Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: eam Your search found 2688 occurrences
First 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 2312-2364:2312. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] nobis videntur exigui ob immanem distantiam, sed fortasse sunt satis magni. Adhuc tamen, cum sub sensum sine telescopiis non cadant, hic habentur pro nullis. Huc usque creditum est nullam haberi methodum ad computandam earum distantiam, cum crederetur nullam haberi ipsarum eam, quam astronomi parallaxim dicunt, ne ab orbe annuo quidem oriundam. At per hos ipsos dies, quibus haec Londini scribimus, dominus Maskelyne, et astronomus et geometra egregius, Societatis Regalis membrum, in postremo congressu Societatis die 26. Jun. 1760, Societati proposuit parallaxim
2313. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] Solis, facile definiretur, ad quam distantiam oporteret recedere, ut Sol evaderet ejusdem luminis ac illa fixa. Nam lumen est in ea, quam geometrae dicunt rationem reciprocam duplicatam distantiarum. Tentavit id quidem Hugenius, et post illum plures alii, ac nuperrime Bouguerius conatus est eam luminum proportionem invenire. Sed mihi omnes eae methodi suspectae sunt ob plures rationes, quas hic persequi non vacat. Progressi autem sunt iidem ad definiendam ipsarum fixarum distantiam ex eadem ratione luminum, ponendo fixas esse Soli aequales. Sed et illud est omnino incertum, cujus
2314. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] eo respicitur, quae de hoc signo hic habentur. 9 Sol est longe inferior stellis fixis, sed distat plurimum a Terra. Si illa, quam astronomi dicunt parallaxim horizontalem Solis, uti eam nunc plerumque astronomi esse censent, potissimum post observationes Caillii ad Caput Bonae Spei, est proxime secundorum 10 1/2, (on a trouvé, par le dernier passage de Vénus, que cette parallaxe est à-peu-près de huit secondes; ce qui recule le soleil de vingt pour cent), distantia
2315. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] passage de Vénus, que cette parallaxe est à-peu-près de huit secondes; ce qui recule le soleil de vingt pour cent), distantia Solis a Terra continet semidiametros terrestres 19644. Circumferentia cujusvis circuli est ad ejusdem semidiametrum quam proxime ut 710 ad 113. Hinc ad exprimendam eam distantiam assumuntur hic tria millia circumferentiarum, quae efficiunt semidiametros 18850, numerum minorem, sed proximum priori. Ac dicitur filum, quod circumvolvatur circa omnem Terram per ter mille vices, si distendatur Solem versus, nondum ab ipsa Terra eo perventurum.
2316. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] inter se. De his singillatim quaedam adduntur inferius. Cometae habent quandam pallentem veluti nebulam circa se, quae, si apparet circa ipsos aequalitate sparsa, dicitur coma. Si in longum protenditur, tendit autem tum semper ad partes Soli oppositas, dicitur barba vel cauda, prout dirigitur ad eam plagam, ad quam motu proprio cometa tendit vel ad oppositam. Hinc cometae criniti, barbati vel caudati. Sunt criniti, ubi longe distant extra Solis atmosphaeram vel ubi jacent ferme in directum cum Sole et Terra. Dum ad Solem descendunt, sunt caudati; dum ascendunt ab ipso, barbati.
2317. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] positionem mutuam. 24 Aequator, quem ecliptica ipsi obliqua secat in duobus punctis. Secundus ille motus stellarum, de quo adn. 21, est parallelus ipsi eclipticae ac per eam fit motus proprius Solis annuus. Concipitur ab astronomis initium ejus motus in altera a binis intersectionibus eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio
2318. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] quo adn. 21, est parallelus ipsi eclipticae ac per eam fit motus proprius Solis annuus. Concipitur ab astronomis initium ejus motus in altera a binis intersectionibus eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas, conjunctas cum declinatione et latitudine, syderum loca designant.
