. (Dracones) Puer adhuc duos dracones,
cuiuis hominum horrendos atque graues, a Iunone ad se perdendum missos, per collum
fuerat, adduxit Euristeo. (Stymphalides V) Idem Stymphalidas aues in Achaia, quę neque telis
neque clamoribus multorum abigi poterant, et cum uolarent, ueluti nubes late effusa cęlum
obscurabant, ipse ęreę tabulę graui sonoroque tinnitu perterritas fugauit. Qua quidem in re
illum, qui corporis uiribus omnes antecesserat, sagacitate quoque ingenii, quod rarissimum
est, pręstare apparuit. (Augei stabulum VI) Huc accedit, quod Augei, Epiorum siue
Elidensium regis, plenum sordium spurciciarumque stabulum purgare iussus,
formam
adamatum, a Creta ad Peloponessum aduexit Euristeoque obtulit. Sed inter uehendum plurima
immensi cuiusdam roboris animique inuicti ędidit argumenta, de quibus postea dicemus, si te
iuuabit etiam illa audire.
THEOLOGVS: Tametsi cuncta hęc quidem fabulosa et a priscis uatibus conficta esse rear, patienter
tamen te et attente audiam.
PQETA: Sicut scripta reperi, ita narro. Si ficta sunt, illis, quęso, uitio uertas, qui scripsere, non
mihi.
THEOLOGVS: Immo etiam tibi, si uera
Omitte quęrere, sed tantum, si talis fuerit uir ille, qualem ueterum testantur monumenta,
quanti ab omnibus ęstimari debuit, perpende.
THEOLOGVS: Age iam cetera suo ordine prosequere!
POETA: Accipe his quidem, quę modo diximus, magis fortia magisque miranda. (Diomedis equi
VIII) Vt satis Euristei faceret imperio, Diomedis, Thracum regis, equos, quos ille hospitum
carnibus alebat — neque enim minor tyranno sęuitia quam armentis eius ferocitas inerat —
captos abduxit, cum iam illum
uirtutis decus atque gloriam. (Cerberus XI) Aiunt pręterea, si credere dignum est,
eundem ad inferos descendisse canemque tricipitem, quem Cerberum uocant, raptum ad
superos tulisse, umbris hominibusque terribilem, cuncta Cociti loca latratu replere solitum et
tunc quidem magis quam unquam antea in rabiem uersum atque ringentem. Quis facere hoc
auderet aut, si auderet, posset, nisi cui diuina inesset uirtus firmitasque animi humana maior?
(Mala Hesperidum XII) Postremus labor fuit, ab Euristeo illi iniunctus, quando in Lybiam
suspicere, quorum gloriam nulla tacebit posteritas, nulla delebit
obliuio. Sed te nescio cui cogitationi intentum admodum uideo; ita suspensa fronte nihil
adhuc respondes.
THEOLOGVS: De his profecto, quę abs te hactenus dicta sunt, meditabar. Ea mihi quidem, ut
concedam uera fuisse, mira prętermodum stupendaque uidentur, non tamen tam multi neque
tam magni, ut tu censes, ęstimanda.
POETA: Serione an ioco istud abs te audio?
THEOLOGVS: Scies postea. Interim his,
THEOLOGVS: Scies postea. Interim his, quę dixisti, addas oro et illa, quę
restant. Nam ubi cuncta
herois huius gesta recitaueris, quid de ipsis ego sentiam, disces. Coeptum ergo sermonem
prosequere!
POETA: Prosequar certe, et eo quidem lubentius, quod sciam te non nisi de omnibus recte
sensurum. Quando quidem illam profiteris doctrinam, quę de rebus pertractat diuinis et
cęlestis arcani abdita rimatur, nisi frustra theologum te uocant. Theologi enim proprium est
uerum uestigare et, cum inuestigauerit, docere. Hic
addas oro et illa, quę
restant. Nam ubi cuncta
herois huius gesta recitaueris, quid de ipsis ego sentiam, disces. Coeptum ergo sermonem
prosequere!
