Your search found 3923 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 2896-3067:

fuit inscriptio, ut idem distingui posset ab alio Opere, quod aliquot ante annis Auctor ipse Cartesianam secutus Rationem vulgaverat: ac tum dici vere potuit ex recentioribus selectiora Auctorem suis exponere versibus voluisse. At in nova hac Editione cum idem retinendus sit Titulus, ne nimirum ipso mutato diversum esse hoc Opus appareat, rogandus est Lector, ut hunc Titulum ad ea referat tempora, quibus decem hi Libri ab Auctore scripti sunt, neque hic alia requirat, quam

ac subtilior. Hinc res publice gestas, bellique varios casus epico versu illustrare illos, ac distinguere videmus: cum autem instituere nos, ac docere velint, venustum quidem servant, at candidum, et moderatum loquendi genus; atque in hac eadem tenuiori instituendi ratione cum in faciliore argumento versantur, nonne alium sibi proponunt, quem sequantur, modum, alium, cum in obscuriore? neque enim quo pacto de rebus rusticis, ac de agrorum cultu dicunt, eodem etiam

fontibus haurire malint, neque indoctos, qui intelligere non possint. Ego autem non tam inimicos alienae industriae eos dixerim, qui nos a scribendo abducant, quam hujus aetatis gloriae invidos, qui paucorum cognitione optimas artes in hac litterarum luce finiant. Quando enim unquam Philosophia aut a tot summis ingeniis exculta, aut majori hominum frequentia celebrata tantopere floruit? M. quidem Antonius is, qui cum L. Crasso maximam eloquentiae gloriam est consequutus,

aliunde doctrinas petere ipsi possint, idcirco haec urbaniora contemnet; imo vero eo libentius ad haec confluent, ut unde antea aegritudinem animo contraxerant, inde humanissime recreentur. Quapropter quid est, quod illos a liberaliori hac jucunditate prohibeamus, nisi forte imitari velimus L. Lucilium, qui ea, quae scriberet, a doctissimis legi recusabat. Nam facete ille quidem, qui neque ab indoctis, quos omnino contemneret, neque a doctissimis sua legi

Quod Socrati accidisse accepimus, ut Graeciae universae testimonio sapientissimus judicaretur; idem profecto summo viro contigit, ut vivus etiam, ac videns prope Princeps, ac Parens Philosophiae merito sit nuncupatus. Nonne enim in hac naturae obscuritate peregrinantes antea, errantesque tanquam hospites diu, multumque pluribus in rebus versabamur, cum praeclara potissimum nos illius instituta ab erroris pravitate ad germanam, diuque intermissam veri quaerendi

Et mihi quidem praestantior videtur hominis commendatio, qui non leviora quaedam ornamenta, sed Naturae ipsius vim, atque artificium perspexerit, nobisque declararit. Qua quidem in re, illud nobis praecipue propositum debet esse, ut ex hac magnificentia, ac pulcherrimarum rerum cognitione facile intelligamus tanti operis effectorem, ac moderatorem Deum. Nam bene, ac sapienter est a Bacone de Verulamio traditum, eum, qui minime hunc rerum ordinem intelligeret, ignorare

LIBRI DECIMI. Aggredi se profitetur Auctor argumentum minus, quam superiora, certum, de primis nimirum corporum elementis, ducemque sibi in hac etiam parte potissimum assumit Newtonum, ejusque in laudes excurrit. A vers. 81. incipit ab attractione mutua particularum in exiguis distantiis, ac ejusdem affert exempla in ebullitione, fermentatione, dissolutione,

290  Intra se recipit, variaque a parte revolvit
291  Contemplans, et se varia ratione figurans,
292  Ipsa sibi occurrit saepe, in se versaque motus
293   Percipit ipsa suos; atque hac ab origine mille
294  Exsurgunt etiam species et nomina mille,
295  Noscere uti, dubitare, et credere, velle, probare,
296  Spes, et amor, dolor, atque odium, timor, ira, voluptas;

quae sufficit, ipsa
338   Efferat, et mentis moderandae frena receptet.
339  Multi illam cunctis ponunt fundamina rebus;
340  Unde etiam Veri in mentem fons defluat almus:
341  Hac sine quandoquidem nil prorsum existere posse,
342  Nil fieri a nobis, Divina aut mente, fatentur.
343   Nonne, ubi Libertas dominatur, multa necesse est
344  Arbitrio fiant ut nostro, nullaeve constet

moventibus ire
347  Quit causis, causis nec quoquam impellitur ullis
348   Interdum: quid Numen enim, cum conderet orbem,
349  Impulit, ut spatii solem in regione locaret
350  Hac ipsa, non qua fulget Cynosura, vel ardens
351  Sirius, aut in corde furit qua flamma Leonis,
352  Perstarent tamen hoc tunc ordine ut omnia eodem?
353   Cur neque, ab exortu rerum numerentur ut anni

vocamus
657  Partem aliquam, ejusdem certam, quae mobilis extat,
658  Mensuram, certosque situs quae servat ad ipsa
659  Corpora, queis nostros per sensus jungitur apta:
660  Hac, quantùm geminae distant, inquirimus, urbes,
661   Quantùm et terraï patet intra viscera hiatus,
662  Nubilaque ipsa super tolluntur, et ardua caeli
663  Sidera, et a laevis quid partibus,

spatia; at nautis quoque terius additur, illi
806   Dum peragunt jussa, et nigra per tabulata vagantur.
807  Cunctis verus ab his oritur tum denique motus
808  Motibus, atque aliis, si in summa hac forsitan extant,
809  Quos neque nos oculis, nec noscere mente queamus.
810  Ergo gubernaclum qui torquet, dicere possis
811   Expertem motus simul, expertemque quietis,

874  Perpetuò, neque non diversas aeris et oras
875  Respicere, in veraque situs mutare quiete.
876   Quapropter non hic conatus pendet ab undae
877  Respectu vario ad circumsita corpora, non hac
878  Propterea verus manavit origine motus.
879  Unicus hic certe est in moto corpore quovis,
880  At diversa sitùs ratio extat corpora semper
881   Ad varia, et varii proin

997  Arripiat quid in his mens, quo male tuta labascat,
998  Ante erit hìc nobis, quaerendi quae via veri,
999  Firmandum: quippe hoc vertuntur cardine cuncta;
1000   Errandi vites hac scilicet arte pericla,
1001  Quae non effugere Viri, scrutarier ista
1002  Tempore qui a veteri tentârunt; proinde ruinam
1003  Fecere in rebus naturae perspiciendis.

1165   Ni plures nova fors ratio, manifestaque poscat.
1166  Simplex propterea causa est, animalia vulgò
1167  Omnia vitalem qua reddunt, atque reducunt
1168  Aëra, nimirum qua nos, hac caetera quaeque.
1169  Simplex cur etiam tibi non erit, unaque prorsus,
1170   Qua cadit in terram deorsum demissus ab alto
1171  Hic lapis ad colles septem, et Tyberina fluenta,

orbes
1210   Implicet assiduos; minimo tamen et quia gyro
1211  Se volvit, parvaque polo, notaque recedit
1212  Et quia mensura, et caelo quia denique nullum
1213  Certius hac fulget nautis errantibus astrum;
1214  Proinde regunt cursus ista sub luce marinos
1215   Audaces, vitant scopulos, irasque tumentes
1216  Undarum, fluctusque atros, ventosque lacessunt.

1460   Ne causis causas alias addamus inanes.
1461  Ipsum igitur per se non ullo tempore corpus
1462  Quit mutare suos, aut prorsus tollere motus.
1463  Ergo est illud iners, et semper fungitur hac vi.
1464  Proinde globum quoque si magno jaculeris eundem
1465   Nisu per liquidum projectans aëra, vel cum
1466  Tormentis lapides a grandibus excutiuntur,
1467  Non alia

1857  Oppositus tamen adversis se frontibus inter.
1858  Propterea multi has fieri implacabile bellum
1859   Concipiunt inter vires, pugnasque moveri
1860  Ancipites, vel ab hac potiores parte, vel illâ:
1861  Inde pari si concurrant conamine utrinque
1862  Libratae, medium nec posse accedere corpus
1863  Ad punctum, contra nec posse recedere dicunt,

1868  Circuitusque ita translatum non conficere aequos.
1869   At vel si pugnet, genus hoc, vis utraque contra
1870  Inter se, imparibus non hic concurritur armis,
1871  Ut mage propterea nunc hac, nunc debeat illac
1872  Raptari corpus, vincentis praeda; perempti
1873  Corpus ut ob Patrocli quondam atrox sanguinolentum
1874   Inter pugna diu fuit Hectora Grajugenasque

1877  Ut docui, spatioque pari metimur utramque.
1878  Sin aliena novis aptant haec nomina rebus,
1879   Ut melius, quod fit, nota sub imagine monstrent,
1880  Non ego pugnârim; per me licet, hac ratione
1881  Puncti nunc odio ferri, nunc illud amore
1882  Dicatur corpus, si res ferat ipsa, metumve,
1883  Spemve inter, positum simul avertique, rapique;
1884   Nec

