Your search found 6071 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 4743-4845:

CHRISTOPHORI STAY / AD / BENEDICTUM FRATREM / EPISTOLA. Redditus est Liber mihi tuus, in quo Philosophiam, eam praesertim, quae a Newtono traditur, versibus complexus es; quem quidem et cupidissime excepi, et semel atque iterum maxima cum voluptate perlegi. Quid enim mihi gratius esse potest, quam cura jam omni, ac diuturni laboris molestia te esse perfunctum; aut quid me magis delectet, quam ea tibi feliciter,

gratius esse potest, quam cura jam omni, ac diuturni laboris molestia te esse perfunctum; aut quid me magis delectet, quam ea tibi feliciter, atque ex animo processisse, quae ut susciperes, auctor ego tibi praecipuus fuissem? Nam eam quidem video additam esse rebus omnium elegantiam, atque ornatum, quem a te, cujus mihi in scribendo facultas satis est cognita, exoptare maxime potuissem. Huc accedit, quod omnem hanc Philosophiae pertractationem

illa item quae lucis, et colorum naturam continent, enunciare, ac versibus expolire valeat. Quae cum omnia perfecta jam a te, atque absoluta esse videam, possumne illud tibi ominari, quod in scribendo propositum nobis habere minime quidem debemus, tamen si consequamur, libenti animo excipere ne Sapientes quidem vetant, ut quantum operae ac vigiliae tam diuturnus labor attulit, tantum legentium secunda comprobatio afferat jucunditatis. Si enim eorum, quae

expolire valeat. Quae cum omnia perfecta jam a te, atque absoluta esse videam, possumne illud tibi ominari, quod in scribendo propositum nobis habere minime quidem debemus, tamen si consequamur, libenti animo excipere ne Sapientes quidem vetant, ut quantum operae ac vigiliae tam diuturnus labor attulit, tantum legentium secunda comprobatio afferat jucunditatis. Si enim eorum, quae mandantur litteris, ab ipsa difficultate aliqua repetenda est laus,

carminibus, ac prorsus repudiandas, propterea quod quae a venustate, ac numeris omnino abhorreant: ita si persequi illa etiam velimus, quae ab intima philosophia hauriri solent, cum eadem per se satis aspera sint, atque impedita posse ea quidem quasi mollitie enervari carminum, illustrari autem non posse. At qui ita sentiunt, nimium angustis terminis amplissima Poetarum studia definiunt. Quae enim erit tanta artis hujus inopia, atque infirmitas, si primos tantummodo possit

definiunt. Quae enim erit tanta artis hujus inopia, atque infirmitas, si primos tantummodo possit aditus, ac summa rerum vestigia persequi, majoribus autem doctrinis, ac gravioribus enunciandis nulla sit facultas, atque copia? Sed hujus quidem judicii iniquitas redarguenda re ipsa est a te potius, quam verbis a me refellenda. Quamquam enim tua cum legerem, et exornari numeris res a te agnoverim, atque ipso splendore, ac varietate carminis in claritate, ac luce collocari,

legerem, et exornari numeris res a te agnoverim, atque ipso splendore, ac varietate carminis in claritate, ac luce collocari, idque ut confirmarem, pluribus e locis repetere exempla possem, tamen ne gratiae aliquid tribuere videar, nihil quidem de te ipse amplius, at de universo potius hoc scribendi genere ea dicam, quae sentio. Ac primum hoc facile concesserim Musas profecto delicatioris cujusdam esse fastidii atque offensionis, ut solemnes quasdam disciplinae formulas

praesidio, quae obscuriora sunt, etiam videt, ac percipit clarius, quam si solemnibus vocabulis, usitatoque loquendi more indicarentur? Nam si aliquam a Philosophia accersitam, sive ex ipsa Geometria sententiam proponere mihi velis, quae quidem usitatis verbis horridius dici solet, ut si solida similia in ratione triplicata laterum homologorum esse dicas, num idem minus intelligam, si liberalius hisce tuis versibus exponatur?
Nec tibi

Cursores: animos spectantum a plausibus acres
Exacuunt, quatiuntque jubam, insultantque superbi,
Dum per Olympiacos resonat victoria campos. Quae quidem cum lego, praeter quam quod argumentum plane assequor, libentius etiam assequor; dum enim splendidiora haec adjumenta ad obscuritatem amovendam comparantur, rebus etiam accedit hilaritas quaedam, ac lepos, quo fit, ut

locupletior sit oratio, atque ornatior, de tenuioribus autem pressior, ac subtilior. Hinc res publice gestas, bellique varios casus epico versu illustrare illos, ac distinguere videmus: cum autem instituere nos, ac docere velint, venustum quidem servant, at candidum, et moderatum loquendi genus; atque in hac eadem tenuiori instituendi ratione cum in faciliore argumento versantur, nonne alium sibi proponunt, quem sequantur, modum, alium, cum in obscuriore? neque enim quo

possint. At dolemus profecto multa atque eximia tradendae carminibus Philosophiae exempla, sive hominum, sive temporum injuria periisse; unum tantummodo reliquum est, idem tamen locupletissimum specimen, Lucretii Poema, quem mihi quidem non tam ipse potissimum imitari velle, atque exprimere videris, quam ab ipsa rerum similitudine deferri, ac pene rapi ad imitationem dicendi. Quid enim convenientius est, atque aptius, quam ut sermo rebus consentiat, aut quid magis

quam hujus aetatis gloriae invidos, qui paucorum cognitione optimas artes in hac litterarum luce finiant. Quando enim unquam Philosophia aut a tot summis ingeniis exculta, aut majori hominum frequentia celebrata tantopere floruit? M. quidem Antonius is, qui cum L. Crasso maximam eloquentiae gloriam est consequutus, pecudis esse existimare se ajebat, non hominis, cum Graeci tantas res susciperent, profiterentur, agerent, seseque videndi res obscurissimas rationem

