Your search found 691 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 383-488:

linguae Biblia, pestilentib. quibusdam Scholiis contaminarunt, ac veluti noxio quodam veneno ille verunt: ut ubicunque gratia, passioque ac meritum Christi, seu iustitia fidei celebratur, ibi illi adiecta prava explicatione, totum eum sensum ad opera et merita hominum, uti acerbissimi gratiae Dei hostes, traduxerint. Sic etiam, ubi aliqui tetri errores nunc grassantes damnantur, illi adhibita prava expositione verum textus sensum inverterint, ne pius Lector ullam salutarem institutionem, aut consolationem inde perciperet. Cum vero Sacrae literae sint (ut et supra indicatum est)

in mari exercere. Contra Hortus sine aqua pro sterili ponitur, Isa. 1. Aquae superbae, Psal. 124, sunt aquae maximo impetu et vehementia fluentes. Significat autem persequutores potentes et acres. Et mox, Torrens ac flumina. Divisio aquae, 2 Sam. 5. Divisit Dominus hostes meos per manum meam, tanquam divisionem aquae: id est, sicut aqua effusa in diversas partes dispergitur, unaquaque parte fluente in locum sibi declivem aut pronum, nec amplius congregantur: sic et hostes mei sunt divinitus disiecti et dissipati. De hac similitudine etiam in verbo Dividere

potentes et acres. Et mox, Torrens ac flumina. Divisio aquae, 2 Sam. 5. Divisit Dominus hostes meos per manum meam, tanquam divisionem aquae: id est, sicut aqua effusa in diversas partes dispergitur, unaquaque parte fluente in locum sibi declivem aut pronum, nec amplius congregantur: sic et hostes mei sunt divinitus disiecti et dissipati. De hac similitudine etiam in verbo Dividere forte dicetur. Aquarum rivi cor regis, quo cunque voluerit Dominus inclinabit illud. Similitudo fluminum indicat, magno impetu ferri reges quocunque inclinant: sed tamen in potestate Dei esse corda et

Sagitta arcus Ionathan non rediit retrorsum: id est, non passus est Ionathan se ab hoste repelli, sed perrexit et vicit. Sagitta salutis Iehovae, 2. Reg. 12: id est, indicans et portendens opem Dei salutiferam contra hostes. Magister sagittarum, Genes. 49, id est, peritus sagittandi. Sagitta aliquando poenas ac calamitates a Deo inflictas denotat. Iob. 6, Sagittae omnipotentis apud me sunt: id est, poenae. Sic Iob. 34, Doloris plena est sagitta mea sine praevaricatione: pro, gravissime,

Ier 12. Deus minatur Basan. Sic et tauri et quercus Basan accusantur in Sacris literis: Zach. 11 et Es 2 Psal. 68 dicit Dominus se aliquos ex Basanii illis praepotentibus, conversurum esse. BASILISCUS, per metaphoram satanam et potentes ac acerbos venenatosque piorum hostes significat, Psal. 91. Super aspidem et basiliscum ambulabis, conculcabis leonem et draconem: id est, Deus tibi largietur victoriam, contra potentissimos et atrocissimos hostes verae pietatis. Sic et basilisciova, Esa. 59 pro te extreme noxia ac venenata accipiuntur.

conversurum esse. BASILISCUS, per metaphoram satanam et potentes ac acerbos venenatosque piorum hostes significat, Psal. 91. Super aspidem et basiliscum ambulabis, conculcabis leonem et draconem: id est, Deus tibi largietur victoriam, contra potentissimos et atrocissimos hostes verae pietatis. Sic et basilisciova, Esa. 59 pro te extreme noxia ac venenata accipiuntur. Pinguntur autem ibi hominum conatus et opera, quod aut sint telae aranearum, id est, res frivolae, et nullum bonum usum habentes: aut etiam perniciosissimae, ut ova basilisci. Quare nec firmi nec

Sam. 16, Potentem robore, ac virum belli. Sic mox sequenti Capite, Ipse est vir belli ab adolescentia sua. Et sequenti, Praefecit eum Saul viris belli Vir belli alicuius est, is qui cum aliquo belligeratur. Isa. 41, Erunt tanquam nihil, et in nihilum redigentur viri belli tui: id est, tui hostes. 2 Par. 35. Non contra te hodie, sed contra dominum belli mel. Idem valet, vir bellorum cum aliquo, 2. Sam. 8. Quia vir bellorum Thoi cum Hadarezer. Stellae quoque pugnare aut bellare dicuntur, Iudicum 5. Pugnaverunt aut bellaverunt de caelis stellae contra Siseram: id est, Deus

harmonia. Nam ob passivum beneplacitum, quod habet Deus in filio, eiusque absolutissimo sacrificio, obedientia ac merito, et unde sui cordis plenissimam oblectationem deliciasque haurit, porro vicissim se in nos effundit, activo beneplacito seu favore gratuito nos indignissimos, imo et hostes suos gratis sibi adoptans, iustificans, renovans, ac vita aeterna donans. Opponuntur ergo ista duo, sicut acquiescere in aliquo, aut suam αὐταρκείαν vel sufficientiam habere: et contra alicui ex animo favere, eumque toto pectore fovere. Sed

Candida alioqui vestimenta laeticiam et victum lautiorem significant: ut Eccles. 9. Sint tua vestimenta candida omni tempore, et oleum super caput tuum ne deficiat: id est, sis laetus, et laute vivas. Candida dies alioqui et Romanis pro laeta ponitur. CANIS, figurate saepe acerbos hostes significat. ut Psal. 22, Circundederunt me canes: id est, atroces hostes ac plane impii ac bestiales. Ibidem, Erue de manu canis unicam meam. Alias pro vilissimis hominibus ponitur, sicut et in Latina lingua proverbio Canis pro re despecta ac exosa celebratur: ut, Peius

Sint tua vestimenta candida omni tempore, et oleum super caput tuum ne deficiat: id est, sis laetus, et laute vivas. Candida dies alioqui et Romanis pro laeta ponitur. CANIS, figurate saepe acerbos hostes significat. ut Psal. 22, Circundederunt me canes: id est, atroces hostes ac plane impii ac bestiales. Ibidem, Erue de manu canis unicam meam. Alias pro vilissimis hominibus ponitur, sicut et in Latina lingua proverbio Canis pro re despecta ac exosa celebratur: ut, Peius cane et angue odisse. ut 2. Reg. 8. Quid est servus tuus canis, ut faciat rem tantam:

nedum maxima. In hisce ergo omnibus loquutionibus, capilli pro quavis ignobilissima hominis parte ponuntur. Porro funda iacere ad capillum Iud. 20, est directissime ac certissimo ictu scopum tangere, Psal. 40 et 69. a numerositate loquutio sumitur, cum dicuntur peccata aut hostes nostri multiplicati esse super capillos capitis nostri. Denique de phrasi, Radere barbam ac capillos, quod significat dolorem, moerorem aut indignationem, ut est exemplum etiam Esd. 9. supra in BARBA et CALVICIO dixi. CAPIO, et Captivitas, varias habet loquutiones: ut,

Deuter. 21, Deponatque captivitatis indumentum: id est, mulier capta nuptura suo hero exuat vestes, in quibus capta est primum. Captivitas perfecta, id est, qua omnes capti sunt, nullo evadente. Amos 1, Eo quod tradiderunt captivitatem perfectam ipsi Edom: id est, neminem passi sunt evadere hostes, non permiserunt ut tuto profugerent in suam regionem, eoque repulsi omnes capti sunt. CAPERE, χωρεῖν, Matth. 19, et 1. Cor. 2. simili metaphora a capacitate loci aut vasis, significat facultatem intelligendi aut agendi aliquid.