POETA: Prosequar certe, et eo quidem lubentius, quod sciam te non nisi de omnibus recte
sensurum. Quando quidem illam profiteris doctrinam, quę de rebus pertractat diuinis et
cęlestis arcani abdita rimatur, nisi frustra theologum te uocant. Theologi enim proprium est
uerum uestigare et, cum inuestigauerit, docere. Hic igitur Ioue natus, haud contentus
tantummodo imperata facere, fecit etiam quę
omnia non
tam multi neque magni facienda esse, quanti a me ęstimantur. Pręclara enim et miraculorum
plena arbitror neque adduci queo, ut rear contraria cuiusquam dissertatione extenuari posse ac
diminui, ne tanta uideantur.
THEOLOGVS: Non eo inficias ea quidem hominum admiratione digna esse et omnium heroicorum
gestorum maxima. Sed quid dices, quid respondebis, si tibi nostris temporibus fortiora,
excelentiora, magnificentiora his omnibus agi gerique ostendere?
POETA: Fama hoc profecto prius quam tu
ueritati nullo modo contradicere.
THEOLOGVS: Gaudeo certe et exulto, quod ita habeas in animo tuo constitutum. Sic enim spero
tibi facile persuasum iri, quod proposui.
POETA: Age iam quod uis dicere incipe! Ego quidem et dicta excipere paratus sum et tibi
interroganti ingenue respondere nihilque, quod nosse potero, dissimulare.
THEOLOGVS: Decet sane ita paratum esse eum, qui uera cupit discere. Primum quęro abs te, Dei
an hominum iudicia
POETA: Certe, quę Deus. Primo quippe concesso, necessarie id sequitur.
THEOLOGVS: Sed ex his, quę Deo teste probantur, nonne alia magis, alia minus laudanda?
POETA: Ita mihi quidem uidetur. Neque enim illis assentior, qui omnes uirtutes pares esse dixerunt.
THEOLOGVS: Qua autem ratione discrimen istud nobis constabit? Nonne dicendum illis plus
laudis deberi, quibus plus proponitur pręmii ab ipso bonorum omnium ęstimatore ac
laborarunt, quam nouissimi qui postmeridiana hora uocati minus operis exhibuerunt. Sed cum
parabola illa iis prędicetur, qui ecclesiam Dei ędificant pie recteque uiuendo, denarius ęque
singulis datus non merita respicit, sed boni nunquam finiendi ęternitatem. Nam in cęlesti
patria aliud quidem minus pręmium, aliud maius habetur, omnium tamen pręmia nullo fine
claudentur, nullis unquam temporibus deficient. Vel si denarium hunc beatitudinem
interpretari uolumus, tam illis datur qui in iuuenta quam qui in senectute ad Deum conuersi
fuerint. Omnibus pariter dictum est:
atque conueniens esse reor.
THEOLOGVS: Cęterum, cum te Christianum esse noueram, non dubito, quin scripturis diuinis
nobis datis plus fidei pręstes quam illorum fatuitati, qui non unum Deum esse arbitrati sunt,
sed plurimos, quibus ne ipsi quidem gentiles philosophi assentire poterant, cum omnium, quę
sunt, unum principium esse oportere deffinirent.
POETA: Christianum quidem me esse non diffiteor, et diuinę scripturę autoritati spondeo me
nequaquam refragaturum.
quam illorum fatuitati, qui non unum Deum esse arbitrati sunt,
sed plurimos, quibus ne ipsi quidem gentiles philosophi assentire poterant, cum omnium, quę
sunt, unum principium esse oportere deffinirent.
POETA: Christianum quidem me esse non diffiteor, et diuinę scripturę autoritati spondeo me
nequaquam refragaturum. Nisi enim ei crederem, Christianus non essem. Nec ob hoc tamen
mihi interdictum puto, ne priscorum magnifice gesta uirtutemque mirer.
THEOLOGVS: Et nos quidem,
quidem me esse non diffiteor, et diuinę scripturę autoritati spondeo me
nequaquam refragaturum. Nisi enim ei crederem, Christianus non essem. Nec ob hoc tamen
mihi interdictum puto, ne priscorum magnifice gesta uirtutemque mirer.
THEOLOGVS: Et nos quidem, qui theologiam profitemur, non minus quam tu, qui poeta es,
quęcunque a queuis homine laudabiliter facta fuisse constat, probamus, prędicamus et dignis
prosequimur pręconiis. Porro, cum inter nos conueniat Dei iudicium hominum iudicio pręferri
oportere et maiorem esse uirtutem, cui
maximus fuit, gesta diligenter excutiamus. Ea singilatim explicando ostendam
tibi nostri temporis homines, qui Christi religionem profitentur, Herculem ipsum, qui omnes
superabat, superasse.