1889   Esse potestatem, longe illi errare videntur.
1890  Nam quid erit fugiens vis haec, nisi rebus in ipsis,
1891  Quae tum contingunt nimirum, istius inertis
1892  Vis ratio quaedam? hac ipsa ratione referre
1893  Quippe illam ad vires, quas non perhibemus agentes,
1894   Collibuit; verùm non per se pugnat, et obstat
1895  Viribus insita vis aliis venientibus extra,

1983  Illam praeterea quoque concipe mobilitatem,
1984   E quocumque loco delapsum corpus (eandem
1985  At vim semper habens) quam puncto acquireret ipso
1986  In medio: nunc hac si mobilitate repente
1987  Illo nempe loco projectum corpus in oras
1988  Sit superas; cursus semper minuetur, ut a quo
1989   Extera partem aliquam vis tempore detrahit omni;

2062  Verbaque, me paulùm contractis condere velis
2063  Est opus in portu, et requiem captare laborum
2064   Tantorum; quamquam non sponte avellor opella,
2065  Verum invitus ab hac, subitoque ingrata futura est
2066  Ipsa queis, notique placent, retinentque labores.
2067  Scilicet in nostris vis est quoque mentibus illi
2068  Fors similis, qua materiam perhibemus inertem.

teneri,
313  Quam doceo, aequalem nimirum corpora semper
314  Vim, cum se inter agunt, inferre, patique vicissim,
315   Atque ita natura constare hanc semper in omni
316  Legem; hac te in motus proin ducam, ac mobilitates,
317  Non alias, quam quas in rebus prendere possis.
318  Mensuras, genus hoc, tum certior ibis in omnes.
319  Principio duo cum confligunt corpora plaga,

355   Accidere, ipse velim si seorsum expendere, possim;
356  Solis proinde globis peragi rem percipe, quorum
357  Aptior effigies nobis simplexque figura est.
358  Quippe ex hac etiam facili est deprendere pacto,
359  Plagarum ratio, queis sese corpora pulsant,
360   Nimirum quae sint directa, obliquaque, refert
361  Quod cognosse prius, quam caetera pervolüamus,

propinquos:
465   Hos ergo rectos in tractus distrahe motum
466  Partim, et partim alios, facias quos fronte secunda
467  Pergere, uti ripam radentia flumina currunt:
468  Ex hac parte queat nullis tunc ictibus ille
469  Se turbare, nec ad contactum corpora ferre
470   Motu: quidquid id est, quod euntia corpora turbet,
471  Advenit a prima, cujus direximus ictum,

469  Se turbare, nec ad contactum corpora ferre
470   Motu: quidquid id est, quod euntia corpora turbet,
471  Advenit a prima, cujus direximus ictum,
472  Parte: ita quapropter directa hac ipse recense,
473  Quid fiat, quid et a congressu possit oriri;
474  Junge, quod invenies, motùs cum parte secunda,
475   Quae nil turbavit, componens: hinc via certa,

efficit aequum
666  Flexum illi, nuper quem fecit in objice duro:
667  Quod si non ea vis, quam dixi, maxima constet,
668  Sed quacumque minor mensurae sit ratione;
669  Hac ratione magis reditus languescat ab ictu
670   Exsilientis, et ipse minor sit flexus, oportet:
671  Inde globis, socios certantes inter, eburnis
672  Ludere qui strato volventibus aequore gaudent,

682  Ictibus inter se quorumviscumque, vigere,
683  Nempe agere aequali vi corpora, agique vicissim,
684  Hanc ipsam per quaeque extendere corpora legem,
685   Corporeamque sub hac naturam includere cunctam?
686  At quaedam pugnare videntur, et ordine legis
687  Non stabili, fixoque teneri: quae tamen ipsa
688  Si bene percipias, et ab omni parte revolvas,

inter sidera solem,
741  Newtone, ingenii qui lumine collustrares
742  Naturam, inferresque adyta in secreta sagacem,
743  Divinamque tuam, quae vinceret omnia, mentem.
744  Hac Natura tibi cum primum parte retecta est,
745   Omni a parte patens patuit, nostrisque repente
746  Prodita tota oculis pene est mortalibus; inde
747  Audaces post te ingredimur caelestia templa;

759  Scilicet, et dubios labyrinthi noscere ductus.
760   Protinus e genere hoc gravitatem hanc esse profecto
761  Ipse vides, deorsum in terram qua corpora circum
762  Contendunt; visque hac de parti cognita semper
763  Ista fuit; quis enim, terraï qui colat orbem,
764  Hanc in corporibus vim multis esse ruendi
765   Deorsum, ubi linquuntur vacuis ea libera in auris,

momento; ut tempora nam cum
875   Crescat mobilitas, media esse in tempore debet
876  Dimidio; at lapsus metitur corporis ille
877  Tantum intervalli, quantum, si mobilitate
878  Hac media fieret constanti, et semper eadem.
879  Perfacile hoc e fonte queas deducere porro,
880   Cum per inane cadit corpus, celeratque deorsum,
881  Incipiens motùs a primo protinus ortu,

929  At jacias certa si mobilitate deorsum
930   Impellens rectà ad terram grave corpus, oportet,
931  Quaeras, illa forent loca quam sublimia, corpus
932  Unde cadens ipsa hac se mobilitate tulisset:
933  Omnes tum poteris, qui fiant, noscere motus
934  Scilicet, ex illis si fingas ante quieta
935   Incepisse locis per sese pondera labi.
936  Alta

1162  Nam quae nil peragit, nec proin queat utilis ullas
1163  Esse ad res, illi cur vitam agitare sinamus?
1164  Scilicet a sola pendere hìc omnia noscas
1165   Mobilitate: hac tu percepta in corpore quovis
1166  Percipies etiam spatium, quo debet idipsum
1167  Corpus momento quocumque in temporis esse:
1168  Hinc venit et tractus, per quem tum corpora scandunt,

1219  Hactenus, atque ejus nihil esse, ut debuit, actum
1220   Auxilio in rebus, si rerum existeret ipsa
1221  In numero? Qui nos, genus hoc, per plurima duxit,
1222  Quae canimus, quique hac naturam parte reclusit,
1223  Num vivas vidit, num nomine compellavit
1224  Vires, discurrens tamen undique, et omnia vincens?
1225   Deinde tot ingeniis cum tanto tempore earum

illi
1423  Hoc proprium est, quo nos aliis dignoscere seumus;
1424  Curvantem sese ut si puncto semita in uno
1425   Contingat directa, repente recedere lege
1426  Debeat hac arcum tangens via, ducere ab ipsâ
1427  Ut quos curva velis rectos ad tergora tractus
1428  Una omnes eâdemque plaga, in quam brachia currunt,
1429  Tractùs tam varii quaeque intervalla queamus

1856  A spatiis arcùs, quae corpus conficit, atque a
1857  Mobilitate ipsa, proin scire licebit eorum
1858  Momentorum omnem quoque summam, et tempora tota.
1859  At facili magis hac alia ratione putabis
1860   Tempora curvatum per iter quodcumque ruendi,
1861  Si quocumque viae puncto distinguere pergas
1862  A tota gravitatem illam, solamque relinqui

2089  Mutuà sese inter referantur quaeque, videre.
2090   Primùm igitur partes, refert cognôsse, fluentes
2091  Quae, qualesque sient, inter se cum referuntur:
2092  Tum ratione ex hac, qua sese mutuà partes
2093  Respiciunt, infra quae sunt, descenditur illa
2094  Ad discrimina; et hinc ratio quoque certa, necesse est,
2095   Quaeratur, qua se respectant ipsa vicissim:

res invenientur
2098  Finitae, quaeque infinito proinde recedant
2099  Intervallo ab eis: tibi sic dissolvitur ergo
2100   Nodus, ubi illorum rationem inveneris, omnis.
2101  Hac ex parte suum mira ars pervenit ad augmen.
2102  Ex alia sed parte, ubi de rationibus istis,
2103  Quas prius a rerum natura propositarum
2104  Noveris, ad rerum rationem nempe fluentem

requiris
2106  Tenuibus, in quae jam dissolveris, ex elementis
2107  Unam compositis in summam (namque elementis
2108  Est opus ex istis constare fluentia cunctis)
2109  Ex hac parte, inquam, quantum ars processerit ista,
2110   Immane est, quantum et late distensa patescat.
2111  Haud minus at nunquam valeat tamen exhauriri,
2112  Cum nova suppeditet semper, potioraque

possit
189  Omnibus in rebus, cunctosque ediscere motus,
190   Quique queant varii signari exinde meatus,
191  Naturam prorsus pariter cognosceret omnem,
192  Atqeu videret, ab hac quid in omni possit oriri
193  Tempore, quid nequeat, res et praediceret omnes,
194  Quae fierent, quocumque loco, quo tempore cumque.
195   Nostra sed est arcto nimium mens limite septa,

post totam denique summam
601  Parvus, in excursu supremo nempe, sit error,
602  Vanescit privos hic dispertitus in omnes,
603  Prorsus uti nequeat sentiri, pene nec esse.
604  Hac ubi quapropter tuta ratione repertum
605   Constiterit, filum quam longum debeat esse,
606  Ut decies senos procursus qualibet horae
607  Conficiat decies in sexta parte; videbis,

gente petitis,
616  Queis at habere suum dedit ampla Lutetia nomen.
617  Ipsaque pauxillo ternos protenditur ultra
618  Virga pedes, genus hoc, quae se illo tempore vibrat.
619  Hac semel inventa mensura, protinus omnes
620   Mensuras per eam possis transmittere rerum
621  Ad seros nimium disjuncta aetate nepotes.
622  Non mutata etenim, vicibusque obnoxia nullis