3, Et tu Domine scutum circa me, gloria mea et exaltans caput meum. Sic et Iud. 8 et Psal. 110, tum de liberatione, tum et de summa glorificatione dicitur, Propterea exaltabit caput. Similis prorsus phrasis est Psal. 27, Et nunc extollat caput meum super hostes meos. Sic Psal. 83, Odio habentes te extulerunt caput. Caput levare, Gen. 40, tum pro recordari, tum pro exaltatione videtur accipi, Videntur et Israelitae eodem modo de capitis imminutione sensisse. Posset non incommode triplex Iuristarum capitis diminutio accommodari ad

feritate ac impietate factum est ut quasi generale quoddam nomen pro impiis potestatem natur. Sic Psal. 120 deplorat suam sortem, quod habitare diu cogatur cum Cedar. Esa. 1, minatur Deus post liberationem Ecclesiae ipse Cedar: sive proprie illam unam gentem intelligat, sive omnes hostes Ecclesiae Dei, posita specie synecdochicos, aut parte pro genere. CEDRUS, praesertim Libani, procerissima et elegantissima arbor, optimosque ac pulcherrimos asseres aedificiis suppeditans, plerunque vel per metaphoram, vel per similitudinem denotat potentes ac florentes,

iustificationi aut absolutioni: Iudicium ex uno in condemnationem. Pro exitio aut interitu temporario rei alievius, aut personae: ut Psal. 94. Sanguinem innocentem condemnabitis. Et Iob 10. Noli me condemnare. 1. Sam. 14. Quocunque Saul se vertebat, condemnabat: id est, hostes Israelitarum vincebat et perdebat. Pro exitio aeterno: Esaiae 50, et Rom. 8. Deus est qui iustificat aut liberat, quis est qui condemnet? Sic toties inculcatur, Qui non crediderit, condemnabitur: id est, aeterno exitio peribit. Aliquando etiam pro quovis graviori

salvatorem, potentiam, aut defensorem suum, praestantem sibi ex omnibus difficultatibus ac periculis salutem. Sic et Zach in suo Benedictus, celebrat Deum, quod excitaverit cornu salutis in domo David pueri aut servi sui: intelligens potentiam salutarem, ipsum nempe Meschiam salvatorem, qui veros hostes Israelis, peccatum, mortem ac satanam vicit ac perdidit. Quinto, Cornu ponitur etiam pro praecipua parte, ac veluti flore alicuius rei. Sic significat etiam locum aut solum fertilissimum et praestantissimum. In qua significatione. Esa. 5 dicit. Vinea est facta dilecto meo in cornu filio

29. In die illa germinare faciam cornu domus Israel. pro, restituam pristinam potentiam, florem ac vigorem: aut simpliciter, erigam florentissimum regnum Meschiae in Israele. Ventilare aut agitare cornibus (aliqui potius cornu petere vertunt) significat potenter vincere, et proculcare hostes. Hanc metaphoram visibili similitudine expressit pseudopropheta Zedechias, qui fabrefactis sibi in capite ferreis cornibus, et agitato capite dicebat ad Achabum: Sic cornibus petes autuenti labis Syros. 1. Reg. 22. Sic Psalm. 44. In te inimicos nostros cornu petemus, aut ventilabimus. Et

exercitu utitur hac voce Scriptura, sed et de ipsa Dei militia, sive concionatorum sive angelorum: ut Psal. 68. Per metaphoram vero Elias vocatur Currus et equites Israel, propterea quod ille sana doctrina hortando ad poenitentiam, et precibus suis fortius pugnabat contra omnes hostes, praesertim summum illum hostem, nempe iram Dei pro Israele, quam reges, duces ac milites Israelitarum. Erat igitur revera unicum praesidium ac columen populi Dei, cum interea eum rex vocaret perturbatorem totius Israelis. Ponitur tamen haec vox aliquando et pro equis, tales currus

civitatem a turre custodum usque ad civitatem munitam: pro, omnia magna et parva oppida, ac turriculas denique expugnavit. Fiunt autem turres custodum alibi, ad custodiendos tantum fructus in agris aut vinetis: alibi etiam, ad custodiendam totam regionem, ad praevidendos a longe adventantes hostes, et dandum signum: denique ad custodiendos angustos transitus, qua hostis posset in regionem irrumpere. CYMBALUM, genus instrumenti Musici, cuius saepe fit mentio in descriptione rituum et instrumentorum Musicorum templi. 2. Reg. 6. 1. Par. 13. 15. 16. Psal. 150,

pro, ut nuptui vel marito detur, aut elocetur. Voces dare, Ierem. 51. et saepe alias, pro excitare tonitrua. Dare vocem cum fletu, Genes. 45. pro, exclamare cum ululatu. Hostes dare tergum, est in fugam convertere. Psalm. 18 2. Samuel. 22. Inimicos meos dedisti dorsum. Latini aliquando hoc intelligerent de ipsis hostibus, quod terga de derint aut verterint. Dare ergo tergum, est, efficere ut aliquis fugiat. Contra apud Latinos passive accipitur, pro fugere.

dare, Ezech. 5. Psalm. 78. pro, efficere ut talis sit. Sic, Dedit me desolatam tota die moerentem, Thren. 1. pro, desolavit, talem effecit. Sic etiam, Dedi te ducem, 1. Reg. 16. Dare sortem, Actor. 1. est proiicere sortem, aut sortiri. Sic enim ibi sorte Matthiam elegerunt in Apostolatum. Hostes dare percussos: pro, efficere ut eos caedas Deuteron. 28. Faciem dare ad vel contra aliquem, Dan. 9. pro, ad eum sese vertere. Dicitur autem alias de conversione hominis ad Deum: alias etiam de irati Dei inspectione, aut iudicio ac poena super reos, Ezech. 14. Maculam dare in

Psalm. 58 Deus conteredentes ipsorum in ore eorum: pro, omnem vim ac potentiam hostilem. Eadem ratione etiam Psal. 124 dicitur: Benedictus Dominus, qui non dedit nos praedam dentibus eorum. Psalm. 3 eadem phrasi dicitur: Surge Domine, serva me Deus meus: Quoniam tu percussisti hostes meos in maxillam et dentes impiorum contrivisti. Mich. 3 describuntur seductores, quod mordeant dentibus, et parent bellum contra eum qui nihil in eorum guttur iniicit: ubi itidem bestialem eorum crudelitatem exprimit. Ab hac significatione sumitur illa similitudo Salomonis, Proverb. 25,

Colos. 2. per quandam metaphoram de spirituali depraedatione, quae fiat per philosophiam Praecipit enim, ut caveamus ne quis nos depraedetur: ut plerique hoc tempore verterunt. Tametsi participium συλαγωγὼν, significat magis captivum abduco, ut hostes praedam rerum ac hominum abducere solent. sic enim et seductores philosophicis ratiunculis inficiunt sinceram doctrina, et homines suis illis sophismatib. involutos, illaqueatos et colligatos pro arbitrio suo velut mancipia quaedam ab Ecclesia, Christo, et vera religione, secum in errores et

laeticiam afferant. Sic et Psalm. 40, dextera Dei dicitur esse plena iustitia: pro, iuste agit, regit, ac tuetur suos. Vicina significatio est, cum dextera Dei auxilium significat: ut Thren. 2. Redire fecit dexteram suam retrorsum a facie inimici. pro, non est opitulatus nobis, passus est hostes vincere. Tertio, indicat favorem. Sic Christus dicit iustos in extrema die ad dexteram collocandos, iniustos contra ad sinistram: Matth. 25. Quarto, dextera Dei significat aequalitatem dignitatis, gloriae, ac potentiae. Sic Christus iubetur sedere ad dexteram patris. Psalm. 110. et post

eaque tamdiu et tanta incrementa accepturum, ut tandem Iudaei volentes nolentes, gementesque ac dolentes, sint agnituri, eum revera esse illum divinitus missum iudicem, ac Dominum totius mundi. Non ergo praedicitur Iudaeorum conversio, sed Christi ad patrem reditus et glorificatio supra et contra hostes suos. Sic Isa. 42: Non afficietur moerore vel fastidio, nec animo frangetur, donec ponat in terra iudicium, et legem eius insulae expectabunt. Verum de consimili obscuritate Adverbiorum et Praepositionum, reperies aliquid infra in USQUE, POST, et in Regulis Universalibus, de vocibus

6. Sic Dan. 6. Rapi somnum, Psal. 139. Rapitur somnus eorum, nisi ruere fecerint. id est, non possunt dormire, aut omnino conquiescere, nisi dent damnum. Dormire aliquando etiam interire significat. ut Isaiae 5, In doloribus dormietis: Et Hier. 3. Dormiemus in confusione. Hostes et poenae impiorum dicuntur non dormire aut dormitare: pro, celeriter venire, ac festinare. Isaiae 5, de hostibus exemplum habetur. At de poenis, 2. Pet. 2. Perditio eorum non dormitat. Sopor aliquando simpliciter profundum somnum denotat. Sic 1. Sam. 26 dicitur, sopor Domini

