Your search found 1264 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 435-492:

mavolent, commendo Deo viventi animam, vitam, ac vindictam. Scio namque me tuendo puritatem doctrinae, et resistendo corruptelis, erroribus ac fanatismis, bene tum de Ecclesia, tum de Repub. Germaniae meritum esse. Quare fruor illo maximo bono, de quo praeclare poeta inquit:
Conscia mens recti, famae mendacia ridet: ex alto despiciens malevolorum et imperitorum Epicuraeorumque impia blateramenta. Vos vero Principes illustrissimi, date operam, ut in Ecclesia Dei, quae est columna et firmamentum veritatis, non gladii aut factiones, non fraudes ac pravae

Thesauri et Stipedium. 9 Propagatio. 10 Lex aut Norma. 11 Ministri. 12 Finis. REGNUM Dei, seu naturae. Deus unus et trinus, mens iusta, aeterna, sapiens, omnipotens. Summa sapientia et omnipotentia in Maiestate, creare et facere omnia valde bona, eaque sustentare. Prima creatio mundi et hominis ad imaginem Dei summa sapientia ac omnipotentia

est: sicut ad pernoscendam aliquam orationem Oratoris, comoediam vel aliud poema, historiam aut librum, prodest initio argumentum aut summam eius habere: aut sicut ad cognoscendas partes vel partiales tabulas Cosmographiae prodest initio universalem typum considerare, et mente concipere. Mens enim humana si initio rei summam breviter concipiat, ac veluti in conspectu oculisque semper habeat, facilius postea in toto prolixoque opere versando singula complecti, et inter sese conferre potest. Hanc vero summam veteris ac novi Testamenti nobis suppeditant Evangelistae, et ipse Christus

auscultare. Ille enim est istius libri autor, ac ita eum humano generi proposuit, ut qui semper velit coram cum hominibus per istum librum colloqui, eosque de se et ipsorum aeterna salute docere. 4 In omnibus porro gravibus rebus ac negotiis, distracta variis curis ac cogitationibus mens, infeliciter versatur. Quare in hoc studio sit mens omnibus curis, ac veluti eam suffocantibus spinis, libera, itaque in hoc opus intenta: praesertim vero absint omnes pravae cogitationes, et perversi affectus. 5 Contentus sit Lector, ut simplicem ac genuinum Sacrarum literarum

ita eum humano generi proposuit, ut qui semper velit coram cum hominibus per istum librum colloqui, eosque de se et ipsorum aeterna salute docere. 4 In omnibus porro gravibus rebus ac negotiis, distracta variis curis ac cogitationibus mens, infeliciter versatur. Quare in hoc studio sit mens omnibus curis, ac veluti eam suffocantibus spinis, libera, itaque in hoc opus intenta: praesertim vero absint omnes pravae cogitationes, et perversi affectus. 5 Contentus sit Lector, ut simplicem ac genuinum Sacrarum literarum sensum, et praesertim eius loci, quem iam legit,

mutationes temporum et personarum, ita et in eisdem operaeprecium est observare frequentes mutationes adfectuum et passionum, secundum vicissitudines Spiritus sanctis et redeuntis, hominis animam multifariam visitantis. Est adfectus dilectionis ex commemoratione divinae charitatis exoriens. dum mens concipit Deum ut bonum et beneficum. Ex hoc affectu canitur: Diligam te Domine fortitudo mea. Est adfectus admirationis, dum magna quaedam et grandia Deiopera mens contemplata, in stuporem excitatur. Ex hoc adfectu canitur: Domine Dominus noster, quam admirabile est nomen tuum. Est adfectus

et redeuntis, hominis animam multifariam visitantis. Est adfectus dilectionis ex commemoratione divinae charitatis exoriens. dum mens concipit Deum ut bonum et beneficum. Ex hoc affectu canitur: Diligam te Domine fortitudo mea. Est adfectus admirationis, dum magna quaedam et grandia Deiopera mens contemplata, in stuporem excitatur. Ex hoc adfectu canitur: Domine Dominus noster, quam admirabile est nomen tuum. Est adfectus congratulationis, ex quo canitur Psalmus: Omnes gentes plaudite manibus. Est adfectus desiderii esurientis et sitientis beatitudinem, ex quo canitur: Quemadmodum

nomen tuum. Est adfectus congratulationis, ex quo canitur Psalmus: Omnes gentes plaudite manibus. Est adfectus desiderii esurientis et sitientis beatitudinem, ex quo canitur: Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum. Est adfectus humiliationis, quo ex consideratione propriae imbecillitatis mens ab elatione comprimitur. Multum conducit ad intellectum Scripturarum, si Lector consideret in scripturis Sacris alia dici sciscitantis seu percunctantis animo, alia vero admirantis, alia deprecantis, alia gratias agentis, alia peccara deplorantis adfectu. Scripturam utiliter legis, se