943  Flumina, et hiberno campos late imbre natantes;
944  Sic mihi fas paulum discurrere, dum gravitatis
945   Magnum iter insisto, res et convertere mentem
946  Ad varias, hac se objiciant quae parte, vel illa,
947  Quaeque viam reddant facilem magis, atque patentem,
948  Mutatoque levent animum quae saepe labore,
949  Visier et dignae sint, et sint parte viaï

1072  Est opus idcirco nostro a tentamine crassum
1073  Aëra, quantùm ipsum liceat, secludere totum:
1074  Quod, Boyli inventum, longe notissima praestat
1075   Machina: posse datum est ex hac educere tantum
1076  Aëris, ut nequeat, nostros, quodcumque supersit,
1077  Accidere ad sensus ulla ratione ciendos.
1078  Clausa sub hac igitur deprendimus omnia labi

1075   Machina: posse datum est ex hac educere tantum
1076  Aëris, ut nequeat, nostros, quodcumque supersit,
1077  Accidere ad sensus ulla ratione ciendos.
1078  Clausa sub hac igitur deprendimus omnia labi
1079  Corpora non alio, quam cursu scilicet aequo,
1080   Miramurque leves procero a culmine plumas,
1081  Et simul emitti magno cum pondere plumbi,

1125   Propterea, quod stipantur prae corpore partes,
1126  Conque premuntur, ubi velut aër exsiliente
1127  Pollent vi; ast aliae a tergo tamen exsilienti
1128  Vi quoque pollentes ipsa hac propellere possunt
1129  Vi properans corpus; retrorsumque ilicet illae
1130   Conversae celeri minuant obstantia gyro.
1131  Inde novo at de fonte velut, de mobilitate

1390   Punctum in corporibus medium queiscumque, videndum est
1391  Quale sit, inque situs quos cogat corpora ferri.
1392  Quo cupias tu de puncto suspendere corpus
1393  Sive hac, sive sitùs illa ratione, vel ipsi
1394  Inniti facias, sic ut libretur ab omni
1395   Immotum latere atque aequaliter undique pendat,
1396  Scilicet id medium punctum gravitatis habendum est;

1540   At non imminui pondus, neque crescere debet,
1541  Ut trahere incipiat, tantùm si forte minuta
1542  Corporis, aut aucta est facies, qua tangitur aequor,
1543  Proin vis, mutata hac, manet haud mutata resistens.
1544  Quamvis laeve igitur corpus quodcumque globosum
1545   Vel paulum declinato non marmore possit
1546  Stare; sed, in sese quia volvitur, ire deorsum

omnes
1618  A punctis tractus, aequales scilicet illi,
1619  Summae tractuum item totidem sint, quae fieret, si
1620   In punctum medium gravitatis puncta coirent
1621  Omnia, et hac una simul in regione manerent;
1622  Nam translata illuc, quantum deperdere parte
1623  Ex una soatii deberent illius, usque
1624  Deberent alia tantundem acquirere parte:

perstet
1669  Punctum, quo finxi gravia omnia puncta recepta.
1670   Nam quibus in gemino reperitur tempore, bina
1671  Per loca planitiem si ducas quamlibet, illud
1672  Ex hac non poterit partem deflectere in ullam:
1673  Quandoquidem hoc gemino quoque tempore distet, oportet,
1674  Aeque alia tum a planitie, quam fingimus extra
1675   Eductam haud aliter, quam prima est;

1849  Procursus centum, et decies prope quinque necesse est.
1850   Proin virgae pondus tum paulum sustulit, atque
1851  Contraxit virgam; ut, quantum est opus, ocyor iret.
1852  Hac novitate animum perculsus, protinus ipsam
1853  Esse ibi conjecit gravitatem forte minorem,
1854  Urgerique minori ideo vi corpora deorsum.
1855   Quod tamen ut posset deprendere certius, idem

415  Impete praecipiti Terram lustrare manentem.
416   Hae tamen illustres animae, sacrandaque caelo
417  Nomina, non aequos cursus, orbesque movendos
418  Viderunt caelo; neque parte hac quaerere, clauda
419  Astrane sint, subiit. Quis caeli in sedibus almis
420  Conjicere id primus pavido tum pectore posset?
421   Protinus excepit tamen

471   Post ita circumfertur acus, sit ut usque trahentis
472  Vi distensa manùs pars ipsius utraque fili
473  Continuo per acum proin transcurrentis, et illa
474  Quantum increscentis, tantum hac de parte minuti.
475  Sic per humum circum species signabitur ovi
476   ( Subtus acùs acies signabit), scilicet illa,
477  Quam libuit secto de cono dicere primam.
478  Sed

585   Quattuor, et decies sex agglomerabis in unam
586  Componens summam, ut nuper, quater ipse quaternus
587  Quo numerus toties sibi junctus surgat, oportet.
588  Quapropter numerus manet idem hac parte vel illa;
589  Proin utrosque modus similis, quos diximus, inter
590   Est numeros, ratioque una, et par mutuus ordo.
591   Attamen ut possint peragi bene cuncta, caveto,

Marte supersit
743  Tanta, ut pro spatiis decrescat non repetitis
744  Ni semel in sese; nempe haec quater ordine quarto
745   Depressa est prae vi, qua se Cyllenius infert.
746  Hac vaga item ratione queas discurrere in astra
747  Caetera, quas floret lex tertia cumque per oras,
748  Atque videre, quod hic in Martis, Mercuriique
749  Viribus inter se collatis constat apertum.

1166  Diffugiens a Sole; et cum omnes mole viderent
1167  Diversa in speciem, motuque, et lumine, nuper
1168  Quam quo visus erat, diversum hunc esse putarunt.
1169  Sed via posterior demum hac expensa recenti
1170   Ut ratione fuit, molem astri nempe prioris
1171  Continuasse via quae post quoque trita, repertum est,
1172  Legibus haud aliis nimirum, quam quibus una

sit orbes,
1575   Pro spatio, ut dico, media a regione utriusque.
1576  Propterea vasti palantia sidera caeli
1577  Cum sint, ut sensu deprendis, fronte rotunda,
1578  Horum hac si partes raptentur lege, vicissim
1579  Hac ipsa debere trahi quoque tota fatendum est.
1580   Hoc aliis in mille, velis quas fingere cumque,
1581  Materiae fieri non possit legibus; ergo

a regione utriusque.
1576  Propterea vasti palantia sidera caeli
1577  Cum sint, ut sensu deprendis, fronte rotunda,
1578  Horum hac si partes raptentur lege, vicissim
1579  Hac ipsa debere trahi quoque tota fatendum est.
1580   Hoc aliis in mille, velis quas fingere cumque,
1581  Materiae fieri non possit legibus; ergo
1582  Scrutantes quidam, quid Mundi illexerit ipsum

sit
1758  Ille tibi, non jam quantum debere repertum est
1759  Mutari, credas istud discrimen oriri
1760   A montis, flectunt quo paulum pondera, raptu.
1761  Illos nempe Viros hac usos novimus arte,
1762  Quos miratus erat nuper novus orbis euntes
1763  Non venas quaesitum auri, argentique metalla,
1764  Munera nec pelagi, sed mensum totius orbem
1765  

una,
1973  Corpore fors vario contra variaque figura
1974  Multiplices nucleos, quae possunt singula terrae
1975   Mille modis superam mutare,et vertere formam,
1976  Adde, quod hac quaerat si quis ratione figuram
1977  Exterius circumfusam quam debet habere
1978  Juppiter, expendens gravitatem particularum
1979  Illus inter se, et conjungens cum fugiente

2186  Principio liquidis, solida et consistere mole,
2187  Constringi et salso densatus glutine coepit.
2188  Et jam prima novis crescebant auctibus orsa
2189  Perpetuò, magis hac, minus illac, aestus ut undas
2190   Auctificas pulsabat agens, motusque ciebat;
2191  Nam variis ( quamvis nondum prognata fuissent
2192  Flamina ventorum) currebant aestibus undae.

raris,
71  Et quae perpetuo possint servarier aevo,
72  Aes velut, argentum, atque aurum, atque adamantina saxa.
73  Hinc est signato pecore orta pecunia primum
74  Scilicet, hac nobis constant ab origine nummi.
75   Crevit avarities hinc, nam, quam servet, adepta est
76  Rem facile, accumuletque, diu si parcat abuti:
77  Hinc cessere in opes privatas publica terrae

425   Atque ea, signatas ulnis, pedibusve catenas
426  Recta extendendo, super aptendoque sine ullis
427  Flexibus in totidem metiri millia debes,
428  Quot liceat, libeatque. Atque ex hac altera nobis
429  Quaerenda est, quam proposui, mensura locorum.
430   Quantum hic consilii est? Quanti ratio ipsa laboris?
431  Tentandum, si fors transferre in carmina possim,

467  Jam patuit, quod montem est inter utrumque priorem;
468  Ex hoc, atque aditis a flexibus altera nosces
469  Jam latera; inter eos tres proin spatia omnia montes.
470   Hac ratione novas effingens inde figuras
471  Ad quartum, atque alios transcurres ordine montes.
472  Cunctorumque petes apicum intervalla per omne
473  Propositum terrae spatium. Cum denique fini