Deo praepotenti, teque castigaturo repugnare. DUX, per metaphoram significat ipsum Meschiam. Matth. 2. Malach. [3.] Ex te orietur dux, qui regat populum meum Israel Causa huius metaphorae est, quia et doctrina sua regit populum, sicut dux legibus ac mandatis: et pugnat contra suos hostes, pro suis subditis, eosque potenter liberat. Hebr. 9 dicitur idem noster Meschias, dux et consummator fidei nostrae: ut qui tum inchoat veram pietatem in nobis, tum etiam perficit. E EBRIETAS varie in Sacris literis accipitur: de cuius

fructum eius. pro, qui suas possessiones conservat et excolit, is etiam fruitur eis. Eadem ratione significationis dicitur fore, ut alicuius ficus decorticetur. Ioel primo. pro, eius res, possessiones ac opes vastentur, et pessundentur. Eodem sensu minatur Deus Hieremiae quinto, fore ut hostes eorum vineam et ficum comedant: id est, proventus possessionum absumant. Ponitur ficus pro fructu bono a Christo, cum negat ex tribulis colligi ficus: id est, ex pessima causa optimos effectus. Item pro re suavi. ut Oseae nono: Tanquam primitivum in ficu vidi initio patres vestros. Ficus

1. Thessal 5. item scuto fidei, Ephes. 5. Quid ibi fides aliud notare potest, quam fiduciam promissae opis Dei, qua Satanam et mundum expugnamus? Sic toties fide mundum et Satanam vincere ac expugnare dicimur, 1. Iohan. 5, et alias: Sola sane noticia non expugnat illos duos potentissimos hostes, sed fiducia in Deum expugnat. VII Toties commendatur precatio fidei, et in precibus fides adeo extreme flagitatur: ubi profecto fidem, solam noticiam significare, prorsus impossibile est: alioqui et

quia plerunque in poenam hominum vertitur, fit ut nonnunquam quasi in genere pro divina poena, et in descriptionibus irati Dei ponatur. Exodi nono. Psalm. 77. Perdit Deus grandine, et mixto igne, non tantum fructus terrae ac arborum, sed et animalia ac homines in Aegypto. Sic Ios. 10, caedit hostes Israelitarum lapidibus grandinis, et igne. Psalm. 18. et 105. coniungitur grando et carbones. Sumuntur crebro tales descriptiones poenarum etiam spiritualium, et irati Dei, ab illa horribili specie tetrarum tempestatum, quas nonnunquam iratus Deus rebus humanis immittit: inde coniunguntur

Concilio, et alias asserunt, alium plus, alium minus renovari. Quare in illa imperfectione iustitiae necesse est dubitationem regnare. VI. Cap. 5 incipit Paulus disserere de Gratia Dei: et mox substituit ei voci tanquam quoddam aequivalens, Dilectionem Dei dicens, quod antea cum hostes essemus, simus Deo reconciliati, etc. Ostendit ergo, idem sibi esse Gratiam et Dilectionem. Paulo post eodem Capite, Iustitiam, qua iustificamur, inculcat esse donum: causam autem huius doni facit Gratiam. Iam cogitet omnis intelligens, quae alia causa esse possit verae

hominum vocat Christus Apostolos, Mar. 1, Luc 5. per metaphoram, quia perinde verbo ac doctrina homines capiunt, et Christo adducunt, ac piscatores pisces reti capiunt, et in suam potestatem redigunt. Sic et Hier. 16, piscatores ac venatores denotant veros doctores. Alibi contra significat hostes, qui capiunt bello homines: de qua loquutione in vocabulo PISCATOR. Homo aliquando abundat. ut Gen. 13. Homines Sodomitae erant valde mali. i. Sodomitae. Sic in Evangelio, Homo rex: pro Rex. Sic et vox VIR interdum abundat. Homo de vulgaribus, aut plebeiis hominibus, sive etiam de

proprio rege ac regno, denotat reliqua. n pars Israelitarum Iuda usitate nominabatur. IACULUM, alias pro sagitta, alias pro aliquo maiori telo in hostem iacto: ut sunt pila, et similia. Fuit autem aliquando moris in bellis, praesertim in defensione civitatum, ignita iacula in hostes, et eorum machinas, et vicissim in domos ac aedificia iacere: ut in Livio de iactis phalaricis in oppugnatione Saguntina, legitur. Dupliciter ergo talia tela laeserunt, nempe ferro et igne. Hinc igitur sumit Paulus per metaphoram, appellationem venenatissimarum tentationum et machinationum,

tales ictus excipiendi et repellendi sunt. IACULATORES, in Sacris literis nonnunquam Sagittarios significant: ut Gen. 21. Habitavitque in deserto fuitque vir iaculans arcu. pro venator, sagittarius, ac inde sese alens. Gen. 49. Iaculabuntur eum sagitarii: pro, multos habebit hostes. Sic et 1 Sam. 31, legitur, quod Saul metu iaculatorum aut sagittariorum semet interfecerit. IANUA: Psal. 78. Mandaverat nubibus desuper, et ianuas caeli aperuerat, ut

idolatricis, dicit adhuc aliquos cum conscientia idoli comedere tanquam idolothyton. i. vel metuendo ac aliquo modo venerando idolum: vel etiam mala et accusante eum propria conscientia, tanquam peccantem eo facto. IDUMAEORUM, seu Edomitarum nomine crebro in Sacris literis acerbissimi hostes Israelitarum indicantur: quia ut in utero illi duo gemelli Esau et Iacob collidi caeperunt, ac ipsi postea inimicitias exercuerunt, ita et posteri eorum fuerunt perpetuo sibi invicem infensi. Isaiae 34 et 63. Significat porro typice hoc idem nomen Idomitarum, omnes impios et adversarios

aquam, et eduxisti nos in terram irriguam. i. varia pericula perpessi sumus. Eadem locutio est et Isaiae 43, quod Deus ex igne suos liberabit. Sic videtur accipiendum et illud Terentianum, Ex igne cibum petere: pro, ex summo periculo victum petere ac quaerere. Isa. 26 dicitur, Ignis absumet hostes tuos. Prover. 16. Impius est labiis suis quasi ignis ardens. Sic et Isa. 9 minatur Deus ignem Assyriis obsidentibus Hierosolymam: quos tamen non visibilis ignis absum percusisse, sed angelus percussisse dicitur. Psalm. 78, Iuvenes eorum consumpsit ignis. Sic et carbones ignis,

per ignem, genus idololatriae fuit, 2 Reg. 21: in quo exurebant liberos idolo. Idem est, Dare Molocho de suo semine. Laborare in igne, Habac. secundo: Laborabunt gentes in igne, et populi frustra fatigabuntur. i. laborabunt innumeri homines in extruendis civitatibus, quas ego per eorum hostes exuram: vel etiam propter ignem, id est, propter utilitatem ignis. quasi dicat: Illi aedificabunt, ut habeat ignis quod absumat. Lapides igniti. Ezek. 28: In medio lapidum ignitorum ambulasti intelligitur preciosorum, quia fulgore suo ignem referant. Salvari aliquem tanquam per ignem, 1

tacui, inveterarunt ossa mea: id est, debilia et omni bono succo carentia facta sunt corrodente me nimirum conscientia, et dolore inquieti ac contriti cordis, dum per confessionem peccati et petitionem condonationis ad Dei misericordiam non confugio. Sic Psal. 6, Inveteravi inter hostes aut tribulatores meos. pro, debilis factus sunt, ut senes ac decrepiti propter tribulantes hostes. INVISERE, accipitur in bonam et malam partem pro alicuius amico auxilio, aut etiam hostili offensione: plerunque etiam pro castigatione. Exponetur autem infra in verbo VISITARE.

me nimirum conscientia, et dolore inquieti ac contriti cordis, dum per confessionem peccati et petitionem condonationis ad Dei misericordiam non confugio. Sic Psal. 6, Inveteravi inter hostes aut tribulatores meos. pro, debilis factus sunt, ut senes ac decrepiti propter tribulantes hostes. INVISERE, accipitur in bonam et malam partem pro alicuius amico auxilio, aut etiam hostili offensione: plerunque etiam pro castigatione. Exponetur autem infra in verbo VISITARE. INUNDARE, sumpta metaphora a torrentibus crebro horrendas et inevitabiles poenas