2319. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] gravitatem suam generalem decrescentem in ratione, quam dicimus reciprocam duplicatam distantiarum. Quam legem Maupertuisius censuit omnium legum perfectissimam, ad quod hic respexeram. Verum ego quidem, posteaquam in mea Philosophiae naturalis theoria, edita Viennae ante hosce duos annos, in eam Maupertuisii opinionem aliquanto diligentius inquisivi, contrarium opinor, et arbitror legem ipsam non accurate, sed proxime, nec in minimis, sed in magnis tantummodo planetarum et cometarum distantiis habere locum. Adhuc tamen tota universa systematis planetarii moles ita est sane
2320. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] distant, ubi eorum orbita exiguam curvaturam habet. Et idcirco multi astronomi crediderant ipsos ferri in recta linea, vel immanibus circulis quorum omnis pars nobis conspicua assumi potest pro recta. Et ex hac suppositione Cassinus futura aliquot cometarum loca cum successu praedixerat. Sed eam hypothesim evertit motus aliis temporibus admodum curvilineus, quod accidit circa perihelia. Et ea, quae hic primo loco proponuntur, pertinent ad cometas, qui apparent, dum descendunt ad perihelia, caudati, et primo quidem fere rectilinei, tum sinuati et curvi ac quotidie magis lucidi et
2321. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] per majorem sphaerae superficiem circumquaque diffunditur. Superficies autem sphaerarum, uti geometrae demonstrant, crescunt in illa ipsa ratione duplicata distantiae vel ratione simplici quadrati distantiae. Id revera lumini accidit diffuso a puncto radiante, quod motu uniformi progreditur et ob eam physicam rationem in ipso progressu debilitatur. Hic autem adhibetur ut imago quaedam poetica is progressus vis attractivae. Sed ea imago est idonea ad veram proportionem exprimendam, qua ejusmodi vis in majoribus distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis desumitur
2322. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] plures mutationes subit. Nam primo quidem magnitudinem mutat jam magis expansus, jam magis contractus. Tum mutat etiam formam, mutando illam, quam appellant astronomi eccentricitatem. Qua crescente respectu axis transversi recedit magis a forma circuli. Decrescente vero eadem, accedit ad eam formam. Praeterea mutat orbita et positionem suam, cum axis moveatur, uti diximus in adn. superiore, atque id vertigine trepida, nimirum jam progrediendo, jam regrediendo, sed magis progrediendo. Celeritas quoque Lunae mutatur ob eas vires perturbatrices, et a
2323. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] dimidium circiter ejus superficiei, quod idcirco est lucidum; alio dimidio obscuro, nisi quatenus ipsa ejusmodi obscura pars circa novilunia illustratur tenui lumine e Terra reflexo, quod appellatur secundarium Lunae. Ipsa autem Luna sita in plenilunio ad partes Soli oppositas obvertit Terrae eam ipsam faciem lucidam; in novilunio, sita Solem versus, obvertit obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et partem lucidae, a quo pendent omnia phasium phaenomena. Quando pars lucida nobis obversa est exigua, Luna apparet falcata, nimirum in principio et fine lunationis. Ac tum
2324. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] Lunae, deprehendendo paullatim semper majorem partem hemisphaerii Lunae illustrati, ut patet. Sed id quidem debuisset accidere paullatim Luna ad latus sita. Si etiam ascendisset recta Lunam versus, vidisset semper faciem obscuram. Tum perquam exiguo tempore mutationes omnes accidissent, dum eam superaret transeundo aliqua ex parte ad latus. 52(51) Arcadia dicitur celeberrima academia Romae ad poesim potissimum exercendam instituta circa initium hujusce saeculi, quae ab
2325. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] montibus imminentem, quam etiam multis in locis et domi et per Urbem triplici corona contectam Clemens ipse XI commonstrat quodammodo, validissimum ad virtutes incitamentum. Idem vero summus pontifex inter primos Arcades paullo post ejus Academiae institutionem admissus, eam tum quidem fovit atque haud ita multo post, supremam dignitatem adeptus, ad hunc tantum splendorem adduxit. II.