animo contraxerant, inde humanissime recreentur. Quapropter quid est, quod illos a liberaliori hac jucunditate prohibeamus, nisi forte imitari velimus L. Lucilium, qui ea, quae scriberet, a doctissimis legi recusabat. Nam facete ille quidem, qui neque ab indoctis, quos omnino contemneret, neque a doctissimis sua legi vellet, cum ea scriberet, in quibus summa profecto esset urbanitas, sed doctrina mediocris. Sed ad hujusmodi res si Musarum elegantiam

desidero. Est illius ad Drieschium epistola, in qua cum Poligniacii elegantissimum Poema laudat plurimum, tum vehementer se cupere ait, ut Poetarum studia magis, quam hactenus fieri soleret, ad utilitatem convertantur. Sapienter ille quidem; sed fortasse rationi philosophandi suae lenocinabatur. Nos quidem tantum doctissimi viri de illustranda Philosophiae genere seligendo veritatis ipsius, atque omnium consensu, quam tacito unius suffragio moveamur. An erat nobis diu

elegantissimum Poema laudat plurimum, tum vehementer se cupere ait, ut Poetarum studia magis, quam hactenus fieri soleret, ad utilitatem convertantur. Sapienter ille quidem; sed fortasse rationi philosophandi suae lenocinabatur. Nos quidem tantum doctissimi viri de illustranda Philosophiae genere seligendo veritatis ipsius, atque omnium consensu, quam tacito unius suffragio moveamur. An erat nobis diu ambigendum, quem potissimum sequeremur, cum Newtoni unius summam

fungitur; quorum omnium nobis est comparanda cognitio, si naturae causarumque scientiam comprehendere, complectique animo velimus. Sed ubi tantae cognitionis comparandae instrumenta atque praesidia? sunt corporis sensus, sed breves illi quidem, atque angusti, quibus ea tantummodo usurpare possumus, quae prope nos sunt posita, atque ad eorundem sensuum usum perceptionemque accommodata. Ulla igitur spes erat, ut quispiam universam naturae descriptionem absolveret, quando et

ac perspicere jactarent, ad illa, quae omnino ignorarent, delabi maluerunt, quam ea quaerere, quae in sensus ipsos facile incurrerent. Illi igitur dum initia, primasque causas aequo cupidius consectabantur, a rebus ipsis, quae cognosci quidem poterant, si veri inquirendi viis institissent, longe aberrabant. Tametsi enim imbecilla nostra sint nimisque angusta ingenia, ut causas omnes continere possint, datus est tamen aliquis nobis permultis in rebus veri cognoscendi

Nam si aliquando cognitus hic fuit optimus philosophandi usus, saepe tamen, ac diu intermissus fuit, aut omnino neglectus. Baconem de Verulamio doctrinarum omnium ducem, ac magistrum hujusmodi artis, atque ineundae viae demonstratorem quidem fuisse scimus, minime tamen hanc laudem rerum etiam inventarum gloria cumulasse. Eundem investigandi modum Galileus, immortale illud Italiae lumen, cum tenuisset, praeclarissimis etiam inventis exornavit; adscivit enim

enim ille vim, ac praestantiam addidit istiusmodi investigandi artibus, cum illam etiam adjunxisset, cujus ipse fuisset auctor, atque inventor, Infinitorum disciplinam, qua nihil ad res cognoscendas opportunius. Quapropter mihi quidem non ille tantummodo exquirendae naturae commonstrare viam caeteris, verum etiam expugnandae quodammodo comparare instrumenta atque admovere machinas videri solet. Hinc minime mirum, si eo usque progressum vidimus, quo omnes simul

oculorum consuetudine ad haec cognoscenda inducimur. Sed Gravitatem ut universis insidere corporibus cognosceremus, quantus erat rerum ordo perlustrandus, quantus in superandis, amovendisque impedimentis, sustinendus labor? Permulta quidem exempla repeti poterant, ab eorum corporum experimentis, quae totius terrae ambitu continerentur; sed illa minime quidem fatis esse poterant, ut rem omnem conficerent. Aliae erant perlustrandae regiones, ubi amplioribus spatiis

quantus erat rerum ordo perlustrandus, quantus in superandis, amovendisque impedimentis, sustinendus labor? Permulta quidem exempla repeti poterant, ab eorum corporum experimentis, quae totius terrae ambitu continerentur; sed illa minime quidem fatis esse poterant, ut rem omnem conficerent. Aliae erant perlustrandae regiones, ubi amplioribus spatiis corpora excurrerent, caeli conversiones, atque astrorum cursus diligentissime considerandi, ut ex tot ingentibus, variisque

consensus, confirmatioque extitit, cum tot ignoti antea caeli motus, Lunae, et Cometarum incerti omnino, ac varii cursus clarissime patuissent, cumque easdem, quas ipse praescripsisset, germanas esse Naturae leges declararent! Atque hoc quidem ille in conversionibus siderum, atque ingentibus hisce mundi corporibus praestitit. Quid autem? Num leviora illa, ac minora esse censemus, quae in tenuissimis radiorum particulis perfecit? Nam quid corpore illo, quae lux dicitur,

atque perspectum? Quibus in omnibus illud mihi mirabilius videri solet, hasce res tantas, quae plurimarum aetatum, et hominum gloriam cumulare, atque exornare potuissent, ab uno eodemque Newtono et inventas, et perfectas esse. Nam illud quidem cum in omnibus, tam in praestantioribus rebus quibusque usuvenire maxime videmus, ut paulatim suos quaeque gradus faciant, priusquam absolutam praestantiam, maturitatemque consequantur: atque hinc cum ab aliis primordia, incrementa

atque hinc cum ab aliis primordia, incrementa ab aliis obtinuerint, vix a quopiam, aut fero certe perficiantur. Sed incredibilis, atque inusitata quaedam ingenii magnitudo iisdem, quibus caeteri, finibus minime contineri potuit. Quod quidem cum considero, sic mecum ipse existimo: duos ab omni hominum memoria omnino singulares extitisse Viros, alterum hunc ipsum Newtonum, Poetarum principem Homerum alterum, quos quidem in dissimillimis artibus simillima laude dignos