At terram Canaan dicit caelitus irrigari, eoque a Deo implorandam esse opem. Irriguae pecudes, propinguibus, Ezech. 45. De irriguo Israel in sacrificium: id est, de pinguibus aut succulentis. Transfertur aliquando hoc verbum ad potationem largiorem. IRRUERE dicitur aliquis in hostes suos, quae significatio nota et perspicua est. Sic Salomon praecipit 1 Reg. 2. Irrue in eum, et sepeli eum: pro, interfice eum. Dicitur et spiritus Domini irruere in aliquem, cum subito veniens excitat eum ad aliqua. Iud. 14. Et irruit in eum spiritus Domini: pro, subito adveniens

de donato beneficio liberationis. Sic Psal. 89, Beatus populus qui scit iubilationem. i. veram Dei celebrationem, invocationem et doctrinam. Sic et subditi cum gaudio suum regem excipientes, ad eum iubilare dicuntur. Ad me Philistea iubila: Psal. 60. Dicuntur etiam hostes victores iubilare super victis, ut Hiere. 51. Et iubilabunt super Babel caeli et terra: id est, angeli et homines gaudebunt, et tripudiabunt de ruina persecutricis Babyloniae. De Iubilaeo supra in Iobel dictum est. IUCUNDARI, et IUCUNDITATES, aliquando significat summa ac

LANCEA, olim fuit genus teli usitatissimum, eoque saepe synecdochice pro omni genere armorum et tota vi bellica ponitur. ut Psal. 35. Educ lanceam, et conclude in occursum persequentium me: pro, armatus veluti aciem armis scutisque undique conclusam ac communitam dirige contra hostes meos. Sic 1. Paral. 11. Iste excitavit lanceam suam contra 300, quos interfecit vice una. id est, uno conflictu. Porro Psal. 57 legitur, Quorum dentes sunt lanceae et sagittae, et lingua eorum gladius acutus: id est, res valde ac plane extreme noxiae. Videtur velle indicare

ac normas, in eum finem, non ut aedificet, instauret aut perficiat: sicut alias solent architecti ideo aliquid initio metiri, ut inde quidpiam fabricent. At Deus metietur, ponderabit et expendet terram, ut eam certa ratione puniat, alia loca magis, alia minus devastando, evacuando et spoliando per hostes. In perpendiculis et normis adhibetur plumbum: id vocavit hic lapidem. Significat autem per metaphoram consilia et cogitationes ac decreta Dei, de punienda ac desolanda terra. Tertio, quia lapis angularis non solum conspicuus est, sed etiam maximi usus, quia ibi duo parietes colligantur,

omnia ossa mea: id est, Deus me [?: ] potenter afflixit, et etiam veluti comminuit omnia [?: ] sa mea, sicut leo norans aliquod animal, facillime et crudelissime omnia eius ossa dentibus ac ungulis confrangit et conterit. Sic et Psal. 57, David comparat hostes suos leonibus, inquiens: Anima mea est in medio leonum, et ego iaceo inter flamma succensos filios hominum, quorum dentes sunt lanceae, et lingua gladius [?: ] tus. Psal. 7, Ne quando rapiat ut leo animam meam: id est, vitam. et Psal. 58. Dominus

iam cibum ori porrigere, nedum lucrari aut parare. Manum in sinum [?: p- ] re, aut abscondere, ocium et pigritiam extremam indicat Psalm. 74. Quare reducis aut retrahis manum? E'medio sinus tui consume: id est. perfecte educito, et extende eam ad eos liberandos, et perdendos hostes. [?: ] tere, aut reducere manum, est desinere agere, desinere opitulari piis. Porro qui reducit manum ab opere, ille eam ad se retractam veluti in sinum reponit ociosam. [?: ] vatio manus, castigationem aliquando significat, praesertim si Deo tribuatur: quia

sane et mihi, ut [?: ] haec significet idem qued Dominus noster venit: fueritque vox nota ac usitata Ecclesiae de extremo anathemate eum sensum habens, quasi tales [?: excommunicati- ] iam Ecclesiae sanandi serventur: sed tanquam peccates ad mortem, utpote pertinaces hostes Christi, [?: ] mo iudicio puniendi tradantur, dedanturque. MARCIDUS. Vide PUTRIS. MARE, vox latius patet in Sacris, quam in prophanis Scriptoribus. Nam non tantum istud magnum falsum mare significat: sed etiam stagna, praesertim maiora: unde tam crebro,

MEDIATOR, Graece Μεσίτης: Graecam vocem putat Erasmus Sacris literis peculiarem esse: ac dubitat, an Latine Mediator, conciliator, aut intercessor vertendum sit. Mediator is dicitur, qui inter duos parum inter se congruentes, aut etiam sibi invicem hostes medius est, et utriusque nomine cum altero agit, promovens aliquam conciliationem, coniunctionem, ac veluti contractum inter eos: quique tam diu apud utranque partem alterius nomine laborat, donec eas in aliquem consensum, transactionem, et denique pactionem deducat. Tales Scriptura duos

a me, dicit Dominus. Demosth. itidem de calamitatibus, singulis tib. inflictis, dicit τὸ ἐπιβάλλον μέρος. In mensura punire, est moderate castigare. Sic Isa. 27 negat Deus, se sic prorsus perditurum Iudaeos esse, sicut gentiles, eorum hostes, sed tantum in mensura castigaturum esse eos. Mensura et mensura abominatio est Domino, Prover. 10. i. cum quis habet duas mensuras aut pondera, alteram minorem qui vendit, et alteram maiorem qua emit, gravissime offendit Deum. In Hebraeo est: Lapis et lapis, epha et epha, abominatio

unica vox est Zalmavet, sed composita. Videtur autem habere aliquam similitudinem cum Latino, ubique est plurima mortis imago. Contritio aut confusio mortis erat apud Philistaeos praesente arca. 1. Samuel. quinto: id est, lues, vel etiam perturbatio ac terror ex morbo ortus, perinde ac si hostes urbem caepissent, et per eam grassarentur. Domini sunt exitus mortis: id est, solus Dominus potest suos liberare ex media morte: Psalm. 68. celebrat enim Dei liberationes ex summis malis, praesertim spiritualibus. Exitus mortis igitur, significat liberationes a morte. Filius mortis,

portae. Ierem. 51 Fortes Babel facti sunt mulieres. Mulier saepe per metaphoram vocantur civitates et gentes. Haec metaphora, aut etiam similitudo plurimum tractatur et inculcatur. Ezek. 16 et 23. In priori loco inter alia inquit: Et facient in te iudicia in oculis mulierum plurimarum. id est, hostes tui, meique iam in te castiganda ministri, affligent et punient te, audientibus et stupentibus, et quasi coram spectantibus plurimis gentibus et civitatibus. Sic Zion veluti mulier ac mater quaedam, Ierusalem autem eius filia nominatur. Sic passim in descriptionibus locorum, praesertim in

sum, ut servem te. Murus etiam quidvis defendens homines significat, eodem tropo: ut Isaiae 26 Urbs fortis est [?: no-s ] , salutem ponet murum et antemurale: id est, tum magna moenia, tum et parva quae ante magnum murum [?: ] , erunt salutaria civibus: valide arcebunt hostes, ne possint civitatem capere. Per metaphoram autem spiritualia Dei praesidia notat, quibus tuetur suam Ecclesiam, quae per hanc civitatem et cives depingitur. Proverb. 18. Substantia divitis est urbs fortitudinis eius, et veluti murus munitus in imaginatione eius: id est, suo iudicio.

vocis Nomen, [?: ] proprietate Hebraeorum circa nomina propria: [?: ] de Phrasibus huius vocis. Phrases nominis de Deo dictae. In nomine Dei, aut in Deo, idem est aliquando, et [?: ] cat opem Dei. Psal. 44. In te hostes nostros [?: co- ] mus, in nomine tuo conculcabimus inimicos [?: ] . i. tua ope auxilioque, ac te ipso freti. Sic David in 1 Samuel. 17 ad Goliath, illum venire in lancea et [?: gla- ] se in nomine Domini. Idem valet cum inquit Psal. 63.