1002   Intus multiplici variataque viscera textu,
1003  Atque huc, atque illuc ductu curvatur iniquo,
1004  Et varie undanti deductum tramite serpit;
1005  Propterea par est ipsa hac ratione rearis
1006  Undantem Terrae faciem, quam quaerimus, esse;
1007   Idque tibi gravitas varii ob discrimina textus
1008  Suadeat, idque gradus servati, ut diximus, una

1151  Praemia, quae cupias. Voti hic praesetulit esse
1152   Callidus exilis, munusque exposcere visus
1153  Pertenue: optarem, Regnantum maxime, dixit,
1154  Tot cereris mihi grana, quot hac ratione putentur:
1155  Princeps haec unum sedes (albasque, nigrasque
1156  Quadratas tabulae sedes monstrabat, ubi ambae
1157   Institunt acies, et

quidam
1323  Undique dissusus tota de nocte videri
1324  Debebit splendor tenuis: mirantur agentes
1325  Excubias proin interdum, vel longa viarum
1326  Carpentes noctu: cur nox hac suscior illa,
1327   Scilicet haec formas varias distinguere rerum
1328  Cur sinat, illa nigris aeque omnia contegat alis:
1329  Ignorant, id qua possit contingere causa.

Transmisit) censeri inter memoranda Virorum
1583  Nomina, Naturae qui fuerunt pandere claustra
1584  Aerea, nec victi rerum atra nocte recedunt.
1585   Hac tibi subjuncta Borealis origine lucis,
1586  Et spatio, quo se tollit celsissima, quo tu
1587   Millia pertingas post septigenta superne
1588  Accumulata; nimis non hos excedere fines

1709  Tum quoque corporum item circa se versa trahentum
1710  Corpora materies, quae viribus aequiparari
1711  Jam queat ad tractus collatis scilicet aequos,
1712   Materies, inquam, duplici hac ratione putetur,
1713  Quae ratio constet repetitis tractibus in se
1714  Et semel, et rursum repetitis, at semel ipsis
1715  Temporibus, sed quae inverso sint ordine nexa.

1729  A terra jam si ponas consurgere Solem,
1730  Undecies Terrae quantum axes mille profundae
1731  Metirentur (uti ponunt, qui caetera tentant
1732   Eruere intervalla illinc), hac arte videbis
1733  Majorem mille, et biscentum partibus esse
1734  Materiem Solis prope, quam tibi, magne Deorum.
1735  Juppiter, et plus quam tibi corpore cedere Patrem

axe revolvere nec se
235  Incipiat quoquam. Gravitas in parte sed una
236   Si major sit, erit pars ut magis ista deorsum
237  Descendat, Lunam et se circa flectere cogat.
238  Hac modo, quae gravior, partem ratione locari,
239  Fac, reputes, latere ut gravitas aequalis ab omni
240  In Terram rapiat; cum deinde recesserit illo
241   Luna loco haud mutata suis in partibus, ipsum

omni a parte rotundum,
260  Aut ferrum aequoreis projectum mergimius undis,
261   Volvitur in fundum haud libratis partibus, et se
262  Incipit in gyros hac illac vertere frustra;
263  Dimotae redeunt nam partes, ad mediumque
264  Se subito flectunt: sic non nisi nutat eundo.
265   Jam videas, quare res haec, contingere dico

quae tradita primum
414  Nomina sunt, Ariesque suis proin cornibus usque
415  Ver apert, proin Libra pares examinat horas
416   Autumni: geminis annorum haec millibus acta.
417  Hac ratione itidem caeli non partibus haeret,
418  Queis quondam cardo, atque eadem non sidera signat.
419  Et veniet tempus, quo jam Polus ipse minorem

656   Inter se flexus obliquos, proinde nec aequos;
657  Maximus ille tumor flexus jacet inter acutos
658  Undarum, at verso in Lunam vicinor axi,
659  Fitque axis Terrae hac media regione tumentis.
660  Tres igitur. Genus hoc, axes distingue, vocaque
661   Lunae axem, Solisque axem, Terraeque tumentis.
662  Nunc illum Lunae immotum constinge, tuaque

remotus
826   Atque hinc atque illinc, non tramite fertur eodem
827  Quaque die, sed diversos procurrit in orbes,
828  Et loca continuo mutat; nec qua regione
829  Fit prior, hac ipsa fieri queat alter in ora.
830  Jam primum si post cursum, primumque tumorem
831   Ex improviso Lunam cessare movere
832  Confingas maria, illa in se suspensa recumbent,

vicibus, cum sub Luna mare quaque tumescat!
1079   Multa Jovem medium praecingens Fascia semper
1080  Apparet: memorent dictae rupe latentem
1081   Hac cinxisse Deum Nymphas, quem lacte capella
1082  Paverat implentem vagitibus aera blandis,
1083  Quos dirus Pater audisset, Matrique dedisset
1084  Aeternum vulnus sub pectore, ni Curetes

1296  Usque adeo in Solem demitti, ut abesset ab ejus
1297   Biscentum spatiis minus, ac nos, impete flammae;
1298  Mille quaterdecies proin partibus acrior illic,
1299  Quam regione hac in nostra, et ferventior esse
1300  Debebat splendor radiorum, quique rubentis
1301  Ferri ad fervorem tam saevas mille caloris
1302   Adjiceret vires, et mille iterumque, iterumque.

in omni,
1584  Abraditque vagis idem quoque plurima ab astris,
1585  Ipsum quae recidunt in Solem, non secus ac quae
1586  Sunt in eo maculae, forbentur ab illus aestu.
1587   Hac ratione tibi rerum stat summa perennis
1588  Paritbus in magnis, nec eget, quae corrigat, ulla
1589  Auxiliante manu, et deformia multa reformet:

vicissim
1760  Undique, perpetuisque accedere nisibus instent,
1761  Omnia conjungi, et confundi fixa trahendo
1762   Debere inter se, et cum nostro sidera Sole.
1763  Verum hac absistant ratione, immania quam sint
1764  Si videant spatia illa, a se queis fixa recedunt
1765  Sidera, et a nostro queis absunt edita Sole.
1766  Sunt ideo forsan vasta in regione locata,

1964  Protinus unda sinus, quos fecerat ante retorta.
1965  Praeterea vortex aliquod consistere tempus
1966  Possit, si libeat, qui se aequos flectit in orbes;
1967   At compressus ab hac, et ab illa parte tumescens
1968  Quid dubites, quin se cito per se destruat ipsum
1969  Nectens ipse moras, et miscens cuncta tumultu?
1970   Demum turbineos ut jam et consistere motus

2023   Plaga, nec avelli quidquam, raptumque moveri.
2024  Verum quae projecta cadunt, deorsumque revertunt,
2025  Cur ea non penetret quoque tunc, adeatque sine ictu?
2026  Cur latere hoc tantum, cur hac regione resistat
2027  Materies? Mireris aquam, quae pondera ligni
2028   Vi depressa vomit sursum, levioraque rerum
2029  Caetera, ni videas prono quoque flumine ferre,

129  Educunt, claro et perfundunt lumine verum.
130   Scilicet haec ratio est patefacta, aptataque multis
131  Jam supera rebus, cum dixi prorsus inertem
132  Materiam esse omnem, cumque hac vi cuncta teneri
133  Illo nempe statu docui, quemcumque tuentur.
134  Vis radium haec semel emissum de lampade, recta
135   Aequalique fuga fert, nec se flectere quoquam

260  Ut non dedeceat jam laxis talia templis
261  Addere, Naturaeque altos imitarier usus;
262  Namque colit Caeli in templo Natura Tonantem.
263   Hac ratione etiam cadet umbra a corpore semper
264   Oppositam luci in partem, atque aversa feretur,
265  Et faciet projecta super laevi aequore, si non
266  Excurrat procul, ut videamus, quale sit ejus

ad aequora posse:
280  Posse alias tenui constantes mole volucres;
281  Dum pennas agitant agiles virgulta per ima,
282  Sectanturque herbas, dispersaque semina campis.
283   Hac itidem a ratione suos Ars protulit ortus,
284   Quae facie in quavis una sic corpora pingit
285  Omnigena, ut faciem trans ipsam nempe videntur,
286  Quaeque locis variisque suisque, ut postulat ordo.