quibus caeteri, finibus minime contineri potuit. Quod quidem cum considero, sic mecum ipse existimo: duos ab omni hominum memoria omnino singulares extitisse Viros, alterum hunc ipsum Newtonum, Poetarum principem Homerum alterum, quos quidem in dissimillimis artibus simillima laude dignos arbitror. Ante Homerum si qui fuerunt poetae, hujusmodi certe fuerunt, quales ille in Phaeacum, ac Procorum epulis adhibuit. Verum quae Poematis vis esset, ac virtus, quod illustrium

si qui fuerunt poetae, hujusmodi certe fuerunt, quales ille in Phaeacum, ac Procorum epulis adhibuit. Verum quae Poematis vis esset, ac virtus, quod illustrium virorum res gestas contineret, ornamentisque omnibus illustraret, a nemine quidem antea erat intellectum. Exortus est ille, qui fabulam cum invenisset, idem ita perfecit, ut legitimi carminis tum primum sit ars constituta. Cujus egregium exemplum cum omnes intuerentur, sibique ad imitandum proponerent, is optimi

velint, iis ego, ut multum tribuam, hujusmodi conjiciendi operam Phaeacum carminibus comparo. Quid autem aut in rerum ordine statuendo, aut in cognoscendis viribus, aut in legibus confirmandis inchoavit quispiam, aut vel conjecit quidem? Cum vero praeclare inventa ab uno eodemque Newtono perfecta, atque absoluta dicam, nequaquam aliorum gloriae detractum velim. Quamquam enim plerique etiam, qui illum subsequuti sunt, eas Philosophiae partes praeclare excoluerint,

constitutae fabulae laudem tot saeculorum comprobatione confirmatam tribuimus, sic prospiciamus animo fortasse omnium consequentium aetatum judicio gloriam perfectae atque absolutae Philosophiae Newtono tribuendam. Et mihi quidem praestantior videtur hominis commendatio, qui non leviora quaedam ornamenta, sed Naturae ipsius vim, atque artificium perspexerit, nobisque declararit. Qua quidem in re, illud nobis praecipue propositum debet esse, ut ex hac

atque absolutae Philosophiae Newtono tribuendam. Et mihi quidem praestantior videtur hominis commendatio, qui non leviora quaedam ornamenta, sed Naturae ipsius vim, atque artificium perspexerit, nobisque declararit. Qua quidem in re, illud nobis praecipue propositum debet esse, ut ex hac magnificentia, ac pulcherrimarum rerum cognitione facile intelligamus tanti operis effectorem, ac moderatorem Deum. Nam bene, ac sapienter est a Bacone de Verulamio

qui vero in rerum contemplatione omnino esset versatus, qui hunc ornatum praeclare nosceret, qui tantam in rebus omnibus convenientiam, consensionemque videret, eum praeesse mundo Dominum dubitare non posse. Atque hinc quidem accepimus Newtonum, qui unus omnium naturae opificium eximie, ac singulariter pervidisset, tantam animo imbibisse summi Artificis speciem, ut commoveri se illius praesenti numine, eumque colere, ac vereri palam praeseferret:

accepimus Newtonum, qui unus omnium naturae opificium eximie, ac singulariter pervidisset, tantam animo imbibisse summi Artificis speciem, ut commoveri se illius praesenti numine, eumque colere, ac vereri palam praeseferret: felicior quidem futurus, si, ut vim religionis, ita etiam illius castitatem intellexisset. Hoc quidem certum exploratumque est naturae contemplationem religionis, pietatisque magistram, ac ducem semper fuisse habitam. Qui enim possumus cogitatione

tantam animo imbibisse summi Artificis speciem, ut commoveri se illius praesenti numine, eumque colere, ac vereri palam praeseferret: felicior quidem futurus, si, ut vim religionis, ita etiam illius castitatem intellexisset. Hoc quidem certum exploratumque est naturae contemplationem religionis, pietatisque magistram, ac ducem semper fuisse habitam. Qui enim possumus cogitatione complecti praecellentem illam, ac praestantem naturam, cujus dominatu teneri omnia, ac

maximus est ob ipsorum recessus a Sole, ad Solemque accessus discrimen maximum. Ex hoc tanto discrimine caudarum quoque in cometis ortus deducitur, quae in Planetis, quibus parva est distantiarum a Sole mutatio, ne exoriri quidem, nedum conservari possunt. Ob diversam hujusmodi caudarum speciem, Cometae alii caudati, criniti alii, alii appellantur barbati, licet eum tractum nebulosum semper in partem Soli contrariam distendat, in quo etiam

vim pergere, neque mutationem itineris fieri, nisi tantummodo a viribus, quas in lumen exercent particulae corporum, in aliqua etiam distantia agentibus; quae viam sternunt ad explicandam reflexionis causam a v. 1121. Haec quidem non repetitur ab impulsu luminis in corpus impediens, ut multis ostenditur usque ad vers 1336. (ubi et de corporum raritate agitur), sed a viribus quibusdam, quae flexus in luce varios, et reflexionem, refractionemve

volumine conclusum in lucem edi separatim, quo facilius parari, atque expeditius legi, haberi, quo libeat, deferri possit. Id ita fieri placet, si modo annuerit, Reverendissimus Pater Th. M. Mamachius S.P. A. Magister; cui quidem confirmamus nihil esse in hoc praeclaro opere non consentaneum religioni ac bonis moribus. Raimundus Cunich Rhetoricae et linguae Graecae in Collegio Romano

123  Inde potestates etiam, viresque quot extent,
124  Quaque suos solers ratione feratur ad actus,
125   Qua moveat corpus, quo foedere juncta ligetur?
126  Non res ulla quidem praesentior, et tamen ulla
127  Nota minus non est: oculo licet omnia late
128  Lustremus, caelum, terras, pelagusque profundum,
129   Tot mutata locis, variis et corpora

plagis.
488   vis in materis proin tantùm est, atque potestas
489  Harum, quas memoro, vel de genere hoc aliarum
490  Rerum notitias in nostra mente ciendi;
491  Quas mens ipsa quidem per sese, experta nisi esset,
492  Efficere haud ullo pacto, et formare valeret;
493   Nam neque cyanei qui sint, rufique colores,
494  Et veneti, seu vecta procul quo mala sapore,