confusum, aut etiam arte normaque quadam complicatum aut connexum tum demum recte intelligitur, cum apta quadam ceu anatomia distinguitur, evoluitur, et ordine quodam simul distributis partibus quasi ante oculos mentis spectandum, considerandum et memoria complectendum proponitur. Vult enim omnino mens humana, perinde ut oculus, singula minutissimaque separatim expendere: ex illis recte distributis ac inter sese connexis unum quiddam integrum conficere, atque ita totum illud quasi corpus ex variis rebus ordine collocatis, veluti intus et foris contemplari: atque ita et unum in multis, et

cur Sacrum volumen ex tam variis libellis, imo etiam diversissimis concionibus nihil ferme inter se cohaerentibus aut correspondentibus diversorum authorum, idque admodum diverso stylo, imo etiam prorsus dissimili methodo collectum est? 18 Tertia causa dubitationis sit: Cum omnis sana mens merito quandam certitudinem in omni sermone ac institutione, etiam de minimis, nedum de maximis rebus requirat: cur Deus suam caelestem doctrinam ita nude proponi voluit sine omni probatione ac demonstratione, simplici quadam affirmatione, ut ei merito videatur obiici illud quod Aristoteles de

ad vulpeculam. Semper autem versabitur Allegoria in Sacris literis, intra locos praecipuos doctrinae Christianae. Refertur enim ad Regnum Christi, ad poenitentiam, ad gratiam, ad fidem in Christum, ad doctrinam de cruce, ad orationem, ad officia charitatis. Nam in his rebus acquiescit mens Christiana, neque restat alia melior doctrina quaerenda. Quare nihil opus est allegoria, ubi Prophetae claras promissiones de Christo tradunt: aut claras sententias de fide, de poenitentia, de cruce, de officiis charitatis. Neque vero cuiusvis est artificis, dextre tractare

ad Israel, qui legis portavit iugum, et mundum animal est: asinus peccatorum onere praegravatus, gentium populus accipitur. Rursus super illis verbis prophetae, Derelinquetur silia Sion sicut umbraculum in vinea: iuxta anagogen, inquit, vinea Dei et pomorum paradisus homo appellari potest, cui si mens praefuerit, habet custodem mentis Deum: sin aurem vitia nos quasi quaedam bestiae fuerint depraedata, relinquimur a custode Deo, et omnia nostra redigentur ad solitudinem. Iterum eodem capite, ubi propheta ait, Quomodo facta est meretrix civitas fidelis, plena iudicii: subiicit Hieronymus:

debes, rerum terrenarum contemptum, ac statuere, omnes quamlibet eximias esse eiusmodi, quas alacriter velis relinquere, ut Christo in caelis iungi, et pro bonis momentaneis adipisci aeterna queas: 1 Consideratio divinae providentiae efficit, ut in omnibus actionibus praesentiam Dei inspectoris mens cogitet, eiusdem auxilium saepenumero imploret, deinde iuvari ac regi actiones ab eodem persuasissimum habeat: denique nullum periculum tam formidabile instare, a quo ille non possit et velit clementer eripere, quando opportunum iudicabit. Hoc genus institutiones non tantum cognitionem rerum

ad Deum commotam suspiciunt. Bona autem est precatio, quae evidentem Dei notionem animo inducit: et hoc est Dei inhabitatio, nimirum Deum per memoriam sibiipsi insidentem habere. Sic efficimur templum Dei, cum non curis terrenis memoriae continuitas dirimatur, neque inopinatis adfectionibus mens turbetur: sed amans Deum omnibus relictis ad Deum secedat, expellens provocantes nos ad intemperantiam adfectiones, et in studiis ad virtutem ducentibus conversetur. IRENAEUS ADVERSUS VALENTINI ET SIMILIUM SCRIPTA, LIB. 2, CAP.

quantitatem, quod pro universo tempore accipiendum est. Veluti quod dicitur, septies in die laudem dixi tibi: nihil est aliud quam, semper est laus tua in ore meo. Sextam regulam ponit de recapitulatione, secundum quam est reditus ad ea quae fuerant in superioribus praetermissa. Hic vigilare debet mens studiosi lectoris, ne quis posterius in Scripturis recitata intelligat tanquam sequantur in ordine temporis, et sint posterius facta. quemadmodum Genes. 2. quae dicuntur de paradiso, non intelliguntur secundum tempus facta, post illa quae scribuntur Genes. 1. Septimam regulam ponit de