2326. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] et quidem ad ipsa nova publica, in quibus saepe imprimatur id etiam, quod ad ejusmodi phaenomena pertinet, ex quibus idcirco potest rei veritas innotescere. 4 Affertur in eam rem exemplum eclipsis Solis anni 1715, quae fuit totalis in Anglia die 3 mensis Maii. Haec scribebantur anno 1752 magis adulto adeoque jam coeperat annus trigesimus octavus, nimirum tertius lustri octavi. Porro id phaenomenum admodum rarum cultiores etiam populos et rem ipsam expectantes in
2327. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] aliquanto plus quam viginti millia. Adeoque discus Veneris teget paullo plus quam millesimam disci solaris partem, et discus Mercurii non teget unam e viginti millibus partium. Quoniam autem tam Veneris quam Mercurii discus in Sole est exigua quaedam nigricans et rotunda macula, idcirco eam appellavi naevum. 9 Mercurius non tam raro ita sub Sole transit, ut in ejus disco apparere debeat. Id enim intra hoc saeculum habetur vicibus sexdecim. Plures autem ejusmodi
2328. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] Harum rationum posteriorem hanc tantum expressi, constituendo binos observatores Hinc gelido atque inde a Telluris cardine. Nemo autem ignorat cardinem seu polum esse in media ipsa glaciali zona et extremas illas Americae septentrionalis oras esse rigidissimas, calidissimam autem eam Indiae orientalis plagam. 12 Respectivae distantiae tam planetarum quam eorum cometarum, quorum observationes rite institutas habemus, jam a longo tempore innotescunt
2329. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] 14 Id quod tum praedixeram, compleri jam video. Unus ex academicis Parisiensibus, cum adhuc ego Parisiis essem, profectus est in Indiam orientalem Pondiscerium cum instrumentis ad eam observationem idoneis. Alter ab academia Petropolitana expetitus parabat se ad iter suscipiendum Tobolskam, principem Siberiae urbem. De tertio mittendo in Africam agebatur eodem die, quo Parisiis discessi, quod deinde audio etiam omnino decretum esse. Quartus autem se offerebat ad
2330. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] revolutio considerata respectu ejusdem nodi, quae intercedit inter binas maximas elongationes ab ecliptica. Deinde tempus a quadratura ad novilunium, et vice versa, variatur pro varia positione apogei. Sed ista subtiliora in carmine non moror. Quamobrem inde consequitur eam transisse per nodum circa ipsum novilunium adeoque in ipso novilunio, in quo subit inter Terram et Solem, debuisse esse proximam nodo et proinde debuisse Solem obtegere dorso illo obscuro, quod tum nobis obvertit.
2331. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] 2(II 34) Umbra Terrae habet figuram ad sensum conicam, cum terminetur a radiis tangentibus Solem et Terram, quae ambo sunt corpora ad sensum sphaerica. Is conus protenditur ad distantiam a Terra circiter quadruplum distantiae Lunae. Et ubi per eam Luna transit, ejus crassitudo est circiter tripla diametri lunaris. Eae dimensiones non sunt accuratae nec constantes. Longitudo coni variatur pro varia distantia Solis a Terra, et crassitudo coni in regione Lunae pro varia ipsius longitudine et varia distantia Lunae a Terra. Sed pro carmine
2332. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] ipsi aliquando inveniuntur exacti. 3(II 35) In plenilunio Luna est Soli opposita, ubi, si sit prope alterum e nodis, tendit motu obliquo ad viam Solis sive ad eclipticam, cum ibi eam secet lunaris orbita. Distat autem parum ab ecliptica, si distet parum a nodo, qui est in ipsa ecliptica, et idcirco incurrit in conum illum umbrosum, cujus nimirum axis jacet in ipso eclipticae plano.
2333. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] terminus umbrae, quam videmus, non est in quopiam disco plano, sed in superficie Lunae sphaerica, et idcirco non est circularis, sed duplicis curvaturae et admodum difformis. At is terminus projectus in discum planum, in quo tota hemisphaerii superficies nobis apparet, debet habere eam formam ad sensum, quam haberet, si ea ipsa superficies esset discus planus. Idcirco dixi aequum illusis se flectere debet in orbem limbus. Forma enim illa circularis ejus limbi est quaedam illusio optica. Porro in quacunque positione Lunae eclipsis accidat, limbus
2334. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris, nimirum pro iis, qui nec myopes sunt nec presbytae, in distantia, quae citra eam imaginem respectu oculi sit aequalis semidiametro ejus curvaturae, ut ita bini foci lentis objectivae et ocularis mutuo congruant, inter utramque lentem constituti; pro iis vero, qui sunt myopes vel presbytae, in distantia paullo minore vel majore.