503   Aut mutare aliis; nec, cum dolor urget, eundum est
504  Non sentire potis mens, aut laetarier inde.
505  Quare in materia sensus, animumque movendi
506  Vires esse quidem has cognoscimus: at quid eadem
507  Sint, aut unde fluant, prorsum ignorare fatendum est.
508   Hos igitur sensus si non largita fuisset
509  Natura, an vires istas constare putares,

res sunt,
885  At quaedam, sensu quae percipiuntur, earum
886   Mensurae rerum, verae, errantesve, sed víum
887  Ob longum in populo firmatae: scilicet ille
888  Veris saepe quidem rebus permutat inanes.
889  Propterea veros rerum cognoscere nobis
890  Difficile est, atque a visis dignoscere motus;
891   At non naturae variam callentibus artem

omnia circum,
1137  Omnibus, ut nil fiat, ubi deprendier illa
1138  Non eadem possint, et quod connectier ipsis
1139  Perfacile, et nunquam cernas pugnare vicissim;
1140   illa quidem legum in numerum censumque repone
1141  Naturae, quae non possint dissolvier unquam.
1142  Munera quandoquidem, quae nos communia toti
1143  Semper materiae sensuque et mente tuemur,

cunctam?
686  At quaedam pugnare videntur, et ordine legis
687  Non stabili, fixoque teneri: quae tamen ipsa
688  Si bene percipias, et ab omni parte revolvas,
689  Haud obstare quidem, at contra prodesse videbis,
690   Et firmo magis hinc stabiliri pondere legem,
691  Haud secus ac populi constanti more probatam.
692  Hoc genus est, medio cum saxi pondera fune

2062  Unde magis, quam de tripode et resonantibus alte
2063  Oracla ex adytis veri manifesta petuntur,
2064  Et non mendaci responsa interprete prostant.
2065   Istic signa quidem, referant quae plurima paucis,
2066  Magnaque item parvis adhibemus, non imitantes
2067  Pyramidum varias diversa in fronte figuras,
2068  Ast animi sustentantes et percipientis,

labores
2073  Exacuunt, cumulantque nova, ad majoraque semper
2074  Deducunt: ullus diae terminus arti est,
2075   Fertur ubique patens, seseque per omnia laxat.
2076  Illa quidem nostro non possit carmine claudi,
2077  Non si Pierio primos in colle dedissem
2078  Vagitus, et Mnemosyne me Mater ad amnem
2079  Pegaseum Musis germanum fuderit ipsis.

1034  Ex animo par est: stetit haec sententia quondam,
1035   Scilicet esse citos mage lapsus, pondera constant
1036  Cum majora, fugamque minoribus esse minorem.
1037  Illa abiere quidem jam tempora, cum mortales
1038  Balantum pecudum vivebant more ferino.
1039  Se pedibus cum quaeque suis ferat, atque videre
1040   Quaeque suis oculis cum possit pascua laeta,

1912  Ut cadere in sensus discrimina parvula possent.
1913  Deinde urens quae sol, aut sole potentior ignis
1914  Addiderant longum in tractum incrementa metallis,
1915   Non ea tanta quidem, sat ut essent, visa profecto.
1916  Ferri virga pedes in sex distensa rigentem
1917  Per brumam, mox de Cancro, tergoque Leonis
1918  Sole diu radios in eam vibrante, magisne

ultima Lunas
1159  Excipere. At versis post quae fuga barbara fatis!
1160   Quae caedes! Quantum praedae, laudisque relatum est!
1161  Non ita magna quidem primo lux visa Cometae
1162  In Solem fuit ire, sua ipsum Scorpius inter
1163  Brachia cum Solem versaret praetereuntem;
1164  Condita post paulo est; per brumam lumina rursus

1302  Extendas vires in sidera; scilicet ipsas
1303  Concipias Solis vires vaga in astra, Cometasque
1304  Intendi varie, proin et diversa referre
1305   Pondera posse, minora quidem crescentibus ipsis
1306  In sese spatiis repetitis, quae videantur
1307  Proin vice chordarum fungi, queis nempe vicissim
1308  Nexa inter sese mediis sint astraque, Solque.

domorum,
1670   Plurima nec molem paulatim pergere in unam
1671  Undique saxa, lyrae nec prisca exempla novari,
1672  Quando Amphioniae coeperunt surgere Thebae.
1673  Inter faxa quidem, glebasque, herbasque virentes
1674  Mutua vis haec est, et ligna, et dura metalla;
1675   Telus tota tamen, longe, longeque trahendo
1676  Plus valet, absorbetque leves has undique vires

vis obstans prodeat inde;
1684  Tum, super imponas si saxea qualiacumque
1685   Bina, vel alterius cujusvis materiaï
1686  Pondera, contendent ad sese rapta vicissim
1687  Illa quidem, lente tamen, ut vix tempore longo
1688  Perciperes motum; cum multo debeat esse
1689  Mobilitas minor haec, si sit cum mobilitate,
1690   Qua grave descendit corpus, collata, minus quo

altior alter
782  In terris se nullus apex ad sidera tollit:
783   A Borea longo decurrunt ordine ad Austrum
784  Perpetui; medio est at quae ingens consita vallis,
785  Illa quidem centrum repetita in millia longe
786  Trans terrae vastas pariter distenditur oras,
787  Atque humilis quanquam prae verticibus praeruptis,
788   Tantundem super undisonum sustollitur aequor,

ipsam
1280  Terrae ad planitiem flexus; nobisque, borea
1281  Qui regione sumus Mundi, aequantemque videmus
1282   Tempora non paucis distantem tractibus orbem,
1283  Signa quidem, vernum quae circa Vellus utraque
1284  Parte micant, obliqua nimis nascuntur eoo
1285  Littore; non ideo propera eluctantur ab imis
1286  Telluris nebulis, clarumque educere possunt

