Your search found 28609 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 5039-6880:

MARVLVS S. P. D. Quod fecere quidam historias euoluendo gentilium, idem tentare mihi uenit in mentem uitas lectitanti sanctorum, ut scilicet inde exempla traherem uirtutum imitandaque proponerem iis, qui et ipsi sancti esse percupiunt, cum pręsertim natura comparatum sit, ut humanus animus ad duriora subeunda negocia magis moueatur exemplo quam institutione atque pręceptis. Quisque enim ei operi libentius confidentiusque sese

atque asseritis, profuturum credam. Nisi uerbis facta respondere in uobis perspexero, non consuli mihi, sed illudi arbitrabor. Hinc quidem satis patet, uir egregie et in Christo reuerende Hieronyme, quantum debemus illis, qui primi ita eiusmodi uirtutes coluerunt, ut cęteris ad easdem capessendas aditum aperirent suoque exemplo ostenderent, qua ratione quibusque artibus ueram gloriam sibi parare possent. Neque ea in re ego, ut multi, priscos illos uel

Neque ea in re ego, ut multi, priscos illos uel Romanos uel Gręcos uel alios inanium deorum cultores ualde miror, in quibus nihil perfectum esse potuit, uiam ueritatis ignorantibus, sed Iudeos primum, deinde nostros, id est, Christianos, qui soli Deo credentes neque impossibile factu esse duxerunt, quod ille pręciperet, neque implere dubitarunt. Sequantur igitur, qui uolent, Catones, Scipiones, Fabricios, Camillos, imitentur Socratem, Pythagoram, Platonem reliquosque

perfectum esse potuit, uiam ueritatis ignorantibus, sed Iudeos primum, deinde nostros, id est, Christianos, qui soli Deo credentes neque impossibile factu esse duxerunt, quod ille pręciperet, neque implere dubitarunt. Sequantur igitur, qui uolent, Catones, Scipiones, Fabricios, Camillos, imitentur Socratem, Pythagoram, Platonem reliquosque humanę sapientię professores, nos patriarcharum patrumque et prophetarum, nos Christi et apostolorum, nos utriusque Testamenti

patrumque et prophetarum, nos Christi et apostolorum, nos utriusque Testamenti sanctorum gesta moresque perpendere et emulari studeamus, ut beatitudinis ęterna pręmia, quę ipsi adepti sunt, adipiscamur. At illos omnino relinquamus, qui omnem industriam ad captandam hominum gloriam omnemque laborem conferentes et a uera sapientia aberrantes in tenebris erroris disperiere. Iter enim, quod ad beatitudinem tenderet, sibi ipsimet constituere conati sunt, et monstratum ab

Hi uero, quibus curę fuit diuinis potius quam humanis niti doctrinis et philosophiam non terrenam, sed quę de cęlo lapsa est, sequi atque amplecti, in cęlum, unde illa erat, ascenderunt. Neque enim errare poterant illo uiam docente, qui solus nec fallit nec fallitur unquam. Quamobrem ipsam quoque hominum gloriam repudiando fugiendoque compararunt, et longe quidem ampliorem quam illi, qui quęsiere. Quanuis enim istos popularis aurę uenatores magnopere mirata sit

cęlum, unde illa erat, ascenderunt. Neque enim errare poterant illo uiam docente, qui solus nec fallit nec fallitur unquam. Quamobrem ipsam quoque hominum gloriam repudiando fugiendoque compararunt, et longe quidem ampliorem quam illi, qui quęsiere. Quanuis enim istos popularis aurę uenatores magnopere mirata sit uetustas, multo magis nostros nunc uniuersa celebrat Ecclesia nullo non die in pręconiis laudibusque ipsorum occupata, quos in cęlestibus

et, quę nemo hominum facere potest, nisi cum eo Deus fuerit, faciendi. Taceatur igitur opulentissimorum quondam regum potentia fortissimorumque uirorum robur! Plus pauperculi nostri potuerunt. Taceatur philosophorum acumen! Soli ii, qui Deo credidere, ueritatem inuestigarunt. Obmutescat utrorumque gloria! Splendidiorem perennioremque, et cuius neque magnitudinem comprehendere neque longitudinem metiri possumus, Christi serui consecuti sunt. Itaque non

per te neque in circo consistere neque in medium prodire theatrum quicquam dubitet. Nullos liuoris morsus, nullum sibilum uerebitur, si prius plausum meruerit tuum. Et quis enim reprehendere opus audebit, cui tu summam manum imposueris, qui et ingenio et eloquentia pręstas, humani diuinique iuris scientia excellis et ecclesiastica dignitate non parum emines et antiquę Cippicę domus claritate fulges generisque nobilitatem animi uirtute superas, quem

mihi adsis, Deus, dictantem inspires, scribentem adiuues, ingenium, uerba, manum, calamum moderare, ut nusquam ab eo, quod tibi placitum fuerit, declinasse argui possim. Tuque, Fili Dei, Deus Christe, mentem animumque eorum, qui hęc legent, tua gratia sic penitus confirmes, ut istos sectatores tuos emulari cupiant, pariter et possint, atque ad tui solius cultum inflammati iisdem tandem uestigiis ad te perueniant, quibus illi

tua gratia sic penitus confirmes, ut istos sectatores tuos emulari cupiant, pariter et possint, atque ad tui solius cultum inflammati iisdem tandem uestigiis ad te perueniant, quibus illi peruenere. Sed quoniam iis, qui te sequi uolunt, dimittenda esse primum omnia pręcepisti, ab illis potissimum, qui ingentioribus se abdicarunt bonis, dicendi initium capiamus, ut, et qui pari fortunarum copia perfruuntur, in promptu habeant, quos

pariter et possint, atque ad tui solius cultum inflammati iisdem tandem uestigiis ad te perueniant, quibus illi peruenere. Sed quoniam iis, qui te sequi uolunt, dimittenda esse primum omnia pręcepisti, ab illis potissimum, qui ingentioribus se abdicarunt bonis, dicendi initium capiamus, ut, et qui pari fortunarum copia perfruuntur, in promptu habeant, quos imitentur, et qui tenuiores diuitias possident possederuntue, eas uel erogare uel iam

uestigiis ad te perueniant, quibus illi peruenere. Sed quoniam iis, qui te sequi uolunt, dimittenda esse primum omnia pręcepisti, ab illis potissimum, qui ingentioribus se abdicarunt bonis, dicendi initium capiamus, ut, et qui pari fortunarum copia perfruuntur, in promptu habeant, quos imitentur, et qui tenuiores diuitias possident possederuntue, eas uel erogare uel iam erogasse pro tui nominis amore minus grauari possint.

sequi uolunt, dimittenda esse primum omnia pręcepisti, ab illis potissimum, qui ingentioribus se abdicarunt bonis, dicendi initium capiamus, ut, et qui pari fortunarum copia perfruuntur, in promptu habeant, quos imitentur, et qui tenuiores diuitias possident possederuntue, eas uel erogare uel iam erogasse pro tui nominis amore minus grauari possint.

constantes fuerint, sed quia et ante apostolatum humiles inopesque extitisse apparet, stulta tunc et infirma Deo eligente, ut sapientia fortiaque confunderet. Quanuis uerissimum sit eos quoque non minus multa reliquisse, qui sibi nihil reseruauerint. Hinc est, quod tamen piscatoriam nauim et, quę resarciebant, retia dimittentes audacter proloquuntur: Ecce dimisimus omnia, et secuti sumus te, quid ergo erit nobis pręmii? Et

resarciebant, retia dimittentes audacter proloquuntur: Ecce dimisimus omnia, et secuti sumus te, quid ergo erit nobis pręmii? Et responsum merentur accipere Domini dicentis: Amen dico uobis, quod uos, qui secuti estis me, in regeneratione cum sederit Filius hominis in sede maiestatis suę, sedebitis et uos super sedes duodecim iudicantes duodecim tribus Israhel. Et omnis, qui reliquerit domum, uel fratres, aut

dicentis: Amen dico uobis, quod uos, qui secuti estis me, in regeneratione cum sederit Filius hominis in sede maiestatis suę, sedebitis et uos super sedes duodecim iudicantes duodecim tribus Israhel. Et omnis, qui reliquerit domum, uel fratres, aut sorores, aut patrem, aut matrem, aut uxorem, aut filios, aut agros propter nomen meum, centuplum accipiet, et uitam ęternam possidebit. Cuius quidem

proiecere in terram, ut corda errigere possent in cęlum, quo Christum iam pręcessisse conspexerant. Hunc morem sedulo a fidelibus ea tempestate obseruatum Lucas in Apostolorum Actis testatur dicens: Omnes etiam, qui credebant, erant pariter, et habebant omnia communia. Possessiones et substantias uendebant, et diuidebant illa, prout cuique opus erat. Et iterum: Multitudinis autem credentium erat cor unum et anima

uendidisse pecuniamque apostolorum conculcandam pedibus apposuisse, ut scilicet ea contempta agrum sibi illum de Euangelio parare posset, in quo absconditus est thesaurus regni cęlorum. Nunc, qui deinde horum uestigia sunt secuti, ordine referamus! Gregorius, antequam pontifex, urbis Romę senator erat neque diuitiis minus quam nobilitate potens. In Sicilia sex monasteria sua impensa construxit, Romę unum,

Hilarion Palestinus, sicut de illo diuus Hieronymus litteris commendauit, parentibus defunctis partem substantię fratribus, partem pauperibus largitus est, nihil sibi omnino reseruans, Dominicę sententię memor dicentis: Qui non renunciauerit omnibus, quę habet, non potest meus esse discipulus. Erat autem annorum quindecim, cum sic nudus et armatus in Christo solitudinem ingressus est, sacco tantum et pelliceo palio membra

meus esse discipulus. Erat autem annorum quindecim, cum sic nudus et armatus in Christo solitudinem ingressus est, sacco tantum et pelliceo palio membra coopertus. Benedictus uero ille abbas, qui uiuendi formulas, quas nunc plerunque sequuntur monachi, scriptas edidit, a parentibus ex Nursia Romam ad excolendum liberalibus disciplinis ingenium missus, impubis adhuc ac pene puer, altius quam ea consueuit ętas,

studia, Romam ipsam parentesque deseruit uixitque solitarius, orationem studiis, Romę eremum, parentibus pręponens Christum. Pari puer admiratione dignus mihi uidetur Niuanrdus, Bernardi Clareuallensis frater. Qui postquam ipsum reliquosque omnes, Tescelino * corr. ex Cecilino patre et Aletha matre seque relictis, ad religionem aspirare uideret, maluit abeuntes sequi quam paterna in domo hęres

ergo possidebitis, inquit, ego terram? Nihilque moratus post eos adiit monasterium, ut potius cęlestes cum fratribus quam cum parentibus manens diuitias obtineret terrenas. Sed quid de illis dicam, qui matrimonio copulati effecere, ne coniugatis tam sanctę conuersationis aditum minus patere putaremus? Germanus Antisiodorensis, Burgundię pręfectus ingenuisque artibus apprime eruditus, pari cum uxore castitatis

Neque illi tam magnificum fuit hostes uincere quam, quę assecutus fuerat, honorem, opes uoluptatesque contemnere. Illud enim hominis est, hoc supra hominem. Sed nec Leonardus, natione Gallus, silentio est prętermittendus. Qui inter aulicos regis primo loco habitus relicta regia dilargitisque facultatibus religioni se tradidit monasticisque sacris initiatus in Aquitaniam est profectus atque operam prędicationibus dedit, haud

consurrexit. Postea uero quam defunctis parentibus liberam suscepit bonorum possessionem, tam prompto animo omnia egenis dispertiuit, ut ea non prius habuerit quam donauerit. Sed iam ad eos ueniamus, qui non modo priuatis opibus uerum etiam maximis regnis in terra renunciantes digni fuerunt, qui cum Christo regnarent in cęlis. Polemius, *corr. ex Polemus potentissimus Indorum

prompto animo omnia egenis dispertiuit, ut ea non prius habuerit quam donauerit. Sed iam ad eos ueniamus, qui non modo priuatis opibus uerum etiam maximis regnis in terra renunciantes digni fuerunt, qui cum Christo regnarent in cęlis. Polemius, *corr. ex Polemus potentissimus Indorum rex, Bartholomei apostoli prędicationibus ad fidem conuersus atque baptizatus, relicto

relicto imperio eidem constanter adhęsit discipulusque maluit esse apostoli quam Indię dominus. Iosaphat quoque, Indię rex, Auenir regis filius, Barlaam eremitę salubri persuasu fidem amplexus Christi, postquam omnes, qui suę ditionis erant, baptismatis gratia renouandos diligenter curasset, coędificatis uicatim ecclesiis deposuit regnum nihilque secum ferens nisi mundanę glorię contemptorem animum secessit in solitudinem. Cum enim in

frequentia, procul se habendum decreuit iunctusque ipsi Barlaam uitam traduxit in eremo, quę dicitur turrę Senair. Itaque, quem urbis instar regia uix capere poterat; angustum informis speluncę tenuit habitaculum, et qui tot populis totque gentibus imperitauerat, unius homunculi preceptis obediuit. At non solum susceptum sceptri honorem deponere propter Christum, sed etiam oblatum refutare exemplis admonemur.

quantus fuit ipse Hieronymus! Paris propositi nec minoris constantię fuisse creditur Elizabeth, Pannonum regis filia. Quę lantgrauio, Thuringię regulo, nuptui data, deinde marito Hierosolymis peregre defuncto ab iis, qui eius tetrarchiam hęreditario acceperant, nequiter eiecta maleque habita, quasi rem uiri sui dissipasset, quoniam in dandis elemosinis minus parcam fuisse dolori erat auaris animis, cum uix tandem dotalia ab illis

secus quidem sentiens Osualdus, Britannię rex, miserorum turbam quotidie ad se in atrium confluentium alere solitus perhibetur. Et cum die quodam maior esset mendicantium multitudo quam ciborum copia, ne eos, qui superfuerant, uacuos dimitteret, totidem argenti fragmentis escaria lance comminuta donauit. Forte aderat Aidanus, Lindisfarnensis episcopus, et liberalitatem miratus, apprehensam regis dexteram dum osculatur ait tam

corr. ex Actibus Apostolorum legimus) ascenderant in memoriam in conspectu Dei atque ad illum, adhuc gentilem, angelum de cęlo, Simonem Petrum ab Ioppe Cęsaream usque euocarunt, dignum utique reddentes, qui cum angelo colloqueretur, ab apostolo baptizaretur, a Spiritu Sancto, priusquam baptizatus sit, uisibiliter illustraretur; adeo ut, et qui aderant ex circumcisione fideles, mirati sint Spiritus Sancti gratiam etiam in

de cęlo, Simonem Petrum ab Ioppe Cęsaream usque euocarunt, dignum utique reddentes, qui cum angelo colloqueretur, ab apostolo baptizaretur, a Spiritu Sancto, priusquam baptizatus sit, uisibiliter illustraretur; adeo ut, et qui aderant ex circumcisione fideles, mirati sint Spiritus Sancti gratiam etiam in nationibus esse effusam et Petrus in ueritate se comperisse dixerit, quia non est personarum acceptor Deus, sed in omni gente, qui timet Deum et

adeo ut, et qui aderant ex circumcisione fideles, mirati sint Spiritus Sancti gratiam etiam in nationibus esse effusam et Petrus in ueritate se comperisse dixerit, quia non est personarum acceptor Deus, sed in omni gente, qui timet Deum et operatur iustitiam, acceptus est illi. Eadem quidem de causa et beatum Eustachium tradunt ex gentili Christianum factum, ex Christiano martyrem immortalitatis palmam assecutum. Cęsaris enim

Christianum factum, ex Christiano martyrem immortalitatis palmam assecutum. Cęsaris enim Traiani temporibus magister equitum super cornibus cerui, quem uenando insecutus fuerat, Christum in cruce fulgentem uidere meruit. Qui dum ob ipsius erga inopes beneficia ei se apparuisse diceret et mysteria ueritatis reseraret, credentem baptizari iussit, ut, qui charitate iuuerat miseros, fide inter uere felices recipi idoneus foret. Igitur, cum hęc

super cornibus cerui, quem uenando insecutus fuerat, Christum in cruce fulgentem uidere meruit. Qui dum ob ipsius erga inopes beneficia ei se apparuisse diceret et mysteria ueritatis reseraret, credentem baptizari iussit, ut, qui charitate iuuerat miseros, fide inter uere felices recipi idoneus foret. Igitur, cum hęc ita sint, quis mentis compos non iam excussa tenacis auaritię compede ad liberalitatem gradum feret et de iis saltem aliquid,

sed inter Abrahę filios computari. At contra diues ille purpuratus, quia luxurię suę deditus Lazari pro foribus iacentis non respexit erumnas, impietatis poenas tulit sepultus in inferno. Et qui dudum panis micas de mensa cadentes non concesserat mendicanti, nec ipse postea in igne positus uel unam aquę guttulam, qua linguam refrigeraret, ualuit impetrare. Quoniam sine misericordia iudicium fiet illi, qui non

Et qui dudum panis micas de mensa cadentes non concesserat mendicanti, nec ipse postea in igne positus uel unam aquę guttulam, qua linguam refrigeraret, ualuit impetrare. Quoniam sine misericordia iudicium fiet illi, qui non facit misericordiam. Et, qui obturat aurem suam ad clamorem pauperis, et ipse clamabit, et non exaudietur. Sed non talis Bernardinus, ordinis Minorum secunda gloria. Qui cum parentibus orbatus sub Dianę materterę

de mensa cadentes non concesserat mendicanti, nec ipse postea in igne positus uel unam aquę guttulam, qua linguam refrigeraret, ualuit impetrare. Quoniam sine misericordia iudicium fiet illi, qui non facit misericordiam. Et, qui obturat aurem suam ad clamorem pauperis, et ipse clamabit, et non exaudietur. Sed non talis Bernardinus, ordinis Minorum secunda gloria. Qui cum parentibus orbatus sub Dianę materterę tutela degeret et uirenti adhuc

Quoniam sine misericordia iudicium fiet illi, qui non facit misericordiam. Et, qui obturat aurem suam ad clamorem pauperis, et ipse clamabit, et non exaudietur. Sed non talis Bernardinus, ordinis Minorum secunda gloria. Qui cum parentibus orbatus sub Dianę materterę tutela degeret et uirenti adhuc ętate futurę perfectionis floreret signis, prandiolum suum cum pauperculis partiri consuesse dicitur. Et dum in panario die quodam, uix qui

gloria. Qui cum parentibus orbatus sub Dianę materterę tutela degeret et uirenti adhuc ętate futurę perfectionis floreret signis, prandiolum suum cum pauperculis partiri consuesse dicitur. Et dum in panario die quodam, uix qui domesticis sufficeret, panis extaret ac materfamilias mendicanti defectum, qui tunc casu affuit, excusaret, eam Bernardinus tam diu orare non destitit, donec exorauit id saltem petenti concedi, quod sibi

adhuc ętate futurę perfectionis floreret signis, prandiolum suum cum pauperculis partiri consuesse dicitur. Et dum in panario die quodam, uix qui domesticis sufficeret, panis extaret ac materfamilias mendicanti defectum, qui tunc casu affuit, excusaret, eam Bernardinus tam diu orare non destitit, donec exorauit id saltem petenti concedi, quod sibi reseruabatur, affirmans semet esurire malle quam esurientem non pauisse.

laborare coepit. Ille multorum famem miserans, cum pecuniam non haberet, qua indigentibus pro tempore subueniret, libros uendidit nec dubitauit litterarum studiis studium pręponere pietatis. Et quoniam scriptum est: Qui pronus est ad misericordiam, benedicetur, ad tantam deuenit perfectionem, ut ordinis fratrum Prędicatorum fieret autor. Nunc sanctorum sacerdotum munificentia referatur, ut ecclesiarum prępositi

benedicetur, ad tantam deuenit perfectionem, ut ordinis fratrum Prędicatorum fieret autor. Nunc sanctorum sacerdotum munificentia referatur, ut ecclesiarum prępositi pensionum atque prouentuum, qui uel episcopatus uel alio id genus titulo censentur, dispensatores se, non possessores esse agnoscant. Syluester pontifex uiduarum et orphanorum reliquorumque Christi pauperum nomina in codicillo seriatim descripta

Hoc idem ante eum et Clementem pontificem factitasse tradunt, sed ita, ut etiam ad longinquas regiones transmitteret subsidia. Neminem ex iis, quos ad ueritatem ab errore conuerterat, passus est mendicare, ut, qui se autore iam Christo uiuerent, se quoque adiutore famem non timerent. Verum iis ut scientia pręstantior Gregorius et dignitate par, ita sanctitate uitę non inferior, non contentus uulgi tantum subuenire inopię,

esset, interrogauit. Ille se non hominem, sed angelum esse respondit, cui aliquando sumpta naufragi forma mendicanti ipse et pecuniam et argenteam lagunculam largitus esset. Cumque subiunxisset tum demum illum a Deo electum, qui pręesse Ecclesię post Pelagium pontificem deberet, e uestigio tenues dilapsus in auras conspectum eius dereliquit. Gregorius igitur quoniam neque sępius petentis procacitate sic offend

iudicatus est, cui uineę Dei manu plantatę et mundi per Christum saluati cura regimenque committeretur. Non dissimile benignę liberalitatis exemplum de Ioanne, Alexandrino patriarcha, ab his, qui uitam eius conscripsere, memoratur. Nam (ut aiunt) cum aliquando mendico sibi obuiam facto sex nummos dispensatorem dare iussisset, ille acceptis diuertit paululum de uia et progredientium pręuertens uestigia, gestu

dispensatorem dare iussisset, ille acceptis diuertit paululum de uia et progredientium pręuertens uestigia, gestu habituque alium mentitus, alios sex, non quia non agnosceretur; accepit, sed quod talem nactus fuerat datorem, qui etiam deprehensa dolositate manum poscenti subtrahere nesciret. Et iam tertio pari astu uso, cum patriarcha duplicatam pecuniam numerari pręcepisset, succlamare dispensator in maliciam hominis coepit. Conuersus uere

simus certamen diuiti salubre, pauperi commodum, mihi iocundum. Itaque quoties id muneris missum sibi accepit, toties uendendum curauit, ut inde dominis suis, id est, Christi pauperibus subueniret, faciens sibi sacculos, qui non ueterascunt, thesaurum indeficientem in cęlis, quo fur non appropiat nec tinea corrumpit. Res etenim, quęcunque in sinu miserorum reconduntur, illuc inferri palam testatus est pontifex maximus Vrbanus. A quo cum

dubio illudi putauit, quia, ubi uerę diuitię essent et uera gloria, ignorauit. Cuius quidem glorię cupiditate quondam flagrans abbas Soranus, Longobardis Italiam uastantibus, redimere captiuos et eos, qui amissis rebus predę superfuerant, iuuare non destitit, donec latronum gladiis ecclesię thesauros ab eo frustra quęrentium (quoniam iam nulli erant) confossus occubuit. Eo corruente terni tremuit, testata, credo, tam pium

ad cęlum tollit, delabentibus lineis manicis brachia nudata ostendit. Sed priusquam ea demitterret, amicta apparuere tegumento ornatus supra modum mirabilis oppidoque stupendi; ut scilicet miraculo admoniti crederemus cum, qui indigentes uestierit, uestiendum cęlestis glorię lumine, cum Dominus Iesus Christus transformabit corpus humilitatis nostrę, configuratum corpori claritatis suę. Sed quid de Paulino, Nolanę urbis episcopo, dicam?

qui indigentes uestierit, uestiendum cęlestis glorię lumine, cum Dominus Iesus Christus transformabit corpus humilitatis nostrę, configuratum corpori claritatis suę. Sed quid de Paulino, Nolanę urbis episcopo, dicam? Qui depopulata Campania Vandalorum excursionibus, cum in redimendis captiuis cuncta consumpsisset, seipsum quoque in elemosinam tradidit. Profectus enim in Aphricam uicaria seruitute redemit uiduę Nolanę filium. Holitoremque

quoque in elemosinam tradidit. Profectus enim in Aphricam uicaria seruitute redemit uiduę Nolanę filium. Holitoremque se fecit barbari domini, ut matrem unici amissione consternatam eo recuperato consolaretur. Iactent se, qui uolunt, facultates non modicas in pauperum usum impendisse. Ecce qui omnia impenderat, inuenit pręterea, quemadmodum inops factus omnium diuitum elemosinas superaret. Cęterum misericordię remunerator Deus uirum tanta

seruitute redemit uiduę Nolanę filium. Holitoremque se fecit barbari domini, ut matrem unici amissione consternatam eo recuperato consolaretur. Iactent se, qui uolunt, facultates non modicas in pauperum usum impendisse. Ecce qui omnia impenderat, inuenit pręterea, quemadmodum inops factus omnium diuitum elemosinas superaret. Cęterum misericordię remunerator Deus uirum tanta pietate pręditum non est passus diutius iugo premi impiorum. Contulit

prędixisset regem in proximo moriturum diuinationique respondisset euentus, tantę admirationi fuit, ut statim libertatem sibi acciperet, aliis impetraret. Pro unius liberatione se in seruitium obtulit, sed cum omnibus simul, qui e Nola abducti fuerant, liberatus, frumento insuper nauibus imposito, ad patriam postliminio rediit pristinęque dignitati honorificentissime fuit restitutus. Serapionis quoque monachi elemosine haud minori

se redemit. Rursum idem Lacedemonię fecisse dicitur, eodem successu, conuerso diuite quodam ac principe uiro. Post talia charitatis officia in abbatem electus apud Arsinoen, decem milium monachorum pater fieri meruit, et qui omnes pręibat pietate, omnibus pręesse dignus fuit. Aeque pium uirum et Petrum Constantinopolitanum cognomento Telonarium fuisse ferunt, sed tanto maiori admiratione dignum, quanto ante conuersionem uixit nequius. Cum

uixit nequius. Cum enim opum copia redundaret, dubitatum est, utrum ditior an auarior esset. Hinc inter mendicos ortum est certamen: unus profitebatur se ab eo elemosinam elliciturum, cęteri id omnino fieri posse negabant. Qui se facturum promiserat, accessit cum multo precum ambitu, et dum hominem auertentem sese urgere coepisset, in iram concitauit, ita ut furore ardens repente arreptum panem (panes autem casu ancilla e fornace domum coctos

multo precum ambitu, et dum hominem auertentem sese urgere coepisset, in iram concitauit, ita ut furore ardens repente arreptum panem (panes autem casu ancilla e fornace domum coctos referebat) in faciem precantis intorqueret. Qui cum declinasset ictum, sublato pane discedens, se tandem uoti sui compotem factum sociis nunciauit. Petrus uero postea aduersa ualitudine agitatus, cum postremo horis aliquot exanimus iacuisset et reuixisset, narrauit sibi

seruitutis precium offerret Deo. Dixi dubitatum aliquando, diuitiis an auaritia magis pręstare. Nunc adiiciam et hoc incertum esse potuisse, an illis utrisque maior in eo deinde liberalitas fuerit, si idem liberalitatis, qui opum, finis fuisset et non impensis facultatibus necessitati proximorum ipse semet etiam super impendisset. O uere mutatio dexterę, Excelsi, in uno homine summę cupiditati summa successit munificentia. Quod si tantum panis

homine summę cupiditati summa successit munificentia. Quod si tantum panis cum iniuria datus efficere potuit; quid non efficiet benigne et cum charitate porrectus? Sicuti porrexisse aliquando Iudocum legimus. Qui cum ad fluminis ripam in solitudine sibi domicilium constituisset, uno duntaxat discipulo contentus, partem quartam panis, quem tunc unicum habebat, mendicanti dedit; mox iterum, et tertio et item quarto, diuersa semper, ne

ne agnosceretur, habitu petitum reuertenti semper panem largitus, nihil sibi neque discipulo, nisi certam in Domino spem, dereliquit. Et dum hęsitantem discipulum consolatur, ne de uictu dubitaret, ei seruiens, qui irrationabilia quoque pasceret animalia, aspiciunt duos lembos proximę ripę applicuisse uectore nullo. Cumque comperissent omni cibariorum genere, quo ipsi uesci solebant, plenos, Deo gratias egerunt, qui pro uno pane

ei seruiens, qui irrationabilia quoque pasceret animalia, aspiciunt duos lembos proximę ripę applicuisse uectore nullo. Cumque comperissent omni cibariorum genere, quo ipsi uesci solebant, plenos, Deo gratias egerunt, qui pro uno pane pauperi dato tam huberem alimentorum copiam sibi sine cunctatione prouidisset. Sic et monachus Sabas, * corr. ex Sabba dum Hilarionem abbatem cum trium milium monachorum comitatu

plenos retulere. Alias idem de appositis septem panibus et paucis pisciculis, cum multudinem esurientem satiassent, septem sportas fragmentis, quę superauerant, impleuere, ut experimento discerent nequaquam fallere eum, qui dixerat: Date, et dabitur uobis: mensuram bonam, et confertam, et coagitatam, et supereffluentem dabunt in sinum uestrum. Hanc grandem huberemque mensuram non tam in terra quam in cęlo

Hanc grandem huberemque mensuram non tam in terra quam in cęlo repositam esse, non ignorauit Simon monachus, Susotionis ** corr. ex Sitionis filius. Qui cum in coenobio illo, ubi tunc manebat, in uesperum edendi mos esset uiritimque cibaria fratribus diuiderentur, sępenumero nihil delibans, coenulam suam integram seponebat, demum, quam poterat secretius,

possidere lex est, ut medicare necesse sit) dum iter ageret, incidit in hominem, cuius uestimenta diutino usu detrita uix pudenda corporis operuerant. Et nuditatem eius dolens substitit, suspirauit, ingemuit. Frater uero, qui illum comitabatur: Quid, inquit, ita tristaris, pater? Etsi hic indumentis eget, forsan abundat concupiscentiis. Tunc Franciscus, fraterni erroris non dissimulator, sed corrector iussit protinus, ut ille sua se tunica

tegat, et quod de ipso perperam opinatus fuerat, ab eodem ueniam roget ac tandem discat nefas esse miserorum mores sugillare, indigentiam negligere. Vtinam talem subire cogantur mulctam, ne poenis grauioribus obnoxii sint, qui mendicos ob hoc solum interdum improbitatis arguunt et increpationibus repellunt, ut, quod eis subuenire nolunt, iudicii esse uideatur, non impietatis. Nunc infirmioris sexus

uersuras facere. Prodigalitatis accusata Deum testabatur se pro illius nomine cuncta agere et hoc habere uoti, ut mendicans ipsa moreretur et in funere suo alieno syndone inuolueretur. Ego, inquit, si petiero, multos inueniam, qui mihi tribuant. Mendicans si a me non acceperit, quę ei possum etiam de alieno tribuere, et mortuus fuerit, a quo anima eius requiretur? Nulla itaque in pauperes liberalitate satiata, ad egestatem pene ultimam peruenit. Sed

cum matrem Euticiam ad erogandas pauperibus facultates hortaretur illaque diceret, uti uitę suę finem expectaret, ipsa postea, quod uellet, de opibus suis factura: Non est, inquit, admodum gratum, o mater, Deo munus, quod, qui offert, ideo offert, quia illius usum suprema sibi interdicit dies. Da, dum sana es, ne, si moriens dederis, inuita dedisse arguaris, rem utique, quam, uelis nolis, relinquere cogeris. Victa rationibus Euticia laudauit

gentium ille. Sed Loth non rogasse solum, uerum etiam compulisse eos, ut ad se diuerterent, dicitur. Itaque alter exoratos statim suscipiendos monet, alter, si ulterius recusarint, cogendos suadet; arguens nempe illos, qui sic summis labiis etiam notos interdum inuitant, ut palam sit ipsos hospitales uideri quam esse malle. Loth pręterea tanto affectu hospites suos ab iniuria nefandissimorum hominum erripere nixus est, ut duas uirgines

de cęlo misso, pepercerunt Segor propter eum, quia illuc confugerat, ne simul cum impiis perderent iustum et cum aduenarum infestatoribus aduenarum susceptorem. Non dissimilis hac in re mihi uidetur senis illius fides, qui (ut in Iudicum libro legimus) habitans in Gabaa, urbe tribus Beniamin, cum uidisset hospiti suo leuitę uim parari ab infrenatę libidinis uiris, loco ipsius filiam eis uirginem tradere uoluit. Hospes uero, ne illi, a quo

et senis humanitas et leuitę gratitudo, si modum seruet affectus. Sed defugiendum execrandumque exitiale Gabaonitarum scelus, quo effectum est, ut tribus Beniamin prope deleta fuerit, urbes uicique eius incensi et his, qui cędem fuga euaserant, connubia reliquarum tribuum diu interdicta. Tam magni mali causam prębuit libido paucorum. Ad recentiora ueniamus! Onesiphorus Ephesius discipulos Christi suscipere solitus, sic ab apostolo

catenam meam non erubuit. Sed cum Romam uenisset, solicite me qu ę siuit, et inuenit. Det illi Dominus inuenire misericordiam a Deo in illa die. Et quanta Ephesi ministrauit mihi! O felix igitur Onesiphorus, qui aliquando auditurus est optatissimam uocem illam uocantis Domini ac dicentis: Veni, benedicte Patris mei, posside tibi regnum paratum a constitutione mundi! Hospes enim eram, et collegisti me; in carcere eram, et

deprehendit unum ex conuescentibus non apparuisse. Quam rem uehementer secum admiranti nocte proxima affuit in uisu Dominus dicens: eo quod cęteris quidem diebus membra sua hospitio mensaque acceperit, dignum fuisse, qui hesterno acciperet et caput. Palam quippe fieri uoluit Saluator noster, qui est caput nostrum, seipsum in peregrinis recipi, quos sua membra esse dixit sibique pręstitum imputari, quicquid pręstaretur

secum admiranti nocte proxima affuit in uisu Dominus dicens: eo quod cęteris quidem diebus membra sua hospitio mensaque acceperit, dignum fuisse, qui hesterno acciperet et caput. Palam quippe fieri uoluit Saluator noster, qui est caput nostrum, seipsum in peregrinis recipi, quos sua membra esse dixit sibique pręstitum imputari, quicquid pręstaretur illis. Si ergo Iesum suscipere cupimus, aduenas et peregrinos non

haberent. Cerbonius, * corr. ex Gerbonius Populonii episcopus, occidi potuit, cogi autem, ut hospites proderet, non potuit. Totilę regis irati minas contempsit, nolens prorsus latebras indicare eorum, qui ad se confugerant. Et cum ursis ferocissimis obiiceretur lacerandus atque inter illos illęsus uersaretur, uerecundia regem cepit nolle ei parcere, cui ferę beluę pepercissent, ac protinus hominem dimitti iussit.

Itaque, quali cura quantoque affectu hospes honorandus sit, documento nobis est. Nec ideo nos negligentiores esse debemus aduenam aliquem suscipientes, quia seruum, non Dominum suscipimus, cum ipse protestetur ac dicat: Qui susceperit unum paruulum talem in nomine meo, me suscipit. Et iterum: Quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis. Nec quenquam moueat, quod Maria sedens secus pedes Iesu et uerbum illius audiens

secus pedes Iesu et uerbum illius audiens optimam partem dicitur elegisse. Non enim propterea hospitalitatem Marthę improbatam credimus, sed bono melius pręlatum, actioni contemplationem. Ad quam tamen non potest peruenire qui non prius iustitię exercitationibus labem expiauerit delictorum, ut tunc demum ad consyderanda Dei inuisibilia animus attollatur, cum liberum se esse persenserit onere peccatorum. Denique duo

Paulus apostolus Hebreis pręcipiens ait: Charitas fraternitatis maneat in uobis, et hospitalitatem nolite obliuisci! Per hanc enim placuerunt quidam angelis hospitio receptis. Et Dominus ad Discipulos: Qui recipit uos, me recipit; et qui me recipit, recipit eum, qui me misit. Qui recipit prophetam in nomine prophetę, mercedem prophetę accipiet. Et quicunque potum dederit uni ex minimis istis

ait: Charitas fraternitatis maneat in uobis, et hospitalitatem nolite obliuisci! Per hanc enim placuerunt quidam angelis hospitio receptis. Et Dominus ad Discipulos: Qui recipit uos, me recipit; et qui me recipit, recipit eum, qui me misit. Qui recipit prophetam in nomine prophetę, mercedem prophetę accipiet. Et quicunque potum dederit uni ex minimis istis calicem aquę frigidę tantum in

maneat in uobis, et hospitalitatem nolite obliuisci! Per hanc enim placuerunt quidam angelis hospitio receptis. Et Dominus ad Discipulos: Qui recipit uos, me recipit; et qui me recipit, recipit eum, qui me misit. Qui recipit prophetam in nomine prophetę, mercedem prophetę accipiet. Et quicunque potum dederit uni ex minimis istis calicem aquę frigidę tantum in nomine discipuli, amen dico

in uobis, et hospitalitatem nolite obliuisci! Per hanc enim placuerunt quidam angelis hospitio receptis. Et Dominus ad Discipulos: Qui recipit uos, me recipit; et qui me recipit, recipit eum, qui me misit. Qui recipit prophetam in nomine prophetę, mercedem prophetę accipiet. Et quicunque potum dederit uni ex minimis istis calicem aquę frigidę tantum in nomine discipuli, amen dico uobis, non perdet

Caput IV / DE INANI GLORIA FVGIENDA Nunc, quoniam periculum est, ne piis operationibus inanis glorię surrepat appetitio, de iis dicendum uidetur, qui, ut iactantiam uitarent, aut occultari magnifice facta uoluerunt aut eorum laudem aliis, non sibi attribuere, ne se existimantes stare, in pręcipitium elationis ruerent et gloriam quęrentes hominum, gloriam, quę a Deo

gloriam expetere uideretur. Quod autem multa id genus non ita secreto, sed in conspectu peregerit plurimorum atque etiam prędicari uoluerit, non fuit inconstantię uolubilitas (nullum uitium in eo, qui Dei sapientia est, cadere potest) sed pię dispensationis miseratio, quę diuinę conuenit bonitati. Non solum enim illi, qui iam credebant, quomodo ostentationem uitarent, instruendi, sed etiam, qui nondum credebant, ad

etiam prędicari uoluerit, non fuit inconstantię uolubilitas (nullum uitium in eo, qui Dei sapientia est, cadere potest) sed pię dispensationis miseratio, quę diuinę conuenit bonitati. Non solum enim illi, qui iam credebant, quomodo ostentationem uitarent, instruendi, sed etiam, qui nondum credebant, ad fidem manifestioribus signorum spectaculis conuertendi erant. His dicitur: Si mihi non creditis, operibus credite!

(nullum uitium in eo, qui Dei sapientia est, cadere potest) sed pię dispensationis miseratio, quę diuinę conuenit bonitati. Non solum enim illi, qui iam credebant, quomodo ostentationem uitarent, instruendi, sed etiam, qui nondum credebant, ad fidem manifestioribus signorum spectaculis conuertendi erant. His dicitur: Si mihi non creditis, operibus credite! Illis: Cauete, ne iustitiam uestram faciatis coram hominibus, ut

didicerant) eam aperuit palamque fecit. Sed et hanc gloriandi necessitatem insipientiam uocat. Factus sum insipiens, inquit. Vos me coegistis. Ego enim a uobis debui commendari; nihil enim minus feci ab iis, qui sunt supra modum apostoli, tametsi nihil sum. Quibus sane uerbis testatus est minime de se loquendum, nisi cum incumbit necessitas. Sed et tunc ita temperandum, ut et res dicatur et euitetur iactatio.

iactatio. Tali quidem temperamento usus Ioannes Aegyptius monachus, cum Spiritu Sancto reuelante multis futuri euentus responsa daret, inferebat non suis meritis eam reuelationem sibi factam, sed illorum, qui rogatum aduenerant. Morbo affectos coram se curationis gratia adduci uetuit, quoniam ultro citroque commeantium agmen ostentationi esse potuisset. Oleum eis benedictum mittebat, quo peruncti conualescebant atque a

cum stulto illo ac deliro sene? Denique de semet quasi de alio licentius obloquendo discedere hominem compulit, non mediocriter mirantem, quod tam diuersa de illo, quem iam secundo quęsitum uenerat, sibi audire contigisset. Qui reuersus didicit ab indigenis eum quidem ipsum Moysen fuisse, a quo eiusmodi responsum accepisset, et magis mirari coepit tam gratum illi esse sui contemptum. Non minus se contemni gaudens Constantius, Anchonitanę

paruipendendus existimaretur; seruum enim se esse ut habitu pusillum, ita ad ea, quę facto opus erant, ignauum inertemque ac prorsus inutilem. Nonne satis declarauit, quantum ab humane glorię concupiscentia procul esset, qui sic exultauit contemptus? Magna quidem hęc Constantii erga calumniantes patientia, sed non minor illa Gregorii pontificis erga laudantes modestia. Cuidam enim probato uiro ipsum attollenti respondisse

pontifex et laudatori satisfecit et, cum summo honore preditus esset, ab humilitate non discessit. Quam autem arduum et difficile sit non illici quandoque humanę laudis affectatione, testis est Apollonius abbas. Qui cum annos quadraginta in deserto solitarius uixisset, iussus uoce sibi e cęlo delata iam tandem ad frequentem locum pergere, coenobium construere, discipulos comparare tam constanter Dominum rogasse dicitur, nequa se

coactus proderet. Alioquin si exinde illum prę cęteris ęstimationi haberi contigerit haud facile uanę glorię uitio cariturum. Eo autem surrepente gratiam omnem, quam assecutus fuerat, irritam fore dicente Scriptura: Qui in uno peccauerit, multa bona perdet. Denique domicilia eorum ob hoc cęllas appellari; quod in his cęlarentur, quę occulta esse uelint. Nec mirum aliquem interdum

his cęlarentur, quę occulta esse uelint. Nec mirum aliquem interdum plausu assentatorum suorum blanditiisque duci, cum frater Leonardus etiam cogitationum suarum circumuentus fuisset, nisi mature, qui eum periculo erriperet, inuenisset. Beatum Franciscum asello insidentem ipse pedes comitatus mente uoluere coepit, quanto ante illum quondam ierit generis nobilitate potentiaque seculari. Franciscus Spiritu Sancto edoctus,

dedit, ut econtra probris petulantiaque ipsum incesseret. Et cum ille rusticanum, idiotam, ignauum inutilemque cum appellasset, calumnianti gratias agebat affirmans uerius de se sentire oblocutores suos quam laudatores, qui opinione decepti supra id, quod esset; se ęstimarent. Itaque, quanto ab aliis magis extollebatur, tanto se gerebat submissius, cauillationibus potius quam commendatione ingenii morumque suorum delectatus, Esaię memor

quod esset; se ęstimarent. Itaque, quanto ab aliis magis extollebatur, tanto se gerebat submissius, cauillationibus potius quam commendatione ingenii morumque suorum delectatus, Esaię memor dicentis: Popule meus, qui te beatum dicunt, ipsi te decipiunt, et uiam gressuum tuorum dissipant. Egidius Atheniensis, quoniam miraculis clarere coeperat, iactationis occasionem fugiens patriam dereliquit, ad eremum

coeptus. Cęterum se in celebritate esse indigne ferens, procul inde secessit in desertum maluitque in speluncis cum feris habitare quam in monasterio ab hominibus honorari, memor dictum esse a propheta: Saluabuntur qui fugerint ex eis, et erunt in montibus quasi columbę conuallium. Sed quid de Hilarione abbate dicemus? Qui iam sexagenarius cernens circa se tum monachorum multitudinem, tum eorum, qui

monasterio ab hominibus honorari, memor dictum esse a propheta: Saluabuntur qui fugerint ex eis, et erunt in montibus quasi columbę conuallium. Sed quid de Hilarione abbate dicemus? Qui iam sexagenarius cernens circa se tum monachorum multitudinem, tum eorum, qui sanandi ad cum undique confluebant, flebat quotidie et ad seculum redisse se atque in uita mercedem recepisse aiebat. Abire cupientem inhibebant.

qui fugerint ex eis, et erunt in montibus quasi columbę conuallium. Sed quid de Hilarione abbate dicemus? Qui iam sexagenarius cernens circa se tum monachorum multitudinem, tum eorum, qui sanandi ad cum undique confluebant, flebat quotidie et ad seculum redisse se atque in uita mercedem recepisse aiebat. Abire cupientem inhibebant. Denique biennio in tali animi solicitudine peracto, cum postremo comedere

Caput V / DE HVMILITATE APPETENDA Plerique uero non solum a iactantię uitio procul abesse studuerunt, sed etiam sic humilitatem sectati sunt, ut pene omnibus seruilibus officiis sese addixerint. Qui nihil detrectantes eorum, quę uilissima factu putantur, tanto excellentiores in conspectu Dei apparuerunt, quanto inter mortales magis infimi uidebantur. Horum nunc exempla percurrere non intempestiuum duco.