suo. Non raro tamen ulterius se extendit, non solum neglectionem, sed etia laesionem significans. Iob 3. A robore manus tuae odisti me: pro, perinde me graviter afflixisti, ac si odisses me: vel, pro tuo summo odio, aut ex summo odio afflixisti me. Ezech. 23. Agent tecum in odio: id est, ut hostes tui: crudeliter, utpote hostes, te tractabunt. Paulo ante dixerat, Agent tecum in ira, id est irati; seu, pro sua acri ira. Sic aliqui exponunt illud 1. Ioan. 3, Quisquis odit fratrem suum, homicida est: ut nempe non de solo affectu intelligatur, sed etiam de aliquo externo conatu. Verum

se extendit, non solum neglectionem, sed etia laesionem significans. Iob 3. A robore manus tuae odisti me: pro, perinde me graviter afflixisti, ac si odisses me: vel, pro tuo summo odio, aut ex summo odio afflixisti me. Ezech. 23. Agent tecum in odio: id est, ut hostes tui: crudeliter, utpote hostes, te tractabunt. Paulo ante dixerat, Agent tecum in ira, id est irati; seu, pro sua acri ira. Sic aliqui exponunt illud 1. Ioan. 3, Quisquis odit fratrem suum, homicida est: ut nempe non de solo affectu intelligatur, sed etiam de aliquo externo conatu. Verum rectius exponetur de ipso

regionis pingit similitudine paucarum baccarum, quae remanent post collectionem, alicubi in summis extremitatibus oleae, Isaiae 17, 24. et paucorum parvorumque botrorum, qui alicubi latitant inter folia post vin demiam, quos vindemiatores cernere non potuerunt: sic aliquos paucos superfore, quos hostes reperire, capere aut interficere nequiverunt. In solitudine crescere abietem, cedrum, et etiam oleas, significat, fore felicissimum statum, omnibus locis cultis, et habitatis. Isaiae 41 tali similitudine tempora et regnum Meschiae depingitur: quo indicatur, futuras ubique Ecclesias, veros

argenteae esse, aut viridantis coloris, quae aureum quendam fulgorem aut corruscationem exhibent, praesertim sole eas illuminante. Verum longe commodius fuerit exponere, inter fines aut terminos regionum. est enim similitudo sumpta ab exercitibus castrametantibus et militantibus in finibus contra hostes, quorum arma a sole illuminata fulgent. Sic enim solent veri doctores perpetuo tum regnum Christi tueri, aclatius propagare: tum et regnum Satanae, eiusque errores ac corruptelas oppugnare et redarguere. OLUS, et GRAMEN, solent aliquando impiorum sortem ac conditionem pingere.

Ut sitis in opprobrium in cunctis gentibus. id est, ut cunctae gentes vos [?: conte- ] Cum opprobrio percutere maxillam alicuius, Iob. 16, pro, [?: ] dito convicio. Opprobria opprobrantium tibi [?: ] runt in me, Psalmo 69, et Romanorum decimoquinto: pro, hostes tui furore diabolico contra te [?: in- ] ti, conviciantur mihi propter te: seu, ego haud [?: ] tim subeo ac sustineo convicia et maledicta [?: imp- ] propter te mihi convicium facientium: seu, [?: ] factus sum contumeliarum quibus te Deus,

ORBO, est verbum notum, pro privo liberis, parentibus, aut coniuge. Genes. vigesimoseptimo: Quare orbabor ambobus filiis die una? Deuteronomii trigesimosecundo, Foris orbabit gladius: id est, hostes occident tuos, quos extra civitatem reperient. Terra orbans, secundo Reg. secundo: id est, insalubribus aquis necans incolas. Sagitta eius quasi orbantis, non revertetur ulla vacua: Ier. 50. id est, strenue interficientis suos hostes, eorumque parentes liberis, et liberos parentibus

Foris orbabit gladius: id est, hostes occident tuos, quos extra civitatem reperient. Terra orbans, secundo Reg. secundo: id est, insalubribus aquis necans incolas. Sagitta eius quasi orbantis, non revertetur ulla vacua: Ier. 50. id est, strenue interficientis suos hostes, eorumque parentes liberis, et liberos parentibus orbantis. Alii vertunt, Prudenter agentis: id est, scite et certo sagittantis, ne aliqua sagitta aberret a scopo, aut irrita, non interfecto aliquo, cadat. Filii orbitatis alicuius: id est, ei in sua orbitate nati. Isaiae 49. Adhuc dicent

ardenti desiderio tuorum praeceptorum. Aperire os ad Deum: pro, promittere aliquid, aut vovere. Ego aperui os meum ad Deum, Iud. 11. pro, vovi, ut mox in sequentibus exponitur. Aperire os ad caedem: pro, hortari ad caedem. Ezech. 21. Ut aperiant os ad caedem: id est, hortentur suos ad caedendum hostes. Aperire os: pro, libere loqui. Ezech. 24, In die illa aperietur os tuum cum evasore, et loquêris, nec obmutesces ultra: pro, licebit tibi libere loqui, et gloriari cum tuis a Domino liberatis. Sic eiusdem prophetae 33, Aperuique os meum, donec veniret ad me mane: aperui inquam os, et

50: Quid tibi ut enarres statuta mea, et assumas pactum meum in os tuum? pro, deto loquaris. Idem bis dicit. Quasi diceret: quid tibi cum mea doctrina? Ore suo benedicunt, et in intimo suo maledicunt: Psal. 62. pro, sermone quidem mihi blandiantur et beneprecantur, led corde sunt hostes. Vicinum huic est, quod Psal. 78 inquit: Blandiebantur ei ore suo, et lingua sua mentiebantur illi. Celebrare Deum ore suo Psal. 109. id est, sermone suo laudare ac praedicare eum. Sic et clamare ore, Psal 66, ferme pleonasmus est Invocari nomen

id est qui in extrema pericula, et veluti ad mortem ipsam adducti sumus. Vel forte loquitur de aliis iam ex populo Dei interfectis. Confringere ossa, sumptum a feris bestiis, quae-capta animalia non solum occidunt, sed etiam ossa ipsorum comminuunt. Sic dicit Bileam Israelitas comesturos hostes suos, et ossa eorum confracturos, Num. 24. Ossa perturbari, inveterascere, marcescere, et etiam dispergi, est extreme aliquem debilitare. Iob 4. 33. Psal. 6. 32. 53. 140. Idem est, Non est pax ossibus meis: Ps. 38. Ossa aliquorum dissipari, alicubi significat eo facto

quia filii huius seculi sunt sapientiores quam filii lucis: quod facile utrique nisi adsit cura pastoris, seducantur: quod vocem sui pastoris diligenter observent, ipsumque pastorem quasi agnoscant et ament: quod perinde habent atrocem adversarium sitque etiam inter lupum et Satanam utriusque hostes similitudo: et denique, quod perinde magna cura indigent: quodque pii a Christo foventur ac amantur, sicut oves solent a bonis pastoribus, praesertim in illis regionibus summa cura foveri, et quasi delicatissime tractari. Sic et olim reges, pastores populorum sunt ab Homero et aliis vocati.

Domino) credere in eum, eove fide frui. Panis caelestis, aut angelorum ibidem, vocatur etiam Manna Israelitis olim datum: quia perinde eos aluit, eisve loco panis fuit. Metaphora igitur est. Panis interdum etiam res consumptibilis, aut quae prorsus in nostra potestate est, dicitur. Sic hostes suos Israelitae nominant, Num. 14, quos se facile victuros sperabant: Ne timeamus populum terrae, panis noster sunt. id est, facile vincemus et absumemus eos, perinde ac si essent panis noster. Non est haec metaphora dura, utpote quibus gladius et hostis vastans comedere dicantur lacham

quis [?: ] condolebit? quis te consolabitur? Quaerere pacem [?: ] ius, est promovere eius pacem ac res secundas. Hierem. 29, Quaerite pacem civitatis, et orate pro ea (Babylone) quia in pace eius erit pax vestra. Sic Deut. 23 iubet Deus Israelitas perpetuo esse hostes Amalekitarum, inquiens: Non quaeres pacem eorum, et bonum eorum cunctis diebus tuis in seculum. id est, promovebis [?: ] eorum bonum aut commodum. Eadem locutio est et Esdrae 9, Rogare quae pacis sunt, missa legatione: Luc. 4 id est, suppliciter petere conditiones pacis.

suis, et erimus ego et filius tuus Salomon peccatores. id est, habebimur pro sceleratis, reis ac nefariis, et ideo etiam mox vel in [?: tros ] carceres, vel ad extremum supplicium cruciatumque abripiemur. Sic Romanorum quinto. In Adamo omnes peccaverunt. id est, scelerati ac Dei hostes [?: fa-- ] sunt. Quae quasi habitualis significatio verbi et nominis Peccati diligenter observanda est, ut sciamus, Scripturam in arguendis peccatis, non solas pravas actiones aut rectarum omissiones accusare: sed etiam ipsam pravam naturam aut indolem hominis, quam a patro

in omnibus finibus ac partibus eos cecîdit et subiugavit. Percutere foedus, Latina phrasis est, quia victima in sanciendo foedere feritur. Hebraei dicunt, excindere כרת carath. Percutere hostem suum retrorsum: Psalmo septuagesimo octavo. Percussit hostes suos tergum, aut in tergo, in opprobrium perpetuum tradidit eos, id est, in fugam conversos ignominiosis [?: ] ribus in tergo sauciavit eos. pro, effecit ut Israelitae idololatrae hostibus terga verterent. Nunquid iuxta plagam percutientis eum, percussit eum, aut iuxta