1356   Hic me par etiam peregrinam hanc dicere lucem,
1357   Qualis, et unde suos descendens hauriat ortus,
1358  Queisque magis, Terrae, an Phoebeis debeat auris.
1359  Illa quidem rubeos Tithoni conjugis ortus
1360  Visa polo plerumque refert: solet altivolantis
1361  Principio ad Cauri regionem fumidus ingens
1362   Spectari globus; ejus humo pars conditur ima,

2119  Fulget dimidia tantum queis Cynthia fronte;
2120   At subito redit in lucem, atque adolescit eunte
2121  Ulterius Luna, loca dum jungentia tangat,
2122  In quibus illa quidem vis fiet tripla prioris,
2123  Sedem ubi nempe velut regni, soliumque locavit;
2124  Et sua crescet item pars prima, per omne sed istud
2125   Non spatium (paulum decedit nata parenti),

2152  Est arcus, per quem retrahens agit illa potestas,
2153  Et quia conatus retrahendi fit quoque major.
2154   Sed quid praeterea faciant hae, percipe, vires.
2155  Prima quidem vis, alterius parsque altera, cum sint
2156   Directae ad terram, vel contra, non pote quidquam
2157  Immutare modos, queis area verritur aeque,
2158  Nec celeres Lunae multum turbare meatus;

pote quidquam
2157  Immutare modos, queis area verritur aeque,
2158  Nec celeres Lunae multum turbare meatus;
2159  Quod prior alterius porro pars turbat utrumque:
2160  Ipsa quidem tardat motum a regione silentis
2161   Lunai, donec quarto haec se proferat arcu.
2162  Est tamen extremum minima haec ad limitem utrumque,
2163  Maximaque in medio, veluti stet culmine summo;

2421   Quin etiam interdum sapientibus esse negatum est;
2422  Scilicet in furias flagrante quiescere Mundo,
2423  Nec flagrare itidem, parilique ardescere motu,
2424  Esse quidem trunco propius, lapidique videtur.
2425  Cecropidem leges mulctabant, si quis in unam
2426   Non partem civis secesserit, arma movente
2427  Hinc illinc populo civilia, spectaritque

circum,
909  Qua patet, inque tuas effusus, Gallia, late
910  Objectas oras, cessat descendere lentus
911   Tam subito, modo quam conscenderat altus inundans.
912   Aequora parva quidem, vel quae sunt clausa, lacusque
913  Nullos ferre queunt procursus, atque recursus;
914  Namque opus est, uno sese unda hic efferat, illic
915  Tempore desiliat, simul utraque proinde receptet

1273  Languentes radii nimirum sunt, vincere longe
1274  Qui nequeant alios, qui per latera omnia fracti
1275  Detorquentur, et oppositae dant lumina genti.
1276  Illic nulla quidem proin nox; at sidera nusquam
1277   Propterea populi poterunt nocturna tueri,
1278  Clara neque his Mundi tam pulchri scena patebit.
1279  Aspiciant

ante,
1708  Et nostrae possint gravitati obstare videri,
1709  Deque via veluti spinas exscindere cunctas,
1710  Vel paulum ne te properantem forte morentur.
1711  Illa quidem magicis velut artibus edita constant
1712   Omnia; namque procul prospecta, haud vana videntur,
1713  Et terrent animos simulacris grandibus; at, si
1714  Accedat propius ratio, evanescere debent.

regundi.
63  Rerum ita ne pariter mirere in viribus esse
64  Quiddam, ut nec possint a magis parva referri,
65   Magna nec a parvis contra, quaecumque geruntur.65
66  Parva quidem tenuisque suis quoque viribus acta est
67  Lux, ut corpora magna suis; ast ordine longe
68  Diverso, atque aliis consistunt legibus illae.
69  Omnia

confert.
314   Quam tibi dum nostro conor rem pandere versu,
315  Ut possis adhibere fidem, ne singula mecum
316  Scrutari pigeat, quae sunt opus, atque ita multis
317  Multa quidem, quae sunt noscenda, evolvere dictis,
318  Tenuia praesertim rerum; nam certior omnis
319   Est ratio, tenues quoque solveres undique nodos.
320   Primo dum Comites illi Jovis orbibus astrum,

relictis
404   Umbras ad tangi conspectas, sive relinqui,
405  A Jove Terra minus cum distat; debuit illa
406  Propterea tum res properantior esse videri.
407  Protinus aera quidem tabularum prima recusa,
408  Cunctaque sunt Terrae spatia illic enumerata,
409   Quae veniunt et ab his discrimina temporis ejus.
410  Jam quae maxima sunt, bis septem poscere visa

prope partes earum
711  Senarum decies, in quas pars quaelibet una
712  Dividitur, pars nempe, gradus quam continet unus
713   In decies senas itidem divisus; an ergo
714  Mille quidem decies non partibus ocyus ire
715  Deprendas lumen, quam Terram, scilicet illud
716  Par spatium spatio, quod obit circum annua Tellus,
717  Tempore non alio percurrere, partibus extet

de genere hoc primo exoriatur ut error.
806   At magnum lucis forsan mirabere tempus,
807  Quo venit a quovis ad Terram sidere fixo.
808   Illa quidem (quorum bene congruit annuus error
809  Emissae tantum rationi lucis, ut ulla
810  Altera non turbet ratio) fateare, necesse est,
811  Sidera non Terrae mutari aspectibus ullis:

1009  Incipiunt vires agere, et placida otia longe
1010  Dispellunt, gliscit furor, insurguntque tumultus
1011  Protinus, et magni ferviscunt denique motus.
1012  Excitat ipsa quidem vires lux, particulisque
1013   Inducit motum tenuem; tum caetera vires
1014  Conficiunt ipsae, et momento temporis acres
1015  Motibus insultant, et turbis omnia complent.