Horum nunc exempla percurrere non intempestiuum duco. Monachis Nitryę morem fuisse constat, pręter cętera in peregrinos beneficia, pedes eorum lauare linteolisque abstergere, illum imitari uolentibus, qui Magister et Dominus discipulorum pedes lauit: Exemplum, inquiens, dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci, ita et uos faciatis. Hinc Apollonius abbas ad se magis quam ad eos,

eadem erga peregrinos obseruantia, certo tamen ordine usus dicitur: primum cum illis simul suppliciter prouolutus Deum adorare, deinde pedes eorum abluere, postremo ablutis pręcepta salutis dare, quasi innuere uolens, iis, qui peccatorum sordes poenitentię lauacro mundare cupiunt, necessariam esse pietatem, humilitatem, iustitiam. Thomas, Cantuariensis archiepiscopus, quotidie tredecim pauperes domi conuocabat, sedere iussis genu flexus pedes

oculus non uidit, Deus, absque te, quę pręparasti expectantibus te . Pacomius abbas fratribus morbo applicitis assedit, non dedignatus ministri operam, ut obsequium pręstaret Domino iubenti ac dicenti: Qui maior est uestrum, fiat sicut minor, et qui pręcessor est, sicut ministrator. Antonius abbas, non minus mansueti ingenii uir, episcopis et presbyteris solitus est submittere ceruicem captans

quę pręparasti expectantibus te . Pacomius abbas fratribus morbo applicitis assedit, non dedignatus ministri operam, ut obsequium pręstaret Domino iubenti ac dicenti: Qui maior est uestrum, fiat sicut minor, et qui pręcessor est, sicut ministrator. Antonius abbas, non minus mansueti ingenii uir, episcopis et presbyteris solitus est submittere ceruicem captans ab eis benedictionem. Iccirco benedixit ei

oppletum. Et cum mirabundus, quis illos euadere posset, quęsisset, responsum fuisse: humilitas. Beati igitur humiles, quibus a periculo errutis competere poterit illa Prophetę gratiarum actio dicentis: Benedictus Dominus, qui non dedit nos in captionem dentibus eorum. Anima nostra sicut passer errepta est de laqueo uenantium. Laqueus contritus est, et nos liberati sumus. Adiutorium nostrum in nomine Domini.

est pontifex quam abbas. Cęteri deinde maximi pontifices nomenclaturę istius titulum omnes usurparunt, opus rari. Omnes se seruos seruorum Dei dici, pauci esse uoluerunt. Igitur Gregorii humilitatem approbasse uidentur etiam qui imitari neglexerunt. Sed quod ad priuatos attinet, mirabilis imprimis humiliatio Petri Telonarii fuit, qui distractis pro amore Christi facultatibus a Byzantio Hierosolymam petiit seruumque se uenalitium fecit. Et cum in

Omnes se seruos seruorum Dei dici, pauci esse uoluerunt. Igitur Gregorii humilitatem approbasse uidentur etiam qui imitari neglexerunt. Sed quod ad priuatos attinet, mirabilis imprimis humiliatio Petri Telonarii fuit, qui distractis pro amore Christi facultatibus a Byzantio Hierosolymam petiit seruumque se uenalitium fecit. Et cum in aliena domo a conseruis maledictis uerberibusque afficeretur, gaudebat in contumeliis, nunquam de iniuria

in manu defuncti reperto ac rei ordinem indicante, tunc scilicet, cum iam superato uanę ambitionis periculo secura humilitas ad cęlos properabat, uerę et immortalis glorię honore semper fruitura. O beatum et felicem illum, qui se sic humiliat, ut sic exaltetur! Nunc ancillarum Christi humilitas referatur! Elizabeth, et regis Pannonum filia et lantgrauię Thuringię principis coniux, Deo gratificari cupiens non

etiam se magis infimam fecerat. Nunquam tanta mulier and tantam humilitatem descendisset, nisi prius ardentissimę charitatis feruore medullitus incaluisset. Nihil quippe tam paruum aut tam uile est, ut id se ducat indignum, qui perfecte diligit. Brigida etiam uirgo, licet abbatissam gereret, minorem tamen se iis, quibus pręerat, exibebat. Quasdam in monasterio longa ualitudine oppressas, ut saltem squalore leuarentur, lauari iusserat, sed

augeret. Paulę Romanę (ut Hieronymus refert) maternum genus a Scipionibus Gracchisque, paternum ab Agamemnone, potentissimo quondam Gręcię rege, erat. Liberos e Toxotio susceperat, qui ab ipso Aenea Iulioque trahere originem credebatur. Postquam autem contemptis omnibus Christo coepisset seruire, tanta se humilitate deiecit, ut, qui eam uideret (uidere autem propter nominis celebritatem multi

quondam Gręcię rege, erat. Liberos e Toxotio susceperat, qui ab ipso Aenea Iulioque trahere originem credebatur. Postquam autem contemptis omnibus Christo coepisset seruire, tanta se humilitate deiecit, ut, qui eam uideret (uidere autem propter nominis celebritatem multi gestiebant) ipsam esse non crederet, sed ancillarum ultimam. Quanuis enim frequentibus uirginum cingeretur choris, ueste tamen, uoce, habitu, incessu

quis altius euectus fuerit, tanto propius periculo esse, ne cadat, et si ceciderit, grauiorem ruinam fore. Honoris gradum superbię irritamentum et inanis glorię materiam esse, nisi ita caute adeatur, ut is, qui episcopatum desyderat (iuxta Apostolum) opus bonum desyderet, non honorem, sed labores, non delicias, neque pręesse, sed prodesse cupiens, seruum se et ministrum hominum constituat propter Christum.

eo compelli dignior fuit, quo magis refugit. Isaac etiam monachus, cum rescisset decerni sibi presbyteratum, de Scythia transmigrauit in Aegyptum, uastę solitudinis secessum quęritans, ut hominum effugeret conspectum. Sed qui diuinitus eligebatur, latere non potuit. Cum enim fratres in Aegyptum usque illum quęsitum profecti essent et asellus, quem secum habebant, per desertum fugiens ad speluncam ipsius substitisset, eo insecuti, dum asellum

deprehensum agnouisset, intellexit Dei uoluntatem, et fratrum uotis annuens, ad monasterium reuersus presbyteri officium suscepit. Hic mihi probe obseruasse uidetur, quod Apostolus ait: Nec quisquam sumat sibi honorem, sed qui uocatur a Deo tanquam Aaron. Sic et Christus non semetipsum clarificauit – inquit – ut pontifex fieret, sed qui locutus est ad eum: Tu es sacerdos in ęternum secundum ordinem Melchisedech.

Hic mihi probe obseruasse uidetur, quod Apostolus ait: Nec quisquam sumat sibi honorem, sed qui uocatur a Deo tanquam Aaron. Sic et Christus non semetipsum clarificauit – inquit – ut pontifex fieret, sed qui locutus est ad eum: Tu es sacerdos in ęternum secundum ordinem Melchisedech. Pastumius quoque monachus a Machario abbate post uitę huius labores ad beatitudinis quietem decedente, in locum

suffectus, cum fugam pararet, a fratribus comprehensus coramque adductus non solum abbatis compellente iussione, uerum etiam episcoporum urgentibus censuris regimen inuitus accepit. Indignum enim se esse arbitrabatur, qui pręesse deberet, cum se cunctis inferiorem constituisset. Sic tamen se gessit, ut multis postea miraculorum signis nobilitatus sit, Deo humilitati eius gratiam conferente. At uero, quoniam quanto dignitas maior tanto

est; uerenti utique, si episcopum gereret, quę episcopi sunt, pręstare non posset, aut si pręstitisset, ne uel ex hoc in elationem aliquam mentis incidens illis iam tandem comparandus euaderet, quibus dicitur: Vę uobis, qui diligitis primas cathedras in synagogis et salutationes in foro. Par animi humilitas uel idem periculi metus fuisse perhibetur sancti Goar,

primas cathedras in synagogis et salutationes in foro. Par animi humilitas uel idem periculi metus fuisse perhibetur sancti Goar, monachi in Gallia. Qui a rege Sigiberto ad Treuerensem episcopatum uocatus, postquam recusando nihil se proficere uideret, triginta dierum manendi in monasterio moram, quasi res suas expediturus, petiit. Interim in cęllula sua se includens

solicitus Thomas, Cantuariensis archiepiscopus, ubi primum dignitatem iniit, continuo inanis glorię lasciuientes cogitatus carnis macerationibus reprimere coepit, instantius orauit, frequentius ieiunauit, cilicium induit. Qui sic agit, is plane declarat non se ad pontificale fastigium, sed ad multiplicium laborum aceruum ascendere nec de honoris pompa sibi blandiri, sed de tentationum ingruentium pugna iam anxium ęstuare.

capiue posset, quando quidem et in dignitate periclitatur humilitas et in diuitiis modestia, inde in Aquitaniam discedens operam prędicationibus dedit. In quanto enim salutis suę discrimine uersentur hi, qui cęteris pręsunt, uenusto admodum exemplo diuus Hieronymus docere aggressus: Senex quidam, inquit, eremi cultor et Spiritu Sancto plenus, nepotem suum quęrentem, utrum episcopus electus munus accipere deberet, super disco

de numero damnatorum, si fuissem de numero episcoporum. Idipsum oppido formidans Geminianus, Mutinensis clericus, defuncto Antonio episcopo a populo electus fugit. Dum autem latitaret, et quęri dignus fuit et inueniri. Qui quia inuitus consecratus est, tantam promeruit gratiam, ut non solum Mutinensem ecclesiam optime gubernarit, sed etiam miraculorum fama celebris mundo fuerit. Iouiani * corr. ex louiniani imperatoris

gubernacula manum porrexit. At nunc quibus artibus is honos ambitur quaue aditur temeritate, dolendum magis quam dicendum puto. Sed ut nihil aliud pro uero affirmare ausim, neminem tamen ętas nostra ex iis, qui eliguntur, uidit recusantem. Antehac autem et Quintus Cęlestinus, cum menses sex rexisset Ecclesiam, pontificatum, quem Caroli regis solicitationibus agitatus acceperat, tam libenter deposuit, quam inuitus gerebat. Hinc

honorem, in cęllula latentis consolationem quam in cathedris sedentium potentiam, opes, delicias, luxum? Extant hoc in genere etiam et minorum pontificum fortasse non minus imitatione digna exempla. Qui postquam aliquando recte ac diligenter rexissent populum, aliis gubernaculo substitutis tranquillę contemplationis quieti sese dedere. Maglorius * corr. ex Maiorus

sede, ipse se ad eremum contulit et solitariam deinceps uitam duxit, tanto factus Deo uicinior, quanto ab urbanis tumultibus fuit semotior. Fecit idem et Iustus, Lugdunensis episcopus. Qui cum in terra positus uitam egisset cęlestem, de solitudine deserti ad paradisi celebritatem euolauit, tugurioli angustias commutans cum amplitudine cęli. Corpus uero eius ab eremo ad Lugdunum relatum est. Et honore, cui

se fecit ex episcopo. Vt enim tutius, ita tranquillius sibi futurum iudicauit obedire quam imperare, et subiectum esse quam pręeminere. Alterum optare arrogantis est, alterum se in omnibus submittentis ei ueri serui Christi, qui ministrare uenit, non ministrari. Ex his iam dictis exemplis hanc demum summam colligi atque hoc concludi quis ignorat: ut nemo primatum appetat, ne humilitatem amittat, nemo oblatum accipiat nisi

VITANDA At uero, quia plerique religionis habitum induunt, non ut Christum, sed ut pecuniam lucrentur, quibus dicitur: Non potestis Deo seruire et Mammonę, eorum auaritię sanctorum continentiam opponamus, ut, qui pie in Domino uiuere uolent, omni cupiditate deposita iam hinc discant, quod gratis acceperint, gratis dare. Heliseus propheta, cum Naman Syrum a lepra curasset, nullis precibus moueri potuit, ut

uirtutem esse, sed etiam uirtutum seruatricem atque custodem. Quę si abscesserit, cupiditati linquens aditum, irruente uitio dissipabitur uirtutum coetus. Conturbat quippe domum suam (ut Salomon in Prouerbiis ait) qui sectatur auaritiam; qui autem odit munera, uiuet. Hinc etiam Daniel oraculi diuinitus in pariete descripti mysterium expositurus regi dona dignitatemque pollicenti ait: Munera tua sint tibi,

uirtutum seruatricem atque custodem. Quę si abscesserit, cupiditati linquens aditum, irruente uitio dissipabitur uirtutum coetus. Conturbat quippe domum suam (ut Salomon in Prouerbiis ait) qui sectatur auaritiam; qui autem odit munera, uiuet. Hinc etiam Daniel oraculi diuinitus in pariete descripti mysterium expositurus regi dona dignitatemque pollicenti ait: Munera tua sint tibi, et dona domus tuę

inuidię. Nonne tantę, ut acceptorem suum leonibus obiecerit laniandum, nisi quod mitior tunc syluestrium belluarum extitit feritas quam semper malesuadus flagitiosorum hominum liuor. Nec mirum, si Deo uolente protectus est, qui, ut suos protegeret, honorem munusque admisit, non ut sibi indulgeret. Sed si hi, qui adhuc sub Legis umbra uersabantur, uenalitati sese exponere in excipiendis diuinis nefas esse ducebant, quanto eos continentiores esse

extitit feritas quam semper malesuadus flagitiosorum hominum liuor. Nec mirum, si Deo uolente protectus est, qui, ut suos protegeret, honorem munusque admisit, non ut sibi indulgeret. Sed si hi, qui adhuc sub Legis umbra uersabantur, uenalitati sese exponere in excipiendis diuinis nefas esse ducebant, quanto eos continentiores esse par est, quos iam coruscante Euangelio in lucem eductos omnium uirtutum decet consummata

diuinis nefas esse ducebant, quanto eos continentiores esse par est, quos iam coruscante Euangelio in lucem eductos omnium uirtutum decet consummata perfectio? Proponantur nunc igitur Christi apostoli, ut magis confundantur, qui ne ueterum quidem sanctorum parsimoniam imitari student, luxurię potius cupiditatibusque dediti, nomen atque professionem clericorum habentes, non uitam. Quos per Malachiam arguit Dominus dicens: Quis est in uobis,

qui ne ueterum quidem sanctorum parsimoniam imitari student, luxurię potius cupiditatibusque dediti, nomen atque professionem clericorum habentes, non uitam. Quos per Malachiam arguit Dominus dicens: Quis est in uobis, qui claudat ostia, et incendat altare meum gratuito? Non est mihi uoluntas in uobis, dicit Dominus exercituum, et munus non suscipiam de manu uestra. Sed iam audiant, quam moribus eorum diuersa gesserint illi,

sed ut in Christum credentibus uiam adipiscendę salutis mostraret. Hęc res profecto non minus quam miraculum sanatę filię impulit regem, ut baptisma susciperet et postremo relicto regno discipulus apostoli fieret, qui fuerat Indię dominus. Iudas etiam Thaddeus, cum Abagarum, gentis ultra Euphratem positę regem, graui ualitudine laborantem solo tactu sanitati restituisset, magnam uim argenti atque auri pro eo sibi oblatam constanter

filiam illius Iobiam a demoniaca uexatione uindicasset, dona, quibus uel longi itineris labor compensari potuisset, oblata repudiauit. Neque enim pro terreno pręmio peregrinationem illam susceperat, sed pro cęlesti. Itaque, qui mortalis regis gazam contempsit, ab immortali Domino martyrio coronatus ęternam adeptus est beatitudinem. Cosmas et Damianus, germani fratres, medendi arte clari, sed pietatis officio clariores, gratuito curationem

precibus pulsatus ac pene coactus accepisset, adeo id ęgre Cosmas tulit, ut mandasse dicatur, ne eodem tumulo cum fratre componeretur, quandocunque ipsis uita defungi contigisset, nihil tam iniquum existimans quam pro labore, qui propter Deum susceptus fuerat, ab homine mercedem quęrere. Eadem animi constantia Leonardus, sancti Remigii discipulus, quoniam Gallorum regis coniugem difficili partu laborantem, medicis iam desperantibus, ipse

ipse diuina uirtute a periculo liberarat, regi amplissima dona offerenti haud quaquam se iis indigere respondit, proinde neque accipere uelle, nihil cuiquam defuturum asserens, quicquid habere necessarium fuerit, qui omnium opifici libenter seruierit, cum ipsa Veritas dicat: Quęrite primum regnum Dei, et hęc omnia apponentur uobis. Hilarion abbas, ut in cęteris omnibus, ita hac quoque in parte

quid Simon passi sint? Quorum alter accepit precium, alter obtulit, ut ille uenderet gratiam Spiritus Sancti, hic mercaretur. Cumque Orion flens diceret: Accipe et da pauperibus, respondit: Tu melius potes tua distribuere, qui per urbes ambulas et nosti pauperes. Ego, qui mea reliqui, cur aliena appetam? Multis nomen pauperum occasio auaritię est, misericordia uero artem non habet. Nemo melius erogat, quam qui nihil sibi reseruat. Tristi autem

precium, alter obtulit, ut ille uenderet gratiam Spiritus Sancti, hic mercaretur. Cumque Orion flens diceret: Accipe et da pauperibus, respondit: Tu melius potes tua distribuere, qui per urbes ambulas et nosti pauperes. Ego, qui mea reliqui, cur aliena appetam? Multis nomen pauperum occasio auaritię est, misericordia uero artem non habet. Nemo melius erogat, quam qui nihil sibi reseruat. Tristi autem et in terra iacenti: Noli, inquit, contristari,

Tu melius potes tua distribuere, qui per urbes ambulas et nosti pauperes. Ego, qui mea reliqui, cur aliena appetam? Multis nomen pauperum occasio auaritię est, misericordia uero artem non habet. Nemo melius erogat, quam qui nihil sibi reseruat. Tristi autem et in terra iacenti: Noli, inquit, contristari, fili! Quod facio pro me, et pro te facio. Si enim hęc accepero, et ego offendam Deum et ad te legio reuertetur. Idem candidato cuidam

et ego offendam Deum et ad te legio reuertetur. Idem candidato cuidam Constantii imperatoris, quem itidem nequitię spiritu uexatum sanum fecerat, decem auri libras dono offerenti ordeaceum porrexit panem dicens quod, qui tali cibo aluntur, non pluris aurum ęstiment quam lutum. In Sicilia etiam quidam de primoribus uiris morbo aquę intercutis ea ipsa die, qua ad eum uenerat, curatus, cum postea eidem offerret plurima munera,

comparantur. Et certe fieri non potuit, ut, quę seipsam abnegauerat, ita ut etiam inter uiros uiuens mulierem se nesciret, quicquam pręter Christum concupisceret. Lucri autem pecuniarumque detestandam cupidinem in iis, qui sacris initiati sunt, si forte Gezi superius a nobis propositum exemplum non satis deterret tanquam uetustate iam obliteratum, audiant recentiora. Cyrillus, Hierosolymitanus episcopus, post diui Hieronymi in Domino

tam paruo temporis momento extinctę, tunc demum auaritię, cum uitę finem fecere. Quis hęc audiens non contremisceret, quis prauum animi propositum in melius non commutaret? Scio tamen et uehementer doleo esse quosdam, qui etiam multa talia legentes nihilo segnius insistere coepto sceleri pergunt spinis concupiscentię pręfocantibus semen * corr. ex sementem uerbi Dei. Quibus Hieremias clamat dicens: Ecce

et subuertunt uerba iustorum. Idem in Euangelio: Videte, inquit, et cauete ab omni auaritia, quia non in abundantia cuiusquam uita eius est ex iis, quę possidet. In Ecclesiastico quoque legimus: Qui aurum diligit, non iustificabitur... Lignum offensionis est aurum. Vę illis, qui sectantur illud! Et omnis imprudens deperiet in illo. Deperierunt nempe in illo Achan anathematis reus,

cauete ab omni auaritia, quia non in abundantia cuiusquam uita eius est ex iis, quę possidet. In Ecclesiastico quoque legimus: Qui aurum diligit, non iustificabitur... Lignum offensionis est aurum. Vę illis, qui sectantur illud! Et omnis imprudens deperiet in illo. Deperierunt nempe in illo Achan anathematis reus, Iohel et Abias peruertentes iudicium, Saul uictis Amalechitis mandati Dei

precii, quod uouerant, malignus interuersor. Quid multa? Non homines solum, sed urbes etiam et regna auri sacra fames hausit atque consumpsit. At nos egredi cupientes de Babylone, fugere de Caldeis, id est, de consortio eorum, qui satiari diuitiis nequeunt, simul cum psalmista nostro clamemus: Domine, inclina cor nostrum in testimonia tua, et non in auaritiam, ut, sicut Esaias dixit, proiicientes illam et manus nostras excutientes ab

Domine, inclina cor nostrum in testimonia tua, et non in auaritiam, ut, sicut Esaias dixit, proiicientes illam et manus nostras excutientes ab omni munere, in excelsis habitemus tecum. Beati enim, qui habitant in domo tua, Domine; in secula seculorum laudabunt te. Caput VIII / DE PAVPERTATE SERVANDA Diximus, qua constantia sancti, ne Deum

sancti, ne Deum offenderent, munera recusarunt. Nunc, quali patientia, ut illi soli placerent, paupertatem coluerint, pertractemus. Hinc altera dirę cupiditati inuratur nota, dum monstratur, quam hi, qui hominibus benefacientes hominum mercedem respuerunt, paruo modicoque contenti uitam sustentarint. Petrus, Andreas, Iacobus, Ioannes piscatu sibi uictum quęrebant, relictis retibus et naui secuti sunt Christum et

defuit Abrahę illi Aegyptio uasta in solitudine, clausa etiam cęllula demoranti, cui nihil omnino supellectilis erat pręter catinum uestemque cilicinam et rusticum sagum? Sic usque ad quinquagesimum ętatis suę annum (qui uitę ultimus fuit) dicitur perdurasse, ita ut nihil unquam amplius concupisset. Bona enim, et ea non modica, in quibus hęreditario absens successerat, egenis dilargiri mandauit, ne obolum quidem passus ex his ad se

(ut Gregorius tradit) paucula tantum apum aluearia uictum suppeditabant. Eo accedens quidam Longobardus latro frustraque, ne aliena raparet, monitus sacrilegas apibus intulit manus. Sed sicut Esaias ait: Vę qui prędaris! Nonne et ipse prędaberis? Continuo sceleris ultor Deus raptorem tradidit Sathanę uexarique permisit. Indoluit autem Mennas inimici casum. Sciebat enim et inimicos diligere, ut obediret Christo. Indoluit

salutis. Narratur et aliud de illo miraculum, quo facile cognoscas pauperis uirtutem diuitum potentię anteferendam. Sępe enim syluestres ursos ferula, qua gradus ambulando firmabat, a suis alueariis dicitur abegisse. Et qui frequenter uenatorum tela contempserant, ferulę ictum imbelli senis manu molliter uibratę pertimescebant. Proh facinus indignum, pauperem belluę fugiunt et lędere formidant, hominis auaritia, quod inuideret, inuenit! Et

expectaret rei euentum: Quid tu hic, inquiunt, adolescens, si te adorirentur latrones? Nudus latrones non timet, respondit. At si uitę, aiunt, pręsens intentaretur periculum? Nec id quidem timet, inquit, qui paratus est mori. Tunc illi stupentes tantam in tam tenera ętate constantiam atque in Deum fidem pariterque noctis errorem reuoluentes extemplo animos demittunt, propositum mutant, crimen confitentur. Et quem uel terrere

impetrata reuerenter discedunt. Idem sanctus ad Siciliam nauigio applicans cum discipulo suo Gazano nec aliud habens, quod pro mercede uectori daret, Euangelium manu sua exaratum coepit offerre. Sed qui accipere rogabatur, cum nihil eos habere cerneret pręter codicem illum et ea, quibus tecti erant, oblatum recusauit neque deinde quicquam exigere uoluit, et inopiam eorum miseratus omni debito solutos dimisit. O et

pensionum, inter rapacissimos latrones securitatem, inter mercenarios nautas inuenisti tibi remissionem! Hi operam gratis pręstiterunt, illi terrere non potuerunt offendere noluerunt. Cui unquam locupletum hoc contigisset, qui, quocunque sese uerterint, neque inuidia neque insidiis carere possunt. Et dum omnia metuunt quantum diuitiis, tantum animi solicitudinibus abundant. At uero Hilarioni pauperculo, tametsi pene nihi: esset, cum tamen

angulo manens succisiuis temporibus ligna colligebat, ut uenditis uitam sustentaret ac demum mereretur audire: Labores manuum tuarum quia manducabis, beatus es, et bene tibi erit. Detestabatur autem monachos, qui infidelitatem quandam prę se ferre uidebantur uictui prouidentes in futurum et curam habentes sumptuum aut indumentorum aut cęterarum huiusmodi rerum, quę non magni momenti sunt. Quas quicquam ex his deesse possit Deo

modo gustare noluerunt, sed immugientes atque auersi perfractis stabuli repagulis diffugerunt, pręcipitatiore impetu proruendo quam si stimulis uerberibusque agitarentur. Hinc patet neutiquam esse communicandum neque cum iis, qui sua cupide seruant, neque qui aliena turpiter appetunt, et cupiditatem, tanquam malum uirus, omnibus quidem, sed pręcipue Christi seruis uitandam fugiendamque. Quantum autem illam cauerit idem ipse omnis sanctitatis

atque auersi perfractis stabuli repagulis diffugerunt, pręcipitatiore impetu proruendo quam si stimulis uerberibusque agitarentur. Hinc patet neutiquam esse communicandum neque cum iis, qui sua cupide seruant, neque qui aliena turpiter appetunt, et cupiditatem, tanquam malum uirus, omnibus quidem, sed pręcipue Christi seruis uitandam fugiendamque. Quantum autem illam cauerit idem ipse omnis sanctitatis exemplum Hilarion,

sit, tum ex epistola, quam spiritum Domino redditurus iam octogenarius ad Hesichium discipulum suum scripsisse fertur. Diuitiarum, inquit, mearum hęres esto. Hę autem sunt: Euangelium, tunica saccea, cuculla et paliolum. Qui tantam tenuitatem diuitias suas uocat, satis declarat, quam a diuitiarum cupiditate semper fuerit alienus. Porro, Alexius, nobilis Romanus, clam patre Euphemiano in Syriam abiens intantum adamauit paupertatem, ut

diuitias suas uocat, satis declarat, quam a diuitiarum cupiditate semper fuerit alienus. Porro, Alexius, nobilis Romanus, clam patre Euphemiano in Syriam abiens intantum adamauit paupertatem, ut gauderet se a seruis patris, qui ad quęrendum eum missi fuerant, et non agnitum fuisse et * corr. ex ut elemosina donatum. Ex his, quę emendicabat, in diem uiuens, quicquid sibi supererat, aliis

ipsis sese exęquari concupiuit. Tam tum tacitum gloriari uidebatur ac si diceret: Ego mendicus sum et pauper; Dominus solicitus est mei. Cum autem haberet fortasse non parum pecuniarum, ut qui antehac mercaturę operam dederat, et egenis distribueret idque percrebuisset, a patre, cuius pietatem in furorem uerterat auaritia, manum sibi iniici iniuriamque irrogari ęquanimiter tulit atque eidem, quicquid sibi

tam lubenter cessit, quam auide petebatur. Simulque abdicatione impetrata, et nudus et lętus abiit; nec minus lętus quam olim Ioseph, cum de manu adulterę dominę relicto euasit palio, nec minus nudus quam adolescens ille, qui reiecta syndone pharisaicas effugit manus. Nuditatis pudorem libertatis gaudium superabat, in illam forsan erumpens uocem: Diripuisti, Domine, uincula mea: tibi sanctificabo hostiam laudis.

nisi plus glorię Francisco sua compararit inopia quam ulli unquam regum suum regnum, nisi eius nomen etiam regibus ipsis honori habeatur et hominibus pariter et angelis celebre sit! Vos uero, Ecclesię antistites, qui uillici personam induistis dicentis: Fodere non ualemus, mendicare erubescimus, uillici saltem et exemplo facite uobis amicos de Mammona iniquitatis, fideliter dispensantes, quę uobis commissa sunt, alioquin

fideliter dispensantes, quę uobis commissa sunt, alioquin audituri: Si in alieno infideles fuistis, quod uestrum est, quis dabit uobis? Bona, quę habet Ecclesia, pauperum sunt, bona uero sacerdotis, uita ęterna. Qui ergo ea, quę pauperibus debentur, in suos conuerterit usus, uitam ęternam, quę sibi propria erat, amittet. Et cum nec illa secum ferre poterit, quoniam uelit-nolit relinquenda sunt, nonne egere incipiet? Nonne, qui

ęterna. Qui ergo ea, quę pauperibus debentur, in suos conuerterit usus, uitam ęternam, quę sibi propria erat, amittet. Et cum nec illa secum ferre poterit, quoniam uelit-nolit relinquenda sunt, nonne egere incipiet? Nonne, qui dudum mendicare erubescebat, iam etiam illis, qui mendicauerunt, inuidebit? Et more diuitis purpurati nequaquam uerecundabitur opem poscere ab iis, quibus, cum deberet, dare neglexit. Tormenta patietur, et nemo miserebitur,

suos conuerterit usus, uitam ęternam, quę sibi propria erat, amittet. Et cum nec illa secum ferre poterit, quoniam uelit-nolit relinquenda sunt, nonne egere incipiet? Nonne, qui dudum mendicare erubescebat, iam etiam illis, qui mendicauerunt, inuidebit? Et more diuitis purpurati nequaquam uerecundabitur opem poscere ab iis, quibus, cum deberet, dare neglexit. Tormenta patietur, et nemo miserebitur, sed dicetur ei: Memento, quia recepisti bona

metu supplicii liber et spe pręmii securus esse desyderat, agnoscat se pauperis Domini seruum et paupertatem, quam ille coluit, et ipse colat. Pontificali dignitate fulges, non est, cur Christi uitam imitari non debeas, qui Christi in terra uicem tenes. Non est, inquit, discipulus super magistrum, nec seruus super dominum suum. Sufficit discipulo, ut sit sicut magister eius, et seruo, sicut dominus eius. Attende itaque,

apostolo didragmam solueret. Alieno usus est hospitio, alienis impensis sustentatus, aliena syndone inuolutus, alieno conditus sepulchro. Denique suum habuit nihil, cuius sunt omnia. Quęris, quare tam pauper uixerit in terra, qui tam diues est in cęlo? Quare, nisi ut discas terrena contemnere et amare cęlestia? Hęc apprehendi non possunt, nisi illa relinquantur. Hinc ipse ait: Vade, quęcunque habes, uende et da pauperibus, et habebis

terrena contemnere et amare cęlestia? Hęc apprehendi non possunt, nisi illa relinquantur. Hinc ipse ait: Vade, quęcunque habes, uende et da pauperibus, et habebis thesaurum in cęlo, et ueni, sequere me! Qui ergo pauper non fuerit, Christum sequi non poterit. Primi quidem illum secuti sunt apostoli, qui et ipsi quam pauperes fuerint, in principio capitis huius diximus euangelicę historię sequentes fidem. Id

quęcunque habes, uende et da pauperibus, et habebis thesaurum in cęlo, et ueni, sequere me! Qui ergo pauper non fuerit, Christum sequi non poterit. Primi quidem illum secuti sunt apostoli, qui et ipsi quam pauperes fuerint, in principio capitis huius diximus euangelicę historię sequentes fidem. Id si parum est, age modo, citentur etiam prophetarum uaticinia, ut utriusque Scripturę collatis testimoniis nullus

expositorum nostrorum assertio consentit. Igitur, si Ecclesię Christianę fundatores atque ędificatores iam ab initio pauperes et egeni a Deo optimo maximo electi sunt, quid est, quod te pudeat pigeatue pauperem esse, qui operi illorum prępositus es minister et custos? Respiciendum est, et quid uas electionis Paulus ea de re decernat, diligenter attendendum. Habentes, inquit, alimenta et quibus tegamur, his

prępositus es minister et custos? Respiciendum est, et quid uas electionis Paulus ea de re decernat, diligenter attendendum. Habentes, inquit, alimenta et quibus tegamur, his contenti simus. Nam qui uolunt diuites fieri, incidunt in tentationem et laqueum diaboli, et desyderia multa inutilia et nociua, quę mergunt homines in interitum et perditionem. Radix enim omnium malorum est cupiditas.

aiebat, asserens ideo sacerdotibus neque possessionem neque partem neque hęreditatem inter reliquas tribus datam, quoniam pars et hęreditas et possessio eorum esset Dominus. Vę ergo uobis (ut Amos propheta ait) qui opulenti estis in Syon, et confiditis in monte Samarię, optimates, capita populorum, ingredientes pompatice domum Israhel! Talibus et per Ezechielem comminatur Dominus dicens: Vę pastoribus

estis in Syon, et confiditis in monte Samarię, optimates, capita populorum, ingredientes pompatice domum Israhel! Talibus et per Ezechielem comminatur Dominus dicens: Vę pastoribus Israhel, qui pascebant semetipsos! Nonne greges a pastoribus pascuntur? Lac comedebatis, et lanis operiebamini, et, quod crassum erat, occidebatis, gregem autem meum non pascebatis. Vbicunque autem

positum est in Scripturis, poenam ęternam obnunciat delinquenti. Quod tanto magis cauendum est, quanto quis maiori dignitate officioque pręcellit. Scriptum est enim: Iudicium durissimum in eos, qui pręsunt, fiet. Potentes potenter tormenta patientur. Fortioribus fortior instat cruciatio. Sed dum nos auaritię ardorem extinguere cupimus paupertatis commendatione, pene modum excessit

quod Propheta ait, quia melius est modicum iusto, super diuitias peccatorum multas , et uerissimum, quod a Domino dicitur: Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum cęlorum! Vę autem diuitibus, qui habent consolationem suam. Argentum eorum et aurum eorum non ualebit liberare eos in die furoris Domini, dicit Dominus. Caput IX / DE VITA

non ualebit liberare eos in die furoris Domini, dicit Dominus. Caput IX / DE VITA SOLITARIA Diximus de obseruatione paupertatis. Nunc de his dicemus, qui, ut liberius cęlestium contemplationi uacarent innocentiusque se haberent, delinquendi occasione sublata, relictis urbibus in solitudine uictitarunt, habentes iam olim propositi huius duces: Heliam in torrente Charith

nutritum, Heliseum in monte Carmeli cum prophetarum choro habitantem, filios Rechab sub tentoriis demorantes et incertis sedibus uagos, Ioannem denique Baptistam in Ennon iuxta Salim iam baptismi mysteria auspicantem et eos, qui ad se confluerent, nunc arguentem, nunc docentem. Erat enim uox clamantis in deserto: Dirigite uiam Domini, rectas facite semitas eius! Et quoniam hos omnes, quo magis a consuetudine mortalium semoti

coruo alite homini ministrante. Neque aliud quam aquam bibit. Indumento de palmarum foliis contexto nuditatem operuit. Hoc tenore uitę in Dei seruitio tandiu perdurans non effugisse mihi uidetur martyrium, sed protraxisse et, qui diei unius mortem non tulerit, mortem annorum septem et nonaginta tulisse. Tanto quippe tempore hic perpetuus eremi cultor, humanis inspectibus semper inuisus, quotidianis corporis mortificationibus sese afficere, ut in

non cessauit. Antonius uero triginta quinque annorum erat, quando eremum adiit, multas demonum insidias, insuper et uerbera passus a proposito deterrentium, cum scirent se in solitudine uincendos, qui in frequentia solerent esse uictores. Superatis igitur eorum machinationibus, montem conscendens in quodam castello ab hominibus deserto se inclusit, ubi pane tantum et aqua sustentatus, cum iam uiginti peregisset annos, ui

primum cęllula usus dicitur, cuius latitudo pedum quatuor erat, altitudo quinque, longitudo paululo protensior quam eius corpusculum patiebatur, ut, sicut Hieronymus ait, sepulchrum potius quam domum crederes. Profecto, qui talibus delectantur habitaculis, etiamsi tacuerint, clamare cum Apostolo mihi uidentur: Non habemus hic ciuitatem manentem, sed futuram inquirimus. Honophrius quoque monachus, cum

herbęque syluestres dabant. Totidem pane se et aqua frigida sustentauit. Hunc tandem humaniorem uictum sibi ab angelo, a quo etiam eucharistiam Dominico quoque die accipere solitus erat, suppeditatum ferunt. Pafnutius abbas, qui uitam eius Gręco sermone scriptam edidit, dum desertum illud peragraret, eodem die, quo in cum incidit, cum uiuo collocutus est et defunctum sepeliuit. Non est enim passus Dominus serui sui, tantę sanctitudinis uiri,

cum quo Deus est) morabatur, finem expectans uitę, ut uitam, quę finem non habet, inchoaret. Ea spe lętus forsan etiam decantabat: Singulariter sum ego, donec transeam; transiturus utique ad consortium angelorum, qui se a consortio secluserat hominum. Theonam etiam intra suam cęllulam clausum habitasse apud Thebaidem * corr. ex Thebaidam non procul ab urbe atque etiam porrectę de fenestra manus tactu

ab urbe atque etiam porrectę de fenestra manus tactu infirmos curasse, sed tamen noctibus ad eremum progredi solitum tradunt. De Domino quoque Lucas ait: Erat diebus docens in templo, noctibus morabatur in monte, qui uocatur Oliueti. Discamus igitur et Domini et serui exemplo locum tempusque seruare: aliud, quo iuuetur proximus, aliud, quo Deus adoretur. Apollonius abbas, ut ętatis primitias

capere potuit; cibum quoque non alium gustasse quam Dominicis duntaxat diebus eucharistię sacramentum a sacerdote sibi delatum. Denique de pedibus, quod tandiu immobiles perstiterint, fluxisse saniem aiunt. O beatum uirum, qui tantam gratiam consecutus est, ut hęc agere uellet, beatiorem, ut posset! Non immerito igitur post hęc angelum Domini aduenisse dicunt, hulcera eius tactu curasse, labia sapientię spiritalis perfudisse et, ut deinceps

rursus uocem audiuit dicentis: Arseni, fuge, tace, quiesce; ut scilicet deuitet fuga frequentiam, taciturnitate iactantiam, quiete fluxarum atque fragilium rerum solicitudinem. Proinde secendens in partes Syrię eo loci, qui Troen dicitur, sedit solitarius annos quadraginta, deinde in deserto uastiore ultra Babylonem, Memphim uersus annos decem, postea ad Canopum Alexandrię annos tres, rursum in Troen * corr. ex Troe annos

illam laudibus efferat dicens: O desertum Christi uernans! O solitudo, in qua illi nascuntur lapides, de quibus, in Apocalypsi, ciuitas magni regis construitur! O eremus familiarius Deo gaudens! Quid agis, frater, in seculo, qui maior es mundo? Quandiu te tectorum umbrę premunt? Quandiu fumosarum urbium carcer includit? Crede mihi, nescio quid plus lucis aspicio. Libet sarcina corporis abiecta ad purum ętheris uolare fulgorem. Paupertatem times?

inculta cęsaries? Sed caput tuum Christus est. Infinita eremi uastitas terret? Sed tu paradisum mente deambula! Quotiescunque illuc mente conscenderis, toties in eremo non eris. Scabra sine balneis attrahitur cutis. Sed qui in Christo semel lotus est, non habet necesse iterum lauare. Et breuiter, ad cuncta audias Apostolum respondentem: Non sunt condignę, inquit, passiones huius seculi ad superuenturam gloriam, quę reuelabitur

adeo spiritu exultabat, ut diceret: Oppidum mihi carcer, solitudo paradisus est. Post hęc, cum ad Bethlehem accessiset constructo monasterio cum fratribus habitaret, flens fateri solebat se iam non esse eum, qui fuerat; adeo in solitudine sibi melius fuisse existimauit. Post labores inquit, et lachrymas et cęlo inherentes oculos nonnunquam mihi uidebar agminibus interesse angelorum et lętus gaudensque cantabam: Post te in

corr. ex obstruso habitare coepit. Deinde etiam discipulos aliquot secum adunauit multisque pręterea miraculis nobilitatus atque inter sanctos habitus. Nunc spacia metitur paradisi, qui tam anguste habitauit in terris. Fuisse etiam quoddam monachorum genus legimus, qui per diuersa solitudinum loca errantes ac uagi, sedibus semper incertis, ne ab hominibus conueniri possent, peregrinabantur. Hos,

discipulos aliquot secum adunauit multisque pręterea miraculis nobilitatus atque inter sanctos habitus. Nunc spacia metitur paradisi, qui tam anguste habitauit in terris. Fuisse etiam quoddam monachorum genus legimus, qui per diuersa solitudinum loca errantes ac uagi, sedibus semper incertis, ne ab hominibus conueniri possent, peregrinabantur. Hos, quia procul secedebant, anachoretas appellatos; alios ex illis pane et sale ad deserta

ne sine illo ad cęlum ascenderet, cui in terra toto corde, totis uiribus seruierat, fidem ipsius in urbibus prędicando, gloriam in solitudine meditando. Maria Aegyptiaca, cum corpus suum uulgaret, uiuens mortua erat. Sed qui uenit quęrere, quod perierat, et non iustos, sed peccatores uocare ad poenitentiam, ipse tandem cordis eius domum ingressus ait: Puella, tibi dico, surge! Et confestim surrexit, quę diu iacuerat in

nequis solitarię uitę affectione incautus in laqueum incidat diaboli, cum scriptum sit: Vę soli, quia, cum ceciderit, non habet subleuantem se, * add. ante pręparet domi uiatica uirtutum, qui uult diu uagari peregre foris. Exerceatur prius in simulachro pugnę, qui ad singulare certamen callidissimi hostis cupit prodire. Hoc congrediendi genus ueteranos desyderat, non tyrones. De ludo monasteriorum Hieronymus

cum scriptum sit: Vę soli, quia, cum ceciderit, non habet subleuantem se, * add. ante pręparet domi uiatica uirtutum, qui uult diu uagari peregre foris. Exerceatur prius in simulachro pugnę, qui ad singulare certamen callidissimi hostis cupit prodire. Hoc congrediendi genus ueteranos desyderat, non tyrones. De ludo monasteriorum Hieronymus noster inquit: Volumus huiuscemodi egredi milites, quos eremi dura rudimenta

certamen callidissimi hostis cupit prodire. Hoc congrediendi genus ueteranos desyderat, non tyrones. De ludo monasteriorum Hieronymus noster inquit: Volumus huiuscemodi egredi milites, quos eremi dura rudimenta non terreant, qui specimen conuersationis suę multo tempore dederint, qui omnium fuerint minimi, ut primi omnium fierent, quos nec esuries ali/ quando nec saturitas superauit, qui paupertate lętantur. Quorum habitus, sermo,

genus ueteranos desyderat, non tyrones. De ludo monasteriorum Hieronymus noster inquit: Volumus huiuscemodi egredi milites, quos eremi dura rudimenta non terreant, qui specimen conuersationis suę multo tempore dederint, qui omnium fuerint minimi, ut primi omnium fierent, quos nec esuries ali/ quando nec saturitas superauit, qui paupertate lętantur. Quorum habitus, sermo, uultus, incessus, doctrina uirtutum est, qui nesciunt

quos eremi dura rudimenta non terreant, qui specimen conuersationis suę multo tempore dederint, qui omnium fuerint minimi, ut primi omnium fierent, quos nec esuries ali/ quando nec saturitas superauit, qui paupertate lętantur. Quorum habitus, sermo, uultus, incessus, doctrina uirtutum est, qui nesciunt secundum quosdam ineptos homines demonum pugnantium contra se portenta confingere, ut apud imperitos et uiles homines

dederint, qui omnium fuerint minimi, ut primi omnium fierent, quos nec esuries ali/ quando nec saturitas superauit, qui paupertate lętantur. Quorum habitus, sermo, uultus, incessus, doctrina uirtutum est, qui nesciunt secundum quosdam ineptos homines demonum pugnantium contra se portenta confingere, ut apud imperitos et uiles homines miraculum sui faciant et exinde lucra sectentur. Qui ergo talis erit, quam hic Ecclesię nostrę

uultus, incessus, doctrina uirtutum est, qui nesciunt secundum quosdam ineptos homines demonum pugnantium contra se portenta confingere, ut apud imperitos et uiles homines miraculum sui faciant et exinde lucra sectentur. Qui ergo talis erit, quam hic Ecclesię nostrę Plato luculenter explicuit, huic solitudo non periculum, sed periculorum effugium erit et puppis diu in alto iactatę portus, et animi soli Deo uacanti quies, et locus myrrha,

qualibus etiam stratis usi sint ac quam minimum sopori indulserint hi, quos ueniens Dominus inuenit uigilantes, hinc iam perscrutemur. Traditum est in ea eremo, cui Euagrius abba: pręfuit, fuisse monachos, qui sedendo somnum caperent non iacendo, magis repugnantes sopori quam dormientes. Hi profecto iure suo dicere poterant: Omnes nos filii lucis et filii diei sumus, non noctis neque tenebrarum. Igitur non dormiamus sicut

neque tenebrarum. Igitur non dormiamus sicut cęteri, sed uigilemus et sobrii simus! Beatum Hilarionem Hieronymus refert super nuda humo stratuque iunceo ad mortem cubitasse. Sciebat enim eos, qui exquisitioribus culcitris per luxum utuntur, prophetę uerbis deuoueri, dum ait: Vę uobis, qui dormitis in lectis eburneis, et lasciuitis in stratis uestris! Pastumio quoque, quandiu in eremo moratus est, nudum

Beatum Hilarionem Hieronymus refert super nuda humo stratuque iunceo ad mortem cubitasse. Sciebat enim eos, qui exquisitioribus culcitris per luxum utuntur, prophetę uerbis deuoueri, dum ait: Vę uobis, qui dormitis in lectis eburneis, et lasciuitis in stratis uestris! Pastumio quoque, quandiu in eremo moratus est, nudum atque interdum sparsis ex industria scrupulis asperatum solum lectus fuit. Quid hoc est, nisi nolle

nuda humo uix ossa herentia collidebam. Et quisnam securum se arbitratur, si uel in stratis paleis uel uili tomento cubitauerit, uel plusculum quam compellit necessitas, quieti indulserit? Non potest resistere diabolo, qui facile superatur a somno. Propterea quidem Martinus, Turonensis episcopus (sicuti de illo Eusebius ad Seuerum scribens testatus est), substrato humi cilicio cubans frangebat somni mollitiem lectuli rigore. Itaque nunquam

episcopus (sicuti de illo Eusebius ad Seuerum scribens testatus est), substrato humi cilicio cubans frangebat somni mollitiem lectuli rigore. Itaque nunquam tam alte consopitus est, ut sentire non posset furem illum, qui perfosso pariete pedetentim ingrediens expilat stertentium domos. Diabolus enim semper uigilat, ut eos, qui non uigilant, perimat et mactet. Idem sanctissimus pręsul, cum in monasterio quodam suę dioecesis reuerenter

frangebat somni mollitiem lectuli rigore. Itaque nunquam tam alte consopitus est, ut sentire non posset furem illum, qui perfosso pariete pedetentim ingrediens expilat stertentium domos. Diabolus enim semper uigilat, ut eos, qui non uigilant, perimat et mactet. Idem sanctissimus pręsul, cum in monasterio quodam suę dioecesis reuerenter susceptus, hora quiescendi cęllam ingrederetur, cubili paulo apparatius instructo