2335. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] aptantur fila, quibus id constat. 16(II 48) Fila, quae micrometrum constituunt, apponuntur in ipso foco lentis objectivae, in quo pingitur imago objecti. Cujus cum intercipiant eam partem, quae ipsis respondet, apparent in ipso objecto. Initio fiebat reticulum quoddam e filis pluribus se decussantibus ad angulos rectos. Quo pacto totus telescopii, ut vocant, campus erat divisus in plura exigua quadrata. Et ubi inter se comparabantur distantiae vel magnitudines
2336. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] habita sagitta et dimidia chorda ex observationibus tertia et secunda habebitur per regulam auream reliqua illa pars diametri umbrae, quae addita ipsi sagittae exhibebit totam diametrum. Et cum habeatur ex prima observatione diameter apparens Lunae, innotescet, an ea ad diametrum umbrae habeat eam rationem, quam debet habere ad diametrum sectionis coni umbrosi Terrae. Quae ratio est circiter subtripla. Invenietur autem ita esse ac idcirco innotescet umbram, quam Luna subit in eclipsibus, esse revera umbram Terrae. Praescribitur autem illud, ut haec observatio fiat,
2337. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] ante quam nodi redeant ad eandem positionem et paullo post quam apogeum ad eandem positionem redeat secunda vice, habentur et novilunia et plenilunia fere in eadem distantia tam a nodis quam ab apogeo. Unde oritur periodus quaedam paullo longior 18 annis, quae continet lunationes 223. Et post eam periodum aberrationes motuum lunarium redeunt fere eaedem. Et ejusmodi periodum observationum lunarium primus omnium aggressus est Halleyus, ex qua pro sequentibus periodis desumi possunt correctiones tabularum ita, ut loca Lunae obtineantur admodum accurata, ingenti et astronomiae, et
2338. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] adhibentur, determinando initium, finem, phases. Sed eae adhiberi non possunt eodem modo, quo eclipses Lunae, cum non eodem momento ea accidant pro diversis Terrae locis. Quin immo, uti diximus, alicubi totus Sol deficiat, dum alibi spectatur totus. Quamobrem plurimae requiruntur reductiones ad eam rem. 49(II 81) Innuitur constructio generalis eclipsium solarium, quam debemus Dominico Cassino. Delineatur circulus, qui referat peripheriam circuli terrestris terminantis
2339. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section] 56(II 88) Nunc etiam in pluribus Asiae partibus idem est mos ingentem ciendi strepitum
tempore eclipseos lunaris, ut apud Ricciolium ibidem, putante vulgo Lunam ab
horribili dracone devorandam, nisi is eo strepitu perterrefactus aufugiat. Apud
veteres magicis incantationibus eam de curru deducendam credebatur, nisi fragor
ejus aures obtunderet. Plurima suppetunt apud veteres potissimum poetas loca,
quae eo respiciant. Quorum sane multa collegit ibidem Ricciolius eruditissime
de more. Ejusmodi est illud
omnia evanescunt, ubi primum exigua etiam solaris disci pars detegitur. Sole autem
vel dimidio tantum detecto habetur dies jam omnino clara et integra.
4 Incipiendo ab annuli causa, eam aliqui desumunt ab illa proprietate luminis, quam
optici appellant inflexionem vel diffractionem. Hic autem innuitur et ipsa proprietas una cum reliquis lucis proprietatibus et ejus causa. Dum radius luminis abit
per medium homogeneum, progreditur per rectam lineam. Si incurrat in corpus
tenue foramen relictum
in tubi vertice. Ad rem apte repraesentandam oportet admittere radios libere advenientes ad circulum suspensum, uti libere adveniunt radii solares ad Lunam.