loco se,
1091  Jam quid erit, magis ut subtilem luminis esse
1092  Naturam ostendat? Plumamve, levemve papyrum
1093   Expande ad Solis lucem ex oriente profusam;
1094  Parte quidem quaque octava pulsabitur horae
1095  Continuo a tota mole adveniente profusi
1096  Luminis, ex ipso Sole ad nos usque ruentis.
1097  Et tamen immotam videas, perdentibus omnem

2513  Si niveus candor circumtegit, horrida vel si
2514  Pallia demittuntur, erit, cur credere possis
2515  Sanctam obvolvi animam? Nimium ne crede colori:
2516  Res infida quidem est, pulchro sub cortice amarum
2517  Saepe latet, tegitur saepe et sub floribus anguis,
2518  Atque errasse lupi sub ovilla pelle feruntur.

videtur.
361  Propterea quae pars prope limbum cernitur aequa
362  In medio positae parti, vi lucis eadem
363  Impellit nostras acies, et percutit aeque;
364  At pars illa quidem non est, ut cernitur, aequa,
365  Sed major tanto, quanto est devexior; ergo
366  Vis lucis viso, non vero, pendet ab auctu,
367  Cum minuatur, ubi pars est obliqua tuenti.

528  Irim ut qui nunquam vidisset, dicere, qualis
529  Surgere deberet caelo, cum spicula Phoebus
530  Vibrat in adversas undarum lucida guttas,
531  Ille quidem posset, quae plurima diximus ante,
532  Edoctus, lucisque vias, et munera noscens;
533  Amplius exortam nec jam Thaumante putaret,
534  Junoni famulam nec iter consternere ab alto

953  Qui transit, mutatur, item mutatur et ille,
954  Intra oculum certo qui flexa hunc trajicit ipsum:
955  Tute per hunc ipsum vel si more re meatum,
956  Haud minus ille quidem mutabitur; aëra tranat
957  Diversum, atque aliis occurrit in aëre guttis.
958  Proinde Iris sequitur, qui te fugit, et fugit ipsum,
959  Contra

1042  Ad solem vitro convexo; ut caetera multa
1043  Praeterea, postquam radios hausere, nitescunt.
1044  Interdum quoque Luna sua curvarier Irim
1045  Luce facit; sed rara quidem spectacula caelo
1046  Haec tuimur, quoniam reflexaque, fractaque saepe
1047  In guttis nimium tenuantur languida per se
1048  Lumina, nec splendior nisi pallidus imbuat Irim,

1616  Ut sine fine etiam rerum grandescat imago.
1617  Verum an tunc eadem pariter distincta manebit
1618  Claraque, quantum opus est? confusa nec omnia cernes?
1619  Lens convexa quidem, quae prima est, jungere dixi
1620  Quam radios quovis emissos corporis uno
1621  De puncto, non tam bene jungit, prorsus in uno
1622  Ut puncto coëant, at circumfunditur orbis

generisque ruinam
5  Humani, cupiunt dum regnum in caetera soli
6  Praeripere, et toti leges imponere mundo,
7  Eoosque jugo populos terere, occiduosque.
8  Quamquam clara quidem species haec, magnaque vulgo
9  Apparet, titulisque viros praestantibus ornat,
10  Invehit inque domos superûm, et sublimia famae
11  Templa super; tamen est injusti plena furoris,

denso.
812  Jam viridis color ille uno ordine stare colores
813  Indicat, in quos paulatim immutatur abitque;
814  Qui quamvis non sint saturi plerumque, tamen sunt
815  Saepe quidem saturi magis idem et floridiores,
816  Quam recipi in quarto ut fulgentes ordine possint.
817  Jam qui caerulei sunt, purpureique, secunda
818  Esse queant serie, vel in excipiente; at in ipsa

natura sit undae,
1262  Sed minus in spatium nulla cogenda tamen vi;
1263  Ille potest etiam tali ratione putare
1264  Aurumque, et gemmas, atque omnia corpora vulgo,
1265  Esse quidem vel adhuc longe mage praedita raro,
1266  Quantum collibeat nimirum, molis adauctu,
1267  Pellucente sa?is spatii ut sit corpore inanis,
1268  Undique qua radii possint transire meantes;

aequalibus extent,
1422  Mutenturque illis mutatis ordine quovis.
1423  Ingrediantur id in spatium jam mobilitate
1424  Puncta pari duo, diversas sed euntia in oras:
1425  Illa quidem spatio dein egredientia eodem
1426  Mobilitate nova, non hac tamen impare pergent.
1427  Atque hoc, ni pigeat, fluat ex quo fonte, docebo.
1428  Hinc sua nempe trahit primordia: mobilitatis

fusae.
1660  Demum quod superest, aliud quoque percipe munus,
1661  Servantes luci quod inesse agnovimus almae,
1662  Ejus et ad causam, quartum licet, aggrediamur,
1663  More quidem certi non unquam abscedere nostro;
1664  Nam non propterea tentemus in ultima rerum
1665  Delabi; haud etenim sub nostros ducere sensus,
1666  In

arenae
1446  Pertenuis, quo quae vivant animantia, prendant
1447  Vix orbem hunc sensu: quaevis fera parva, tumenti
1448  Detegimus tantum quam vitro transpicimusque,
1449  Ipsa quidem esse sibi non parva mole videtur:
1450  Exigua est ingens sibi mundus gleba, ibi pugnat,
1451  It peregre, et populi divisae ibi sunt ditiones
1452  Innumeri longe positae, inter seque remotae.