Prophetę dictum: Probasti cor meum, Domine, et uisitasti nocte. Igne me examinasti, et non est inuenta in me iniquitas. Potuit quidem illi quiescenti turbare somnum repentinus ardor, nocere non potuit, quoniam, qui sic dormiunt, Dominus pro eis uigilat. Bernardus abbas et ipse pręcipuus uigiliarum obseruator, dum ad eas capessendas alios hortatur, dicere solebat dormientem monachum Deo mortuum esse nec sibi nec ulli utilem. Huic

si contrariam apponere uoluerimus, dicendum erit: uigilantem monachum Deo uiuere, necnon et sibi et aliis usui esse. Iam ex hac oppositę inter se diuersitatis comparatione nemo ignorare poterit, nisi qui animo magis quam oculis dormitauerit, quantum uigilia sopori pręstet, quantum hęc iuuet, quantum ille officiat, quam altera appetenda, alter fugiendus sit. Idem quoque conuersationis eorum, quibus pręerat, non segnis

legitur) sic iacens identidem suspirare ingemiscereque audiebatur, ita ut, cum parumper iacuisset (ad nocturnas enim cerimonias celebrandas primus exurgebat) multo minus dormisse putaretur quam iacuerat. O te felicem, Germane, qui in cinere dormiens in uitam euigilasti sempiternam, ascendens ad illud Christi beatorumque omnium immensum, inęstimabile cęleste diuinumque contubernium! Quam exigui temporis labor quam ingentis iocunditatis tibi peperit

uiuendi subibat institutum. Et quoniam sacris initiatus omni sanctitatis genere pręcelluit, etiam uigilantissimum fuisse nemo dubitat. Quod ergo noctu didicerat uigilando, hoc die alios docuit prędicando multosque, qui peccatorum oppressi ueterno in morte dormiebant, excitauit in salutem. Dederat enim Dominus uerbum euangelizanti, dederat uoci illius uocem uirtutis. Nisi somni semper parcissimus fuisset, nunquam tantum in Dei seruitio

quam somno indulgens, conculcauit ursum illum, quem Dauid typum gerens Christi scribitur interfecisse, et de quo per Hieremiam dicitur: Vrsus insidians factus est mihi. Lapidem uero capiti supponens placuit lapidi illi, qui factus est in caput anguli, qui fecit utraque unum. Cui nunc inseparabiliter iuncta et ipsum, quocunque ierit, sequens concinit canticum nouum, quod in Apocalypsi nemo potest dicere, nisi fuerit uirgo. Virginitas autem ipsa

ursum illum, quem Dauid typum gerens Christi scribitur interfecisse, et de quo per Hieremiam dicitur: Vrsus insidians factus est mihi. Lapidem uero capiti supponens placuit lapidi illi, qui factus est in caput anguli, qui fecit utraque unum. Cui nunc inseparabiliter iuncta et ipsum, quocunque ierit, sequens concinit canticum nouum, quod in Apocalypsi nemo potest dicere, nisi fuerit uirgo. Virginitas autem ipsa in tantis quidem uersatur

nequando in illam fatuarum uirginum sortem concedatis, quę ueniente Sponso dormitauerunt et dormierunt seriusque quam oportuit excitatę, tunc demum oleum emere uolebant, cum peractis nundinis iam nemo esset, qui uenderet. Extinctis iam lampadibus in tenebris remanentes, aditu beatitudinis indignę, somnolentię suę poenas dederunt. Vigilate itaque, ait Saluator noster, quia nescitis, quando dominus domus ueniet: sero,

nescitis, quando dominus domus ueniet: sero, an media nocte, an galli cantu, an mane, ne, cum uenerit repente, inueniat uos dormientes. Pręcipue autem noctibus uigilandum esse etiam Prophetę exemplo admonemur, qui in Psalmis ait: Memor fui nocte nominis tui, Domine, et custodiui legem tuam... Media nocte surgebam ad confitendum tibi... In noctibus extollite manus uestras in sancta, et benedicite Dominum! Esaias quoque:

fortasse pigebit; quando quidem nihil est, quod petenti salubre futurum sit, ut illud non impetret oratio, dicente Domino: Petite, et dabitur uobis; quęrite, et inuenietis; pulsate, et aperietur uobis. Omnis enim, qui petit, accipit, et qui quęrit, inuenit, et pulsanti aperietur. Dux Israhelitici populi Moyses, quam olim solicite pro eorum delictis Domino supplicarit, ipse confitetur dicens: Et iacui coram Domino quadraginta

quidem nihil est, quod petenti salubre futurum sit, ut illud non impetret oratio, dicente Domino: Petite, et dabitur uobis; quęrite, et inuenietis; pulsate, et aperietur uobis. Omnis enim, qui petit, accipit, et qui quęrit, inuenit, et pulsanti aperietur. Dux Israhelitici populi Moyses, quam olim solicite pro eorum delictis Domino supplicarit, ipse confitetur dicens: Et iacui coram Domino quadraginta diebus ac

affectu orauerit, testatur dicens: Deprecatus sum faciem tuam ex toto corde meo. *add. Et item: Clamaui in toto corde meo: *add. exaudi me, Domine! In corde ad Dominum clamant, qui ardenter orant, non qui tantum uocibus obstrepunt et, quod labiis uolutant, mente non concipiunt. Post illum Salomon, omnium Iudeę regum sapientissimus, in eo libro (si modo illius liber est) qui Sapientię inscribitur:

dicens: Deprecatus sum faciem tuam ex toto corde meo. *add. Et item: Clamaui in toto corde meo: *add. exaudi me, Domine! In corde ad Dominum clamant, qui ardenter orant, non qui tantum uocibus obstrepunt et, quod labiis uolutant, mente non concipiunt. Post illum Salomon, omnium Iudeę regum sapientissimus, in eo libro (si modo illius liber est) qui Sapientię inscribitur: Adii, inquit,

corde ad Dominum clamant, qui ardenter orant, non qui tantum uocibus obstrepunt et, quod labiis uolutant, mente non concipiunt. Post illum Salomon, omnium Iudeę regum sapientissimus, in eo libro (si modo illius liber est) qui Sapientię inscribitur: Adii, inquit, Dominum, et deprecatus sum illum, et dixi ex totis pręcordiis meis. Ex toto quippe corde rogandus est, qui ex toto corde pręcipitur diligendus. Negligenter autem

regum sapientissimus, in eo libro (si modo illius liber est) qui Sapientię inscribitur: Adii, inquit, Dominum, et deprecatus sum illum, et dixi ex totis pręcordiis meis. Ex toto quippe corde rogandus est, qui ex toto corde pręcipitur diligendus. Negligenter autem orantes, et eum, a quo aliquid petunt, parum reuereri, et id, quod petunt, non satis magnipendere arguuntur, ideoque nec impetrant. Reprobatur enim eiusmodi rogator

quod apostoli nobis tradiderunt, sed pręcipue quod Dominus noster Iesus Christus. Ipse enim est Patris uerbum, ipse Filius suus dilectus, in quo sibi bene complacuit, ipsum audiamus! Sic, inquit, orabitis: Pater noster, qui es in cęlis. Si Pater in cęlis, filii, quę sursum sunt, quęrant, quę sursum sunt, sapiant, non quę super terram. Sanctificetur nomen tuum. Ita, nequid a nobis existimetur sanctius. Adueniat regnum

sapiant, non quę super terram. Sanctificetur nomen tuum. Ita, nequid a nobis existimetur sanctius. Adueniat regnum tuum. Ne in nobis regnet peccatum. Fiat uoluntas tua sicut in cęlo et in terra. Quoniam, qui facit uoluntatem tuam, manet in ęternum. Panem nostrum supersubstantialem, uel quotidianum, da nobis hodie. Panem, qui de cęlo descendit. Nostrum, quia pro nobis oblatus est. Supersubstantialem,

Ne in nobis regnet peccatum. Fiat uoluntas tua sicut in cęlo et in terra. Quoniam, qui facit uoluntatem tuam, manet in ęternum. Panem nostrum supersubstantialem, uel quotidianum, da nobis hodie. Panem, qui de cęlo descendit. Nostrum, quia pro nobis oblatus est. Supersubstantialem, quia omnibus substantiis, omnibus pręeminet creaturis. Vel quotidianum, quia Christus Iesus heri et hodie, ipse et in secula. Da nobis hodie. Da

amici pulsans fores perseueret, ipsa poscendi improbitate coget illum de stratu suo surgere et panes, quos petierat, sibi mutuo dare. Parabolam etiam proponens iudicis Deum hominesque contemnentis, qui uiduę quotidie interpellantis uictus tędio eam ab aduersarii sui calumnia tandem decreuit uindicare: Audite, inquit, quid iudex iniquitati: dicit! Deus autem non faciet uindictam electorum

ac doctor protulit dicens: Orantes autem nolite multum loqui sicut ethnici faciunt. Ethnici enim, id est, gentiles longas orationes orabant, orandi affectum non habebant. Itaque non multum orare prohibuit, sed eos, qui labiis multum corde parum orant, imitari. Ideoque subiunxit: Nolite uos assimilari eis! Siquidem et apostoli, postquam ille deuicta morte ad cęlos, unde uenerat, rediit, in Hierusalem reuersi

sese efferens et inani iactatione cęteris pręponens reprobatur: alter uero cęlum intueri non ausus, sed in terram pronus pugnis pectus uerberans rediit (ut Veritas ait) iustificatus prę illo. Quia omnis, qui se exaltat, humiliabitur, et qui se humiliat, exaltabitur. Oratio humiliantis se (ut Ecclesiasticus inquit) nubes penetrabit. Hinc ipse uas electionis Paulus in Apostolorum Gestis

cęteris pręponens reprobatur: alter uero cęlum intueri non ausus, sed in terram pronus pugnis pectus uerberans rediit (ut Veritas ait) iustificatus prę illo. Quia omnis, qui se exaltat, humiliabitur, et qui se humiliat, exaltabitur. Oratio humiliantis se (ut Ecclesiasticus inquit) nubes penetrabit. Hinc ipse uas electionis Paulus in Apostolorum Gestis ubique memoratur positis genibus

obtulisse. Bartholomeum quoque centies in die et centies in nocte flexisse genua, dum orationes iteraret, ferunt, Iacobo Alphei utrunque genu, in modum camellorum, procumbendi assiduitate occaluisse. Quod si sic orarunt, qui iam Spiritus Sancti igne excocti omni purius auro renitebant, quid nos facere oportet, qui peccatis peccata cumulantes, quotidie diuinam in nos indignationem prouocamus? Submissius supplicare debet, qui grauius

orationes iteraret, ferunt, Iacobo Alphei utrunque genu, in modum camellorum, procumbendi assiduitate occaluisse. Quod si sic orarunt, qui iam Spiritus Sancti igne excocti omni purius auro renitebant, quid nos facere oportet, qui peccatis peccata cumulantes, quotidie diuinam in nos indignationem prouocamus? Submissius supplicare debet, qui grauius delinquit. Porro, Bartholomeum imitatus Apollonius abbas et ipse centenis genu

Quod si sic orarunt, qui iam Spiritus Sancti igne excocti omni purius auro renitebant, quid nos facere oportet, qui peccatis peccata cumulantes, quotidie diuinam in nos indignationem prouocamus? Submissius supplicare debet, qui grauius delinquit. Porro, Bartholomeum imitatus Apollonius abbas et ipse centenis genu flexionibus die noctuque precationes repetisse perhibetur. In repetendo assiduitas, in genu flectendo laudem meretur humilitas.

Moysen etiam abbatem noctem pene totam orandę peruigilare solitum ferunt ac, dum oraret, recto corpore patentibusque oculis, ne sopori succumberet, perstitisse. Sic superasse demonum tendiculas atque dolos, qui sopitum uoluptuosis phantasmatum imaginibus ad illicita prouocabant. Experimento ergo didicit, quanti momenti illud Domini pręceptum sit: Vigilate et orate, ne intretis in tentationem!

nihil gustans, pręterquam Dominicis diebus sacrosanctam eucharistię communionem, quę illi simul et animę cibus et sustentamentum corporis erat. Par obsecrandi cura Sisinium, Elpidii abbatis discipulum, commendat. Qui cum annos septem sub illius institutionibus fuisset conuersatus, tandem discedens et in quodam satis grandi lapideo monumento se occludens, per triennium semper rectus orasse dicitur neque interim aut sedisse aut

pedem extulisse. Quid prius mirer, nescio, anguste habitantem, an immobiliter stantem, an continenter orantem. Cuncta quidem dura factuque difficilia, nisi quod corporis lassitudinem animus Deo intentus minus sentire potuit. Qui enim tam perseueranter orauit, is in cęlo magis quam in sepulchro fuit. Paulus, in finibus Aphricę quingentorum monachorum quondam pater, nullo uitę suę die quicquam prius egit quam trecentas orationes genibus

Ecce uir, Oriens nomen eius. Sed nequando (ut usu uenire solet) inter orandum sopore correpti dimidiatas relinquamus preces, Stephani, presbyteri Constantinopolitani, exemplum nos hortatur. Qui cum totum psalterium singulis noctibus perlegere moris haberet atque aliquando citius, quam consueuerat, consopitus ipsum semilectum dimisisset, monitus est a Petro apostolo in somnis, ut surgeret et coeptum opus intentius

coronatus est. Martinus uero, Turonensis episcopus, ne tunc quidem, cum quicquam operis manibus exerceret, linguam ab oratione cohibebat effecitque, ut illud Apostoli pręceptum: Sine intermissione orate, illi etiam, qui simpliciter dictum intelligant, a se plane seruatum non negent. Idem sanctus diem obiturus extremum frigescentibus membris iam immotus iacebat, labia tamen mouebantur. Denique orare non destitit, donec subito

subito lumine circumfusus reddidit spiritum. Dum ergo moriendo ora et orando moritur, mortis tenebras non sensit. Seruatio autem, Traiectensi episcopo, oranti igneus supra uerticem radius apparuit, qui mox in sublime euolans cęlum petiit, testatus (ut mihi uidetur) in ignis specie orationum eius feruorem, in splendore uitę puritatem, in ascensu meritorum altitudinem. Philiberti quoque, abbatis apud

et quinquaginta uiros, alios post alios, ab Ochozia rege ad ipsum comprehendendum missos consumpsit. Inuocauit autem ille, non ut se uindicaret, sed ut Dei ueri immensam expauescendamque potentiam contra pręuaricatores, qui eo relicto Belzebub, deum Acharon, adorabant, ostenderet. Post hęc Iordanem transiturus, comitante se Heliseo, palio percussit flumen, et diuisis aquis per siccum aluei tramitem ambo ad ripam ulteriorem peruenere. Eodemque

aquas potantibus noxias, cum orasset, salubres fecit, terrę sterilitatem foecunditate mutauit. Ascendens in Bethel pueris sibi illudentibus male imprecatus est, non ut suam, sed Dei iniuriam ulcisceretur. Qui statim ab ursis laniati poenas dederunt. In Samaria mulieris uiduę inopiam miseratus, modico oleo non modica uasa impleuit, ita ut illa eo uendito et a creditore se redimeret et uictum, qui satis esset,

ulcisceretur. Qui statim ab ursis laniati poenas dederunt. In Samaria mulieris uiduę inopiam miseratus, modico oleo non modica uasa impleuit, ita ut illa eo uendito et a creditore se redimeret et uictum, qui satis esset, sibi filiisque pararet. In ciuitate Suna mulieri hospitę infoecundę ac sterili, ut uiro suo filium pareret, a Domino impetrauit. Et eundem puerum postea exanimum ad uitam reuocauit. Reuersus in Galgala

enatare fecit. Obsessus in Dothaim, aduersariis subita cęcitate percussis, liberatus est. Super ossa eius, defuncti proiectum cadauer statim reuixit, ut uel hinc facile disci possit, quantę ille uirtutis fuerit uiuens, qui mortuus alteri uitam dedit. Quid mirum autem, quod sanctorum quandoque uel meritis cedant uel inuocationibus pareant terrena corpora, cum iisdem ad obsequendum inclinentur etiam cęlestia?

tam longa dies, obediente Domino uoci hominis, et pugnante pro Israhel. Porro, de inimicorum potestate atque iniuria oratione liberari posse Ioachan quoque, regis Israhel, exemplo apparet. Qui cum suos, eo quod se idolorum cultura polluerant, in ditionem Syrorum redactos uidisset, ad Dominum conuersus pro ipsis deprecatus est et a seruitutis iugo misericorditer erreptos recepit.

regnis et sedibus, et diuitias nihil esse dixi in comparatione illius. Iacobus uero apostolus idem astruens, etiam qualiter petere debeamus, docet, cum ait: Siquis uestrum indiget sapientia, postulet a Deo, qui dat omnibus affluenter, et non improperat; et dabitur ei. Postulet autem in fide, nihil hęsitans. Aliis quidem prophetis Christi uenturi reuelata fuere mysteria, Danieli uero

Denique oranti apparens Gabriel angelus egressum se dixit, ut doceret illum. Ab exordio precum tuarum, inquit, egressus est sermo; ego autem ueni, ut indicarem tibi. Is igitur gratiam recipiet, qui deuotius rogarit. Ionam prophetam de uentre cęti ad Dominum, Deum suum, clamasse legimus, et die tertia Domini iussu a pisce in aridam uomitu effusum. Grande profecto

iussu a pisce in aridam uomitu effusum. Grande profecto miraculum, tum quod deglutitus tandiu intra aluum uixerit, tum quod eiectus nusquam, ut lęderetur, impegerit. Vtrunque tamen hominis precibus ab eo, qui omnia potest, datum. Et, si his, qui sub seruitute Legis erant, tanta ac talia concessa sunt, quid eorum precibus non concessum dicemus, quibus sub Euangelio dies illuxit libertatis, de quibus in psalmo dicitur: Pro

miraculum, tum quod deglutitus tandiu intra aluum uixerit, tum quod eiectus nusquam, ut lęderetur, impegerit. Vtrunque tamen hominis precibus ab eo, qui omnia potest, datum. Et, si his, qui sub seruitute Legis erant, tanta ac talia concessa sunt, quid eorum precibus non concessum dicemus, quibus sub Euangelio dies illuxit libertatis, de quibus in psalmo dicitur: Pro patribus tuis nati sunt tibi filii;

saluti fuit. Porro idem in carcere positus, catenis duabus uinctus, a militibus custoditus, orante pro eo Ecclesia, ab angelo de cęlo misso liberatus est. Andream, fratrem eius, ferunt cuidam, cui Nicolao nomen fuit, qui toto uitę tempore libidinibus deditus ab his discedere, cum etiam uellet, non poterat, deprecando continentiam a Domino impetrasse et illum, poenitentia ductum, castitatem deinceps perpetuo custodisse. Plerique elata

Sinticę oculis captę uisum redintegrauit, idola lapsu pręcipiti in puluerem redegit, ut ostenderet simulachra gentium opera esse manuum hominum. Ad Matthei apostoli inuocationem Egippi, Aethiopis regis, filius, qui fuerat mortuus, exurrexit uiuus mortique pariter et diabolo erreptus, Christo uiuere coepit, contemptis idolis baptismum suscipiens ac Deo credens. Iudas Thaddeus Abagarum, Medorum regem, ab elephantię morbo

terrę. Hinc illum in Euangelio non semel orantem legimus, quandoque tamen propria potestate utentem, ut nec solum hominem nec solum Deum credas, sed Deum et hominem unum Christum Iesum, Doctorem ac Saluatorem nostrum. Qui tamen, ut in Discipulis, ita et in illis, qui postea fuere, sanctis mirabilis apparens, eadem benignitate uotis precibusque eorum semper fauit et, quicquid petierant, indulsit. Ammonis, Aegyptii

orantem legimus, quandoque tamen propria potestate utentem, ut nec solum hominem nec solum Deum credas, sed Deum et hominem unum Christum Iesum, Doctorem ac Saluatorem nostrum. Qui tamen, ut in Discipulis, ita et in illis, qui postea fuere, sanctis mirabilis apparens, eadem benignitate uotis precibusque eorum semper fauit et, quicquid petierant, indulsit. Ammonis, Aegyptii abbatis, oratio immanem atque terribilem draconem, et qui

ita et in illis, qui postea fuere, sanctis mirabilis apparens, eadem benignitate uotis precibusque eorum semper fauit et, quicquid petierant, indulsit. Ammonis, Aegyptii abbatis, oratio immanem atque terribilem draconem, et qui iumenta hominesque enecaret, per medium crepare compulit puerumque pestifero ilius afflatu interemptum suscitauit, alteri uitam, alteri mortem dedit. Quoniam, qui nocet, morte dignus est, cui nocetur, miseratione.

Aegyptii abbatis, oratio immanem atque terribilem draconem, et qui iumenta hominesque enecaret, per medium crepare compulit puerumque pestifero ilius afflatu interemptum suscitauit, alteri uitam, alteri mortem dedit. Quoniam, qui nocet, morte dignus est, cui nocetur, miseratione. Rophilus quoque Popiliensis et Mercurialis Liuiensis, ambo episcopi, draconem ęque pecori atque hominibus infestum stolis suis, non repugnantem, sed quasi mansuefactum

omnes loci incolas una secum ad ecclesiam pergere. Dumque ibi simul orarent, omnis illa locustarum tempestas inde sublata fugam fecit. Ac ne casu aliquo discessisse uiderentur, pars earum non minima in cuiusdam agro resedit, qui cum aliis ad orandum non uenerat. Tantumque homini illi obfuit non orasse, quantum cęteros orasse iuuit. Romualdus abbas (qui ordinis Camaldulensis fuit autor) cum a Parentio, Liburnię oppido,

discessisse uiderentur, pars earum non minima in cuiusdam agro resedit, qui cum aliis ad orandum non uenerat. Tantumque homini illi obfuit non orasse, quantum cęteros orasse iuuit. Romualdus abbas (qui ordinis Camaldulensis fuit autor) cum a Parentio, Liburnię oppido, soluens nauigaret et nauis magnis fluctibus iactaretur omnesque, qui cum eo erant, de salute desperarent, pelagi uentorumque sęuitiam oratione placauit,

non orasse, quantum cęteros orasse iuuit. Romualdus abbas (qui ordinis Camaldulensis fuit autor) cum a Parentio, Liburnię oppido, soluens nauigaret et nauis magnis fluctibus iactaretur omnesque, qui cum eo erant, de salute desperarent, pelagi uentorumque sęuitiam oratione placauit, illum utique deprecatus, qui uentis et mari imperat, et obediunt ei. Germanus quoque, Antisiodorensis episcopus, Britanniam uersus ad

fuit autor) cum a Parentio, Liburnię oppido, soluens nauigaret et nauis magnis fluctibus iactaretur omnesque, qui cum eo erant, de salute desperarent, pelagi uentorumque sęuitiam oratione placauit, illum utique deprecatus, qui uentis et mari imperat, et obediunt ei. Germanus quoque, Antisiodorensis episcopus, Britanniam uersus ad hereses extirpandas contendens, una cum Lupo, episcopo Trecasino, dum nauis, qua

admirandum facinus et Faronis, Meldensis episcopi, fuit. Etenim submersam in flumine simul cum uectoribus nauim miseratus, cum in ripa se prosternens Deum orasset, ab imo fundo in summas aquas enatare fecit, saluis omnibus, qui in ea erant. Tale quid et Apostolo euenisse credimus, qui ad Corinthios scribens ait: Ter naufragium feci, nocte et die in profundo maris fui. Sed neque de illis nunc silendum, qui orando

Etenim submersam in flumine simul cum uectoribus nauim miseratus, cum in ripa se prosternens Deum orasset, ab imo fundo in summas aquas enatare fecit, saluis omnibus, qui in ea erant. Tale quid et Apostolo euenisse credimus, qui ad Corinthios scribens ait: Ter naufragium feci, nocte et die in profundo maris fui. Sed neque de illis nunc silendum, qui orando bonarum artium scientias, quibus

omnibus, qui in ea erant. Tale quid et Apostolo euenisse credimus, qui ad Corinthios scribens ait: Ter naufragium feci, nocte et die in profundo maris fui. Sed neque de illis nunc silendum, qui orando bonarum artium scientias, quibus operam nunquam impenderant, perceperunt. Hor, montis Nitryę abbas, litteras non didicerat, et oblato sibi libello, cum orasset, legere coepit. Neque minus doctrinę illi unius aut

celebrauit. Arnulphus, Turonensis episcopus, cuiusdam nuper defuncti animam a demonibus ad gehennam tradi uidit et procidens diuinam clementiam, ut eius misereretur, implorauit. Tum demum reddito corpori spiritu surrexit, qui fuerat mortuus, ac se precibus Arnulphi seruatum palam est testatus. Malachias, Ceneroth. Hibernię urbis, episcopus, cuius uitam describit Bernardus abbas, quotidie pro sorore sua defuncta missale

ut purgentur, ita etiam uiuis, ut corrigantur, suffragari solet oratio iustorum. Stephanus abbas, ordinis Grandimontensis institutor, dum montis Mureti * corr. ex Moreti (qui est in Aquitania) solitudinem incoleret, pro milite quodam, ut flagitium, in quo obstinatior uidebatur, dimitteret, orauit. Hinc ille, qui neque iam ab eo desistere se posse neque, si posset, uelle dixerat, repente mutatus

institutor, dum montis Mureti * corr. ex Moreti (qui est in Aquitania) solitudinem incoleret, pro milite quodam, ut flagitium, in quo obstinatior uidebatur, dimitteret, orauit. Hinc ille, qui neque iam ab eo desistere se posse neque, si posset, uelle dixerat, repente mutatus peccatum suum fleuit uitamque correxit. Lupi, Senonum archiepiscopi, oratio quosdam ex clericis mulierum libidinibus

cum orantibus congredi non ausos legimus. Sauinianum martyrem multos ad fidem Christi a gentilitatis errore miraculorum operationibus conuertentem Aurelianus imperator comprehendi iusserat. Sed qui missi fuerant, orantem inuenientes timuerunt ei manus inferre. Alii deinde missi, cum similiter orantem offendissent, et ipsi animis concidentes nec uim irrogare ausi deprecari hominem coeperunt, uti secum ad cęsarem

poterat miles Christi, sed pro Christo martyrium pati gloriosius existimauit quam terrori esse inimicis. Criminationibus quoque circumuentos oratione liberari posse monstrauit Albinus, Andegauensis episcopus. Qui quosdam tenebricosi carceris tristi squalore obsitos cernens fleuit. Et cum pręsidem, ut dimitterentur, exorare nullo modo potuisset, Deum pro illis precatus est. Fatiscenteque carceris muro omnes euaserunt Deo Deique

muro omnes euaserunt Deo Deique seruo gratias agentes, cuius precibus homo restitit, et lapides paruerunt. Magnobodus, * corr. ex Magnobonus eiusdem loci episcopus, et ipse similiter iis, qui in ergastulis et uinculis detinebantur, liberationem a magistratu frustra contendit, a Deo autem facile impetrauit. Nam dum ipse ante aram suppliciter prouolutus deprecatur, claustra laxantur, compedes ferrei franguntur, et

in ergastulis et uinculis detinebantur, liberationem a magistratu frustra contendit, a Deo autem facile impetrauit. Nam dum ipse ante aram suppliciter prouolutus deprecatur, claustra laxantur, compedes ferrei franguntur, et qui uincti erant, liberi euadunt. Itaque, quos durus magis quam iustus iudex perdere cogitabat, misericordis hominis oratio seruauit. Sed neque Lupi, Trecensis episcopi, orationis uirtutem tacebimus. Attila

est. Vana est ergo sententia dicentium: Non uotis neque suppliciis muliebribus auxilia Deorum parantur; uigilando, agendo, bene consulendo prospere omnia cedunt. Nisi enim Dominus custodierit ciuitatem, frustra uigilant, qui custodiunt eam. Quod etiam Aniani, Aurelianensis ** corr. ex Aureliensis episcopi, exemplo probari potest. Hic enim Gothis Aurelianum * corr. ex

Dei gratiam conciliet, de sanctorum coetu deligere sibi patronos optauerit, utatur, quibus uolet, id est, siue illis, quos pręcipuos putat, siue illis, quibus hoc priuatim a Domino indultum legimus, ut aduersos casus eorum, qui se inuocauerint, aut imminentes repellant aut incidentes leuent. Huiusce autem pręrogatiuę hi sunt: Honophrius monachus, cuius in uastissima Aegypti eremo defuncti animam ab angelis ad cęlum ferri uidit Pafnutius abbas;

imminentes repellant aut incidentes leuent. Huiusce autem pręrogatiuę hi sunt: Honophrius monachus, cuius in uastissima Aegypti eremo defuncti animam ab angelis ad cęlum ferri uidit Pafnutius abbas; decem milia martyrum, qui apud Alexandriam pro Christo omnia pene Christi tormenta sibi ab impiis illata constanter sustinuerunt; Nicetas martyr, Maximiani, Nicomedię regis, filius, qui et suppliciis et patri, a quo ea passus est, superstes,

ad cęlum ferri uidit Pafnutius abbas; decem milia martyrum, qui apud Alexandriam pro Christo omnia pene Christi tormenta sibi ab impiis illata constanter sustinuerunt; Nicetas martyr, Maximiani, Nicomedię regis, filius, qui et suppliciis et patri, a quo ea passus est, superstes, populum ante in idolis mortuum docendo reuiuiscere in Christo fecit; Venerandus martyr Trecasii passus, qui de fide ab angelo meruit instrui et a Christo ad fluuium

Nicetas martyr, Maximiani, Nicomedię regis, filius, qui et suppliciis et patri, a quo ea passus est, superstes, populum ante in idolis mortuum docendo reuiuiscere in Christo fecit; Venerandus martyr Trecasii passus, qui de fide ab angelo meruit instrui et a Christo ad fluuium Sequanam sibi apparente baptizari, cuius interfecti sanguis interfectori suo cęsari Aureliano illitus, ut beneficium referret pro iniuria, oculum amissum reparauit;

plurimos, et quę multos habebat filios, infirmata est. Vltio enim superbiam, orationem sequitur gratia. Iudit in humilitate cordis Deum precata tantum audacię concepit, ut a Bethulia ad hostes, qui eam obsederant, egressa inter tot milia militum armatorum Olophernem ducem, qui iam Ciliciam, Mesopotamiam Syriamque deuicerat, ipsa et sola, et inermis, et mulier interimeret, interempti caput abscinderet, abscissum secum

orationem sequitur gratia. Iudit in humilitate cordis Deum precata tantum audacię concepit, ut a Bethulia ad hostes, qui eam obsederant, egressa inter tot milia militum armatorum Olophernem ducem, qui iam Ciliciam, Mesopotamiam Syriamque deuicerat, ipsa et sola, et inermis, et mulier interimeret, interempti caput abscinderet, abscissum secum in urbem ad suos referret. Iam seruitutis iugum

perpetrandi facultatem a Domino precibus obtinuisset. Quid de Susanna dicam? Quę iudicum sententia morti iam addicta exclamauit ad Dominum, et Dominus exaudiuit uocem ipsius. Spiritum quippe Danielis pueri suscitauit, qui malignos accusatores falsitatis conuictos talionem subire compulit, plebe illos iisdem ipsis lapidibus obruente, quos in Susannam apprehenderat. Duo erant, senes erant, presbyteri erant. Numerus, ętas, dignitas uerbis

talionem subire compulit, plebe illos iisdem ipsis lapidibus obruente, quos in Susannam apprehenderat. Duo erant, senes erant, presbyteri erant. Numerus, ętas, dignitas uerbis fecerat fidem. Nisi inuocatus pręsto affuisset, qui manifestat occulta cordium, pudicicia infamiam, innocentia necem passa fuisset. Et in Barbara quidem uirgine, ut constans Sanctę Trinitatis confessio, ita efficax fuit pro necessitate deprecatio.

saxa miserantur, et ad inuocationem Christi montes mollescunt, hominis infidelitas obduratur. Ad Radegundis, Clotarii, Gallorum regis, uxoris, sed magis Christi ancillę orationem ferreę pedicę eorum, qui in uinculis publicis erant, contritę sunt, illi absoluti. Sic et nos orare oportet, ut peccatorum nostrorum nexibus liberemur et liberati Deo gratias agamus dicentes: Dirupisti, Domine, uincula nostra. Tibi

Domine, uincula nostra. Tibi sacrificabimus hostiam laudis. Elizabeth uidua, et ipsa quidem regia progenies, sed melius regnans cum Christo, pro iuuene quodam seculi uanitatibus dedito orasse dicitur. Qui continuo nouum induens hominem seculi huius amorem in amorem conuertit Christi religionisque suscepto uoto ordinem Fratrum Minorum subiit. Et ingenue confessus est se illa orante ita intimis flagrasse

Tacita Dominum rogauit, et lupus in agnum mutatus est factaque sunt praua in directa et aspera in uias planas. Quid mirum autem tantum uirium inesse orationibus sanctorum, cum hę usque ad illius solium auresque perueniant, qui, quodcunque uult, facit in cęlo et in terra? Angelus ad Tobiam: Ego, inquit, obtuli orationem tuam Domino. Et in Apocalypsi dicitur: Ascendit fumus incensorum de orationibus sanctorum de manu

Ego, inquit, obtuli orationem tuam Domino. Et in Apocalypsi dicitur: Ascendit fumus incensorum de orationibus sanctorum de manu angeli coram Deo. Sancti orant, angeli ministrant, Deus dat gratiam, qui facit mirabilia solus et cuius potentiam, sapientiam, bonitatem admirari licet, comprehendere non licet. Caput III / DE

maligni spiritus interdum orantibus nobis impedimenta struunt, ut uel torpeamus pertesi uel territi obmutescamus uel uagis cogitationibus abducti uerba, quę pensiculate ruminanda sunt, contemptim effugiamus, similes ebriis, qui sępe multa quidem loquuntur, nec tamen, quid loquantur, satis sciunt. Detegamus nunc huiusmodi inimici dolos atque insidias sanctorumque in cauendo industriam simul consyderemus, ut hos imitando, illos, qui neminem nisi

similes ebriis, qui sępe multa quidem loquuntur, nec tamen, quid loquantur, satis sciunt. Detegamus nunc huiusmodi inimici dolos atque insidias sanctorumque in cauendo industriam simul consyderemus, ut hos imitando, illos, qui neminem nisi uolentem uincunt, floccifacere atque contemptui habere possimus. Sulpitius, Bituricensis episcopus, dum nocturnis precibus incumberet, horrendos circa se strepitus uocesque terribiles audiuit. Neque tamen

habere possimus. Sulpitius, Bituricensis episcopus, dum nocturnis precibus incumberet, horrendos circa se strepitus uocesque terribiles audiuit. Neque tamen aut loco cessit aut orare desiit, donec sedatus est tumultus. Qui enim confidit in Domino, sicut mons Syon: non commouebitur in ęternum. Par terrori erit atque dicet: Si consistant aduersum me castra, non timebit cor meum. Si exurgat aduersum me pręlium, in hoc ego sperabo.

sicut mons Syon: non commouebitur in ęternum. Par terrori erit atque dicet: Si consistant aduersum me castra, non timebit cor meum. Si exurgat aduersum me pręlium, in hoc ego sperabo. Qui Sulpitium terrere uolebant, iidem Maximum monachum (qui postea Rhegiensis episcopus fuit) seducere conati sunt. Nam cum noctu ad littus processisset, ut oraret (monasterium enim non procul a mari erat) uidit nauem applicuisse,

terrori erit atque dicet: Si consistant aduersum me castra, non timebit cor meum. Si exurgat aduersum me pręlium, in hoc ego sperabo. Qui Sulpitium terrere uolebant, iidem Maximum monachum (qui postea Rhegiensis episcopus fuit) seducere conati sunt. Nam cum noctu ad littus processisset, ut oraret (monasterium enim non procul a mari erat) uidit nauem applicuisse, a qua descendentes nautę ipsum reuerenter adierunt

foret, et si modo secum ire disponeret, se iam in rem paratos esse, pro lucro habituros, si talem uirum uehere sibi contigisset. His inanis glorię officiis diaboli calliditas nitebatur subuertere hominis mentem, ut, qui in orando humilitatem imitabatur publicani pectus percutientis, iam tandem imitaretur iactantiam pharisei sese arroganter efferentis. Attamen Maximus antiqui hostis captiosas tendiculas circumspecto sagacique animo

pharisei sese arroganter efferentis. Attamen Maximus antiqui hostis captiosas tendiculas circumspecto sagacique animo percipiens, positis in littore genibus, sicut proposuerat, orauit. Et statim auersi sunt erubescentes, qui dixerunt illi: Euge, euge? Discamus eius exemplo cauere adulantium adopertos delinificis sermonibus dolos melleque circumlita uenena, cum etiam Salomon pręcipiat dicens: Fili mi, si te lactauerint peccatores, ne

Launomaro, abbati Carnotensi, noctu oranti lucernam ter a demonio extinctam fuisse ferunt et ter ab angelo rursum accensam. Non enim passus est Dominus illum deridiculi gratia in tenebris derelinqui, qui orando seruiebat luci. Quoniam Deus lux est, et tenebrę in eo non sunt ullę. Quid tunc solacii, quid gaudii cepisse Launomarum dixerim, cum pro se contra nequitię spiritum stare Dominum uideret? Potuit lętus concinere

nisi quia uerum est, quod in Prouerbiis Salomon ait: Fugit impius nemine persequente, iustus autem quasi leo confidens absque terrore erit. Serpens autem ille antiquus, qui fraudulentis perniciosisque suasionibus seducere mortales non cessat, neutiquam decipere potuit humillimum precatorem Dei serrum Franciscum. Qui cum die quodam prolixius oraret, audiuit calmantem: Francisce, poenitentibus

terrore erit. Serpens autem ille antiquus, qui fraudulentis perniciosisque suasionibus seducere mortales non cessat, neutiquam decipere potuit humillimum precatorem Dei serrum Franciscum. Qui cum die quodam prolixius oraret, audiuit calmantem: Francisce, poenitentibus ignoscit Deus, non se tam pertinaci fatigatione conficientibus. Agnouit in uerbis dolos et, sicut coeperat, orando perseuerauit atque etiam ad

uenarumque calescentium pruritum semet in gelida niue nudum prosternens extinxit. Hoc enim est genus illud, quod non eiicitur nisi per orationem et ieiunium. His iam dictis exemplis Agathonis sententia probari potest, qui interrogatus: Cuinam spiritalium actionum plus laboris inesset; precationi, respondit. Quoniam precationis tempore ipse nequam spiritus plurimum nobis negocii exibet, nunc aperte oppugnans, nunc occulte

mihi. Sic denique Esaiam, Hieremiam, Ezechielem cęterosque prophetas omnia in spiritu hausisse, quę quondam ad populum nunc prospera, nunc aduersa uaticinantes effuderunt. Semper enim de Deo cogitantes digni habiti sunt, qui cum Deo etiam sermones miscerent et (ut ait Scriptura) facie ad faciem loquerentur. Latius contemplationis eorum typicę uisiones reuelationesque modo a nobis enarrari possent, nisi omnibus satis notę forent et ab iis, qui

qui cum Deo etiam sermones miscerent et (ut ait Scriptura) facie ad faciem loquerentur. Latius contemplationis eorum typicę uisiones reuelationesque modo a nobis enarrari possent, nisi omnibus satis notę forent et ab iis, qui sub Lege erant, ad eos, qui sub Euangelio fuerunt, nostra festinaret oratio. De Simone Petro in Actis Apostolorum traditum legimus, quod, cum in coenaculum circa horam sextam oratum ascendisset, cecidit super eum mentis

miscerent et (ut ait Scriptura) facie ad faciem loquerentur. Latius contemplationis eorum typicę uisiones reuelationesque modo a nobis enarrari possent, nisi omnibus satis notę forent et ab iis, qui sub Lege erant, ad eos, qui sub Euangelio fuerunt, nostra festinaret oratio. De Simone Petro in Actis Apostolorum traditum legimus, quod, cum in coenaculum circa horam sextam oratum ascendisset, cecidit super eum mentis excessus. Et uidit cęlum

oratum ascendisset, cecidit super eum mentis excessus. Et uidit cęlum apertum et inde uas quatuor initiis submitti, immundis animalibus plenum, sed quę a Deo mundata dicerentur. Ex quo significatum est gentiles quoque, qui plane immundi errorum inquinatione erant, per fidem euangelicę ueritatis mundandos et Ecclesię gremio excipiendos esse, sicuti et Iudeos. Quoniam non est, inquit, personarum acceptor Deus, sed in omni gente,

plane immundi errorum inquinatione erant, per fidem euangelicę ueritatis mundandos et Ecclesię gremio excipiendos esse, sicuti et Iudeos. Quoniam non est, inquit, personarum acceptor Deus, sed in omni gente, qui timet eum et operatur iustitiam, acceptus est illi. Paulus apostolus raptus usque ad tertium cęlum, utrum in corpore, an extra corpus, nescit, Deus scit, audiuit arcana uerba, quę non licet

digna. Antonius abbas, dum seculi uoluptatum malignas illectationes secum consyderat, totum terrarum orbem laqueis refertum uidisse dicitur. Quę res nonne aperte nobis indicat, in quantis uersemur uitę periculis, qui quotidie inter mortiferarum cupiditatum tam multiplices pedicas uestigia figimus? Quod si iis nolumus implicari, meditanda sunt cęlestia, relinquenda terrena, contemplationis alis ad superna euolandum, inferiora dimittenda

cupiditatum tam multiplices pedicas uestigia figimus? Quod si iis nolumus implicari, meditanda sunt cęlestia, relinquenda terrena, contemplationis alis ad superna euolandum, inferiora dimittenda atque contemnenda. Qui sic agunt, securi sunt. Et de illis in Prouerbiis dicitur: Frustra iacitur rete ante oculos pennatorum. Bonitius, Aruernensis episcopus, dum noctu in ecclesia meditationibus inuigilat

consilium, sine cunctatione accepit. Maiorique deinde reuerentię habere hominem coepit quam ante habuerat, cum talia de illo sibi uidere contigisset. Quid igitur mirum, si tam copiose tamque argute de Trinitate scripserit, qui mente sic abstracta Trinitatis sacramentum fuerat contemplatus? Sed ne contemplando tantum apprehendisset, nisi, ut apprehenderet, pie prius ac iuste uiuendo dignus euasisset. Vitę sanctitate meritum sibi comparet, qui

qui mente sic abstracta Trinitatis sacramentum fuerat contemplatus? Sed ne contemplando tantum apprehendisset, nisi, ut apprehenderet, pie prius ac iuste uiuendo dignus euasisset. Vitę sanctitate meritum sibi comparet, qui uult contemplatione proficere. Scriptum est enim: Homini bono in conspectu suo dedit Deus sapientiam, et scientiam, et lętitiam. Qua quidem bonitate pręditus diuus Hieronymus meruit

pręscius futurorum redditus corpori flebam. Quid ibi manens felicitatis habebam, quid inenarrabilis delectationis sentiebam, testis est ipsa Trinitas, quam cernebam, nescio quo intuitu. Testes sunt et ipsi beati spiritus, qui aderant, testis est etiam conscientia mea, quia tantis bonis ipse fruebar, quot et qualia nescit proferre mollities corporis mei. Denique subiungit dicens: Non potest ad tantę contemplationis dulcedinem cor secularibus

quam intima conceperant pręcordia. Extasi autem tam profunda rapi solitum, ut interdum candelam accensam tenens, ea demum ad manum usque absumpta, flammę calorem non senserit. Quem prorsus non sensisse, iis etiam, qui id factum non uiderunt, fidem facere poterant non pauca in manu ipsius ac digitis adustionis uestigia. Qualia ergo illa aut quantę delectationis fuisse dixerimus, quibus occupatus animus non aduertebat

esset. Neque enim aut insiliendo, aut desiliendo, aut etiam insidendo animum aduerterat, quale foret. Iterum prope ripam Lausanensis lacus diei iter fecerat. Cumque iam occaso sole ad hospitium diuertisset et fratres, qui eum comitabantur, inter se de lacu ipso uerba iactarent, rogauit, ubi lacus ille fuisset. Postquam audiuit, miratus est seque eum penitus non uidisse asseruit. Nec tamen mirum uideri debet, si rem oculi cernere non

de lacu ipso uerba iactarent, rogauit, ubi lacus ille fuisset. Postquam audiuit, miratus est seque eum penitus non uidisse asseruit. Nec tamen mirum uideri debet, si rem oculi cernere non potuerint, cui animus non attenderit, qui sępius quidem cum Deo quam cum hominibus erat. Aeque altę contemplationis indicium in Benedicto abbate mirabilis uisus prębuit. Nocte intempesta cęlum per fenestram intuens Deum adorabat, quando lumen uidit, quo nox

uidit et in illius luce tanquam in speculo mundum uniuersum. Sed ideo quidem tam paruum, quoniam tanquam momentum staterę (ut Scriptura ait) sic est ante Deum orbis terrarum, et tanquam gutta roris antelucani, qui descendit in terram. Sed quid nunc de te, pater Francisce, dicam? Quantum tibi quoque adhuc in terra degenti tua contulit contemplatio! Vidisti fulgentem Saluatoris nostri crucem, uidisti sanctum

etiam tacita facies hilaritatem pręferebat. Eadem, cum aliquando nimio labore fatigata lassaque resedisset, oculis in cęlum intentis fronte modo iocunda, modo tristi apparuit. Et confessa est se in nubibus uidisse Iesum, qui nunc se ostendens lętam reddebat, nunc tegens, moestam. Denique ipsum sibi dixisse: Bono animo esto, filia! Ego tecum sum. Et se respondisse: Ita, Domine, tu mecum atque ego tecum. Magnum profecto diuinę liberalitatis

ut una cum illo sit. Et tamen, quoties eum contemplamur nihil in fide hęsitantes, quoties eius amore desyderioque inardescimus, toties cordi nostro insidet. Et uere nobiscum atque adeo intra nos est dicente Apostolo: Qui adheret Domino, unus spiritus est. Hinc etiam Elizabeth uirgo, egregium Sconaugiensis * corr. ex Comagiensis monasterii decus, cum sese cęlestium contemplationi

dedisset, obstupefactis interdum corporis membris ac sensibus diu ueluti exanimis iacebat. Inde illi non pauca, quę futura erant, diuinitus reuelata fuisse perhibent solitamque Beatę Virginis frui colloquiis; librum etiam, qui Viarum Dei dicitur, angelo dictante ab ea scriptum. Cum hęc ita sint, nonne paradisum habuit in terris, quoniam mente semper in cęlis fuit? Clara uirgo, beati Francisci pręceptis imbuta dignaque tanto magistro

uidendo compati Christo. Nos quoque sanctos pro uirili parte imitati, abiecta atque contempta terrenarum rerum cura, ad cęlestium meditationem accingamur. Pensemus, quam potens sit, a quo condita sunt omnia, quam sapiens, qui gubernat uniuersa, quam bonus, per quem cuncta, quę ubique sunt, conseruantur ac in sua natura permanent, quam magnificus sit, cui semper adsistit cęlestis militię innumerabilis exercitus: angeli, archangeli, throni,

indulsit. Postremo, cum omne hominum genus primorum parentum culpa sub maledicto deperiret, ita ut neque Lex ipsa quenquam iustificare posset, misertus nostri expandit pietatis sinum Filiumque suum unigenitum nobis misit, qui non uitulorum aut hircorum, sed proprio sanguine nos redemit et filios fecit lucis, qui fuimus tenebrarum. Erat enim Deus in Christo mundum reconcilians sibi; pro nobis Christus Dominus formam assumpsit serui, Discipulorum

ita ut neque Lex ipsa quenquam iustificare posset, misertus nostri expandit pietatis sinum Filiumque suum unigenitum nobis misit, qui non uitulorum aut hircorum, sed proprio sanguine nos redemit et filios fecit lucis, qui fuimus tenebrarum. Erat enim Deus in Christo mundum reconcilians sibi; pro nobis Christus Dominus formam assumpsit serui, Discipulorum pedes lauit, paupertatem inopiamque sustinuit, persecutiones tulit, labores suscepit,

laboriosaque et humilia semper sectari, ne forte, cum ille ad iudicandum mundum uenerit, ipsi nulla prę nobis ferentes uitę eius insignia audiamus: Amen dico uobis, nescio uos. Discedite a me omnes, qui operamini iniquitatem! Denique, ut breuiter concludam: Dominus noster pro nobis mortuus est et resurrexit. Commori Domino nostro nos oportet in humilitate, si cum illo cupimus consurgere in gloria.