Deo venerunt ad nos. Idem in opere imperfecto, cap. 7. Omnis doctor est servus legis, quia neque supra legem addere potest aliquid de suo sensu, neque subtrahere aliquid secundum proprium intellectum: sed hoc tantummodo praedicat, quod habetur in lege. Neque enim potest mens humana detrectare, quod sapientia divina dictat. Sic enim ait Salomon: Ne addas ad verba Dei, neque detrahas inde. TERTUL. IN LIB. DE PRAESCRIPT. HAERETI. Nobis nihil licet ex nostro arbitrio indulgere: sed nec eligere quod aliquis de

militiam caeli. universitatis cognitio per oculum significatur, quia extra scientiam Dei nihil sit. Per cor voluntas enunciatur, per quam David morum probitate complacuit. Inveni, inquit, David secundum cor meum. Gregorius: Sed cum aliquod membrum Dei dicitur, cavendum summopere est, ne quid in eo mens corporeum suspicetur. In anthropomorphitarum namque haeresim cadere est, cum qui in circunscripte implet, et circumploctitur omnis, intra corporalia lineamenta concludere. Et non solum ab humanis membris

est. Habes hoc et in Evangellio: Petite, et dabitur vobis. Pete ἀπὸ τοῦ αἰτίου, id est, ab auctore quaere. Habes ὕλην, intelligibilia quibus quaetas. Pulsa, et aperit tibi Deus verbum. Quae petit, mens est, quae operatur sicut ignis intelligibilia, in quibus mentis ardor operatur, sicut ignis in lignis, aperit verbum tibi Deus. quod est ἀποτέλεσμα. Huiusmodi autem permulta habes in utriusque Testamenti libris. Rupertus abbas lib. 7. de Operibus

vocant. Enimvero huiusmodi sacra figmenta honestiora quidem sunt, et terrenis ac materialibus formis eminere videntur: caeterum nec sic quidem ad divinae similitudinis veritatem prope accedunt. Excedit illa substantiam omnem, vitamque transcendit. Nullam hanc exprimit lux, omnisque sermo, omnis mens atque ratio absque ulla comparatione illius similitudine inferior est. Aliquando ab eisdem laudatur scripturis honestissime, ac pene divine, dum in eius laude dissimilibus utuntur signis, eamque invisibilem, infinitam, et incomprehensibilem praedicant, his eam appellantes nominibus, quibus non

in Proverbiis scripsit: de naturalibus in Ecclesiaste, quia vanitas vanitatum, et omnia vanitas, quae in hoc mundo sunt constituta. vanitati enim creatura subiecta est. De moralibus aut et rationalibus in Canticis canticorum, eo quod cum animae nostrae amor verbi caelestis infunditur, et rationi mens sancta quadam societate connectitur, admiranda mysteria revelantur. Unde et David docens sapientiam naturalem, Emitte, inquit, spiritum tuum, et creabuntur. Docet moralia in eodem libro, cum me in illis beatitudinibus docet mores: quemadmodum amare inimicum debeam. quemadmodum non referire, et

Sacra scriptura cohaeret sibi tota. Chrysost. in Marc. Homil. 4.

EXPLICATIO. Quia ab uno spiritu copulata est, et quasi una catenula est, atque ut circulus in circulum innectitur: et quicquid aliud sumpseris, aliud late pendet. Sacrae scripturae mens est ubique in superficie illius. Chrysost. in Genes. Homil. 4.

EXPLICATIO. Divinorum eloquiorum natura in paucis verbis multas sententiarum affert divitias, et ineffabilem diligenter scrutari volentibus thesaurum largitur. Nam et Christus dicebat:

proprio vocatur spiritus, vis animae quaedam, mente inferior, ubi corporalium rerum similitudines exprimuntur. Itaque magis Ioseph propheta, qui intellexit quid significarent septem spicae, et septem boves, quam Pharao, qui eas vidit in somnis. Illius enim spiritu informatus est, ut videret: huius mens illuminata, ut intelligeret. Prophetae non solum fuerunt ante Christi adventum, sed etiam post Christi ascensionem. Augustinus contra Faustum, lib. 19.