9 Eam non posse esse causam annuli, qui apparet in eclipsibus Solis, evincitur illo
experimento, de quo adn. 6. Nam per id experimentum invenitur distantia illa, in
qua agit ad sensum vis radios detorquens. Quae distantia est dimidium ejus intervalli, quo binae acies distant a se invicem tum, cum
minus luminis superest et obscuritas habetur major ob majorem
excessum disci lunaris supra solarem. Nam ejus lumen tenue densiores tenebras
requirit, ut videri possit.
28 Ob eam tenuitatem luminis is rhombus nunquam videri potest interdiu. Nam oculi
ita obruuntur nimia solaris luminis vi ut aures nimio fragore malleorum in officinis ferrariis vel in iis aedificiis, in quibus rotae aquarum vi concitatae terunt lina
ad chartam efformandam, ubi exaudire non licet, nisi
Caillio semidiametrorum 64 2/3, minima 55 3/4. Quae distantiae, si Luna sit in ipso
zenith, dempta una semidiametro, evadunt a superficie Terrae 63 2/3 et 54 3/4.
Patet illas longitudines cadere inter has distantias ideoque umbram Lunae aliquando non devenire ad superficiem Terrae, aliquando in eam immergi.
Jam vero maxima immersio erit, si longitudo coni umbrosi maxima conjungatur cum distantia Lunae minima. Tum vero calculo inito invenio semidiametrum
sectionis perpendicularis umbrae ibi, ubi ejus axis in Terram immergitur, accedere ad 96 milliaria ad pedem
40 Animae sedem, praecipuam saltem, esse in aliqua cerebri parte multi censent. Et
erit admodum probabile, si nomine cerebri intelligatur et cerebellum, quorum
utrumque eodem hic nomine complector, ac multo magis, si addatur ejus continuatio per omnium nervorum originem. Quanquam alii potius eam sedem reponendam putant in solidis tunicarum et nervorum fibris. Quidquid de eo sit,
anima in ipso corpore conclusa, velut in quodam carcere, exteriora objecta non
percipit nisi per motum, qui ab externo sensorio propagatur ad cerebrum. Eam
propagationem fieri censent alii per ipsum motum
per omnium nervorum originem. Quanquam alii potius eam sedem reponendam putant in solidis tunicarum et nervorum fibris. Quidquid de eo sit,
anima in ipso corpore conclusa, velut in quodam carcere, exteriora objecta non
percipit nisi per motum, qui ab externo sensorio propagatur ad cerebrum. Eam
propagationem fieri censent alii per ipsum motum fibrarum rigidarum, alii per
fluxum spirituum animalium discurrentium per internos meatus fibrarum. Utramque
sententiam expressi.
Porro triplici modo objecta externa agunt in nostros sensus: alia per contactum, uti fit
vitreis in
genere.
Porro pupilla ipsa contrahi ac dilatari potest, et cum habetur lumen multo vividius, contrahitur, cum ipsum languet, expanditur.
46 Eam pupillae dilatationem admodum facile videre est in observatione, quae hic
innuitur, admota per noctem oculo candela, tum remota per vices. Statim enim
apparebit alterna contractio et dilatatio pupillae.
quadrante ante et post
pallor in Luna est satis sensibilis.
18 Fit jam hic gradus ad explicandum, cur Luna immersa in ipsam umbram Terrae
habeat adhuc lumen residuum, quo fit, ut eam et ibi fere semper adhuc videamus.
Id quidem provenit a lumine, quod transit per atmosphaeram Terrae extantem ad
margines hemisphaerii ipsius Terrae respicientis Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram ac devenit ad Lunam.
Ea occasione
Jam vero ex omnibus radiis incidentibus in totum hemisphaerium illustratum a
Sole plerique ita incurvati introrsum incidunt in ipsam Terrae superficiem, ubi, si
aliquis oculus illos excipiat, videt Solem ipsum elevatiorem aliquanto quam revera
est supra horizontem. Et ob eam causam mane apparet ortus Solis aliquot minutis
citius et vespere occasus aliquanto serius quam revera accidat. At postremi, versus marginem, evitant globum Terrae et trajecti per atmosphaeram egrediuntur
iterum ex ea ad auram aetheream puriorem, per quam jam progrediuntur recti,
sed
sistat in aere, praetervolant effugientes occursum Telluris.