Basilius ille Magnus, cum primitus mundanę philosophię studiis plurimum delectaretur, ubi deinde scientię spiritalis dulcedinem gustare coepit, illa contempsit et huic soli totum se dedit. Sunt, qui eum dicant panis ac uini usum sibi interdixisse, donec mysteriorum intelligentiam plenius perciperet. Parum erat secularem sapientiam diuinę postposuisse: duo pręcipua uitę humanę sustentamenta, panem et uinum, a se

erroris tenebris aspicere coepit lucem ueritatis consuluitque Ambrosium episcopum, quid primum de Scripturis legere deberet, quo iam confidentius catholicę fidei posset adherere. Et audiuit Esaiam sibi legendum esse, utpote qui ea, quę in Christo contigerint, explicatius prophetarit et gentium uocationem annis multis post futuram quasi pręsentem uiderit. Denique ab Ambrosio baptizatus, diuinos codices perlegendo, non solum

ante, dum seculari tantum scientię studeret, fuerat oppugnator. Contra Ecclesiam cum Manicheo consurrexerat, pro ea mox decertans et insum et reliquos omnes hereticos facile conuicit. Scripturas igitur catholicas legant, qui purę synceręque ueritatis luce cupiunt illustrari, dicente Propheta: Lucerna pedibus meis, Domine, uerbum tuum, et lumen semitis meis. Thomę uero Aquinati uaticinia prophetarum legenti,

mysticos de Scripturis sensus ellicuisse. Vt legeret, intelligendi cupiditas fecit; ut intelligeret, oratio impetrauit; ut autem impetraret, quid nisi uitę sanctitas promeruit? Sic cupiat, sic oret, sic uiuat, qui sic intelligere Spiritu Sancto docente desyderat. Bernardinus, cuius prędicationibus Fratrum Minorum collegium creuit, primum quidem pontificii iuris disciplinis operam dedit. Postquam autem ad

semetipsum quoque abnegare et crucem tollere et Christum sequi omnibus suadet multisque persuadet. Sacrarum litterarum studiosissimum etiam Stephanum, presbyterum Constantinopolitanum, fuisse accepimus. Qui quoniam omni uitę perfectione pręstantissimus fuit, uidetur, quicquid legerat, opere implesse; ut se probaret non uiam, de qua semen uerbi Dei ab auibus aufertur, non petrosam, in qua arescit, non spinas, in quibus

dum lectionis sacrę compensatur utilitas. Sic nec militem strenuum ferrea lorica, cassis ensisque gravant, quę sibi saluti fore sperat. Vtque iis munitus in certamen prodire et confidenter cum hoste congredi solet, ita, qui sese lectionibus diuinis libenter instruit, omnia diaboli machinamenta facile contemnit. Antonius, monasterii olim a beato Gregorio Romę constructi monachus, non (ut multi) captiosam argutamque scientiam in legendo

quam uariarum quęstionum dissertatione eruditus; cum scriptum sit: Melior est indoctus timens Deum quam doctus transgrediens legem. Geruasius et Prothasius, gemelli fratres, qui se uno partu editos non magis formę quam morum similitudine comprobabant, cum persecutionem fugientes, annos decem domi latuissent, toto eo tempore nihil aliud quam orasse atque legisse narrantur. Quantę autem hoc uitę

comprobabant, cum persecutionem fugientes, annos decem domi latuissent, toto eo tempore nihil aliud quam orasse atque legisse narrantur. Quantę autem hoc uitę institutum perfectionis esset, diaboli inuidia patuit. Qui in idolo loquens dum consuleretur, non se prius responsa daturum dixit quam Geruasius Prothasiusque sibi thura adolerent. Sed qui legendo fidem, orando constantiam perceperant, occidi potuerunt, cogi autem, ut Christum

narrantur. Quantę autem hoc uitę institutum perfectionis esset, diaboli inuidia patuit. Qui in idolo loquens dum consuleretur, non se prius responsa daturum dixit quam Geruasius Prothasiusque sibi thura adolerent. Sed qui legendo fidem, orando constantiam perceperant, occidi potuerunt, cogi autem, ut Christum negarent, non potuerunt. Itaque inimici malignitas atque doli in contrarium cessere: quos perdere cupiebat, martyrii corona honestatos

aliis quidem legenda, quoties lectorem nactus fuisset, sibi uero auscultanda atque ediscenda. Audiendi assiduitas reddidit eruditum, ita ut aliis memoriter prędicaret, quę ipse legere nesciebat. Quo magis illi arguendi sunt, qui litteratura imbuti proficere negligunt et legendi laborem refugientes ocio sese ignauięque corrumpendos tradunt. Inde fit, ut ad omnem fortunę ictum pauidi imbecillesque sint. At seruulus noster mundi calamitates ridens,

et legendi sibi occasionem sublatam dolens, sanctam Virginem inuocauit lucernaque repente illuxit. Hinc ille legendo, quod coeperat, prosecutus est, cum prius Deo et Deiparę Virgini gratias egisset, quod sic fauerent iis, qui sacris lucubrationibus libenter inuigilant. Sed ne foeminas quidem ab hoc studii genere alienas fuisse monstrabimus. Traditum est hanc ipsam (cuius modo mentionem fecimus) sanctam Dei Genitricem Virginemque Mariam ab

Mariam ab hora diei nona usque ad occubitum solis lectionibus Veteris Instrumenti sese exercuisse; ut scias huic rei tempus certum decerni oportere, sicuti et orationi cęterisque huiusmodi negociis. Nam ut arborum fructus, qui statutis diebus proueniunt, paulatim aucti dulcescunt, qui autem pręcoces uel serotini, id est, non suo tempore apparent, sępe decidui sunt et prius corrumpuntur quam ad maturitatem peruenerint, ita religiosę actiones,

Veteris Instrumenti sese exercuisse; ut scias huic rei tempus certum decerni oportere, sicuti et orationi cęterisque huiusmodi negociis. Nam ut arborum fructus, qui statutis diebus proueniunt, paulatim aucti dulcescunt, qui autem pręcoces uel serotini, id est, non suo tempore apparent, sępe decidui sunt et prius corrumpuntur quam ad maturitatem peruenerint, ita religiosę actiones, ordine seruato, iuuant: confuso, tedium sui faciunt et

Scripturarum. Quod et alibi legimus, quia coepit Christus facere et docere. Erubescit enim quanuis pręclara doctrina, quam propria reprehendit conscientia frustraque eius lingua prędicat paupertatem et docet elemosinas, qui Croesi diuitiis tumet uilique opertus palio pugnat contra tineas uestium sericarum. Hęc ille. Sed idem et ad Furiam uiduam scribens: Post Scripturas sanctas, inquit, doctorum hominum tractatus lege, eorum duntaxat,

doctorum hominum tractatus lege, eorum duntaxat, quorum fides nota est. Non necesse habes aurum in luto quęrere: multis margaritis diuenditis unam redime margaritam! Illi ergo haud immerito reprehendendi sunt, qui gentilium poetarum nęniis figmentisque deliniti ne respicere quidem ad Scripturas sacras uolunt. Delegerunt sibi magistros (ut Apostolus ait) prurientes auribus et a ueritate quidem auditum auerterunt, ad

fletus et pro cythara dentium stridor, cum iam pro iocis et lusibus et risu prement tenebrę, torrebit ignis, rodet uermis, nunquam conquiescent dira atque horrenda supplicia. Hic fructus, hęc merces operis eorum erit, qui poesim pręponunt Euangelio, id est, Barrabam Christo. Non me quidem fugit quosdam sanctorum multa etiam uersibus lusisse, sed quę ad Christianum dogma pertineant, non quę sapiant gentilitatem. Procul est ab ore eorum

Abraham Deo, et reputatum est ei ad iustitiam. Non est autem scriptum tantum propter ipsum, inquit Apostolus, quia reputatum est illi ad iustitiam, sed et propter nos, quibus reputabitur credentibus in eum, qui suscitauit Iesum Christum nostrum a mortuis, qui traditus est propter delicta nostra, et resurrexit propter iustificationem nostram. Ad hęc, fidei ueritatem sępissime apertissimeque ostendit

est autem scriptum tantum propter ipsum, inquit Apostolus, quia reputatum est illi ad iustitiam, sed et propter nos, quibus reputabitur credentibus in eum, qui suscitauit Iesum Christum nostrum a mortuis, qui traditus est propter delicta nostra, et resurrexit propter iustificationem nostram. Ad hęc, fidei ueritatem sępissime apertissimeque ostendit errantium pertinax contentio.

errantium pertinax contentio. Moysi signa et miracula diuinitus operanti cum diu restitissent Pharaonis malefici incantatores, uicti tandem confitentur dicentes: Digitus Dei est hic. Pharao, qui credere noluit, periit. Fidelibus uero mare ipsum discussis aquis, ut illęsi euaderent, siccum prębuit iter fideique uirtutem etiam insensibilia senserunt, Pharaonis duritia non admisit. In aquis maris Pharao, in aquis

Pharaonis duritia non admisit. In aquis maris Pharao, in aquis baptismi diabolus interiit, credentes uero saluati sunt. Helias quoque propheta cum prophetis idoli Baal contendens coram Achab rege in monte Carmeli, ut eos, qui auersi erant, reuocaret, ita conuenit, uti duos boues in frusta concisos super geminam lignorum struem separatim componerent offerentes holocausta pro se quisque Deo suo. Et cuius Deus ignem mitteret ad perficiendum

e cęlo delapsus carnes, ligna, lapides aquamque et omnem fossę limum hausit atque absumpsit. Quo miraculo commotus populus, et in Deum uerum credidit et Helię, seruo eius, obediuit, mactans prophetas Baal, Deo uolente, ut, qui mortiferum idolorum cultum aliis persuaserant, impietatis crimen morte luerent. Et quoniam propter illorum flagitium atque scelus diutina siccitate (annos enim tres et menses sex non pluerat) omnia in agris exaruerant,

de synagoga Libertinorum, Cyrenensium, Alexandrinorum, Cilicum et Asiaticorum, ut inita cum illo disputatione fidem ab illo prędicatam, quoquo modo possint, sugillent. Nec tamen resistere potuerunt sapientię et spiritui, qui in sancto loquebatur. Et dum pudet tam multos ab uno superatos, innocentem blasphemię aduersus Moysen insimulant. Postremo, quem argumentis uincere non poterant, ui opprimunt et lapidibus obruentes enecant. Tantum autem

gestis scribens testatur) Petro Hierosolymis Christum euangelizante die uno tria milia hominum baptizati sunt, et quidem in tanta fidei unitate, ut omnia inter eos communia haberentur. Altero etiam die eorum, qui Christo credidere, quinque milium numerus fuit, in dies pręterea crescente multitudine de Synagoga ad Ecclesiam, de circumcisione ad baptismata confluentium. Sed dicet aliquis ueritatis calumniator facile fuisse rudem

de Synagoga ad Ecclesiam, de circumcisione ad baptismata confluentium. Sed dicet aliquis ueritatis calumniator facile fuisse rudem plebeculam uerbis decipere, suasione supplantare. Quid Paulus in Lege doctissimus, qui prius spirans minarum et cędis in Christi discipulos erat, nonne mox conuersus eorum, quos persequebatur, factus est socius, collega, coapostolus? Nonne synagogas ingressus prędicauit, quod Iesus esset Christus, Dei

minarum et cędis in Christi discipulos erat, nonne mox conuersus eorum, quos persequebatur, factus est socius, collega, coapostolus? Nonne synagogas ingressus prędicauit, quod Iesus esset Christus, Dei Filius? Denique, qui prius in gratiam Iudeorum uinciebat Christianos, idem deinde pro Christianis confundebat Iudeos, qui Damasci erant. Qui cum, quod responderent, non habuissent, in necem illius coniurarunt. Sed qui iam apertis mentis oculis

est socius, collega, coapostolus? Nonne synagogas ingressus prędicauit, quod Iesus esset Christus, Dei Filius? Denique, qui prius in gratiam Iudeorum uinciebat Christianos, idem deinde pro Christianis confundebat Iudeos, qui Damasci erant. Qui cum, quod responderent, non habuissent, in necem illius coniurarunt. Sed qui iam apertis mentis oculis Christum aspiciebat, nullis minis, ne illum prędicaret, coerceri poterat atque in ipsum, qui uita

coapostolus? Nonne synagogas ingressus prędicauit, quod Iesus esset Christus, Dei Filius? Denique, qui prius in gratiam Iudeorum uinciebat Christianos, idem deinde pro Christianis confundebat Iudeos, qui Damasci erant. Qui cum, quod responderent, non habuissent, in necem illius coniurarunt. Sed qui iam apertis mentis oculis Christum aspiciebat, nullis minis, ne illum prędicaret, coerceri poterat atque in ipsum, qui uita est, credens mortem

Dei Filius? Denique, qui prius in gratiam Iudeorum uinciebat Christianos, idem deinde pro Christianis confundebat Iudeos, qui Damasci erant. Qui cum, quod responderent, non habuissent, in necem illius coniurarunt. Sed qui iam apertis mentis oculis Christum aspiciebat, nullis minis, ne illum prędicaret, coerceri poterat atque in ipsum, qui uita est, credens mortem non pertimescebat. Contendit cum illis et Syluester

Iudeos, qui Damasci erant. Qui cum, quod responderent, non habuissent, in necem illius coniurarunt. Sed qui iam apertis mentis oculis Christum aspiciebat, nullis minis, ne illum prędicaret, coerceri poterat atque in ipsum, qui uita est, credens mortem non pertimescebat. Contendit cum illis et Syluester pontifex, sed ita felici successu, ut superatos baptizaret. Hic primus Romanum imperium Christo subdidit, Constantino

Omnes ergo se uictos fatentes ipsi Syluestro consensere et Iesum, quem modo calumniati fuerant, sancte colere atque adorare coeperunt. Impletum est illud Esaię uaticinium dicentis: Venient ad te curui filii eorum, qui humiliauerunt te, et adorabunt uestigia pedum tuorum, qui detrahebant tibi. Constantinus pręterea Christiano nomini templa posuit, dona contulit, urbem, oppida, agros cessit. Quod idem

et Iesum, quem modo calumniati fuerant, sancte colere atque adorare coeperunt. Impletum est illud Esaię uaticinium dicentis: Venient ad te curui filii eorum, qui humiliauerunt te, et adorabunt uestigia pedum tuorum, qui detrahebant tibi. Constantinus pręterea Christiano nomini templa posuit, dona contulit, urbem, oppida, agros cessit. Quod idem propheta pręuiderat futurum sic olim ad

suum rediens extemplo expirauit, ita ut dubium non sit, quin hora illa, qua prędictum erat, fuerit moriturus, nisi mortis suę mora uitam medico esset allatura. Iosephi huius cęterorumque conuersionem minus mirabitur, qui animum attenderit, quod Ioannes Damascenus, Mesuę Iudei filius, Iudeorum omnium doctissimus, Hebreis Gręcisque litteris ęque eruditus, nemine cogente, contulerit sese ad Christianitatem. Nunquid

quę testimonium perhibent de me. Et iterum: Si crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi. De me enim ille scripsit. Signanter, ut mihi uidetur, dixit forsitan. Sciebat enim quosdam ex illis futuros, qui etiam Moysi credentes magis eligerent obstinatione sua perire quam Christum a Moyse et prophetis pręmonstratum confitendo suscipere et per eum saluari. Neque enim est aliud nomen sub cęlo datum hominibus (ut

e medio abiit, populus conuertitur, templum Deo uero dedicatur, Polemius *corr. ex Polemus rex baptizatus relicto regno apostolum sequitur; ut in paupertate Christum adoret, qui in diuitiis et potentatu adorauerat diabolum. Ephesii quoque fidem a Ioanne apostolo prędicatam recepturi, ut eam signis approbaret, petierunt. Qui Christi nomine inuocato uetustum Dianę templum ruere fecit, ut, in qua

relicto regno apostolum sequitur; ut in paupertate Christum adoret, qui in diuitiis et potentatu adorauerat diabolum. Ephesii quoque fidem a Ioanne apostolo prędicatam recepturi, ut eam signis approbaret, petierunt. Qui Christi nomine inuocato uetustum Dianę templum ruere fecit, ut, in qua illi plus confidebant, minus pro ipsis ualere intelligerent, quando quidem semetipsam dea defendere nequibat. Aristodemus uero, templi antistes, adhuc

propinat, quo dudum capitis reos necauerat. Id acceptum apostolus hausit inoffense. Et impletum est, quod Dominus noster de credentibus prędixerat: Et si mortiferum quid biberint, non eis nocebit. Ipsos insuper, qui necati fuerant, ad uitam reuocauit. Tunc demum Aristodemus et, qui spectaculo aderat, consul reliquumque uulgus, derelicta idolorum superstitione, ad salutis lauacrum confugerunt et apostoli iussu per omnem Asiam euersis

hausit inoffense. Et impletum est, quod Dominus noster de credentibus prędixerat: Et si mortiferum quid biberint, non eis nocebit. Ipsos insuper, qui necati fuerant, ad uitam reuocauit. Tunc demum Aristodemus et, qui spectaculo aderat, consul reliquumque uulgus, derelicta idolorum superstitione, ad salutis lauacrum confugerunt et apostoli iussu per omnem Asiam euersis deorum simulachris crucis uexillum errexere, cum iam compertum

idolorum superstitione, ad salutis lauacrum confugerunt et apostoli iussu per omnem Asiam euersis deorum simulachris crucis uexillum errexere, cum iam compertum haberent uerbum crucis pereuntibus quidem stulticiam, his autem, qui salui fiunt, Dei uirtutem esse. Aretii uero Tiburtius pręfectus Pergentinum et Laurentinum fratres, ne Christum prędicaren±, suasionibus primum blanditiisque lactat. Vbi id parum successit, comprehensos fustibus

Beda tradit) in Britanniam missus, cum Iesum, Dei Filium, asseruisset, Edilbertum regem magnamque procerum eius partem credentes baptizauit. Cęterum multis adhuc religioni refragantibus cum idolorum pontificibus contendit. Qui quoniam satis firmam rationem, qua causam suam tueri possent, non habebant, miraculis certare decernunt. Atque oculis captum quendam in medium producunt, nescientes minus ueri se uidere quam ille lucis. Pro eo, ut uisum

Britanniam totam erripiens diabolo et subiiciens Christo. Tunc terra illa inculta (iuxta Ezechielem) facta est ut hortus uoluptatis, iam exhuberans fructibus salutis. Quid de Mutio abbate dicemus? Qui dum esset gentilis, natura ferox et latrociniis deditus, ita ut etiam sanctorum delubra expoliando prophanaret, uidit tandem in quiete uirum forma habituque augustiore quam humano, comminantem sibi necem, nisi protinus a

omnes reliquas nationes suo subiecerit imperio lateque dominatus sit, fidem tamen Christianam euertere (cum maxime conaretur) non potuit. Cędes passim in Christianos sęua atque horrenda peragebatur, sed interdum et ii, qui eos cędebant, repente mutati conuertebantur et iam credentes in martyrum numero censeri gaudebant. Ita unius supplicium conuersionis multorum causa erat. Videbant enim signa inde sequi, pro quibus uitam hanc deseri non

nihil uiderint (ut quidam calumniati sunt) maius profecto miraculum est nullo apparente miraculo simplici nudoque sermoni credidisse mundum et ipsos quoque Romanos imperatores iis tandem cessisse, quos disperdere decreuerant. Qui cum omnium potentissimi essent, totis uiribus persequebantur pauperculos homines, inermes, nudos, non repugnantes, sed occidi pro Christo cupientes. Et ecce persequendo, torquendo, occidendo uicti sunt. Quam enim religionem

demonia, Dominus autem cęlos fecit. Caput IX / DE FIDE CHRISTI CONTRA MAGOS At quoniam non defuerunt, qui Christicolarum supra humanam naturam uirtutem magicę arti deputarent, operęprecium est referre, qualiter ab his magi quoque ipsi confutati sint, ut appareat non fuisse maleficia, quibus etiam maleficiorum magistri

Christi miraculorum operationibus confirmasset, Samaria uerbum Dei accepisse dicitur et ad baptismum simul uenisse. Nonne ideo, quia maiora quędam certioraque in discipulo Domini deprehendit quam deprehenderat in mago? Qui ubi se Philippo longe inferiorem uidit, et ipse credere se dixit, baptizari uoluit, non fidei ardore, sed operum, quę ipse facere nequibat, cupiditate, ratus recepto baptismate se etiam ęque grandia admirandaque

cui uellet. Nunquid igitur magus apostolus, cui Simon supplicat et se quidem non habere, quod ille habebat, auidius poscendo manifestat? Pecuniam autem offert sperans, si petita obtineat, multum se inde lucri facturum. Sed qui spiritalia credentibus gratuito erogabat, maledixit procacis hominis peruersam nequitiam, qua ille donum Dei pecunia parandum putauit. Qualis ergo arbor, talis et fructus eius: in malefico infirmitas et

cunctandum rati spiritibus in nomine Christi pręceperunt, ut illum dimitterent. Itaque demonum auxilio destitutus pręceps ad terram corruit ac repentino ellisu extinctus, qualis ipse Deus esset, ostendit; dignus certe, qui sic interiret, ne illi, quos maleficis incantationibus deluserat, perniciosa credulitate perirent. Paulus apostolus, cum Paphum applicuisset, Bariesum *corr. ex Barrieum

ne illi, quos maleficis incantationibus deluserat, perniciosa credulitate perirent. Paulus apostolus, cum Paphum applicuisset, Bariesum *corr. ex Barrieum Elymam magum, qui Paulum, Cypri proconsulem, a fide auertere moliebatur, cęcitate damnauit, ut nec solem hunc super iustos et super iniustos orientem posset aspicere, qui tam auersus abibat a sole iustitię. Proconsul autem apostolum

ex Barrieum Elymam magum, qui Paulum, Cypri proconsulem, a fide auertere moliebatur, cęcitate damnauit, ut nec solem hunc super iustos et super iniustos orientem posset aspicere, qui tam auersus abibat a sole iustitię. Proconsul autem apostolum secutus magum contempsit nec in illo ueritatis lumen esse iudicauit, qui oculorum lumen amittere dignus fuit, sed in illo, qui, dum ueritatem doceret, eum, qui

damnauit, ut nec solem hunc super iustos et super iniustos orientem posset aspicere, qui tam auersus abibat a sole iustitię. Proconsul autem apostolum secutus magum contempsit nec in illo ueritatis lumen esse iudicauit, qui oculorum lumen amittere dignus fuit, sed in illo, qui, dum ueritatem doceret, eum, qui ueritati repugnabat, in tenebris reliquit. Philetes quoque, Hermogenis magi discipulus, cum Iacobo Maiore de fide

iniustos orientem posset aspicere, qui tam auersus abibat a sole iustitię. Proconsul autem apostolum secutus magum contempsit nec in illo ueritatis lumen esse iudicauit, qui oculorum lumen amittere dignus fuit, sed in illo, qui, dum ueritatem doceret, eum, qui ueritati repugnabat, in tenebris reliquit. Philetes quoque, Hermogenis magi discipulus, cum Iacobo Maiore de fide certamen iniit. Victus autem credidit et ad magistrum suum reuersus:

qui tam auersus abibat a sole iustitię. Proconsul autem apostolum secutus magum contempsit nec in illo ueritatis lumen esse iudicauit, qui oculorum lumen amittere dignus fuit, sed in illo, qui, dum ueritatem doceret, eum, qui ueritati repugnabat, in tenebris reliquit. Philetes quoque, Hermogenis magi discipulus, cum Iacobo Maiore de fide certamen iniit. Victus autem credidit et ad magistrum suum reuersus: Magus

ut eos ligarent, ipsi igneis catenis ligati ibidem detinerentur. Expediti tandem, et apostolo quam mago obsequentiores facti, Hermogenem ipsum uinculis complicatum in medium adducunt, nihil pręterea ei mali inferre iussi. Qui deinde libertati redditus, ab apostoli latere discedere non audebat, nequid grauius a demonibus pateretur, donec baculo eius accepto abiit securus, plus iam confidens apostoli ligno quam ueneficiis suis. Conuersus igitur

Cyprianus Damascenus, primum quidem magus et gentilis, deinde uero episcopus Christique martyr. Cum enim totis maleficorum uiribus Iustinam uirginem in amorem Agladii * corr. ex Aglai iuuenis, qui eam deperibat, pellicere molitus fuisset et demones re infecta reuersi nullum sibi in ipsam peccandi locum relictum dixissent, eo quod crucis munimine Christiana foemina castitatem suam protegeret, continuo relictis

suam protegeret, continuo relictis demoniis Christianorum religionem sequi decreuit. Baptizatus ergo tantum fide et sanctitate profecit, ut ad episcopatum promoueri meruerit et martyrio coronari. Idem igitur, qui magus foeminam uincere nullo modo potuit, Christianus factus tyrannorum tormenta facile superauit. Caput X / DE FIDE CHRISTI CONTRA PHILOSOPHOS

Dei, fortius est hominibus. Dionysius Aeropagita, cum apostoli Pauli prędicationes audisset et ea, quę sibi iam similia ueri uidebantur, credere adhuc dubitaret, uerbis fidem se habiturum dixit, si Paulus cęco, qui forte aderat, Christi inuocatione uisum restituisset. Tunc ille: Ne me, inquit, magico carmine usum, Dionysi, suspicari possis, tute ipse accedens cęco illi iube, ut uideat in nomine Domini Iesu Christi. Id ubi peregisset

reliquit atque apostolum secutus et ipse Christum prędicare gentibus coepit, tanta constantia, ut sęuientes tyrannos nihil timeret et mori pro Christo cuperet, quando quidem illi ratio iam constabat beatos esse mortuos, qui in Domino moriuntur. Basilius ille Magnus, cum esset gentilis et bonarum artium apprime eruditus, inter conflictantes philosophorum sententias nihil certi asserentium nutabat,

Reperit ergo Basilius in Ecclesia, quod in Academia non poterat reperire, et discipulos docuit, quod non didicerat a magistro. Dum autem uterque Hierosolymis a Maximino episcopo baptizaretur, circumfusos lumine uiderunt, qui aderant, eaque res indicio fuit eos antehac ueri ignoratione in tenebris fuisse. Constantinus imperator ob Christi cultum, quoniam nouam religionem in rem publicam Romanam inducere piaculare uidebatur, a philosophis

ob Christi cultum, quoniam nouam religionem in rem publicam Romanam inducere piaculare uidebatur, a philosophis redargutus diem constituit, quo cum Christianis ad rem inter se contentione discutiendam conuenirent, ut hi, qui probabiliora in medium attulerint, cęteris sequendi autores fierent. Id agebatur Byzantii. Aderat Alexander episcopus, mundanę quidem sapientię non satis gnarus, sed morum sanctitate pręstans. Is cum disputaret, uni ex

diis cogeret, Catharinam uirginem, ne eximium formę eius decorem sęuiendo deformaret, a fide Christi philosophorum suasionibus auerti cupierat. Igitur ex omnibus prouincię oppidis quinquaginta sapientissimos deligi curauit, qui illam respondere paratam impugnarent. Ferunt ita tunc locutam, ut omnium animos in stuporem uersos tandem ad credulitatem induxerit. Immanissimus tyrannus credentium ceruicibus cum gladio imminebat, illi uero

potuisset. Caput XI / DE FIDE CHRISTI CONTRA HERETICOS Deuictis etiam mundanę sapientię professoribus reliquum est, ut cum hereticis confligamus. Qui superseminantes zizania in medio tritici subuertere Scripturas conati sunt, sensum deprauare, ueritatem polluere, sectas impiissimi erroris perniciosissimęque doctrinę inducere. Alexander, episcopus

petitus Dei beneficio protectus est. Gainas enim irę impatiens quibusdam ex militibus suis negocium dederat, ut domum, in qua Ioannes erat, noctu aggressi incenderent atque ipsum, si forte flammas euasisset, ferro perimerent. Qui ubi domui appropinquassent, uisis circa eam angelorum copiis territi fugam petierunt. Iterum nocte insequenti missi eadem uisione repelluntur et re infecta ad Gainam redeunt. Postremo ipse Gainas ratus episcopum

appropinquassent, uisis circa eam angelorum copiis territi fugam petierunt. Iterum nocte insequenti missi eadem uisione repelluntur et re infecta ad Gainam redeunt. Postremo ipse Gainas ratus episcopum conductitios habere; qui sibi pręsidio essent, cum ualidiore militum manu ad eum inuadendum profectus est. Sed et ipse simili modo perterrefactus celerius abiit quam uenerat. Et quoniam putauit ciuitatem cum Ioanne stare, furore percitus perrexit

etiam Arrianorum relicta heresi fidelibus sese iunxere, quod solis illis apertum esse cęli aditum dicerent, ad quorum inuocationem sic aperiri ecclesię aditum uiderant. Sed mira profecto extitit pertinacia nonnullorum, qui ne signa quidem uidentes conuerti uoluerunt. Copres presbyter, eremi Thebaidis cultor, cum quendam de grege Manicheorum prauitatis suę contagione alios corrumpentem cohibere nullo modo posset;

uoluerunt. Copres presbyter, eremi Thebaidis cultor, cum quendam de grege Manicheorum prauitatis suę contagione alios corrumpentem cohibere nullo modo posset; aduocata populi concione pyram extrui iussit, proponens, ut, qui ipsorum duorum ignem ingressus aduri nequiret, ei fidem omnes probatam haberent. Manicheus, timidum animal, Copretem prius rem experiri petiit. Copres autem in Domino confidens sine cunctatione in flammas irrupit. Ac

rem experiri petiit. Copres autem in Domino confidens sine cunctatione in flammas irrupit. Ac qualis intrauerat, talis exiit; non nidoris, non caloris molestiam sensit. Dubitantem post hęc Manicheum auertentemque sese hi, qui spectaculo aderant, ui corripientes in ignem impegerunt. Ardoris impatiens Copretis opem implorauit et ab illo exemptus periculum euasit. Sed tamen, cuius uirtutem et tentando cognouit et inuocando confessus

sensit, eius credulitatem sequi noluit. Tanta iam mentem illius pręoccupauerat insania, tantus furor. Itaque in malo perseuerans thesaurizauit sibi iram in die irę. At non ita Ecclesię sanctę illustrator Augustinus. Qui in initio eadem heresi pollutus, cum Ambrosium prędicantem audisset, perspexit errorem, in quo erat, atque abiecit. Et tandem omnis expers ambiguitatis Christi suscepit fidem iuxta traditionem catholicę religiositatis.

Nazarensis episcopus, proposuit conditionem, ut, nisi librum illum die crastino ipse Hieronymus ostento manifesto reprobasset, tum se poenam capitalem subiturum. Sin econtra, idem supplicii pro mendacio Sabinianus referret. Qui cum tale miraculum nunquam euenturum timeret, sed magis speraret Syluani exitio suam sententiam firmam fore, accepit conditionem. Dies pręstituta uenit. Ad ecclesiam frequentes conueniunt. Signum nullum apparet. Syluanus

errectam. Mox ad hereticum conuersus acerrime illum increpuit, doli ac fallacię accusans. Abiit uisio, et maius secutum est miraculum: Sabiniani caput, nemine percutiente, ab humeris auulsum in terram procidit. Denique, qui aderant, orthodoxi pro uictoria, quam paulo ante desperauerant, Deo et diuo Hieronymo gratias egerunt. Reliqui ad Syluanum confugientes illius fidei sese dedidere. Et perniciosissimus error (qui iam late manare coeperat)

in terram procidit. Denique, qui aderant, orthodoxi pro uictoria, quam paulo ante desperauerant, Deo et diuo Hieronymo gratias egerunt. Reliqui ad Syluanum confugientes illius fidei sese dedidere. Et perniciosissimus error (qui iam late manare coeperat) una cum suo autore extinctus defecit. Cum eiusmodi hominibus ne communicandum quidem duorum exemplo docebimus: Ioannis apostoli et discipuli eius

Atque auersus ab eo pertransiit. Sic etenim et Paulus apostolus ad Titum scribens monet ac dicit: Hereticum hominem post unam et secundam correptionem deuita, sciens, quia subuersus est, qui eiusmodi est, et delinquit, cum sit proprio iudicio condemnatus. Et ipse Ioannes Epistola secunda: Siquis , inquit, uenit ad uos, et hanc doctrinam non affert, nolite recipere eum in domum nec »Aue«

est, et delinquit, cum sit proprio iudicio condemnatus. Et ipse Ioannes Epistola secunda: Siquis , inquit, uenit ad uos, et hanc doctrinam non affert, nolite recipere eum in domum nec »Aue« ei dixeritis. Qui enim dicit illi »Aue«, communicat operibus eius malignis. Et in Apocalypsi: Angelus, id est, episcopus Pergami ecclesię arguitur, non quod fidem negarit, fidelis enim erat, sed quod prope se habeat

ecclesię arguitur, non quod fidem negarit, fidelis enim erat, sed quod prope se habeat tenentes doctrinam Balaam, doctrinam Nicolaitarum. Quod si cohabitare cum illis crimini est datum, quanto grauius peccant, qui familiaritate et consuetudine eorum utuntur? Facessant igitur a nobis in uestimentis ouium lupi rapaces Dominico semper insidiantes gregi. Recedant spinę et tribuli, de quibus nec ficus nec uua colligi possunt. Procul

ne purissima orthodoxę fidei massa corrumpatur. Caueantur uulpium foueę et uolucrum nidi, in quibus Christus non habet, ubi reclinet caput suum. Quos et Apostolus cauendos rursum pręcipit dicens: Obseruetis eos, qui dissensiones et offendicula pręter doctrinam, quam uos didicistis, faciunt, et declinate ab illis!

triumphauimus, hęc est enim uictoria, quę uincit mundum, fides nostra, recte nunc de spei uirtute disseremus, ut bonum, quod maximum cum Deo esse credimus, etiam sperare discamus. Vtiliter sperat, qui nec adeo misericordię Dei confidit, ut iustitiam non timeat, nec adeo iustitiam timet, ut misericordię diffidat. Itaque semper attendendum est, ne ad proxima spei uitia delabamur. Ea sunt: desperatio et pręsumptio. Qui

qui nec adeo misericordię Dei confidit, ut iustitiam non timeat, nec adeo iustitiam timet, ut misericordię diffidat. Itaque semper attendendum est, ne ad proxima spei uitia delabamur. Ea sunt: desperatio et pręsumptio. Qui desperant non satis perpendunt diuinę misericordię magnitudinem et conscii delictorum ante se damnant quam damnantur. Qui pręsumunt, iustitię seueritatem obliuiscuntur, et, dum nihil timent, licentius peccant. Neque hi

Itaque semper attendendum est, ne ad proxima spei uitia delabamur. Ea sunt: desperatio et pręsumptio. Qui desperant non satis perpendunt diuinę misericordię magnitudinem et conscii delictorum ante se damnant quam damnantur. Qui pręsumunt, iustitię seueritatem obliuiscuntur, et, dum nihil timent, licentius peccant. Neque hi pręsumerent neque illi desperarent, si meminisse uoluissent, quod iustus pariter et misericors sit Dominus, quod simul et

tamen eum maledictionis poenam uitare potuisse, si poenitens Dei misericordiam implorasset. Execrabilior factus est post reatum fratricidii dicens: Maior est iniquitas mea quam ut ueniam merear. Illos autem, qui uitiis suis fauentes pręsumptione labuntur, Ecclesiasticus arguit dicens: Ne dixeris: Peccaui; et quid mihi accidit triste? Altissimus enim est patiens redditor. De propiciato peccato noli esse sine metu neque

miserebitur. Misericordia enim et ira ab illo cito proximant, * corr. ex proximat et in peccatores respicit ira illius. Nos igitur errorem istorum refugientes eos sequamur, qui uel grauissime lapsi sic sese (dum flagitii poenitet) errexere, ut spem recuperandę gratię non amitterent. Et quod sperarunt, Deo indulgente adepti sunt Dauid adulterii homicidiique crimine nequiter corruerat, sed per

tunc ueniam impetrauit, cum commissa ingemuit. Sed si Dauid sic cecidit, nemo continentium se arbitretur securum. Rursum, si idem tanti reatus damnatione absolutus est, nemo delinquentium desperet. Manasses regum omnium, qui Hierosolymis regnarunt, sceleratissimus, stellas adorauit, aras Baalim errexit, in templo Dei idolum posuit, somnia obseruauit, auguria sectatus est, super hęc sanguinem innoxium fudit, interficiens prophetas, Esaiam serra

telonio ad apostolatum uocatus est, Zacheus, publicanorum princeps, et ipse diues, Saluatorem mundi hospitio suscipere meruit. Vterque igitur, cum usuras reliquissent, lucrati sunt regna cęlorum. Talem quęstum facere solent, qui conuersi spem suam de terrenis diuitiis in Deum transferunt, cęlestium diuitiarum ęternęque beatitudinis largitorem. Neque enim Nouatianorum impietati adhibenda est fides, qui aiunt iis, qui post baptismi lustrationem

cęlorum. Talem quęstum facere solent, qui conuersi spem suam de terrenis diuitiis in Deum transferunt, cęlestium diuitiarum ęternęque beatitudinis largitorem. Neque enim Nouatianorum impietati adhibenda est fides, qui aiunt iis, qui post baptismi lustrationem peccati maculam contraxerunt, gratię recuperandę non esse locum. Petrus, de piscatore apostolus, iam carni et sanguini Domini communicauerat, iam speciali priuilegio cum Iacobo et

Talem quęstum facere solent, qui conuersi spem suam de terrenis diuitiis in Deum transferunt, cęlestium diuitiarum ęternęque beatitudinis largitorem. Neque enim Nouatianorum impietati adhibenda est fides, qui aiunt iis, qui post baptismi lustrationem peccati maculam contraxerunt, gratię recuperandę non esse locum. Petrus, de piscatore apostolus, iam carni et sanguini Domini communicauerat, iam speciali priuilegio cum Iacobo et Ioanne eiusdem

inquit, tradens sanguinem iustum. Conueniens poenitentię, si sibi humiliter ignosci postulasset et non sceleri scelus addens ad laqueum prius quam ad Dominum confugisset. Nunquid proditori suo non dimisisset, qui dimitti crucifixoribus suis rogauit? Nunquid se uendenti non pepercisset, qui lancea latus suum fodienti sic pepercit, ut coronam indulgeret martyrii? Sed quis pręterea desperet, quanuis impius et crudelis et omni

sibi humiliter ignosci postulasset et non sceleri scelus addens ad laqueum prius quam ad Dominum confugisset. Nunquid proditori suo non dimisisset, qui dimitti crucifixoribus suis rogauit? Nunquid se uendenti non pepercisset, qui lancea latus suum fodienti sic pepercit, ut coronam indulgeret martyrii? Sed quis pręterea desperet, quanuis impius et crudelis et omni immanitate pręditus, si Paulus, Christiani nominis persecutor; factus est Christi

martyrii? Sed quis pręterea desperet, quanuis impius et crudelis et omni immanitate pręditus, si Paulus, Christiani nominis persecutor; factus est Christi apostolus, si uas irę conuersum est in uas electionis, si is, qui infensissimus fuerat Ecclesię hostis, repente euasit constantissimus eiusdem Ecclesię propugnator? Sed dices: Ille in uia uocatus est et, ut se corrigeret, pene coactus est. Quid tu? Quoties peccatorum conscientia

sanctitatis ac patientię uirum, latronem antea fuisse memorant, multorum spoliis cędibusque infamem. Igitur compunctus ad mentem rediit, misericordiam Domini orando et poenitendo quęsiuit, sperando assecutus est. Et qui aliquando de latronum numero fuerat, in sanctorum censum redigi meruit. Sic Aethiops mutauit pellem suam et pardus uarietates suas. Nullum execrabilius crimen quam post agnitam perceptamque ueritatem a fide

est sperare in Domino quam sperare in principibus. Siquis uero delinquendi assuetudine ita duratus est, ut per se omnino corrigi non possit, non ideo desperet, sed senem illum Nicolaum imitetur, qui, cum libidinibus ętatem consumeret et neque anni ad finem uitę uergentes finem turpitudini facere possent, Andreę apostolo supplicauit, uti pro se Deum obsecraret; se enim sceleris conscientia ne orare quidem satis

correctus, peracta semestri poenitentia, hinc decedens misericorditer in fine saluatus est. Exemplum nobis reliquit, ut, siquando spes uitę emendandę uenięue impetrandę ob peccandi usum difficilior contigerit, ad eorum, qui Deo placent, confugiamus auxilia. Nostris enim flagitiis irritata Diuinitas sanctorum meritis, qui pro nobis orauerint, facilius mitigabitur et ad miserandum citius conuertetur. Fuere pręterea,

nobis reliquit, ut, siquando spes uitę emendandę uenięue impetrandę ob peccandi usum difficilior contigerit, ad eorum, qui Deo placent, confugiamus auxilia. Nostris enim flagitiis irritata Diuinitas sanctorum meritis, qui pro nobis orauerint, facilius mitigabitur et ad miserandum citius conuertetur. Fuere pręterea, qui non modo uerbis, sed etiam scriptionibus Christianitati renunciantes diabolo se dedere non dubitauerunt. Post hęc

qui Deo placent, confugiamus auxilia. Nostris enim flagitiis irritata Diuinitas sanctorum meritis, qui pro nobis orauerint, facilius mitigabitur et ad miserandum citius conuertetur. Fuere pręterea, qui non modo uerbis, sed etiam scriptionibus Christianitati renunciantes diabolo se dedere non dubitauerunt. Post hęc tamen, cum poenitentiam egissent, gratiam, a qua deciderant, recuperarunt. Hierosolymis Proterii,

demonum aduersus Basilium, quasi raptorem alieni serui. Sed eo iubente etiam chyrographum inuiti restituunt. Quo discisso apparuit deletum esse Phanię crimen. Ita per mulierem fidelem uir infidelis saluatus est et, qui desperauerat, episcopi opera ad spem rediit salutis. Theophilus quoque, Cilicię archidiaconus, ab episcopo officio motus chyrographum confecerat, quo Deum Matremque Dei abnegare se et diaboli subiici seruituti dixit,

et peccatum suum et Dei erga se misericordiam cunctis audientibus publice enarrauit. Die tertio uita defunctus etiam miraculis claruit. Quod si tanti criminis reus ad tantam beatitudinem peruenit, profecto nemo perit, nisi qui poenitere non uult, nemo condemnatur, nisi qui desperat. Nunc, nequid desit, quo spem nostram minus intra nos labascere patiamur, in foeminas etiam Domini miserationes consyderabimus.

