Your search found 28609 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 20329-20518:

generali, tomis videlicet, codicibusque duobus contineantur, quorum illud partes atque titulos; istud vero diversorum huius Regni comitiorum generales articulos habeat, in eo tamen esse quam difficillimas, quod earundem legum, in eorum qui litigant usum transferendarum, methodum ac praxi, ab aliquo unquam conscriptam, neque legerimus, neque audiverimus; sed omnis ila prosequendi iuris, ac iudicii regula (quam non actores tantum et rei, in faciendis accusationibus ac

(quam non actores tantum et rei, in faciendis accusationibus ac defensionibus, sed et iudices, in ferendis deliberationibus ac sententiis sequuntur) longa observatione, ac consuetudine circumscripta, in eorum tantum animis consistat, qui longis iuris dicendi, litiumque, exercitiis, aetatem suam plerique, ad senium usque produxerunt. Hinc factum est, ut votum illud solenne, et antiquum regnicolarum omnium, inter articulos referretur, et Regi Vladislao oblatum, ab

quodam, continerentur. Ad quid enim scribuntur leges, si eas ad rem nostram accommodandi, applicandique normam non habeamus? Quae si literis consignetur, quis non videt quantum lucri adferat, et operae, et temporis, illis dico omnibus, qui publicae utilitatis ac iustitiae amore, addiscendique iuris patrii desiderio tenentur, et flagrant? Si vero perpetuo in mentibus tantum eorum quasi delitescat, qui longo illam et tempore et

temporis, illis dico omnibus, qui publicae utilitatis ac iustitiae amore, addiscendique iuris patrii desiderio tenentur, et flagrant? Si vero perpetuo in mentibus tantum eorum quasi delitescat, qui longo illam et tempore et labore partam, nunquam semel universam sed aliquid tantum aliquando ex illa proferunt audientibus; quis vicissim neget, multum morae quin et remorae iniiciendum illis, qui hunc iudiciorum computum,

eorum quasi delitescat, qui longo illam et tempore et labore partam, nunquam semel universam sed aliquid tantum aliquando ex illa proferunt audientibus; quis vicissim neget, multum morae quin et remorae iniiciendum illis, qui hunc iudiciorum computum, pleno voto sunt decursuri. Expertum me plane ingentem hanc difficultatem, profiteor; non in ingressu tantum, sed et in processu studii istius civilis ac iuridici, atque ideo toto eo tempore, annis

istius civilis ac iuridici, atque ideo toto eo tempore, annis videlicet plus minus triginta, quibus illi operam atque industriam meam addixi, illum principali curae meae scopum posui, ut non tantum leges, sed et legum usum, qui diuturna consuetudine, et observationibus, veluti canalibus quibusdam hauritur, et ipse aliquando caperem, et postea transfunderem in alios, eius rei et capaces, et cupidos: neutrum, quo mihi magis prodessem, quam aliis,

et observationibus, veluti canalibus quibusdam hauritur, et ipse aliquando caperem, et postea transfunderem in alios, eius rei et capaces, et cupidos: neutrum, quo mihi magis prodessem, quam aliis, illis singulariter, qui quasi prae foribus tribunalium avida expectatione praestolantur introitum, et ab ingressu ad interiora penetraturi, gratam habent directionem; his enim mea haec desudat industria, non illis, qui iure dicendo ad multam iam

quam aliis, illis singulariter, qui quasi prae foribus tribunalium avida expectatione praestolantur introitum, et ab ingressu ad interiora penetraturi, gratam habent directionem; his enim mea haec desudat industria, non illis, qui iure dicendo ad multam iam et aetatem, et doctrinam, et experientiam pervenerunt. Hac ego mente, hoc fine cogitationum mearum, cum non tantum iurisperitorum, qui aliis docendis apti essent, aliorum post alios morte, sed et

directionem; his enim mea haec desudat industria, non illis, qui iure dicendo ad multam iam et aetatem, et doctrinam, et experientiam pervenerunt. Hac ego mente, hoc fine cogitationum mearum, cum non tantum iurisperitorum, qui aliis docendis apti essent, aliorum post alios morte, sed et temporum iniuriis, praecipue bellorum, quibus ab immanissimo communique Christianorum, et vicino hoste, Regnum hoc, veteri odio frequenter affligitur, interruptis

meam, et quorum iam memini, omni qua possem diligentia conscriberem, quicquid ubique, sed praecipue tribus iudiciis, (ut vocant) Octavalibus, quibus celebrandis reducta iam per Augustos Rudolphum et Matthiam, universali pace, qui omnium in iure peritissimi habebantur, convenerant, attenta animadversione, observavi; sive illud ad literas iuridicas, (stylum vulgo nominant) sive ad eas consuetudines, quae nulla lege scripta,

in definiendis distinguendisque rebus observationem, examinaverim; instituti tamen operis explicationi, et legentium captui, sufficientem esse existimavi. Scimus causam esse omnis iudicii materiam, quae et ab iis, qui litigant, agitatur; et a iudicibus sumitur in deliberationem; realis illa sit, an personalis, octavas et illas an ad breves, vel generales, an ad universalia Regni comitia, pertinens, vel sit extraordinaria, an privilegiata

pertinens, vel sit extraordinaria, an privilegiata absolute, et pro quibuscunque personis, vel pro aliquibus tantum, quo ordine inchoanda, et quibus diebus prosequenda; pro diversitate item iudicum, ut vocantur, Ordinariorum, qui plures sunt, cui quae causa competat discutienda, haec et alia de iure, de lege, de moribus, de consuetudine, de iustitia, de fisco, et de pauperibus, quorum magna in iudiciis ratio habenda est, omnia qua potui

foro spirituali apud domesticos, et tam in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes. Totum autem hunc librum, in duodecim capita, ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui in comitatibus iudiciorum processus haberi solet, negligendo, quo in omnibus Tyrones, quorum gratia haec scribuntur, si non perfectam, quam mihi promittere non ausim, saltem aliqualem,

tam in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes. Totum autem hunc librum, in duodecim capita, ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui in comitatibus iudiciorum processus haberi solet, negligendo, quo in omnibus Tyrones, quorum gratia haec scribuntur, si non perfectam, quam mihi promittere non ausim, saltem aliqualem, quam facere conatus sum, viam habeant,

procedendi. Cui adiunxi centuriam certarum contrarietatum, et dubietatum, ex Decreto Tripartito desumptarum, et resolutarum, propter materiae convenientiam. Unde nemini arrogans, nemini temerarius videri debeo, quod ego, qui et ingenio, et literaria huius generis exercitatione, multis me et inferiorem esse, et multa illis debere profiteor, et defero, quam libentissime; haec iurium nostrorum rudimenta, tenui delineata et adumbrata tantum

exercitatione, multis me et inferiorem esse, et multa illis debere profiteor, et defero, quam libentissime; haec iurium nostrorum rudimenta, tenui delineata et adumbrata tantum penicillo, communia illis facere voluerim, qui in foro nondum versati, a limine tantum ingressuri et progredi cupiunt, et ex istis progrediendi capient primordia. Verumenimvero cum certum id apud me, atque indubitatum habeam, hac opella mea, in lucem prodeunte,

cupiunt, et ex istis progrediendi capient primordia. Verumenimvero cum certum id apud me, atque indubitatum habeam, hac opella mea, in lucem prodeunte, diversorum me iudiciorum aleam subiturum; eorum scilicet hominum, qui sibimet, et suo ingenio, vel genio potius adblandientes, sua semper fovent et collaudant, aliena carpunt et vituperant, ut ipsorum censura salva et superstite, aliorum labores intereant, et a prima luce, quam viderunt,

illam, quo minus ab adversariis impugnari; hoc quo magis placere possit, ab ipsa fronte legentibus. Neque haec irrito meo voto, est enim vobis et authoritas prona et prompta ad defendendum, et splendor, tam nativus, quam qui in vos ab Austriaco Augustoque Sole, merito vestro effusus est, ad irrradiandum perennante fulgore. Tibi quidem, Archi-praesul amplissime, cuius si genus, et

genere Pázmány, ob impensa maiorum ac sua obsequia, nominatim vero, quod rex ipse hastiludio cum Stephano Pázmány concurrens, tres illi dentes fortuito excusserit, tres pagos Posa, Somogi, Som, regia liberalitate donavit, qui hodie quoque a familia Pázmányána possidentur. Vidi Mathiae primi Regis fortissimi literas anni 1465. quibus Abavo tuo Andreae, ac fratribus illius, ob egregia illorum erga Regem et Coronam merita, accedente

Ioanni Zapoliano, adhaesissent. Haec, atque alia gentis tuae decora, non vano a me rumore hausta, sed ex vetustis, ac originalibus tabulariis eruta recensere, ac oratione exaggerare, quin et ad eum usque, fortasse Pázmánnum, qui Sancto Stephano Primo Regi nostro, rem Christianam in Hungaria fundanti, e Germania auxilio accurrit, generis tui originem transcribere possem. Sed cum genus, et proavos, et quae non fecimus ipsi, vix

Academiam, philosophicis atque theologicis, et quidem diuturnis praelectionibus tuis, tanto fructu cumulasti, ut multos a te optimo magistro, non degeneres discipulos, tuo quasi ex sinu, tua certe ex disciplina emiseris, qui vicissim alibi, diversis scilicet in regnis atque provinciis, vel doctissimos magistros agerent, in eadem quae te aluit societate, vel alio vitae instituto, praemultis aliis prodessent Reipublicae Christianae.