21 Jam vero hinc facile patet hoc lumen, quod advenit ad marginem superficiei atmosphaerae illustratae a Sole et per eam transvolat ac inflectitur ad axem, debere
ingredi intra conum ipsum umbrae terrestris. Et id quidem incurrit in Lunam
positam in ipsa umbra ac eam respergit lumine tenui quidem, sed tali, ut adhuc
commode discerni possit.
21 Jam vero hinc facile patet hoc lumen, quod advenit ad marginem superficiei atmosphaerae illustratae a Sole et per eam transvolat ac inflectitur ad axem, debere
ingredi intra conum ipsum umbrae terrestris. Et id quidem incurrit in Lunam
positam in ipsa umbra ac eam respergit lumine tenui quidem, sed tali, ut adhuc
commode discerni possit.
22 Ut id evidenter pateat, oportet videre, quantum immergatur id lumen in ipsum
conum umbrae
sed tali, ut adhuc
commode discerni possit.
22 Ut id evidenter pateat, oportet videre, quantum immergatur id lumen in ipsum
conum umbrae terrestris et an demittatur usque ad eam ejus regionem, quam
occupat Luna posita in centro ipsius umbrae. Ad ejusmodi investigationem esset
opportunum admodum, et fere necessarium, aliud schema. Adhuc tamen conabimur haec, et quae sequuntur, subjicere mentis oculis, quantum licebit.
Concipiatur radius e
residua luminis, quae
transit, ad lumen totale, et ut est magnitudo annuli atmosphaerici, qui esset ad
sensum constans ob exiguam altitudinem atmosphaerae, cujus omnes circuli sunt
fere aequales inter se, ad magnitudinem annuli sectionis computatam ex illa latitudine et ex longitudine circuli eam terminantis. Quamobrem si ejusmodi problemata resolverentur, haberetur facile ratio, in qua mutatur intensitas luminis in
accessu ad centrum sectionis.
Ejusmodi problemata sublimiorem geometriam **
autem puncta axis
deferetur lumen collectum ex omnibus punctis circuli integri atmosphaerae.
36 Quae huc usque sunt dicta, pertinent ad legem, qua lumen illud dividitur per eam
partem coni umbrosi atmosphaerae terrestris. Hic jam exponitur, per quam ejus
spatii partem Luna transeat. Orbita Lunae transit infra illam intersectionem superficiei coni tertii cum primo et supra verticem coni secundi penitus umbrosi. Qui
est vertex communis huic secundo cono et illi
ordine partes aliquae illuminentur plurimum, aliae omni etiam luce
destitutae penitus nigrescant.
Fortasse et montium diversa positio turbabit theoriam. Altissima enim quaedam
montium juga, ut eorum, qui ad 4 milliaria assurgunt in America hinc et inde a Quitensi valle, ad eam altitudinem deveniunt, per quam lumen deberet transmitti ad centrum
sectionis umbrae. Et alibi reflexio radiorum Solis in mari ad angulum perquam exiguum potest augere nonnihil lumen in locis positis inter axem et superficiem.
2 Gravitatem generalem, quam attractionem mutuam appellant, ipse deprehendit
primus, et ex Keplerianis legibus motuum coelestium deduxit legem directam
massae attrahentis et reciprocam quadrati distantiae, quam exposui lib. I. adn.
45(44). Eam autem tractavit ut phaenomenum quoddam vel naturae legem, cujus
causa ignoretur. Et idcirco posui illud Attracta arcano foedere.