cunctis audientibus publice enarrauit. Die tertio uita defunctus etiam miraculis claruit. Quod si tanti criminis reus ad tantam beatitudinem peruenit, profecto nemo perit, nisi qui poenitere non uult, nemo condemnatur, nisi qui desperat. Nunc, nequid desit, quo spem nostram minus intra nos labascere patiamur, in foeminas etiam Domini miserationes consyderabimus. Mulieri in adulterio deprehensę pepercit, iniungens

adulterio deprehensę pepercit, iniungens tamen ei, ne amplius peccaret, ut intelligas tunc nos recte ueniam sperare, cum desinimus peccare. Malignis autem in illam frementibus iniecit ruborem, propria eis exprobrans delicta, qui accusatum uenerant aliena. Et hi sane unus post alium abierunt, sicut aduenerant, nequitia et impietate pleni. Illa uero perstitit, donec condonato reatu dimissa est. Perseuerare enim sperando debemus nec ullo expectationis

tedio affecti deficere, dicente Apostolo: Christi domus sumus, si fiduciam et gloriam spei usque ad finem firmam retineamus. Quandiu ergo speramus in Christo, habitat in nobis Christus. Procul est ab iis, qui desperant. Mariam Magdalenam ob impudentis lasciuię crimen cęterorumque uitiorum infamiam cognomento Peccatricem dixere. Et tamen, cum sese poenitendo Domino submisisset, dimittuntur ei peccata multa, quoniam dilexit

clausuram Paulo, Antonii abbatis discipulo, reuelatum est dimissa esse a Domino Thaidi peccata. Itaque a Pafnutio de cęllę carcere educta migrauit ad paradisum et consortio inserta est angelorum. Talis beatitudo eos manet, qui uitam corrigunt et spem suam in sola Dei misericordia semper collocant. Hęc est enim, de qua Dauid in Psalmis gaudet, ob quam Domino benedicit, quam admiratur, in qua sperat: Exultabo, inquit, et lętabor in

tua, quoniam respexisti humilitatem meam, saluasti de necessitatibus animam meam. Nec conclusisti me in manibus inimici. Et in alio Psalmo: Benedic, anima mea, Domino et noli obliuisci omnes retributiones eius. Qui propiciatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas, qui redimit de interitu uitam tuam, qui coronat te in misericordia et miserationibus. Et paulo post: Misericors et miserator

de necessitatibus animam meam. Nec conclusisti me in manibus inimici. Et in alio Psalmo: Benedic, anima mea, Domino et noli obliuisci omnes retributiones eius. Qui propiciatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas, qui redimit de interitu uitam tuam, qui coronat te in misericordia et miserationibus. Et paulo post: Misericors et miserator Dominus, longanimis et multum misericors. Non

Nec conclusisti me in manibus inimici. Et in alio Psalmo: Benedic, anima mea, Domino et noli obliuisci omnes retributiones eius. Qui propiciatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas, qui redimit de interitu uitam tuam, qui coronat te in misericordia et miserationibus. Et paulo post: Misericors et miserator Dominus, longanimis et multum misericors. Non in perpetuum irascetur neque in

Et in alio Psalmo: Benedic, anima mea, Domino et noli obliuisci omnes retributiones eius. Qui propiciatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas, qui redimit de interitu uitam tuam, qui coronat te in misericordia et miserationibus. Et paulo post: Misericors et miserator Dominus, longanimis et multum misericors. Non in perpetuum irascetur neque in ęternum comminabitur. Non secundum

se. Et rursum in alio Psalmo: Miserator et misericors Dominus, patiens et multum misericors. Suauis Dominus uniuersis et miserationes eius super omnia opera eius. Et iterum: Alleuat Dominus omnes, qui corruunt, et errigit omnes ellisos. Oculi omnium in te sperant, Domine, et tu das escam illorum in tempore opportuno. Aperis tu manum tuam et imples omne animal benedictione. Et rursum idem alibi:

quia omnia potes; et dissimulas peccata hominum propter poenitentiam. Diligis enim omnia, quę sunt, et nihil eorum odisti, quę fecisti. Et paulo post: Parcis autem omnibus, quoniam tua sunt, Domine, qui amas animas. Et per Esaiam Dominus ipse ad populum fidelem ait: Nunquid obliuisci potest mulier infantem suum, ut non misereatur filio uteri sui? Et si illa oblita fuerit, ego non obliuiscar tui. Ecce in

mortem morientis, dicit Dominus Deus. Reuertimini et uiuite! Item in Euangelio: Non ueni, inquit, uocare iustos, sed peccatores ad poenitentiam. Et item: Non est uoluntas ante Patrem uestrum, qui in cęlis est, ut pereat unus de pusillis istis. Venit, inquit, Filius hominis quęrere et saluum facere, quod perierat. Et alibi de se testatur et ait: Ego sum pastor bonus. Bonus pastor animam suam dat

saluum facere, quod perierat. Et alibi de se testatur et ait: Ego sum pastor bonus. Bonus pastor animam suam dat pro ouibus suis. Hinc apostolus Paulus: Si Deus pro nobis, inquit, quis contra nos? Qui etiam proprio filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. Hinc idem alibi Patrem misericordiarum et Deum totius consolationis eum appellat. Et rursum alio loco dicit: Cum autem benignitas et

simus secundum spem uitę ęternę. Has tantas ac tales Domini nostri erga nos miserationes siquis recte secum reputet, nemo grauius delinquit quam qui post delictum a spe impetrandę uenię decidit et plus se peccasse, quam quod a Deo dimitti possit, existimat; tanquam si ullum sit tam magnum peccatum, tam immane crimen, quod non condonare possit et uelit et

sit, ut sola erga eum dilectio omnes alias superet dilectiones. Super omnia enim amandus est autor ipse omnium atque conseruator. Nulla res unquam cordi nostro sic inherere debet, ut eius causa ille, qui est causa omnium, minus honoretur, minus colatur. Despiciantur opes, deserantur parentes, repudietur uxor, abiiciantur liberi, perferantur supplicia, uita ista effundatur, nihil denique non agendum uel non sustinendum

quam liberis, quanuis charissimis, orbari. Quantum de arcę amissione doluit Heli, tantum de eius reductione a Philistinis restitutę lętatus est Dauid. Nam cum rex esset et rerum gestarum gloria omnibus, qui in Iudea regnauerant, pręferretur, non erubuit, dum arca a Leuitis portatur, omni regię dignitatis ornata deposito et ephod lineo sumpto pedester incedere, saltare, ludere et quasi unus e plebe

Cuius opulentię amplitudinisque gloria apud posteros uix fidem inuenisset, si eam humanę tantum, non etiam diuinę Scripturę monumenta retulissent. Sed mirentur alii opus, nos animi Deo deuoti affectum pensemus, qui mea quidem sententia maior in Dauid quam in Salomone fuit. Multa quippe postea populo populique principibus indulsit Dominus, et propter seruum suum Dauid ea se indulsisse protestatus est, ut, quia ipse Deum plus cęteris

auream adorare iussi, mori pręoptarunt quam fidem pręuaricari. Hinc in fornacem septuplo quam solitum erat accensam missos flamma non adussit. Illęsi inter igneos globos laudes Deo concinebant, et idem ardor, qui illis intra fornacem ignouit, raptim exhalans eos, qui foris aderant, regis ministros corripuit atque consumpsit. Motus tanto miraculo rex non iam statuam a se errectam, sed Deum Israhel adorandum edicto iussit. Sic

Hinc in fornacem septuplo quam solitum erat accensam missos flamma non adussit. Illęsi inter igneos globos laudes Deo concinebant, et idem ardor, qui illis intra fornacem ignouit, raptim exhalans eos, qui foris aderant, regis ministros corripuit atque consumpsit. Motus tanto miraculo rex non iam statuam a se errectam, sed Deum Israhel adorandum edicto iussit. Sic constans ac uera pietas captiuos rege ipso, a quo fuerant

morte fortior esset sola Dei dilectio. Hic est ignis ille, quem Dominus noster Iesus uenit mittere in terram et, quid uolo, inquit, nisi ut ardeat? Videamus ergo, qualiter in illis arserit, qui ipsum Iesum Dei Filium esse certa atque indubitata fide credidere. Simon Petrus in illius amorem semper propensissimus, cum totius noctis piscationem casso labore peregisset, ipso tandem in nauiculam suscepto ac iubente

suscepto ac iubente laxauit rete et tantam uim piscium traxit, ut attonitus indignum se talis Domini pręsentia iudicaret et genibus simul prouolutus diceret: Exi a me, Domine, quia homo peccator sum. Profecto, qui sic humiliabatur, iam diligere coeperat. Hinc et subleuari meruit, ne timeret, quod deinde non pisces, sed homines esset capturus. Quibus uerbis ita allectus est, ut, quem modo exire a se uolebat, mox exeuntem sequi

omnes dilapsi fuissent, ipse solus non recessisset. Cęterum et se et illos non modo nusquam recessuros, uerum etiam minime dubios esse, quin ipse Filius Dei sit, affirmat, ut scilicet discas neminem posse perfecte diligere, qui non plene crediderit. Post hęc prędicente Domino ea, quę propediem Hierosolymis passurus esset, ait: Absit a te, Domine, non erit tibi hoc. Vide, quali amoris ardore flagrabat. Quem in omnibus uerissimum esse

ut dolore mors leuior fuisset. Haud igitur minoris dilectionis testimonium prębuit uiuus, dum crimen luget, quam prębuisset mortuus, si Dominum omnino non negasset. Proinde etiam post reatum his quoque, qui nihil tale commiserant, pręferri meruit, omnium princeps constitutus, quia omnibus plus dilexit. Persequamur et illa intimi amoris signa, quę post resurrectionem Saluatoris in eo apparuisse

potest, Deum tentare est. Itaque uado, quo uolebat, peruenit, reliqui deinde applicuere. Tum demum iubente Domino afferi de piscibus, quos ceperant, primus ascendisse dicitur et traxisse rete in terram magnis piscibus plenum. Qui enim impensius amat, solicitius paret. Magnisque affluit uirtutibus, qui perfecte eum colit. Et cum tanti essent, inquit, non est scissum rete. Non enim rumpi nexus possunt, quos uerus innodauit amor,

applicuere. Tum demum iubente Domino afferi de piscibus, quos ceperant, primus ascendisse dicitur et traxisse rete in terram magnis piscibus plenum. Qui enim impensius amat, solicitius paret. Magnisque affluit uirtutibus, qui perfecte eum colit. Et cum tanti essent, inquit, non est scissum rete. Non enim rumpi nexus possunt, quos uerus innodauit amor, neque uirtutum aceruus dissipari poterit, si in sinum congestus fuerit

etiam ueritatem abnegaret; modo nihil promittere ausus tantum exhibuit, ut post persecutiones, verbera, carcerem, catenas, quę pertulit, etiam crucifigi pro nomine illius non recusarit. Hinc apparet nihil eo esse imbecillius, qui in se confidit, neque fortius, qui in Deo. In Deo confidens Neronem contempsit, qui in se confidens expauerat ancillas. De Paulo quoque apostolo in Actis legimus, cum esset Tyri, ab Agabo propheta

promittere ausus tantum exhibuit, ut post persecutiones, verbera, carcerem, catenas, quę pertulit, etiam crucifigi pro nomine illius non recusarit. Hinc apparet nihil eo esse imbecillius, qui in se confidit, neque fortius, qui in Deo. In Deo confidens Neronem contempsit, qui in se confidens expauerat ancillas. De Paulo quoque apostolo in Actis legimus, cum esset Tyri, ab Agabo propheta et a Spiritu Sancto fuisse

verbera, carcerem, catenas, quę pertulit, etiam crucifigi pro nomine illius non recusarit. Hinc apparet nihil eo esse imbecillius, qui in se confidit, neque fortius, qui in Deo. In Deo confidens Neronem contempsit, qui in se confidens expauerat ancillas. De Paulo quoque apostolo in Actis legimus, cum esset Tyri, ab Agabo propheta et a Spiritu Sancto fuisse prędictum, quod uincula tribulationesque passurus

An fames? An nuditas? An periculum? An persecutio? An gladius? Sicut scriptum est: Quia propter te mortificamur tota die, et ęstimati sumus sicut oues occisionis. Sed in his omnibus superamus propter eum, qui dilexit nos. Certus sum enim, quia neque mors, neque uita, neque angeli, neque principatus, neque uirtutes, neque instantia, neque futura, neque fortitudo, neque altitudo, neque profundum, neque

iustitiam, quę ex Lege est, sed illam, quę ex fide est Christi Iesu. Ad hęc Corinthios hortatur dicens: Siue manducatis, siue bibitis, uel aliud quid facitis, omnia in gloriam Dei facite! Et de iis, qui Deum amant, ad Romanos ait: Scimus, quia diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, iis, qui secundum propositum uocati sunt sancti. Et de iis, qui negligunt, ad Corinthios: Siquis non amat Dominum

dicens: Siue manducatis, siue bibitis, uel aliud quid facitis, omnia in gloriam Dei facite! Et de iis, qui Deum amant, ad Romanos ait: Scimus, quia diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, iis, qui secundum propositum uocati sunt sancti. Et de iis, qui negligunt, ad Corinthios: Siquis non amat Dominum nostrum Iesum Christum, sit anathema, maran atha, quod Syrum esse aiunt et sonare: Dominus

facitis, omnia in gloriam Dei facite! Et de iis, qui Deum amant, ad Romanos ait: Scimus, quia diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, iis, qui secundum propositum uocati sunt sancti. Et de iis, qui negligunt, ad Corinthios: Siquis non amat Dominum nostrum Iesum Christum, sit anathema, maran atha, quod Syrum esse aiunt et sonare: Dominus uenit, ut sit sensus: eum in aduentu Iudicis a fidelium

Corinthios: Siquis non amat Dominum nostrum Iesum Christum, sit anathema, maran atha, quod Syrum esse aiunt et sonare: Dominus uenit, ut sit sensus: eum in aduentu Iudicis a fidelium consortio separandum, qui a Christi charitate inuentus fuerat alienus. Charitatem autem Dei habet, quisquis ea, quę ab illo pręcepta sunt, ante omnia exequi studet. Ioannes apostolus: Hęc est charitas Dei, inquit, ut mandata eius

eius grauia non sunt. Idem alibi: Et hęc est charitas, ut ambulemus secundum mandata eius. Ipse quoque Dominus in Euangelio: Si diligitis me, inquit, mandata mea seruate! Et iterum: Qui habet mandata mea et seruat ea, ille est, qui diligit me. Qui autem diligit me, diligetur a Patre meo et ego diligam eum et manifestabo ei meipsum. Et rursum: Siquis diligit me, sermonem meum seruabit, et

hęc est charitas, ut ambulemus secundum mandata eius. Ipse quoque Dominus in Euangelio: Si diligitis me, inquit, mandata mea seruate! Et iterum: Qui habet mandata mea et seruat ea, ille est, qui diligit me. Qui autem diligit me, diligetur a Patre meo et ego diligam eum et manifestabo ei meipsum. Et rursum: Siquis diligit me, sermonem meum seruabit, et Pater meus diliget eum, et ad eum ueniemus,

ut ambulemus secundum mandata eius. Ipse quoque Dominus in Euangelio: Si diligitis me, inquit, mandata mea seruate! Et iterum: Qui habet mandata mea et seruat ea, ille est, qui diligit me. Qui autem diligit me, diligetur a Patre meo et ego diligam eum et manifestabo ei meipsum. Et rursum: Siquis diligit me, sermonem meum seruabit, et Pater meus diliget eum, et ad eum ueniemus, et mandata

inferendam elegerit, cum sibi et frumenti satis suppetere posset, ut regi, et multorum armis tectus necem minus ipse timere. Elegit autem communem tam sibi quam reliquis omnibus metum- pestilentiam, immo, quam in se potius, qui deliquerat, quam in aliis desęuituram speraret. At ubi uidit se prętermisso populum uastari cędique, angelo percutiente, exclamat. Ego sum qui peccaui, ego inique egi; isti, qui oues sunt, quid fecerunt? Vertatur,

tam sibi quam reliquis omnibus metum- pestilentiam, immo, quam in se potius, qui deliquerat, quam in aliis desęuituram speraret. At ubi uidit se prętermisso populum uastari cędique, angelo percutiente, exclamat. Ego sum qui peccaui, ego inique egi; isti, qui oues sunt, quid fecerunt? Vertatur, obsecro, manus tua contra me et contra domum patris mei! Qua pietate diuinam placauit iram sibique et iis qui superfuerant ueniam

pestilentiam, immo, quam in se potius, qui deliquerat, quam in aliis desęuituram speraret. At ubi uidit se prętermisso populum uastari cędique, angelo percutiente, exclamat. Ego sum qui peccaui, ego inique egi; isti, qui oues sunt, quid fecerunt? Vertatur, obsecro, manus tua contra me et contra domum patris mei! Qua pietate diuinam placauit iram sibique et iis qui superfuerant ueniam impetrauit, tam iustus in poena eligenda quam

percutiente, exclamat. Ego sum qui peccaui, ego inique egi; isti, qui oues sunt, quid fecerunt? Vertatur, obsecro, manus tua contra me et contra domum patris mei! Qua pietate diuinam placauit iram sibique et iis qui superfuerant ueniam impetrauit, tam iustus in poena eligenda quam promptus in perferenda. Sed cum neque populus a culpa credatur alienus, ipse corporis, ille animi dolorem passus est, minus doliturus, si soli pati

uitę suę adiit discrimen eos occultando, quibuscum sibi una moriendum esse non dubitaret, si deprehensi fuissent. Quamobrem et ipse diuinatione donatus quarto loco censetur in catalogo duodecim prophetarum. Qui enim prophetam accipit in nomine prophetę, mercedem prophetę accipiet. Tobię charitatem Babylonica captiuitas probatiorem fecit. Quippe in eadem necessitate constitutis, quoquo modo potuit, opitulari non cessauit, nunc

mercedem prophetę accipiet. Tobię charitatem Babylonica captiuitas probatiorem fecit. Quippe in eadem necessitate constitutis, quoquo modo potuit, opitulari non cessauit, nunc uerbis consolando, nunc rebus iuuando et eos, qui ab impiis hominibus cędebantur, sepeliendo. Hinc, cum et ipse regis Senacherib iussu necandus perquireretur, Deo fauente una cum suis periculum effugit. Postea rege filiorum manu interempto reuersus omnia, quę sibi

comfirmauerunt sermones tui, et genua trementia confortasti. Cur ergo post hęc erumnis concutitur, calamitatibus premitur, ad extremam redigitur miseriam? Cur nisi, ut aurum igne probatur, sic is, qui prosperis in rebus semper continentissimus fuerat, etiam in aduersis eiusdem integritatis esse noscatur? Post probationem a malis liberatus duplicia recipit, temporale utique et ęternum bonum, ne ignores multo maximam esse

noscatur? Post probationem a malis liberatus duplicia recipit, temporale utique et ęternum bonum, ne ignores multo maximam esse pietatis mercedem. Abdemelech Aethiops, eunuchus, Sedechię regis seruus, Hieremiam ab iis, qui uera audire non poterant, in coenoso lacu ignominiose deiectum miseratus, cum regem pro illo exorasset, solus eduxit. Inde, qui prophetam male habuerant, in hostium potestatem deuenerunt. E quibus alii interfecti, alii

pietatis mercedem. Abdemelech Aethiops, eunuchus, Sedechię regis seruus, Hieremiam ab iis, qui uera audire non poterant, in coenoso lacu ignominiose deiectum miseratus, cum regem pro illo exorasset, solus eduxit. Inde, qui prophetam male habuerant, in hostium potestatem deuenerunt. E quibus alii interfecti, alii in Babylonem captiui ducti sunt. Ad ipsum autem Abdemelech per prophetam dicitur: Liberabo te in die illa, ait Dominus, et non

anima tua in salutem, quia in me habuisti fiduciam, ait Dominus. O grande charitatis meritum! Capitur, quatitur, uastatur, funditus euertitur Hierusalem, et inter tot gladios furentium inimicorum is, qui proximum ab iniuria liberauerat, diuina uirtute protectus liber expersque periculi fuit. Multa quidem id genus exempla de Veteri Testamento adduci in medium possent, nisi plura Noui modo sese ingererent referenda.

pro hominibus homo factus est, si formam serui accepit, si mori ualuit, quanta ingratitudo est nos tantillum gratię illi referre nolle, ut eos diligamus, quos ipse sic amavit? Profecto indignus est beneficio redemptionis, qui communis redemptionis aspernatur consortem et inter feras beluas computandus, dum ita exuit humanitatem, ut hominem contemnat, quem iuuare conditio, genus natura, Deus hortantur. Ne malos quidem odisse debemus, sed modis,

contempsisse arguemur, quem sicut nos ipsos diligere iussi fuimus. Hoc loco non omittendę videntur sancti huius de odio charitateque sententię, quo accuratius enixiusque hanc sequamur, illud euitemus. Qui dicit- inquit- se in luce esse et fratrem suum odit, in tenebris est usque adhuc. Qui diligit fratrem suum, in lumine manet et scandalum in eo non est. Qui autem odit fratrem suum, in tenebris est et

omittendę videntur sancti huius de odio charitateque sententię, quo accuratius enixiusque hanc sequamur, illud euitemus. Qui dicit- inquit- se in luce esse et fratrem suum odit, in tenebris est usque adhuc. Qui diligit fratrem suum, in lumine manet et scandalum in eo non est. Qui autem odit fratrem suum, in tenebris est et nescit, quo eat, quia tenebrę occęcauerunt oculos eius. Nos scimus, quoniam translati sumus de

enixiusque hanc sequamur, illud euitemus. Qui dicit- inquit- se in luce esse et fratrem suum odit, in tenebris est usque adhuc. Qui diligit fratrem suum, in lumine manet et scandalum in eo non est. Qui autem odit fratrem suum, in tenebris est et nescit, quo eat, quia tenebrę occęcauerunt oculos eius. Nos scimus, quoniam translati sumus de morte ad uitam, quoniam diligimus fratres. Qui non diligit, manet in

scandalum in eo non est. Qui autem odit fratrem suum, in tenebris est et nescit, quo eat, quia tenebrę occęcauerunt oculos eius. Nos scimus, quoniam translati sumus de morte ad uitam, quoniam diligimus fratres. Qui non diligit, manet in morte. Omnis qui odit fratrem suum, homicida est. Et scitis, quoniam omnis homicida non habet uitam ęternam in se manentem. In hac cognouimus charitatem Dei, quoniam ille animam suam pro

fratrem suum, in tenebris est et nescit, quo eat, quia tenebrę occęcauerunt oculos eius. Nos scimus, quoniam translati sumus de morte ad uitam, quoniam diligimus fratres. Qui non diligit, manet in morte. Omnis qui odit fratrem suum, homicida est. Et scitis, quoniam omnis homicida non habet uitam ęternam in se manentem. In hac cognouimus charitatem Dei, quoniam ille animam suam pro nobis posuit; et nos debemus pro

homicida est. Et scitis, quoniam omnis homicida non habet uitam ęternam in se manentem. In hac cognouimus charitatem Dei, quoniam ille animam suam pro nobis posuit; et nos debemus pro fratribus animas ponere. Qui habuerit substantiam huius mundi et uiderit fratrem suum necesse habere et clauserit uiscera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo? Filioli mei, non diligamus uerbo neque lingua, sed opere et ueritate.

habere et clauserit uiscera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo? Filioli mei, non diligamus uerbo neque lingua, sed opere et ueritate. Charissimi, diligamus nos inuicem, quia charitas ex Deo est. Et omnis qui diligit, ex Deo natus est et cognoscit Deum. Qui non diligit, non nouit Deum, quoniam Deus charitas est. Deus charitas est, et qui manet in charitate, in Deo manet et Deus in eo. Siquis dixerit, quoniam diligo

charitas Dei manet in eo? Filioli mei, non diligamus uerbo neque lingua, sed opere et ueritate. Charissimi, diligamus nos inuicem, quia charitas ex Deo est. Et omnis qui diligit, ex Deo natus est et cognoscit Deum. Qui non diligit, non nouit Deum, quoniam Deus charitas est. Deus charitas est, et qui manet in charitate, in Deo manet et Deus in eo. Siquis dixerit, quoniam diligo Deum, et fratrem suum oderit, mendax est. Qui enim

ueritate. Charissimi, diligamus nos inuicem, quia charitas ex Deo est. Et omnis qui diligit, ex Deo natus est et cognoscit Deum. Qui non diligit, non nouit Deum, quoniam Deus charitas est. Deus charitas est, et qui manet in charitate, in Deo manet et Deus in eo. Siquis dixerit, quoniam diligo Deum, et fratrem suum oderit, mendax est. Qui enim non diligit fratrem suum, quem uidet, Deum, quem non uidet, quomodo potest

Deum. Qui non diligit, non nouit Deum, quoniam Deus charitas est. Deus charitas est, et qui manet in charitate, in Deo manet et Deus in eo. Siquis dixerit, quoniam diligo Deum, et fratrem suum oderit, mendax est. Qui enim non diligit fratrem suum, quem uidet, Deum, quem non uidet, quomodo potest diligere? Et hoc mandatum habemus a Deo, ut, qui diligit Deum, diligat et fratrem suum.

Deus in eo. Siquis dixerit, quoniam diligo Deum, et fratrem suum oderit, mendax est. Qui enim non diligit fratrem suum, quem uidet, Deum, quem non uidet, quomodo potest diligere? Et hoc mandatum habemus a Deo, ut, qui diligit Deum, diligat et fratrem suum. Paulus quoque apostolus, qualem erga proximos charitatem haberet, ostendit ad Romanos dicens: Optabam ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus

charissimi nobis facti estis. Rursum ad Corinthnos: Cum liber essem- inquit- ex omnibus, omnium me seruum feci, ut plures lucrificarem. Et factus sum Iudeis tanquam Iudeus, ut Iudeos lucrarer; iis, qui sub Lege sunt, quasi sub Lege essem, cum ipse non essem sub Lege, ut eos, qui sub Lege erant, lucrificarem. Omnibus omnia factus, ut omnes facerem saluos. Idem denique ait: Ego per omnia omnibus placeo,

inquit- ex omnibus, omnium me seruum feci, ut plures lucrificarem. Et factus sum Iudeis tanquam Iudeus, ut Iudeos lucrarer; iis, qui sub Lege sunt, quasi sub Lege essem, cum ipse non essem sub Lege, ut eos, qui sub Lege erant, lucrificarem. Omnibus omnia factus, ut omnes facerem saluos. Idem denique ait: Ego per omnia omnibus placeo, non quęrens quod mihi utile est, sed quod multis, ut salui fiant.

saluos. Idem denique ait: Ego per omnia omnibus placeo, non quęrens quod mihi utile est, sed quod multis, ut salui fiant. Praeterea charitatis proximi pręcepta nobis insinuans: Qui diligit proximum- inquit- Legem impleuit. Nam: Non adulterabis; Non occides; Non furaberis; Non falsum testimonium dices; Non concupisces; et si quod est aliud mandatum, in hoc uerbo instauratur:

tanquam et ipsi in corpore morantes. Atque alibi breuiter omnia comprehendens ait: Alter alterius onera portate, et sic adimplebitis legem Christi. Apostolorum postremo omnium et eorum, qui illos secuti sunt, unum hoc charitatis propositum fuit: neque rerum pręsentium neque quietis neque uitę mortalis ullam habere rationem, dum consulitur spiritali saluti proximorum. Serapion abbas oppidum quoddam

ad poenitentiam conuertit eodemque usus diei spacio ad Turonem rediit. Timuisset sese demoni credere, nisi proximi charitas foras misisset timorem. Cuius quidem charitatis merito effectum est, ut is, qui papam corruere fecerat, episcopo obediret. Pacomius monachus animaduertens proximi uici colonos rerum ignaros a cultu abesse diuino et tantummodo in pascendis pecoribus studium protrahere,

inter illos tuguriolum sibi constituit. Neque prius ad solitudinis locum rediit, quam illos edocuisset Deum honorare, Christo credere, pie atque innocenter uiuere. Fugerat frequentiam, sed fugientem reuocauit charitas- ueluti qui maris periculum euadens iam in portu atque in tuto se recepit, tum, siquos naufragari respexerit, rursum committit se fluctibus, ut in alto laborantibus opem ferat, suę ipse quieti salutem pręponens aliorum.

conspiceretur, uehementer se uereri diceret, »ne dubita- inquit illa- nemo hic te iam uidere pręter Deum potest.« Captata occasione abbas interrogauit, an Deum esse crederet, quem latere nihil possit, tum, qui bonis pręmia et malis proponat poenas. Annuenti subiunxit: »Cum hoc non ignores, nonne infelicissima es, quae propter breuissimi temporis uoluptatem et te et omnes, quibus tui copiam facis, perditum eas cruciatibusque

poenam. Bernardinus, antequam Minorum religionem profiteretur uitam imitabatur in omni charitatis negocio assiduam. Senę pestilentia laborabant. Plerique contagiosam morbi uim timentes urbe excesserant, et illi quoque, qui resedissent, cum ea familia, in qua ęger erat, commercium habere formidabant. Solus Bernardinus sic destitutis necessarium pręstare ministerium decreuit. Duodecim iuuenibus persuadet, ut secum infirmis

Magis uerebatur, nequid decedentibus officeret ad beatitudinem consequendam, quam ne sibi ad uitam propagandam. Cęterum tantę pietatis uir in tam pręsenti periculo sanus atque incolumis meruit conseruari dignusque effici, qui multo magis postea prodesset hominibus, prędicando, quam tunc profuerat ministrando. Sanctulus, Nursię provincię abbas, cum sibi pecunia non suppetisset, qua diaconum suum a Longobardis latronibus captum redimeret,

abbas, cum sibi pecunia non suppetisset, qua diaconum suum a Longobardis latronibus captum redimeret, aliam longe difficiliorem redimendi rationem iniit et, ut sibi cum illo colloqui diesque aliquot una esse liceret, rogauit. Qui rogabantur, hac lege concesserunt, ut, si diaconus effugisset, tunc abbas, qui per ętatem effugere non poterat, capite puniretur. At ille pro diacono mori paratus fugam persuadet eumque noctu emittit. Qua

aliam longe difficiliorem redimendi rationem iniit et, ut sibi cum illo colloqui diesque aliquot una esse liceret, rogauit. Qui rogabantur, hac lege concesserunt, ut, si diaconus effugisset, tunc abbas, qui per ętatem effugere non poterat, capite puniretur. At ille pro diacono mori paratus fugam persuadet eumque noctu emittit. Qua de causa ad necem petitus prębuit ceruicem. Cęterum iam ad feriendum elatam uidens

ceruicem. Cęterum iam ad feriendum elatam uidens spiculatoris manum protinus exclamat: »Sancte Ioannes, tene illam!« Immota mansit et rigentibus neruis deflecti nequiuit. Reliqui miraculo territi abbatem liberum fecere. Qui mox rogatus male affectam manum oratione curauit. Multiplicia dona certatim offerebant, uenerantes iam quem dudum occidere uoluerant. Nihil illi accipere libuit pręter captivos. Qui omnes libertati redditi, cum ei gratias

miraculo territi abbatem liberum fecere. Qui mox rogatus male affectam manum oratione curauit. Multiplicia dona certatim offerebant, uenerantes iam quem dudum occidere uoluerant. Nihil illi accipere libuit pręter captivos. Qui omnes libertati redditi, cum ei gratias egissent, abiere. Itaque Sanctulus abbas, dum se morti opponere pro unius salute non dubitat, una cum multis meruit seruari, Deo id tribuente hominis pietati.

laude, quantum in nobis est, minus fraudentur. Catharina, uirgo duodeuiginti annos nata, cum Maxentii, Alexandrię pręsidis, edictum audisset, in quo referebatur gladio in illos animaduerti placere, qui die pręstituta templum ingressi deos non adorassent, in medium prorupit et pręsidem ipsum nomine compellans atque insanię palam arguens Christum crucifixum adorandum esse asseuerauit, inanium autem deorum simulachra

deos non adorassent, in medium prorupit et pręsidem ipsum nomine compellans atque insanię palam arguens Christum crucifixum adorandum esse asseuerauit, inanium autem deorum simulachra contemptui habenda simul cum iis qui adorant ea. Non est uerita sęuissimo insultare tyranno, ubi proximorum periclitari uidet fidem. Corporis mortem contempsit, ne fideles suppliciorum metu perterriti in mortem ruerent infidelitatis.

dicuntur. Non langoris deformitas, non tabes, non sanies foeculenta, non morbi euitanda contagio obstitit charitati. Miserabilior ęgrotantium facies ministrantium curam magis accendebat. Nunc cum Christo regnant in cęlis, qui leprosis ministrarunt in terra. Pro breui labore pręmia consecuti sunt beatitudinis ęternę. Bona uirgo in finibus Aegypti, in sanctarum uirginum coenobio Deo seruiens, dum unam inter illas,

peregerunt, ne eos tyranni gladius separaret, quos iunxerat amor Christi. Caput III / DE CHARITATE ERGA INIMICOS Sed quoniam qui ait: Dilige proximum tuum sicut teipsum, idem deinde dixit: Diligite inimicos uestros et benefacite iis, qui oderunt uos, hanc quoque dilectionis partem prosequamur, ut sanctorum exemplis discamus

Caput III / DE CHARITATE ERGA INIMICOS Sed quoniam qui ait: Dilige proximum tuum sicut teipsum, idem deinde dixit: Diligite inimicos uestros et benefacite iis, qui oderunt uos, hanc quoque dilectionis partem prosequamur, ut sanctorum exemplis discamus nulli malum pro malo reddere, ne male agenti pares simus et, quę ab aliis facta reprehendimus, eadem ipsi

deinde Pharaonis prępositus esset et fames septennis premere coepisset terram, uenientes in Aegyptum conuiuio excepit, frumento et pecunia iuuit, singulos exosculatus est, iniuriam omnem remisit. Ac ne sequentibus annis, qui quinque, donec septennium perageretur, restabat, fame confecti perirent, ut ad se in Aegyptum cum patre totaque familia transmigrarent, curauit permissuque regis terram, in qua commode habitarent, dedit. Quid multa? Qui

annis, qui quinque, donec septennium perageretur, restabat, fame confecti perirent, ut ad se in Aegyptum cum patre totaque familia transmigrarent, curauit permissuque regis terram, in qua commode habitarent, dedit. Quid multa? Qui sibi innocenti necem seruitutemque intentauerant, eos, cum uictus penuria laborarent, benigne suscepit, opipare aluit, large beneficiis affecit. Moyses pro Maria sorore Deum orauit et a lepra curatam reddidit, quam

cessaret. Prostratus pro illis orauit, Deum placauit, manna de cęlo, aquam de petra, dum deserta peragrant, ad esum potumque eis impetrauit, legem digito Dei scriptam dedit, de inimicis uictoriam a Domino exorauit, ducem, qui eos in Terram promissionis inferret, reliquit. Si nihil in illum unquam deliquissent, sed semper iussis omnibus fuissent obsecuti, magis pro ipsis solicitus esse non potuisset. Dauid quoque Saulis regis

uisus ad suos rediit. His quidem argumentis ostendere uolens, quantum deferret regi etiam iniquo, cum ab illo declinare mallet quam hostliter persequentem lędere. Denique a Philisteis cęsum luxit et cędis eius nuncium, qui ex uulnere morientem, ut doloribus liberaret, ab ipso rogatus, insuper percusserat, occidi iussit, ut reliqui discerent manum continere a christo Domini. Benedixit autem illis, qui mortui cadauer mandauerant sepulturę. Ad

cęsum luxit et cędis eius nuncium, qui ex uulnere morientem, ut doloribus liberaret, ab ipso rogatus, insuper percusserat, occidi iussit, ut reliqui discerent manum continere a christo Domini. Benedixit autem illis, qui mortui cadauer mandauerant sepulturę. Ad hęc illos, qui post Isboseth, Saulis filium, dolose interfecerant, licet ipse de regni successione secum contendisset, ulcisci iussit, tam in aliorum offensores iustus, quam in

morientem, ut doloribus liberaret, ab ipso rogatus, insuper percusserat, occidi iussit, ut reliqui discerent manum continere a christo Domini. Benedixit autem illis, qui mortui cadauer mandauerant sepulturę. Ad hęc illos, qui post Isboseth, Saulis filium, dolose interfecerant, licet ipse de regni successione secum contendisset, ulcisci iussit, tam in aliorum offensores iustus, quam in suos pius. Quidam ex prophetis,

pro illa manu, quam in sui iniuriam extensam mouerat, Dominum rogauit pristinęque sanitati protinus restituit. Facillime quippe diuina exoratur pietas ab exercente pietatem. Quid de Discipulis martyribusque Christi dicam? Qui etiam in eos, a quibus grauissima passi sunt supplicia, beniuolentiam benignitatemque prę se tulere. Stephanus pro illis, a quibus falso accusatus, inique damnatus crudeliter lapidum ictibus

imperante Romę passi sunt. Eorum corpora humi defossa Terentiani, militum pręfecti (cuius manu cęsi erant) filium ad tumulum ipsorum adductum a demonica uexatione liberum reddidere. Hinc patet, quales erga alios uixerint, qui hos, a quibus necati sunt, etiam mortui dilexerunt. Christophorus martyr a Dagno ** corr. ex Dago , Lycię rege, passus, cum post multa tormentorum genera stipiti alligatus

cadauer eius sepulturę honore affecit, cuius uitam extinxerat, tunc demum consyderans Christi uirtutem, cum expertus est erga se martyris charitatem. Nazarium et Celsum martyres ii, qui in mare suffocandos de naui iactauerant, cum orta statim tempestate periclitari coepissent eosque super undas ambulantes conspexissent, ut sibi subuenirent, suppliciter petiere. Illis ergo in nauem reuersis atque orantibus

Serpentes famulos Christi reuerentur, homines infestant. Fur adueniens in primo statim ingressu uiso serpente pauidus retulit pedem. Quo uepribus alte implicato, ipse in caput corruens, pronus pependit, donec superuenit Felix. Qui pendentem miseratus confestim deposuit et holeribus abunde collatis amice hortatus est, ne per scelus quęreret, quod innocenter se largiente habere posset, quoties petitum uenisset. Magis forsan impensę parceret Felix, si

forsan impensę parceret Felix, si illum furari permisisset, sed a furandi peccato rem copiosius impertiendo auertere hominis animum satius existimauit. Talis in furem et Odo, Cluniacensis coenobii abbas, fuit. Illum enim, qui sibi equum noctu subducere attentauerat eoque conscenso neque discedere, cum uellet, neque omnino descendere quiuerat, mane compertum benigne ac perhumane corripuit et ad poenitentiam criminis adduxit. Data

concidere. Eos tamen superueniens Christi seruus manu quemque prehensans errexit et criminis blanditer arguens ad poenitentiam inflammauit atque ita amplexus est, ut ex furibus monachos faceret. Nunquid se suppilari doluit, qui suppilatoribus suis tam se benignum pręstitit? Non, ut ulcisceretur inimicos, custodiam serpentibus mandauerat, sed ut deprehensos a flagitiis auerteret et iungeret Christo. Non minus ęquo animo quidam latronum

sublatam demittere nequiuit, reliqui nescio qua stupiditate mentis correpti immobiles constitere. At Maxentius immanitatis uiolentięque eorum oblitus poenam miserari coepit et precatione liberos ab ęgritudine reddidit. Qui deinceps inferre illi iniuriam et timuerunt castigati et erubuerunt beneficio uicti. Elphegus, Cantuariensis archiepiscopus, Romam uersus pergens, cum in urbem Ausonam ** corr. ex Ausoniam

fuerant, ut gratuito potius inimicos suos quam mercede diligere uideretur. Idem Deo supplicando et panem benedictum morbo affectis porrigendo pestilentiam sedauit, in ipsos tantum Cantuarię occupatores grassantem, qui ab Ethelredo rege secedentes, cum pyratis societate facta, * add. in urbem hostiliter irruperant, magnam ciuium partem sustulerant, monachos interfecerant, templum incenderant, sibi graue uulnus

et carcere teterrimo constrictum menses septem incarcerauerant. Omnes Dei ultione deleti fuissent, nisi Elphegus intercessisset, ipsis etiam benefacere cupiens, a quibus tot mala se suosque passos sciret. Mauro abbati, qui beato Benedicto in gubernatione successerat, monasterium in agro Andegauensi construenti quidam ex operariis inter se blaterantes detrahere licentius coeperunt, idipsum monasterii opus non pietati religionique eius, sed

construenti quidam ex operariis inter se blaterantes detrahere licentius coeperunt, idipsum monasterii opus non pietati religionique eius, sed hypocrisi simulatęque sanctitati deputando. Proinde Sathanę traditi, unus, qui criminis causa et caput fuerat, instanter expirauit, reliqui mirabiliter a demonio uexati sunt. Mauro autem pro illis cum lachrymis deprecante, et mortuus reuixit et, qui nequitię spiritu agitabantur, liberati sunt. Non

sanctitati deputando. Proinde Sathanę traditi, unus, qui criminis causa et caput fuerat, instanter expirauit, reliqui mirabiliter a demonio uexati sunt. Mauro autem pro illis cum lachrymis deprecante, et mortuus reuixit et, qui nequitię spiritu agitabantur, liberati sunt. Non enim solet ad indignationem moueri, quisquis etiam laudari contemnit. Hinc etiam Apollonius monachus at martyr, cum in carcere detineretur, et

nonne aperte declarat, quanti apud Deum momenti sit erga inimicos charitas? Isaac quoque abbas eum, a quo alapa percussus fuerat, cum ob hoc a demonio uexaretur, superincumbens poena liberauit. Idem iis, qui noctu in hortum suum furtim irrepserant et nec auferre quicquam nec inde discedere potuerant, mane inuentos de proposito quidem corripuit, sed quasi hospites prandio excepit et collectis hortuli fructibus, quos furatum

conuitiatore respondit se ita in eum uindicaturum, ut nemo non miratus sit. Accersitumque uillicum annuis pensionibus liberum fecit, docens hoc exemplo nepotem iniuriam hominum haud secus uindicandam esse ab iis pręsertim, qui Deo, non sibi placere student. Idem, cum a quodam mendico pro data elemosina contumeliam recepisset, clericos in eum insurgentes cohibuit, se in causa esse asserens, quod petenti minus quam indiguerat impendisset.

quoque redintegrata Beatę Virginis beneficio fuisset. Quis acceptam remittere iniuriam arduum putabit, si tantę offensionis odium tanta repensum est animi benignitate? Sanson, Dolensis archiepiscopus, eum, qui sibi ueneni poculum propinauerat, spiritu immundo oppressum miseratus, Deo supplicando sanitati restituit, ad poenitentiam hortatus est, ueniam indulsit, uiuere illum in ęternum cupiens, qui sibi per insidias molitus est

Dolensis archiepiscopus, eum, qui sibi ueneni poculum propinauerat, spiritu immundo oppressum miseratus, Deo supplicando sanitati restituit, ad poenitentiam hortatus est, ueniam indulsit, uiuere illum in ęternum cupiens, qui sibi per insidias molitus est necem. Sic neque uenena incaute sumpta nocere ipsi potuerunt, qui sibi antidotum iam pręparauerat perfectę charitatis. Hunc quidem et foemineis in pectoribus charitatis ardorem

miseratus, Deo supplicando sanitati restituit, ad poenitentiam hortatus est, ueniam indulsit, uiuere illum in ęternum cupiens, qui sibi per insidias molitus est necem. Sic neque uenena incaute sumpta nocere ipsi potuerunt, qui sibi antidotum iam pręparauerat perfectę charitatis. Hunc quidem et foemineis in pectoribus charitatis ardorem nequiuerunt extinguere aliena odia. Christina, uirgo et martyr, pro fide ac

maledictum non ęquo animo feret, si pro tam grauibus tormentis tam magnum redditum est beneficium? Darię uirginis intergritatem ab infidelibus in prostibulum tractę leo de cauea fugiens atque illi adsistens tutatus est. Qui eam uitiandi animo adire ausi fuerant, ipsos inuadens in primo statim limine strauit nihilque pręterea mali intulit, ipsa uirgine sic iubente, ut essent, quos ad fidem poenitentiamque conuerteret, non qui in erroris

tutatus est. Qui eam uitiandi animo adire ausi fuerant, ipsos inuadens in primo statim limine strauit nihilque pręterea mali intulit, ipsa uirgine sic iubente, ut essent, quos ad fidem poenitentiamque conuerteret, non qui in erroris tenebris uitęque nequitia disperirent. Parci igitur illis iussit, qui sibi erreptum uenerant rem omnibus diuitiis atque etiam uita ipsa preciosiorem, uirginitatem. Neque enim uirginitas illi ad beatitudinem

primo statim limine strauit nihilque pręterea mali intulit, ipsa uirgine sic iubente, ut essent, quos ad fidem poenitentiamque conuerteret, non qui in erroris tenebris uitęque nequitia disperirent. Parci igitur illis iussit, qui sibi erreptum uenerant rem omnibus diuitiis atque etiam uita ipsa preciosiorem, uirginitatem. Neque enim uirginitas illi ad beatitudinem consequendam satis fuisset, si abfuisset pietas. Paris

diuitiis atque etiam uita ipsa preciosiorem, uirginitatem. Neque enim uirginitas illi ad beatitudinem consequendam satis fuisset, si abfuisset pietas. Paris exempli et Agnetis uirginis erga inimicum dilectio. Eum quippe, qui ipsam stuprare moliebatur, a diabolo necatum uitę restituit. Vitę restitutus Christum confiteri palam coepit. Illa ergo orante is, qui pudiciciam ipsius inquinare conatus fuerat, duo pręcipua retulit bona: uitam, qua

pietas. Paris exempli et Agnetis uirginis erga inimicum dilectio. Eum quippe, qui ipsam stuprare moliebatur, a diabolo necatum uitę restituit. Vitę restitutus Christum confiteri palam coepit. Illa ergo orante is, qui pudiciciam ipsius inquinare conatus fuerat, duo pręcipua retulit bona: uitam, qua adhuc in terris uiueret, et fidem, qua supra cęlum ęternitatem consequi posset. Eugenia uirgo, Philippi, Alexandrię pręfecti, filia,

tuus, ciba illum, si sitit, da ei aquam bibere. Prunas enim congregabis super caput eius, et Dominus reddet tibi. In Euangelio quoque ipse Dominus ait: Diligite inimicos uestros, benefacite iis, qui oderunt uos. Benedicite maledicentibus uobis et orate pro calumniantibus uos. Iterum: Diligite, inquit, inimicos uestros, benefacite et mutuum date nihil inde sperantes, et erit merces uestra

osculum non negauit. Illis etiam, a quibus cruci affigebatur, ueniam dari petiit: Pater, inquit, ignosce eis, quia nesciunt, quid faciunt. Si tam clemens erga tantam sęuitiam Dominus, quomodo seruus eius erit, qui uindictam expetierit? Aut quomodo Christiano nomine censeri merebitur, qui in diligendis inimicis Christum imitari contempserit? Omnibus mandatum est benefacere omnibus, si fieri potest, sin minus, bene optare; ita tamen,

petiit: Pater, inquit, ignosce eis, quia nesciunt, quid faciunt. Si tam clemens erga tantam sęuitiam Dominus, quomodo seruus eius erit, qui uindictam expetierit? Aut quomodo Christiano nomine censeri merebitur, qui in diligendis inimicis Christum imitari contempserit? Omnibus mandatum est benefacere omnibus, si fieri potest, sin minus, bene optare; ita tamen, ut homo semper ametur, malignitas hominis nunquam. Omnis enim malignitas

pręcipua est habenda, qua alius alii non tam ista temporalia et caduca bona quam illa ęterna atque perpetua optare et, quantum in illo est, prouidere ac procurare debet. Enitendum igitur erit iis maxime, qui diuinarum rerum scientia pręstant, ignaros instruere, timidos animare, desides urgere, omnes denique ad capessendas uirtutes, quibus uerę felicitatis pręmia comparantur, sedulo exhortari. Huiusce rei exempla more nostro

quis ibit nobis? — ultro se obtulit dicens: Ego sum, mitte me! Quod usurpare nequaquam ausus fuisset, nisi se prius a delictorum inquinatione prorsus expiatum excoctumque agnouisset. Carere enim debet omni uitio, qui aliorum prauitatem paratus est corrigere, ut auditores non tam uerbis ad emendationem uitę prouocet quam exemplo. Labia enim iusti (ut in Prouerbiis dicitur) erudiunt plurimos .