ordo.
287  Concipitur siquidem series permulta viarum
288  Rectarum, ex oculo quae tendunt ad loca rerum,
289   Quas faciem ipsam ultra fingis constare; notantur
290  Puncta hac in facie trajecta a quaque viarum:
291  Esse ea pictarum loca rerum puncta necesse est.
292   Te directa etiam lucis via pertrahet illuc,
293  Ut noscas usum, tibi quem caelestibus apta

illa
435  Nunquam, lucis iter qua primo nempe notatum est;
436  Tunc equidem, dum carpit iter lux aurea, legi,
437  Quam doceo, subici lucem debere negarem:
438  At quia neglecta hac saepe illic lege, fit, horae
439   Dimidiae qui sit par, error, et hic quoque raro
440  Incisae rebus bene consensere tabellae,
441  In quibus est lucis magnum, non omne, viarum

crescere quantum
1127  Efficies, si pro pluma, tenuique papyro
1128   Res capias tenues multo, nubila, sumos,
1129  Sithoniae aut unde Aurorae deduximus ortus,
1130   Altior hac nostra quae quanto, et tenuior aura est!
1131  Omnia quae tamen haud impulsu lucis aguntur
1132  Per spatium, quod nos sentire aut nosse queamus.
1133   Nunc ea contradens numeris, atque ordine certo

utrumque.
1179  Duc quoque planitiem, quae tramite constet in isto,
1180  Atque etiam in radii venientis recta meatu.
1181  Altera tum radii reflexave, fractave semper
1182  Hac in planitie jaceat via, opoetet: ab illo
1183   Quamlibet eductam tunc orbem concipe puncto,
1184  Planitieque in ea positum, dicatur ut axis
1185  Ejus, qui puncto stat rectus trames eodem.

mutato corpore verti;
1310  Et putat hanc legem deberi versicolori
1311  Perpetuam luci, propriamque coloribus ipsis.
1312  At radios referunt quidam non lege teneri
1313  Hac stabili, sed pro transmissis altera quaedam
1314  Foedera corporibus sanciri, aliosque novari
1315  Interdum numeros, et fines esse colorum;

videris omnem
1363  Exivisse diu seriem, tum denique primus
1364  Deficiat violae ille color, totusque reflecti
1365  Refractis aliis, et carpi parte colorum
1366  Agmen ab hac coeptet; saltuque abit inde fugaci
1367  Indicus, exsiliet post qui caelestis habetur,
1368  Tum viridis, tum flavus, et aureus; ultimus extat,
1369  Qui rubicundus, adhuc; sed et hic socia agmina

1517  Qua libeat, loca clausa: potes quos deinde receptos
1518  Intra alio a speculo quodvis convertere flexos 1520
1519  In latus, atque plaga quacumque inferre cupita.
1520   Hac ope tu radios facili plus flectere pacto
1521  Quoviscumque queas, praedictaque cuncta tueri,
1522  Nec non et facili quoque pacto expendere fractos,
1523  Praecipueque videre, tenorem semper eundem

est ante notatum.
1556  Si mutes at deinde liquorem, densior ut sit,
1557  Major erit radii tum fracti accessus ad axem;
1558  Sed quanto major semel est, constabit eadem
1559  Hac ratione sui, si flexus ingredientis
1560  Aut facias minui, aut quantumvis crescere lucis.
1561  Denique si formam crystallo des, aliive
1562  Praeduro silici, sed qui pelluceat, illam

Sed magis ut firmem naturam, vimque colorum
1978  Servari in candore, age chartam, fila ubi cuncta
1979   Conveniunt vario inter se venientia flexu,
1980  Hac illac inflecte movens; nunc illa, necesse est,
1981  Nunc obliqua cadant magis haec; nunc proinde ruborem
1982  Aspicias, aliis obliquior ictibus ictus
1983  Rubri cum fuerit fili, et spatiosior idem;

utrique,
2013  Quattuor oppositis extremi in partibus ardent,
2014   Nam violae color a rubro mage fractus abibit,
2015  Nec statione una poterit, velut ante, videri.
2016   Hac parva tibi jam subiisse ab imagine possit,
2017  Si quando varia cogi de gente superbum
2018  In Thracem vidisti acies, unde horrida bella
2019  

2018  In Thracem vidisti acies, unde horrida bella
2019   Sanguineusque instat Mavros, effervere signis
2020  Agmina quaeque suis, et versicoloribus armis,
2021  Nempe hac caeruleas, hac rubras ire phalanges,
2022  Hac canas, viridesque; suo quamque ordine ferri,
2023  Et glomerare suos motus, et inire figuras;
2024   Interdum et si forte ausint confundier omnes

2018  In Thracem vidisti acies, unde horrida bella
2019   Sanguineusque instat Mavros, effervere signis
2020  Agmina quaeque suis, et versicoloribus armis,
2021  Nempe hac caeruleas, hac rubras ire phalanges,
2022  Hac canas, viridesque; suo quamque ordine ferri,
2023  Et glomerare suos motus, et inire figuras;
2024   Interdum et si forte ausint confundier omnes

horrida bella
2019   Sanguineusque instat Mavros, effervere signis
2020  Agmina quaeque suis, et versicoloribus armis,
2021  Nempe hac caeruleas, hac rubras ire phalanges,
2022  Hac canas, viridesque; suo quamque ordine ferri,
2023  Et glomerare suos motus, et inire figuras;
2024   Interdum et si forte ausint confundier omnes
2025  Una omnes, atque hac illac discurrere mixtim;

2022  Hac canas, viridesque; suo quamque ordine ferri,
2023  Et glomerare suos motus, et inire figuras;
2024   Interdum et si forte ausint confundier omnes
2025  Una omnes, atque hac illac discurrere mixtim;
2026  Classica concinuere, ducum vox effera crudo
2027  Imperio intonuit, ruit ad sua signa repente,
2028  Et locat armorum noto sese ordine miles:

vires
2112  Orbem pertrahere, et medium gravitatis habere
2113  Orbe itidem in medio, quo candor proinde refertur.
2114   Est tamen hic quiddam, quod non ratione tenetur
2115  Hac ipsa, sed subtrahitur, longeque recedit.
2116  Non permixta dabunt gemina, atque aequalia fila
2117  Scilicet ulla tibi candorem; frontibus at quae
2118  Orbe super distant adversis, edere certe

2120  Orbe coit medio: et violae lux mixta rubore
2121  Elicit hand ullum septeno ex ordine fucum;
2122  At diversus ab his prodit; tamen arte, necesse est,
2123  Quam doceo, hac ipsa e septenis prodeat unus.
2124   Scilicet hic ratio fallax est, caetera tuta.
2125   Jam mens rebus in his cum tot tua per rationes
2126  Undique, totque tui sint per tentamina sensus

2135  At non omnigenam revomunt, non fila remittunt
2136  Omnia. Septenis jaciant ex omnibus unum
2137  Si filum, haud alia perfundi luce coloris
2138  Apparere, nisi hac, possint; cum plura repellunt,
2139   Vi majore quod est, atque uberiore repulsum,
2140  Imbuit; aut si vis jactis est pluribus aequa,
2141  Ille color, qui fit mixtis his pluribus, exit,

proinde remittit.
2151  Languebunt alii tamen omnes sex; rubicundus
2152  Vividus unus erit; viridis sed vividus unus,
2153  Si viridis fuerit panno frons ante; per omnes
2154   Hac alios una te fer ratione colores.
2155  Ergo super viridem pannum cum fila, rubrumve
2156  Seorsum missa cadunt, conctorum pars resilire
2157  Cogitur una, sed haec de rubra fronte rubentum

2272  Post servans, quid fiat, et incidat inde coloris
2273  Quae species nostrum ad sensum, quae forma lacessat.
2274   Rerum harum inventor tentavit primus, et omni
2275  Propterea hac voluit nos cura exsolvere solers.
2276  Ille colorato vario de pulvere, ut esset
2277  In speciem similis de septem quilibet uni,
2278  Excerpsit partes, quantas par esse putavit

denique punctum,
217  Densati magis usque redissent, atque vicissim
218  In se inclinati, concurrentesque coissent,
219  Fecissentque focum ratione hac scilicet una
220  Verum, alia cum sit ratione vicarius omni.
221  Quod sic nempe globo conflatis in speculis fit
222  Convexisve, cavisve: sit ipsum hoc certius, atque

lapsi,
311  Atque repercussi rursus, non ordine rerum
312  Turbato, magnae speciem tenuere priorem
313  Urbis, et hanc Nautis mirantibus ostendere.
314  Illi percussi novitate hac inscia corda
315  Credunt proinde coli neptunia regna marinis
316  Gentibus, atque domos fabricari, templaque subter,
317  Et fora, porticibusque amplis innixa theatra,

lucem.
339  Praeterea quae lux e parte remittitur una,
340  Dimidium non est aeque divisa per orbem,
341  At recta exsiliens major vis luminis extat.
342  Namque oculo hac, illa circum regione locato,
343  Quo minor apparens est auctus partis, eandem
344  Seu quo conspicias obliquior, accidit inde
345  Hoc lucis minus ad sensum, et mage languida vis est.