Addidi vacuas per auras, ut exprimerem fluidum illum aethereum, * in quo planetarum motus peraguntur, quod ita tenue est, ut
7 Maris aestum derivari itidem a mutua gravitate Newtoniana innuimus lib. I. adn.
20. Intricatissimi phaenomeni, quod usque adeo torserat philosophorum ingenia,
explicationem primus omnium invenit Newtonus ac lib.
adnot. 25. vocari eum motum etiam praecessionem aequinoctiorum. Cujus ipsius nominis rationem ibidem exhibuimus. Eum
Newtonus deduxit primus ex sua theoria gravitatis in eodem libro. Et vim quidem, ex
qua is motus oritur, egregie determinavit. Quod ad ipsam praecessionem aequinoctiorum pertinet, eam calculo eruit consentientem cum observationibus usque ad unicum minutum secundum. Sed D'Alambertus habet multa, quae in eo calculo desideret, quem longe alia via instituit, et tam ipsam praecessionem aequinoctiorum quam
ejus inaequalitatem, ex qua pendet alius perquam exiguus astrorum motus a
(23)* Hic non definio, utra sit discriminis causa. Verum in secunda parte meae disertationis de lumine puto me demonstrasse id non pendere a sola diversa celeritate,
sed et illud facile demonstratur velocitatem post quamvis diversam refractionem
fore diversam, etiam si ante eam aequalis fuisset. Hinc est admodum probabile
haberi utrumque simul etiam in eo lumine, quod per tenuissimam aetheris substantiam primo emissum deferatur ad primum medium refringens.
orta ex actione mutua, quam in se exercent ipsae particulae, et inaequalitate exigua, quae remanet in summa actionum, quas particulae medii non accurate
continui, adeoque nec prorsus accurate homogenei, non penitus eodem semper
modo dispositae in sphaeram circa particulam progredientem, in eam exercent.
Eae causae in progressu per idem medium possunt compensari post intervalla
quaedam et in mutatione medii reddere faciliorem reflexionem potius quam transmissionem vel vice versa.
genera et binae causae.
Primum, de quo hic agitur, est illud, quod fit per separationem colorum factam a
refractione corporum non habentium facies parallelas, ut in prismate et in aquae
guttis iridem exhibentium, ubi pro diverso positu oculi diversus color perspicitur.
Eam esse originem colorum in prismate et in guttis est omnino certum. Eadem
est fortasse etiam origo colorum, qui apparent in pilis tenuibus et filo araneae Soli
exposito. Nam figura teres potest inducere colorum separationem, etiam per refractionem. Sed quoniam ea corpora sunt satis tenuia,
omnium, imminuta jam plurimum vaporum mole,
violacei transeunt, et redit sua pelluciditas atmosphaerae.
72 Nunquam omnes vapores, qui in atmosphaera terrestri innatant, ad eam tenuitatem deveniunt, ut relinquant viam prorsus liberam omnibus lucis radiis. Si ingens numerus remanet vaporum ejus magnitudinis, ut omnia colorum fila reflectant, remanet quidam pallor et ea, quae appellatur caligo. Si vero exiguus admodum sit eorum numerus et plerique sint adhuc minores
Dianae
res gestas collegi ex poetis et mythologia, ejusmodi autem, ut a Nymphis virginibus in ejus laudem commemorari possint. Quam ob rem nullam de Endymione
mentionem feci. Pleraque autem ex iis, quae protuli, communissima sunt et notissima.
Fabulati sunt veteres eam uno partu editam cum fratre Phoebo, sed ante ipsum, statim egisse obstetricem matri, cujus doloribus perterrita virginitatis colendae consilium susceperit.
Notissimum est eam a prima aetate fuisse venatricem.
In Gigantum bello dicitur ipsa egregie
ex iis, quae protuli, communissima sunt et notissima.
Fabulati sunt veteres eam uno partu editam cum fratre Phoebo, sed ante ipsum, statim egisse obstetricem matri, cujus doloribus perterrita virginitatis colendae consilium susceperit.
Notissimum est eam a prima aetate fuisse venatricem.
In Gigantum bello dicitur ipsa egregie se gessisse sagittis suis usa et multum ad
victoriam contulisse; porro ipsorum Gigantum principes erant Porphyrion et Alcioneus.
Hippolyti ab equis distracti et ab Aesculapio
turgentem ob praecedentes imbres. Quem cum aliter
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.