[?: ] ribus in tergo sauciavit eos. pro, effecit ut Israelitae idololatrae hostibus terga verterent. Nunquid iuxta plagam percutientis eum, percussit eum, aut iuxta occisionem occisorum eius occisus est? Isaiae vigesimo septimo. id est, non perinde eum Deus castigavit duriter, sicut olim eum hostes Pharao et Sennacherib castigaverant: vel potius, non perinde Deus suum populum [?: ] flixit, sicut persecutores eius, quos funditus evertit: Dare percussos coram aliquo Deuteromii 28, Dabit hostis tuos percussos coram te. id est, dabit tibi insignem victoriam de hostibus

ipsemet, quid indicet voce Peregrinan: nempe ita vehementer aliqua re offendi, ut nova ac peregrina. Pereginus aliquando hostem significat, sic [?: ] Latina vox Hostis olim tantum peregrinum significavit. Isaiae undecimo: Terram vestram peregrini comedunt ac consumunt: id est. hostes. Crebro in hac significatione vox haec usurpatur: sed plerunque vertunt. Alieni, Aliae enim gentes aliis plerunque infensae sunt. PEREO, habet etiam suas quasdam obscuras nationes. Primum enim crebro significat deesse non adesse, evanescere, non succedere. ut, Spes hypocritas

est in oculis tuis. id est, sincero animo egi, et promovi veram religionem, et quaecunque tibi grata esse cognovi, etiamsi meis lapsibus ac peccatis nequaquam caruerim. Sic supra citavimus locum 2. Paralip. 19. Odio perfecto odi illos, Psal. 139. id est, vero ac serio odio odi hostes Dei: seu, ut alii vertunt, consummato. est enim vox תכלית tachlith ab alio themate, nempe a כלה. Dies perfecta, Proverb. 4: pro, integra, plena, ac lucida. Transmigratio perfecta, Hierem. 13: et Captivitas

percussus, proprio sanguine suffocatus est: sicque ante mortem usque ad guttur ac fauces in proprio sanguine equitavit. Levare pedes, aliquando est pedibus iter suscipere. Genesis vigesimonono. et Psalmo 78, Leva pedes aut vestigia tua ad desolationes in seculum. id est ad puniendos hostes tuos. sicut et Psalmo 68 inquit: Exurgat Deus, et dissipentur inimici eius. Loqui pedibus: pro, gestu pedum aliquid significare. Proverb. 6, Impius annuit oculis suis, loquitur pedibus, docet digitis. id est, non propalam et aperte loquitur quid velit, sed tecte subindicat suis

dicit se esse educatum ac edoctum in lege ad pedes Gamalielis pharisaei Hierosolymae: Actorum vigesimosecundo. Pilos pedum radere, est etiam infimae sortis homines castigare. Isaiae septimo: Radet Dominus novacula conducticia caput, et pilos pedum. id est, summos ac infimos Israelitas per hostes puniet, et ex regione suoque loco amovebit. Pedibus alicuius aliquid subiicere, est ipsi subiicere, seu in eius potestatem redigere. Psalmo 8, et Hebraeis secundo: Omnia subiecisti sub pedibus eius. Cadent subtus pedes meos, Psalmo decimo octavo. Dominus conteret Satanam sub pedibus

habeat. PISCATORUM voce varie utitur Scriptura, [?: ] potissimum per metaphoram, Isaiae 19, Et lugebunt piscatores. id est, Aegyptus, vastato flumine. ubi totam Aegyptum denotat. Hierem. 16. Ego mittam ad piscatores multos, qui piscabuntur eos. Significat Chaldaeos hostes Israelitarum, qui sint eos sedulo conquisitum ad exitium, veluti piscatores pisces, aut venatores feras. Caeterum Christo piscatores sunt aliquando doctores, qui consimili diligentia verbi divini retibus captant homines, ut eos Christo ac patri caelesti offerant. PISCINA, idem

navium plenis velis navigantium, et animorum plena persuasione ac spe aliquid concipientium et agentium, aut in aliquid prorsus incumbentium: sicut in hoc ipso exemplo apparet. Nam perinde ac naves illae plenis vel inflatis velis recta et celerrimo cursu in Italiam contendebant: ita etiam hostes, opes Italiae tam firma spe diripiebant et partiebantur. Eadem porro ratio est et fidei. nam et illa verbo Dei ac Spiritu sancto, nostro spiritui testimonium perhibente, quod filii Dei simus, confirmata, sic plena fiducia ac spe misericordiam Dei, remissionem peccatorum ac alia dona sibi

a flumine deiecto, de quo ita scribit Diodorus Siculus lib. 3. fabulosae historiae: Erat enim responsum progenitoribus datum, nunquam Ninam capi posse, nisi cum fluvius urbi hostis fieret. Quod rex nunquam futurum ratus, spem caeperat obsidionis traducendae, et simul futura auxilia expectabat. Hostes urbem, quam propter moenium altitudinem expugnare nequibant, obsedere. Nondum enim catapultae, neque vinearum, neque arietis quo muri urbium deiiciuntur, usus erat. Iis qui in civitate erant, omnes ad victum res, et obsidionem tolerandam necessariae, regis cura ad id antea impensae,

Hic rex existimans tempus oraculi advenisse, desperata salute, ne in hostium potestatem perveniret, pyram in regia ingentem extruxit, superque eam auro argentoque omni, veste insuper regia, impositis uxoribus quoque ac eunuchis in medio pyrae inclusis, se cremandum una cum his in ignem iniecit. Hostes audita regis morte, urbem per eam quae ab oraculo praedicta erat muri partem ingressi, Arbacem regia stola indutum regem appellarunt, omnium sibi rerum potestate permissa. Haec Diodorus. Hinc liquet, portas fluminis esse dicta illa eius claustra et vicina moenia, quibus prohibebatur

ut Deus illis perpetuo parcat, et vivant in seculum, nec videant sepulchrum. id est, nemo est tam dives, ut possit Deo numerare sufficiens precium, ne mori cogatur: quare occidet eos Deus? Isaiae decimotertio: Preciosiorem reddam virum auro obryzo, et hominem massa de Ophyr. id est, efficiam ut hostes malint interficere vos quam ullum precium redemptionis a vobis accipere. Sicut mox sequitur: Suscitabo Medos, qui non curabunt aurum et argentum, sed pueros allident. Ita charam aut preciosam esse alicuius animam: alias parci ei, ac conservari eum, alias contra perdi ac interfici eum

Matth. 24, principia dolorum ea sunt. Tecum principium in die virtutis tuae: habet in Vulgata Psal. 110. quod nil significat. In Hebraeo est, Populus tuus spontanei [?:-ut ] prompti, scilicet ad cultum tuum, in die victoriae tuae, seu cum viceris ac debellaveris hostes tuos, et populum tuum redemeris. Principium, aut caput verborum [?: ] veritas, et in seculum omne iudicium tuum iustum. Ubi possis per Caput, tum tempus intelligere, quod semper inde ab initio sermo Dei verax fuerat: tum per aliam metaphoram, pro summa rei, et quod