scilicet atque politico, suprema spectata est authoritas; tua quidem Palatinalis, Francisci vero fratris tui, natu tantum te minoris, Cardinalitia atque Archi-Episcopalis. Pater dico tuus, toga, sagoque tantus, qui et pacis consiliis, et primis militiae praefecturis claruerit, supremus Vyvarum, generalis vero partes Hungariae Cis-danubianas Capitaneus, foelicissime gubernaverit, et plenus tam annis, quam meritis, diem suum, non sui

quantis omnium votis, quam unanimi consensu quam paribus suffragiis, sicut ab Augustis, Caesare Matthia, et Rege Ferdinando eligendus, libentissime proponebaris, sparsa prius toto Regno, universali omnium voce, eum te futurum, qui iam flores, ab universis Hungariae statibus, in Palatinum es electus; quo te in honore atque dignitate, utinam longissime sospitem, ac foelicem habeamus. Certe et iam post tuum in coelos, ut ex tuis praeclarissimis

olim forensibus negotiis, eiusque generis exercitationum tenore observando, mecum ipse nec parum, neque parvo tempore conflictabar, et quod tunc mihi ab aliis adiumenti nomine praestitum voluissem id tantummodo nunc praestare velim illis, qui ab ipso statim studii istius contentiosi limine, in eadem, quae me remorabar impedimenta, sunt incursuri. Nihilominus tamen, cum saepe multa aliter, accipiant multi, ac dicantur, vel scribantur ab authoribus, et vires humanas, longo

improbandae, non ut evitarem, quis enim posset prohibere tantam libertatem? Neque ut declinarem, ita enim sunt curiosae neque tam ad intelligendum, quam ad aliquid semper et ubique censendum sagaces, ut ille tantum in illas non impingat, qui nihil agat, nihil dicat, nihil scribat. Sed ut esset, unde scrupulum caperent, si quem unquam capiunt iactatores isti aculeatorum iudiciorum, duo Patriae nostrae secundum Regiam Maiestatem capita volui esse libri istius, id est, ab

cui ex toto subiectus est, volueritis: et spero ea voluntate atque vultu accipietis, quibus in omnes estis benignissimi: neque despero vobis gratum fore, si sapientissimis cogitationibus vestris, laboris istius originem, ad animum meum, qui et in alios rectus est, et in vos omni veneratione obsequentissimus, retuleritis, et patrocinium, quod bonis omnibus, non tantum paratum habetis, sed et obvium, neque mihi; neque huic meo partui denegabitis:

et M. DC. XII. quam Eperiesiensibus Anno M. DC. XI. Nec non in Iudiciis Extra-ordinariis, diversis vicibus, in praenotatis annis celebratis observari potuit. Ex variis quoque signaturis, et Antiquis observationibus comportata, et in hunc qui sequitur modum digesta. Cui ACCEDIT Geminus Processus Iudiciarius. Alter Capite Undecimo, qui sedibus Iudiciariis Comitatuum, Alter Capite Duodecimo, qui in Foro Spirituali

potuit. Ex variis quoque signaturis, et Antiquis observationibus comportata, et in hunc qui sequitur modum digesta. Cui ACCEDIT Geminus Processus Iudiciarius. Alter Capite Undecimo, qui sedibus Iudiciariis Comitatuum, Alter Capite Duodecimo, qui in Foro Spirituali observari solent. DIRECTIO METHODICA. IN PROCESSUM IUDICIARIUM, IURIS

in hunc qui sequitur modum digesta. Cui ACCEDIT Geminus Processus Iudiciarius. Alter Capite Undecimo, qui sedibus Iudiciariis Comitatuum, Alter Capite Duodecimo, qui in Foro Spirituali observari solent. DIRECTIO METHODICA. IN PROCESSUM IUDICIARIUM, IURIS CONSUETUDINARII, Inclyti Regni Hungariae, et partium eidem

vel scripto aliquo comprehensa, vel antiqua iam consuetudine recepta, iuxta quam talis acquisitio fit; et ad quam, tanquam terminum ad quem, omnis lis terminari debet: infra quaest. 9. Unde et iudex, qui talem litem, huiusmodi lege terminat, magis ad hanc causam formalem, quam ad efficientem spectat: quandoquidem ex sententia Ciceronis, 3. de legibus, magistratus, vel quod idem est, iudex, dicitur esse lex ipsa

in duobus locis celebrari solitorum: Posonii, pro octavo die, festi Beati Lucae Evangelistae, a Comitatu Liptoviensi usque; ad Dravum: et Eperiensi, pro octavo die festi Beati Georgii Mart: a dicto comitatu Liptoviensi, qui et ipse ad Eperies vadit: art. 25. anni 1566. (licet de facto Posonium retrahatur, ut ex enumeratione Comitatuum, pro Octava partium superiorum, Posonii celebrari statuta, positorum apparet, art. 24.

accedere non possint, supplicarunt Suae Maiestati, si Dominus Palatinus, Protonotarium, aliumve Iudicem loco sui Cassoviam miserit, pro huiusmodi quoque iudiciis continuis, eo, vel ad alium locum earum partium, qui commodior videbitur, proficisci paratae erunt, dicto art. 2. praenotati anni 1555. Et forte iam pridem, art. 33. anni 1543. ut Dominus Andreas Báthori, cum sibi adiungendis, Causas

universae literae, et literalia instrumenta, a possessoribus huiusmodi bonorum defectus seminis alicuius, per Magistrum Pronotarium peti solent, licet ex abusu quodam (qui tamen admitti non deberet) non consueverint per eosdem produci: Styl. Quinto, Appellatio quoque non admittitur, quia cum Dominus Palatinus specialis illarum sit Iudex, alium Superiorem non habent, ad quem

aliquando iuramentum praestare deberet, id Director Causarum, in persona Suae Maiestatis deponere tenebitur: ibidem. Licet, Iure Quad. 1. tit. 10. non Director Causarum, sed Principalis Officialis, qui controversis bonis praesidet, nomine Principis iurare deberet. Ubi nota, quod licet in his quoque, uti et in caeteris causis ordinariis, onera iuridica provenire soleant: nihilominus tamen Fiscus Suae Maiestatis Regius,

Causarum suarum? Pauperes, viduae, et orphani, dum causas aliquas habuerint contra aliquos, aut alii contra ipsos; tunc requirant super paupertate sua, Vicecomites, et Iudices Nobilium eius Comitatus, in quo degunt: qui ad requisitionem eorundem, debent dare ipsis Literas Testimoniales, super praefata paupertate eorundem, sub fide et fidelitate Regiae Maiestati debita, authentice confectas, quas postmodum ipsi pauperes, dum eorum causae

primo quidem, secundum Innocentium, Coeci, et alii perpetuo morbo laborantes. Secundo, secundum Hostiensem, pauperes simpliciter, pupilli, qui et orphani dicuntur, ac viduae; prouti et citatus articulus iam iuris nostri continet. Tertio, secundum alios, etiam senes decrepiti, et religiosi, nec non diuturna quoque captivitate apud

accommodaverit et praefixerit, ut facile quilibet advertere potest. Secundo: exemplum quoque prope affine esse consuetudini, cum scilicet nos deficiunt lex, et consuetudo, modo praemisso declaratae. Tunc etiam exemplo eorum, qui vel semel in iudicando maxime idonei visi sunt, uti solemus. Nec quicquam in tali casu peccamus. Siquidem melior est semper entis alicuius, quam simpliciter nullius conditio: et securius vel rudiore calle inceditur, quam

usque ad decisionem litis proceditur, ut sunt: legitima citatio, solita parium petitio, exceptiones de iure admittendae: et iuridica remedia; veluti, inhibitio, repulsio, appellatio, novum iudicium; et caetera his similia. Qui processus, vel ideo maxime Hungaris convenit, quod, quemadmodum et ipsi semper militares fuere, et illum a praedicta gente, perpetuae militiae addicta, accepere: ita

Iam autem prae manibus Generosorum Dominorum Francisci Loranth de Inke, et alterius Francisci Nagy-Mihály de Petrócz, Sacrae Caesariae et Regiae Maiestatis, inclytae Camerae Hungaricae Consiliariorum habito. Ex quo, qui volet, diversa barbara nomina Hungarorum, plus quam satis cognoscere poterit, certis Iudiciariis exemplis, ab anno 1214. usque ad annum 1235. quod facit, unum et viginti annos, circa aetatem

Iuris, denotantes generales quasdam propositiones, veluti in Syllogismo Maiores esse solent, de statuto aliquo Iure, vel Lege; ut verbi gratia: quicunque transgressus fuerit edictum Principis tale, taliter puniatur: vel, qui voluntarium homicidium perpetraverit, capite plectatur: aut, qui furatur, suspendatur. Et in hac propositione, non requiritur ullum ministerium Iudicis constituentis ipsam. Quia iam talis Lex, Ius, Edictum etc.

Syllogismo Maiores esse solent, de statuto aliquo Iure, vel Lege; ut verbi gratia: quicunque transgressus fuerit edictum Principis tale, taliter puniatur: vel, qui voluntarium homicidium perpetraverit, capite plectatur: aut, qui furatur, suspendatur. Et in hac propositione, non requiritur ullum ministerium Iudicis constituentis ipsam. Quia iam talis Lex, Ius, Edictum etc. factum et constitutum est: sed necessarium est, hanc generalem

deductum esse, docuerimus: videndum est, quid ipsa quoque Iustitia sit? Et primo quidem: veteres illi gentiles, vana quadam religionis superstitione ducti, dicebant Iustitiam, Araei, non quidem unius illius ex Titanibus, qui arma contra Deos sumpserunt, sed alterius cuiusdam Principis, hominis utpote iustissimi, filiam fuisse; quam a patre, vel potius ab astris, Astraeam nominarunt: eo quod, postquam homines in terris aliena concupiscere,

virtus moralis, eaque duplex: vel Naturalis, quae est constans et perpetua voluntas, ius suum unicuique tribuens: non quidem quantum ad actum, sive effectum ipsum, siquidem id non semper fieri potest; sed quantum ad affectum, qui semper paratus est, ad praestandum debitum effectum, si fieri potest. Vel Legalis, quae et lex ipsa dicitur, ac saepe pro arbitrio populi mutatur, sine qua nec gentes, nec regna diu permanere possunt. Secundo: iustum

est. Ne tamen horum Iudiciorum omnino ignari videamur, processus eorum talis fuisse colligitur: quod partes summarie agebant contra se, coram Iudicibus, Comitibus videlicet, Iudice Curiae, qui tunc Curialis dicebatur, vel alicuius Comitatus, et Pristaldo, olim Executore Iudicis; ita postea mittebantur ad Examen Ferri candentis, ad aliquod Capitulum, et

ordinarie fit Citatio: 1. Matth. art. 1. Licet antea etiam per Regium, et Palatinalem homines fiebat: 2. tit. 19. Qui nunc quoque in Personali citatione procedere solent, de Curia Regia Scribae, seu Iurati Notarii: quales solent esse apud Dominum Personalem, et Magistros Protonotarios (ac non privati Dominorum Superiorum Iudicum

Insinuationes in suis vigoribus remaneant. Et Novella Constitutione, anni 1618. art. 69. in eodem dominio bonorum simul existentium Inhibitio non admittitur. Nec obstat Titulus 77. part. 2. (qui est Articulus 51. ex 1. Decreto Vlad. desumptus) in quo universaliter in omnibus causis videtur admitti Inhibitio: quia ille intelligitur solum de longis causis, in quibus processus subsequi solent, ex eoque

Personalem Citationem; quae sunt propria illius? Haec nimirum tria: Primo; ipsum intelligi debere, de solis Personis eorum, et rebus pertinentibus ad illos, qui vel per literas Regales ad Diaetam Regni, vel per publicatam ad Iudicia Octavalia generalia, et brevia, vel etiam Extraordinaria, uti praemissum est, immediate vocati, vel aliter interessati in Diaeta, vel Octavis iam

QUAESTIO SEPTIMA. / Sed quis est Processus Quinque Casuum? Varius sane, et incertus semper fuisse colligitur. Antiquitus enim, tam Quinque casus, qui Maioris potentiae esse dicuntur, quam aliae universae causae, Minoris potentiae nuncupatae, in terminis celebrationis Octavarum, vel Brevium Iudiciorum, terminari consueverant. Quia tamen Nobiles minores, per Magnates et

praefigendum, personaliter ubicunque reperiri potuissent; aut de domibus habitationum suarum, ad comparendum coram Sua Maiestate, sine ulteriori procrastinatione. Qui si personaliter venissent, et se expurgare potuissent; bene quidem: alioquin si non venissent, vel si venissent, et se expurgare non potuissent; observato semper Iuris ordine, in sententia capitali, ac amissione cunctorum

denotando scilicet Locum citati, quemadmodum iam dictum est proxime, aut tempus, vel Personam, quando videlicet, ubi, et per quem citatus extiterit. Ubi Nota: quod haec Citatio, sive Evocatio, solum per illos fieri solita est, qui sunt Nostri, et pertinent ad nos, aut qui sunt sub iurisdictione nostra, uti est familia nostra, servitores, servitrices, coloni, et inquillini, aliique nobis conviventes, per quos scilicet nobis talis Citatio innotescere,

iam dictum est proxime, aut tempus, vel Personam, quando videlicet, ubi, et per quem citatus extiterit. Ubi Nota: quod haec Citatio, sive Evocatio, solum per illos fieri solita est, qui sunt Nostri, et pertinent ad nos, aut qui sunt sub iurisdictione nostra, uti est familia nostra, servitores, servitrices, coloni, et inquillini, aliique nobis conviventes, per quos scilicet nobis talis Citatio innotescere, vel ad notitiam nostram devenire potest.

84. ubi etsi punitur, leviori tamen poena, quam alias foris. Licet Civiles, et Decius, in suo Syntagmate admittant Citationem fieri posse etiam in Ecclesia: quod est contra Domini sententiam, qui nummularios, et alios negociatores, e templo eiecit: Lucae 19. et Matth. 21. Sanctus quoque Augustinus, in Regula, dicit: In oratorio, nemo aliquid aliud agat, nisi ad quod factum est,

Illustrissimi Domini Comitis Thomae Erdödi, contra Fiscum, Anno 1591. Et alioquin in Iudicialibus etiam, de perpetua iam consuetudine, semper Literarum, et nunquam Signaturarum fit mentio: ut dum dicitur; Qui iuxta continentiam quarundam Literarum etc. Ergo ordinarie huiusmodi signaturae, semper in literarum forma, potius extrahendae sunt.

Iudicii, Relatoriae super reportata communi Inquisitione, Iuramentali depositione; et Contradictione statutionis, et aliae similes, ex quibus Iudiciales conficiuntur; et semper hac clausula. Iudicialibus inferi consueta (Qui, vel quae iuxta continentias, etc.) denotari debent. QUAESTIO SECUNDA. / Omniumne productorum in

conformiter Originalibus non fuerint descripta, et facta collatione ipsorum in Iudicio contradictorio, coram Iudice, tanta disparitas apparuerit; potissimum si neque Iudex, negligentia suorum Scribarum, factum excusaverit; qui tamen statim repetitis illis ad se, talem errorem corrigere, vel defectum supplere consuevit. Quod et licet eidem facere, si ex inadvertentia factum praetenditur: art. 24. anni 1566. Imo vero etiam in Literis

Locus, et Persona in tali causa non fuerint bene specificata, vel prorsus omissa 2. tit. 26. Secunda: ex Incompetentia Iudicis, Loci seu fori, et Termini, atque etiam Actoris, passim. His addi potest dies Festus, qui et Decretalis dicitur: Lib. 1. S. Ladislai Regis, cap. 38. Ubi Nota: I. Quod si Citatio tantum fuerit facta, tali die Decretali; non condescendit, ast si Deliberatio, sive

distinguit, dum ait: si imprudens id verbum emisit, et fecit manumittendo, piaculari hostia piatur; si prudens dixit, Quintus Mutius (inquit) ambigebat eum expiari ut impium non posse: quanto magis, iam qui contra conscientiam praevaricatur legem, id facere deberet? Unde et Caius Flavius Scriba AEdilis Curulis, ante natum Christum, Anno 303. huiusmodi Fastos dies, circa forum in Albo proposuerat, ut quando

ante natum Christum, Anno 303. huiusmodi Fastos dies, circa forum in Albo proposuerat, ut quando Lege agi posset, sciretur: Livius. Quod iam apud nos, non est necessarium, quia tales Festi dies, qui et Decretales iam dicti sunt, ex annuo Calendario, et proxime citato Decreto Ladislai sciri possunt. QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Quid est huiusmodi

pupillaris aetatis eorum, motis: 1. tit. 129. Nec non viduarum, passim, iam durante annuo luctus earundem tempore. Absentia eorum, quibus publica Regni Constitutione, legitima Prorogatio admissa est: nimirum, qui extra fines, et oras Regni, in castris, et in servitiis, vel in legationibus Regiis, vel Regni fuerint; vel in bello, debito tempore, cum caeteris proficiscentes, occupabuntur. Ex quibus tamen, si qui indebite huiusmodi

admissa est: nimirum, qui extra fines, et oras Regni, in castris, et in servitiis, vel in legationibus Regiis, vel Regni fuerint; vel in bello, debito tempore, cum caeteris proficiscentes, occupabuntur. Ex quibus tamen, si qui indebite huiusmodi Prorogationibus usi fuerint, in Emenda linguae eo facto convincentur: 2. Matth. art. 6. Et 1. Vlad. art. 71. ubi vide in margine plures locos.

(licet aliqui istum usum non admittant.) Secundo, Quinque Casuum. Et Tertio, aliorum Actuum potentiariorum, leventur. Atque sic melior est nostra hodie, in hujusmodi Causarum levatione, observatio, quam olim apud Veteres erat, qui sortibus ex urna ductis, Causas cognoscebant, ut Budaeus in Pandectis docet. Unde et illud Virgilianum, Aeneid. 6. Nec vero hae sine sorte datae, sine vindice

temporis, de Iure statutus, quo durante, licet bona aliqua, et retinere, et reacquirere. Quia possidens aliqua Bona tamdiu quiete et pacifice, praescribit in illis, id est, plenum ius ea retinendi acquirit sibi; et alter, qui forsan aliquid Iuris in iis se habere sperabat, per taciturnitatem prorsus illud amittit. Atque sic, dum aliquis putat se in alterius Bonis, ratione quorum impetitur ab illo,

captivitatem incideret, tum postea ex ea elapsus, vel etiam aliter, ad propria veniens, poterit illa, nulla obstante Praescriptione, Iuridico processu acquirere; quod, Secundum Civiles, Iure Postliminii dici solet, quo cum qui ab hostibus captus erat, et in fines nostros postea pervenit, postliminio reversum esse, recte dicimus: lib. 1. Instit. tit. 12. Sic et in bonis Ecclesiasticis, de Iure Canonum, non erit obiicienda

affari solent dictis: Hodie tibi, cras mihi. Adeo multum vicissitudini humanae tribuentes, ut aequam omnino ex ea sibi sortem, etiam antequam evenerit, ultro assumant. Apud Legistas vero, in omnibus partibus Iuris, is solum, qui non est reversus ab hostibus, quasi tunc decessisse videtur, cum captus est: teste Tolossanno, lib. 11. de Repub. cap. 15.

habebuntur: 1. tit. 33. sed de novo resumi debent, necessario. Ad quam, referri solet Accusatio mariti, contra uxorem adulteram: computando eam a die commissi adulterii, si id ad notitiam mariti delatum fuerit. Qui si uxori tale adulterium, ad primam maculam condonaverit, et ipsi se deinceps commiscuerit; in posterum ipsam, praetextu illius accusare valebit nunquam. 1. tit. 105.

QUAESTIO VIGESIMA SEXTA. / Licebitne aliquando post Allegationem Praescriptionis, vel Calumniae, ad praedictam iam Condescensionem Causae regredi? Nunquam plane. Quia qui Praescriptionem, vel Calumniam allegavit, is directe iam ad rem respondit. Atque ideo nisi probaverit illas intervenisse; de plano, et de simplici, causa cadere consuevit, cum hae sint vere reales responsiones, cur scilicet

Iudicium, cum futuro termino dari soleret. Ac ob id, ad tollendam huiusmodi vanam opinionem, cautum est, 6. Vlad. art. 14. quod huiusmodi Inhibitiones, etiam per Novum iudicium factae, illis ne suffragentur, qui prius in Octavis, vel Brevibus Iudiciis comparuerint. Veruntamen, si post factam Inhibitionem comparuerint; nulli gravamini propterea subiacebunt. Ita deliberatum est Posonii, Anno 1612.

Quod fiat in Causis solummodo longis, et non in brevibus per Insinuationem motis: quia alias unico termino non finirentur; 1. Vlad. art. 54. Nec obstat, Titulus 77. part. 2. Tripartiti, qui de longis causis, in quibus processus sequuntur, et non de brevibus, sive per insinuationem motis, intelligitur: ut patet 4. Vlad. art. 15. De quo vide etiam supra, Quaest. 3. cap.

4. Vlad. art. 15. De quo vide etiam supra, Quaest. 3. cap. 2. QUAESTIO TERTIA. / Quae est Poena illius, qui Novum Iudicium cum Inhibitione impetraverit, et Literas Relatorias, infra terminum reportationis seriei ipsius Novi iudicii, excipere neglexerit? Talis vigore

responsionem; alioquin autem prior Convictio manebit: Ibidem. Ubi Nota: I. Quod in Causis Capitalibus, seu Criminalibus, non est bonum silere, ut Prohibitam facere intendat; quia qui se ulterius non defendit, convinci solet. Et ideo, si praesens adfuerit, atque Actor executionem contra ipsum petierit, statim capi iubebitur; quemadmodum factum est Eperiesini, Anno 1611. cum Francisco

Tres simplices, aut saltem una ex iis, Sex ultimis illis diebus admittitur, sed omnes ante eosdem tantum. Super quo vide etiam Enchirid. Fol. 59. pag. 2. II. Non deesse quosdam, qui hosce Sex ultimos dies, simul cum diebus Festis computandos velint. Quod tamen non videtur congruere synceritati Octavali, quae a diebus Iudiciariis excludit dies Festos. Atque ita Sex illi dies, solum de diebus Iudiciariis

exmittere non audeat; literasque suas, super non celebratione ipsius Attestationis, parti Adversae extradare nequaquam praesumat: quin potius, in utraque suum hominem pro testimonio fide dignum, ad partem adversam mittat, qui eandem ab eisdem prohibeat, et ad Decimum quintum diem, a die huiusmodi Ammonitionis, ipsi ex hinc fiendae computando, causa in ipsa Novum Iudicium, novamque Iuris revisionem, recepturam; simulque literas Adiudicatorias

iuramentum impetranti datum fuisset. Ac Verbum quoque illud (Inhibet) in Titulo Articuli positum, magis improprie pro Verbo (Prohibet) ex ignorantia illius, qui huiusmodi Titulos Articulis praefixit quam ex serie Articuli, vel merito rei praepositum est. Atque ita nihil mirum, si confusis earundem nominibus, idem Prohibitioni convenire visum fuit, quod et Inhibitioni convenit;

facta fuerit, pro una tantum reputari debet. Ibidem, sed in una duntaxat Executione. QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Potestne Repulsionem facere, qui in processu causae non egit? Potest, si aliqua in parte Executionem illam, sibi nocivam fore putat, virtute clausulae illius iustificatoriae (praevia ratione aliorum

et examinari debent. Item, quod causantes tempore Inquisitionis interesse non debent, sed per Fidedignitates excludantur. Item, quod ad huiusmodi attestationem faciendam, Periuri, Infames et qui honorem et humanitatem perdiderunt: non admittantur. Praeterea: Ignobiles quoque etiamsi possessionati fuerint: nisi per Regiam Maiestatem Nobilitati extiterint, acceptari non debent. 6.

Nomina autem ipsorum duplici ratione literis Relatoriis inscribenda erunt. Primo, quoniam attestationes duorum vel trium vicinorum, et commetaneorum, plus quam viginti Nobilium comprovincialium, et Iudicio valent et ponderant, qui longe verius meliusque, quam Nobiles comprovinciales, super meritis Causae, ac gestae rei serie, propter propinquitatem possunt esse certiores. Secundo, ut testium

Quibus omnibus aliae gentes et nationes in iuribus suis, ac potissimum Caesareo, uti solent. Sed Nostrates Tribus hisce tantum, Definitivo, Legali, et Testimoniorum, qui proprie Communis Inquisitionis, Oculatae Revisionis, et Collateralis Attestationis esse dicitur, utuntur: Non item duobus illis Coniecturali, ex quo suspiciones quaedam solum, et praesumptiones deducuntur,

quaedam solum, et praesumptiones deducuntur, non autem rerum probationes; et Quaestionum sive torturae, per propriam scilicet confessionem equuleo extortam, atque elicitam. Definitivus est, qui declarat, quid Nominis, et quid Rei sit, ut homicidium a nomine homo, et a verbo caedo, atque simplex tantum hominum caedes. Species illius sunt, Patricidium, sive

Parricidia dicentur. Nisi quis malit, Specialibus supra recensitis nominibus uti; quod gratia distinctionis magis congruere videbitur. Et quod atrox semper habitum sit hoc crimen, patet ex antiquorum punitione; qui Parricidam Insutum culeo, hoc est sacco ex corio, cum cane, gallo gallinaceo, vipera, et Simia in aquam proiiciebant. Unde Papinianus quoque Iurisconsultus, qui et Asylum Iuris dictus est, et

sit hoc crimen, patet ex antiquorum punitione; qui Parricidam Insutum culeo, hoc est sacco ex corio, cum cane, gallo gallinaceo, vipera, et Simia in aquam proiiciebant. Unde Papinianus quoque Iurisconsultus, qui et Asylum Iuris dictus est, et ex cuius schola, multi Iurisperiti prodierunt; maluit securi percuti, quam Antonium Carracalam Imperatorem, a Parricidio Fratris sui Septimii, defendere; dictitans:

securi percuti, quam Antonium Carracalam Imperatorem, a Parricidio Fratris sui Septimii, defendere; dictitans: Non tam facile esse, Parricidium excusare, quam patrare. Anno 213. Legalis est, qui ex Legibus deducitur; ut cum quaeritur, quid Legis aut Iuris homicidium? Illico respondetur esse causam Criminalem:

modi iurandi, observantur tunc tantum, quando sententia aliqua, ex responsionibus partium, ad communem Inquisitionem exmissa, sed nondum satis comprobata fuerit. Paragraphus autem sequens, citati 32. tit. qui incipit. Quod si Actor etc. refertur ad responsiones partium, ex quibus videlicet sententia ad probandum adhuc subsequi debet, ut patebit quaest. sequenti decima sexta. Ex quo

sane est, certa determinatione, omnes imponendi iuramenti formulas, comprehendere; tamen uti hactenus animadvertere potui; his potissimum uti videntur moderni Iuristae, prouti ex 2. tit. 32. elici possunt. Qui titulus duas habet partes. Alteram priorem, qua Quinque modis post reportatam iam communem Inquisitionem, alterutri partium iuramentum adiudicatur; ut patuit in praecedenti quaest. 12. Et alteram

prima, quinta et sexta, ex isto titulo per expressum deducuntur; reliquae vero, utpote secunda, tertia, et quarta, solum ex consuetudine Iuristarum observantur. Paragraphus quoque tituli, qui incipit: Si tamen negaverit etc. iam ita non observatur, sed potius pro eo formulae tertia et quarta frequentantur. Prima itaque est, si Reus actionem Actoris simpliciter negat, non subnectendo

acceptare noluerit: tunc (I) tertio se solum sacramentum praestare teneretur. Quem modum Ego aliquoties tentavi, sed nunquam istum effectum consecutus sum, sed semper, iuxta tertiam formulam iudicium recepi; qui tamen modus, seu formula utilis esset pauperibus (I) ut se facile abiurarent: sed sic admitteretur fortassis tanto maior occasio malis, ad perpetranda quaevis maleficia. Sexta,

submissionibus consideranda Inprimis est, Proclivitas Actoris, ad assumendum Iuramentum; et ideo (I) sibi semper ab eo praecavere debebit. Secundo, Innocentia ipsius (I) qui quanto magis condescenderit in submissione: tanto maior Innocentia, Iustitia, et AEquitas, illius apparebit: et ita ultima formula, si criminaliter accusabitur, iusto Dei, et hominum iudicio, absolvendus venit. Quae

et non per Procuratorem compareant. Deinde ex processu Iudicii, quia non admisso Procuratore, etiam cum Procuratoriis, pro ipsis respondere, proscribuntur. Demum ratio etiam ipsa, hoc dictare videtur, ut qui capite puniri debeat, personaliter adesse teneatur, quo statim capi possit, ut etiam Fachin. sentit. lib. 1. cap. 25. quia alioquin (inquit) sententia Iudicis

ex personis contrahentibus, tale mutuum vel debitum In-causam-attracta moreretur, et praesumeretur, de uxore vel liberis suis, de ipso illis nihil constare, putant multi non tam ipsis In-causam-attractis quam actori, qui optime sciret, illud sibi adhuc deberi, et nondum esse exsolutum, iuramentum decerni debere. Neque tam literam ipsam Decreti aspiciendam (quae de primis contrahentibus

fiat tuum, et non e contra. Ex quo, non parva vis naturae elucet, quae vult, non potius aliis communicativos esse, quam ab aliis participativos. Sed, proh tempora! proh mores! quotus quisque iam est, qui se libentius aliis communicare, quam ab aliis participare velit? Certe Pagani nos superant beneficio mutui, adeo iam refrigescit charitas Christiana, et aes latebris potius conditur, quam ut usu proximi splendere deberet.

se, sin minor, cum minori: Sic iudicatum est Posonii, in causa familiae Ghiczii Anno 1612. Ubi Nota, Quod Depositum est omnis res, de cuius absoluto dominio, nihil transfertur in recipientem, qui et depositarius dicitur, sed tantum fidelis eius custodia ipsi demandatur; unde non licet illud mutare, vel in aliquem usum suum convertere, aut simpliciter usum ex eo sibi facere. Pignus vero dici solet, quod traditur

testimonium perhibeat, vel testimonio sit; indeque fassiones testium, potius Attestationes dicuntur, quam testificationes. Testificor vero potius refertur ad principalem, qui talibus testibus, intentionem suam firmare solet. Appellatur autem diversis nominibus, antiquitus Superstes, quod super statu causae adhibebatur; nunc Nominatus, quod quando principalis intentionis

Nota, quod bene Nobilis, pro, et contra Ignobilem, non autem e contra, iurat. 2. tit. 33. Secundo: si aliqua infamia notati: ex eoque inhabiles ad testandum, vel deponendum fuerint. Quae autem poena sit illius, qui Nobilem aliquem dixerit esse Ignobilem, vel Infamem, vide 2. tit. 36. et sequente quaestione 28. An vero Magistratus contra eos excipere possit; vide infra quaest. 33. Cap. 9.

per Iudicis ordinarii definitivam sententiam, in publico crimine potissimum, licet aliquando etiam in privato, ut homicidio, furto, et iniuria; vel ipso facto in casibus, in quibus Iure cavetur; quod incurratur ipso facto. Ut qui exercent improbum foenus, exigentes usuram usurarum, et qui deprehenduntur in adulterio. Et haec non propellitur, quia super legibus iam dudum constitutis, et sententia per Iudicem lata, est fundata; sed ex singulari

potissimum, licet aliquando etiam in privato, ut homicidio, furto, et iniuria; vel ipso facto in casibus, in quibus Iure cavetur; quod incurratur ipso facto. Ut qui exercent improbum foenus, exigentes usuram usurarum, et qui deprehenduntur in adulterio. Et haec non propellitur, quia super legibus iam dudum constitutis, et sententia per Iudicem lata, est fundata; sed ex singulari Principis

hominum bonorum et gravium, quales sunt homines bonae famae, et gravis opinionis, vel etiam Antiqui et senes viri plures; non autem ex procacitate paucorum vel etiam multarum levium personarum, aut invidorum et malevolorum, qui ex affectu potius erga personam, quam ex detestatione criminis, de hominibus male loquuntur. Ideoque huiusmodi illorum locutio, susque deque ferenda est omnino, quin potius ipsi propterea coërcendi sunt et puniendi. Atque

Posteriori autem aspersus, se expurgare, et illam propellere tenebitur, non obstante eo, quod directe ad hoc citatus non extiterit; quia cum se sponte sua, in talem causam immiscuit, solus sibi ad id occasionem dedit; ideoque qui periculum amat, et sciens non evadit; nihil mirum, si in eo periclitatur et perit. QUAESTIO

sentiendum? Non, quia singulos testes Iudex committit accedendos. Ideoque quisque eorum domi suae requirendus; vel per occasionem ubi personaliter reperiri poterit interrogandus, dummodo in eodem Comitatu repertus fuerit, qui in literis Compulsoriis est annotatus; specificarique debebit in Relatoriis, quod talis locus, in quo repertus sit, in huiusmodi Comitatu adiaceat; alias non stabit. Ubi Nota, Quod licet testes istius Attestationis

crescere poteris. Sed redeamus ad propositum. Sic et in aliis procedendum, in quibus tamen, si huiusmodi series Genealogiae, in aliquo intermedio gradu interrumpta fuerit, neque continuata, ad Primum Truncum qui nullum gradum facit, perducetur; illico ex tali defectu stare non poterit, neque valebit. Tertium, debebit illi, pro rata portione sua, expensas hucusque in causam factas, iuxta bonorum virorum limitationem, statim et de

vel pedanei Iudices, tales causas iudicare non solebant, vel omnino pro maturiori revisione ad superiores, easdem transmittere debebant. Veluti Cn. Dolobella Proconsul Asiae, Athenas ad Areopagitas, qui graviores causas, ut vulnerum, caedis, veneficiorum, incendiorum, et similium iudicabant, mulieris reae causam reiecerat, quae virum et filium veneno sustulerat, quod ii quoque filium suum, ex priori viro genitum

absolutum est, quod per leges non licuit, nec nocens damnata punitaque, quae digna venia fuit. Gell. Lib. 12. cap. 7. et Valer. Max. lib. 8. cap. 1. de Smyrnea muliere. Qui vero fuerint Areopagitae et quomodo iudicabant, vide infra quaest. 22. cap. 10. Sed districtius erat iudicium Regis Andreae II. qui Bancbanum caedis Reginae Reum, quae vim uxori suae

8. cap. 1. de Smyrnea muliere. Qui vero fuerint Areopagitae et quomodo iudicabant, vide infra quaest. 22. cap. 10. Sed districtius erat iudicium Regis Andreae II. qui Bancbanum caedis Reginae Reum, quae vim uxori suae per Fratrem inferri fecerat, statim comperta rei veritate absolvit. Bonf. lib. 7. Decad. 2. Et nec illud quidem omittendum videtur, quo attentio

Appellatore, restitueretur in integrum, solum ad tantum tempus, per quantum probatum fuerit, ipsum habuisse iustum impedimentum. Et sic, si laesio fuerit unius anni, secundi integri, unus annus integer restituetur ei, qui dici poterit, annus tertius. Si vero laesio fuerit tantum de una die, vel de uno mense dicti secundi anni, tunc una sola dies, vel unus mensis solum restituetur ei. In duobus tamen casibus, tale

extradata, poterit etiam absque literis Inhibitionalibus huiusmodi Novi iudicii, tam Iudices ab extradatione literarum sententionalium, quam partem quoque adversam ab extractione earundem; inhibere; Ibidem. Qui tamen titulus intelligitur solum de causis longis, in quibus processus subsequuntur, et non de brevibus, 4. Vlad. art. 15. II. Quo succumbens in causa appellata, cedendo Appellationi ipsi, utitur.

iudicium resuscitare debeat, coram eodem Iudice, quo huiusmodi causa primitus mota esse dignoscitur. Verum, prior opinio probabilior esse videtur, ex eo, quod huiusmodi Novum iudicium, dirigi soleat semper ad eundem Iudicem, qui prius convicto, onerosum fecerat iudicium, ut videlicet eandem causam denuo adhuc maturius revideat. Citatus quoque locus, sonaret praecise de iudiciis Liberarum Civitatum, et de tali casu, in quo iam coram eodem Iudice

Iudiciorum, vel Diaetae, cum tali petitione et concessione Novi iudicii effugit. QUAESTIO DECIMA NONA. / Quae poena illius, qui se Novo Iudicio a Iuramenti depositione inhibuerit, et nullam iustam causam reddere poterit? Talis in amissione sui iuramenti consequenterque poena exinde subsequente, de facto convincitur.

et nullam iustam causam reddere poterit? Talis in amissione sui iuramenti consequenterque poena exinde subsequente, de facto convincitur. Ludovici II. Art. 29. anni 1518. Similiter et qui Novum iudicium cum Inhibitione impetraverit, nec literas Relatorias infra terminum exceperit, qua poena sit puniendus, vide supra quaest. 3. cap. 5. Quid autem vocula (de facto) et

Et hoc videtur praecise intelligendum, solum de novo Iudicio cum gratia, quod proprie a Principe petitur. QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Potestne ille, qui in causa non egit, Novum Iudicium impetrare? Dicendum; quod quamdiu ille, qui in causa succumbit, in humanis egerit, et supervixerit, nemo alter praeter eum, gratiam Novi iudicii, impetrare

Principe petitur. QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Potestne ille, qui in causa non egit, Novum Iudicium impetrare? Dicendum; quod quamdiu ille, qui in causa succumbit, in humanis egerit, et supervixerit, nemo alter praeter eum, gratiam Novi iudicii, impetrare potest; non enim congruit, cuipiam falcem suam in alterius messem mittere. Veruntamen parte ipsa convicta

QUAESTIO VIGESIMA TERTIA. / Quare fit huiusmodi Procuratoris revocatio? Quia praesupponit semper errorem, vel aliquem defectum nocivum ipsi constituenti, qui quidem error, et defectus, non nisi in responsione et obiectione, aut aliqua exceptione committi solet, ac tandem nova responsione, post revocationem prioris responsionis, reformari debet. 2. tit. 79. et 80. Ubi Nota, I.

dum adhuc res, quae per eam significatur, effectui non sit mancipata, fieri debeat, apparet manifeste ex titulo 80. part. 2. ubi sic dicitur: Retractatio namque Procuratoris praesupponit semper errorem et defectum, qui quidem error et defectus, non nisi in responsione et obiectione, aut aliqua exceptione committi solet. Et ex sequenti titulo 81. melius; antequam terminus Iuridicus, per

Repulsio, quae non simpliciter dicta, sed facta iam sunt, per dictos Iuridicos processus, et sententias ac deliberationes, praecessisse videantur. Quod ipsum artic. etiam 56. anni 1550. per expressum ostendit, qui sic continet; quod Procuratores post deliberationem Communis Inquisitionis (non scilicet adhuc fiendae, sed iam factae) ut ex sequenti clausula elucet, ante latam videlicet et pronunciatam sententiam definitivam revocari

gratia Principis. In brevibus autem post latam et pronunciatam sententiam definitivam, in iis videlicet causis, in quibus mox et immediate per primariam responsionem partium finalis conclusio, et definitiva sententia sequitur. Qui casus rarus est, et praecipue in causis per Insinuationem motis, exspiratis Octavis, non nisi per gratiam Principis, vigore Novi Iudicii fieri solet, cum praetactis quinquaginta marcis homagialibus. Ibidem.

Octavalibus finiri possint? Iuxta Decreta 6. Matth. art. 4. et 19. Item I. Vlad. art. 54. et quomodo intelligendi illi termini? Hoc pacto nimirum; quod illi termini intelligantur solummodo de cursu Iuris ordinario, qui admittitur in Dominio bonorum, non autem extra illud, ubi solum Novum Iudicium militare cum gratia solet; et sic quintus quoque terminus extravagans, praedictis quatuor superaddi consuevit. Praeterea ut praefatus ordinarius

esse soleat magister. Secutus ut apparet, in dicto opere suo opus Quad. Nondum usitatum, quod inhibitionem facit duplicem et alteram ponit pro Prohibitione, quod fieri non potest, nisi forte Pythagorikos idem debeat esse leo, qui antea equus fuit. Cuius sicut nulla est authoritas, absque confirmatione Principis, ita quoque neque ullus usus esse potest, absque consensu populi. Ergo frustra est calceus, cuius nulla est calceatio. Quanquam quisque suo

PRIMA. / Qua ratione agendum est, hoc loco de Sententiis? Ea videlicet, quod posteaquam actum est, de toto causarum processu per omnia Iuridica remedia; eaedemque causae, in certum aliquem finem deduci debuerint, qui Finis, Sententia seu Res Iudicata, aut veritas ipsa nuncupari consuevit; ob id merito hoc loco de huiusmodi sententia, agi debet.

per alium perpetrari fecerint, 2. tit. 44. Et contra mulieres quoque sive foeminas, si quae maritos, vel parentes, aut etiam liberos proprios malitiose occiderint, vel occidi fecerint. 2. tit. 43. Qui tamen casus magis proprie ad casum parricidii, Notae infidelitatis spectat. 1. tit. 14. QUAESTIO OCTAVA. /

in quibus privatae personae contra se invicem agunt, ex antiqua iam consuetudine, duae partes Iudici, et tertia parti Actoreae adiudicantur; salva semper remanente eorundem bonorum proprietate Fisco Regio, qui postea talia bona, quo ad omnes dictas partes, si voluerit, condigna aestimatione redimere poterit. Styl. aut is, cui Rex eadem benigne contulerit. Quod ex praesenti occasione hic annotare volui, licet magis

quam etiam paternam, a Iudice, vel adversa parte, aut etiam aliis redimere poterunt, communi aestimatione mediante. Ast vero post latam et executam, quo ad huiusmodi bona, contra patrem superstitem, sententiam progeniti, qui tunc in utero materno nondum fuere generati, de bonis paternis, per huiusmodi sententiam amissis, nullam quidem portionem habere possunt, verum ea redimendi facultatem habet, ante omnes alios vicinos, stante adhuc Iure

machinatus sit, memoria Ipsius post mortem damnetur. Sicut et gens Manlia, ante natum Christum, anno 381. decreto cavisse dicitur, ne quis deinceps ex ea Marcus Manlius vocaretur, posteaquam Marcus Manlius, qui Romae Gallos in obsidione Capitolii, obrepentes per ardua, depulerat, tandem ob affectati Regni crimen, de saxo Tarpeio praecipitatus fuerat. Livius. Et Gellius lib. 17. cap. 21. Quo in casu,

Tarpeio praecipitatus fuerat. Livius. Et Gellius lib. 17. cap. 21. Quo in casu, ob atrocitatem criminis, etiam famosi milites, mulieresque contra ipsum audiuntur, servi in Dominum torquentur, et qui crimen admiserunt, ac eiusdem criminis socius, contra socium in testem admittuntur. Ut supra quaest. 5. cap. 6. dictum est. Nec quicquam suorum abalienare, neque sibi debitum exigere potest. Et quod

controvertitur; sed solum Donatarium, in quem totaliter iam ius Regium hac in parte translatum est, quive Notam affirmat; et In-causam-attractum, qui contra Notam pernegat, fit disputatio, usque ad evidentiam, vel allegatae praenotatae Notae, vel factae falsae expositionis, per ipsum Donatarium. Ideoque Quarto, in casibus huiusmodi

etiam in subiectis eidem partibus, existentia, 2. tit. 65. Sexto, Nota condemnato, post factam ei gratiam, nec filii ante sententiam nati, nec adoptivi succedunt. 1. tit. 49. Septimo, qui violentias exercent in illos, qui Comitiis intersunt, aut in bonis eorum, Notam incurrunt: Posonien. art. 39. anni 1567. et 6. Vlad. art. 12. Octavo, turbatores, vulneratores, verberatores, et

existentia, 2. tit. 65. Sexto, Nota condemnato, post factam ei gratiam, nec filii ante sententiam nati, nec adoptivi succedunt. 1. tit. 49. Septimo, qui violentias exercent in illos, qui Comitiis intersunt, aut in bonis eorum, Notam incurrunt: Posonien. art. 39. anni 1567. et 6. Vlad. art. 12. Octavo, turbatores, vulneratores, verberatores, et interfectores ingredientium in sedem

art. 12. Octavo, turbatores, vulneratores, verberatores, et interfectores ingredientium in sedem Iudiciariam Comitatus, et inde regredientium, Nota convincuntur, 1. Vlad. art. 79. Nono, qui propter querelas factas contra se in Diaeta, querulantes occiderint, Nota, feriri solent. art. 76. anni 1563. Decimo, qui tempore interregni, post decessum Regis, occupationes,

Nota convincuntur, 1. Vlad. art. 79. Nono, qui propter querelas factas contra se in Diaeta, querulantes occiderint, Nota, feriri solent. art. 76. anni 1563. Decimo, qui tempore interregni, post decessum Regis, occupationes, spolia, rapinas, et alia mala patraverint, poenae perpetuae Infidelitatis subiiciuntur, 1. Vlad. art. 107. et alios plures vide

litis, temere motae rependi solebat. Apud Romanos autem depositio, fiebat certae pecuniae, per utramque partem et quae causa cadebat, illius pecunia in mulctam veniebat. Secundo, quod specialiter Dicatores, vel etiam alii, qui alios indebite vexant, poenam talionis incurrere soleant, art. 9. anni 1567. et art. 18. anni 1604. Dicitur autem Emenda a verbo

spe gratiae Regiae Maiestatis, in integrum restituendi, ignominiosam et infamem vitam ducere debebit, fol. 738. et sequentibus Maioris decreti. Fertur etiam propter alios casus ibi specificatos; ut qui pactis et promissis fide, honore, et humanitate interpositis, verbo vel scripto factis, non stetissent, aut alterum contra suum salvum conductum defraudassent, vel secreta, ad secretas aures concredita propalassent.

Christicolas amisso humanitatis honore, tanquam ab humanitate relegatus et segregatus manet. 2. tit. 39. et 5. Vlad. art. 1. Ubi Nota, mentiri et mendacium dicere, diversa esse. Primo, quia qui mentitur, ipse non fallitur, sed cum intentione decipiendi, alterum fallere conatur; qui autem mendacium dicit, ipse tantum ex sua imprudentia fallitur. Secundo, quod mentiri incidit in hominem, ast mendacium dicere, in

39. et 5. Vlad. art. 1. Ubi Nota, mentiri et mendacium dicere, diversa esse. Primo, quia qui mentitur, ipse non fallitur, sed cum intentione decipiendi, alterum fallere conatur; qui autem mendacium dicit, ipse tantum ex sua imprudentia fallitur. Secundo, quod mentiri incidit in hominem, ast mendacium dicere, in rem; et ideo bonus vir praestare debet ne mentiatur, prudens autem ne mendacium dicat,

in infamiam alterius scripserit, vel scribi ac confici curaverit. Gestu seu Habitu, ut dum quis praeter naturam, et morem alteri illuserit, vel aliquid huiusmodi egerit aut habitum induerit, qui ad iniuriam ipsi tendat. Iustin. lib. 4. Instit. tit. 4. §. Iniuria. Tertio, quod licet hoc modo sumpta iniuria latissime pateat, ut etiam ad praecedentes sententias extendi videatur; tamen illis tanquam

poenam exsolvat, quae ne illi impune transeat, neve tali impunitate et ipse deinceps, et alii exemplo illius, ad alias violentias patrandas, tanto cum maiori malitia accendantur, iuste et merito captivari solet, ut qui scilicet de bursa non habeat, etiam de dorso, hoc est, de corpore solvat, luatve, absterreaturque a pravo opere, et convertatur ad meliorem frugem, non obstante Nobilitari praerogativa, ut Nobiles non captiventur, nisi

Comites, vel Vice-Comites quorumcunque Comitatuum, una cum Iudicibus Nobilium, ac electis Nobilibus, singulis Anni quartalibus, diligens Inquisitio super omnibus Dominis, Nobilibus, et ignobilibus, fieri solita erat, ut si qui videlicet latrones fovere, vel si latrocinari comperientur, illico Comites, vel Vice-Comites, si per se sufficientes fuissent, tales omnes ex merito punivissent; sin minus, ea de re omni Capitaneos Regni edocuissent, ut

Appellatione, si nulla annexa habuerint birsagia, quae Iudicibus pedaneis, sive prioribus cederent, ad Executionem per Regium, aut Palatinalem homines, de dicta Curia Regia cum testimonio alicuius Capituli, vel Conventus, qui Fide dignitates dicuntur, (aut etiam per eundem Magistrum protonotarium passim) ad partes exmittitur. 1. Vlad. art. 53. et 6. Matth. art. 10. Item 2. Vlad. art. 9.

ex eo, quod haec lex sit specialis, exsolvi debeant. QUAESTIO SEPTIMA. Item, quae poena quoque iis sancita, si qui eosdem in tali Executione turbaverint? Si qui Vice-Comites turbaverint, in prosecutione huiusmodi Executionis Iustitiae, et illos, vel alterum eorundem, verbali dehonestatione, aut alia iniuria,

QUAESTIO SEPTIMA. Item, quae poena quoque iis sancita, si qui eosdem in tali Executione turbaverint? Si qui Vice-Comites turbaverint, in prosecutione huiusmodi Executionis Iustitiae, et illos, vel alterum eorundem, verbali dehonestatione, aut alia iniuria, vulneribusque seu verberibus affecerint, aut eum, sive eos neci

eadem Regula contra illos malefactores observetur, qualis de turbatoribus hominum Regium, ac testimoniorum Capitulorum, vel Conventuum. 2. Vlad. art. 16. et infra quaest. 9. huius . Et alias quoque qui eos in Executionibus Comitatuum turbaret, quo minus ipsam exequi possent, talis scita prius mera rei veritate, Nota infidelitatis mulctatur. Si servi, vel rustici fuerint, ipsos Domini eorum, sub poena

6. Matth. art. 67. et 1. Vlad. art. 75. QUAESTIO OCTAVA. Similiter quae poena etiam iis decreta, qui pro homine Regio, aut Palatinali, in huiusmodi literis Executionalibus inscriptus fuerit, et Executionem facere noluerit? Quicunque Nobilis per alium, seu alios quoscunque mediantibus nostris Regiis,

Vlad. art. 9. et 1. tit. 14. Imo vero tales, iuxta contenta generalis Decreti, puniri debent ita, ut etiam Gratia Regia ipsis suffragari nequeat. art. 32. Novizol. anni 1543. Et qui Iudiciis ac Iudicibus Regni non parent, in personis et bonis puniuntur. Poson. art. 31. anni 1546. Si autem haec Coloni fecerint, Domini se superinde iuramento expurgent, et ipsi Coloni proscribantur; ac si

non posset: ne tali casu principalis Iure suo destituatur, inductis in Capitulum, vel Conventum, vigore mandati alicuius Iudicis ordinarii, vicinis et commetaneis, qui tali executioni interfuerunt, poterunt ii, ipsam, penes alterum superviventem Executorem, sub iuramento referre. Quae hoc modo quoque relata, robur suum habere consuevit, praesertim in statutionibus, et aliis, in quibus

praecavere solebat. Tertio, an Iudex alterutri partium, vel etiam utrique consilium et informationem dare debeat? Et quod sic, multos arguere ex hoc, quod videlicet nemo melius et utilius consulere et informare possit, quam qui secundum consulta sua postea iudicabit, et sententiam proferet. Quod autem non, dicunt alii, Iudicem esse tertiam personam, inter Actorem, et In-causam-attractum, quos exaudire, neque uni magis autem, quam alteri

vetari, hoc autem admitti solere; quia apud omnes nationes, in rebus dubiis, libera est semper consultatio. Quemadmodum et apud Romanos olim habebantur certi Iurisperiti, quos speciali nomine Prudentes vocabant, qui huiusmodi interrogantibus in causis eorum Iuris interpretationes, et suas opiniones dabant quae ex eo, responsa prudentum dicebantur. Iust. lib. 1. tit. 2. Quarto, an liceat item Iudicibus, aliquid a

et parti adversae satisfacere, vide supra quaest. 2. cap. huius. QUAESTIO DECIMA QUARTA. Qui, et quot sunt Ordinarii Iudices Regni? Hi tres. Dominus Palatinus, Dominus Iudex Curiae, et Dominus Secretarius Cancellarius, tanquam personalis Regiae Maiestatis praesentia. art. 15. anni 1536. (qui

Qui, et quot sunt Ordinarii Iudices Regni? Hi tres. Dominus Palatinus, Dominus Iudex Curiae, et Dominus Secretarius Cancellarius, tanquam personalis Regiae Maiestatis praesentia. art. 15. anni 1536. (qui hodie est, Dominus Archiepiscopus Strigoniensis) si praesens fuerit; sin autem non, Locumtenens illius, hoc est, qui sigillum Iudiciale Regiae Maiestatis pro tempore tenet, quem nunc Personalem vocamus. 6. Sigis. art.