545  Et qui rectus eat, medium ejus trajicit orbis.
546  Sed non integer est, neque junctis clauditur oris
547  Orbis hic; at neque dimidium plerumque tuemur
548  Ejus; ab hac tantum nam parti deficit idem,
549  Quanto Sol Terrae supra micat altior aequor.
550  Iste coloratis septem distinguitur arcus
551  Ductibus, haud aliis quam, queis collucet imago

1011  Cognosces positus prima super, atque secunda
1012  Iride debere, inversoque has ordine tingi;
1013  Nempe hanc interno, externo illam ardere rubore.
1014  Denique per numeros (quid non hac arte patebit?)
1015  Quantus erit, statues, ut lymphae in corpore nuper,
1016  Sic in materia qua tu vis cumque tumenti.
1017  Flexus maximus ille, in gemmis scilicet, aut in

1073  Lucentem ducent circum, claramque coronam
1074  Undique, non vero flexam tamen orbe, sed ovi
1075  Ad speciem accedente, ut terrae obliqua manebit.
1076  Hac quoque nocturnos ornabit Cynthia vultus
1077  Crebrius; haec caeli nimirum nostra carebit
1078  Cum pars luce alia, lucentem ubi cernimus orbem.
1079  Nunc age, cur radiis oculorum ambage refractis

1177  Posse putes; alia vel lentem inflectere forma
1178  Si detur, quae fila uno egredientia puncto
1179  Cogere non aliter, quam punctum possit in unum.
1180  Si defuncta tamen natura hac parte fuisset,
1181  Fila alia haud possent, alioque fluentia puncto
1182  Unum itidem jungi in punctum, pariterque coïre,
1183  Circum aliquem diffusa sed irent quaque per orbem:

cum
1393  Erupere, meent conversi mutua paulum
1394  Ad sese, opposito visus medeare labori,
1395  Aetas quo plerumque senum inclinata tenetur.
1396  Commoda propterea vitae hac de parte minora
1397  Decerpunt anni nobis; ars erigit aevo
1398  Labentes oculos, et miro robore fulcit,
1399  Verum sic aliis succurrere sensibus aegris
1400  Nondum est

corpus in annos.
1408  At toties fieri major debebat imago,
1409  Majus erat quoties spatium, convexa sui lens
1410  Quo spatio a regione foci, quam quo cava distat:
1411  Hac tibi quod facili ratione ostendere possim;
1412  Egressi radii diversis corporis oris
1413  Lumine cum jam oculos claro pepulere, ibi tantam
1414  Formant effigiem, fit eorum quantus in ipso

1493  Convexam, quam cum prima sic nectere visum est,
1494  Inter uti positus primam foret atque secundam
1495  Communis focus; a puncto sic corporis uno
1496  Quolibet emissi radii hac regione focorum
1497  Junguntur, porro rarescunt, denique tractu
1498  Aequo inter sese stipati a lente propinqua
1499  Erumpunt, subeuntque aditum, quem pupula pandit,

1509  Formatur species, orbem tu scilicet aptes,
1510  Inque feras, media pateat, quam lens est altera lata;
1511  Namque, ibi conjunctis radiis, datur exitus illis,
1512  Qui vacua hac orbis coëunt in parte, negatur,
1513  Qui coëant alia, et possint confundere fines.
1514  Quapropter certo, et claro fit limite imago,
1515  Nec pallescenti paulatim desinit ora.

ibat, in altum
1530  Insilit, et contra delabitur altus ad imum.
1531  Hoc quoque devites tamen, interponere lentes
1532  Tum tibi si libeat geminas, armare quaternis
1533  Arte hac proinde tubum, geminus bene congruat omnis
1534  Ut vicinarum focus una, conveniatque;
1535  Tertia nam tum lens distantes excipit aeque
1536  Inter se radios, distantes quartaque mittit

1589  Qui fiunt, orbes vertendo dinumeratos,
1590  Noscantur: fila interdum haec subtilia certos
1591  Inter se ad flexus figunt transversa, secentur
1592  Ut puncto in medio. Quantum hac ratione juventur
1593  Utrâvis caeli Mensores in capiendis
1594  Astrorum spatiis, motuque, et mole, referre
1595  Difficile est: novisse datum callentibus artem

1682  Sparguntur diversa foci in regione; necesse est,
1683  Confusa effigies ideo, turbataque fiat.
1684  Quare adhibenda alia est, oculo adducenda, secunda
1685  Lens, ut ab hac visae minus extet imaginis augmen,
1686  Ipsa sui proin exposcit minus augmen hiatus;
1687  Quodque tubo producto accessit, id inter hiatus
1688  Dispertito ipsos, atque inter imaginis auctus,

1917  At magis haec multo est spes irrita propterea, quod
1918  Esse ingens moles speculi deberet, ut ipsum
1919  Tot caperet radios, quot grandem ad imaginis auctum
1920  Sunt opus; hac etenim longe excrescente, necesse est,
1921  Ne sit clara minus, radios ut ahenus orbis
1922  Excipiens speculi pupilla major hiante
1923  Tanto sit, major quanto debebit imago

jactare per auras,
1941  Incessuque gravi tellurem agitare trementem,
1942  Inserere in nubes caput altum, atque aequora late
1943  Uno vasta gradu distento transiluisse.
1944  Hac ratione velis sed si Jovis inspicere astrum,
1945  Qui bis mille locis plerumque remotior extat,
1946  Quam luna a nobis; speculum ad sex millia centum
1947  Expandi id certe deberet, nec minus

1961  Possit ut in luna res quaedam magna videri,
1962  Urbs velut ampla, velut constratum classibus aequor.
1963  Fors manet haec nostros olim fortuna nepotes,
1964  Ut videant et adhuc magis aucta hac arte tuborum
1965  In lunae facie quaedam mutarier annis:
1966  Nempe novas urbes condi, veteresque perire,
1967  Commutare suos, diverso et labier

1980  Nostros quae sensus rerum tenuissima constant;
1981  Lentium in his, vitrique sed est communior usus.
1982  Hinc longe nobis jucundus et utilis extat
1983  Naturam parte hac alia prospectus in ipsam.
1984  Juverit idcirco, genus hoc, quoque nosse tuborum
1985  Quam variae partes, qui sit modus. Est tubus, una
1986  Cui tantum vel lens, vel vitri parva rotundi

564  Qui princeps nobis haec repperit, ille revinxit
565  Crassarum numeris discrimina lamellarum
566  A minima incipiens, quam possunt omnia fila
567  Trajicere; et seriem variorum hac arte colorum
568  Eduxit, qui de regressibus exoriuntur,
569  Lamellamque, suo cuivis quae crassa colori,
570  Aëris, aut vitri, aut purae respondeat undae.
571  Septenas,

958  Corpore de nigro reflexa; candor ibidem
959  Tunc, erit, obscurus quidam, et prope caerulus extet;
960  Nam prope caeruleam speciem stat in ordine primo,
961  Quae nigra est species; proinde hac, quam quilibet alter,
962  Caerulus uberior color est permixtus in ora.
963  Forsitan et fieri ventura aetate valebunt,
964  Hac nisi facta tenus sunt,

nigra est species; proinde hac, quam quilibet alter,
962  Caerulus uberior color est permixtus in ora.
963  Forsitan et fieri ventura aetate valebunt,
964  Hac nisi facta tenus sunt, vitrea septa tuborum,
965  Per quae parvula nos in corpora transpicientes
966  Diversos auctus noscamus particularum,
967  Diversi in rebus venerunt unde colores,

propagent
1002  Per vacuum, cur frangantur, saliantque, vicesque
1003  Cur redeant illis frangendi, atque exsiliendi.
1004  Congerere exemplo formicae, atque undique multa
1005  Hac cumulare tenus contendimus: utitur illa
1006  Collectis tantum comportatisque; neque ultra
1007  Urget opus, neque de sese rem conficit ullam:
1008  Contra quae solers contexit aranea telas,

1423  Ingrediantur id in spatium jam mobilitate
1424  Puncta pari duo, diversas sed euntia in oras:
1425  Illa quidem spatio dein egredientia eodem
1426  Mobilitate nova, non hac tamen impare pergent.
1427  Atque hoc, ni pigeat, fluat ex quo fonte, docebo.
1428  Hinc sua nempe trahit primordia: mobilitatis
1429  Est incrementum repetitae scilicet in se

campum,
1541  cum silice est multa, vel molli stratus arena,
1542  Duratove solo, vel per declivia montis
1543  Cum properat, salebrisque viam contundit iniquam.
1544  Quin hac ocyor ille, jugis effudit in altis
1545  Quem dura e duro conceptum semine mater,
1546  Illac qui tener est campestribus editus arvis,
1547  Et circo

notus mutari saepe tremores
1653  Pro re, mutato nimirum corpore, flexu
1654  Mutato, variosque modos pro sorte subire
1655  Ipsarum inter se diversa particularum.
1656  Hac ratione queas melius dissolvere, quidquid
1657  Multarum vicium discrimina multa ferebant
1658  Durum, atque implexum, cunctosque abscindere lucis
1659  Dispersae nodos, varieque per aëra fusae.

lucentes nocte Cometas.
1788  Et quia directi lux illaesique nitoris
1789  Vivida candentem illustrans puramque papyrum
1790  Caudarum premit hoc potiori lumine lumen;
1791  Hac quoque fac rimam in charta, qua transitus extet
1792  Directae radii parti, quam denique vestis
1793  Excipiat pulla, atque obtundat luminis ictus:
1794  Caudarum tractus remanent tum denique clari.

1800  Dimidii: minui porro vis fulgida, demum
1801  Evanescere, ubi spatii pars quinta peracta est
1802  Illius, quo cultri acies distabit acuti.
1803  Ullane jam queat hac ratio manifestior esse,
1804  Diffractos radios qua noscas flectier istam
1805  In partem tantum, quantum illam, scilicet aequis
1806  Corporis imperiis adducier, atque repelli.

1984  Legem aliam norunt diversam, dissimilemque,
1985  Difficilemque, queat ratio ut tibi protinus edi,
1986  Constantem tamen usque sibi certamque, ratamque:
1987  Nempe hac illudit crystallus, quamque vocamus
1988  Montanam nos, quamque tuo de nomine, quondam
1989  Ultima seu fuerit Thule, seu cognita nulli
1990  Propter hyperboreas hiemes, pelagusque sonorum,

minus, atque abeuntes
2114  Post in fila, cutem per totam tenuia longe,
2115  Et nostros late varios texentia sensus.
2116  Haec via multiplex se regnum extendit in omne,
2117  Hac abeunt, remeantque leves, cita turba, ministri;
2118  Nam simul extera vis, nervorum texta coegit
2119  Intremere impellens, aut mens simul ipsa moveri
2120  Membra velit, quaedam subtilis sanguinis aura

2151  Quare cum radiis tot rerum obstantia vincens
2152  Pervenit ad fibras, ubi pingi debet imago,
2153  Cumque fugam plaga inflicta parat, hospitioque
2154  Admissus salit huc illuc, hac mergitur illac,
2155  Impulsus glomerans celeres, mixtosque repulsus,
2156  Quandoquidem vis vi respondet mutua semper:
2157  Fibrarum in minimis oritur par, oppositusque

2257  Vertit, et intorquent se res, geminantque micantes
2258  Ante oculos, lapsus sunt undique, et undique monstra.
2259  Tantum intra cerebri fibras exorta potest vis.
2260  Hac etiam incolumes, sicci, vigilesque movemur;
2261  Praesertim in tenebris per caeca silentia noctis
2262  Mira videre facit rerum, atque audire; vagantes
2263  Hinc occursantes lemures, larvaeque per

sorbentur aquarum
271  In vacuum, et magni lapides correptaque tecta,
272  Evulsaque imis sylvae radicibus alte
273  Exportantur eo violenter ab impete terris
274  Spargendae hac illac: intortis cuncta rigantur
275  Guttis in gyrum, et subvectis aequore arenis.
276  Fit, videatur uti saepe et succensa columna
277  Terris e nube inniti, et fulgere maligne,

terra est,
283  Impingant acida in nitri corpuscula, et una
284  Commixti fervore novo magnoque calescant,
285  Suscipiantque ignem; fulgor fit protinus auris,
286  Et caeli hac illac volucri loca lumine tingit.
287  Fit tonitru, densae quod nubes commeditantur,
288  Tela trisulca Jovis fiunt, et missile fulmen,
289  (Proin etiam a terra perhibent quod saepe coortum)

ire, et surgere sursum,
618  Utraque quanto plus accedunt vitra vicissim:
619  Ut si centenis digiti de partibus unâ
620  Distent, unda manet jam pollice celsior uno;
621  Sin hac dimidia, digitis prope lympha duobus
622  Insiliet; prope nam sublatae copia aquaï
623  Est eadem, et vitris prope vis manet una eademque.
624  Jam si unâ coëant haec parte, aliaque patescant

623  Est eadem, et vitris prope vis manet una eademque.
624  Jam si unâ coëant haec parte, aliaque patescant
625  Paulum vitra, ingressae aeque non altus ubique
626  Est locus undaï, nempe hac celsissima surget,
627  Qua coëunt vitra et tenuissima, crassior exin,
628  Et fiet minus alta minusque, abeuntibus illis
629  A sese, certoque sinum curvamine flectet,

745  Pauca, quibus per te cognoscas plurima notis.
746  Nonne repelluntur radiorum clara reflexa,
747  Aut inflexa prius, quam tangant lumina frontem
748  Corporis, ut docui? nonne hac ratione repulsa
749  A lucente globo phoebeaeae lampadis, aut a
750  Nocturna taeda aetherias didicere per oras
751  Lumina diffugere? ut fines egressa trahentis
752  Jam vis

notum claratumque hoc quoque constat,
906  Mutatis spatiis vires mutarier ipsas,
907  Sic nempe a raptu transiri saepe repulsus
908  Ad regionem, ex hac vel contra illius ad oram.
909  Haec tibi sunt elementa, quibus perquirere motus
910  Naturae valeas omnes, et cuncta videre
911  Omnibus in rebus, fieri quae cernimus usquam

inde,
1012  Opposita propriis veniens ab origine jussis
1013  Perfert, cum nequeat fundo mala gramina ab omni e-
1014  Vellere, quandoquidem est horum infinita propago.
1015  Hac ergo potius ratione est conjiciendum,
1016  Cum genere in quovis videamus tendere ad unum
1017  Naturam, genera et rerum distantia pauca
1018  Cum sint prae humero cunctarum, haec ipsaque pauca

distendere collibuisset
1289  Incoeptos, neque jam fama, magnisque repertis
1290  Contentus cessasset, in otia tuta recedens;
1291  Scilicet ipse suum pergendo continuasset
1292  Hac iter; ut densam per sylvam si voluisset
1293  Spinas disjicere, et ramos removere, comasque
1294  Obstantes, via se monstrasset lata patensque,
1295  Qua properans penetrasset ad ultima Naturaï.

1453  Fors et adhuc constant genera infra multa animantum,
1454  Quae neque ab his valeant tam parvis parvula cerni,
1455  Quaeque sibi, ut nobis nos, possint magna videri.
1456  Hac ratione potes quoque longum dicere quodvis,
1457  Vel breve tempus; idem longum facit esse videri
1458  A nostra numerus mente ingens notitiarum,
1459  Quae sibi succedant, perceptus; at una rapaci

sese
1644  Dum mutat, proprio se mutet et altera more.
1645  Rectam infinito extensam proin concipe ductu
1646  Parte ab utraque viam; punctumque, ubicumque libebit,
1647  Unum hac fige super, res unde exordia sumat;
1648  Lineaque a puncto decurrens alterutram rem
1649  Mutatam simulet, simuletur at altera recta
1650  Finitaque via, et transverso flexibus aequis

1710  Flexibus eductam rectis discedere rectam
1711  Parte ab utraque viam, nimirum infraque supraque,
1712  Verum infinito distendi tramite supra,
1713  Parte repellentes etenim simulabimus ex hac
1714  Vires, ex alia contra inferiore trahentes.
1715  parte ex hac ergo crus quoddam extendere debet
1716  Curva infinitum via, quam nos quaerimus, atque
1717  Illam

infraque supraque,
1712  Verum infinito distendi tramite supra,
1713  Parte repellentes etenim simulabimus ex hac
1714  Vires, ex alia contra inferiore trahentes.
1715  parte ex hac ergo crus quoddam extendere debet
1716  Curva infinitum via, quam nos quaerimus, atque
1717  Illam infinitam propius corradere rectam,
1718  Omnibus usque locis propius, sed tangere nunquam:

est,
2091  Deproperent exinde magis celerante volatu.
2092  Hic itus et reditus jam nunc properantior, et nunc
2093  Tardior, in rebus fervoris causa videtur:
2094  Scilicet hac causa ferventia multa tuemur
2095  Corpora, cum vario demersa liquore cientur.
2096  Nec foret ulla quies unquam, si bina vicissim
2097  In se puncta

de parte sine ulla
2294  Fine, ut jam docui, jura ad communia, vimque
2295  Communem venies demum, munusque receptum
2296  Tota in materie, quo non penetrabilis ipsa est.
2297  Hac nos puncta tenus, quotcumque, expendimus uno
2298  Axe locata super: jam nunc diversa seramus
2299  Per loca. Principio punctum non perstet in axe,
2300  In quo sunt alia inter se duo juncta

atque ab Empedocle, Parmenide, atque aliis Italicae disciplinae philosophis idcirco hunc apertis versibus philosophandi usum fuisse demum introductum. Tum B. acriter oppugnari me, inquit, et loco pene dejici faterer hac obscuritatis calumnia, atque his Empedoclis, atque Italicorum exemplis, nisi opportune occurreret, quem subsidio advocare, et cujus judicio fabulas tutari facile possim. An Platonis vobis in mentem non venit? Nonne uno illius exemplo

dici minus lubet, divinum appellatote; ita Didascalici, si minus fabulae, veritatis ac sapientiae poetae per me licet nuncupentur. Tum B., ne ego quidem, inquit, controversia nominis magnopere torquerer, nisi rem ipsam in hac verbi contentione agi viderem, et poeticae vim omnem ac naturam in disceptationem vocari. Si enim fabulas non sua ipsarum causa a poetis conquirendas putas, tamen oportet, ut ob eam imitandi necessitatem, qui est praecipuus poetis

etsi mihi aliquam dubitationem afferre soleat, tamen magnopere moveor, cum considero eandem imitandi legem ab ipso poetarum Reipublicae quasi conditore Aristotele latam esse. Qui propterea Empedoclem, quod nullis adhibitis fabulis ab hac imitandi norma recessisset, et nudis versibus philosophiam esset persecutus, a poetarum civitate excludendum sanxit. Quid quod idem germanam imitandi rationem illa esse statuit, cum poetae eos ipsos, de quibus agunt,

norma recessisset, et nudis versibus philosophiam esset persecutus, a poetarum civitate excludendum sanxit. Quid quod idem germanam imitandi rationem illa esse statuit, cum poetae eos ipsos, de quibus agunt, loquentes inducunt. Si ab hac alienae personae ac sermonis simulatione quidpiam recesserint, resque gestas per se ipsi narrandas susceperint, narratores tum esse, non imitatores, nec poetas appellandos pronunciat. Quare quid Didascalicis fiet? Quid ex eo poetarum