[?: pr- ] giorum sunt. Zach. 3. id est, idonei ad facienda prodigia, instructi vi patrandi miracula. PRODIRE, idem quod egredi. Psal. 17, A facie tua iudicium meum prodeat. id est, tu ferto sententiam de mea iusta causa eamque exequitor me liberando, et hostes perdendo. Vide supra Egredior. PRODUCO, idem quod educo, foras duco, nihil habet obscuritatis, Iud. 6 dicunt patri Gedeonis, sui populares: Produc huc filium tuum. id est, exhibe aut dede eum nobis, ut ipsum lapidibus obruamus, ob [?: su--a ] tum altare Baal, et

nobis sunt donata, ut divinae naturae participes efficeremur. id est, promissa bona. PROPAGINES, per metaphoram significant interdum instaurationem status ac rerum alicuius, post aliquam gravem cladem. Nahum 2. Evacuaverunt nos evacuatores, et propagines eorum corruperunt, id est, hostes corruperunt illos quasi novos palmites, seu recuperationem pristinarum fortunarum, aut potentiae prioris, qua denuo reflorescere conabantur. PROPHETA primum ac communissime in Sacris significat doctorem, divinitus ac immediate vocatum, qui non tantum Sacras literas populo

tum in toto mundo latius spargitur, eiusque certitudo magis agnoscitur: tum et in nobis lumen Spiritus sancti crescit, ut tanto magis debeamus verae pietati et bonis operibus incumbere. Ephes. secundo: Vos, qui olim eratis procul, nunc facti estis propinqui. id est, ut ipse exponit: qui eratis hostes Dei, nunc estis domestici, amici, atque adeo filii. PROPITIOR, et PROPITIUS. PROPITIUS est is qui favet alicui, amat eum, benignus ac beneficus ei est. Inde verbum Propitiare aliquem, pro placare, reddere propitium ac faventem. Quo tamen verbo Vulgata versio in activa voce

hi quidem ad vitam perpetuam, illi ad opprobrium et cruciatum perpetuum: id est, ex mortuis qui in sepulchris iacent ac computruerunt. Pulvis tenuis, inanitatem notar, Isaiae vigesimonono: Eritque veluti pulvis tenuis multitudo dispergentium te. id est, levi momento peribunt tui hostes. Aliquando rem nihili indicat. Isaiae quadragesimo: En gentes sicut [?: g-- ] ta situlae, et sicut tenuis pulvis staterae reputantur. Mox sequitur: En insulas sicut pulverem proiicit. Pulvis aliquando mortuum significat, quia mortui in pulverem rediguntur. sicut ille apud

quare vis dare huic tuo malo causam? cur attrahis tibimet exitium, seu male et stulte facis hoc? Lib. 2. Paral. cap. 25: Quare venient reges, et invenient aquas multas? Secundo Paralipomenon trigesimosecundo: pro, quare volumus eis praebere tantum commodum? Non quaerit quare illi hostes invenient: sed, quare ipsi hostibus velint tantum commodum concedere; vel potius ne id quidem quaerit, sed simpliciter quaerit ut male factum. De hoc Hebraismo dixi in Regulis Universalibus, de Interrogationibus. Sic Dan. 1: Quare videbit rex vultus vestros tristiores prae adolescentibus

si quid ex priori depraedatione superfuerit, colligent et auferent. Videri sane posset recte verti Racemabunt: quandoquidem iam antea in eodem capite praedixerat, gubernatores eorum fore pueros ac infantes. Hieremiae 49, Si vindemiatores venissent super te, non reliquissent racemum. i. si hostes venient, omnia perdent, nihil integrum relinquent, omnes interficient. Eadem methaphora ac similitudo est etiam in Obadic. Sic et Micheas capite septimo dicit, se perinde dolere ac lugere, quod nusquam ullum pium reperiat, sicut qui post vindemiam racemos quaerit, ut saturetur, sed nihil

Sic et Ezechielis trigesimoquinto. In servitutem redigo corpus meum, 1 Corinthiorum 9. pro, domo veterem carnalemque hominen. REDIRE facere retrorsum. Thren. 2, Redire fecit retrorsum dexteram suam a facie inimici. id est, negant aut subtraxit eis auxilium, cum ventum est ad hostes conflictum. Contrarium est ei. Extendere dexteram in aliquem. Ambae hae locutiones sunt Isa, decimoquinto, Manus eius extenta est, et quis redire faciet [?: ] pro, avertet, reflectet. ne scilicet pergat caedere tuos adversarios. Sic Redire facere ab iniquitate dexteram

47. Dominus regnabit super gentes. Et Psal. 93: Dominus regnabit, induit decorem, induit Dominus fortitudinem, et accinxit se. Isaiae 52: Annunciantis bonum, praedicantis salutem, et annunciantis Zion, Regnat Deus tuus. id est potenter aderit et aget, te liberando, et hostes tuos puniendo. In hac significatione verbum Regnandi tribuitur etiam hominibus: ut Hieremiae 22. Nunquid tu regnabis, quod te immisces cedris? id est, putas' ne te hic adeo potentem fore, diuque floriturum esse, quod tam splendide aedificas? Proverb 28, Regnantibus impiis fiunt ruinae.

inimici. Psalmo quinquagesimo sexto: Tunc revertentur inimici mei retrorsum, in qua die invocavi. Hieremiae 38, Demersi sunt in coenum pedes tui conversi sunt retrorsum. id est, misere victus succubuisti. Percutere retrorsum, est terga hostium vertere ac caedere. Psalm. 78, Percussit hostes suos retrorsum. Proiecisti sermones meos retrorsum: Psalmo 50, aut post te. id est, neglexisti, contemsisti quia quae curamus, ante oculos habemus: quae negligimus, aspicere nolumus, ab eis nos avertimus, aut retro nos abiicimus. REVELARE, crebro ac maxime proprie significat

et super nivem dealbabor. et in Apocalypsi Dealbare vestes in sanguine agni legitur. Victoria indicatur per Pedem [?:-bricationem ] , Psalmo 68. Ut rubescat pes tuus sanguine inimicorum tuorum. id est, sis victor hostium tuorum. Cum enim caeduntur a victore exercitu fugientes hostes, necessario pedes sanguine humi fuso contaminatur. Rubicundior oculis prae vino, vel potius rubicundus habens oculos â vino, et albicans dentes a lacte. Gen. 49. id est, Iehuda habebit maximam copiam vini et actis. Vestimentum Christi rubrum esse dicitur Isaiae 63. quia propugnando,

Rubicundior oculis prae vino, vel potius rubicundus habens oculos â vino, et albicans dentes a lacte. Gen. 49. id est, Iehuda habebit maximam copiam vini et actis. Vestimentum Christi rubrum esse dicitur Isaiae 63. quia propugnando, et praesertim redimendo Ecclesiam suam, cecidit hostes suos, et sanguine eorum vestes contaminatae sunt: ut solet in conflictu ac praeses fieri, ut etiam victores aspergantur sanguine [?: caesor-- ] Simul vero indicatur eius cruenta victoria, quod moriendo, suumque proprium sanguinem effundendo invicit hostes. Apocal. 17, meretrix

Ecclesiam suam, cecidit hostes suos, et sanguine eorum vestes contaminatae sunt: ut solet in conflictu ac praeses fieri, ut etiam victores aspergantur sanguine [?: caesor-- ] Simul vero indicatur eius cruenta victoria, quod moriendo, suumque proprium sanguinem effundendo invicit hostes. Apocal. 17, meretrix Babylonica dicitur insidere bestiae coccineae. id est, rubenti purpureo colore: quod nimirum significat tum sanguinarium Antichristi regnum, tum etiam alioqui omnibus sceleribus contaminatum. Quibus et blasphemias adiunctas esse ibidem Scriptura affirmat.

sed incerte indicato. De quo Hebraismo in Regulis Universalibus. Sabbath Sabbaton est crebro, praesertim in Levitico. Solent autem vertere Sabbatum quietis. Omnino ob emphasin aliqui faciunt eam reduplicationem: quasi dicerent, est summa quies et Sabbatismus adhibendus. Threnorum primo, Hostes deriserunt Sabbata eius: id est, quemlibet Iudaicum cultum. Levitici 24, In die Sabbati, in diem Sabbati ordinabis eos. id est, singulis Sabbatis diebus Terram perficere Sabbata sua: Levit. [26.] Perficiet [?: ] Sabbata sua cunctis diebus, quibus erit desolata. Idem 2.

tui iubilando iubilent. Et mox: Sacerdotes eius induam salute, et pii eius iubilando iubilabunt Posterius dictum est veluti responsio ac exauditio praecedentis precationis. Sensus autem est, quod Deus eos ornabit iustitia ac salute, non tantum temporaria, sed etiam aeterna. Contra mox sequitur: Hostes eius induam confusione. id est, obruam poenis, reatu, et denique damnatione aeterna. Isaiae 24: Erit sicut populus, sic sacerdos: sicut servus, sic dominus eius: sicut ancilla, sic domina eius. id est, omnes perinde calamitosi et in extremam sortem redacti erunt, nulla potiori sorte