cuncta;
2264  Namque viis citra est vis infinita repellens
2265  Omnibus, ast ultra vis omnibus repetito
2266  In se pro spatio decrescens ipsa trahendo.
2267  Plusve minusve quidem trahit ipsa, ut plura sub unam
2268  Particulam sunt puncta, aut contra pauca coacta;
2269  Una tamen lex ad spatia, immutataque perstat.
2270  Cunctarum hinc igitur quae sunt discrimina virium

perstat.
2270  Cunctarum hinc igitur quae sunt discrimina virium
2271  In variis rebus, parvis nos esse videmus
2272  In spatiis; ultra quae res si abducere tentes,
2273  Nulla quidem reliqua est, ni mutua vis gravitatis.
2274  Ergo curva quibus spatiis via serpit, in îsdem
2275  Vires, quantum vis, minui vel crescere possunt,
2276  Vel mutare plagas; supera quae diximus ipsi

gravium etiam philosophorum animadversionem excitavit: qui accurate perspectis atque observatis excellentium poetarum artificiis, viisque, quibus incederent, quas rationes tenerent, penitus investigatis, si minus quaesiverunt. Atque eorum quidem in eo multum versata est industria, ut qua in re potissimum vis ac natura poeticae contineretur, docerent. Unde variae, interque se discrepantes plurimorum opiniones sunt exortae, quando alii in numeris concentuque carminis inesse

disserendo fit, quidam nos orationis ardor in intimas illius controversiae partes induxit. In quo illud etiam gratissimum fuit, quod inde singularem A. in his etiam elegantioribus litteris intelligentiam intuerer. Nam illum quidem multis esse ac gravissimis disciplinis egregie instructum ex summa, quae mihi cum illo intercesserat, necessitudine satis noveram. Siquidem quotidie fere una cum aliis eruditis viris, quorum familiaritate utebamur, sive illum

rem apertiorem faciam. Non ignoras, quae vis, quae significatio illorum harmoniae fuerit, atque illa Phoebi imagine Musas cithara in orbem moventis, quam apte omnem gravitatis doctrinam comprehenderit, ac pene subjecerint oculis. Quod quidem quo alio artificio fuit a Pythagora perfectum, nisi similitudine fidium ad planetarum motus exprimendos traducta? Nempe cum miram utrinque consensionem existere deprehenderet, intervalla intervallis, sonos motibus congruere, haec

venit, et quo controversiam omnem facile conficeres, si de occultandis doctrinis, atque eo fabularum integumento celandis quaereremus. Quamquam enim hic (me intuens atque arridens) inde ullam hujusmodi ne conjecturam quidem faceret: sed post stellarum conversiones diu perspectas, et illas gravitatis vires ex ipsa caeli observatione tandem patefactas tum primum harmoniae similitudinem siderum motibus accomodatam fuisse, et post eventum nos Aedipos esse

motibus accomodatam fuisse, et post eventum nos Aedipos esse coepisse tecum contenderet. Ambiguas res nimirum facile ad quamcumque partem flectimus, utque lucos ac praelia in nubibus, sic in veterum fabulis multa, quae illi ne suspicati quidem fuerunt, intuemur, atque in illis interpretandis plus nos ipsi fingimus, quam illi in lucubrandis. Sed pugnare tecum nolo, liberalius etiam agam, et concedam illo fidium involucro fuisse revera omnem gravitatis doctrinam, ac

Hoc loco A., quidni igitur, inquit, controversiam jam omnem sublatam confitemur? et poetis cum data opera sese ad disciplinas versibus illustrandas convertunt, ab omni fingendi licentia abstinendum statuimus? Nam cum iis quidem, qui leviora ac faciliora argumenta pertractant, indulgentiores esse possumus: in manifestis enim rebus nihil lucis, accessione fabulae, detrahitur, jucunditatis vero non parum adjungitur. Sed hujusmodi festivitates a gravioribus

tam luculentis exemplis a tuenda fabula pene retraxistis; sed illud vereor, ne si didascalicis fabulas omnino tollimus, una omnem, quae poetarum est propria, vim, et nomen ipsum adimamus. Scitis enim quam multi, neque ii quidem indocti, sacra potius sine cantu ac tibiis, ut ajunt, quam poetam sine fabulis esse posse affirmant. At nos, inquit A., non leviorem Hesiodi, quem paulo ante legebam, auctoritatem illis opponemus. Ast nimirum in Ascrae

quod primae poematis partes Deo essent assignatae; at vos, inquit, si heroicum dici minus lubet, divinum appellatote; ita Didascalici, si minus fabulae, veritatis ac sapientiae poetae per me licet nuncupentur. Tum B., ne ego quidem, inquit, controversia nominis magnopere torquerer, nisi rem ipsam in hac verbi contentione agi viderem, et poeticae vim omnem ac naturam in disceptationem vocari. Si enim fabulas non sua ipsarum causa a poetis conquirendas putas,

poetis finis propositus, retinendas fateare. Scis enim plerosque censere omnem poeticae praestantiam in humanarum actionum imitatione esse positam, hujus autem imitationis tanquam ministras esse, atque effectrices fabulas. Quorum quidem sententia, etsi mihi aliquam dubitationem afferre soleat, tamen magnopere moveor, cum considero eandem imitandi legem ab ipso poetarum Reipublicae quasi conditore Aristotele latam esse. Qui propterea Empedoclem, quod nullis

solis humanarum actionum finibus concludemus, perinde ac ad caeteras res nullas, cum ad naturae similitudinem expressae sint, ista nostrorum afficiendorum animorum virtus permanaret? Nam cum in hac rerum universitate permulta sint inanima quidem, nulloque sensus praedita, in quibus tamen plurima vis inest, sive magnitudine, sive ordine, sive alia multiplici ac varia specie nos commovendi, satis erit manifestum in earundem rerum imagine

ipsos epicos, et grandiores poetas non ad solam illam imitandi normam putabam exigendos: aliud quiddam majus atque amplius esse oportere arbitrabar, unde suos illi cultus, suosque ornatus accerserent. Siquidem noveram Trissini poema illud quidem ad constituendae fabulae leges et ad Iliadis exemplar accuratissime compositum in bibliothecis pene delitescere; Areosti vero Orlandum veterum vestigiis non tam sollicite insidentem, ac nonnunquam ab ipsa veritate naturae ultro