EXPLICATIO. De Prophetis, qui post Ascensionem fuerunt, scribit Paulus: Et quosdam constituit

pro in caelis. Marc. 5: Veniunt quidam ab Archisynagogo, dicentes: Filia tua est mortua, id est, ex eius domo. nam Iairus ibi erat, et ad illum ea dicebantur. Sic, Ardet Ucalegon, apud Vergilium. 45 Pars pro toto, et contra, ad Synecdochen pertinent, de qua suo loco. Sic saepe anima, mens, spiritus, aut cor pro toto ponitur. Sic dictum Psal. 7, Scrutans corda et renes, simpliciter quis exponere posset de omnibus interioribus, aut etiam occultissimis

vicinum quid habet haec figura tropo Hyperboles. Ethopoeia, Latine Notatio, est figura, cum externo aliquo indicio interni vel mores vel affectus indicantur: ut cum per demissum vultum, et consistentiam in remoto Publicani, indicatur eius contritus animus, contrarius affectus aut mens in Pharisaeo pingitur. Sic mulierum Iudaicarum superbia indicatur per extensum collum, et elatam faciem, et plausum pedum. Sic saepe in Psalmis ingens desiderium opis divinae indicatur per intentum aspectum Dei. Sicut oculi ancillae ad manus dominae suae, sic oculi nostri ad te ante matutinum

Si igitur oculus tuus simplex fuerit, totum corpus tuum lucidum erit: Quod si oculus tuus malus fuerit, totum corpus tuum erit tenebrosum. Ergo si lumen quod est in te, tenebrae fuerint, ipsae tenebrae quantae? id est, Sicut in corpore oculus sanus bene praelucet corpori, vitiatus autem male: sic mens recta ac illuminata, ac ad studium rerum caelestium inflammata, omnes hominis actiones, totamque vitam pie regit. Neque enim proprie corporis oculus simplex aut malus dicitur, sed animi. Sed haec sic inter se confunduntur, ut in cap. 23 Matthaei, ubi sic dicit: Vae vobis scribae

ei tam varia uno quasi momento ac impetu obtruduntur ac ingeruntur, turbatur ac obruitur eis, ut non recte percipere ac cognoscere omnia possit, pluraque ei quasi praeterfluant, quam influant, iuxta illud: Pectoraque nostra duas non recipientia curas. Non solum vero vult tum oculus tum mens diversas res separatim sibi proponi: sed etiam cupit sibi eas mediocri quodam spacio ac distantia a se invicem disponi, ut et singula separatim considerate et quasi interposita quadam mora ab alio ad aliud contemplandum progredi possit, quod magis praestant alii scriptores, laxiore sermone

penetrabilis: ea quae aperta sunt, quasi amicus familiaris sine fuco ad cor loquitur indoctorum atque doctorum: ea vero quae in mysteriis occultat, nec ipse eloquio superbo erigit, quo non audeat accedere mens tardiuscula et inerudita, quasi pauper ad divitem: sed invitat omnes humili sermone, quos non solum manifesta pascat, sed etiam secreta exerceat veritate, hoc in promptis quod in reconditis habens: sed ne aperte fastidirentur, eadem rursus operta desiderantur, desiderata quodammodo renovantur,

possis omnes allegorias et parabolas: ubi itidem res aliquem in theatrum scholamve inducunt, ut sint nostrae magistrae. Sicut Christus iubet nos discere parabolam a ficu, et Salomon nos iubet adire scholam formicarum. Huius quoque generis est, quod saepe rebus mortuis, affectus, mens ac sermo tribuitur. de quo genere dixi in Prosopopoeia et Ethopoeia. Sic quoque dicitur sanguis Abel clamare in caelum, Gen. 4. et mortuus Abelloqui dicitur. Sic peccata Sodomae clamant in caelum. Sic et merces messorum intercepta clamat, Iacob 5. Facit hoc etiam ad evidentiam.

servatum est. Habes hoc et in Evangelio, Petite, et dabitur vobis. pete ἀπὸ τοῦ αἰτίου, id est, ab autore quaere. Habes ὕλην intelligibilia, quibus quaeras. Pulsa, et aperit tibi Deus verbum. Quae petit, mens est, quae operatur sicut ignis intelligibilia, in quibus mentis ardor operatur sicut ignis in lignis: aperit verbum tibi Deus, quod est ἀποτέλεσμα. Huiusmodi autem per multa habes in utriusque Testamenti libris. Rupertus abbas lib. 7 de Operibus

perspicua, tum memoriae apta, iuxta illud Horatii:
Quicquid praecipies, esto brevis, ut cito dicta
Omne supervacuum pleno de pectore manat.
Percipiant animi dociles teneantque fideles. Obruitur enim alioqui vinciturque multitudine, magnitudine ac prolixitate mens humana, ut nec concipere tantam molem, nec animo retinere queat. Sicut cuiusdam Laconis apophtegma recitatur, qui dixerit prima, non memini. Secundo, non tantum temporis ac operae exigit, ut prolixitas: quo fit ut et aliis vacare queamus. Tertio, brevitas apta est

de Meschiae persona incerti erraremus aut dubitaremus. Istud vero somnium aut opinio de perpetuitate eius politiae ac regni, admodum rationi humanae gratum probatumque fuit: delectatur enim ea illo ordine, opibus ac securitate, defensioneque, quam inde expectat. