Your search found 28609 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 25232-25423:

naturalis ordinationem hanc exsequendi via est ut illi sic dictas vicinias non publicent et, si quis e parochianis memor prioris usus rationem intermissionis huius deposcat, eum capacitent quod peregrinationes eiusmodi debeant esse voluntariae, officium autem suum sit illis, qui proficisci nolunt, ordinariam devotionem peragere. 3 Nisi impediveris ne parochi publicationem hanc instituant, indubie complures id ita malitiose facient ut facile inde ingratus aliquis effectus sequi possit. 4 Quare id tibi notificandum

effectus sequi possit. 4 Quare id tibi notificandum esse duxi, ad hoc ut tu pro tua prudentia efficax rei huic remedium ponas. 5 Ego certe eos diserte instruendos esse puto quod mens tua ea fuerit ne illi amplius vicinias promulgare ausint. 6 Qui autem aut id fecerit aut prohibitionem processionum plebi diserte publicaverit, eum condignas inobedientiae suae poenas daturum. 7 Vale, meque ut facis ama. Jakovlye, 24. Septembris 1793.

Volupe (NAZ, EAE, vol. 113, nr. 134.) mihi fuit e litteris Philippi nostri intelligere vos salvos Viennam appulisse. 2 Precor ut valetudo tibi constanter faveat et negotia tua optatum obtineant cursum. 3 E Francisco, qui me his diebus inviserat, didici te commissionem petiturum coram qua de sparsis contra te calumniis te purges. 4 Ut vel capita calumniarum harum in forma probante proferre possis, debes habere copiam capitularis et Briglevichianae instantiae; quae enim adversus te

Kolanović submittam, quorsum ultima huius me conferre constitui. 38 Non obliviscaris tibi procurare libellos quos tibi iam indicaveram, nempe descriptionem Bottany Bay et historiam itineris Angli, si bene recordor, Alzil, qui post Kockium octo annis occidentales Americae oras perlustravit. 39 De successu negotiorum tuorum si tibi molestum est me de tempore in tempus edocere, mihi sat erit si eum Francisco breviter indicaveris, una eidem

adhaesisse puto. 9 Hos defectus ut adurgeas, non tantum tua, sed et mea interest. 10 Forte seu Peyrusii seu Malaspinae seu Angli illius (nomen mihi excidit, tu illud inter tua litteraria indubie habebis), qui iussu defuncto Russiae imperatricis proximiora Americae litora pertentebat, diaria; forte continuatio Robertsonii, Americanae suae historiae, iam prodiverunt. 11 Forte e continuatione itinerum, quae post Cookium ad septentrionali-occidentalem Americam suscepta

Aponyi tutissime rescire potes. <26 Quare quaeso te, fac me de eo certiorem, uti et de eo qualis adminus prospectiva sit regulandae Dalmatiae et Croatici Litoralis, praesertim in linea vectigalis? 27 Metuo vehementer ne noster Districtus commercialis, qui me frustra reluctante ad Flumen applicitus est, hac occasione a iurisdictione Sacrae coronae avellatur. 28 Ceterum recordaberis quod Archenholtz in sua Minerva memorabile illud brochure, quod de Potemkin prodiit, per frusta edat. 29

Sacrae coronae avellatur. 28 Ceterum recordaberis quod Archenholtz in sua Minerva memorabile illud brochure, quod de Potemkin prodiit, per frusta edat. 29 Ego non dubito quod brochure illud etiam secus haberi possit, si adsit homo qui illud perquirere et constituere sciat. 30 Cum tu habeas eiusmodi hominem, brochure autem illud vix aliquod grossos constare possit, oro te, praesta mihi hanc amicitiam et illud pro me constitue; aveo enim vehementer illud

Chare amice! 1 In (NAZ, EAE, vol. 115, nr. 49) praeiudicium iteratarum legum hactenus nullus Croata potuit penetrare ad Septemviratum; nullus autem propiorem ad id spem habere potuit, quam noster Millos qui antea per octo, ut credo, annos in nostra Districtuali tabula, nunc vero in Regia, iam in undecimum annum servit. 2 Nuper dum ad semel novae 9,2 novae Kolanović ] ovae MS; fortasse duae

Nuper dum ad semel novae 9,2 novae Kolanović ] ovae MS; fortasse duae vacantiae in Septemviratu enatae fuissent, porrexit ille instantiam, una et palatini patrocinium imploravit, qui id illi benigne addixit. 3 Sed tunc Bernath, titulo religionis (quia praedecessor eius fuit acatholicus), Németh vero ex alia politica causa nominati sunt. 4 Nunc improvisa huius promotio novam vacantiam facit, pro qua palatinus nullum

8 Facio id tanto libentius et quod ipse quoque anxie desiderem ut Croatam in illo quoque dicasterio collocatum videre possim, et quod te ipsa hac de causa id libenter praestiturum sperem. 9 Chare amice, nisi tu id tibi cordi sumas, per reliquos, qui nunc in altioribus subseliis sedent, gentiles nostros nullus unquam Croata ad aliquod Hungaricum dicasterium penetrabit. 10 Quare nomine Patriae te exoro ut occasione, in qua nunc constitueris, uti et rem hanc pervincere velis; modum et canales, per quos id

velis; modum et canales, per quos id efficere possis, non est quod tibi suggeram. 11 Haec tibi usus rerum et grave, quo polles, iudicium ultro indicabunt. 12 Pro aliqua tantum tui directione tibi significo, quod Millos amicum habeat comitem Amade, qui iam occasione nupernarum vacantiarum instantiam eius sustinebat et cui ille nunc etiam Viennam scribit. 13 Si haec littera illum Viennae deprehendet, posses rem cum illo concertare; sin, posses fortasse apud communem tibi et Amadeo amicum Sau...

Patere ut pro iure amicitiae, quae inter nos viget, coniecturam meam tibi ingenue aperiam. 30 Invalescit in dies magis opinio illa publici quod aliqui e tuis officialibus concitent Colapianos tuos subditos ne se contributioni submittant. 31 Si qui eorum hac de causa intercepti sunt, gravis suspicio mihi suboritur quod idem officialis tuus, qui eos ad id te inscio sufflaminabat, metuens ne per illos prodatur, apud te agat ut illos reclames. 32 In hunc autem casum vides ipse quod comitatus tibi deferre non

30 Invalescit in dies magis opinio illa publici quod aliqui e tuis officialibus concitent Colapianos tuos subditos ne se contributioni submittant. 31 Si qui eorum hac de causa intercepti sunt, gravis suspicio mihi suboritur quod idem officialis tuus, qui eos ad id te inscio sufflaminabat, metuens ne per illos prodatur, apud te agat ut illos reclames. 32 In hunc autem casum vides ipse quod comitatus tibi deferre non possit, immo quod ad eius officium pertineat authorem culposae huius machinationis detegere et

vinculum intercedat, spero te potiorem huius, quam illius, rationem habiturum. 15 Quod si tamen potentia Amadei omnibus his praevaleret, tum vero te per sacrum amicitiae titulum obtestor ut eum disponas quo ille tecum collaboret ut eos adminus, qui in similli casu Sigraio concessi sunt, favores consequar, nempe integrum salarium et comendatiam. 16 Ego Amadeum nunquam offendi, spero proinde quod id omnino facturus sit. 17 Utprimum de tota re certi quid

re ipsa impediat, ea sum honestate quod ego ipse iubilationem cum aliqua diuturni mei servitii remuneratione peterem. 5 Nunc ad ipsa comitatus acta tuto possum provocare quod omnes administrationis publicae partes ad eum ordinem reduxerim, et porro etiam conservem, qui in paucis comitatibus viget. 6 Probat hoc vel illud quod, qui me suffodere conantur, nullum specificum in aliqua administrationis parte defectum adferre sciant, sed vel falsos vel violenter detortos disordines mihi obiciant. 7 Ego archivum in

diuturni mei servitii remuneratione peterem. 5 Nunc ad ipsa comitatus acta tuto possum provocare quod omnes administrationis publicae partes ad eum ordinem reduxerim, et porro etiam conservem, qui in paucis comitatibus viget. 6 Probat hoc vel illud quod, qui me suffodere conantur, nullum specificum in aliqua administrationis parte defectum adferre sciant, sed vel falsos vel violenter detortos disordines mihi obiciant. 7 Ego archivum in disornatissimo statu deprehendi, reduxi, et conservo illud in tali ordine

qui me suffodere conantur, nullum specificum in aliqua administrationis parte defectum adferre sciant, sed vel falsos vel violenter detortos disordines mihi obiciant. 7 Ego archivum in disornatissimo statu deprehendi, reduxi, et conservo illud in tali ordine qui in nullo forte alio comitatu reperitur. 8 Ego negotium contributionis ita intricatum deprehendi quod non nisi improbo per me ipsum suscepto labore post triennium illud ad statum currentem reducere potuerim, in quo illud hodiedum conservo.

30 Ego collapsam paene sub commissariatica administratione rem sericeam ita restitui ut superiora dicasteria eius directionem etiam per reliquos duos comitatus superiores mihi concrediderint. 31 Cum hac in re nemo eas notitias habere possit, quas ego, qui hoc negotium inde a triginta annis continuo ferme manipulo, nisi ego directionem hanc duobus adminus annis adhuc retineam et ad currentem pedem reducam, vereor admodum ne institutum hoc notabile capiat detrimentum. 32 Cum intra unum aliumve annum

cassae orphanotrophialis in celebranda mense Novembri congregatione ad motum ponere constitui. 37 Negotium hoc nihilo minoribus, quam cassa xenodochialis fuit, difficultatibus implexum est. 38 Agnoscunt omnes quod negotium xenodochii non nisi per me, qui de cassis regnicolaribus inde ab earum origine usque meum ad Tabulam regiam transitum in Consilio retuli eo, quo pertigimus, perduci potuisse. 39 Vereor ut negotium etiam orphanotrophiale per alium ad optatum finem perduci possit. 40

perduci potuisse. 39 Vereor ut negotium etiam orphanotrophiale per alium ad optatum finem perduci possit. 40 Atque, ut omnia haec perficiam, non nisi biennio, aut ad summum triennio opus habeo. 41 Quare si haec omnia iis, qui ad clavum sunt, debite ob oculos ponas, agnoscent indubie publici interesse ut ego per hoc adminus tempus (si adhuc Deus tam diu vitam prolongare dignatus fuerit) in officio conserver. 42 Ut autem id re ipsa praestes, per veteranam nostram amicitiam te etiam

praestiti; effeci enim ut non tantum specimen collectae per illum mannae Excelso Consilio pro instituenda proba submittatur, sed etiam ut ille principi pro anticipatione alicuius summae, quam postulat, nomine publico commendetur. 3 Quod falsi de me rumores, qui ideae me iubilandi ansam dederant, iam sopiti sint, etiam a Camerae praeside intellexi. 4 Hic vir hac occasione sincerum omnino meum amicum esse ostendit. 13,4 sincerum... esse] auctor pronomen se omisisse

5 Video quod in illo aetas ipsa obfirmet constantiam et infractam animi honestatem. 6 De praetenso illo Anschuss res ita se habet. 7 Nosti ipse quod imminente iam urbi nostrae inimico, cives tui et capitulares, qui alias civitatenses aversantur, conspiraverint quod nullum currum supellectile oneratum, immo nec ullum alicuius considerationis hominem Zagrabia dimittere velint et in hunc finem ad omnes exitus vigilias authoritate propria collocarint. 8 Nosti quod 26-ta Martii

hac totus civitatis magistratus compareat et cum comitatensi mixtim consideat. 12 Res haec optatum omnino effectum produxit; licet enim cives omnium iurisdictionum diu se pervicaces exhibuerint, ad iteratas tamen et meas, et vicecomitis, sed praesertim Volgemuthii, qui media ferme hora contionatus est, adhortationes eo res perducta est quod cives comitatenses declaraverint se nullos amplius cum civibus congressus habere velle et vicissim, sed singuli propriae iurisdictioni parere velint.

illos, apud quos rumor ille de illo odioso Anschuss invaluit, ad dictum protocollum et videbunt qualia mendacia in re adeo publica et evidenti contra me spargantur; una reflecte eos quod hinc metiri possint quam fidem adhibere possint aliis sinistris rumoribus qui de privatis meis factis per inimicos meos sparguntur. 21 Quod de magnatum et cleri per magistratuales contemptu scribis, perinde solenne mendacium est. 22 Magnates quidem per ignaviam suam de pristina sua existimatione apud totum publicum re ipsa

sparguntur. 21 Quod de magnatum et cleri per magistratuales contemptu scribis, perinde solenne mendacium est. 22 Magnates quidem per ignaviam suam de pristina sua existimatione apud totum publicum re ipsa multum amiserunt. 23 Ille tamen, qui characteri illorum competit, extrinsecus honor per nullum magistratualem negatur. 24 Quod clerum adtinet, tibi competentem reverentiam credo quod nullus magistratualium hactenus negaverit. 25 Quod si tamen per insperatum evenisset, cur

Idaeae de organizanda Regni Diaeta Idaea quattuor Regni Statuum diserte determinanda. §-o 1-o 1 Ut Diaeta rite organizetur, ante omnia determinari debet quot et qui sint Status Regni? 2 Ac de eo quidem constat quod Hungaria quattuor Status habeat; verum qui illi sint, in eo discrepat ipse stylus curialis. 3 Ingressus articulorum Diaetalium omnesque publicae comitatuum expositiones hunc

Regni Statuum diserte determinanda. §-o 1-o 1 Ut Diaeta rite organizetur, ante omnia determinari debet quot et qui sint Status Regni? 2 Ac de eo quidem constat quod Hungaria quattuor Status habeat; verum qui illi sint, in eo discrepat ipse stylus curialis. 3 Ingressus articulorum Diaetalium omnesque publicae comitatuum expositiones hunc titulum gerunt: Nos universitas praelatorum, baronum, magnatum, et

Secundum usus variavit. 11 Ab hoc ad nostra usque tempora comitia relate ad Statum nobilium et civitatum per repraesentantes, relate autem ad Statum praelatorum et magnatum viritim convocantur, adeoque: 1-o quod ius viritim comparendi nemini, nisi qui ad hos duos Status refertur, competere possit; 2-o quod potestati legislativae, dum aliquam regulationem suscipit, nec lex, nec usus obstare possit; ubi tamen diserta lex praexstitit, hanc non nisi e subversante reali aliqua causa mutari expedit; usum, si temporis

hanc non nisi e subversante reali aliqua causa mutari expedit; usum, si temporis iniuria aut partium studio irrepsit, abrogare, si proficuus censeatur, in disertam legem referre interest. 12 Certum enim est publicam Regni administrationem propter usus eiusmodi qui, quia diserta lege non sunt definiti, loco et tempore variare solent, fluctuare; his praemissis Quibus ius suffragii in Diaeta porro etiam relinqui expediat? — Statui praelatorum ius personalis suffragii

Quibus ius suffragii in Diaeta porro etiam relinqui expediat? — Statui praelatorum ius personalis suffragii porro etiam relinquendum. §-o 3-o 1 Relate ad obiectum A. erunt fortasse aliqui qui praelatos imposterum per repraesentantes ita evocandos esse existiment ut aliquot tantum nomine etiam reliquorum episcopi compareant. 2 Verum id quidem rationibus reipublicae minime conducere videtur. 3 Legislatores distinctionem Statuum non alia

suos per Vice--Comites, ita episcopi per vicarios diaeceses suas interea facile possunt administrare; quare tam praelatorum quam et magnatum personalis evocatio porro etiam conservanda, sed id tantum rite expendendum videtur: quinam ad hunc, qui vero ad illum Statum reipsa referantur? Titulares episcopi porro ad comitia non evocandi. §-o 4-o 1 Quod Statum praelatorum adtinet,

1 Relate ad Statum magnatum. In prima et secunda regum epocha pro magnatibus non nisi Barones Regni et Comites Parochianos, id est Supremos Comites, habitos fuisse palam est. 2 Constat quidem diplomatice quod iam in prima regum epocha, qui minimae alicuius rei regiae curam habuit, iam titulum comitis talis rei gesserit, veluti comes falconariorum, comes praeconum, comes piscatorum, comes clitellariorum, comes horreorum, et plane comes

praefectus, v.g. Horreorum Regiorum Praefectus. 3 Exstant enim litterae Ladislai Chuni de 1275. quibus Petrum Betten, iam comitem udvornicorum , primo ad Statum nobilium elevat; constat etiam quod perpetui liberi comites, qui nec Barones Regni, nec Supremi Comites fuerunt, iam sub Bella Quarto et Stephano Quinto viguerint; verum horum etiam praerogativa non in titulari magnatis charactere sed in eo consistebat quod populus talis dominii, in quo ipsis titulus perpetui liberi comitis

verum non constat an titularis eiusmodi baronatus ius suffragii inter magnates tribuerit, et si tribuit, apparet quod titulus realis alicuius officii, quales fuerunt Baronatus Regni, non vero nudum magnatis nomen ius hoc tribuerit. 5 Quod tales, qui super nudo comitis aut baronis titulo gerendo litteras a rege impetrant, constitutio Hungarica pro magnatibus non agnoverit, vel inde patet quod primus ex Hungaris *** Palffy 15**. 7.5 *** Palffy praenomen deest | 15** desunt

comparerent, non tantum Statum praelatorum, sed ipsum etiam nobilium votis longe excederent. 10 Quantas praeterea et quam molestas quaestiones Cancellaria toties quoties superare deberet antequam rex vel regales dimittere possit, nempe: qui sint iam a parentibus divisi et proprium possessorium teneant, qui e contra certam tantum pensionem accipiant; an ex indivisis fratribus uterque, vel tantum senior debeat evocari; an viduae in genere, in specie vero tales, quae nulla

longe excederent. 10 Quantas praeterea et quam molestas quaestiones Cancellaria toties quoties superare deberet antequam rex vel regales dimittere possit, nempe: qui sint iam a parentibus divisi et proprium possessorium teneant, qui e contra certam tantum pensionem accipiant; an ex indivisis fratribus uterque, vel tantum senior debeat evocari; an viduae in genere, in specie vero tales, quae nulla propria bona habent, sed maritalibus iure tantum viduali immanent, evocari debeant?

repraesentantes exigant. 16 Si tamen potestati legislativae visum fuerit hos etiam ad cathegoriam legalium magnatum referre, ad hoc ut inter Statum magnatum et praelatorum aequilibrium conservetur, statuendum censetur ut non omnes, sed ii tantum, qui aliquod seu dicasteriale, seu provinciale officium aut actu gerunt, aut iamiam gesserunt, evocentur. 17 Et hoc de Superiori Tabula. Tabulae Regiae sessio et votum porro relinquendum.

Non possunt itaque primi duo Status ita dividi ut singuli pars una in Superiori, pars alia in Inferiori Tabula suffragium habeat. 6 Et si Inferior Tabula omnes Regni Status complectatur, tum Superior ipso facto supervacanea efficeretur; donec naevus iste, qui certe temporum iniuria irrepsit, emendetur, impossibile erit, ut mox videbimus, iustam votizationis normam stabilire. 7 Interesse proinde videtur ipsius constitutionis ut Inferior Tabula ad primaevum institutum ita reducatur ut eadem non nisi e Statu

alia eaque gravia motiva quae totum absentum Ablegatorum institutum retineri non posse demonstrant; nimirum ratio ipsa admittere non videtur ut una singularis persona, etiamsi sit legalis magnas, ius se per alium repraesentandi perinde habeat sicut tot milia nobilium, qui unum comitatum constituunt. 9 Sat ipsis favoris constitutio attribuit per id quod, si compareant, personali voto fruantur; si iusta de causa absint, principium illud valere debet quod praesentes pro absentibus concludant.

ipsis favoris constitutio attribuit per id quod, si compareant, personali voto fruantur; si iusta de causa absint, principium illud valere debet quod praesentes pro absentibus concludant. 10 Denique vel suffragia omnium, qui absentes magnates repraesentant, Ablegatorum pro curiatis, id est pro votis Status magnatum reputari deberent, vel connumerari ad vota Status nobilium ideo quia Ablegati hi absentum ex hoc Statu leguntur. 11 Primum stare non potest quia secus

tantum ad praescripta puncta mandatariatus acceptare observareque debeat, et an ipsi Ablegati a praescripta sibi sententia, etiamsi seu circumstantias interea mutatas videant, seu etiam contrariis argumentis convincantur, recedere non possint? 3 Qui affirmativam sustinent, sequentibus ferme argumentis eam fulcire solent: 1-o, quod Ablegati seu repraesentantes sint tantum organa committentium, per quae hi voluntatem suam manifestant, adeoque quod Ablegati per se nullam personalem habere possint

repraesentantes privarentur voto positivo circa talia obiecta quia non possent ad comittentes suos pro instructione recurrere, proprium autem votum ipsis depromere non liceret, id quod ipsi naturae liberae constitutionis repugnat; in hac enim omnis qui ius habet ad legislationem concurrendi debet etiam potestate gaudere ad singulum obiectum positivo suo voto influendi. 22 Deinde evenit saepe ut aut Princeps proponat, aut secus circumstantiae temporis talia obiecta in Diaeta evolvant quae

2 Nulla unquam aut de novo instituta aut restaurata constitutio fuit quin quaestio de utra 16.1 de utra] deutra ex his modalitatibus adoptanda variis iisque fervidis studiis fuerit agitata; semper status illi, qui pauciorem efficiunt numerum, votizationem per status, alii per capita sustinebant. 3 Qui priorem tuebantur sententiam, eam motivo conservandi inter status aequilibrii fulciebant. 4 Qui

16.1 de utra] deutra ex his modalitatibus adoptanda variis iisque fervidis studiis fuerit agitata; semper status illi, qui pauciorem efficiunt numerum, votizationem per status, alii per capita sustinebant. 3 Qui priorem tuebantur sententiam, eam motivo conservandi inter status aequilibrii fulciebant. 4 Qui posteriori favebant, eo nitebantur fundamento quod singuli ad comitia evocati votum eiusdem ponderis esse debeat et pro sensu

qui pauciorem efficiunt numerum, votizationem per status, alii per capita sustinebant. 3 Qui priorem tuebantur sententiam, eam motivo conservandi inter status aequilibrii fulciebant. 4 Qui posteriori favebant, eo nitebantur fundamento quod singuli ad comitia evocati votum eiusdem ponderis esse debeat et pro sensu nationis non nisi id accipi possit quod pluralitate votorum omnium in complexo sumptorum ablegatorum concluditur. 5

inter ipsa ad invicem eiusdem tabulae membra: ut primum una tabula status aequali numero, v.g. duos aut quattuor continet, iam natura sua impossibilis est votizatio per status; ut enim votizatio per status fiat, deberet singulus e duobus statibus, qui eandem tabulam constituunt, secedere, vota inter se seorsim colligere, sicque cum voto curiato ad communem tabulam redire, quod nec loci nec temporis opportunitas admittere videtur; sed concedamus obstacula haec posse superari, quid si unius status votum pro

§-phis 10-o, 11-o et 12-o attingimus, tolli sicque legis illius effectus etiam quoad 16.10 quoad] quo ad Tabulam Inferiorem procurari possit? 12 Cum tamen non desint qui inordinatum modernum usum porro etiam retinendum arbitrentur, iuvat ipsam etiam quaestionem, an nimirum ordinatam votizationis normam etiam in tabula inferiori introduci expediat, paucis exhaurire. 13 Qui negativam sustinent, eo unice nituntur argumento

12 Cum tamen non desint qui inordinatum modernum usum porro etiam retinendum arbitrentur, iuvat ipsam etiam quaestionem, an nimirum ordinatam votizationis normam etiam in tabula inferiori introduci expediat, paucis exhaurire. 13 Qui negativam sustinent, eo unice nituntur argumento quod per confusum suffragia edendi modum singulares personae minus exponantur sicque aequilibrium legislationis inter principem et status facilius conservetur. 14 Verum dum de introducenda ordinata votizatione

statuum partem consensisse constat; in moderno confuso suffragia edendi modo id nunquam tuto constare potest quia natura paucis illud popularis eloquentiae donum elargita est ut ex arena de proposito sibi argumento diserte perorare possint. 18 Ex his ipsis sunt qui nec pectus ita firmum, nec vocem ita sonoram habent ut in tam vasto cubili, in illo multitudinis strepitu audientiam sibi possint procurare. 19 Itaque eventus deliberationum ab iis unice ferme pendet quibus aut utrumque hoc donum aut pectus adminus ita firmum

modus secum fert, describere odiosum foret, effectus eorum sunt quod per hos existimatio gentis Hungarae grave apud exteros detrimentum patiatur; dein quod sacrum legislationis ius profanetur; in moderno enim confuso suffragia emittendi modo occasionem habent homines, qui nonnisi auditores esse deberent, clamores suos etiam cum minori Ablegatorum parte coniungendi sicque exercitium potestatis legislativae, quod ipsos non respicit et pro quo nec sufficientem habent capacitatem, usurpandi; sed de hoc in politia comitiorum uberius.

absentum magnatum. 3 2-o: Quod privatis aliquibus individuis veluti praepositis, abbatibus, et possessionatorum religiosorum superioribus personalia vota concessa fuerint. 4 Iam vero horum vota votis Ablegati unius comitatus, qui plura saepe millia nobilium repraesentat, aequiparari non posse luce meridiana clarius est; ac his quidem impedimentis non secus, quam ut iam supra dictum est, per abrogationem abusus huius subveniri potest; ut enim debitus in exercitio potestatis legislativae ordo

viget, varietas non admittit ut id ad geometricam reduci possit proportionem. 8 Iustum tamen videtur ut ea adminus, qua licet, parte ad aliquam proportionem accedatur; haec autem per classificationem comitatuum obtineri posse videtur ita ut iis comitatibus, qui 1-ae classi adscribentur, maior tantisper votorum numerus concedatur et sic a proportione de aliis. 9 Prima e converso civitatum classis eum numerum votorum obtineat quem ultima classis comitatuum, et sic de reliquis classibus a proportione, vel vero ut

primae classis duos, 2-ae unum deputatum habeant, 3-tiae classis duae unum alternative ex singula civitate ablegatum mittere possint. 10 Equidem nec hac quidem ratione genuina illa et geometrica proportio stabilietur, accedetur tamen ad eum, qui in complicatione obiecti huius possibilis est, modum, sicque tandem omnium, ut supra ostendimus, populorum, qui partem legislationis habent, exemplo ordinata votizationis ratio etiam in Inferiori Tabula introducetur. Expedit

ablegatum mittere possint. 10 Equidem nec hac quidem ratione genuina illa et geometrica proportio stabilietur, accedetur tamen ad eum, qui in complicatione obiecti huius possibilis est, modum, sicque tandem omnium, ut supra ostendimus, populorum, qui partem legislationis habent, exemplo ordinata votizationis ratio etiam in Inferiori Tabula introducetur. Expedit nationem in plures status dispescere, sicque plura constituere corpora legislativa.

actu eidem subrepere soleat. 6 Itaque si solus princeps et legislativam et executivam potestatem exerceat, unius ad summum personae interesse cum communi totius populi bono in collisionem venire potest; et ideo, si tales semper principes haberi possent qui omne proprium interesse sacrificent et unice commune subditi sibi populi bonum pro scopo sibi praefigant, si hi praeterea tales semper habere possent ministros qui nihil unquam de proprio suo interesse consiliis suis admiscerent, nulla ne cogitando quidem concipi posset

cum communi totius populi bono in collisionem venire potest; et ideo, si tales semper principes haberi possent qui omne proprium interesse sacrificent et unice commune subditi sibi populi bonum pro scopo sibi praefigant, si hi praeterea tales semper habere possent ministros qui nihil unquam de proprio suo interesse consiliis suis admiscerent, nulla ne cogitando quidem concipi posset melior gubernii forma quam simplex et illimitata monarchia. 7 Si optimates soli et legislativam et executivam exerceant

magistratibus concrediderit. 9 In hac imperii forma quot 18.9 quot] quod ferme capita populus numerat, tot privata interesse communi bono adversantur, pauci enim semper sunt e populo qui non suum, sed commune bonum spectent; inde tantae in hac gubernii forma turbae, tot internae discordiae quae in aperta plerumque civilia bella errumpere solent, inde tam facilis ad anarchiam lapsus, ita ut haec inter omnes tres puras imperii formas pro

limitibus constrictum populum, apud quem illibata adhuc morum probitas ita vigeat ut nec ambitio nec avaritia cives corripuerit, potiorque eorum pars prona sit ad privatum suum interesse utilitati publicae sacrificandum. 10 Praeviderunt haec iam vetustissimi, qui pro aliquo populo constitutionem efformandam susceperunt, legislatores, et ideo, qui vel pro tantisper aut extenso aut corrupto populo leges dictarunt, ut intentum publicae felicitatis scopum obtineant iam democratiam aristocratia temperavere,

nec ambitio nec avaritia cives corripuerit, potiorque eorum pars prona sit ad privatum suum interesse utilitati publicae sacrificandum. 10 Praeviderunt haec iam vetustissimi, qui pro aliquo populo constitutionem efformandam susceperunt, legislatores, et ideo, qui vel pro tantisper aut extenso aut corrupto populo leges dictarunt, ut intentum publicae felicitatis scopum obtineant iam democratiam aristocratia temperavere, diviserunt nempe cives in duas classes, primam constituere e paucioribus qui alios

ideo, qui vel pro tantisper aut extenso aut corrupto populo leges dictarunt, ut intentum publicae felicitatis scopum obtineant iam democratiam aristocratia temperavere, diviserunt nempe cives in duas classes, primam constituere e paucioribus qui alios prudentia, usu rerum gerendarum, quodque inde suapte sequi solet, opibus praecellebant, quos senatores patricios aut optimates vocavere, hisque et honoris et authoritatis praerogativam attribuerunt. 11 In aliam classem reliquum populum

compellat. 12 Verum ne hoc quidem instituto scopum suum assecuti sunt veteres legislatores; eventus enim ipse ostendit quod nec optimatum authoritas continendo, donec viritim ad comitia confluebant, populo par fuerit, et quod ambitiosi optimates, qui ad arripiendam summam potestatem aspirabant, si artem popularem auram captandi probe tenuerunt, populo ipso ad assequendum propositum suum facilime uti potuerint; omnes enim veteres respublicae aut plebis licentia per anarchiam et internas discordias interierunt, aut

unquam illustriori argumento confirmatum fuit vetus illud politicum axioma, quod democratia non nisi parvo angustis limitibus constricto et puris adhuc moribus praedito populo conveniat, quam hoc Gallorum facto; e defectu enim intermedii inter principem et populum status, qui effervescentes repraesentantum multitudinis impetus cohibere et moderari possit, in tantam inciderunt anarchiam ut omnis personae et proprietatis civium securitas penitus eversa sit utve secuta inde in ipsam nationem damna vix saeculum sarcire

commutare nisi gravis aliqua causa et praesens utilitas subversetur, haec autem vix, ac ne vix quidem assignari potest. 10 In Anglia rex ipse caret iure propositionis et, si subsidia petat aut aliud quid proponere velit, per ministrum suum (qui ipsa hac de causa ut districtus alicuius repraesentantem in Inferiori Tabula agere possit, semper procurare solet) per ministrum, inquam, suum, non qua talem, sed qua loci talis repraesentantem id perficere solet. 11 Ut primum sola

tales, sed qua lords, id est magnates, ius suffragii habent, reliqui duo in suo esse permaneant; vel vero ita ut Status quidem praelatorum pro distincto porro etiam consideretur, sed Status magnatum et nobilium, qui alioquin honoris tantum praerogativa differunt, in unum redigatur. 16 Numerus Statuum post illum, quem ultima Diaeta iam fecit, passum ad quinque ea ratione augeri posset ut ab exemplo oppidorum Haidonicalium et Iazigum omnibus florentioribus

autem ille vel minimam ultra ratam medietatem partem obtinet, iam est arbiter totius legislationis, iam minor illa pars, quae Statibus remanet, impedire non potest quominus tales perferantur leges quae non omnibus simul sumptis corporibus legislativis, sed illi tantum, qui potiorem eius partem habet, conducant; verbo iam Status retenta solum forma, reipsa omni legislationis exercitio privantur; nihil igitur reliqui esse apparet quam ut, ubi duae Tabulae ad invicem discrepant, omnes in unum Status conveniant, ibi negotium denuo discutiatur

37 Fiet hac ratione ut graviora obiecta per simultaneas consultationes melius quam per partiales discutiantur; ut congregatis in unum corpus Statibus singula individua plus commune nationis bonum quam Status sui spiritum, qui, dum res in propria Tabula agitatur, plerumque obrepere solet, respiciant; ut, licet aliqua bono publico minus proficua sententia, dum res in propria Tabula agitaretur, in uno aliove Statu pluralitatem obtinuerit, re tamen in simultanea consultatione melius discussa

in uno aliove Statu pluralitatem obtinuerit, re tamen in simultanea consultatione melius discussa complura ipsius huius Status individua in meliorem sententiam transeant sicque prior sententia in ipso hoc Statu pluralitatem amittat; ut leges non per Status, qui, donec seorsim agunt, nationem non repraesentant, sed per nationem ipsam, quam omnes simul constituti Status reipsa repraesentant, perlatae esse dicantur; fiet denique ut et pars illa legislationis, quae Status respicit, illibate conservetur, et aequilibrium

ut multiplices habeat concurrentia ad legislationem Statuum individua in suam partem pertrahendi modos, id autem si fiat, iam inefficax reddatur illa, quae Statibus competit, pars legislativae potestatis, et omnia demum ad Principem arbitrium recidere debeant, omnes populi, qui temperata gubernii forma gaudent, amplius aliquid in ipso legislationis exercitio nationi tribuendum existimarunt, ad hoc ut per id vis executivae, quam Princeps habet, potestatis temperetur. 6 Angli per negatum Principi ius propositionis,

sua importat, et tamen, quod diserte necdum definitum est, obiectum per quod aequilibrium exercitii legislationis inter Principem et Status ad maiorem proportionem reduci potest, nimirum ordo assumendarum, quas utrumque legislativum corpus facit, propositionum. 9 Qui regiis propositionibus primum locum assignant, praeter dignitatem Principem art. Vlad. decr. *** 20.9 *** vacat spatium numero articuli inscribendo, ut videtur sententiam suam tuentur. 10 Qui

Qui regiis propositionibus primum locum assignant, praeter dignitatem Principem art. Vlad. decr. *** 20.9 *** vacat spatium numero articuli inscribendo, ut videtur sententiam suam tuentur. 10 Qui hanc Statuum propositionibus, quas improprie omnino gravamina appellamus, vindicare volunt, legem illam contrario usu abrogatam, et in subsequis comitiis semper gravamina Statuum prius superata ac tum demum propositiones regias de subsidiis definitas fuisse

comitialibus deliberationibus subiicienda sint? §-o 21-o 1> Iam quoad obiectum E. <2 Hanc quoque quaestionem, nimirum: an ipsa constitutionalia obiecta comitialibus deliberationibus subiaceant, per omnium eorum, qui mixtam imperii formam adoptaverunt, populorum legislationes agitata fuit. 21.2 Hanc… quaestionem] melius seu haec… quaestio seu agitatam esse constat (aut simile quoddam), si Latine dictum esse velis

si aut princeps, aut aliquod corpus civium, aut ipse etiam populus totum summum imperium vi arripiant, tunc nulla constitutio exsistere potest, sed enascitur arbitraria monarchia, aristocratia vel democratia quae, nisi postea adminus seu expressus seu tacitus illius, qui antea aliquam summi imperii partem tenebat, consensus accedat, unice in vi fundatur. 8 E converso si populus ipse seu principi omnes summi imperii partes sponte deferat, seu illas in corpus aliquod patriciorum ultro transferat, seu denique, statim ac primam

sarta et tecta conservetur; cum privilegiorum collatio ad gratialem summi imperii partem referatur, privilegium vero sit exemptio a lege communi, adeoque per eorum collationem in iacturam communionis legislativae potestatis, quae nationi competit, agi possit, qui limites exercitio collationis privilegiorum poni debeant? 19 Denique nisi comitia sint perpetua, an principi provisionales leges ferendi potestas competat? 20 Si ita, qualiter id constitui possit ut

ut nihilominus competens nationi legislationis communio nihil detrimenti pariatur? 21 Haec relate ad principem. 22 Relate ad nationem ipsam, ut haec pariter delata sibi per constitutionem iura ordinate exercere possit, definiri debet qui pro civibus, id est membris nationis, habeantur; an natio in plures, et quot, ordines dividi debeat; an repraesentantes horum ordinum in comitiis unicum corpus efficere, vel in plura, et in quot, corpora dividi debeant; an singuli status in singulis cameris separatim

corporis assensus non accedat, quod horum nihil mutari possit. 36 Prima propositio ex exemplis iam comprobata est et e principio illo plana efficitur quod nihil sit in rebus humanis quod non eodem modo dissolvi possit quo coaluit; sunt quidem qui contrariam sententiam apud nos iam lege stabilitam esse ex articulo 8-o 1741. contendant, cum ibi dicatur quod fundamentalia (id est constitutionalia) Statuum iura sub sensum diplomaticae clausulae: prout super eorum usu et intellectu regio et

exinde elucescit quod nulla sit pars constitutionis, nulla lex constitutionalis, quae non ius aliquod unius e legislativis corporibus involvat. 39 Iam vero nemo quaesito iure, nisi ipse consentiat, absque iniustitia privari potest. 40 Sunt quidem qui hoc in genere nescio quas inter privatos et corpora legislativa distinctiones somniant; verum omnes hae distinctiones Machiavelismum olent; iustitia semper eadem est, nec admittit exceptionem personarum. 41 Ut pacta serventur, aut mutuo tantum Consensu

Status in particulari ius involvit, alterari possit. 52 E contra, etiamsi omnia omnium Statuum vota concurrant, quod de constitutionali Principis iure sine eius annutu nihil detrahi possit. 53 Et ideo non possumus probare eorum sententiam qui constitutionalia obiecta activitati Ablegatorum seu repraesentantum subtrahenda et, si de aliquo eiusmodi obiecto quaestio occurrat, hanc ad committentes comitatus et civitates, id est ipsum nationis corpus remittendam, neque in eo

autem magistratus civicus ea, quae ad politiam fori pertinent, in eiusmodi casibus diligenter curare solet. De adaptatione ipsius conclavis. §-o 24-o 1 Ad 3-tium; omnes, qui libera constitutione gaudent, populi comitiales suas consultationes exceptis paucis magis delicatis obiectis palam et manifeste peragere consueverunt. 2 Usum hunc, qui etiam in Hungaria hactenus semper viguit, porro etiam retinendum esse suadet ipsa ratio

conclavis. §-o 24-o 1 Ad 3-tium; omnes, qui libera constitutione gaudent, populi comitiales suas consultationes exceptis paucis magis delicatis obiectis palam et manifeste peragere consueverunt. 2 Usum hunc, qui etiam in Hungaria hactenus semper viguit, porro etiam retinendum esse suadet ipsa ratio constitutionis; itaque conclave, in quo sessiones celebrantur, ita adaptari debet ut non tantum pro activis Diaetae membris, sed et pro auditoribus commode

commensurata conclavia constituenda esse censeremus. De facilitando ad domum comitialem accessu et recessu. §-o 25-o 1 Ad 4-tum; ut et molestia omnis et quivis sinistri, qui in tanto curruum et equitum numero facile evenire possunt, casus antevertantur, debet necessarius quoad 25.1 quoad] quo ad | detulit add. manus altera ipsum accessum et

suffragium, nisi forte illud ad perturbandam publicam pacem tendat, in persona aut officio suo turbari possit. De silentio auditorum. §-o 28-o 1 Ad 7-mum; sicut omnes, qui libera constitutione gaudent, populi ad comitiales consultationes auditores promiscue admittunt, ita vicissim inviolabile ab ipsis silentium stricte exigunt; nullus enim maior in comitiis abusus vel cogitari potest quam si sacrum illud exercitii legislationis ius, quod

promiscue admittunt, ita vicissim inviolabile ab ipsis silentium stricte exigunt; nullus enim maior in comitiis abusus vel cogitari potest quam si sacrum illud exercitii legislationis ius, quod natio unice in suorum repraesentantum sinum deposuit, per privatos usurpetur qui plerumque nec prima legislationis principia didicerunt, et qui saepissime nec quaestionis, de qua agitur, statum intelligunt; usurpatur autem illud si auditoribus voces suas repraesentantum vocibus miscere aut plane Ablegatorum sensus

maior in comitiis abusus vel cogitari potest quam si sacrum illud exercitii legislationis ius, quod natio unice in suorum repraesentantum sinum deposuit, per privatos usurpetur qui plerumque nec prima legislationis principia didicerunt, et qui saepissime nec quaestionis, de qua agitur, statum intelligunt; usurpatur autem illud si auditoribus voces suas repraesentantum vocibus miscere aut plane Ablegatorum sensus clamoribus suis suffocare liceat. 2 Non est possibile ut natio, quae abusum hunc

ius potestatis legislativae diu conservare possit. 3 Abusus enim hic tantam factionibus viam pandit ut saepe optima consilia reici, noxias vero leges perferri oporteat; quare statuenda censetur mulcta pecuniaria eaque non nihil gravior contra omnem auditorem qui de comitiali, quod tractatur, obiecto aut vocem emittere, aut clamorem attollere sustinuerit; et ut lex haec effectui mancipetur, constituendi censentur commissarii, qui in galleriis continuo obambulent et praevaricatores huius legis praesidi denuncient; hic vero cognito

oporteat; quare statuenda censetur mulcta pecuniaria eaque non nihil gravior contra omnem auditorem qui de comitiali, quod tractatur, obiecto aut vocem emittere, aut clamorem attollere sustinuerit; et ut lex haec effectui mancipetur, constituendi censentur commissarii, qui in galleriis continuo obambulent et praevaricatores huius legis praesidi denuncient; hic vero cognito summarie facto statutam mulctam ab eodem irremissibiliter exigat cassae publicae inferendam. De sedando comitiorum

comitiis ita numerosis, ut nostra sunt, nullum est magis arduum interioris politiae obiectum quam invenire modum quo effervescens quandoque nuntiorum multitudo et prompte et efficaciter sedari possit. 2 Quod id praesidis authoritati deferri debeat, in id omnes, qui libera constitutione gaudent, populi consenserunt. 3 Verum in modo, quo ille officium hoc suum explere possit, quin tamen laedat suffragiorum libertatem, diversas vias iniverunt; alii ut percussa baculo mensa, alii ut campanulae sonitu praeses nuntiis

videtur. 3 Denique De ordine edendorum suffragiorum. §-o 31-o 1 Ad 10-mum; duo sunt, quae ordinatam edendorum suffragiorum formam turbare possunt: primum si is, qui sententiam depromit, aut saepius interturbetur, aut plane ad silentium per clamores cogatur. 2 Dein si pluribus ad semel proloquentibus nullus alteri vocem cedere velit, sed sic confusi clamores diutius perdurent. 3 Primum eandem ferme cum

posse impediri, et tamen nisi Ablegati ipsi et proprium et totius nationis decorem prae oculis habeant, nunquam impedietur; apud Anglos, apud quos morum gravitas regnat, nulla eatenus regula opus fuit; Galli, cum sint loquaciores, iam eam rationem inire debuerunt ut, qui de obiecto aliquo perorare velit, pridie apud praesidem se insinuare, hic vero sequenti die eodem ordine, quo se insinuarunt, eos ad perorandum admittere debeat. 4 Nisi apud nos deputati ea adinvicem discretione utantur ut sibi vocem mutuo cedant, hic

demptis currentibus minutiis pervidere, in deliberationibus moderationem tueri, impedire unius alteriusve praepotentiam, ne quid adhaereat, intendere, quae prae aliis expedienda sint, determinare debet. 5 Gravis sane et operosus, seu aetas seu eminentia eorum, qui consilio praefici solent, spectetur, labor. 6 Quem tamen inductio currentis protocolli et ordinate elaborata exhibitorum tabella, tum dexteritas directoris cancellariae multum alleviare potest. 7 Inductio protocolli currentis unice ab

ad altiora efformavit. 18 Sicut haec negligere, ita illa, quae externe tantum nitent, aut nonnisi diuturnitate servitii comendantur, interno gremio admovere non expedit. 1,18 expedit] expediti 19 Pro iis, qui in externa manipulatione aetatem cum laude consumpserunt, alia et quidem in linea utili praemia constituenda putarem. 20 Selectum consiliariorum fortasse mercedis etiam exilitas impedit, praesertim cum consilium in limite Regni constituatur. 21

26 Horum conclusa eo dificilius est rectificare quod anteacta aut non ita ut sunt, aut certe praepostere referant. 27 Praesidi vero pro ratificatione tantum conceptus ipsi, non vero acclusa adferantur. 28 Evenit ut moniti etiam a secretariis, qui ex combinatione anteactorum hiatum observarunt, tamen erroneo suo concluso institerint. 29 Quare inductis semel scriptis votis instruendi censentur domini secretarii ut, si quid tale observent, primum moneant referentem; si

tantum rubricas fieri possit, ad iudicium protocollistae exhibitorum pertinet singularia negotia ad concernentes generales rubricas revocare. 42 Qua quidem in re defectus quandoque intercedit. 43 Quare hoc subsellio iudiciosum hominem collocandum puto qui, si fluctuet, ulteriorem a cancellariae directore expetere debeat inviationem. 44 Hanc materiarum distributionem stabilem haud esse posse vel inde constat quod multa negotia, quae principio totum hominem occupant, progressu temporis ita exhauriantur

ego e pervolutione antiquorum anteactorum quod inde ab institutione sua in dicasterio hac non methodicus, sed mechanicus tonus viguerit. 23 Mechanismum hunc ego in eo potissimum colloco quod non collimetur ad realem servitii scopum, qui in eo consistit ut negotia ordinata adeoque breviori via ad effectum dirigantur, sed tantum ut quisque a se opus ea, qua potest, ratione expediat. 24 Inde fit quod saepe tales interrogentur qui non deberent, ii vero, qui interrogari debent, non ita, ut deberent,

in eo potissimum colloco quod non collimetur ad realem servitii scopum, qui in eo consistit ut negotia ordinata adeoque breviori via ad effectum dirigantur, sed tantum ut quisque a se opus ea, qua potest, ratione expediat. 24 Inde fit quod saepe tales interrogentur qui non deberent, ii vero, qui interrogari debent, non ita, ut deberent, interrogentur, sicque negotium, quod una relatione exhauriri posset, saepe per plures protrahatur; quodve saepe, ubi directa dari possent, non nisi palliativa et generalia responsa dentur subalternis

non collimetur ad realem servitii scopum, qui in eo consistit ut negotia ordinata adeoque breviori via ad effectum dirigantur, sed tantum ut quisque a se opus ea, qua potest, ratione expediat. 24 Inde fit quod saepe tales interrogentur qui non deberent, ii vero, qui interrogari debent, non ita, ut deberent, interrogentur, sicque negotium, quod una relatione exhauriri posset, saepe per plures protrahatur; quodve saepe, ubi directa dari possent, non nisi palliativa et generalia responsa dentur subalternis iurisdictionibus.

manipulationis et id pertinere videtur ut innumeris illis de receptione in concivilitatem et coetum recursibus finis imponatur; civitatibusque iniungatur ut omnes, nisi iustae et meritoriae exceptioni obnoxii sint, suscipere debeant. 40 Ita fiet ut non omnes qui petunt, sed ii tantum, qui per civitates iam remoti sunt, recurrant. 41 Haec quoad vim motricem, seu internam manipulationem. 3. De secretariis. 1 Relate ad ordinationem externarum partium

pertinere videtur ut innumeris illis de receptione in concivilitatem et coetum recursibus finis imponatur; civitatibusque iniungatur ut omnes, nisi iustae et meritoriae exceptioni obnoxii sint, suscipere debeant. 40 Ita fiet ut non omnes qui petunt, sed ii tantum, qui per civitates iam remoti sunt, recurrant. 41 Haec quoad vim motricem, seu internam manipulationem. 3. De secretariis. 1 Relate ad ordinationem externarum partium secretarii et concipistae

De protocollistatu consilii. 1 Inducto currenti protocollo, si tabella exhibitorum rite instituatur, et individui huius et temporis, quod illius lectio abripit, lucrum fieri potest. 2 Interea id tantum adnotandum ut inanis ille, qui duo ferme individua occupat, annuae relationis labor sistatur. 3 Ut enim nunc per unum ingentem tomum elaboratur, et nil ferme quam repetitionem 12 menstruarum continet, nulli usui esse potest. 4 Si autem debito modo

protocolli interioris, una cum suo adiuncto et hoc fine, sed et fine connotandarum inviationum consessibus interesse debere puto. 3 Ut copiosa, quae confluunt, exhibita in tempore concernentibus consiliariis transmitti possint, duobus adiunctis, qui vel paragraphos benignorum rescriptorum transcribant, eget. 4 Ne vero resolutiones aliaque exhibita privatis pro mercede communicare possint, officio huic cubiculum in ipsa directoris habitatione assignandum, modernum vero totum personale mutandum

8. De coordinatione status personalis. 1 Ut vel proiectatae quattuor commissiones consistere possint, legalis 22 consiliariorum numerus omnino necessarius evadit. 2 Si Praeses, Primas, Tavernicus, et Thesaurarius, qui a referendo dispensati sunt, et comes Iosephus Erdödy, qui sine stipendio servit, non computentur, actu nonnisi 16 consiliarii numerantur, adeoque desunt sex qui, ut agenda ad ordinatam consistentiam ponantur, suppleri deberent. 3 Singula commissio suo

personalis. 1 Ut vel proiectatae quattuor commissiones consistere possint, legalis 22 consiliariorum numerus omnino necessarius evadit. 2 Si Praeses, Primas, Tavernicus, et Thesaurarius, qui a referendo dispensati sunt, et comes Iosephus Erdödy, qui sine stipendio servit, non computentur, actu nonnisi 16 consiliarii numerantur, adeoque desunt sex qui, ut agenda ad ordinatam consistentiam ponantur, suppleri deberent. 3 Singula commissio suo secretario, concipista, et cancellista providenda sicque

consiliariorum numerus omnino necessarius evadit. 2 Si Praeses, Primas, Tavernicus, et Thesaurarius, qui a referendo dispensati sunt, et comes Iosephus Erdödy, qui sine stipendio servit, non computentur, actu nonnisi 16 consiliarii numerantur, adeoque desunt sex qui, ut agenda ad ordinatam consistentiam ponantur, suppleri deberent. 3 Singula commissio suo secretario, concipista, et cancellista providenda sicque actuarii commissionum abrogandi videntur, adeoque cum actu non nisi tres sint concipistae, unus adhuc benigne

sufficerent, duo adhuc aut adminus unum secretarium titulo etiam infirmitatis, vel legalis absentiae benigne adiciendum existimarem. 5 Cum sublatione interioris protocolli tres statim individua remanerent. 6 E converso protocollistae exhibitorum, qui actu etiam unum adiunctum et duos accessistas occupat, hi ultro relinquendi, immo fortasse titulo tabellae periodicae et cumularis unus adhuc cancellista addendus foret. 7 Cum tamen inducta exhibitorum clausura cancellistae hi haud semper occuparentur, tam hi

titulo adiuncti uni cancellistae 100 florenos 8,24 900 florenorum] sic | 100 florenos] pro abbreviatura fl. scripsi praeberet. 25 Quod supremum est, cum ii, qui scripturisticis laboribus regiis se devoverunt, aut nullam, aut non nisi tardam plane meliorandae sortis suae habeant perspectivam, et aequitas et humanitas exigere videtur ut ab exemplo excelsae Camerae hic quoque inter cancellistas et accessistas classificatio salariorum

universim in ecclesiastica et religionaria dividenda videtur. 12 Negotia dispensationum in matrimoniis, et a votis sollemnibus, abusus item, qui in re indulgentiarum, piarum peregrinationum, et confraternitatum irrepserunt, ad religionaria potius, quam ecclesiastica pertinere videbantur. 13 Ecclestiastica omnia ad sex capita revocanda existimantur:

(4tae) 10-o De dispensatione in rebus matrimonialibus et a votis solennibus. (4tae) 11-o De controversiis quoad spiritualem in personas militares iurisdictionem. (4tae) 12-o Circa emeritos militares qualiter copulandos. (4tae) 13-o De abusibus, qui in re indulgentiarum, piarum peregrinationum, confraternitatum, benedictionum, et concionum irrepserunt, corrigendis. (1mae) 14-o Negotium revisoratus librorum.

sufferendis et aliis nefors in hac parte subsistentibus abusibus corrigendis. (4tae) 56-o Obiecta transpositionis pecuniarum Romam, aut ad extraneas religiosorum aedes. VI. De piis fundis, et quidem: a) de iis qui administrationi commissionis subsunt. (3tiae) 57-o De administratione cassae proprie dictae parochorum. (1mae) 58-o De administratione bonorum aut capitalium abolitorum ordinum, uti et de pensionibus eorundem.

(3tiae) 57-o De administratione cassae proprie dictae parochorum. (1mae) 58-o De administratione bonorum aut capitalium abolitorum ordinum, uti et de pensionibus eorundem. b) De iis qui tantum inspectioni commissionis subiacent. (3tiae) 59-o De quibusvis piis fundationibus ecclesias, seminaria, convictus, xenodochia, nosocomia, domos curatas, deficientum, confraternitates, A.VI,59 quibusvis]-vis postea addidit

(2dae) 10-o De statutione tironum. (4tae) 11-o De conductione et locis collectaculorum militarium. (4tae) 12-o De excessibus militaribus complanandis. ! 13-o De instantiis eorum qui a legionibus dimitti B.1,13 classis numerus deest | dimitti] corr. ex admitti petunt. (3tiae) 14-o De ablicentiatis. (3tiae) 15-o De dimissis ad thermas. (4tae) 16-o De

petunt. (3tiae) 14-o De ablicentiatis. (3tiae) 15-o De dimissis ad thermas. (4tae) 16-o De desertoribus intercipiendis et taglia interceptorum. (4tae) 17-o De fautoribus desertorum puniendis. (4tae) 18-o De iis qui fine vitandae militiae se mutilarunt. (4tae) 19-o De reciprocis provincialium et militarium debitis. (4tae) 20-o De restantiis et convictionibus emeritorum militarium aerario regio compensandis. (4tae) 21-o De cautionibus militarium ducere

(4tae) 13-o Negotia domus fiduciariae. (4tae) 14-o Negotia domus correctoriae. C.1.I,14 post titulum 14. deleti duo tituli, videlicet (4tae) 15-o Negotia orphanotrophii Szempcziensis,(1ae) 16-o Negotium pupillare; qui titulus erat manu altera adscriptus. II. Postalia. (4tae) C.1.II,16 (4tae) corr. ex (3tiae) 16-o De

(2dae) 9-o Negotia internam civitatis regulationem erga positas eatenus querelas tangentia. (4tae) 10-o De querelis contra exactam excessivam concivilitatis magisterii aut sodalitii taxam positis. (3tiae) 11-o De instantiis eorum qui ad concivilitatem aut contubernium suscipi flagitant. (5tae) 12-o De tabella neo-receptorum civium. (3tiae) 13-o De privilegiis et proiectis articulorum cehalium. (4tae) 14-o De relaxatione annorum peregrinationis et paradigmatis.

(4tae) 33-o De pretio et inductione aromatum. (4tae) 34-o De lignis aedilibus ex Austria inducendis. (2dae) 35-o Negotium vectigalis tricesimalis confectionis aut particularium quarundam rubricarum alterationis. (4tae) 36-o Instantiae eorum qui praevaricationis tricesimarum arguuntur. (3tiae) 37-o De quaestu subditorum Ottomanicorum et Graecorum homagiatorum regulando et eorum contrabandis. (4tae) 38-o Negotia cassae commercialis Croatiae.

ratione satis enervetur, si tantum voluminosiora negotia ad commissiones relegentur, reliqua in pleno pertractentur, ipsae commissionum elucubrationes in pleno meritorie referantur, ego priori sententiae adstipulandum puto. 24 Duodecimo: iam vero qui ad quas commissiones destinandi, quomodo negotia inter eos subdividenda, altiori determinationi substerno. 25 Superest ut adhuc subiciatur 11 Planum regulandae politico-cameralis manipulationis.

alios remotiores comitatus Hungariae pertingat, constituendum censetur ut Consilium aut enatam vacantiam concernenti districtui statim notificare proportionatumque pro recursibus tempus constituere, aut omnes inter medio etiam tempore recurrentes praenotare datoque pro iis, qui praeterea recurrere vellent, competenti tempore candidatos proponere debeat. §-o 4-o. Uti et officiorum subalternorum. 1 Et licet anteriores leges id de consiliariis tantum disponant ut ex omnibus regni partibus

ad unius aut paucorum tantum arbitrium recidere. 3 Constituendum itaque censemus ut, quoties commembrum aliquod votizationem postulaverit, haec continuo suscipi debeat, et licet pluralitas unam sententiam adoptet, in gravioribus tamen negotiis consiliarii illi, qui de illa non convincuntur, vota sua separare non tantum possint, sed et debeant. Brevis notitia quibus artibus libertatem Ungaricam domus Austriaca pessumdedit primumque haereditariam, mox etiam

quae et ipsum principem pro modulo suo ex aequo ligant, sint subiecti. 4 Accedit palatini (quem ipsum, ut et conservatores coronae, quod non rex, sed ipsi eligant optimates, magnae libertatis locum habet) par fere principi authoritas, Austriacis semper invisa; qui adeo supra ceteros est elatus ut regem inter et regnum de lege mediator sit eiusque sit muneris civiles, si quos oriri contingat, tumultus componere, cunctis, qui uspiam in Ungaria sint, exercitibus praeesse, principis orphani tutorem agere, invigilare legibus, ac

ipsi eligant optimates, magnae libertatis locum habet) par fere principi authoritas, Austriacis semper invisa; qui adeo supra ceteros est elatus ut regem inter et regnum de lege mediator sit eiusque sit muneris civiles, si quos oriri contingat, tumultus componere, cunctis, qui uspiam in Ungaria sint, exercitibus praeesse, principis orphani tutorem agere, invigilare legibus, ac quemadmodum regnum in suis libertatibus, sic regem in suis iuribus conservare. 5 Multa alia sunt quae ostendant supremam potestatem in principe ex toto non

solio Austriaca domus primum se intrusit, quod brevissime expedio. § 3. 1 A funesta Mohachii clade, quo tanquam ferali ictu afflicta concidit Ungaria, exigui illi, qui supererant, optimates, ut regno consulerent in campum Rákos pro more congregati, insignem bello meritis virum Ioannem Zapolium, prius Transylvaniae ducem, sibi in regem praefecere, quod vel ipsi devincti Austriacae domui authores infitiari non praesumunt. 2

imperatoris sororem occisus nuper ad Mohachium Ludovicus rex funesto Ungariae matrimonio sibi coniunxerat, partes transiit regnumque, cum pro se non potuisset, Ferdinando coepit procurare. 3 Nec defuit sibi Ferdinandus, etsi gravi in imperio bello implicitus, et qui ante Mohachianam cladem ob eius belli magnitudinem affini Ludovico opem ferre recusaverat, tunc regno a Turca misere iam alioquin dilacerato, ut suae ambitioni deserviret, eo non obstante bello novam belli facem misso valido in Ungariam exercitu inferre non dubitavit,

libertate tanto sanguine parta, tanto tempore conservata contra saevos periuri tyranni conatus pugnare levitas est, leves se esse Ungari ultro confitentur. 19 Quin potius confiteantur Austriaci se solos cum evocati Turcae, tum tantorum belli malorum causas esse, qui, ut destructa Ungarorum libertate ad libidinem possent dominari, toties eam gentem (quod facile praevidere poterant) in arma aut imprudenter aut malitiose impellere contra ius iurandum contra humana divinaeque iura non dubitarunt.

sibi vix exigua Ungariae parte eaque ob oppressiones, quas supra docuimus, ita in eum animata ut nihil minus posset sperare quam permissuros post fata sua Hungaros ut suus vi eius declarationis filius succedat. 2 Quid fecit? Imitatus vestigia patrum suorum, qui per continuam filiorum electionem iam centum antea annis domui Austriacae hereditatem in imperio sub vano electionis nomine stabiliverunt, ipse etiam se vivo Maximilianum filium eligi procuravit, sane cum consueto regnum in cunctis suis libertatibus conservandi

hereditatem in imperio sub vano electionis nomine stabiliverunt, ipse etiam se vivo Maximilianum filium eligi procuravit, sane cum consueto regnum in cunctis suis libertatibus conservandi iuramento; qua deinde arte omnes eius successores ad Leopoldi usque tempora usi sunt; qui tandem ad evertendam penitus libertatem fato datus funestus Ungariae rex et hereditatem et despoticum imperium iuxta stabilivit. § 6. 1 Interea attigerat iam aetatem viri Zapolius moxque sive praeteritarum

Interea attigerat iam aetatem viri Zapolius moxque sive praeteritarum iniuriarum memor, sive ambitione occupandaeque totius Ungariae consilio, sive etiam quod Austriacis machinationibus ad id ultro compulsus fuerit, bellum Maximiliano, qui Ferdinando successerat, indixit; quod vario eventu gestum talismodi demum pax est consecuta ut Zapolius Ungaria regisque nomine abstineret, Transylvaniam septemque, quos possidebat, superiores comitatus retineret, Maximilianus Turcae triginta milia ducatorum, Zapolio

Zapolio Solimmannus stetissetque caro Austriacis una muliercula ni plus quam stupenda universo orbi Nicolai Zrinii virtute tam diu ad Szigethum fuisset detentus donec fato suo secutam Zrinii mortem abunde compensavit. 5 Tum vero facile fuit Maximiliano a Selymo, qui Solimanno successerat, homine minime bellicoso et alioquin vel invito in Venetos tendenti pacem impetrare, qua relictis Zapolio, quas hactenus possederat, dicionibus, cum tradendae sibi Maximiliani sorori insisteret, repente eum "seu fato" (ut inquit Florus Polonicus)

tendenti pacem impetrare, qua relictis Zapolio, quas hactenus possederat, dicionibus, cum tradendae sibi Maximiliani sorori insisteret, repente eum "seu fato" (ut inquit Florus Polonicus) "seu veneno properata mors abstulit." 6 Quod mirum minime fuisset ab iis qui nuper Martinusium antistitem et cardinalem, quod suis fraudibus, quibus Isabellam e Transylvania eiecerunt, obstare voluisset, non curata purpurae sanctitate, spreta religione, contempto humano divinoque iure gladio perimi curaverunt.

Sublato hunc in modum Zapolio Transylvanii ipsis acquiescentibus Austriacis Ioannem Bathorium cum successione sibi in principem praefecere, cui Stephanus filius successit, mox a Polonis renitente nequiquam Maximiliano electus; huic Christophorus, isti Sigismundus, qui cum Rudolpho, Maximiliani filio, vivo adhuc patre ab Ungaris Austriaco dolo pro successore electo ita egit ut nec pacem turbaverit et suum pro absoluto declarari fecerit principatum icto cum Rudolpho anno 1606. solenni foedere quo haec omnia

permansit Bocskaio, quam sub iugum miserant Austriaci, Transylvaniae possesio, Lutherani, ut suas etiam haberent partes, in regnum per legem recepti sunt. § 10. 1 Ita avulsa ab Austriacis Transylvania Mathias, qui Rudolpho successit, non satis habuit animi ut iam contra libertatem Ungarorum quidpiam attentaret, omnem tantum cogitationem ad recuperandam Transylvaniam intenderat. 2 Igitur fovere illic turbatores, ipse etiam turbas excitare, mox mediatoris instar se

mox mediatoris instar se ingerere, verbo iis artibus uti quibus facillimum pro omni eventu sibi faceret accessum. 3 Sed enim sors secus tulit, nam, ut est continua rerum humanarum vicissitudo, non solum Mathiae artes optato effectu caruere, sed et Betlenius, qui post non nullos Bocskaio in Transylvania successerat, Ferdinandum secundum Mathiae successorem regno pariter exuit et corona. 4 Bello huic artes potissimum illae, quibus Transylvaniam affectabant Ungari, causam dederunt, accessit foedus Ungariam inter et

Transylvaniam spectaverat, redderetur. 7 Ceterum confirmata hic quoque Lutheranorum libertas quam et ipsam belli causam inter alias Betlenius praetenderat. 8 Mortuo Betlenio Rakoczium Transylvani principem elegere. 9 At Ferdinandus Tertius, qui priori successerat Betlenii foedera praetexens 10,8 praetexens] corr. manus altera ex praetendens a morte eius Transylvaniam, quae iam olim ad Ungariam spectaverat, ad se redire debere praetendebat. 10

vix rebus contra Gallos Suevosque prospere compositis ilico in oppressionem tantum Ungaricae libertatis intendit. 13 Ita regis felicitas funesta semper regni libertati fuit. 14 Ad Rakoczium Ungari ilico confugere, qui rem melioribus tentans proposuit primum aulae regni querelas remediumque postulavit. 15 At illa distracto in alia Turca nihil sibi metuens a Transylvano surda aure cuncta accepit; cum Rakoczius ab Ungaris etiam adiutus insignibus aliquot proeliis ad pacem

in Hungaria] in margine addita in qua supremis viribus tyrannidem occupare constituerat, se posse stabilire. 5 Atque id ipsum etiam exteris ducibus et extraneo milite, cum contra regni leges, tum adversus votum Ungarorum, qui pro intercedente foedere succurri potius Rakoczio contra Polonum voluerunt, perfecit, ac in palatini authoritatem iam tum involavit. 6 Ad occupandam deinde Transylvaniam animum adiecit quod alienatis ob susceptam catholicam religionem a Rakoczio filio

tutor, nefanda perfidia pro se volens occupare Transylvaniam, eundem evocasset. 7 Verum secuti meliora consilia Transylvani in Apafium communi voto consensere significavereque Leopoldo nihil amplius sibi caesareo milite opus esse futurosque in armis contra omnes qui eos turbare non dubitarent. 8 Turca quoque offensus hoc caesaris prioribus adeo adverso foederibus facto bellum coepit meditari. 9 Caesar consultaturus de eius gerendi ratione comitia indixit ac, quoniam ad opprimendam, ut meditabatur, Ungariam

adversus se, non pro se pacem illam factam esse; nam Turca per universam ilico Ungariam tributum exigere coepit, cumque ad caesarem Ungari recurrissent, dare tantum prohibebantur. 16 Petiere igitur liceret adminus sibi suum Constantinopolim mittere ablegatum qui causam eius rei sciscitaretur. 17 Id quoque negatum fuit. 18 Oportuit itaque aut privato quotidie cum Turca Marte confligere aut se spoliari cunctisque fortunis exui ultro sinere, ut adeo funesta hac omnique bello diriori pace sexaginta amplius

ab ipsis Ungaris libertatis iugulo ferrum, petebatur. 20 At ii amplius etiam quam unquam alias de libertate solliciti (quod iniecto per externum militem freno, negata palatini in locum Veselenii electione, sublato, ut non pauci ferebant, Austriaca fraude, qui potissimum timebatur, heroe Nicolao Zrinio, palam ferebatur aulam aperte se liberare velle ab omnibus iis qui inducendo despotico imperio obstare potuissent), surdi ad illa, sinceram 11,20 sinceram] e bonam postea

de libertate solliciti (quod iniecto per externum militem freno, negata palatini in locum Veselenii electione, sublato, ut non pauci ferebant, Austriaca fraude, qui potissimum timebatur, heroe Nicolao Zrinio, palam ferebatur aulam aperte se liberare velle ab omnibus iis qui inducendo despotico imperio obstare potuissent), surdi ad illa, sinceram 11,20 sinceram] e bonam postea emendatum tantum pacem aut apertum bellum postulabant. 21 Ita caesar, tanquam

primum despotici imperii facinus patratus, illustriores eius diaetae viros quasi laesae maiestatis reos, quod suapte servitutem subire noluissent, Posonium ad dicendam causam citavit. 22 Voluit nempe facto comprobare quod ferebatur sufferendos e medio omnes illos qui despotico imperio obstare potuissent. 23 Sed enim praetextus ille ad perdendam omnem Ungaricae libertatis florem non suffecit, oportuit novum rebellionis titulum comminisci ut tandem, quod tanto tempore indirecte machinabantur, Austriaci subversa priori

non substitisset. 9 Itum deinde ad privatorum arces e quibus haud pauci iugo non asueti omnino restitere; quod ulteriorem rebellionis praetextum Austriacis postea subministravit. 10 Veselenius e horum numero palatini illius filius Tököliusque fuere; qui tamen omnes in mentem caesaris vi adacti sunt. 11 Multi ex his in Transylvaniam in suprema necessitate se recepere; e quibus Tökölius, civilis, quod postea secutum est, belli author, mortuo sub obsidione patre fuit.

se tandem aperte declaravit ac vi absolutae potestatis et supremi dominii, quod per compressam rebellionem se in Ungariam acquisivisse iactitabat, certa pro intertenendo milite vectigalia mandavit facturus (ut ipse in diplomate inquiebat) experientiam an, qui in eum tam graviter deliquissent, suam hoc facto oboedientiam, qui autem in fide perstiterint, perseverantiam sint contestaturi. 2 Ita demum mutata omnis in Ungaria regiminis forma, sublata comitia, supressa dignitas palatini, inductus

supremi dominii, quod per compressam rebellionem se in Ungariam acquisivisse iactitabat, certa pro intertenendo milite vectigalia mandavit facturus (ut ipse in diplomate inquiebat) experientiam an, qui in eum tam graviter deliquissent, suam hoc facto oboedientiam, qui autem in fide perstiterint, perseverantiam sint contestaturi. 2 Ita demum mutata omnis in Ungaria regiminis forma, sublata comitia, supressa dignitas palatini, inductus ad continendam, ut dictitabant Austriaci, in fide

universam iterum motum religioni bellum praetendens in sui auxilium commovit Europam. 4 At enim nullum adhuc eorum in Ungariam pervenerat cum Tökölius captis iam aliquot urbibus Cassoviam comitia indixit data integra sincere consultandi libertate et eos etiam, qui caesari paruissent, invitans. 5 Leopoldus, Austriacae nunquam immemor astutiae, non modo id suis Ungaris non denegavit, verum suum etiam illuc misit legatum, nempe quo Tökölium quoquo modo suspectum Turcae redderet. 6 Verum nequiquam; soluta

communem artem recurrit, nempe tollendi e medio omnes illos quos suo proposito adversaturos putavisset. 5 Novum itaque rursus rebellionis titulum comminiscitur eamque a protestantibus initam fuisse conspirationem praetendit quamquam pars longe maxima eorum, qui condemnati sunt, insignes catholici fuere. 6 Delegat itaque Eperiesiense contra iura regni, contra ius iurandum ex meris extraneis iisque flagitosissimis perditissimisque mortalium compositum iudicium sacrilegus imperator. 7 Erigitur media in urbe

extraneis iisque flagitosissimis perditissimisque mortalium compositum iudicium sacrilegus imperator. 7 Erigitur media in urbe obductum lugubri panno theatrum, dilatantur carceres, triginta amplius adducuntur carnifices, miles toto regno veluti venaturus eos, qui inducendae hereditati obsistere potuissent, emittitur discuritque, omnis urbis carceres primoribus regni complentur. 8 Dici non potest quantam illic caedem patraverit Austriaca crudelitas; id sufficiat nosse nulla die, usque

tam delicato caesaris petito quiquam Ungarorum sine discrimine fortunarum 18,26 fortunarum] scr. auctor pro vitae capitisque reluctari. 26 Itaque comitia quidem in id consensere, Tökölius autem cum iis, qui sibi adhaerebant, acriter est protestatus libertatem tot saeculis observatem pulsa Leopoldi tyrannide, maxima nobilitatis parte ea autem, quae remanserat, vi, metu, minis, promissis coacta sufferri haud potuisse. 27 Quis enim credat post data tot pervertendae

coacta sufferri haud potuisse. 27 Quis enim credat post data tot pervertendae libertatis ab Austriacis indicia Ungaros, ni coacti fuissent, in id consensuros? § 19. 1 Utcunque sit, Leopoldus, qui non tam vano hereditatis nomini tantas prodegerat astutias, quam ut tandem, quod peiuscule nuper illi successerat, inducta despotica regiminis forma pro libidine posset dominari, ilico hereditariam regiminis formam cum despotica

Ungari ultro concederent, eos cohortatur. 20,3 eos cohortatur] corr. auctor ex est cohortatus 4 Minister eius consilii et instrumentum Kolonicsius primas sive promissis, sive religionis praetextu captus fuit qui primo statim concessu caesaris mentem adhortabundus exposuit. 5 Paternam (inquiebat ille) caesaris in Ungaros clementiam vel inde potissimum elucere quod pro amore, quo in Ungariam fertur, istud quoque regnum eodem quo Austriam aliasque hereditarias provincias

vectigal quod pro discretione sua caesar minuere possit vel augere. 9 Perierat tum Ungaria tam turpem propria sponte subiens servitutem ni Szeczenii Coloczensis archiepiscopi virtus obstitisset. 10 Is enim in palatinum Esterhazium, qui eadem probabat, invectus praeclarum (inquiebat) eum esse regem inter et regnum mediatorem, opportunum ad consultandum de tantis negotiis illum locum. 11 Et recordaretur (subiciens) infamiam lege 3:1222, 1:1504. statutam esse contra eos quicunque de eiusmodi,

innumera Ungarorum lecto ferocissimo quoque regimina specie aperiendae Ungaris ad bellicos honores viae, re ipsa ut quoties externum bellum opportunam Ungaris sese vindicandi praeberet occasionem, semper eo praetextu, quidquid roboris virorum esset, e regno educeretur qui quam perniciosi, si in regno remanserant, caesari esse potuissent, tam utiles, 22,6 post utiles del. auctor Austriae ubi in extraneum educuntur inimicum, Austriae forent. 7 Ceterum demoliri,

7 Ceterum demoliri, quibus tuendis miles haud suffecturus putabatur, praesidia, ne idoneum Ungaris in bellis civilibus praeberent receptum, ars etiam Austriacorum fuit. 8 Ac quamquam extorta per ingentia vectigalia omni pecunia, belli nervo, sublatis, qui duces seditionis esse poterant, illustrioribus proceribus nulla iam ab Ungaris vis metuenda videbatur, tamen ut securior ea parte Hispanicum iam 22,8 iam postea additum meditans bellum Leopoldus foret,

tamen ut securior ea parte Hispanicum iam 22,8 iam postea additum meditans bellum Leopoldus foret, lenire ad speciem Ungarorum animos cogitabat. 9 Lecti igitur e nativis ex Ungaris aliquot comissarii qui una cum praefectis et gubernatoribus in cuncta, quae 22,9 cuncta, quae] pro ea quaeque postea scriptum regno proficua essent, intenderent et vigilarent. 10 Vanum remedii genus,

3 Statim e matris sinu avulsus in tutelam Kolonicsii cardinalis traditus est. 4 Peracta eius haud pro dignitate sua institutio omneque eo per aulam medio Kolonicsii intendebat consilium ut in quandam intrudi posset religionem, Aspremontius, qui absente eligendi pontificis causa cardinali sororem eius Iuliannam 24,4 Iuliannam pro e claustro edu scriptum hactenus in claustro occlusam magna dexteritate in coniugem a caesare impetravit, vix

cardinali. 5 Tentata deinde periculis peregrinationis eius vita; e qua cum incolumis rediisset, destinabatur iam ab aula impar eius dignitati coniux cum ille specie visendi exercitus in imperium profectus landgraviam Hassiae uxorem duxit ingenti caesaris invidia, qui, quod sub sua tutela constitutus sine eius consensu ducere non potuisset praetendens, vix reducem domestico carcere affecit. 6 Sed ille impetratam a caesare veniam aetatis ostendens facile eam umbram delicti dissipavit. §

facile eam umbram delicti dissipavit. § 25. 1 25 § 25.] § 24. Iamque attacta aetate viri ducebat quietam in bonis suis vitam cum eius subditi a caesareo milite, qui omnes Rakoczii arces pridem repleverat, admodum pressi tumultuarunt. 2> Ingentem ille in iis componendis navavit operam. <3 At caesar vel ea occasione laetus, quem sedatorem tumultus condigno afficere praemio debebat,

27,4 post principis del. auctor miser supremo discrimini nimium iam proximam misertus centurio, sive ingentes spes animo volvens libertatem eius coepit meditari. 5 Igitur opportuno tempore misso accendendae candelae causa, qui prae foribus principis excubabat, vigile, eum in suum, quod prope aderat, cubiculum recepit indutumque Montecuculianorum militum vestibus urbe emissum paratis in certis domibus equis, etsi suo fato, pristinae restituit libertati. 27,5

28. 1 Elapso Rakoczio, in quem unum furor Austriacus tendebat, dimissi statim- quis credat?- praeter Szirmaium Okolicsaniumque, 28,1 post Okolicsaniumque del. auctor complices qui praetendebantur complices, in unum Rakoczium vel absentem saevitum est. 2 Destinatur delegatum rursus contra patriae leges 28,2 post leges del. auctor iudicium cognoscendae eius causae iudicium

complices, in unum Rakoczium vel absentem saevitum est. 2 Destinatur delegatum rursus contra patriae leges 28,2 post leges del. auctor iudicium cognoscendae eius causae iudicium cumque nemo esset qui vel verbum pro eo effaretur, tamen tanquam rite convictus perduellionis, horrendi criminis, reus pronuntiatur. 3 Nimirum vixisset ille tam securus medius inter caesaris praesidia aut ad primam datae a sorore capti Longevalii famam, si quid in re ipsa fuisset,

submiserat, refugit; denique cur, quidquid de Rakoczio agebat, id tantis mysteriis summoque arcano involvit? § 29. 1 Sed quidquid de eo sit, Rakoczius iam liber Bercsenium, qui feliciori non nihil fato Austriacorum casses evaserat, in Poloniam secutus est. 2 Affulserat in principio Bercsenio regis optimatumque in eo regno favor; at mox a quodam ministro proditus, 29,2 in principio postea additum

confessario curasset fieri certiorem, accedens eum, ut cum legato ipso colloqui posset, impetravit. 4 Legatus diffisus principi caute per Bercsenium, adhucdum in monasterio latitantem, veritatem exploravit introducto Rakoczio Bercsenioque ex occulto spectante; qui 29,4 post qui del. auctor dum postquam verum agnovit Rakoczium, prosiliens profusis lacrimis nescias amicitiam an sortem utriusque testaretur. §

posset, impetravit. 4 Legatus diffisus principi caute per Bercsenium, adhucdum in monasterio latitantem, veritatem exploravit introducto Rakoczio Bercsenioque ex occulto spectante; qui 29,4 post qui del. auctor dum postquam verum agnovit Rakoczium, prosiliens profusis lacrimis nescias amicitiam an sortem utriusque testaretur. § 30. 1 Rakoczius postquam in Polonia, contra ac putaverat,

Nec debet ullum Rakoczius Gallo auxilium nisi unum illud 30 000 librarum subsidium quod et ipsum marchio Bonacus, tum in Polonia legatus, inscio rege et sub privata fide dedit. 8 Sed ad palatinum ut redeamus. 9 Respuerunt ilico Ungari eius mediationem qui se iam aulae servum effecerat. 10 Itaque quod Secsenium Colocensem episcopum 30,10 Colocensem episcopum in margine add. auctor gentilibus carum videret

Rakoczio colloqueretur praecepit. 15 Palatinus 30,15 Palatinus] ex Palatinusque corr. auctor quoque suos eum in congressum serviliter in adulationem aulae instructos misit deputatos qui non potuerunt non iniquo animo ab Ungaris accipi. 16 Rakoczius Gyongyosini cum archiepiscopo congressus diaetam quidem, cum metu factionum, quas aula posset suscitare, tum odio protestantium, quos illic triumphare prorsus necessum esset, in praesens locum non

agnosci debere. 19 Dum haec aguntur 30,19 aguntur] agerenter | concitavit] pro fecit scr. auctor | ob] pro ad scr. auctor Okolicsanius religione Lutheranus, qui e carcere dimissus nescio quo hamo captus in aulae partes prorsus iam fuerat pertractus, tantam inter suae sectae homines concitavit factionem ut fere aperte a principe deficerent incusso iis ob diversitatem religionis principis Gallique in Lutheranos odium metu;

putans | a… ipse pro ipse quoque scr. auctor Rakoczius penitus deseretur, sive quod feliciorem contra Gallum armo ad progressum exspectaret, sive etiam ut eo intervallo maiores sibi vires pararet tepescente in dies, qui repentinus in re simili esse solet, Ungarorum fervore vana pacis imagine eos sic ludificavit. 22 Cuius argumento vel id esse potest quod, prout maiori aut minori successu in imperio pugnabatur, ita duriores semper aut mitiores Ungari condiciones accipiebant.

quod, cum armistitium, sane necessarium ad pacem gradum, quem se tantopere cupere simulabat, postquam impetrasset, primus ipse violavit, ne eorum 30,23 eorum] pro iis scr. auctor quidem bonis, qui sibi adhaeserant, parcens. 24 Sed enim haec inscio caesare Heisterius exercitus imperator propria animi acerbitate patravit? 25 Quis credat futurum satis audaciae subdito ad id patrandum si caesari sat fuisset animi ad puniendum, aut quis sibi

cum ceteris apostolis communicaverit, cumque ea de causa veteris aevi pontifices, queis prisca simplicitas et expers ambitionis animus, in arduissimis quibusque rebus non nisi consulto concilio quidquam statuere consuevissent, modo pontifices, cardinalium probabiliter impulsu, qui splendore concilii obscurari forsan putant authoritatem suam, aut certo plurima ea etiam, quae concilium concernerent, gaudent manibus suis expediri, adeo ab omni concilio sunt alieni ut memoriam eius, si possent, e mentibus hominum evellere velle videantur. 3

suis expediri, adeo ab omni concilio sunt alieni ut memoriam eius, si possent, e mentibus hominum evellere velle videantur. 3 Hinc perpetuum illud: episcopos in partem sollicitudinis esse vocatos, non in plenitudinem potestatis. 4 Hinc qui concilium supra papam esse vel hiscere ausit, reus status appellatur; adeo quoque Ecclesiae princip ib us placet nullis constricta limitibus authoritas, ipsique Ecclesiae proceres principem suum ad eam arripiendam gaudent, 4 principibus]

magis adorentur. Quod conveniens sit principem secundum legem dominari. 1 Praeclara sunt Iunii Bruti de regia in populum potestate verba: quod perinde ridiculi fuerint reges, qui legi obsequi turpe dixerint, ac geometra foret qui regula gnome ceterisque organis, quae a peritissimis quibusque ad agri dimensionem adhiberi solent, uti absurdum et indecorum putaret. 2 Et certe quemadmodum pictoriam aut saltatoriam professo, utut