Cancellarius, tanquam personalis Regiae Maiestatis praesentia. art. 15. anni 1536. (qui hodie est, Dominus Archiepiscopus Strigoniensis) si praesens fuerit; sin autem non, Locumtenens illius, hoc est, qui sigillum Iudiciale Regiae Maiestatis pro tempore tenet, quem nunc Personalem vocamus. 6. Sigis. art. 1. Item 6. Matth. art. 68. et 1. Vlad. art. 33. 42. et 70.

dicit, potius pedarii, sic dicti, quod olim per praesides constituti, ad discernenda minora iudicia, non vehebantur curru, sed pedibus proficiscebantur ad forum, respectu alterius curulis Magistratus, qui erat Maior, et curru vehi solebat, indeque curulis dicebatur. Vel quod ipsi sententiam non dicebant, sed ab alio dictam comprobabant, moventes se loco, et in partem eius, cuius sententiam approbabant, ambulantes. Propter

erat Maior, et curru vehi solebat, indeque curulis dicebatur. Vel quod ipsi sententiam non dicebant, sed ab alio dictam comprobabant, moventes se loco, et in partem eius, cuius sententiam approbabant, ambulantes. Propter quod, qui ita faciebant, ire in sententiam pedibus dicebantur, ex eoque pedanei, vel potius pedarii vocabantur. Salust. in Coniur. Catil. Ita nunc quoque dicti inferiores Iudices nostri, ab utraque hac

3. Sigis. articul. 4. QUAESTIO DECIMA QUINTA. Qui habent ex istis Vice-gerentes, et qui etiam Magistros Protonotarios, et an semper integro numero Iudiciis interesse debeant? Duo habent Vice-gerentes, Dominus Palatinus, Vice-Palatinum, et Dominus Iudex Curiae,

4. QUAESTIO DECIMA QUINTA. Qui habent ex istis Vice-gerentes, et qui etiam Magistros Protonotarios, et an semper integro numero Iudiciis interesse debeant? Duo habent Vice-gerentes, Dominus Palatinus, Vice-Palatinum, et Dominus Iudex Curiae, Vice-Iudicem Curiae; omnes autem habent suos

abfuerint, Iudicia nihilominus celebrari poterunt. art. 22. anni 1566. QUAESTIO DECIMA SEXTA. Qui, et quot Iudices Tabulae Regiae interesse debent? Dominus Personalis, qui persona saecularis benemerita, Iurium Regni et literarum perita esse debet, cuive Regia Maiestas sigillum suum Iudiciale, cum consilio

1566. QUAESTIO DECIMA SEXTA. Qui, et quot Iudices Tabulae Regiae interesse debent? Dominus Personalis, qui persona saecularis benemerita, Iurium Regni et literarum perita esse debet, cuive Regia Maiestas sigillum suum Iudiciale, cum consilio Dominorum Assessorum, et

Assessoratus de facto convincatur, et eo officio amplius nunquam utatur, et Regia Maiestas, una cum caeteris Assessoribus, et Consiliariis suis, alium, qui videbitur, loco illius statim eligat, 6. Vlad. art. 3. Vel absente sua Maiestate, D. Locumtenens, art. 13. anni 1557. et art. 5. anni 1582.

OCTAVA. Unde sua salaria habere consueverunt? Ex Fisco Regio, sive ex Cameris Suae Maiestatis Regiis, Domini quidem Praelati, et Barones Consiliarii utpote Suae Maiestatis, utriusque ordinis, qui Appellationibus (ac iam Iudiciis quoque Extraordinariis, sive Fiscalibus) penes Dominum Locumtenentem, interesse debent; Item et Domini Praelatus, et Baro, in tabula suae Maiestatis Regia, in singulos dies per

ante omnia quaerere debet; illas divinae Iustitiae subiiciet, et per illam, magis eadem confirmabit Prolog. cap. 6. Siquidem finis legum est Veritas, et Iustitia; quae prima, et summa est Deus ipse, qui fallere nescit, et falli non potest, idque faciendo pro omni posse suo, (quia non est mere hominis posse adimplere legem Domini) enititur dicto Iuramento suo, satisfacere. Secunda, sed suntne leges verae (obiiciet Iudex)

temere de alio iudicare debet, quia licet huiusmodi indicia, animi sint quodammodo signa, Deus tamen scrutans interiora, cor hominis intuetur, et talia foris audit verba, qualia ex intimis proferuntur. Ideoque discretus Iudex, qui interpretatur intentionem Iurantis alteri considerare debet. Quod verba debeant deservire intentioni, et non intentio verbis, 22. quaest. 5. Atque ita de occultis, etiam per Signa externa, non

ad structuram inflectant, et structurae normam, non normae structuram accommodent, quo scilicet opus suum consumari possit. Budaeus in princip. Annot. in Pandect. Quae sufficit in hoc loco dixisse, propter illos, qui soepe in istos impingunt casus. Plura a Theologis petant. QUAESTIO VIGESIMA. Quae poena Iuribus Regni statuta invenitur contra eos, qui Iudices

illos, qui soepe in istos impingunt casus. Plura a Theologis petant. QUAESTIO VIGESIMA. Quae poena Iuribus Regni statuta invenitur contra eos, qui Iudices Regni ordinarios, aut eorundem Magistros Protonotarios, vel etiam Assessores diffamarent, verberarent, vulnerarent, et interimerent? Diffamantibus eos, quod scilicet, verum et Iustum Iudicium non fecissent;

et aberrat, in peccatumque prolabitur, quae quatuor qualitates, continentur in consilio Iethro, dato Moysi, Exod. 18. (dum inquit.) provide de omni plebe sapientes, et timentes Deum, in quibus sit veritas, et qui oderint avaritiam. Quinto et ultimo, nihil faciat prece, precio, timore amore, vel odio, non personam aspiciat divitis, vel potentis, neque pauperis in iudicio

affectus exosos habebant? De quibus etiam supra quaest. 2. cap. 8. Romani autem caput velabant, ut refert Cicer. pro domo sua, et Livius. Quos iam ex Christicolis, soli Domini Bohemi imitantur, qui in criminalibus, nigro velo oculos obvelantes, et hominis cranio dextram imponentes, Iudicium pronunciant, etc. Quibus Tholossan. lib. 4.

eius scientia, eloquentia, et omnis apte, ac apposite dicendi facultas, etiamsi aliquando propositum finem non consequatur, ut proxime dicetur. Ubi Nota, pluribus nominibus eos denotari, qui quoquo modo aliorum causas agunt, atque ob id non abs re fuerit, eosdem paucis declarare. Advocatus igitur dicitur, non solum qui alterius causam agit, exponendo amici desiderium, et alterius desiderio contradicendo, ut

dicetur. Ubi Nota, pluribus nominibus eos denotari, qui quoquo modo aliorum causas agunt, atque ob id non abs re fuerit, eosdem paucis declarare. Advocatus igitur dicitur, non solum qui alterius causam agit, exponendo amici desiderium, et alterius desiderio contradicendo, ut Patronus; sed quicunque alteri praesenti adest in causa, officii gratia, etiamsi nihil agat, aut dicat palam, ut multi volunt, sed

alteri praesenti adest in causa, officii gratia, etiamsi nihil agat, aut dicat palam, ut multi volunt, sed tantum paratus sit, defendere, et Patrono Ius suggerere. Patronus proprie est, qui causam agit, sed accusati; non autem accusantis. Procurator, qui aliena negotia mandato Domini, in absentia eius suscipit, et administrat; vel, ut apud nos moris est, causas agit, tam absentis, quam praesentis principalis.

agat, aut dicat palam, ut multi volunt, sed tantum paratus sit, defendere, et Patrono Ius suggerere. Patronus proprie est, qui causam agit, sed accusati; non autem accusantis. Procurator, qui aliena negotia mandato Domini, in absentia eius suscipit, et administrat; vel, ut apud nos moris est, causas agit, tam absentis, quam praesentis principalis. Unde et Causidicus dicitur, quod in causis; et iudiciis versatur.

vero, quia absolute et universaliter ad omnia constituitur; Iure, vel etiam compositione aliqua utili mediante peragenda; ideo etiam ad omnia, vel ad plus, quam Procurator, constituentem obligare potest. Syndicus est patronus, qui ab universitate aliqua Ecclesiastica, vel Civili constituitur, ad tuendam publicam causam. Orator dicebatur olim, qui una oratione, sive declamatione, totam causam

obligare potest. Syndicus est patronus, qui ab universitate aliqua Ecclesiastica, vel Civili constituitur, ad tuendam publicam causam. Orator dicebatur olim, qui una oratione, sive declamatione, totam causam peragebat. Rabula vero, et nomine, et conditione odiosus; dicitur vel a rabie, vel a ravi, id est, raucitate, quod in negotiis

29. cap. 4. et infra quaest. 9. cap. 12. QUAESTIO VIGESIMA OCTAVA. Qui repellendi sunt a vero Iudicio? Hi Tres. Calumniator a calumniando, id est, decipiendo dictus; qui falsa crimina intendit, et convictus punitur poena talionis Iure Canonico; ast Iure nostro, videtur