ut auditores non tam uerbis ad emendationem uitę prouocet quam exemplo. Labia enim iusti (ut in Prouerbiis dicitur) erudiunt plurimos . Vnde alibi ad eundem dicitur: Super montem excelsum ascende tu, qui euangelizas Syon; ut scilicet culmen sanctitatis pie uiuendo inscendat, qui prędicationis munus assumit. Exalta in fortitudine uocem tuam, qui euangelizas Hierusalem; nempe ut, et qui prope sunt et qui

Prouerbiis dicitur) erudiunt plurimos . Vnde alibi ad eundem dicitur: Super montem excelsum ascende tu, qui euangelizas Syon; ut scilicet culmen sanctitatis pie uiuendo inscendat, qui prędicationis munus assumit. Exalta in fortitudine uocem tuam, qui euangelizas Hierusalem; nempe ut, et qui prope sunt et qui longe, audiant. Exalta et noli timere; ne timendo illis adulari incipias, quos

Vnde alibi ad eundem dicitur: Super montem excelsum ascende tu, qui euangelizas Syon; ut scilicet culmen sanctitatis pie uiuendo inscendat, qui prędicationis munus assumit. Exalta in fortitudine uocem tuam, qui euangelizas Hierusalem; nempe ut, et qui prope sunt et qui longe, audiant. Exalta et noli timere; ne timendo illis adulari incipias, quos debes increpare et sublato cauterio, dum lędere cutem formidas, latens

excelsum ascende tu, qui euangelizas Syon; ut scilicet culmen sanctitatis pie uiuendo inscendat, qui prędicationis munus assumit. Exalta in fortitudine uocem tuam, qui euangelizas Hierusalem; nempe ut, et qui prope sunt et qui longe, audiant. Exalta et noli timere; ne timendo illis adulari incipias, quos debes increpare et sublato cauterio, dum lędere cutem formidas, latens sub ea malum suppurare permittas. Ideo nanque

tu, qui euangelizas Syon; ut scilicet culmen sanctitatis pie uiuendo inscendat, qui prędicationis munus assumit. Exalta in fortitudine uocem tuam, qui euangelizas Hierusalem; nempe ut, et qui prope sunt et qui longe, audiant. Exalta et noli timere; ne timendo illis adulari incipias, quos debes increpare et sublato cauterio, dum lędere cutem formidas, latens sub ea malum suppurare permittas. Ideo nanque pręceptum

ne blandiaris. Rursum dicitur illi: Clama, ne cesses, quasi tuba exalta uocem tuam, et annuncia populo meo scelera eorum, et domui Iacob peccata eorum. Proinde, qui in ecclesia declamant, aperte, perseueranter, audacter suo fungantur officio, ita tamen malefacta omnium detestando, ut semper uenię spem proponant poenitentibus. Quia Deus clemens et misericors est, patiens et multę

timeas et uultus eorum ne formides. Ad hęc datum illi pro cibo uolumen intus et foris scriptum. Etenim prędicator et exteriorem Scripturę historiam in exemplum auditorum proferre debet, et interiorem mysticumque sensum, qui sub ea latet, cum res postulauerit, non tacere. Cuius quidem disciplinę scientiam si assecutus fuerit, et ipse dicere cum Ezechiele poterit: Comedi illud, et factum est in ore meo sicut mel dulce, uel cum Dauid:

est in ore meo sicut mel dulce, uel cum Dauid: Quam dulcia faucibus meis eloquia tua! Super mel ori meo. Ac nequando uel intempestiua ętas prędicandi minuat autoritatem in eis, qui diuinitus inspirantur, Danielis adhuc infantis spiritum suscitatum legimus et puero iudicante damnatos senes. Spiritus enim, ubi uult, spirat cordaque hominum, non annos metitur, quibus lumen sapientię suę

liberator moremque Domino gerens prędicat. Et Niniue, quę mox subuertenda erat, auditis prophetę uerbis poenitentiam egit, Deum placauit, seruata est. Quid hoc exemplo discitur nisi tam dignum diuina ultione doctorem, qui dissimulat populi crimina, cum ad prędicandum mittitur, quam populum, qui ab his auerti negligit, cum redarguentem audierit. Neque enim tantam calamitatem Niniuitę tunc effugissent, si Ionę minas contempsissent.

erat, auditis prophetę uerbis poenitentiam egit, Deum placauit, seruata est. Quid hoc exemplo discitur nisi tam dignum diuina ultione doctorem, qui dissimulat populi crimina, cum ad prędicandum mittitur, quam populum, qui ab his auerti negligit, cum redarguentem audierit. Neque enim tantam calamitatem Niniuitę tunc effugissent, si Ionę minas contempsissent. Ioannis quoque Baptistę uox clamantis in deserto puchre nobis modum

subiungens ait: Facite ergo fructum dignum poenitentię! Postremo proponendum iustis pręmium, impiis poenam dicens: Congregabit triticum in horreum, paleas autem comburet igni inextinguibili. His etiam, qui talia docent, neminem timendum declarauit corripiendo Herodem regem, uincula, carcerem, necem perferre satius sibi existimans quam illicitum illius coniugium adulatione obtegere et pręceptorum Dei immemorem se

enim regnum Dei. Nec certe prius Iesus prędicare coepisse dicitur quam tentatus famem uicisset in deserto, auaritiam in monte, uanam gloriam in templo. Qua in re ostendere uoluit, qualem prius esse oporteat, qui diuini uerbi passim disseminandi curam aggredi decernit. Hinc iam reliquarum nationum saluti consulens Discipulos asciscit sibi, ut habeat, quos discedens doctrinę suę per orbem propagandę relinquat magistros utque

diuini uerbi passim disseminandi curam aggredi decernit. Hinc iam reliquarum nationum saluti consulens Discipulos asciscit sibi, ut habeat, quos discedens doctrinę suę per orbem propagandę relinquat magistros utque is, qui docet, aliis etiam docendi disciplinam impendere discat. Circuit totam Galileam, ut doctoribus post se futuris urbes, castella, uicos peragrandi solicitudinem insinuet. Docet in synagogis, ut illi ibi magis uerba facere

ascendit in montem, cum turbas, descendit in plana, ut meminerint perfectioribus excellentiora uitę pręcepta dari oportere, imbecillioribus leuiora, lac paruulis, solidum iam adultis cibum. Infidelibus uero his duntaxat, qui audire ueritatem concupierint, religionis nostrę quęque creditu faciliora primum insinuanda sunt, non statim mysteria ingerenda, ne sanctum detur canibus et margaritę mittantur ante porcos et conculcent eas pedibus,

sed etiam ipsum quasi blasphemum ulcisci uellent. Denique parum abfuit, quin eidem, quod sequitur, tunc contingeret: Et canes conuersi dirumpant uos. Cuius quidem periculi non ignarus Salomon: Qui custodit, inquit, os suum, custodit animam suam; qui autem inconsyderatus est ad loquendum, sentiet mala. Prędicandi autem donum, nequis leue putet, * corr. ex putaret

parum abfuit, quin eidem, quod sequitur, tunc contingeret: Et canes conuersi dirumpant uos. Cuius quidem periculi non ignarus Salomon: Qui custodit, inquit, os suum, custodit animam suam; qui autem inconsyderatus est ad loquendum, sentiet mala. Prędicandi autem donum, nequis leue putet, * corr. ex putaret non nisi precibus proponitur impetrandum. Rogate,

ingressi apud dignos maneant, ne scilicet integritati autoritatique eorum quicquam deroget turpis hospitii nota et in suspicionem incidant, qua linguam honestiorem quam uitam habere existimentur. Pręterea, licet illi, qui in auditorio conueniunt, parum aut nihil omnino profecerint, non tamen ei, qui docet, pręmium supprimitur laboris dicente Domino: Si ibi fuerit filius pacis, requiescet super eum pax uestra; sin minus, ad uos

deroget turpis hospitii nota et in suspicionem incidant, qua linguam honestiorem quam uitam habere existimentur. Pręterea, licet illi, qui in auditorio conueniunt, parum aut nihil omnino profecerint, non tamen ei, qui docet, pręmium supprimitur laboris dicente Domino: Si ibi fuerit filius pacis, requiescet super eum pax uestra; sin minus, ad uos reuertetur. Neque enim inuitantium gratia perire debet, si ad conuiuium inuitati

Domino: Si ibi fuerit filius pacis, requiescet super eum pax uestra; sin minus, ad uos reuertetur. Neque enim inuitantium gratia perire debet, si ad conuiuium inuitati uenire fasstidierint. Qui autem usque adeo inueterata animi peruicacia obdurant, ut piis hortatibus mollescere prorsus nequeant, eos Dominus anathemate uidetur execrari dicens: Quicunque non receperit uos neque audierit sermones uestros,

dico uobis, tolerabilius erit terrę Sodomorum et Gomorreorum in die Iudicii quam illi ciuitati. Inexcusabilior procul dubio erit, quisquis prędicationes audiens emendari corrigique neglexerit quam qui omnino non audierit, casu aliquo impeditus Seruus enim, qui cognouit uoluntatem domini sui et non fecit, plagis uapulabit multis. Qui autem non cognouit et fecit digna plagis, uapulabit paucis. Postremo ipsos doctores

in die Iudicii quam illi ciuitati. Inexcusabilior procul dubio erit, quisquis prędicationes audiens emendari corrigique neglexerit quam qui omnino non audierit, casu aliquo impeditus Seruus enim, qui cognouit uoluntatem domini sui et non fecit, plagis uapulabit multis. Qui autem non cognouit et fecit digna plagis, uapulabit paucis. Postremo ipsos doctores caute incedere, ne dolis heresum capiantur,

erit, quisquis prędicationes audiens emendari corrigique neglexerit quam qui omnino non audierit, casu aliquo impeditus Seruus enim, qui cognouit uoluntatem domini sui et non fecit, plagis uapulabit multis. Qui autem non cognouit et fecit digna plagis, uapulabit paucis. Postremo ipsos doctores caute incedere, ne dolis heresum capiantur, simplicitatem custodire, ne ad hypocrisim maliciamque declinent, iubet

simplices sicut columbę! Ne scilicet sanctiores uideri quam esse malint. Nam et Spiritui Sancto ideo fortasse in columbę specie interdum apparere libuit, ut ad imitandum auiculę illius puritatem nos inuitaret. Profecto, qui tales extiterint, non immerito iam audire poterunt: Nolite cogitare, quomodo aut quid loquamini. Dabitur enim uobis in illa hora, quid loquamini. Non enim uos estis, qui loquimini, sed Spiritus Patris uestri, qui

illius puritatem nos inuitaret. Profecto, qui tales extiterint, non immerito iam audire poterunt: Nolite cogitare, quomodo aut quid loquamini. Dabitur enim uobis in illa hora, quid loquamini. Non enim uos estis, qui loquimini, sed Spiritus Patris uestri, qui loquitur in uobis. Itaque nihil neque in pręmeditando neque in pronunciando laborabunt, quibus affatim omnia, quoties usus fuerit, diuina benignitas suppeditabit.

qui tales extiterint, non immerito iam audire poterunt: Nolite cogitare, quomodo aut quid loquamini. Dabitur enim uobis in illa hora, quid loquamini. Non enim uos estis, qui loquimini, sed Spiritus Patris uestri, qui loquitur in uobis. Itaque nihil neque in pręmeditando neque in pronunciando laborabunt, quibus affatim omnia, quoties usus fuerit, diuina benignitas suppeditabit. De apostolis traditum est: Variis linguis loqui

ciuitatem ad Deum sanctius atque syncerius colendum conuerteris, nondum te existimes fecisse satis, donec datur facultas etiam ad reliquos instruendos proficisci. Pii sane ac boni medici est plurimis curatis alios insuper, qui curatione indigent, perquirere et opportuna omnibus remedia conferre. Legimus Petro Hierosolymis primum uerba ad populum faciente die uno tria milia hominum baptizata fuisse, in dies quoque credentium creuisse numerum.

baptizata fuisse, in dies quoque credentium creuisse numerum. Sed et alio deinde die quinque milia superioribus addita. Cum autem Petrus gentiles quoque Domini iugo subiiciendos per uisum cognouisset, Cornelium centurionem et, qui cum illo domi erant, credentes baptizauit. Qui ergo paulo ante una tantum atque altera prędicatione tam multos conuerterat, idem etiam paucos non contempsit, ita ut neque itineris laborem ab Ioppe

numerum. Sed et alio deinde die quinque milia superioribus addita. Cum autem Petrus gentiles quoque Domini iugo subiiciendos per uisum cognouisset, Cornelium centurionem et, qui cum illo domi erant, credentes baptizauit. Qui ergo paulo ante una tantum atque altera prędicatione tam multos conuerterat, idem etiam paucos non contempsit, ita ut neque itineris laborem ab Ioppe Cęsaream usque euocatus recusaret. Illi igitur, qui

Qui ergo paulo ante una tantum atque altera prędicatione tam multos conuerterat, idem etiam paucos non contempsit, ita ut neque itineris laborem ab Ioppe Cęsaream usque euocatus recusaret. Illi igitur, qui in magna etiam auditorum frequentia non suam gloriam, sed alienum profectum quęrunt, tunc quoque, cum rariores conuenerint, docere non erubescunt. Paulus segregatus in Euangelium Dei cum collega suo Barnaba peragrant

furenti rabie prorumpentbus dixerunt: Vobis oportebat primum loqui uerbum Dei. Sed quoniam repellitis illud et indignos uos iudicatis ęternę uitę, ecce conuertimur ad gentes. Relinquendi ergo sunt, qui peruersa obstinatione durati a peccandi proposito diuelli nullo modo possunt, ne, dum in sterili solo sementem iacimus, foecundę interim glebę nullo subactę aratro fructu huberiore fraudentur. In summa, quicunque

nos debere, et iis pręsertim, quos Euangelium ipsum contemptui habituros non ambigimus, ne et hi exinde grauioribus poenis obnoxii sint et nos sanctum dedisse canibus arguamur. Vnde et Salomon in Prouerbiis ait: Qui erudit derisorem, ipse iniuriam sibi facit, et qui arguit impium, sibi maculam generat. Noli arguere derisorem, ne oderit te; argue sapientem, et diliget te. Rursum illis libentissime

ipsum contemptui habituros non ambigimus, ne et hi exinde grauioribus poenis obnoxii sint et nos sanctum dedisse canibus arguamur. Vnde et Salomon in Prouerbiis ait: Qui erudit derisorem, ipse iniuriam sibi facit, et qui arguit impium, sibi maculam generat. Noli arguere derisorem, ne oderit te; argue sapientem, et diliget te. Rursum illis libentissime docendi operam debemus exibere, a quibus ultro inuitamur.

pro sua uirili obsecuturos polliceri uidentur, dum inuitant. Hinc est, quod Paulus transire maturauit in Macedoniam, cum uir Macedo in uisu apparens ei suppliciter poposcit, ut eo ueniens ipsos adiuuaret. Non petit auxilium, qui non agnoscit periculum. Quis autem petit nisi is, qui periculo liberari cupit? Multis tandem urbibus regionibusque docendo peragratis Paulus contulit se Athenas disseruitque cum Epicureis et Stoicis, palam

Hinc est, quod Paulus transire maturauit in Macedoniam, cum uir Macedo in uisu apparens ei suppliciter poposcit, ut eo ueniens ipsos adiuuaret. Non petit auxilium, qui non agnoscit periculum. Quis autem petit nisi is, qui periculo liberari cupit? Multis tandem urbibus regionibusque docendo peragratis Paulus contulit se Athenas disseruitque cum Epicureis et Stoicis, palam ostendens, quarto pręstaret eorum philosophię

quarto pręstaret eorum philosophię disciplina Christi. Quanta autem uel argumentorum ui disputauit uel miraculorum operatione illa, quę dixerat, approbarit, Dionysius Areopagita indicio est factus Apostoli discipulus, qui magister fuerat philosophorum. Relictis Athenis uenit Corinthum et Aquilę Priscillęque hospitio usus artem scenofactoriam cum illis factitasse dicitur, sabbatis uero in synagoga disputationes

ubique circumferrent. Sic in omnem terram exiuit sonus eorum et in fines orbis terrę uerba eorum. Sic habitantibus in regione umbrę mortis lux orta est eis. Merito igitur illi sedebunt super thronos cum Christo iudicantes, qui nunquam conquierunt Christum annunciantes. Inter apostolicos autem uiros Ambrosius episcopus eruditione, ingenio ac diligentia Dei uerbum prędicando ita pręstitit, ut facile persuasum sit non

constat, ob os scilicet eius in cunis iacentis uolitasse apum examen, stridulo tinnitu eloquii futuri suauitatem portendens. Hic Aurelium Augustinum Manichea heresi tabescentem suis prędicationibus purgauit sanumque reddidit. Qui iam catholicę fidei disciplinis eruditus omnium tandem hereticorum dogmata certissimis destruxit argumentis nostraque confirmauit, obscura quęque in Scripturis declarauit et ab iis, quę dubia erant, ambiguitatem

uiuendi pręcepta dedit, nemo in disserendo acutius uidit, nemo melius explicauit. Quid multa? Vnum tunc hominem conuertit Ambrosius, sed in uno homine totum pene terrarum orbem doctrinę illius radiis illustrandum recepit. Qui enim docti fuerint, fulgebunt quasi splendor firmamenti, et qui ad iustitiam erudiunt multos, quasi stellę in perpetuas ęternitates. Abbatem Antonium aliquando ad hereticos conuincendos relicta solitudine

melius explicauit. Quid multa? Vnum tunc hominem conuertit Ambrosius, sed in uno homine totum pene terrarum orbem doctrinę illius radiis illustrandum recepit. Qui enim docti fuerint, fulgebunt quasi splendor firmamenti, et qui ad iustitiam erudiunt multos, quasi stellę in perpetuas ęternitates. Abbatem Antonium aliquando ad hereticos conuincendos relicta solitudine Alexandriam uenisse legimus. Intermisit ergo eremi quietem, dum ad bellum

doctrinam secuti sint, cuius iussis irrationale animal obediuit? Ranę obmutuerunt, et homines confiteri Christum coeperunt. Patricius episcopus in partibus prouincię Scotię, Christi fidem euangelizasse primus dicitur. Qui cum per Hiberniam iter faceret et se prędicationibus nihil proficere uideret, Deum precatus est, ut ostento aliquo hominum illorum duritiem commolliret, quo ab erroribus iam tandem resipiscerent et ad religionem ueram

fungi officio, postquam sibi commissos meliores efficere nequiuisset, ne quęsisse uideretur, quę sua sunt, non quę Iesu Christi, id est, suum honorem, non aliorum profectum. Cogitent nunc, quam agant, qui sibi creditum gregem pabulo prędicationis pascere negligunt et se pastores profitentur, si is, qui quotidianis exercitationibus sese fatigabat, non solum parere nolentes dimisit, sed etiam dignitati renunciandum censuit.

uideretur, quę sua sunt, non quę Iesu Christi, id est, suum honorem, non aliorum profectum. Cogitent nunc, quam agant, qui sibi creditum gregem pabulo prędicationis pascere negligunt et se pastores profitentur, si is, qui quotidianis exercitationibus sese fatigabat, non solum parere nolentes dimisit, sed etiam dignitati renunciandum censuit. Quod si is, qui tanta animi solicitudine uocisque contentione in monendo usus fuerat, ob

gregem pabulo prędicationis pascere negligunt et se pastores profitentur, si is, qui quotidianis exercitationibus sese fatigabat, non solum parere nolentes dimisit, sed etiam dignitati renunciandum censuit. Quod si is, qui tanta animi solicitudine uocisque contentione in monendo usus fuerat, ob incorrigibilem tamen plebis peruersitatem locum tenere pontificis dubitarit, quanto magis timere debet lucerna sub modico posita, sal fatuum, canis

petisset, episcopus eorum constitutus illo se contulit. Multisque ibi catholica credulitate prędicando confirmatis quendam de obstinatorum numero, cui pręter cęteros error ueritate charior erat, sibi infensissimum habuit. Qui comprehensum, postquam, ut carnem idolo immolatam gustaret, cogere uerbis non potuisset, uiribus aggreditur. Cultellum ori admouet, strictosque dentium dirimere ordines molitur, uiam facturus cibo intra fauces respuentis

enim quadam lymphatę mentis insania correptus, cuspide in se uersa, ipse sibi iugulum ferit et ad pedes eius, quem inuaserat, exanimis corruit. Sic tutatus est Dominus pii doctoris disertum guttur, ut hic, qui illud per uim polluere attentauerat, suum confoderet et sua sibimet manu mortem conscisceret. Eo cadente reliqui omnes, qui in pari infidelitate diu iacuerant, per fidem sese errexere Christi, et unius increduli poena

exanimis corruit. Sic tutatus est Dominus pii doctoris disertum guttur, ut hic, qui illud per uim polluere attentauerat, suum confoderet et sua sibimet manu mortem conscisceret. Eo cadente reliqui omnes, qui in pari infidelitate diu iacuerant, per fidem sese errexere Christi, et unius increduli poena multis credendi causam prębuit. Seruatium, Traiectensem episcopum, hac Spiritus Sancti gratia donatum fuisse

illo esset prolatum. Ad hęc tot miraculis claruisse dicitur, ita pure sancteque uixisse, ut prędicatione, uirtute, moribus ad perfectionem apostolorum proxime accessisse uideatur. Igitur uitę sanctimonia pręstet oportet, qui pręstare cupit prędicandi doctrina operationeque signorum. Iuoni presbytero ad prędicandum eunti fluuius non modico incremento ponti supereffusus uiam incluserat. Mox in sese collectus ac subsidens, uelut

Mox in sese collectus ac subsidens, uelut ueritus tam salubrem operam remorari, transitum prębuit rursumque operuit aquis. Huic simili miraculo olim Leuitis arcam ferentibus Iordanis ad fontem reuersus aridum cessit iter, sed qui illos secuti sunt, in Terram promissionis peruenerunt, qui uero Iuonem, in cęlum ascenderunt; alterum Legi, alterum Euangelio datum. Eadmundus, Cantuariensis archiepiscopus, cum in Gallia apud Vigorniam urbem

operam remorari, transitum prębuit rursumque operuit aquis. Huic simili miraculo olim Leuitis arcam ferentibus Iordanis ad fontem reuersus aridum cessit iter, sed qui illos secuti sunt, in Terram promissionis peruenerunt, qui uero Iuonem, in cęlum ascenderunt; alterum Legi, alterum Euangelio datum. Eadmundus, Cantuariensis archiepiscopus, cum in Gallia apud Vigorniam urbem sub dio prędicaret et populus imminentem supra se atrę nubis

dio prędicaret et populus imminentem supra se atrę nubis contractionem cernens pluuiam timeret dilabique sub tecta pararet, ne dubitarent, pręcepit et imbri, ne uerbum Domini impediret, iussit. Magna uis aquarum circa eos, qui ad audiendum conuenerant, in terram defluxit, nullum tamen ex tanto hominum numero attigit. Et pauor pariter ac pudor omnes cepit nolle illius pręceptis obedire, cui insensibile elementum paruisset. Itaque non sine

multi, dum commissa deflerent, lachrymis madidi, pluuia nemo. Dominicum ordinis Prędicatorum futurum institutorem pręsagiis quibusdam ante monstratum fuit. Mater eo foecunda catellum se peperisse somniauit, qui faculam mordicus arreptam pręferens mundum incendere uidebatur. Eodem iam nato cuidam non ignobili matronę uisum est stellam fronti eius insedisse, cuius fulgore perinde ac solaribus radiis totus terrarum orbis

iussioni maiorum obtemperans talem fecit sermonem, qualis exercitatissimo tribui potuisset. Exinde prędicationibus operam dare coepit. Cumque aliquando de cruce Domini nostri Iesu Christi uerba faceret, patrem Franciscum, qui uuius adhuc alia in prouincia longe sepositus degebat prope astare in aere uidit nutu confirmantem omnia, quę ab ipso dicebantur. Ad tam sublime euangelizandi munus non nisi per humilioris gradum ascendit, hoc est, dum se

euangelizandi munus non nisi per humilioris gradum ascendit, hoc est, dum se eo indignum reputat et tamen, quod iubebatur, obediendo experiri non recusat, sed et tunc confitens ac dicens: Doctrina mea non est mea, sed eius, qui misit me. De Bernardo, Clareuallensi abbate, traditum est, quod mater eum editura ante in quiete uidit se catellum in utero latrantem habere. Id interpretatum est eam

inclamauit: Neque per te, maligne Spiritus, prędicationem hanc inchoaui neque per te finiam. Hoc repetens et arrogantiam cauit et conseruauit humilitatem. Ex quo satis patet, quantum illi reprehendendi sint, qui suis prędicationibus inanem tantum laudationis humanę fucum captant seque doctos dici malunt quam docere, quando quidem disciplinis non ita necessariis occupantur, dum docent, dilatantes philacteria sua et magnificantes

inanem tantum laudationis humanę fucum captant seque doctos dici malunt quam docere, quando quidem disciplinis non ita necessariis occupantur, dum docent, dilatantes philacteria sua et magnificantes fimbrias, ita sane, ut, qui audiunt, mirentur magis quam discant. Istos et Stephani anachoretę arguit exemplum. Qui cum aliquando illiteratus ac rudis haberetur, tantum in Mareotidis eremo manens profecerat, ut neminem ad

disciplinis non ita necessariis occupantur, dum docent, dilatantes philacteria sua et magnificantes fimbrias, ita sane, ut, qui audiunt, mirentur magis quam discant. Istos et Stephani anachoretę arguit exemplum. Qui cum aliquando illiteratus ac rudis haberetur, tantum in Mareotidis eremo manens profecerat, ut neminem ad eum discendi aliquid gratia accessisse ferant, quin idem discedens se satis edoctum diceret. Mira illi Scripturarum

manens profecerat, ut neminem ad eum discendi aliquid gratia accessisse ferant, quin idem discedens se satis edoctum diceret. Mira illi Scripturarum intelligentia inerat, Deo iis pręcipue mysteriorum suorum abdita reserante, qui non tam se multa scire quam alios docere, ut salui fiant, charitatis studio exardescunt. Equitius spud Valeriam urbem abbas, postquam scalpello sibi quandam linguę rubiginem ab angelo leuari uidit, ab eodem iussus est

ne increpaueris, sed obsecra ut patrem, iuuenes ut fratres, anus ut matres, iuuenculas ut sorores, in omni castitate. Sic et Galatas admonet, cum ait: Si pręoccupatus fuerit homo in aliquo delicto, uos qui spiritales estis, huiusmodi instruite in spiritu lenitatis, consyderans teipsum, ne et tu tenteris. Illos tamen, qui plus nimio duri uidentur et delinquendi assuetudine iam occaluerunt, acrius

Sic et Galatas admonet, cum ait: Si pręoccupatus fuerit homo in aliquo delicto, uos qui spiritales estis, huiusmodi instruite in spiritu lenitatis, consyderans teipsum, ne et tu tenteris. Illos tamen, qui plus nimio duri uidentur et delinquendi assuetudine iam occaluerunt, acrius increpandos esse cum Ioannis Baptistę tum Salauatoris nostri exemplo docemur. Dum enim phariseos palam

Doctorem enim procul ab omni assentatione esse decet, quod idem signauit, cum de se diceret: Si hominibus placerem, Christi seruus non essem. Alibi quoque ait: Ita loquimur, non quasi hominibus placentes, sed Deo, qui probat corda nostra. Neque enim aliquando fuimus in sermone adulationis, sicut scitis, Deus testis est, nec quęrentes ab hominibus gloriam, neque a uobis, neque ab aliis. Qua in re non est prętermittenda

enim aliquando fuimus in sermone adulationis, sicut scitis, Deus testis est, nec quęrentes ab hominibus gloriam, neque a uobis, neque ab aliis. Qua in re non est prętermittenda Salomonis sententia dicentis: Qui dicunt impio: Iustus es, maledicent eis * corr. ex ei populi et detestabuntur eos tribus. Qui arguunt eum, laudabuntur, et super ipsos ueniet benedictio. Et iterum:

a uobis, neque ab aliis. Qua in re non est prętermittenda Salomonis sententia dicentis: Qui dicunt impio: Iustus es, maledicent eis * corr. ex ei populi et detestabuntur eos tribus. Qui arguunt eum, laudabuntur, et super ipsos ueniet benedictio. Et iterum: Homo, inquit, qui blandis fictisque sermonibus loquitur amico suo, rete expandit gressibus eius. Adulator enim non coercet

eis * corr. ex ei populi et detestabuntur eos tribus. Qui arguunt eum, laudabuntur, et super ipsos ueniet benedictio. Et iterum: Homo, inquit, qui blandis fictisque sermonibus loquitur amico suo, rete expandit gressibus eius. Adulator enim non coercet malos, dum palpat, sed licentiores effcit. Hoc uitio facile carebit, qui omnibus rebus antetulerit ueritatem

Et iterum: Homo, inquit, qui blandis fictisque sermonibus loquitur amico suo, rete expandit gressibus eius. Adulator enim non coercet malos, dum palpat, sed licentiores effcit. Hoc uitio facile carebit, qui omnibus rebus antetulerit ueritatem et cum Psalmista dicere poterit: Loquebar de testimoniis tuis in conspectu regum, et non confundebar. Sic etiam Helias propheta Achab regi irato ac dicenti: Tune es ille,

qui omnibus rebus antetulerit ueritatem et cum Psalmista dicere poterit: Loquebar de testimoniis tuis in conspectu regum, et non confundebar. Sic etiam Helias propheta Achab regi irato ac dicenti: Tune es ille, qui conturbas Israhel? — audacter respondit: Non ego turbaui Israhel, sed tu et domus patris tui, qui reliquistis mandata Domini et secuti estis Baalim. Idem quoque Ochoziam regem, qui ipsum comprehendere

regum, et non confundebar. Sic etiam Helias propheta Achab regi irato ac dicenti: Tune es ille, qui conturbas Israhel? — audacter respondit: Non ego turbaui Israhel, sed tu et domus patris tui, qui reliquistis mandata Domini et secuti estis Baalim. Idem quoque Ochoziam regem, qui ipsum comprehendere quęsierat, ultro adiit et eo morbo, quo affectus iacebat, eo quod de recuperanda ualitudine deum

Tune es ille, qui conturbas Israhel? — audacter respondit: Non ego turbaui Israhel, sed tu et domus patris tui, qui reliquistis mandata Domini et secuti estis Baalim. Idem quoque Ochoziam regem, qui ipsum comprehendere quęsierat, ultro adiit et eo morbo, quo affectus iacebat, eo quod de recuperanda ualitudine deum Acharon consultum miserat, periturum prędixit. Azarias etiam sacerdos Ozię regi

dissimultioneque alieni fuerunt quam reges illi ab ęquo honestoque. Quorum quidam potentiam, dum quicquam accusandi esse uiderentur, haud formidabant, perinde ac si et ipsi cum apostolis audissent: Nolite timere eos, qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere. Quantum porro expediat mortalibus, cum supersunt illis boni doctique prędicatores, quantumue obest, cum desunt, Niniue seruata, Sodoma et Gomorra

iere Deoque ulciscente ad internitionem redactę sunt implentes illud Salomonis oraculum: Cum propheta defecerit, dissipabitur populus. Et ut ad nostra ueniam, Petro prędicante cecidit Spiritus Sanctus super omnes, qui audiebant uerbum. Paulo autem absente et inter Corinthios, quos ad Christum conuerterat, schisma oritur et Galatę, a pseudoprophetis tentantur. Huc accedit, quod, qui prędicatores acceperint, Christum accepisse, et qui

Petro prędicante cecidit Spiritus Sanctus super omnes, qui audiebant uerbum. Paulo autem absente et inter Corinthios, quos ad Christum conuerterat, schisma oritur et Galatę, a pseudoprophetis tentantur. Huc accedit, quod, qui prędicatores acceperint, Christum accepisse, et qui eiecerint, eiecisse probantur. Et quid hac re peius, quid illa melius? Sed et illud obiter animaduertendum, non omnibus prędicandi officium

qui audiebant uerbum. Paulo autem absente et inter Corinthios, quos ad Christum conuerterat, schisma oritur et Galatę, a pseudoprophetis tentantur. Huc accedit, quod, qui prędicatores acceperint, Christum accepisse, et qui eiecerint, eiecisse probantur. Et quid hac re peius, quid illa melius? Sed et illud obiter animaduertendum, non omnibus prędicandi officium conuenire. Diu disce, quod doceas, cum a Salomone pręceptum est: Prępara

seminet semen suum et uerę catholicęque scientię sale omnia condiat. Sed tamen calciamenta habeat in pedibus, ne terram attingat, ut tota eius conuersatio in cęlis sit. Quod aliis pręcipit, prius ipse pręstet, quia, qui fecerit et docuerit sic, hic magnus uocabitur in regno cęlorum. Qui uero aliter prędicant ac uiuunt et ab eo, quod ore pręcipiunt, factis atque animo dissident, iis dicitur: Vę uobis legisperitis, qui oneratis

Sed tamen calciamenta habeat in pedibus, ne terram attingat, ut tota eius conuersatio in cęlis sit. Quod aliis pręcipit, prius ipse pręstet, quia, qui fecerit et docuerit sic, hic magnus uocabitur in regno cęlorum. Qui uero aliter prędicant ac uiuunt et ab eo, quod ore pręcipiunt, factis atque animo dissident, iis dicitur: Vę uobis legisperitis, qui oneratis homines oneribus, quę portare non possunt et ipsi uno digito uestro

pręstet, quia, qui fecerit et docuerit sic, hic magnus uocabitur in regno cęlorum. Qui uero aliter prędicant ac uiuunt et ab eo, quod ore pręcipiunt, factis atque animo dissident, iis dicitur: Vę uobis legisperitis, qui oneratis homines oneribus, quę portare non possunt et ipsi uno digito uestro non tangitis sarcinas. Tales quidem etiam indigni, qui legem Dei prędicent, habentur dicente Propheta: Peccatori dixit Deus: Quare tu

pręcipiunt, factis atque animo dissident, iis dicitur: Vę uobis legisperitis, qui oneratis homines oneribus, quę portare non possunt et ipsi uno digito uestro non tangitis sarcinas. Tales quidem etiam indigni, qui legem Dei prędicent, habentur dicente Propheta: Peccatori dixit Deus: Quare tu enarras iustitias meas et assumis testamentum meum per os tuum? Quasi diceret: Nolo te quisquam audiat quanuis bene prędicantem, ne

audiat quanuis bene prędicantem, ne forte sequatur male uiuentem. Sin uero aliqui ex eo tantum, quod peritia ingenioque nonnihil polleant, prędicare aliquando arroganter pręsumpserint uiam ueritatis docentes, tunc iis, qui audiunt, salubriter profecto consulitur, ut magis disciplinę eorum quam uitę rationem habeant, dicente Domino: Quę dicunt, facite, secundum autem opera illorum nolite facere; dicunt enim, et non faciunt. Nemo

autem opera illorum nolite facere; dicunt enim, et non faciunt. Nemo autem efficacius ad bene beateque uiuendum instruit quam cuius facia dictaque consentiunt, cuius non minus uita quam os prędicat. Et hic quidem est, qui magnus uocabitur in regno cęlorum. Hic, inquam, est, qui mercedem accipit et congregat fructum in uitam ęternam, ut qui seminat simul gaudeat, et qui metit. Quod si beatus est, qui iuste pieque uixerit, quarto beatior,

faciunt. Nemo autem efficacius ad bene beateque uiuendum instruit quam cuius facia dictaque consentiunt, cuius non minus uita quam os prędicat. Et hic quidem est, qui magnus uocabitur in regno cęlorum. Hic, inquam, est, qui mercedem accipit et congregat fructum in uitam ęternam, ut qui seminat simul gaudeat, et qui metit. Quod si beatus est, qui iuste pieque uixerit, quarto beatior, qui simul et docuerit, ut non sibi soli, uerum etiam aliis

quam cuius facia dictaque consentiunt, cuius non minus uita quam os prędicat. Et hic quidem est, qui magnus uocabitur in regno cęlorum. Hic, inquam, est, qui mercedem accipit et congregat fructum in uitam ęternam, ut qui seminat simul gaudeat, et qui metit. Quod si beatus est, qui iuste pieque uixerit, quarto beatior, qui simul et docuerit, ut non sibi soli, uerum etiam aliis saluti sit.

consentiunt, cuius non minus uita quam os prędicat. Et hic quidem est, qui magnus uocabitur in regno cęlorum. Hic, inquam, est, qui mercedem accipit et congregat fructum in uitam ęternam, ut qui seminat simul gaudeat, et qui metit. Quod si beatus est, qui iuste pieque uixerit, quarto beatior, qui simul et docuerit, ut non sibi soli, uerum etiam aliis saluti sit. Caput

uita quam os prędicat. Et hic quidem est, qui magnus uocabitur in regno cęlorum. Hic, inquam, est, qui mercedem accipit et congregat fructum in uitam ęternam, ut qui seminat simul gaudeat, et qui metit. Quod si beatus est, qui iuste pieque uixerit, quarto beatior, qui simul et docuerit, ut non sibi soli, uerum etiam aliis saluti sit. Caput V / DE SACERDOTIBVS

qui magnus uocabitur in regno cęlorum. Hic, inquam, est, qui mercedem accipit et congregat fructum in uitam ęternam, ut qui seminat simul gaudeat, et qui metit. Quod si beatus est, qui iuste pieque uixerit, quarto beatior, qui simul et docuerit, ut non sibi soli, uerum etiam aliis saluti sit. Caput V / DE SACERDOTIBVS HONORANDIS Quę ad Euangelicę institutionis

HONORANDIS Quę ad Euangelicę institutionis doctorem spectarent, hactenus diximus. Nunc, quantum honoris sacerdotali dignitati deferri debeat, explicemus. Primus in Scripturis diuinis Melchisedech sacerdos memoratur, qui panem et uinum obtulerit Deo et cui Abraham patriarcha decimas dederit quique etiam rex Salem extiterit. Sed dum rex tantum erat, non illi licuit sacrificium ministrare, non decimas exigere. Sacerdos etiam factus est, ut

lętitię prę consortibus tuis. Et, si tanta pontifici et sacerdotibus Dei tribuuntur, ut mundum totum uirtutesque omnes contineant et simul mundi uirtutumque Dominum nobis exibeant, quis non eos ante cunctos mortales, qui in terra sunt, ponendos arbitretur? Quis uel sola officii autoritate non omnibus magis uenerandos existimet? Soli pontifici sancta sanctorum ingredi licet, Solis sacerdotibus in altari Deo ministrare, solis panes

irrogare non perhorret. Ac ne tam immane flagitium uel Sauli uel ipsi Doech impune cessisse existimes, ambo simul, cum in Gelboe Philistinos fugerent, iusto Dei iudicio propriis mucronibus incubuerunt semet interficientes qui sacerdotes interfecerant. Sed si tantę ęstimationi fuit sacerdotium Legis, quanto maiori esse debet sacerdotium Euangelii, quod non iam pecudum neque uitulorum, sed Christi sanguine consceratum est?

sanguine consceratum est? Anacleti pontificis epistolam extare ferunt, qua pręcipitur summum ac pręcipuum honorem presbyteris a fidelibus deferendum. Non solum igitur presbyterum offendit, qui digne non honorat, sed etiam pontificis edictum negligit atque contemnit. Et cum gemini criminis reus existat, alteras irreuerentię, alteras inobedientię poenas dabit, si modo poententiam non egerit et correctus tanto

Constantino quoque imperatore legem editam tradunt, qua decernat, plus honoris deberi homini in sacerdotali dignitate constituto quam ulli alii uel domino uel regi: certum enim esse in illis honorari Christum, qui uicem Christi in terra gererent, non in illis, qui imperarent terrę. Solis autem apostolis, quorum locum sacerdotes tenent, a Domino dictum esse: Qui uos recipit, me recipit, et qui me recipit, recipit eum, qui me

qua decernat, plus honoris deberi homini in sacerdotali dignitate constituto quam ulli alii uel domino uel regi: certum enim esse in illis honorari Christum, qui uicem Christi in terra gererent, non in illis, qui imperarent terrę. Solis autem apostolis, quorum locum sacerdotes tenent, a Domino dictum esse: Qui uos recipit, me recipit, et qui me recipit, recipit eum, qui me misit.

regi: certum enim esse in illis honorari Christum, qui uicem Christi in terra gererent, non in illis, qui imperarent terrę. Solis autem apostolis, quorum locum sacerdotes tenent, a Domino dictum esse: Qui uos recipit, me recipit, et qui me recipit, recipit eum, qui me misit. Iure igitur Martinus, Turonensis episcopus, a Valentiniano imperatore inuitatus, cum multis principibus uiris una

honorari Christum, qui uicem Christi in terra gererent, non in illis, qui imperarent terrę. Solis autem apostolis, quorum locum sacerdotes tenent, a Domino dictum esse: Qui uos recipit, me recipit, et qui me recipit, recipit eum, qui me misit. Iure igitur Martinus, Turonensis episcopus, a Valentiniano imperatore inuitatus, cum multis principibus uiris una recumbentibus primus poculum

qui uicem Christi in terra gererent, non in illis, qui imperarent terrę. Solis autem apostolis, quorum locum sacerdotes tenent, a Domino dictum esse: Qui uos recipit, me recipit, et qui me recipit, recipit eum, qui me misit. Iure igitur Martinus, Turonensis episcopus, a Valentiniano imperatore inuitatus, cum multis principibus uiris una recumbentibus primus poculum accepisset, in

ęquumque esset animaduerti fecerat, Mediolani ab Ambrosio episcopo ecclesię aditu prohibitus palamque reprehensus patienti animo pertulit et commissum confitens poenitentiam egit. Vide, quanta est sacerdotis autoritas, qui tanto principi publice insultare non dubitauit et cui tantus princeps populo inspectante cedere non erubuit. Idem, cum Paschali quodam die ecclesiam ingressus intra chorum consedisset, audiuit non eum locum purpuratorum

Ambrosio, ut inde suscitatus recederet, obediuit. Post hęc Constantinopoli ad ecclesiam ueniens, ut in choro sessum accederet, a patriarcha inuitatus nequaquam acquieuit, magis Ambrosii sententiam sequens atque approbans, qui ne imperatores quidem sacerdotum consessione satis dignos iudicauit. Antonius Aegyptius abbas, uirtutibus et miraculis ubique clarus, ipsos presbyteros ac sacerdotes in summa

nunquam promoueri passus sit soloque diaconatus officio contentus, quoad uixit, fuit. Cogitent nunc sacerdotes, qualis eos decet perfectio, si Franciscus non sufficere credidit. Ioannes primus, qui Hormisdę, in summo pontificatu successit, Constantinopolim uersus pergens, cum Corinthum diuertisset, equum ei, a quo commodatum acceperat, restituit. Hoc equo, quod inter manus mansuetior esset, uti solebat uxor eius, qui

qui Hormisdę, in summo pontificatu successit, Constantinopolim uersus pergens, cum Corinthum diuertisset, equum ei, a quo commodatum acceperat, restituit. Hoc equo, quod inter manus mansuetior esset, uti solebat uxor eius, qui commodauerat. Post hęc uero, cum illa inscendere uellet, ferocire equus ac ueluti effrenis et indomitus circumagere sese nec omnino pati, ut, cuius dorso pontifex eam sedisset, mulier sederet. Cuius rei non

instituti sacramentis ad cęlestem beatitudinem adipiscendam idoneos reddant, mandatur. Ipsi sunt sal terrę, ipsi lux mundi, ipsi ciuitas supra montem ędificata, ipsi lucerna supra candelabrum posita et lucens omnibus, qui in domo Dei sunt. Ipsi ab apostolo dicuntur genus electum, regale sacerdotium, gens sancta, populus acquisitionis. Denique stellarum angelorumque uocabula in Apocalypsi promerentur. Et in Psalmo audiunt:

Deo pręstitisse. Cęterum et sacerdotes ipsi uideant, ut, quantum autoritate atque honore reliquos mortales antecesserint, tantum et uirtutibus pręstent. Cui multum donatum est, multum ab eo exigetur. Quod si iis, qui semel in anno sacrosanctam communionem de manu sacerdotis accipiunt, ut se prius probent, pręcipitur, et sic de pane illo et de calice bibant, quanto magis debet probari uiuereque syncerius is, qui quotidie ad altare Dei

eo exigetur. Quod si iis, qui semel in anno sacrosanctam communionem de manu sacerdotis accipiunt, ut se prius probent, pręcipitur, et sic de pane illo et de calice bibant, quanto magis debet probari uiuereque syncerius is, qui quotidie ad altare Dei accedit et tam mirabile stupendumque sacramentum uerbis conficit, manibus contrectat, ore sumit et sumendum quandoque aliis porrigit! Castum igitur mente et corpore, prę omnibus pium, humilitate