Quod conveniens sit principem secundum legem dominari. 1 Praeclara sunt Iunii Bruti de regia in populum potestate verba: quod perinde ridiculi fuerint reges, qui legi obsequi turpe dixerint, ac geometra foret qui regula gnome ceterisque organis, quae a peritissimis quibusque ad agri dimensionem adhiberi solent, uti absurdum et indecorum putaret. 2 Et certe quemadmodum pictoriam aut saltatoriam professo, utut magna alias vir sit authoritate, se regulis eius

dimensionem adhiberi solent, uti absurdum et indecorum putaret. 2 Et certe quemadmodum pictoriam aut saltatoriam professo, utut magna alias vir sit authoritate, se regulis eius alligare suasque secundum eas actiones instituere necessum est, ita principem, qui artem imperandi assumpsit, legibus, quae verae imperandi regulae sunt, constringi oportet. 3 Esse enim quampiam gubernandi artem liquido constat, eo autem ipso eam certis regulis contineri necessum est, quas quidem non in arbitrio principis, incerto,

ista omnibus perinde esse difficilia. 7 Itaque quemadmodum inferior magistratus, ut artem pro iurisdictione sua gubernandi rite exerceat, secundum eas leges quibus astrictus est, suus magistratus veluti regulas debet praeesse, ita princeps, qui aeque magistratum, etsi supremum, gerit, ad hoc ut recte atque ordine praesit, artem gubernandi suam legibus, quae ad se referuntur, debet conformari. Quod inanis vulgi persuasio sit se ea prohibitione,

sit se ea prohibitione, quam index librorum prohibitorum continet, sub piaculo atrocis sceleris teneri. 1 Adeo posterioribus his temporibus apud congregationem cardinalium, quae de indice nuncupatur, optimos quosque libros prohibendi mos invaluit ut, qui religiosior non nihil hac in re esse velit, ei de solida quapiam scientia consequenda prorsus sit desperandum. 2 Id eane arte a politicis Curiae Romanae fiat ut praecluso hoc modo ad solidiora studia aditu orbis Christianus in ignorantiae simplicitate

iactura profitebor; esseque matri Ecclesiae potestatem quaepiam sub poena etiam aeternae damnationis prohibendi ultro agnosco, neque tamen adeo debilem de salute mea in Dei misericordia fiduciam habeo ut propterea, quod congregatis illis aliquot cardinalibus librum quempiam, qui secus in rem meam multum facit, eo quod fors concilium supra Papam esse asserat aut non Roma vel in statu ecclesiastico, sed inter heterodoxos impressus sit, vel bina aut terna verba contra Iesovitas contineat in indicem librorum prohibitorum referre visum est, de me, si

adeoque poena aeternae damnationis dignus est; sed praescindendo, inquam, ab eo, tenent melioris notae authores bullam Caenae, qua primum ea librorum prohibitio introducta est, apud nos minime esse acceptatam, propterea quod quoad nos, qui in medio haereticorum vivimus, adeoque illorum libris etiam 5 post libris etiam del. in MSto saepe passim uti debemus, rationabilitate destituatur cum hoc modo nimirum multae animae periculo damnationis

quemadmodum in saecularibus quoque imperiis, dum indoles hominum 14 hominum] hominem MS innocua artificiique expers esset, nulla prohibitionis librorum mentio fuit; erant tamen natura sua prohibiti omnes qui fidem sacrosanctam directe subruere nituntur, item qui de obscaenis diabolicisque artibus ex professo agunt, propterea quod omnis Christianus, sicut in omni alia re, ita in legendo quoque proximam (ut theologi loqui amant) peccati occasionem sub piaculo lethalis criminis

indoles hominum 14 hominum] hominem MS innocua artificiique expers esset, nulla prohibitionis librorum mentio fuit; erant tamen natura sua prohibiti omnes qui fidem sacrosanctam directe subruere nituntur, item qui de obscaenis diabolicisque artibus ex professo agunt, propterea quod omnis Christianus, sicut in omni alia re, ita in legendo quoque proximam (ut theologi loqui amant) peccati occasionem sub piaculo lethalis criminis fugere teneatur, iuxta illud: qui amat periculum

nituntur, item qui de obscaenis diabolicisque artibus ex professo agunt, propterea quod omnis Christianus, sicut in omni alia re, ita in legendo quoque proximam (ut theologi loqui amant) peccati occasionem sub piaculo lethalis criminis fugere teneatur, iuxta illud: qui amat periculum peribit in illo. 15 Mox collegit maioris ordinis causa hos in indicem concilium Tridentinum aliosque insuper nonnullos pro authoritate sua, nimirum quia potuit, adiecit. 16 Tandem cum invalescente hominum astutia, ratio illa

hominum astutia, ratio illa status invaluisset, coepere profani quoque principes ad continendos in officio subditos suos eo stratagemate uti ut prohiberent in statibus suis vendi 16 vendi sic omnes eos libros qui sive ad concitandos populi animos, sive ad dandam malam de gubernio opinionem conducerent. 17 Igitur pontifices quoque, cum iam fidem ipsam arte politica (quae temporum nostrorum corruptella est) regere coepissent, rationem status fidei in eo collocarunt

populi animos, sive ad dandam malam de gubernio opinionem conducerent. 17 Igitur pontifices quoque, cum iam fidem ipsam arte politica (quae temporum nostrorum corruptella est) regere coepissent, rationem status fidei in eo collocarunt ut omnes, qui non ad convellenda solum fidei principia faciunt, velut alioquin ex natura sua prohibiti, sed etiam qui ad dandam sive de pontificibus, sive de clero malam opinionem tendunt, aut etiam defectus in re ipsa evidentes in hierarchia ecclesiastica in lucem produnt, per totum

Igitur pontifices quoque, cum iam fidem ipsam arte politica (quae temporum nostrorum corruptella est) regere coepissent, rationem status fidei in eo collocarunt ut omnes, qui non ad convellenda solum fidei principia faciunt, velut alioquin ex natura sua prohibiti, sed etiam qui ad dandam sive de pontificibus, sive de clero malam opinionem tendunt, aut etiam defectus in re ipsa evidentes in hierarchia ecclesiastica in lucem produnt, per totum orbem Christianum prohiberent, proptereaque tribunal illud, quod de indice appellant,

exiguam quoad hoc privati illius tribunalis rationem habeo, sed et id firmissime statuo nullum peius ad praevertenda (quod intendebant) animarum pericula consilium inveniri potuisse, quam immensam illam indicis librorum prohibitorum molem; qui enim sive fomenta depravatae passioni suae quaerere, sive arma sibi contra Catholicam Ecclesiam parare, sive cum diabolo foedus pangere vult, librum solum illum adit, et ecce habet paratum cunctorum in omni hoc genere instrumentorum cathalogum quem secus multo felicius

habet) saepe plus proficit 19 adit] addit MS | proficit] profici MS vitiorum ignoratio, quam sapientiae documenta; verum sit istud sane ut volet, ego eos qui sive convellendis fidei principiis, sive depravandis moribus per se inserviunt sponte mea et hactenus fugi et semper imposterum enim fugiam; quos autem praeter eiusmodi concilium Tridentinum damnavit, salva cum profundissima submissione concilii authoritate, quoniam quoad

paratum magis officium obtingere potest, quam accepta beneficia condigna gratitudine prosequi. 2 Cum tamen beneficium ipsum partim a persona illud conferentis, partim ab ipsa rei natura, summum magnitudinis gradum attingere possit, persaepe evenire solet ut vires eius, qui beneficio eiusmodi ornatus est, prorsus excedat eum, quem animo fovet, gratitudinis sensum seu aptis verbis exprimere, seu convenienti oratione explicare. 2.1 Hoc ego me loco in praesens collatum, Inclyti Domini Status et Ordines, fateri debeo dum de

ut iis non dico explicandis, sed ne recensendis quidem aut tempus, aut oratio sufficiat. 3.1 Quod me Augustissimus munere hoc, quod inter praecipuos sacrae Regni Hungariae Coronae honores numeratur, exornaverit; quod eum mihi comitatum benigne concrediderit qui situs et amoenitate, et opportunitate, populationis numero, ipsa nobilitatis frequentia, defixa in gremio sui sacrorum profanorumque negotiorum sede praecipuum inter patriae huius comitatus locum obtinet; quod denique me illi potissimum

hunc nobis, longaevum, felicem servent boni superi hunc virum: columen patriae, refugium miserorum, proborum omnium civium solatium. 7.1 Quo iam gratitudinis officio te prosequar, Excellentissime et Illustrissime Domine Installator et Commissarie Regie, qui te ministrum conferendae mihi caesareo-regiae huius gratiae praebere voluisti. 2 Complura ego tuae in me benevolentiae argumenta ab eo inde, quo rempublicam capessivisti, tempore grata memoria revolvo. 3 Subit etiam saepius mentem meam ea iucunda

exercitium aggredior. 3 Scio magistratus non dominandi gratia, sed eorum, quibus praesunt, commodis subserviendi causa esse constitutos. 4 Nec me latet obligationem hanc ab ea proportione, qua munus elevatius est, potiori iure eidem incumbere, in illo vero, qui aliis praeficitur, magistratu omnes inferiorum etiam munerum obligationes concentrari. 5 Haec ego si reputem, si Vestram, Inclyti Domini Status et Ordines, frequentiam, dignitatem, amplitudinem spectem, si obiectorum, quae in muneris huius administratione occurrunt,

indubie observaveris. 3 Cum tu tantam possideas 6,3 Post possideas unum verbum deletum, collectiam, ut videtur. diplomatum collectionem et forte hominem etiam habere possis, qui id laboris suscipiat, quaeso te cura omnia talia, quae ego seu in hac dissertatione, seu in notis dubia adhuc esse professus sum, excerpi et tum si non totam litterariam tuam penum, adminus diplomata tua excuti, an non horum subsidio aliqua ex iis tuto determinari possint.

fide licet, exhaurire. 7.1> De iuramento regum ad decretum Andreae Secundi. <2 Antea quaestio illa pertractari debet, an reges primae et secundae periodi vel inaugurale sacramentum dixerint. 3 Nosti enim quod vel hoc in quaestionem revocent illi qui limites regiae potestatis ultra modum proferre conantur. 4 De prima epocha id plane controvertunt quod usus coronationis viguerit. 5 Et sane si epistolas aliquot pontificum haberemus, qui de coronatione aliquot regum loquuntur, nullum hanc in rem

3 Nosti enim quod vel hoc in quaestionem revocent illi qui limites regiae potestatis ultra modum proferre conantur. 4 De prima epocha id plane controvertunt quod usus coronationis viguerit. 5 Et sane si epistolas aliquot pontificum haberemus, qui de coronatione aliquot regum loquuntur, nullum hanc in rem haberemus pragmaticum argumentum. 6 Anonymi enim et Thurocziani Annales historicum tantum testimonium praebent. 7 De inaugurali iuramento ego unicum habeo datum quod Andreas Secundus

tu Czirakio idem argumentum indeterminate proposueris, tuto affirmare ausim nihil inde quam confusum chaos proditurum. 10> E contra argumentum, quod Koppio tradisti, placet. <11 Cupivissem tantum ut id etiam eidem commisisses: quaenam olim fuerint bona reginalia, qui proventus; cum reginae fuerint semper extraneae, si post fata regis e regno discesserunt, an bona retinuerint? 12 Quaestiones enim has eodem ferme labore expedire potest, et prodibit opus longe utilius quam illiud quod Schier de reginis Hungariae conscripsit.

debeant; nimirum non describendo totum diploma, cuius perlectio intercipit lectori praecedentes idaeas, sed substantialem tantum clausulam et huius substantialia tantum verba inserendo; illud enim tantum ad mechanicos collectores, istud ad authorem, qui e et de diplomatibus ratiocinatur, pertinet. 11.1 Quale tibi planum proposueris de subsidiis ad historiam legislationis, non video. 2 Metuo tamen vehementer ne iterum plurima heterogenea eo coacerves cum meas

5 Universim si quid de rebus Hungaricis prodierit quod mihi arrisurum esse putaveris, quaeso praesta id ipsum. 16.1 Cum Schönvisner sit renuntiatus bibliothecarius, video potentem esse adhuc, Loyolitarum factionem quae et tuis patronis, et Lakichio, qui Cuculatum protegebat, praevaluerit. 2 Cupivissem sane ut tu ad hunc postum cum competente charactere et stipendio eluctatus fuisses. 3 Nunc cum secus fuerit in fatis, probo constantiam tuam qua iniurias fortunae adeo viriliter sustines. 4

quem veniet illa Ludovici Primi donatio quam tu producis, et quae dissertationi huic ansam dedit. 19.1 Si forte illam inserueris tuis supplementis, adverte quaeso ut post paragraphum 13-tium scribatur paragraphus 20-mus, post 15-tum vero paragraphus 17-mus, denique post 39-num scribatur paragraphus 42. 2 Hos enim scriptor meus per errorem transposuit qui totum ordinem perturbavit. 3 Non vacabat vero mihi denuo purizari curare.

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report