POETA: Impossibile monstratu hoc mihi uidetur, quando quidem experimento discimus posterioris
sęculi homines semper imbecilliores nasci et senescente mundo corporum quoque sensibilium
naturam degenerare, hebescere ac prorsus minui. Minus uiuimus, minus animi, minus ingenii,
minus uigoris roborisque habemus quam, qui olim pręcesserunt, habuisse
THEOLOGVS: Ego sane tibi non dico prisci, sed pręsentis ęui uiros ostendam, si audiendi
patientiam mihi pręstiteris, fortiores, pręstantiores, clariores, laudabiliores his quos
commemoras, nedum pares.
POETA: Gestio id quidem audire. Incipe iam! Attentum habebis docilemque auditorem.
THEOLQGVS: Herculis acta nunc mihi rite atque ordine sunt digerenda et cum nostris conferenda,
ut, utra alteris pręstent, cognoscamus. De Sansone autem alias uidebimus, si uidere
est, dixisti duos dracones a
Iunone ad Herculem adhuc puerum destinatos fuisse, quos ille ceruicibus pugno constrictis
extinxit. Quanuis a poetis plurima fingantur, sub quibus alegoriam latere uolunt siue naturę
siue morum siue etiam adumbratę circa rem gestam significationis. Propterea quidem Herculis
pueritiam integre ętatis initium possumus intelligere, in qua sentire incipimus pugnam carnis
et diaboli aduersus spiritum, dum ei dominari atque imperare moliuntur. Et quoniam horum
tentamenta uincere, in ea pręsertim ętate, quę ad hauriendas
mercedem, reprehendendi magis quam commendandi, qui terrenę glorię
cęlestem postponere non dubitamus. Ad hęc longe satius est animas de manu diaboli erruere,
quod nostri faciunt prędicatores, quam corpora iugo humanę seruitutis oppressa liberare, quod
Herculem autumant egisse. Si quidem illis ipsis, quos sibi comites elegerat Christus, Dominus
noster, ut uiam ueritatis gentes docerent, iniunxit, ostendens eum, qui hoc officio fungitur,
multam quidem non in terrena, sed in cęlesti patria recepturum mercedem. Ait enim: Qui
fecerit et docuerit sic, magnus uocabitur in
quod nostri faciunt prędicatores, quam corpora iugo humanę seruitutis oppressa liberare, quod
Herculem autumant egisse. Si quidem illis ipsis, quos sibi comites elegerat Christus, Dominus
noster, ut uiam ueritatis gentes docerent, iniunxit, ostendens eum, qui hoc officio fungitur,
multam quidem non in terrena, sed in cęlesti patria recepturum mercedem. Ait enim: Qui
fecerit et docuerit sic, magnus uocabitur in regno cęlorum. Cum ergo multo pręstantius sit
exhortando, monendo, docendo peccatorem de diaboli tyrannide liberare quam tyrannum
occidere, nonne hac etiam in parte a
apud Deum inuenies quam apud Euristeum
Hercules. Neque enim monstrorum domitoribus cęlum promittitur, sed uitiorum. Quid
pręterea hic heros tuus? (Aper) Aprum Archadicum cuncta in agro uastantem comprehendere
iussus captum Euristeo obtulit uiuum. Mirum id quidem rudi popello uidetur, sed sapientię
disciplina instructi uiri nihil satis magnificum iudicant ex his, quę nobis cum bestiis sunt
communia. Robur, pernicitas, agilitas, forma bonum corporis sunt, in quo a brutis uincimur.