sentiebam. Tum A. quare sublatis atque exsolutis his tanquam nodis, quid dubitabimus jam illud statuere in humanarum actionum imitatione non esse reponendam omnem poetarum laudem. Equidem illud etiam adjunxerim, ne in ipsa quidem ampliore naturae imitatione illam esse unice positam; et quanquam haec naturae veritas ac similitudo poeticae solum ac fundamentum sit, non in illa una tamen esse omnia, sed ab alio fonte derivandam singularem illam vim ac

sunt, tam inter se finitimae atque affines videntur, ut haud sciam, an eandem, sed certe parem utroque in genere vim inesse opinantur. Nam quid aliud sunt demum haec simulacra, ac figurae, nisi breviores quaedam fabulae, quarum ambages quidem amputentur, retineatur vis ac lepor? Quid enim metaphoram esse dixeris, nisi meram, sed verborum ambitu contractam fabulam? Quid similitudines, nisi germanos apologos? Alias aeque figuras non obscure ab hoc fonte deductas, et

enim eosdem impetus omnia, nec eosdem spiritus postulant. Epici siquidem illustrium virorum gesta concinunt; patrias res etiam ab eorum versibus cognoscimus, regna ac gentes, quibuscum multa nobis communia sunt jura, discimus. Quae quidem omnia et ipsa rerum magnitudine nostros sublimium atque admirabilium appetentes animos valde capiunt, et nostra magnopere intersunt, nosque propius attingunt. Temperatior autem dicendi modus, veritatis nimirum docendae, didascalicis

Tum B. an, inquit, didascalicos, quoniam in remissiore scribendi genere versantur, idcirco ab omni sublimium rerum magnitudine arcebimus? An solis Epicis ingentium hujusmodi argumentorum omnem apparatum tribuemus? At ne illi quidem ipsi in eadem semper magnificentia versantur. Iliadem dicendi vi ac magnitudine Odissea uberiorem ipsa rerum magnitudo ac dignitas faciebat: nec iis assentior, qui Homeri magniloquentiam cum aetate consenuisse existimant; sed

et hos Sirenum cantus ab auditoribus pene vacuos ac desertos relinqui. Quotus enim quisque ad haec quaeso se conferet? Si iis rebus moventur homines, quas intelligunt, videtis, quam pauci sint, qui horum scientia trahantur. Atque hi quidem ipsi, nisi humanitatem litterarum cum doctrina conjunxerint, haud scio, an haec ita versibus exornata facile respuant. Quo igitur recidet ea tam gloriosa suavitas, quae ipsa audientium infrequentia

vero qui ornatos ac venustos se esse velle profitentur, continuo eos oporteat facile item ac dilucide omnibus dicere, atque hebetiorum etiam ingenia acuere. At cur non illud idem a caeteris compte et jucunde scribentibus expetimus? Qui quidem scribendi officio facere satis putantur, si a peritis earum rerum, de quibus agunt, probentur. Qui historiis scribendis dant operam, cum de regionum situ, de instruenda acie accuratius dicunt, ab iis fere solis, qui locorum

et suapte natura a multitudinis usu abhorrentibus? Nisi forte, quod in levibus etiam argumentis concedimus caeteris, in philosophia non ipsis dabimus, ut peritissimis placeant. Nam quod ne doctis quidem ipsis patere promiscue aditum ad suos versus sinunt, sed praestantiorum tantummodo suffragia postulant, quis hoc in illis jure reprehendat? Cum Socraticis olim laudi fuerit, quod iis tantummodo scriberent, qui essent et philosophia

nimirum quo quaeque acriorem animi vim atque ingenii aciem postulant, eaedem ut majore etiam in laude sint. Quem enim alium modum in judicio de artibus ferendo adhibemus, cum prae hac ingenii existimatione nullam interdum ne utilitatis quidem ipsius, ac vitae necessitatis, quae caeteroquin tanquam finis artibus est propositus, rationem habeamus? Quis enim signa ac picturas egregie laboratas, ob eam utilitatis inopiam minus magnifaciet? Aut poetarum labores ob solam dicendi

conatus exigemus, qui in hac ingenii contentione duas habent excellendi partes, duplicemque commendationis causam, alteram a dicendi laude, alteram a rerum praestantia deductam. Ac de dicendi quidem laude satis esse arbitror, quae hactenus sunt commemorata. Quod ad res ipsas attinet, certe non minorem ingenii vim declarant. Nam quaecumque in promovendis doctrinis excogitata ab aliis, atque inventa divinitus fuerunt, dum illi in

distinguant omnia, rursus eadem ut inter se nectant, et posteriora prioribus, quae praecedunt, consequentibus ita colligent, unum ut exitum cuncta respiciant, atque ad eundem referantur, demum ut loco etiam ac tempore congruant. Cujus quidem rei tanta vis est, ut caeterae etiam artes illam admiratae ad sese traduxerint, nec in pictura, nec in architectura praeclarum quidquam esse possit, quod non ex hac partium conjunctione efflorescat. Sed ab ea laude Didascalicos

cum quoad animo consequi possumus, longissimam illam causarum aliarum ex aliis succedentium seriem intelligimus, earumque inter se, et cum iis, quos gignunt, effectibus tanquam propinquitates et cognationes ediscimus? Tractantur haec ipsa quidem ab aliis etiam disciplinis, explanantur, docentur. Sed ut Phidias ex Homeri versibus pulchriorem hausit Jovis Olympii speciem, quam nunquam antea ex ullis aliorum corporum formis comprehenderat, sic hunc naturae ordinem ex

cognoscimus, sed ad ipsam naturae molitionem coram intuendam adducimur, interesse operi, motus, conversionesque contemplari nobis videmur, divinarum denique actionum consiliorumque testes, ac spectatores assidemus. Nullos alios ego quidem poetarum conatus, non scenas, non theatra huic tantae pulchritudini comparo. Sed nimis longe nos susceptae disputationis ardor abducet, si caetera persequi volumus. Nam et Familiares nostros brevi huc adfuturos opinor, qui si nos in

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report