Caput VI / DE PACE COLENDA Diximus de sacerdotali dignitate honoranda, nunc de pace colenda obseruandaque dicemus. Nam neque sacerdotem pontificemue satis honorare uidetur, qui, quod ab ipso inter missarum solennia facta quotidie pręcipitur, negligit atque contemnit. Ponitefex autem ab altari ad populum conuersus dicere solet: Pax uobis; hac nempe precatione nobis innuens, ut cum

potentiam eius formidans, quem offenderat, ultro amiciciam petitum uenisset, ipse oblitus iniurię, quod petebatur, facile cessit initoque inter se foedere ac pace iureiurando firmata hospitium conuiuiumque illi et omnibus, qui cum illo erant, indulsit. Vlcisci offensorem suum poterat uiribus iam superior, sed sicut expellenti non repugnauit, ita amiciciam petenti annuit. Et quo sibi magis obnoxium faceret, ad epulas inuitauit laute opipareque

fauor pacis patientięque exaltauit cultorem. Verum quoniam ipse Dauid in negociis militaribus assidue uersatus hostium cruore manus foedauerat, prohibitus est ędificare templum Domino, Salomon autem iussus, ut qui semper pacificus et belli abstinens fuit. Nunquid igitur peccati arguitur Dauid, qui Deo fauente prostrauerit inimicos? Minime quidem, sed tamen ideo ędificatio templi illi interdicitur, ut omnibus constet, quanti apud

in negociis militaribus assidue uersatus hostium cruore manus foedauerat, prohibitus est ędificare templum Domino, Salomon autem iussus, ut qui semper pacificus et belli abstinens fuit. Nunquid igitur peccati arguitur Dauid, qui Deo fauente prostrauerit inimicos? Minime quidem, sed tamen ideo ędificatio templi illi interdicitur, ut omnibus constet, quanti apud Deum momenti sit perpetua in homine pacis obseruatio imperturbataque tranquillitas.

respicit, diuina charitatem. Hanc etiam a Deo poscere nos instruit, dum pro omnibus in se credituris Patri supplicat, ut, sicut ipse cum Patre unum sunt, ita et hi in ipsis unum sint. Non possunt unum esse in Christo, qui non unanimiter adherent uni Christo, ut unius capitis membra esse mereantur. Non est pax impiis , ait Dominus. Et in Euangelio legimus non alio erga Discipulos salutationis genere eum fuisse usum quam ut diceret:

salutationis genere eum fuisse usum quam ut diceret: Pax uobis! Tunc quoque, cum post resurrectionem insufflaret eis: Pax uobis , inquit. Accipite Spiritum Sanctum! Nimirum, ut doceret illum, qui Spiritus Sancti charismata uellet promereri, prius cum proximis suis concordem ęquanimemque esse oportere. Vnde Apostolus: Idem sapite, inquit, pacem habete, et Deus pacis et dilectionis erit uobiscum. Et

Idem sapite, inquit, pacem habete, et Deus pacis et dilectionis erit uobiscum. Et Dominus ipse ait: Si duo ex uobis consenserint super terram, de omni re quamcunque petierint, fiet illis a Patre meo, qui in cęlis est. Vbi enim sunt duo uel tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum. O inęstimabilis beatę concordię merces! Quid enim maius dari potuit hominibus inter se

Haud illi pacem nunc haberent in cęlo, si eam habere desiissent in terra: idem uelle et idem nolle supernę beatitudinis dignos fecit. Concordia enim hęc atque consensio ueritatis, non erroris fuit. Qui eiusmodi pacis tranquillitate delectari solent, non in se tantum, sed in aliis etiam mentem irritatione aliqua alienatam allicere ac mollire modis omnibus conantur. Vbaldus, Eugubinę urbis episcopus, cum ciues suos in

comparandus, nisi hoc sibi uirtutis genus adsciuisset, quo ille procul ab hominibus manens uti non poterat. Assidua quippe cura in reconciliandis aliorum animis indignationibusque leniendis urbanum hominem dignum fecit, qui sanctis eremi cultoribus esset ęquandus. Non immerito igitur Agathon abbas gloriatus est se nunquam cepisse somnum, nisi prius et suam aduersum alios et aliorum aduersum se indignationem placando sopiret, implens illud

manducantem: Nec me iratum, respondit, haud minoris meriti existimas non irasci quam corpus quotidianis tenuare ieiuniis inediaque atterere. Pastor, de Scythi abbas, interrogatus super illud Euangelii: Qui irascitur fratri suo sine causa, solam iustę irę causam definiuit separationem a Deo, cęteris, quamlibet magnis iniuriis acceptis, qui irascitur, eum sine causa irasci. Igitur, cum offensis lacessimur, meminisse

Pastor, de Scythi abbas, interrogatus super illud Euangelii: Qui irascitur fratri suo sine causa, solam iustę irę causam definiuit separationem a Deo, cęteris, quamlibet magnis iniuriis acceptis, qui irascitur, eum sine causa irasci. Igitur, cum offensis lacessimur, meminisse debemus nos non habere indignationis causam, sed patientię. Ita fiet, ut pacem etiam cum inimicis habeamus. Non est enim, cur illis irascamur,

causam, sed patientię. Ita fiet, ut pacem etiam cum inimicis habeamus. Non est enim, cur illis irascamur, quos diligere et pro quibus orare iubemur. Diligite, inquit Dominus, inimicos uestros et benefacite iis qui oderunt uos, et orate pro persequentibus uos! Cuius quidem pręcepti Beonem, * corr. ex Benonem deserti Thebaidis abbatem, non immemorem fuisse constat, cum nunquam uisus sit

uos, et orate pro persequentibus uos! Cuius quidem pręcepti Beonem, * corr. ex Benonem deserti Thebaidis abbatem, non immemorem fuisse constat, cum nunquam uisus sit iratus. Qui nemini iracitur, nonne semper in pace uersatur? Profecto, tametsi persecutiones sustinet, fatigantur persecutores odii stimulis agitati; ille omnia ęquanimiter ferens, in spe pręmii cęlestis conquiescit

est, quod a pacis quiete foret alienum. Tantus ergo pacifici status amor ipsum usque ad quietem euexit sempiternam et ad cęlestis regni gloriam sublatum inter sanctos collocauit. Hunc imitentur terrarum principes et illorum, qui turbas cient, ferocitatem coerceant, bonos sibi concilient, malos persequantur, bello nihil aliud quam pacem quęrant, si Deo pacis placere et ab eo pro talibus factis post terreni regni successum supernę

sortemque flagitti uocamur. Talis pax filios Iacob in Ioseph fratris necem concordes fecerat, nisi quod Ruben Deo inspirante in cisternam deiiciendum censuit et Iudas Ismahelitis uendendum. Vixit ille Dei beneficio, qui fratrum malignitate perierat. At quanto melius erat talem inter se dirimere concordiam quam tanto sceleri consentire! Hęc est illa pax, de qua Saluator ait: Non ueni pacem mittere in terram, sed gladium, quo

Non debet esse reconciliationis causa consensio mali, sed boni. Est et illa pax oppido quam fugienda, qua obtegitur dolus, sub qua latent insidię fraudesque de improuiso erupturę cubant. Nemo plus nocet quam qui simulat se profuturum. Personam amici malignus induit, ut incautos ducat in foueam. Lactat blanditiis, adulatione palpat, promissis allicit, omni palam permulcet officio et occulte gladium acuit, quo iugulet. De talibus

dicitur: Impii insidiantes quasi aucupes, laqueos ponentes et pedicas ad capiendos uiros. Sicut decipula plena auibus, sic domus eorum plenę dolo. His Dauid Spiritu Sancto plenus imprecatur dicens: Qui loquuntur pacem cum proximo suo, mala autem in cordibus eorum, da illis secundum opera eorum et secundum nequitiam, adinuentionum ipsorum . Idem ab iis circumueniri formidans orat Dominum et ait:

errue me! Et iterum: Custodi me a laqueo, quem statuerunt mihi et a scandalis operantium iniquitatem. Sed profecto, sicut malum est ab huiusmodi hominibus irretiri capique, ita pessimum eos uelle imitari. Nam qui decipitur, imprudens est, qui decipit, iniustus. Alter miserationem, alter meretur poenam. Igitur, quo utrunque facilius deuitetur, pauca adhuc id genus exempla subnectam. Licet enim nobis

a laqueo, quem statuerunt mihi et a scandalis operantium iniquitatem. Sed profecto, sicut malum est ab huiusmodi hominibus irretiri capique, ita pessimum eos uelle imitari. Nam qui decipitur, imprudens est, qui decipit, iniustus. Alter miserationem, alter meretur poenam. Igitur, quo utrunque facilius deuitetur, pauca adhuc id genus exempla subnectam. Licet enim nobis propositum sit de uirtutibus tractare, expedit

Igitur, quo utrunque facilius deuitetur, pauca adhuc id genus exempla subnectam. Licet enim nobis propositum sit de uirtutibus tractare, expedit tamen interdum et uitii mentionem interseruisse. Abner, filium Ner, qui, ut in Regum libro legimus, principibus Israhel persuaserat, ut eiecto Isboseth, Saulis filio, regem sibi acciperent Dauid in Hebron regnantem, cum ob hoc ipsum negocium illuc uenisset seque ipsi Dauid foedere iunxisset et

impietatis poenas dedit. Godolias, per Nabuchodonosor regem, sicut in Hieremia habetur, reliquiis terrę Iudeę pręfectus, Ismahelem, Nathanię filium, a Bahali, Ammonitarum rege, ad se in Masphat missum cum multis, qui cum illo uenerant, ut socium et amicum domi perquam laute acceperat, pro charissimo habuerat, ab iis, quibus suspectus erat, lędi prohibuerat. Ille tamen contra tot beneficia, sicuti iam animo propositum habebat, incautum

ut socium et amicum domi perquam laute acceperat, pro charissimo habuerat, ab iis, quibus suspectus erat, lędi prohibuerat. Ille tamen contra tot beneficia, sicuti iam animo propositum habebat, incautum cum omnibus fere, qui in Masphat erant, Iudeis ac Babyloniis simul trucidauit urbeque potitus est. Quod bellum quoque hac pace plus habuit crudelitatis, si pax dici debeat, qua nihil aliud nisi nocendi quęsita est occasio?

non poterat, simulata pax uicit. Alchimus sacerdos cum pessimis ex Israhel ad Demetrium, Asię regem, defecerat et coacto exercitu cum Bachide, regis pręfecto, uenerat contra Iudam. Tunc Assideis, qui de stirpe Israhel erant, amicum se ostendens iurauit nihil se mali illis illaturum. Sic deceptos atque euocatos cum comprehendisset, sexaginta ex ipsis die una neci dedit. Nescio infelicius an inconsultius confisos dixerim.

ex ipsis die una neci dedit. Nescio infelicius an inconsultius confisos dixerim. Non enim erat, cur crederent sacerdoti etiam iuranti, quem aduersariorum partes secutum non ignorabant. Quomodo enim periurare homini timeret, qui apostatare a Deo non pertimuit? Triphon, Antiochi adolescentis, Syrię regis, prępositus, dominandi cupidine incensus, Ionathę, Israhel duci socioque et amico regis, quem sibi impedimento fore spectabat, quamprimum

Ptolomaidem ei se traditurum spondet, utque eo secum pergere maturet, persuadet, cum non aliam ob causam se illum adisset diceret. Ingressus una cum eo in urbem, claudi portas, ipsum comprehendi, reliquos, qui cum illo uenerant, ad unum cędi fecit. Acceptis deinde centum talentis et duobus Ionathę filiis, quę, ut ipsum dimitteret, poposcerat, nequaquam dimisit, sed simul cum filiis interimi iussit. Antiochum deinde, dominum

simul cum filiis interimi iussit. Antiochum deinde, dominum suum, dum confabulando cum illo iunctis lateribus incederet, transfigit ac regnum occupat. Habeatur sane cum talibus pax, si ulli unquam plus obfuit Triphon quam iis, qui sese illi credidere. Ptolomeus, Abobi filius, pręfectus Hierico, Simonem Machabeum filiosque eius Mathatiam et Iudam hospitio suscepit, honore affecit multoque luxu apparatum conuiuium dedit. Cęterum cum pasti potique

et sine disciplina quęstiones deuita, sciens quia generant litem. Seruum autem Domini non oportet litigare, sed mansuetum esse ad omnes. Rursum Salomon: Honor est homini, inquit, qui separat se a contentione; omnes autem stulti miscentur contumeliis. Et iterum: Ne contendas cum pessimis, ne emuleris impios! Et alibi scriptum est: Non litiges cum homine linguato, et non strues

autem stulti miscentur contumeliis. Et iterum: Ne contendas cum pessimis, ne emuleris impios! Et alibi scriptum est: Non litiges cum homine linguato, et non strues in ignem illius ligna . Profecto, qui pungentes altercationum aculeos non cauerit, pręceps agatur necesse est in perpetuam inquietudinem mentis pariter et corporis. Et hoc quoque Salomonis sententia astruemus: Vir sapiens, inquit, si cum stulto

si cum stulto contenderit, siue irascatur siue irrideat, non inueniet requiem . Modis omnibus igitur enitamur, ut a uelitationibus ac iurgiis alieni pacem tranquillitatemque possideamus, uel Apostolo hortante, qui ait: Obsecro uos, fratres, per nomen Domini nostri Iesu Christi, ut idipsum dicatis omnes, et non sint in uobis schismata . Mala est luxuria, mala auaritia, mala uentris ingluuies, malum ocium, sed tamen

eleganter definiuit Augustinus dicens: Pax est serenitas mentis, tranquillitas animi, simplicitas cordis, amoris uinculum, consortium charitatis. Nec poterit , inquit, ad hęreditatem Domini peruenire, qui testamentum pacis noluerit obseruare. Nec potest concordiam habere cum Christo, qui discors uoluerit esse cum Christiano. Concordes autem erimus, si dabimus operam, ne ab iis, quę a Domino nobis pręcepta sunt,

animi, simplicitas cordis, amoris uinculum, consortium charitatis. Nec poterit , inquit, ad hęreditatem Domini peruenire, qui testamentum pacis noluerit obseruare. Nec potest concordiam habere cum Christo, qui discors uoluerit esse cum Christiano. Concordes autem erimus, si dabimus operam, ne ab iis, quę a Domino nobis pręcepta sunt, discedamus dicente Dauid: Pax multa diligentibus legem tuam, et non est illis

FVGIENDOQVE Quoniam uero in uia Dei ambulare uolentibus nobis, id est, pie et innocenter uiuere, multum interest nosse, quorum consuetudine consortioque uti debeamus, hoc nunc docere aggrediemur commemorantes tum eorum, qui male sibi hac in parte consuluerunt, ruinam tum eorum, qui bene, utilitatem atque profectum. Iam prima hominum, quoniam callidissimi serpentis colloquio usi sunt, uirulentis mortiferisque

nobis, id est, pie et innocenter uiuere, multum interest nosse, quorum consuetudine consortioque uti debeamus, hoc nunc docere aggrediemur commemorantes tum eorum, qui male sibi hac in parte consuluerunt, ruinam tum eorum, qui bene, utilitatem atque profectum. Iam prima hominum, quoniam callidissimi serpentis colloquio usi sunt, uirulentis mortiferisque suasionibus solicitati a mandato Dei desciuerunt et amissa paradisi

colloquio usi sunt, uirulentis mortiferisque suasionibus solicitati a mandato Dei desciuerunt et amissa paradisi amoenitate ad huius uitę miserias redacti sunt. Hinc discitur nequaquam miscendos esse sermones cum iis, qui sibi uidentur sapientes et dedignati cum multis, quę uera sunt, sentire captiosis argumentorum sophismatibus peruertere fidelium simplicitatem moliuntur. Foeminarum quoque uti familiaritate quis tuto poterit, si earum

crimen, Salomonem sapientissimum ad simulacrorum cultum? Ideo ipse in Prouerbiis uociferatur et clamat: Longe fac ab ea uiam tuam, et ne appropinques foribus domus eius! Nemo uerius iudicat periculum quam qui expertus est damnum. Tobias, cum filium suum in Mediam mittere uellet: Perge nunc, inquit, et inquire tibi aliquem fidelem uirum, qui eat tecum . Quem ille inuentum percunctatus est, unde esset et an

ne appropinques foribus domus eius! Nemo uerius iudicat periculum quam qui expertus est damnum. Tobias, cum filium suum in Mediam mittere uellet: Perge nunc, inquit, et inquire tibi aliquem fidelem uirum, qui eat tecum . Quem ille inuentum percunctatus est, unde esset et an uiam, quę in Mediam ducit, sciret. Huius exemplo eos nobis comites admittere debemus, quorum nota est fides et compos ueri scientia, nequando errore

hominum se implicuit colloquiis compulsusque est negare se illum nosse, quem paulo ante Dei uiuentis filium confessus fuerat. Corrumpunt itaque, ut Paulus ait, bonos mores confabulationes pessimę . Et, qui tangit picem, inquinabitur ab ea. Iccirco Dominus noster petenti Discipulo, ut abiens parentaret patri, non permisit, ne infidelium cognatorum, quos affore funeri necesse erat, consortio

consortio macularetur. Sine, inquit, mortui sepeliant mortuos suos, tu me sequere! Quia scilicet ego uita sum, mecum uiue et dimitte mortuos, ne forte et ipse simul moriaris. Ab iis etiam, qui heresi aliqua deprauati sunt, ut declinemus, ipsa sanctorum exempla nos monent. Ioannes apostolus balnea cum discipulis ingrediens, ut eos, qui illo conueniunt, Euangelium doceret, uidit inter lauantes Cherintum

dimitte mortuos, ne forte et ipse simul moriaris. Ab iis etiam, qui heresi aliqua deprauati sunt, ut declinemus, ipsa sanctorum exempla nos monent. Ioannes apostolus balnea cum discipulis ingrediens, ut eos, qui illo conueniunt, Euangelium doceret, uidit inter lauantes Cherintum hereticum atque inde relato statim gradu ad suos conuersus: Fugiamus hinc , ait, ne balnea nos opprimant ruina, in quibus

Amplius aliquid dicam: Etiam cum fidelibus mundana tractantibus religioso uiro periculosa est conuersatio. Antonium, abbatem Alexandrinum, dicere solitum ferunt non expedire Christi seruis eorum, qui seculo seruiunt, domos frequentare aut consuetudine uti; sicut enim pisces de aqua eductos continuo languescere et emori solere, ita monachum extra coenobii septa uagantem, si quicquam confabulationi uacuerit alienorum, ad

discessit atque ad monasterium rediens rem, quę sibi contigerat, ut cęteri cauerent, indicauit. Ouis quippe, quę de ouili egreditur, lupi morsibus patet. Sed profecto, sicuti secularium et potentium consortium iis, qui seculo renunciarunt, fugiendum est, ita omnibus sanctorum quęrenda familiaritas, quos uel uidisse incitamentum uirtutis est. Hilarion uisendi Antonii cupiditate ardens eremum adiit ac statim, ut illum

peccatorum corda frangit, macerat, emollit ac prorsus a uanitatibus resipiscere cogit. Confirmemus nunc diuinarum Scripturarum autoritate hoc, quod exemplis monstrauimus. Cauendum est ab iis, qui linguis suis dolose agunt, et uenenum aspidum sub labiis eorum. Tales enim auersans Propheta ac repellens clamat: Declinate a me, maligni, et scrutabor mandate Dei mei . Nec cum foeminis conuersandum est, cum

multi perierunt, et ex hoc concupiscentia quasi ignis exardescit . Et rursum: Cum aliena muliere ne sedeas omnino, nec accumbas cum ea super cubitum . Sed neque illorum consuetudine utendum est, qui malignis sugillationibus lacerant famam aliorum. Antistes enim sapientię Salomon in Prouerbiis ait: Remoue a te os prauum, et detrahentis labia sint procul a te!

Salomon: Noli, inquit, amicus esse homini iracundo neque ambules cum uiro furioso, ne forte discas semitas eius et sumas scandalum animę tuę . Neque cum superbis esse communicandum, quia dicitur: Qui communicauerit superbo, induet superbiam . Neque cum rationis impote ac deliro. Ait enim Scriptura: Cum stulto ne multum loquaris, et cum insensato ne abieris!

superbo, induet superbiam . Neque cum rationis impote ac deliro. Ait enim Scriptura: Cum stulto ne multum loquaris, et cum insensato ne abieris! Neque cum iis, qui semper iocis cachinnisque indulgent scurrilique leuitate iugiter delectantur, quando quidem Hieremias propheta gloriatur dicens: Non sedi cum concilio ludentium . Et Salomon ipse dicit: Risum reputaui

errorem et gaudio dixi, quia frustra deciperis . Et iterum: Cor, inquit, sapientium, ubi tristitia est, et cor stultorum, ubi lętitia est . Ab infidelium pręterea consortio nos amoliri oportet, qui ad Ecclesiam conuerti neglexerint, Apostolo dicente: Nolite iugum ducere cum iniquitate. Aut quę societas luci ad tenebras? Quę conuentio Christi ad Belial? Aut quę pars fideli cum infideli? Quis consensus

Belial? Aut quę pars fideli cum infideli? Quis consensus templo Dei cum idolis? Et Dominus in Euangelio: In uiam gentium, inquit, ne abieritis . Eadem quidem ratione neque iis, qui heresi aliqua deprauati sunt, familiater utendum erit. Nam hoc quoque Paulus apostolus admonet et hortatur dicens: Subtrahatis uos ab omni fratre ambulante inordinate et non secundum, traditionem, quam acceperunt

Hereticum hominem post unam et secundam correptionem deuita . Ioannes quoque apostolus: Siquis uenit ad uos, inquit, et hanc doctrinam non affert, nolite recipere eum in domum nec »Aue« ei dixeritis. Qui enim dicit illi »Aue«, communicat operibus eius malignis . Postermo ab omnium illorum conuersatione secedendum est, qui uitiis assueti pertinaciter

nolite recipere eum in domum nec »Aue« ei dixeritis. Qui enim dicit illi »Aue«, communicat operibus eius malignis . Postermo ab omnium illorum conuersatione secedendum est, qui uitiis assueti pertinaciter obdurant corrigique et emendari omnino nolunt. Pręceptum quippe Domini est: Qui neque Ecclesiam audire uoluerit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus . Et ii quidem sunt, qui nihil

Postermo ab omnium illorum conuersatione secedendum est, qui uitiis assueti pertinaciter obdurant corrigique et emendari omnino nolunt. Pręceptum quippe Domini est: Qui neque Ecclesiam audire uoluerit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus . Et ii quidem sunt, qui nihil prę se neque Christiani pręter nomen neque hominis pręter figuram gerunt. Cum quibus una accumbere Paulus uetat

est, qui uitiis assueti pertinaciter obdurant corrigique et emendari omnino nolunt. Pręceptum quippe Domini est: Qui neque Ecclesiam audire uoluerit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus . Et ii quidem sunt, qui nihil prę se neque Christiani pręter nomen neque hominis pręter figuram gerunt. Cum quibus una accumbere Paulus uetat dicens: Si is, qui frater nominatur inter uos, est fornicator aut auarus aut idolis seruiens

audire uoluerit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus . Et ii quidem sunt, qui nihil prę se neque Christiani pręter nomen neque hominis pręter figuram gerunt. Cum quibus una accumbere Paulus uetat dicens: Si is, qui frater nominatur inter uos, est fornicator aut auarus aut idolis seruiens aut maledicus aut ebriosus aut rapax, cum huiusmodi nec cibum sumite . De iis et in Prouerbiis dicitur: Ne emuleris uiros malos nec

Hi sunt membra illa, quę scandalizant, et iccirco abscindi proiicique iubentur, ut potius sine illis uitam ingrediamur ęternam quam simul cum illis mittamur in gehennam ignis inextinguibilis. Discedite igitur a nobis omnes, qui operamini iniquitatem! Modicum fermentum totam massam corrumpit. Nihil tam perniciosum est quam societas hominum perditorum. His itaque caute sapienterque repudiatis ad illos conuerti, illis inherere, ab illorum latere

uersari possimus, uideamus, quo indumentorum genere qualiue corporis cultu usi sint, ut eodem et ipsi utamur, nequando cum rubore audiamus: Amice, quomodo hoc intrasti non habens uestem nuptialem? Sed profecto, qui spiritalibus uirtutum indumentis animam suam tegere et ornare student, non opus habent corporis indumentis nisi quantum naturę necessitas requirit. Adam et Eua in paradiso nudi erant. Tunc illis parandę uestis cura

inter natos mulierum, de pilis camellorum uestem contextam et pelliceam zonam circa lumbos habuisse dicitur. Et de illo ad turbam Dominus: Quid existis, ait, in desertum, uidere? Hominem mollibus uestitum? Ecce, qui mollibus uestiuntur, in domibus regum sunt . Aspera utique uestis et cilicina continentioris uitę indicium est, mollis et delicate lasciuioris. Et ut habitacula quoque de moribus hominum nonnihil attestari

regum. In his nanque uoluptatis mundanę mancipia uersari solent, in illo Christi serui. Apostolis in Euangelio iussum legimus, ne soliciti essent in perquirendis, quibus operirentur, sed confiderent in eo, qui lilia, id est, momentaneam creaturam tam eximio uestit candore, multo magis uestiturum ipsos, quos ad imaginem suam rationis capaces ęternęque uitę destinatos condiderit: Quęrite, inquit, primum regnum Dei

et palium, nihil aliud calciamenti pręter caligas. Illud in Clementis libro relatum dicunt, hoc in Apostolicis Actis legimus dicente ad eum angelo: Pręcingere et calcea et caligas tuas! Rideant hanc tenuitatem, qui ignorant Ecclesiam, ab ipso fundatam, olim in paupertate gloriantem, postquam cumulari diuitiis coeperit, uirtutibus decreuisse. Nemo diuitum nunc ęgrotos uerbo sanat, tunc autem seminudi pontifices etiam mortuos

ipsum deposuit. Nec unquam deinde asperius indumentum quam cęteri fratres ferre uoluit, ne forte illis pręstare sanctitate uideretur, quorum seipse minimum reputaret. Stephano abbati, Grandimontensis ordinis autori, qui in Mureto *corr. ex Moreto , Aquitanię monte, uitam solitariam duxit, tametsi rudis modicusque amictus fuerit, hoc tamen admirationem auget, quod sub eodem

nunquam tonsę contexerant. Et hunc Pafnutius inter bestias incedentem cum uidisset, syluestre magis quam humanum animal ratus expauit. Mox, cum loquentem attendisset, agnouit Dei seruum simulque didicit satis indutum esse, qui cum Christo nudus esset. Honophrius itidem nudus in ulteriori deserto ab eodem Pafnutio repertus uerenda tantummodo foliis arborum operuerat. Consumptis enim uestibus, quę secum attulerat, alia deinde, quam quę natura

prębuit mirandę sanctitatis. Quid est autem, quod Paulus apostolus ad Timotheum scribens uelle se dicat, ut mulieres orent in habitu ornato? Nunquid in sericis aut purpura eas orare pręcipit? Minime quidem, quippe qui habitum istum continuo temperauit subiungens: cum uerecundia et sobrietate ornantes se, ut scilicet uerecundia luxum declinet et modum seruet sobrietas; non in tortis crinibus, inquit, aut auro, aut

cęteręque uirtutes, non aurum, non gemmę, non sericum, non purpura. Nam et Petrus apostolus: Sit, inquit, non extrinsecus capillatura aut circumdatio auri aut indumentum uestimentorumque cultus, sed qui absconditus est cordis homo in incorruptibilitate quieti et modesti spiritus, qui est in conspectu Dei locuples . Alium ergo quam spiritalem cultum atque ornatum quęrentibus, quid Dominus per prophetam minetur,

apostolus: Sit, inquit, non extrinsecus capillatura aut circumdatio auri aut indumentum uestimentorumque cultus, sed qui absconditus est cordis homo in incorruptibilitate quieti et modesti spiritus, qui est in conspectu Dei locuples . Alium ergo quam spiritalem cultum atque ornatum quęrentibus, quid Dominus per prophetam minetur, operęprecium est audire. Dixit Dominus Deus, inquit: Pro eo, quod eleuatę

oculos tuos, frustra componeris. Contempserunt te amatores tui, animam tuam quęrent . Et ut breuiter discamus, quantum obsit elegans preciosumque uestimentum aut quantum prosit humile et despectum, diues ille, qui purpura et bysso induebatur, sepultus est in inferno, mendicus autem Lazarus, qui nihil pene, quo indueretur, habebat, ab angelis sublatus et in Abrahę sinu collocatus. Tantaque repente facta est rerum statusque

tuam quęrent . Et ut breuiter discamus, quantum obsit elegans preciosumque uestimentum aut quantum prosit humile et despectum, diues ille, qui purpura et bysso induebatur, sepultus est in inferno, mendicus autem Lazarus, qui nihil pene, quo indueretur, habebat, ab angelis sublatus et in Abrahę sinu collocatus. Tantaque repente facta est rerum statusque commutatio, ut et temporalibus deliciis ęterna succederent supplicia et temporali miserię

operari, nec manducet . Rursumque in Actis ad maiores natu ecclesię, quae Ephesi erat, loquens ait: Argentum et aurum aut uestem nullius concupiui, sicut ipsi scitis, quoniam ad ea quę mihi opus erant, et iis qui mecum sunt, ministrauerunt manus istę. Omnia ostendi uobis, quoniam sic laborantes oportet suscipere infirmos ac meminisse uerbi Domini Iesu, quoniam ipse dixit: Beatius est magis dare quam accipere . His

inquietatus, relicto monasterio ulteriorem eremum petit ac, ne fratres uictum ipse deferendo uexarentur (tridui enim itinere ab eis distabat) terram coluit sementemque fecit et holuscula plantauit, ut etiam iis, qui inuisendi gratia eo accessissent, ad conuescendum satis esset. Siquid insuper ocii suppeteret, sportulas de palmarum foliis texebat, ut suo potius labore quam alieno impendio sibi necessaria in solitudine compararet.

gratia eo accessissent, ad conuescendum satis esset. Siquid insuper ocii suppeteret, sportulas de palmarum foliis texebat, ut suo potius labore quam alieno impendio sibi necessaria in solitudine compararet. Eos autem, qui nihil agendo nihil sibi defuturum sperant, pręsumptione falli Ioannis abbatis monstrabimus exemplo. Huic in Scythiotica eremo ętatem agenti incidit in animo, ut diuinę contemplationi absque aliqua corporis operatione

festinet. Correctus igitur Ioannes diuina deinceps negocia fabrilis operis uicissitudine impensius est executus et, quantum sua pręsumptione lapsus fuerat, tantum consilio alieno usus profecit. Ioannes, alius abbas, qui in Thebaidis eremo uitam duxit, singulis Dominicis diebus pane ab angelo delato se sustentasse perhibetur, cęteris uero diebus fiscellas texendo uictum sibi parauisse. Quod si et aliis diebus, quemadmodum Dominico,

monachos ita institutos esse accepimus, ut manuum mercede sibi in diem alimenta conquirerent. Eosdem, cum in agris tempestiua messis esset, operam locare et, quicquid stipis inde exegissent, totum indigentibus (hisque maxime qui uinculis publicis arctati erant) erogare atque distribuere consueuisse. Sic illi ne minimam quidem partem desidię dabant. Pręcipueque largiendo, cum quicquam sibi superesset, pietatem excolebant, sed nec minus

ędificauerat, cum Guidone nepote Deo seruiens, postquam egere coepisset, a Batylda regina diuinitus monita plaustrum cibariis onustum accepit. Sed deinceps de operibus manuum uictui suo necessaria suppeditauit. Quod si is, qui, dum penuria premeretur, Dei erga se benignitatem expertus fuerat, manualem laborem non detrectauit, ne tentare uideretur benefactorem suum in eo exigendo, quod ipse sibi pręstare posset, uis tu necessitati tuę non

expertus fuerat, manualem laborem non detrectauit, ne tentare uideretur benefactorem suum in eo exigendo, quod ipse sibi pręstare posset, uis tu necessitati tuę non succurrere laborando, cum possis, quasi dignus, qui ab angelis, non ab hominibus pascaris? At ob hoc ipsum to indignum statuis, quod pręsumptione utaris teque marcescere ocio sinas. Quod quidem cauens Venerius abbas, dum solitarius in Palmaria insula, quę a

dignus appareret, cuius exemplo cęteri uiuerent, miraculis nobilitatus est. Nunquam autem magis patet uanis cogitationibus mens nostra, quam cum ocio corpus ipsum indulget. Et hoc quidem Antonii exemplo probare possumus. Qui quondam solitudinis tedio affectus, cum dubius animi ęstuaret, clamare coepit: »Salvari cupio, Domine, et ecce cogitationes meę mihi aduersantur.« Mox, ubi de cęlla prodiit, conspexit hominem monachali habitu

aliud illum cogitasse, quam quod manibus fabricaret. Manus quidem labori intentę erant, sed mens diuinis meditationibus assueta ad Deum tollebatur et eius desyderio accensa a fletu temperare non poterat. O cęlestem uirum, qui etiam inter laborandum futurę beatitudinis dulcedinem degustabat. Philoromus *corr. ex Phyloronius presbyter, dum in quodam Galatię **corr. ex Gallicię

perfrui meruit, martyrum coronam adeptus, non quod martyrium passus esset, sed quod pares martyrio pro Christo susceperit labores. Archebio Cassianus refert, quod, dum adhuc in coenobio cum fratribus uersaretur, laborem, qui ibi omnes suis horis exercebantur, sibi duplicando pro matre creditori satisfecerit, cum ipsa ob inopiam soluendo non esset. At neque patrem neque matrem agnouerat, dum religionem profiteretur. Tunc uero matrem se habere

satisfecerit, cum ipsa ob inopiam soluendo non esset. At neque patrem neque matrem agnouerat, dum religionem profiteretur. Tunc uero matrem se habere intellexit, cum illam egestate liteque coarctari vidit, ut ei scilicet, qui parentes honorare iussit, obediret, cuius amore et ipsam reliquerat et patrem. Archebius igitur pręceptum Domini seruauit matri oppressę subueniendo, ocio locum non dedit laborem super laborem cumulando, religionis cultum

elegit sedens secus pedes Domini et audiens uerbum illius.« Post hęc, cum hora coenę ex industria ipsum non uocassent, ubi coenatum est, miranti ac quęrenti, cur ita se praetermisissent, abbas respondit ratos fuisse ipsi, qui se totum spiritalem profiteretur, cibo potuque minime opus esse. Tunc demum illo errorem confitente subiunxit: »Scias igitur Mariam etiam Marthę ministerio indigere auxilloque iuuari.« Ob hoc

Paulus apostolus castigat corpus suum et in seruitutem redigit, ne forte, cum aliis prędicauerit, ipse reprobus inueniatur. Ad hęc angelus Sathanę colaphizat eum, ne reuelationum magnitudine extollatur. Et, si illi, qui uas electionis erat, in quo Spiritus Sanctus habitabat, non fuit satis peregrinando prędicandoque fatigari et ubique sęuientibus persecutionis procellis iactari atque concuti, sed ad domandos corporis census aculeosque

corporis imperio se subditum iri timebit, si in eo castigando non ęque solicitus fuerit? Thomas, Cantuariensis archiepiscopus, tunicam et femoralia poplitum tenus cilicina sub uestimentis gestauit. Quippe indignum se, qui Ecclesię pręesset, arbitratus est, nisi et membris suis pręese posset. Membra igitur tegminis asperitate contrite sibi subiicere studuit, nequando ipse illis subiectus appetitum illorum sequi cogeretur, non suum.

ipse illis subiectus appetitum illorum sequi cogeretur, non suum. Maglorius *corr. ex Maiorus quoque, in insula Britannię Sargia **cor. ex Sarina episcopus, qui episcopali dignitati solitudinis pręposuit humilitatem, spretis honoribus eremum penetrans, pręter incredibilem cibi potusque abstinentiam, semper cilicio est usus. Et quia uirgo fuerat, uirginitati inimicam

pręposuit humilitatem, spretis honoribus eremum penetrans, pręter incredibilem cibi potusque abstinentiam, semper cilicio est usus. Et quia uirgo fuerat, uirginitati inimicam indumentorum mollitiem declinauit. Qui enim mollibus uestiuntur, in domibus regum sunt. Eadem cilicii gestatio Eadmundum, Cantuariensem archiepiscopum, commendat, et hoc plus adiicitur, quod quadragesimę diebus pro cilicio loricam plumbo

quodam instinctu duo ista sibi inuicem aduersantur, et alterius uis alterius debilitate constat. Diuus Hieronymus in eo libello, quem ad uirgines Deo sacratas conscripsit, uidisse se in eremo affirmat unum ex monachis, qui a seniore iussus pręgrandem lapidem iam octo annos bis in die per tria fere milliaria gestauerat in scapulis, ita alacri animo, ut intermedio tempore semper nova sibi iniungi opera ultro patrem rogaret. Haud irritus hic

macerandi corporis genus, quod a Bonifacio, Mysię Inferioris archiepiscopo, seruatum legimus non est silentio prętermittendum. Ferunt enim, cum ad illas gentes Christum euangelizaturus proficisceretur, equitantibus iis, qui cum illo erant, ipsum medio brumę tempore sine equo nudis pedibus incessisse. Et cum ad montium asperiora itinera peruenissent, equum conscendisse, sed tamen calciamenta minime induisse, ita ut sęuiente hyeme et niue,

minime induisse, ita ut sęuiente hyeme et niue, quę pedibus inciderat, gelascente plantas de stapede amouere nequiuerit, donec aqua feruente superinfusa glacies solueretur. Hanc in illo algoris patientiam imitentur, qui bullientem in medullis libidinis, ęstum cupiunt extinguere. Frigescente enim corpore facile et ipsa frigebit Venus. Iccirco fortasse et Hospitius, apud Nuceriam solitarius (ut Paulus, qui Longobardorum historiam

illo algoris patientiam imitentur, qui bullientem in medullis libidinis, ęstum cupiunt extinguere. Frigescente enim corpore facile et ipsa frigebit Venus. Iccirco fortasse et Hospitius, apud Nuceriam solitarius (ut Paulus, qui Longobardorum historiam scripsit, refert) ferro solido lumbos nudos pręcinxerat, ut scilicet eam corporis partem magis attereret, unde magis uoluptatis motum exurgere solere sciret. Virtus enim eius in lumbis eius, et

per uisum agitato reuocandus quęreretur, in cisterna sicca inuentum atque ad monasterium reductum ostendit Deus, quanti talem in illo uitę austeritatem faceret, sine cunctatione disponendo, ut ab his ipsis honoraretur, qui expulerunt. Pater etiam Minorum Franciscus, quam in se durus extiterit, cum sępe aliis tum illo potissimum tempore monstrauit, quando connubii cogitationibus eum impugnari contigit. Sibimet enim iratus, proiectis

an cilicio usa sit uel flagellis, sed affirmare ausim tantam hanc oculorum continentiam difficilius obseruari posse quam cilicium flagellaque tolerari. Huius exemplo constanter depugnandum est cum sensuum nostrorum affectibus, qui ab illicitis, nedum a uanis, auerti nullo modo possunt, nisi subdatur et laboribus corpus et animus Deo. Cęterum corpus ipsum ita affligendo moderari debemus, ut rationi pareat, non ut

adiuuante inchoabimus. Sed ne pręcedentem materiam nimis cito reliquisse uideamur, adhuc de ipsa corporis castigatione, quod restat, loqui pergemus. Et primum quidem illam, quę ieiuniis constat, explicare aggrediemur, ut, qui uolent hac quoque in parte sanctorum uitam speculari, cibi potusque abstinentia rite seruata, ad illud tandem spiritale a Deo electum ieiunium, quod est uitiorum derelictio assumptioque uirtutum, facilius peruenire possint,

respiciens Deus, Philistinorum in Masphat exercitum in ipsos iam irruentem repenti fragore tonitruque perterruit et in fugam conuertit. Si sic stat pro ieiunantibus et orantibus Dominus, quia a tentationibus superatur, nisi qui neutrum diligenter exequitur? Saulis item regis edictum obseruans populus Israhel, quo die nihil comedit, ingentes Philistinorum copias, quas paulo ante metu perculsus fugerat, fugientes

saturitas ieiunio. Iosaphat etiam, Iudę regem, legimus ieiunium cunctis, quibus pręerat, indixisse, cum Moab et Ammon et Idumei innumera pene multitudo contra illum uenientes mutuis inter se uulneribus concidere. Et qui cibo uacui erant, non tentato pugnę periculo repleti sunt spoliis inimicorum. Achab rex, scelere quondam quam regno insignior, impietatis suę poenam, sacco et ieiunio humiliatus, distulit in posteros. Illo defuncto

est. Ioram filius a Iehu sagitta percussus periit. Iezabelem uxorem ui de fenestra pręcipitatam equorum ungulę contriuerunt, contritam dilacerauerunt frustatim canes, reliqui septuaginta filii in Samaria occisi sunt. Et qui in Iezrahel de domo eius erant, omnes Iehu regnante interempti et omne prorsus genus Achab internitione sublatum. Tantam suorum ruinam, tam miserabile spectaculum uidisset ipse (sicuti per prophetam interminatus fuerat

quod messoribus coxerat, et refocillatus est. Ieiunus igitur Daniel sacramenta discit, leonum ferociam domat, prandium diuinitus missum accipit. Denique de fouea, in quam proiectus fuerat, liberator. Et qui Deum Israhel prędicanti non crediderant, saluato credidere, mirantes et confitentes uerum timendumque esse Deum Danielis. At uero prophetes ille de Hierusalem ueniens in Bethel, cum alterius fraude

Danielis. At uero prophetes ille de Hierusalem ueniens in Bethel, cum alterius fraude mendacioque deceptus fregisset ieiunium, a leone (quod animalis genus ieiunanti Danieli pepercerat) suffocatus periit. Qui tamen, dum ieiunium seruabat, manum Hieroboam regis, ipsum ferire uolentis, arescere fecerat et arefactam, cum illum poenituisset, rursum sanitati restituerat. Tanta itaque ieiunantis uirtus fuit, quanta soluentis ieiunium

cum in monte transformatus totus Diuinitatis suę luce resplenduisset, Moysen et Heliam iuxta se apparere fecit, quia et ipsi aliquando quandragenarii ieiunii obseruatores extiterant, ut ex hoc nobis insinuaret eos, qui libenter ieiunauerint, suo glorioso consortio esse dignos. Quid est autem, quod, cum Discipulis orandi rationem tradidisset, continuo ieiunandi documenta ingessit, nisi quia illa demum fortis et efficax est

hypocritę tristes . Et ut potius sub aliquo iocunditatis uelo lateat alios corporis nostri maceratio: Tu, inquit, cum ieiunas, unge caput tuum et faciem tuam laua, ne uidearis hominibus ieiunans, sed Patri tuo, qui est in absconso. Et Pater tuus, qui uidet in absconso, reddet tibi . Phariseorum *corr. ex Palestinorum ista mollities erat, cum festum agerent, caput unguentis delibutum et lotam pręferre

sub aliquo iocunditatis uelo lateat alios corporis nostri maceratio: Tu, inquit, cum ieiunas, unge caput tuum et faciem tuam laua, ne uidearis hominibus ieiunans, sed Patri tuo, qui est in absconso. Et Pater tuus, qui uidet in absconso, reddet tibi . Phariseorum *corr. ex Palestinorum ista mollities erat, cum festum agerent, caput unguentis delibutum et lotam pręferre faciem. Non ista facienda, dum ieiunatur,

eremum penetrans, quemadmodum ferrum malleis, ita semet cudere coepit ieiuniis. Atque a Deo omni morum sanctitate limatus et expolitus euasit, ut etiam ipse nihil unquam degustaret pręterquam Dominicis diebus panem illum, qui de cęlo descendit. Quem qui digne manducauerit, non esuriet in ęternum. Pesium * corr. ex Epesium anachoretam annos quadraginta, quos in Scythiotica eremo peregit, sol non uidit manducantem. Nunquam

ferrum malleis, ita semet cudere coepit ieiuniis. Atque a Deo omni morum sanctitate limatus et expolitus euasit, ut etiam ipse nihil unquam degustaret pręterquam Dominicis diebus panem illum, qui de cęlo descendit. Quem qui digne manducauerit, non esuriet in ęternum. Pesium * corr. ex Epesium anachoretam annos quadraginta, quos in Scythiotica eremo peregit, sol non uidit manducantem. Nunquam enim ante uesperum quicquam

ab eis tangeretur, uiduata, octauum Tobiam triduano ieiunio seruauit incolumem. Cumque coniugum suorum interfectrix diceretur, omni penitus probro, dum ieiunasset et orasset, meruit liberari. Ipse denique Asmodeus demon, qui ipsos septem uiros interemerat, unius mulieris uictus ieiunio religatur in deserto amittitque nocendi facultatem, qui habuerat occidendi. Ieiunabat Iudit omnibus diebus uitę suę, et Assyriorum exercitu fit fortior.

diceretur, omni penitus probro, dum ieiunasset et orasset, meruit liberari. Ipse denique Asmodeus demon, qui ipsos septem uiros interemerat, unius mulieris uictus ieiunio religatur in deserto amittitque nocendi facultatem, qui habuerat occidendi. Ieiunabat Iudit omnibus diebus uitę suę, et Assyriorum exercitu fit fortior. Ozias, Bethulię princeps et qui cum illo erant, iam se suaque dedere hosti decreuerant, quem illa

mulieris uictus ieiunio religatur in deserto amittitque nocendi facultatem, qui habuerat occidendi. Ieiunabat Iudit omnibus diebus uitę suę, et Assyriorum exercitu fit fortior. Ozias, Bethulię princeps et qui cum illo erant, iam se suaque dedere hosti decreuerant, quem illa interemit. Itaque, quos arma a seruitutis iugo defendere non ualebant, unius foeminę ieiunio et orationibus munitę uirtus liberauit.