Animi uero bonum proprium hominis est. In hoc excellere pręclarum
aues
strepitu ac fragore repulisse, quanta, putas, animi solertia fuerit, cum uideamus hoc ipsum
qualibet ęstate a frugum custodibus factitari? (Stabulum) Stabulum denique a spurciciis non
manu, sed aquis purgatum, quale inuenti huius acumen fuisse dixerim, quando quidem nemo
est, qui nesciat mapparum quoque aliorumque utensilium squalorem aquis elui? Si tamen ista
non mediocris, sed prope singularis argumenta solertię fuisse putas, accipe, qua ratione a
nostris, quam egregie talia cuncta superantur. Ille ceruę pernicitatem laqueis impediuit et ea
qui in Christo credunt, non modo non
commendandus appareat uerum etiam contemnendus. Illud autem, quod taurum, cuius amore
Pasiphe capta fuerat, a Creta ad Peloponessum aduexerit obtuleritque Euristeo, si rem spectes,
nihil est, quod magnopere laudes, sin rei mysterium inspicias, haud parum id quidem iuuabit
ad uitę morumque institutionem. Tale autem commodum ut sequatur, ita interpretari nobis
conueniet: taurum uidelicet corpus nostrum esse, Pasiphen animam, Herculem rationem,
Euristeum Deum. Corpus suum anima nostra tunc nimium diligere uidetur, cum eidem in
hauriendis
ueram
solidamque laudem quęrendam esse, sed animi sapientia ac sanctitate. Alioquin elephanti,
leones, ursi, camelli, equi, tauri alięque belluę, quę nos ferocitate, alacritate, ui ac robore
antecellunt, plus sibi laudis, plus meriti uendicarent quam homines ipsi. Et quoniam non parua
quidem afficior lętitia rem hanc abs te me didicisse, cum philosopho tum theologo, quem te
esse profiteris, dignam, gratissimum mihi erit, si reliqua simili ratione discutere et enucleare
pergas.
THEOLOGVS: Quando ita persuasum habes, ęquum est me obsequi
profiteris, dignam, gratissimum mihi erit, si reliqua simili ratione discutere et enucleare
pergas.
THEOLOGVS: Quando ita persuasum habes, ęquum est me obsequi tibi, eadem breuitate uel magis
perstricta in his exponendis utens. Igitur, Herculem ipsum alia quidem iussum, alia sua sponte
fecisse ais; illa necessario, hęc uolens ac lubens peregit, quo magis immontalitate se dignum
pręstaret. Hoc idem certe Christianis nostris, sed felicius ac beatius contingere scias uolo. Ille
Euristei imperata fecit. Nostri autem Dei
consilio, non diuino. Nostris
ergo nulli nisi Deo adherentibus posthabendus erit, sicut iussis obtemperans, ita et sponte
aliquid agens. Hoc te fateri necesse est, cum in initio disputationis nostrę persuasum habueris
Dei iudicia Deique consilia humanis esse certiora et homines quidem falli decipique posse,
Deum nequaquam.
POETA: Ita est certe. Sed iam perge, quęso, reliqua ista explicare, ut huic tam salutiferę disciplinę,
quam te instruente percepi, cumulum aliquod addam.
THEOLOGVS:
sapientię professor est. Cęterum, sacrę
Scripturę autoritati semper magis credere expedit quam philosophorum ueritatem
implicantium sophismatis atque pręstigiis. (Centauri) Hercules semiferam etiam Centaurorum
gentem in Thessalia pręlio superauit. Et nostri quidem semiferas diaboli confringunt uires
neque terrore eius perculsi neque blanditiis deliniti. Talibus autem uictis Centauris, non in
terra, sed in cęlo triumphant plaudentibusque angelis atque lętantibus ęterni regis aulam
ingrediuntur. Confer nunc cum hac
in egenorum usum erogatis uictu
tantum necessario contentus in paupertate Deo seruit. Neleus itaque uiuus necessarium uitę
sustentamentum est. Abiectis autem his, quę superuacanea erant, auaritię euersum est regnum,
quę in illos dominatur, qui plura quam necesse est concupiscunt. Propterea quidem, quod in
Hercule tuo scelus fuit, in Christiano uera est uirtus. (Euritus) Postremo loco dixisti, o poeta,
quod Euritum, Oechalię regem, liberosque eius inuadens interfecerit et Iolen sibi sponsam,
quam illi tradere nolebant, raptam
sępius repetere, quod semper plurimum
prodest obseruare.
POETA: Recreasti me oratione tua, o theologe, ita ut, si optio mihi detur, multo malim me esse
Christianum quam esse Herculem.
THEOLOGVS: Neque id immerito quidem. Nam uides fortia eius facta et cuncta, quę de illo prisci
uates fabulantur, longe inferiora esse et pene nihil prę illis, quę a religionis nostrę cultoribus
factitari audis.
POETA: Certe illi, ut iam uideo, ignorantes uerę uirtutis uiam, aiunt
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.