tot disciplinas antea dispersas ac dissolutas summa ingenii solertia primus constrinxerit, in artemque redegerit. Sed quo magis praeclara atque egregia omnia de hoc artium moderatore sentio, eo difficilius mihi in animum possum inducere hac illum mente fuisse, ut poetarum studia ullis brevioribus spatiis, quam naturae ipsius amplitudine circumscriberet. Nam si ex hac rerum universitate exclusos ad humanarum actionum imitationem quasi in exiguum gyrum compulit, et si ad

praeclara atque egregia omnia de hoc artium moderatore sentio, eo difficilius mihi in animum possum inducere hac illum mente fuisse, ut poetarum studia ullis brevioribus spatiis, quam naturae ipsius amplitudine circumscriberet. Nam si ex hac rerum universitate exclusos ad humanarum actionum imitationem quasi in exiguum gyrum compulit, et si ad illas, quas commemorasti, imitandi leges eorum praestantiam aestimare oportebit, jam Homerum ipsum, quem alioquin caeteris omnibus

personae ac sermonis imitatio. Atque idcirco, opinor, perfecti poematis exemplar, verasque imitationis sedes tragoedias esse statuit. Nam etsi poetae alias etiam habeant, quas sequi possint, rerum effingendarum rationes, tamen, si ab hac una alieni sermonis inductione recesserint, describere illos tunc potius, quam imitari dixeris. Hic A. sed si hac, inquit, describendi opera ita nos commovebunt, ut res ipsae, si objicerentur sensibus, non acrius percellerent,

statuit. Nam etsi poetae alias etiam habeant, quas sequi possint, rerum effingendarum rationes, tamen, si ab hac una alieni sermonis inductione recesserint, describere illos tunc potius, quam imitari dixeris. Hic A. sed si hac, inquit, describendi opera ita nos commovebunt, ut res ipsae, si objicerentur sensibus, non acrius percellerent, quid interest describere ne, an imitari istud dicamus? Quid enim refert, an alieno sermone, an carminis vi, caeterisque

imitandi, nostrique percellendi rationem solis humanarum actionum finibus concludemus, perinde ac ad caeteras res nullas, cum ad naturae similitudinem expressae sint, ista nostrorum afficiendorum animorum virtus permanaret? Nam cum in hac rerum universitate permulta sint inanima quidem, nulloque sensus praedita, in quibus tamen plurima vis inest, sive magnitudine, sive ordine, sive alia multiplici ac varia specie nos commovendi, satis

actionum, quam Epici ac Tragici sequuntur, imitatione constrictam expendat. Tu vero, inquit B., praeclare et summi viri prudentiam ab omni judicandi inconstantia vindicasti, et scrupulum mihi quendam ac dubitationem, quae ex hac imitationis lege residebat, animo exemisti; aegre enim adduci poteram, ut Virgilii Georgica ob eam imitationis inopiam non divini poetae opus existimarem, aut ipsum Lucretium tametsi sedulo, ac naviter

et Protogenem summi artificii certamen extitit, sic in uno vocabulo excellentium poetarum ingenia saepe cernimus. Jam vero cum varie verba component, interque se jungent, conformabunt, transferent, quantus rebus ipsis ornatus, quantus ex hac structura et collocatione vocum orationi splendor adveniet? Ejusdem sententiae species alio verborum sive delectu, sive ordine, quam erit praeclarior? Sed his omnibus cum sese adjunget numerorum concentus, atque harmoniae vis, et omnes

flexiones, et nihil significantes tibiae soni in nobis tam varios tamque jucundos motus excitant, quam validius animis illius harmoniae vis dominabitur, quae sonos verbis, numerosque rebus conjunget, atque hac cogitationum et cantus varietate aures una mentesque implebit? Nam qui carminis ac numerorum concinnitate plus aequo delectati eo usque adducti sunt, ut in ea sola poeticae vim omnem ponerent, ii mihi videntur, nec

quorum inanes etiam vocum soni per se possunt consistere, neque de modorum quopiam artifice, sed de praecellente rerum pulcherrimarum effectore, ac dicendi moderatore inquirimus. Cujus illa demum erit germana concinnitas, quae ex hac numerorum cum rebus ac sententiis consensione coalescet. Tum B. hac etiam ex parte, inquit, quanta Didascalicorum virtutibus fiet accessio! Res enim ex philosophiae ac doctrinarum fontibus haustae sane et numerorum copiam

quopiam artifice, sed de praecellente rerum pulcherrimarum effectore, ac dicendi moderatore inquirimus. Cujus illa demum erit germana concinnitas, quae ex hac numerorum cum rebus ac sententiis consensione coalescet. Tum B. hac etiam ex parte, inquit, quanta Didascalicorum virtutibus fiet accessio! Res enim ex philosophiae ac doctrinarum fontibus haustae sane et numerorum copiam et uberiores sonos per se ipsae parient. Sententiarum vero illa vis quantum

collocaverat. Ita deae species ab ipsa circumpositae imaginis feritate comptior ac venustiorum a molliore autem muliebri forma vastius viri robur, atque illi lacertorum tori latiores videbantur. Sed aliud etiam inest, inquit A., in hac veri docendi suavitate, quod ad singularem legentium delectationem valere plurimum opinor. Illa harmoniae vi, illa numerorum concinnitate quam multarum in nobis rerum memoriam excitari necesse erit! Quot latentium veritatum igniculos

de administranda civitate dicere instituent, quae series, quae ubertas orietur rerum magnificentissimarum? Sed si Empedoclem illam rationem velint persequi, ac de rerum naturas et causis dicere, quid esse poterit ad agendum amplius, quid hac mundi universitate majus, quid nobis opportunius? Illae Graecorum concertationes, atque ipsa Romani Imperii constitutio, quam minutae res atque angustae videbuntur, quam ad nos fere nihil pertinentes, si huic tantae magnitudini, totque

perennia mundi corpora, eorumque ingentes illos cursus conversionesque viderit, quam se ille repente e socordia colliget, ac recipiet, et hujus tantae magnitudinis animadversione excitatus, quam se antea hospitem ac peregrinum in hac naturae universitate fuisse mirabitur! Cumque se non unius loci popularem, sed mundi ipsius tanquam ingentis municipii civem agnoscet, quam illum fere poenitebit rerum atque commoditatum omnium, quae angustis nostrarum urbium ac

Nonne aperte istud etiam indicat, cum identidem profanum atque imperitum vulgus a usis versibus arcendum denunciant? Quod eo magis mirandum est, cum in rebus in communi intelligentia positis idem faciunt, et peritioribus placendi studio hac ipsas a populi judicio removent. Non est necesse commemorare multos. Quis Pindaro in rebus facillimis difficilior? Sed num idcirco non illum inter poetarum principes numeramus? Quanto magis igitur Didascalicis id erit dandum in rebus

qua una fere in caeteris artibus aestimandis utimur; nimirum quo quaeque acriorem animi vim atque ingenii aciem postulant, eaedem ut majore etiam in laude sint. Quem enim alium modum in judicio de artibus ferendo adhibemus, cum prae hac ingenii existimatione nullam interdum ne utilitatis quidem ipsius, ac vitae necessitatis, quae caeteroquin tanquam finis artibus est propositus, rationem habeamus? Quis enim signa ac picturas egregie laboratas, ob eam utilitatis

labores ob solam dicendi excellentiam, non philosophorum, ac mathematicorum etiam inventis conferat, cum utraque parem animi solertiam in dissimili genere praeseferant. Si ad hanc igitur legem Didascalicorum conatus exigemus, qui in hac ingenii contentione duas habent excellendi partes, duplicemque commendationis causam, alteram a dicendi laude, alteram a rerum praestantia deductam. Ac de dicendi quidem laude satis esse arbitror,

ad eundem referantur, demum ut loco etiam ac tempore congruant. Cujus quidem rei tanta vis est, ut caeterae etiam artes illam admiratae ad sese traduxerint, nec in pictura, nec in architectura praeclarum quidquam esse possit, quod non ex hac partium conjunctione efflorescat. Sed ab ea laude Didascalicos suapte natura longe removeri vides. Ob ipsam tam multiplicem ac variam rerum inter se plerumque disjunctissimarum tractationem quo pacto possunt adipisci illud unum et

quod allicit animos, sed actione opus esse varia, praestante unius consilio directa, unum ad finem conversa, uno temporis, locique termino circumscripta, nihilne consilii subesse existimas in iis ipsis tam bene convenientibus motibus? Ex hac ipsa materiae conjunctione nullane erumpit, seseque prodit ratio atque intelligentia? Cum hanc rerum molitionem, ac naturae ordinem numeris, et carminis vi patefactum intuebimur, non in animum irruet, ac sensus omnem occupabit actio

posse intelliget, tamen alios inveniet magis consentaneos tanto operi attributos esse fines, temporum omnium diuturnitate, et spatiorum longinquitate circumscriptos, ipsius videlicet naturae immensitate prorogatos. Sed quid diutius in hac epici et didascalici carminis comparatione insistimus? Quid in his immoramur, quasi dubitemus divina humanis anteponere? Tum ego, Tu vere, inquam, dum Didascalicis tantam rerum magnificentiam tribuis, sublimius quoddam carminis genus

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report