Sanguinem mittere in civitatem, est, illam bello persequi. Ezechielis vigesimo octavo: Et mittam in eam pestilentiam, et sanguinem in plateas eius. id est, efficiam ut sit caedes in medio civitatis eius. Sic et Ezek. quinto. Et sanguis transibit per te, et gladium inducam super te. id est, hostes et caedes. In sanguine alicuius mori, est, illum ob caedem alicuius interfici. secundo Samuelis tertio: Et mortuus est in sanguine Asael, fratris Ioab. Contra dicit Deus Ezechielis decimosexto, In sanguine tuo vives: id est, quantumvis tota iaceas neglecta in sanguine a partu, tamen

alieniorem, aut etiam prorsus ab eo deficere. Nam cum et species personae ac doctrinae religionisque minus rationi sit plausibilis: et tum crucem tum alia innumera, quorum etiam multa Satan excitat, connexa habeat: aliis aliud in eo displicet: unde paulatim ab eo fiunt alieniores, aut etiam plane hostes ipsius. Ideo vocatur petra scandali, tum in Veteri, tum et in Novo testamento. Isaiae 8: Dominus erit in sanctuarium, in lapidem offendiculi, et in petram ruinae duabus domibus Israel, in laqueum et tendiculam habitatori in Ierusalem. Et impingent multi in his, corruent et conterentur,

5 id est, cum ante conversionem essemus infirmi, atque adeo impii. Alii coniungunt tempus cum morte Christi, quod Christus suo tempore, nempe a patre praeordinato, sit passus. Sed ad exponendam vim argumenti illud magis faciet, ut dicatur mortuus eo tempore, cum nos adhuc eramus infirmi, et eius hostes, ac impii. Non enim hic agitur de tempore praestiti promissi adventus aut passionis Christi: sed quod ille ante omnem nostram pietatem sit pro nobis mortuus, unde ingens eius dilectio, ac Dei misericordia elucescat, sicut mox sequitur, Cum adhuc essemus peccatores. Secundo primum Sabbatum.

exequutionis, perpetuo in sua Ecclesia vincit et expugnat satanam ac mundum, et serpentis caput conterit, inde a primo lapsu dataque prima promissione usque ad ultimum finem. Semper ille inde a condito mundo mactatur, et conterit Satanam sub pedibus nostris: semper ille subiicit suis pedib. hostes suos, donec tandem in extrema die plene serpentem illum veterem una cum toto suo capite. dentibus, ac membris et operib. destruat, aboleat, et in infernum proiiciat, ex quibus ultimum hostem mortem dicit Paulus esse, in extrema die abolendum. Quae vero in vocula Ipse testimonia citata

dicuntur doctores, passim in prophetis. Eius metaphorae prolixe ratio redditur Ezech. 3 et 33 quae loca perlege non enim tantum vocem, sed et rem ipsam ac officium doctorum tanto melius intelliges. Ratio autem ea est: quia doctorum est, a longe praevidere irruentes in populum civitatemque Dei hostes, nempe ante omnia falsam doctrinam ac seductores, deinde et alia peccata, quae consequitur ira Dei, ac poenae temporariae et aeternae: eosque praevisos ac irruentes hostes protinus clare, ac instar tubae exaltata voce, indicare omnibus hominibus, ac opportune et importune eos monere, ut sibi

tanto melius intelliges. Ratio autem ea est: quia doctorum est, a longe praevidere irruentes in populum civitatemque Dei hostes, nempe ante omnia falsam doctrinam ac seductores, deinde et alia peccata, quae consequitur ira Dei, ac poenae temporariae et aeternae: eosque praevisos ac irruentes hostes protinus clare, ac instar tubae exaltata voce, indicare omnibus hominibus, ac opportune et importune eos monere, ut sibi ab eis omni studio ac diligentia caveant. Hoc est quod Christus et Baptista dicunt: Quis vobis commonstravit effugere venturam iram, seu imminentes atrocissimas poenas?

Quis vobis commonstravit effugere venturam iram, seu imminentes atrocissimas poenas? Isaiae 6 accusat Deus doctores Iudaeorum, inquiens: Speculatores eius omnes caeci. id est, indocti, et non intelligentes, vel etiam alioqui cernere nolentes prae metu aut etiam scelerata malitia praedictos hostes iam irruere in populum Dei. Eadem sententia ac reprehensio est etiam Isaiae 56. SPECULUM habet quasdam nonnihil obscuras locutiones: ac primum quod Exodi 38 dicitur Moises fecisse labrum de speculis mulierum militantium, supra in voce MULIER expositum est. Cernere in speculo

passuri horam pertinet. Sic [?: ] explicans inquit: Christus existentibus nobis [?: ] peccatoribus, pro nobis est mortuus: infirmi ergo peccatores, vel potius hostes Dei (ut ibi est) fuimus [?:-c ] , cum nondum eramus vocati ac renati, quo tempore iam Christus vitam sanguinemque suum pro nobis profudit. Praesens tempus, pro tota hac mortali vita ponitur Romanorum octavo: Statuo enim, non esse condignas passiones huius temporis, ad

in mari rubro, exaudivi te. Sic terribili specie depingitur Deus perdens Assyrios obsidentes Hierosolymam, Isa. 29, A Domino exercituum visitaberis, in tonitru et commotione ac voce magna, in turbine ac tempestate ac flamma ignis devorantis. Vide totum locum. Et 1 Sam. 2, A Domino conterentur hostes eius, de caelis tonabit super eos. Sic 1 Sam. 12, per tonitrua et pluviam in aestate indicat Deus iram suam populo ob flagitationem regis. Talis terribilis species Dei tempore eductionis filiorum Israel visi, prolixe depingitur 2 Sam. 22. Et Psal. 18, Quem locum vide ut

homo natura nec accedere quidem recte ad medicum Christum possit, aut etiam cupiat, nedum sibimet mederi: tum etiam ingens patris caelestis misericordia, qui non solum gratis nobis dilectissimum filium, veluti salutarem quendam medicum largitus sit: sed etiam nos perditissimos homines, suosque hostes plane invitos, veluti phreneticos quosdam, ad eum attrahat ac convertat. Verum Philosopho theologi proferunt oraculum ex suo Chrysostomo, ὁ δὲ ἑλκὼν, τὸν

fumum, aut nubes vel pulverem dissipante. Quae similitudo etiam in primo Psalmo est. Iob 30, Persecuti sunt ut ventus spontaneam meam. Isaiae 32 de Meschia dicitur: Erit ille vir tanquam absconsio a vento, et latibulum a turbine. id est, erit salutaris protector contra omnia mala et hostes. Aliquando in tali usu pro vehementi impetu ac castigatione ponitur Ventus orientalis, qui et vehemens, et urens ac fervens erat in illis locis. Ierem. 18, Sicut ventus orientalis dispergam eos coram inimico. Psalmo 48. Quasi vento Orientali, qui conterit naves Tharsis, dissipati sunt.

ultionem, est illatam illi iniuriam vindicare. Hier. 51, Iudico causam tuam, et ulciscar ultionem tuam. id est, puniam graviter Babylonios de iniuriis tibi illatis. Isaiae 34. Dies ultionis Iehovae annus retributionum ad iudicium Sion. id est, adest tempus, quo Deus Assyrios sui populi hostes puniet. Dare ultionem suam in aliquo, est ulcisci seipsum de eo. Et dabo ultionem meam in Edom, per manum populi mei Israel. Ezechielis vigesimoquinto. Dare ultionem alicuius, est ei dare successum contra inimicos suos. Psa. 18: Deus qui das ultionem mihi. id est, efficis ut hostes meos

sui populi hostes puniet. Dare ultionem suam in aliquo, est ulcisci seipsum de eo. Et dabo ultionem meam in Edom, per manum populi mei Israel. Ezechielis vigesimoquinto. Dare ultionem alicuius, est ei dare successum contra inimicos suos. Psa. 18: Deus qui das ultionem mihi. id est, efficis ut hostes meos pro voto meo castigem. Ulcisci se ultione. Ezeh. 25: Quando Edomitae ulti sunt se ultione magna de Iehuda: videturibi haec vox ipsam iniuriam, non eius vindictam significare. ULTRA, עד ad vocula postposita Seculo plerunque

59 etc.
2. SAMUELIS. 1. Sagitta arcus Ionatham non rediit retrorsum 1045 39. 40 2 Ponens pedes meos ut cervarum 112. 50. 51 3. Nunquid ego caput canis sum? 99. 12 5. Divisit Dominus hostes meos per manum meam tanquam divisionem aquarum 49. 48 6 Iratus est David, quod Iehova fecisset divisionem in Uza 246. 26. 27 8. Et percussit David Moab, metitus est eos funiculo 154. 54 14. Inquit mulier de Thekoa, extinguent prunam meam, quae

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report