QUAESTIO VIGESIMA OCTAVA. Qui repellendi sunt a vero Iudicio? Hi Tres. Calumniator a calumniando, id est, decipiendo dictus; qui falsa crimina intendit, et convictus punitur poena talionis Iure Canonico; ast Iure nostro, videtur solum poena Emendae linguae, vel quod idem est, poena indebitae actionis

puniendus. Ubi Nota, quod hic Calumniator, non dicitur a proprie dicta Calumnia, de qua dictum est supra quaest. 16. cap. 9. sed ab ea, quae generalissime sumitur, et est infida advocatio eius, qui pecuniam, vel quodvis emolumentum accepit, ut alicui negotium agendo, defendendoque faceret, et tamen non fecerit. Cuius poena apud Romanos olim de Lege Remmia fuit, inustio literae K. vel C. in fronte.

et tamen non fecerit. Cuius poena apud Romanos olim de Lege Remmia fuit, inustio literae K. vel C. in fronte. Praevaricator, a praevaricando, id est transgrediendo limitem iustitiae, dictus est, qui et Collusor quoque dicitur, est is, qui vera crimina abscondit, vel qui simulat unam partem diligere, et adiuvare; et tamen alterum adiuvat, prodita causa sui Principalis, dum scilicet proprias eius probationes dissimulat,

Romanos olim de Lege Remmia fuit, inustio literae K. vel C. in fronte. Praevaricator, a praevaricando, id est transgrediendo limitem iustitiae, dictus est, qui et Collusor quoque dicitur, est is, qui vera crimina abscondit, vel qui simulat unam partem diligere, et adiuvare; et tamen alterum adiuvat, prodita causa sui Principalis, dum scilicet proprias eius probationes dissimulat, falsas vero Rei excusationes admittit,

fuit, inustio literae K. vel C. in fronte. Praevaricator, a praevaricando, id est transgrediendo limitem iustitiae, dictus est, qui et Collusor quoque dicitur, est is, qui vera crimina abscondit, vel qui simulat unam partem diligere, et adiuvare; et tamen alterum adiuvat, prodita causa sui Principalis, dum scilicet proprias eius probationes dissimulat, falsas vero Rei excusationes admittit, ut ab impetitione Actoris

ne saltem consilium dent, nedum ad agendum accedant. art. 41. anni 1569. Tergiversator, a tergo vertendo, vel versando, dum scilicet desistit a caepta causa, dictus est is, qui in universum ab actione desistit, Iure Civili, et Canonico, non impetrata abolitione, quae est venia, seu licentia omittendae accusationis, a Iudice sponte data, vel

quam si resumere voluerit, non nisi per gratiam Novi iudicii, id postea facere poterit. QUAESTIO VIGESIMA NONA. Quid tandem Reus, qui et In-causam-attractus nuncupatur? Est omnis illa persona, contra quam aliquis, quovis Iure, ratione, et praetextu, quarumcunque rerum mobilium, vel immobilium, ac factorum, et dictorum agit. Unde recte dicitur a

post exantlatos omnes defensionis suae labores, et processus, inniti; et sese praesertim in criminalibus committere debebit? Hisce tribus. Primo Deo, qui non est volens iniquitatem, et quem, nihil in coelo et terra latet, sed omnia illi plana sunt et pervia, scrutaturque corda, et probat renes, ac occulta et abdita quaeque videt et introspicit; ideoque decipi non potest; ut

CAPUT UNDECIMUM. / De Processu Iudiciario, in Sedibus Comitatuum observari solito. QUAESTIO PRIMA. / An idem sit processus Iuris, seu Iudiciarius etiam in Comitatibus, qui et in Tabula suae Maiestatis Regia? Quanquam secundum Philosophos, Entia sine necessitate non sint multiplicanda, ne res, non necessaria multitudine superfluant: tamen cum in istis processibus sit quaedam, et

Regiae in Iudiciis observari solitae, praeiudicet, et deroget; neve alios Nobiles aliorum Comitatuum ad observationem talium privatarum constitutionum suarum cogat, qui omnino ab ea recepti habentur, 3. tit. 2. Atque ita nihil mirum, si variis in locis varia consuetudo servari reperiatur, quam semper, ibi procedere volens, diligenter investigare debet, ne peccet contra

serie communis attestationis, fiunt literae, post calculantur testes. Exinde fieri debebit Iudicium, etc. Solent fieri exceptiones etiam contra testes, et testimonia fatentium, contra litis consortes, si qui in testem assumpti forent, contra aetates, famam consanguineos, et alios similes, audita, et non visa referentes, etc. Si documenta testium, ad rem probandam non sufficiunt, in supplementum attestationis

strictissime sunt privilegiatae, ut patet art. 3. et 4. anni 1608. et art. 29. anni 1609. Item art. 23. anni 1613. Caetera huc spectantia, ad pleniorem processus huius cognitionem, petenda sunt semper ex primo processu, qui in Tabula Suae Maiestatis Regia, observari solet; et comprehenditur decem prioribus capitibus. Hic autem specialis processus in Comitatibus observari consuevit.

6. Matth. art. 44. et 45. Item 3. art. 19. et 5. art. 17. Item 1. Vlad. art. 45. et 2. eiusdem art. 10. et 3. art. 63. Et qui id facere praesumpserit, ut scilicet Romam conquestum eat, vel in prima instantia in Curia Romana causam moveat, poenam capitis incurrit, dicto 3. Matth. art. 19. Ubi Nota, quod

quo tam belli, quam messis, vindemiae, Iudiciorum generalium, et Comitiorum tempore Sedes Spirituales celebrari Prohibentur. QUAESTIO SECUNDA. / Fueruntne tamen aliqui, qui exemptionis Privilegio a Sede Apostolica gaudentes, nequibant coram Iudicibus Spiritualibus, in hoc Regno commorantibus, attrahi in litem, ut contra tales conquestus, sive rescripta Apostolica, libere apportari

QUAESTIO QUARTA. / Quomodo vocantur literae Appellationis, quae de foro Ecclesiastico extradari solent? Apostoli, qui sunt literae illae, quas nos vulgo transmissionales vocamus, cum causa, ab inferiori, seu pedaneo Iudice, ad superiorem maturioris revisionis gratia transmittitur. Dicti ab apo quod est de et

sive dicto decimo quinto die, quem In-causam-attracto, testimonium Capituli vel Conventus, aut etiam Parochus quispiam citans, a die factae huiusmodi Citationis praefixerit, conficitur libellus, ipsi Vicario porrigendus, qui contineat in se omnem vim acquisitionis, per Actorem intentatae: Cui postea adiungitur Relatio citationis peractae, hoc quo sequitur modo. FORMA CONFICIENDI LIBELLI. Coram vobis Reverendissimo

Gratiani desumi solent, huiusmodi sanctiones. Duodecimus, his omnibus sic praemissis, a Vicario Diocoesano, fit Appellatio, ad Vicarium Metropolitanum, ac ab inde denique ad Nuncium Apostolicum, qui tunc temporis circa Curiam Regiam, ex delegatione Summi Pontificis constitutus fuerit, aut omnino in Curiam Romanam, uti iam dictum est, quaest. 1. (quanquam de facto iam ad Rotam non soleat transmitti

cum commoditate, universa hic simul reposita habebuntur, ut scilicet his sic perceptis et cognitis, ad solidiora et penitiora Iurium, ac legum patriarum penetralia, faciliorem aditum habere possitis. Et quanquam fortassis non deerunt, qui vobis, vel aliud quippiam occipiendum, et magis prosequendum persuadere; vel etiam levitate, exilitateque istius opellae, nauseam et fastidium, ingerere conabuntur, sicque vos, ab ea deterrere et dimovere studebunt: Vos tamen nequaquam

culte libelle,
Non errem; titulus convenit iste tibi.
Mentis odor, sapiens legum fragrantia; Iuris
Insunt deliciae, divitiaeque tibi.
O foelix animi Kitonych, felixque laboris,
Qui instar Sulpitii, Iura verenda docet!
Magnum est, per vastas Iuris dare vela procellas,
Inque sacros, Themidi, spargere thura, focos.
Est maius, causas exculta dicere lingua,
Hosteque de victo, ferre

Ergo liber prodi, livorem temne malorum,
Namque magis Virtus exagitata nitet.
In lucem prodi liber exoptate, refulget,
Insolitum Iuris, te veniente, decus.
Qui parat Ungarici fastigia scandere Iuris,
Te summo affectu perlegere ipse cupit.
Pannonicae gentis qui Iura retexuit olim,
Non Methodo pandit, te meliore, viam.
Nubibus expunctis errorum Palladis

In lucem prodi liber exoptate, refulget,
Insolitum Iuris, te veniente, decus.
Qui parat Ungarici fastigia scandere Iuris,
Te summo affectu perlegere ipse cupit.
Pannonicae gentis qui Iura retexuit olim,
Non Methodo pandit, te meliore, viam.
Nubibus expunctis errorum Palladis arte,
Iridis, ut nitidae, flamma corusca micas:
Non igitur fuerint relegenda volumina legum

INSIGNIA DOMINI IOANNIS KITHONYCH
Quanta, Kithonitium signum, mysteria gestat?
Quam multa hic grato, lumine posta legis?
Quid notat ursus? Eum, qui sit piger, et rudis illum?
Qui non naturam perpolit arte suam,
Non est hoc vitio mersus Kithonithius, extra est:
Ille animum multis artibus erudiit.
Castaneae fructus, quid utrinque; Cydonia

INSIGNIA DOMINI IOANNIS KITHONYCH
Quanta, Kithonitium signum, mysteria gestat?
Quam multa hic grato, lumine posta legis?
Quid notat ursus? Eum, qui sit piger, et rudis illum?
Qui non naturam perpolit arte suam,
Non est hoc vitio mersus Kithonithius, extra est:
Ille animum multis artibus erudiit.
Castaneae fructus, quid utrinque; Cydonia signant?
Hinc studii spinas, hinc et

hac, Pylis saecula longa, senis. ALIUD G.D.M. Ioanni Kitonich, Domino, olim suo.
Quantum laudis habent, Authores, iura verenda
Imperii sacri, qui excoluere probe.
Tantum promeruit Kithonithius, inter eosdem,
In classes redigens, patria Iura, breves.
Hic etenim, a tanto decursu temporis unus,
Dispersas leges sedulitate colens,

IN EANDEM EFFIGIEM. G.D. IOANNIS KITONICH.
Illius hic vultus, frons haec, ea lumina; Iura
Qui solus methodo dirigit Hungariae. AD EUNDEM C. D. AUTHOREM.
Si quando poterunt perire Iura
Regnumque Hungariae Inclytum, potest nunc

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report