panis fuit. Ideo Dominus in Euangelio: Attendite, inquit, uobis, ne forte grauentur corda uestra in crapula et ebrietate et curis huius uitę, et superueniat in nos repentina dies illa. Et: Vę uobis, qui saturati estis, quia esurietis! Mediocritate igitur opus est, ut nec nimium nec parum cibis abstineamus. Alterum seipsum incaute perdere est, alterum uentri, non Deo seruire est. Omni

patris tui. Ad hęc, nequid simulate, nequid iactanter fiat: Nolite ieiunare, inquit, sicut usque ad diem hanc, ut audiatur in excelso clamor uester. Tales quippe phariseum imitantur, qui ait: Non sum sicut cęteri homines: ieiuno bis in sabbato. Sed dum insipienter gloriatur, publicano, quem despexerat, factus est deterior. Hos et per Zachariam arguit Dominus dicens: Cum ieiunaretis et

publicano, quem despexerat, factus est deterior. Hos et per Zachariam arguit Dominus dicens: Cum ieiunaretis et plangeretis, nunquid ieiunium ieiunastis mihi? Non enim Deo et iustitię, sed uanitati ieiunant, qui ieiunando hominum rumusculos et inanes gloriolas aucupantur et dici, quam esse Sancti malunt. Qui sępe quidem, ut se efferant, aliis detrahunt nec Apostolum audiunt dicentem: Qui non manducat, manducantem non

Cum ieiunaretis et plangeretis, nunquid ieiunium ieiunastis mihi? Non enim Deo et iustitię, sed uanitati ieiunant, qui ieiunando hominum rumusculos et inanes gloriolas aucupantur et dici, quam esse Sancti malunt. Qui sępe quidem, ut se efferant, aliis detrahunt nec Apostolum audiunt dicentem: Qui non manducat, manducantem non iudicet. Tu qui es, inquit, qui iudicas alienum seruum? Domino suo stat aut cadit. Stabit

Deo et iustitię, sed uanitati ieiunant, qui ieiunando hominum rumusculos et inanes gloriolas aucupantur et dici, quam esse Sancti malunt. Qui sępe quidem, ut se efferant, aliis detrahunt nec Apostolum audiunt dicentem: Qui non manducat, manducantem non iudicet. Tu qui es, inquit, qui iudicas alienum seruum? Domino suo stat aut cadit. Stabit autem; potens est enim Deus statuere illum.

hominum rumusculos et inanes gloriolas aucupantur et dici, quam esse Sancti malunt. Qui sępe quidem, ut se efferant, aliis detrahunt nec Apostolum audiunt dicentem: Qui non manducat, manducantem non iudicet. Tu qui es, inquit, qui iudicas alienum seruum? Domino suo stat aut cadit. Stabit autem; potens est enim Deus statuere illum. Sint igitur examinata, sobria, pura, simplicia, humilia

et inanes gloriolas aucupantur et dici, quam esse Sancti malunt. Qui sępe quidem, ut se efferant, aliis detrahunt nec Apostolum audiunt dicentem: Qui non manducat, manducantem non iudicet. Tu qui es, inquit, qui iudicas alienum seruum? Domino suo stat aut cadit. Stabit autem; potens est enim Deus statuere illum. Sint igitur examinata, sobria, pura, simplicia, humilia ieiunia, non

cupida, alienę inuida et liuoris magis quam abstinentię pallore infecta. Caput II / DE CIBI POTVSQVE VILITATE AC PARSIMONIA Quanta autem ii, qui Deo, non mundo seruiebant, cibi ac potus uilitate parsimoniaque usi sint, et iam ieiunia eorum explicando diximus et nunc privatim plenius dicemus, ut uictum illorum contemplantes dapsiles helluonum coenas et immoderatas

potest, abstineant nec quicquam, quod ab uua expressum est, bibant, uuas pręterea neque recentes neque siccas gustent cunctis diebus, quibus ex uoto Domino consecrate fuerint. Quod si ista perfectio eos etiam decuit, qui ad tempus se Dei seruitio dedicabant, quanto magis nostris conuenit, qui perpetuam seruitutem uouent? Et illis quidem matrimonii ius erat, nostri uero maxime castitatem profitentur. Quid autem tam castitati contrarium quam

uuas pręterea neque recentes neque siccas gustent cunctis diebus, quibus ex uoto Domino consecrate fuerint. Quod si ista perfectio eos etiam decuit, qui ad tempus se Dei seruitio dedicabant, quanto magis nostris conuenit, qui perpetuam seruitutem uouent? Et illis quidem matrimonii ius erat, nostri uero maxime castitatem profitentur. Quid autem tam castitati contrarium quam uinum, in quo est luxuria? Salomon, sapientia plenus, sapientiorem se

induxerit rituque eorum spreto atque despecto semper legitima Dei sui seruarit. Daniel, Ananias, Missahel, Azarias, et ipsi Babylone captiui, contempta regis mensa legumina comedunt et aquam bibunt et eis, qui regiis epulis enutriti erant, apparent rubicundiores obesioresque. Atque his ipsis, qui legumina carnibus et aquam uino prętulerunt, a Deo datam scientiam legimus et disciplinam in omni libro et sapientia, Danieli autem

seruarit. Daniel, Ananias, Missahel, Azarias, et ipsi Babylone captiui, contempta regis mensa legumina comedunt et aquam bibunt et eis, qui regiis epulis enutriti erant, apparent rubicundiores obesioresque. Atque his ipsis, qui legumina carnibus et aquam uino prętulerunt, a Deo datam scientiam legimus et disciplinam in omni libro et sapientia, Danieli autem intelligentiam omnium uisionum et somniorum. Denique omne uerbum sapientię et

in omni libro et sapientia, Danieli autem intelligentiam omnium uisionum et somniorum. Denique omne uerbum sapientię et intellectus, quod sciscitatus est ab eis rex, inuenit in eis decuplum super cunctos ariolos et magos, qui erant in uniuerso regno eius. Certe neque legumina, amara sunt neque aqua acerba, et si essent, nonne tanta mercede pręoptanda ac pręsumenda fuissent? Alibi Daniel ipse: Panem — inquit — desyderabilem non

Alibi Daniel ipse: Panem — inquit — desyderabilem non comedi, et caro et uinum non introierunt in os meum. Sed hic interim uisiones uidet, cum angelo loquitur, futura discit. Intantum Deo placent, qui talibus abstinent. Nec nos mouere debet, quod Saluator noster ad epulas ierit nuptiarum et conuiuiis interfuerit publicanorum et uorator et potator uini et peccatorum amicus a phariseis appellatus sit. Non,

publicanorum et uorator et potator uini et peccatorum amicus a phariseis appellatus sit. Non, ut se pasceret, hoc egit, sed ut aliis prodesset. Medicus ad curandos ęgrotos accessit, non ad inuitatores conuiua. Quippe qui, ut modestiam uictus doceret, quadraginta diebus nihil gustauit. Esurientes et sitientes beatos dixit, a muliere Samaritana potum aquę petiit, Discipulis, ut manducaret, hortantibus: Cibus meus est — respondit —

Petro quoque, apostolorum principi, post ascensionem Domini panis cum oliuis, raro cum holusculis cibus fuit, ut moderati uictus exemplum foret iis, quibus abstinentię pręcepta dabat, iam piscator hominum factus, qui fuerat piscium. Paulus apostolus ad Romanos scribens: Bonum est — inquit — non manducare carnem et non bibere uinum . Et ad Corinthios: Si esca scandalizat fratrem

uoluptate. Honoratus, Fundensis monasterii abbas (ut Gregorius refert), puerulus adhuc, a parentibus inuitatus, cum a carnibus abstineret, deridiculi gratia interrogatur, an piscari in montibus uellet, qui tam procul a mari, et fluminibus constitutus piscibus, non carne uesci optaret. Cumque ipse taceret, ecce is, qui ad aquam hauriendam perrexerat, piscem de puteo situla sublatum attulit. Quo miraculo

parentibus inuitatus, cum a carnibus abstineret, deridiculi gratia interrogatur, an piscari in montibus uellet, qui tam procul a mari, et fluminibus constitutus piscibus, non carne uesci optaret. Cumque ipse taceret, ecce is, qui ad aquam hauriendam perrexerat, piscem de puteo situla sublatum attulit. Quo miraculo effectum est, ut omnes conuiuam, cuius continentiam irriserant, uenerari inciperent. Antonium in Aegypto, Serapionem

usque ad centesimum tertium decimum, quo terris relictis ad cęlum migravit, dimidiati panis fragmentum quotidie coruo alite deferente acceptauit. In aduentu Antonii integer allatus, Deo donante quantum utrique satis esset. Qui cum comedissent, ad fontem accedentes prono ore manibus concauis aquam hauriendo sitim expulerunt. Timotheus quoque anachoreta in deserto Aegypti poenitentiam agens palmę fructibus et aqua de

erat. Pambo abbas, cum animam ageret, confessus est, quod ab eo die, quo solitudinem ingressus fuerat, panem non gustarit neque quicquam, cuius ipsum poeniteret, prolocutus fuerit, et se tamen sic e uita discedere, tanquam qui modo coepisset, non tanquam qui profecisset. Pior *corr. ex Pion abbas in Thebaidis deserto, quo minus in edendo uoluptatis caperet, deambulando sumebat cibum, aqua in potu usus,

ageret, confessus est, quod ab eo die, quo solitudinem ingressus fuerat, panem non gustarit neque quicquam, cuius ipsum poeniteret, prolocutus fuerit, et se tamen sic e uita discedere, tanquam qui modo coepisset, non tanquam qui profecisset. Pior *corr. ex Pion abbas in Thebaidis deserto, quo minus in edendo uoluptatis caperet, deambulando sumebat cibum, aqua in potu usus, quam ipse effosso puteo amaram in dulcem uerterat

comminuto factis, potu ciboque uix uncias sex appendentibus. Cęterum nunquam ante solis occasum quicquam gustasse, et neque diebus festiuis neque in grauissima febre soluisse ieiunium. Hospitius ille, qui Longobardorum in Italiam aduentum longe ante prędixit, pane et pomis uescebatur. Quadragesimę uero ieiunia herbarum tantum radicumque refectione transigebat semper abstemius. Romualdus abbas, ordinis Camaldulensis

panem et fabam aqua maceratam comedit. Maxentius, Pictauensis abbas, pane ordeaceo et aqua uictitavit. Arido in loco cum monachi siti laborarent, terram uirga percutiens fontem scaturire fecit, ut scias elementa ei seruire, qui gulę et uentri dominatur. Gregorius, Lingonensis episcopus, panes ordeaceos triticea crusta oblitos esitavit, in aquę poculum tantillum uini addere solitus, ut aqua suum saporem seruaret colore mutato. Sic occultabat

angustioris usum, ostentationem fugiens et soli Deo placere affectans, tametsi ciuitas in monte posita latere non potuit semperque fugientem sequitur gloria, sequentem fugit. Ioannem presbyterum, qui in Gallia apud Castresium pagum martyrio coronatus est, crudis herbis et aqua frigida sustentatum ferunt. Qui sponte corpus suum sic afflixerat, illud et martyrio exponere sine hęsitatione potuit, dissolui cupiens et esse

monte posita latere non potuit semperque fugientem sequitur gloria, sequentem fugit. Ioannem presbyterum, qui in Gallia apud Castresium pagum martyrio coronatus est, crudis herbis et aqua frigida sustentatum ferunt. Qui sponte corpus suum sic afflixerat, illud et martyrio exponere sine hęsitatione potuit, dissolui cupiens et esse cum Christo. Columbanus, in Gallia abbas, annis sexaginta herbis tantum ac radicibus

exponere sine hęsitatione potuit, dissolui cupiens et esse cum Christo. Columbanus, in Gallia abbas, annis sexaginta herbis tantum ac radicibus sustentatus est. Fontem de petra Deum precatus eduxit, qui hodie quoque effluit hubertim et terram irrigat. Alcibiadi martyri apud Lugdunum panis, sal aqua uictus erat. Sed tandem in carcerem trusus, ne scandalo esset iis, qui secum erant, reliqua immunda

Fontem de petra Deum precatus eduxit, qui hodie quoque effluit hubertim et terram irrigat. Alcibiadi martyri apud Lugdunum panis, sal aqua uictus erat. Sed tandem in carcerem trusus, ne scandalo esset iis, qui secum erant, reliqua immunda fortasse credituris, cum adhuc infirmi essent, nihil recusauit eorum, quibus ipsi utebantur, malens abstinentię aliquid remittere quam fidei scrupulum proximis generare, monente Apostolo ac

archiepiscopus, cum secum coenantibus uinum defecisset, sperare omnes in Domino iussit nec metuere sibi, quod sperassent, defuturum. Vixdum sermones finierat, cum nuntiatum est cados uini plenos ante ianuam, stare ipso, qui attulerat, incognito atque incerto. Neque inter conuiuantes dubitatum est, quin a Deo missi fuissent. Egidius abbas ad Rhodani ostia latebram sibi eligens, triennio nulli cognitus, cerua lac prębente nutritus est.

emanauit, cuius potu refocillatus iam confidentius ad martyrium cucurrit. Basolus quoque, Rhemensis abbas in Gallię partibus dum montem solitarius incoleret nec aquam haberet, Deum precatus fontem de rupe manare fecit, qui etiamnum fluere dicitur. Beatus etiam Franciscus, dum rustici cuiusdam sitim in solitudine miseratur, procumbens Dominum deprecatus est moxque humus fonticulum emisit, cuius haustu rusticus, qui

qui etiamnum fluere dicitur. Beatus etiam Franciscus, dum rustici cuiusdam sitim in solitudine miseratur, procumbens Dominum deprecatus est moxque humus fonticulum emisit, cuius haustu rusticus, qui iam moribundus sicco ore anhelabat, recreatus uixit. Ac ne plura eiusmodi enumerem, nudos ad prędicandum apostolos miserat Dominus, et interrogati, an missis sine sacculo et pera et calciamentis aliquid defuisset,

et abstinentia tenuari, si mens pariter intumescat superbia, hinc iam Dei seniorumque mandatis obediendi humilitatem docebimus, sanctorum sequentes uestigia. Neque enim errare poterimus, si semper eorum dirigemur exemplis, qui Deo placuerunt. Abraham, ut Deo obediret, patriam, domum cognationemque reliquerat, se suosque omnes circumcidi sustinuerat, denique filium unicum uniceque dilectum suis immolasset manibus, si Deus, quod iusserat,

In Isaac mihi promissum est semen. Quare nunc puer adhuc occidi mandatur? Non dixit: Quomodo unici filii sanguine infelix pater manus polluam? Tacitus iussa exequi maturat, ut discas non discutiendum mandatum esse eorum, qui pręsunt, sed perficiendum. Saul iussus disperdere Amalechitas, bello superatos neci dedit, Agag autem, regi eorum, pepercit. Deoque inobedientię crimen ulciscente sublatum est ab eo regnum et traditum

Syris regem eorum Benadab dimiserit illęsum, cum morte dignus esset. Et dicitur illi: Erit anima tua pro anima eius, et populus tuus pro populo eius. Ille quoque, qui eundem prophetam, ut sibi uulnus infligeret, ex Dei uoluntate imperantem ferire noluit, a leone laceratus inobedientię poenas dedit. Alter uero obediendo percutiens, seruatus est. Hinc apparet, quam grande nefas sit, ut

dedit. Alter uero obediendo percutiens, seruatus est. Hinc apparet, quam grande nefas sit, ut alicui mortalium parcas, Deo, omnium Conditori ac Domino, obsequi nolle. Iehu uero, rex Israhel, cum omnes, qui de domo Achab regis erant, iussu Domini interfecisset, continuo audire meruit: Filii tui usque ad quartam generationem sedebunt super thronum Israhel . Itaque obedientię eius meritum filiis etiam posterisque

uinum non bibunt, domos non ędificant, non serunt, non plantant, sed in tabernaculis semper uagi peregrinantesque habitant. Et, si illi tam difficilia patris pręcepta impense coluerunt, quam iniquus est, qui multo faciliora leuioraque Dei mandata seruare contemnit? Hinc proposita eorum obedientia, Iudeorum inobedientiam per prophetam increpans Dominus alteros captiuitatis iugo affligendos minatur, alteros autem semper suo

Hinc proposita eorum obedientia, Iudeorum inobedientiam per prophetam increpans Dominus alteros captiuitatis iugo affligendos minatur, alteros autem semper suo fruituros conspectu repromittit. Et, si sic remunerantur, qui obtemperant patri, quanto magis qui parent Deo? Qui custodierint sabbata mea — inquit — et elegerint, quę ego uolui, et tenuerint foedus meum, dabo eis in domo mea et in muris

Iudeorum inobedientiam per prophetam increpans Dominus alteros captiuitatis iugo affligendos minatur, alteros autem semper suo fruituros conspectu repromittit. Et, si sic remunerantur, qui obtemperant patri, quanto magis qui parent Deo? Qui custodierint sabbata mea — inquit — et elegerint, quę ego uolui, et tenuerint foedus meum, dabo eis in domo mea et in muris meis locum et nomen melius a

iugo affligendos minatur, alteros autem semper suo fruituros conspectu repromittit. Et, si sic remunerantur, qui obtemperant patri, quanto magis qui parent Deo? Qui custodierint sabbata mea — inquit — et elegerint, quę ego uolui, et tenuerint foedus meum, dabo eis in domo mea et in muris meis locum et nomen melius a filiis et filiabus, nomen sempiternum dabo eis,

retributionem per illum futuram audierant, et statim, ut uocauit eos, relictis omnibus ipsum secuti sunt atque ita eidem adheserunt, ut nulla deinde aduersitate, nullis persecutionum tempestatibus auelli separarique potuerint. Qui enim semel gustauerit, quam suauis est Dominus, omnes alias suauitates facile contemnet. Sed neque tunc paruum obedientię specimen dedere, cum in deserto turbę discumbenti iussi cibos apponere quinque panes et duos

fuisse putes. Non fuit infirmitatis, sed pietatis et liberi gratuitique obsequii ista subiectio. Qualiter autem et cęlesti Patri obsequendum esset monstrauit, cum diceret: Meus cibus est, ut faciam uoluntatem eius, qui misit me. Et: Non quęro uoluntatem meam, sed uoluntatem eius, qui misit me, Patris . Et: Descendi de cęlo, non ut faciam uoluntatem meam, sed uoluntatem eius, qui misit me . Et ad Patrem: Non

ista subiectio. Qualiter autem et cęlesti Patri obsequendum esset monstrauit, cum diceret: Meus cibus est, ut faciam uoluntatem eius, qui misit me. Et: Non quęro uoluntatem meam, sed uoluntatem eius, qui misit me, Patris . Et: Descendi de cęlo, non ut faciam uoluntatem meam, sed uoluntatem eius, qui misit me . Et ad Patrem: Non sicut ego uolo — inquit — sed sicut tu . Dimisit uoluntates

cibus est, ut faciam uoluntatem eius, qui misit me. Et: Non quęro uoluntatem meam, sed uoluntatem eius, qui misit me, Patris . Et: Descendi de cęlo, non ut faciam uoluntatem meam, sed uoluntatem eius, qui misit me . Et ad Patrem: Non sicut ego uolo — inquit — sed sicut tu . Dimisit uoluntates hominis et Dei Deus et homo Christus, ut discamus diuinam uoluntatem semper humanę pręferre et carnis affectum

subiugare. Denique Apostolus de illo: Humiliauit — inquit — semetipsum factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Quod autem episcoporum abbatumque et aliorum, qui pręsunt, iussa mandataque sine cunctatione capessenda sint, etiam cum nobis minus rationis habere uidebuntur, Petri apostoli exemplo patet. Non lauabis mihi pedes in ęternum , inquit, indecens et indignum ratus,

quicquam se ex sententia sua egisse dixit, sed seniorum, nunquam aliquid docuisse, quod prior ipse non fecisset. Hoc erat proprię renunciare uoluntati et in docendo nihil pręsumere. In hoc ille summam pene uirtutum putauit, qui, dum decederet, fratres suos plura monere necessarium non esse censuit. Ioannem alterum apud Lycum, Thebaidis oppidum, commorantem obedientię uirtus eo prouexit, ut futurorum pręscium faceret. Huic obsequii experiundi

consecutus, in magnis bellorum difficultatibus Theodosium principem, ne cum hoste congredi timeret, suis animauit oraculis, certissimo uictorię euentu, ita ut ille deinceps certamen nullum iniret, nisi ipso consulto. Igitur, qui olim omnibus abbatis sui iussis fuerat obsecutus, eius deinde responsis obediuit imperator. Albinum, Andegauensem episcopum, dum adhuc adolescens in monasterio degeret et ad perficiendum abbatis

Albinum, Andegauensem episcopum, dum adhuc adolescens in monasterio degeret et ad perficiendum abbatis mandatum pergens effusum repente hymbrem sub tecto declinasset, eo procellę ui diuulso ac perpluente, cęteris, qui illuc conuenerant, haud parum madefactis, ipsum solum aqua non aspersit. Mirabantur omnes et, cum audissent eum ab abbate missum iter facere, miraculum obedientię merito imputarunt. O pręgrandis uirtus, quam inanimatum

abbate uocatus relicta urna festinus cucurrit. Vinum uero, sicuti fluebat, repleta urna non est effusum, sed sic stetit, ac si gelu concretum esset, donec ille reuersus cadi foramen tereti in mucronem ligneolo obturauit. Tunc, qui aderant, haud dubitarunt, quin hoc illi alacris admodum atque impigrę obedientię merito contigisset, ut, qui se totum abbatis uoluntati libenter tradiderat, ad eius uotum fluentis naturę liquor pro tempore suspensus

stetit, ac si gelu concretum esset, donec ille reuersus cadi foramen tereti in mucronem ligneolo obturauit. Tunc, qui aderant, haud dubitarunt, quin hoc illi alacris admodum atque impigrę obedientię merito contigisset, ut, qui se totum abbatis uoluntati libenter tradiderat, ad eius uotum fluentis naturę liquor pro tempore suspensus perstiterit. Gallus, Columbani abbatis discipulus, et Hildeboldus diaconus pisciculos,

in solitudine assaturi, ignem concinabant, cum interim ursus mirę magnitudinis propius accedens diaconum quidem terruit, sed Gallo iubente, ut ligna igni inferret, obediuit. Hoc ideo sane hic referendum duximus, ut, qui prępositis suis reniti audent, tali exemplo magis confundantur, quando et syluestres ferę iussa sanctorum reuereantur et obseruent. Sic et diuo Hieronymo ursis etiam belua ferocior leo obsequium pręstitisse

et in solitudine uiuendi copiam. Vtroque impetrato iam certiore promerendi spe Christo solitarius seruiuit. Igitur ex beati Romualdi sententia et Venerii exemplo faciet, quisquis ad districtioris uitę institutum non nisi eo, qui pręest, consulto ac permittente transierit. Alterius nunc sexus exempla perpauca subiungam, ne modum excedat oratio. Elizabeth, regis filia, cuius sępe fecimus et sępe facturi sumus mentionem

exempla, non seruilis, non mercenarię, quarum alteram ellicit timor, alteram pręstat cupiditas. Neutra laudatur, sed seruilis melior. Per hanc enim plerunque aditus fit ad istam, de qua loquimur. Quę propria filiorum est, qui non tam patris reuerentur seueritatem quam probitatem amant. Et uero obedientia, quę uenalis est, nihil nisi lucrum sequi solet et siquando Ecclesię seruit, non amore uel timore Dei ducitur, sed pensione pecuniaque,

fuimus, per obedientię humilitatem ascendamus. Omnis anima , ut Apostolus inquit, potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est enim potestas nisi a Deo; quę autem sunt, a Deo ordinatę sunt. Itaque, qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit. Qui autem resistunt, ipsi sibi damnationem acquirunt. Idem alibi: Obedite prępositis uestris et subiacete eis! Apostolorum quoque princeps Petrus:

Omnis anima , ut Apostolus inquit, potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est enim potestas nisi a Deo; quę autem sunt, a Deo ordinatę sunt. Itaque, qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit. Qui autem resistunt, ipsi sibi damnationem acquirunt. Idem alibi: Obedite prępositis uestris et subiacete eis! Apostolorum quoque princeps Petrus: Adolescentes — inquit — subditi estote

enim gratia, si propter Dei conscientiam sustinet quis tristitias, patiens iniuste. Prępositis uero Ecclesię recte religioseque pręcipientibus ita obsequi debemus ut Deo. Ad illos enim locutus est Dominus dicens: Qui uos audit, me audit; et qui uos spernit, me spernit. Qui autem me spernit, spernit eum, qui misit me. Vetus etiam Lex (ut in Deuteronomio legimus) nolentes obedire sacerdotis imperio morte mulctandos deffiniuit. Et,

conscientiam sustinet quis tristitias, patiens iniuste. Prępositis uero Ecclesię recte religioseque pręcipientibus ita obsequi debemus ut Deo. Ad illos enim locutus est Dominus dicens: Qui uos audit, me audit; et qui uos spernit, me spernit. Qui autem me spernit, spernit eum, qui misit me. Vetus etiam Lex (ut in Deuteronomio legimus) nolentes obedire sacerdotis imperio morte mulctandos deffiniuit. Et, si filius contumax et

patiens iniuste. Prępositis uero Ecclesię recte religioseque pręcipientibus ita obsequi debemus ut Deo. Ad illos enim locutus est Dominus dicens: Qui uos audit, me audit; et qui uos spernit, me spernit. Qui autem me spernit, spernit eum, qui misit me. Vetus etiam Lex (ut in Deuteronomio legimus) nolentes obedire sacerdotis imperio morte mulctandos deffiniuit. Et, si filius contumax et proteruus patris iussa contempserit,

uero Ecclesię recte religioseque pręcipientibus ita obsequi debemus ut Deo. Ad illos enim locutus est Dominus dicens: Qui uos audit, me audit; et qui uos spernit, me spernit. Qui autem me spernit, spernit eum, qui misit me. Vetus etiam Lex (ut in Deuteronomio legimus) nolentes obedire sacerdotis imperio morte mulctandos deffiniuit. Et, si filius contumax et proteruus patris iussa contempserit, lapidibus obrui iubetur. Per

/ DE VERITATE COLENDA MENDACIOQVE FVGIENDO Hactenus de obedientia, nunc de ueritatis obseruatione nobis sermo erit. Quę virtus cum omnibus conuenit, tum pręcipue religiosis. Alioquin, quomodo Christi serui dicerentur, qui ueritas est, si mendaciis animum applicarent? Aut quomodo Deo placere possent, si diaboli opera ęmularentur? Ille homicida erat ab initio et in ueritate non stetit, quia non est ueritas in eo. Cum loquitur mendacium, ex

Ille homicida erat ab initio et in ueritate non stetit, quia non est ueritas in eo. Cum loquitur mendacium, ex propriis loquitur, quia mendax est et pater eius. Vetus Testamentum summos ueri cultores habuit prophetas, qui quidem pro eo asserendo uitę periculum adire non formidabant. Vir Del ille in Bethel nequaquam ueritus est Hieroboam regis pręsentiam, ut prophetaret aduersus sacerdotes excelsorum ab ipso

ab ipso constitutor. Rex uero ira per citus protenta manu prophetantem comprehendi iubebat. Et manus, quam protenderat, aruit, ita ut, quem ulcisci uoluerat, continuo eundem pro instauranda manu supplex rogaret. Vsque adeo is, qui uera prędicere ausus fuerat, ipso etiam rege tunc maior fuit: lędi non potuit, lęsum sanauit. Micheas quoque propheta, cum de belli euentu, quod Achab et Iosaphat reges contra Syrię regem

e diuerso prospera omnia pollicentibus. Sed quoniam malis inimica est ueritas, a Sedechia in maxillam percutitur, ab Achab in carcerem truditur. Cum autem euenissent, quę prędixerat mendacium interiit, ueritas mansit et qui uera uaticinanti manus intulerant, ab aduersariis cęsi poenas dedere, ipse uinculis liberatus est. Zacharias, Ioiadę sacerdotis filius, ueritate, id est, Dei spiritu imbutus non dubitauit Ioam, regem Iuda, palam

relicto ad idolorum cultum conuersus fuisset. Prophetantem in atrio domus Domini lapidibus obruerunt. At uero Deo innocentis necem ulciscente ingentes illorum copię a paucis Syris prostratę sunt, Ioas a seruis interfectus. Qui autem pro ueritate mori non timuit, uitę ęternę pręmia recepit. Quoniam uero os, quod mentitur, occidit animam, iccirco Ananias, Azur Gabaonitę filius, mendaciter prophetans per Hieremiam arguitur deuoueturque.

quando eo relicto ad deos alienos declinassent. Ob hoc uinctus in Bethuliam mittitur, ut simul cum illis, contra quos bellum erat, captus puniatur. Sed longe secus quam ueritatis persecutores crediderant, euenit. Olophernes, qui nihil armis suis resistere posse gloriabatur, foeminę mane interimitur, reliqui fugam petunt. Achior vero uitę periculum euadens, nequid in se gentilitię falsitatis resideret, etiam circumcisionem accepit. Qui ergo pro

Olophernes, qui nihil armis suis resistere posse gloriabatur, foeminę mane interimitur, reliqui fugam petunt. Achior vero uitę periculum euadens, nequid in se gentilitię falsitatis resideret, etiam circumcisionem accepit. Qui ergo pro ueritate steterat, salutem, qui contra nitebatur, necem et nece grauiorem ignominiam et utroque acerbiora gehennę supplicia est consecutus. Post prophetas fidissimi ueri assertores extitere apostoli martyresque

posse gloriabatur, foeminę mane interimitur, reliqui fugam petunt. Achior vero uitę periculum euadens, nequid in se gentilitię falsitatis resideret, etiam circumcisionem accepit. Qui ergo pro ueritate steterat, salutem, qui contra nitebatur, necem et nece grauiorem ignominiam et utroque acerbiora gehennę supplicia est consecutus. Post prophetas fidissimi ueri assertores extitere apostoli martyresque et reliqui, qui eos imitati aut docendo

salutem, qui contra nitebatur, necem et nece grauiorem ignominiam et utroque acerbiora gehennę supplicia est consecutus. Post prophetas fidissimi ueri assertores extitere apostoli martyresque et reliqui, qui eos imitati aut docendo aut reprehendendo, aut prędicando nunquam quicquam locuti sunt uel metu uel odio uel gratia. Contempserunt potentum minas, deriserunt tyrannorum supplicia, mortem ipsam subire non recusarunt, dum

nunquam quicquam locuti sunt uel metu uel odio uel gratia. Contempserunt potentum minas, deriserunt tyrannorum supplicia, mortem ipsam subire non recusarunt, dum pro ueritate starent, soli illi semper placere studentes, qui ait: Ego sum uia, ueritas et uita. Hinc quidem multos leuissimi etiam mendacii culpam sedulo cauisse accepimus. Theonas abbas in eremo Scythi nunquam mentitus dicitur, cum tamen tribus milibus monachorum

A mendacio sane excusantur, quoniam consuetudo erat, ut quibus aliqua sanguinis intercedebat cognatio, fratres et sorores inter se quandoque uocarentur. Sarra autem Abrahę ex patre neptis erat, Rebecha autem Bathuel filia, qui Isaac frater patruelis fuit. Non autem eos a simulatione defenderim, cum eo animo locutos constet, ut proprię sorores crederentur, sed tam leuem noxam puto, ut primo statim conscientię stimulo expungatur. Itaque etiam in

aliter uendicare non posset, primogeniti formam assimulat, patrem decipit, benedicitur. Denique supplantatum se queritur Esau eiulatu magno, sed Iacob dolus minime imputatur quandoquidem nemini iniuriam facit, qui suo utitur iure. Decepit patrem, inquies. Sed nisi decepisset, bonorum sibi debitorum possessionem amisisset. Ita ergo decepit ut neminem offenderet, et quod suum erat, acciperet. Non audeo dicere hoc commento eum quicquam

iure. Decepit patrem, inquies. Sed nisi decepisset, bonorum sibi debitorum possessionem amisisset. Ita ergo decepit ut neminem offenderet, et quod suum erat, acciperet. Non audeo dicere hoc commento eum quicquam deliquisse, qui mox discedens, cum obdormisset, meruit uidere scalam ad cęlum usque errectam, angelos ascendentes et descendentes, Dominum summitati innixum, a quo non fraudis alicuius exprobrationem accepit, sed e contrario terrę, in

ascendentes et descendentes, Dominum summitati innixum, a quo non fraudis alicuius exprobrationem accepit, sed e contrario terrę, in qua dormiebat, possidendę regnique per orbem propagandi promissionem. Nunquid peccauerat, qui ita remunerabatur? Neque tamen ipsum non simulasse dicere possumus, cum hędinis pelliculis Esau fratris pilositatem effingeret, neque non mentitum, cum se esse ipsum Esau responderet. Sed ista ita dispensantur, ut non

eius clam indito, furti insimulauit. Nunc ergo quęritur, an illi tunc licuerit his ex industria confictis circumuentionibus uti. Et uidetur licuisse, cum eo spectarint, ut poenitudinem ellicerent, per quam ipsi saluarentur, qui in fratrem peccauerant. Vnde toties uexati dicunt: Merito hęc patimur, quia peccauimus in fratrem nostrum. Haud ita doluissent, si se ille repente prodidisset. Qui postquam eos animo angi uidit,

per quam ipsi saluarentur, qui in fratrem peccauerant. Vnde toties uexati dicunt: Merito hęc patimur, quia peccauimus in fratrem nostrum. Haud ita doluissent, si se ille repente prodidisset. Qui postquam eos animo angi uidit, palam facit se, iniuriam omnem remittit, singulos exosculatur et, ut cum patre totaque familia ad se in Aegyptum transmigrare maturent, persuadet. Eos, cum aduenissent, alulit, possessione

debuit, ne illi cum aliis perderentur, non frustra composite pellacique sermone usi sunt. Quod autem seruari debuerit, ex secundo Regum uolumine apparet, ubi dicitur ideo iam trium annorum fame laborare populum. Israhel, qui rex Saul Gabaonitas contra fidem, quam a Iosue acceperant, interfecisset. Sed si pręceperat iampridem Dominus omnes gentes illas internitione deleri, cur solis deinde mendacibus parci uoluit? Quod scilicet nulli obesse,

quod magno fortique animo dignum esset. Tot igitur bona illo figmento comparata sunt, quot sine illo mala secutura erant. Quis enim tot milibus Assyriorum, tantis armatorum copiis aperto Marte resistere ualuisset? Et ecce, qui multas iam gentes urbesque uno impetu subiugauerant, unius mulieris fraude capti succubuerunt. Et cum id Dei uoluntate auxilioque factum nemo neget, certe sic imponere impio non illicitum fuit. Ac

templumque ingressus sit ac tandiu cum illis fuerit, donec tonsis de more crinibus uota perficerent sacrificiumque offerrent. Hoc quidem multi pię simulationi adscribunt, sed ego magis Augustino assentior, qui ait: Diebus illis intermediis, qui inter Christi ascensionem et Euangelii uulgationem fluxere, ueniam hanc Iudeis ad fidem uenientibus datam, ut simul etiam legalia tenerent, si uellent; non autem ita et conuersis ex

cum illis fuerit, donec tonsis de more crinibus uota perficerent sacrificiumque offerrent. Hoc quidem multi pię simulationi adscribunt, sed ego magis Augustino assentior, qui ait: Diebus illis intermediis, qui inter Christi ascensionem et Euangelii uulgationem fluxere, ueniam hanc Iudeis ad fidem uenientibus datam, ut simul etiam legalia tenerent, si uellent; non autem ita et conuersis ex gentilitate, ne sibi circumcisionem

gentiles a Legis obseruatione prohibuisse, ut ad Galatas scriberet: Ecce ego Paulus dico uobis, quoniam, si circumcidamini, Christus uobis non proderit. Et de Tito discipulo: Sed neque Titus — inquit — qui mecum erat, cum esset gentilis, compulsus est circumcidi . Quin etiam principem apostolorum Petrum aliquando ausus est reprehendere, quod ex gentibus fideles iudaizare fecisset. Cum — inquit — uenisset

— uenisset Petrus Antiochiam, in faciem ei restiti, quia reprehensibilis erat. Prius enim quam uenissent quidam ab Iacobo, cum gentibus edebat. Cum autem uenissent, subtrahebat et segregabat se timens eos qui ex circumcisione erant. Et simulationi eius consenserunt cęteri Iudei, ita ut Barnabas duceretur ab eis in illam simulationem. Sed cum uidissem, quod non recte ambularent ad ueritatem Euangelii, dixi Cephę

autem satis omnibus notificatum est ueteres cerimonias legumque sanctiones signa figurasque fuisse futurorum, quę in Christo impleta sunt, coeptum est infidelitati ascribi, siquis ea adhuc seruaret, ueluti qui uenturum et nondum uenisse Christum asserat, quod Iudaicę proprium perfidię est. Sed quid de ista Petri simulatione dicemus? Reprehensibilem eam fuisse non nego. Quis enim sum, ut Paulo contradicam, cum pręsertim

uidisse se in Aegypto adolescentem, cum stimulis libidinis resistere atque obniti posse iam desperasset, abbatis solerti simulatione seruatum. Dicam- inquit — quod in Aegypto uiderim. Gręcus adolescens erat in coenobio, qui nulla continentia, nulla operis magnitudine flammam poterat carnis extinguere. Hunc periclitantem pater monasterii hac arte seruauit: Imperat cuidam uiro graui, ut iurgiis atque conuitiis insectaretur hominem. Qui post

in coenobio, qui nulla continentia, nulla operis magnitudine flammam poterat carnis extinguere. Hunc periclitantem pater monasterii hac arte seruauit: Imperat cuidam uiro graui, ut iurgiis atque conuitiis insectaretur hominem. Qui post irrogatam iniuriam primus uenit ad querimoniam. Vocati testes pro eo loquebantur, qui contumeliam fecerat. Flere ille coepit contra mendacium, nullus alius credere uerę ueritati. Solus pater defensionem suam callide

Hunc periclitantem pater monasterii hac arte seruauit: Imperat cuidam uiro graui, ut iurgiis atque conuitiis insectaretur hominem. Qui post irrogatam iniuriam primus uenit ad querimoniam. Vocati testes pro eo loquebantur, qui contumeliam fecerat. Flere ille coepit contra mendacium, nullus alius credere uerę ueritati. Solus pater defensionem suam callide studuit opponere, ne abundantiori tristitia absorberetur frater. Quid multa? Ita

et discipulo, in ęternę mortis discrimen ruenti non subuenire, cum pręsertim nullo alio remedio ab imminenti pernicie eximi potuerit? At neque Archebii quidem, sanctissimi uiri, simulatio improbanda, qui in quadam Nili insula inter solitarios et ipse solitariam uitam ducens, siquis eo accessisset eiusdem propositi cupiditate accensus, ei suum ipse domicilium cum utensilibus cedebat, ne qua cęllulę construendę

retinens, quos forte necessitas dilabi compulisset, multoque plus lucri largiendo faciebat quam detrimenti mentiendo. Et sapientis erat modico damno magnam utilitatem quęrere. Illius quoque abbatis laudatur mendacium, qui (ut Cassianus tradit) Simeoni monacho prospexit, ut in proposito uitę perfectioris perseueraret. Hic nuperrime ex Italię partibus ad Aegypti solitudinem se contulerat, nullius exercitii gnarus, pręterquam Latinos libros

Hic nuperrime ex Italię partibus ad Aegypti solitudinem se contulerat, nullius exercitii gnarus, pręterquam Latinos libros transcribendi, quorum illis in locis usus nullus erat. Senior igitur fingit olim quęsisse se, qui sibi Pauli Epistolas Latino charactere conscriberet, uolens ear (ut aiebat) muneri mittere fratri in cohorte Latina militanti Latinique sermonis non ignaro, ut aliquid de Scripturis diuinis habeat, quo sese etiam inter

flens exhortatus est, ut secum rediret. Rediit et multa uitę districtione commissa diluens cum ipso pariter sanctorum collegio meruit annumerari. At nisi Abraham alieno se amictu occuluisset, fama aduentus sui pręnuncia, ut qui ubique celebris erat, illam exterruisset et uel fugam uel latebram petere coegisset. Alium ergo se finxit, ut amissam inueniret, et non alium se dixit, ut inuentam secum reduceret, reductam sanctificaret. Quanti igitur

stultus hominibus appareret et a laudibus Dei non cessaret. Qua insanię simulatione tantum placuit, ut Deo donante defuncti cadauer multorum langores tactu sanaret. Fuisse etiam Alexandrię quendam Marcum Solonem nomine, qui se stultum fingens nudus incedebat, operibus intentus charitatis. Cum enim humanum labore uictum quęreret, quidquid in diem sibi superesset, indigentibus erogabat. Cumque iam sedecim annos in hac simulatione perdurasset,

in Godoliam, Andronici in Oniam, Iudę in Dominum. De talibus dicitur: Simulatores et callidi prouocant iram Dei. His et Propheta imprecatur dicens: Disperdat Dominus uniuersa labia dolosa! Et iterum: Qui loquuntur pacem cum proximo suo, mala autem in cordibus eorum, da illis secundum opera eorum et secundum nequitiam adinuentionum ipsorum! In Exodo quoque pręcipit Dominus: Non suscipies uocem mendacii

Deuteronomio: Testis falsitatis conuictus plecti talione iubetur, ut, quod in alterum molitus sit, ipse ferat. Vnde Salomon in Prouerbiis: Falsus testis — inquit — non erit impunitus, et qui loquitur mendacia, peribit. Et rursum: Qui congregat thesauros lingua mendaci, uanus et excors est et impigetur ad laqueos mortis. Ideo eo uitio inquinari ueritus Deum deprecatur dicens: Vanitatem et

talione iubetur, ut, quod in alterum molitus sit, ipse ferat. Vnde Salomon in Prouerbiis: Falsus testis — inquit — non erit impunitus, et qui loquitur mendacia, peribit. Et rursum: Qui congregat thesauros lingua mendaci, uanus et excors est et impigetur ad laqueos mortis. Ideo eo uitio inquinari ueritus Deum deprecatur dicens: Vanitatem et uerba mendacia longe fac a me! Et ante illum Dauid:

uel qualiter uisitet, Apocalypsim lege: Et omnibus mendacibus — inquit — pars eorum erit in stagno ardenti igne et sulphure, quod est mors secunda . Breuiter idem in psalmo expressum est: Perdes omnes, qui loquuntur mendacium . Cuius rei haud ignarus Apostolus ad Ephesios, ne forte in tantam incidant perditionem: Deponentes mendacium — inquit — loquimini ueritatem unusquisque cum proximo suo, quoiam

fuit in ore eius, et iniquitas non est inuenta in labiis eius. Caput V / DE MANSVETVDINE ANIMI Nunc de his dicemus, qui auersis ab omni asperitate animis mites mansuetique uixerunt, affectum ita moderantes, ut uel nunquam in alterum commoti sint uel adeo temperate, ut non deliquerint. Obseruarunt enim pręceptum illud: Irascimini, et

a Deo maledictus fuit. Mitis Noe in arca seruatur, superbi diluuio pereunt. Sic et Pharao in Mari Rubro mergitur, Moyses saluatur, cuius mansuetudo tunc egregie apparuit, cum pro eis, qui sibi insultauerunt, Deum est deprecatus. Vnde dicitur: In fide et lenitate ipsius sanctum fecit illum. Pharaonis autem obdurationem grauissimis quidem flagellis mollescere potuit, nec ante ipse sęuire desiit quam

etiam, a quibus offensus est, nouit. Dauid Saulis toties in se repetitum furorem non uindicando, sed parcendo leniebat et, quem nullo officio, ne rursum indignaretur, mouere potuit, eius in regno successor fieri meruit. Qui ergo persequebatur innocentem, hostium gladiis occubuit. Qui uero persecutori suo manum inferre noluit, regnauit. Proinde iure suo, dum oraret, dixit: Memento, Domine, Dauid et omnis mansuetudinis eius!

in se repetitum furorem non uindicando, sed parcendo leniebat et, quem nullo officio, ne rursum indignaretur, mouere potuit, eius in regno successor fieri meruit. Qui ergo persequebatur innocentem, hostium gladiis occubuit. Qui uero persecutori suo manum inferre noluit, regnauit. Proinde iure suo, dum oraret, dixit: Memento, Domine, Dauid et omnis mansuetudinis eius! Saluatoris nostri ac Domini mansuetudo maior

Iesu contumeliam pati. Et impletum est illud Esaię uaticinium: Et addent mites in Domino lętitiam, et pauperes homines in sancto Israhel exultabunt. Multorum pręterea, qui hos secuti sunt, placidę mentis facilitatem etiam bestię cognouerunt, neque tactum illorum formidantes neque recusantes imperium. Clotario, Britannorum rege, uenationi indulgente aper a uenatoribus actus ad

corr. ex Deicolum abbatem confugisse perhibetur. Et ob eo conseruatus, syluestre animal tutiorem se in Deicolqę sinu putauit quam si syluas fuga petiisset, pręsagio quodam lenitudinis pietatisque eius. Qui insequebantur, pepercere beluę ob reuerentiam uiri, non ausi eam lędere, quę sese fidei commiserat sancti. Marianus quoque, Bituricensis coenobii monachus, bubulci officio defungi non dedignatus, aprum ad se

noluit et, cuius benignitate se seruatum agnouit, eidem ueluti iampridem mansuefactus humiliter adhesit. Eadem fera ad Basoli, Rhemensis abbatis, cęllam confugiens, pedibus eius prouoluta sic in tuto fuit, ut canes, qui magno cursus impetu iam tergo fugientis imminebant, repente subsisterent. Tunc Attila uenator rem admiratus, prędium, quod ibi habebat, abbati concessit, dignum omni beneficio asserens, cuius et mansuetudinem aper et

aliorum neque cum pertinacium malignitate contendere. Sed cui Romę homines aduersabantur, in Syrię deserto ferę seruierunt. In Bethlemitico deinde monasterio manentem leo posita ferocitate blanditer adiit et reliquis, qui aderant, metu dilabentibus ipsi pedem spina uulneratum porrexit, sanatus famulatum exibuit. Nullique iam monachorum, metuendus asellum ad pascua educebat reducebatque ad stabulum, agasonis fungens officio, qui quondam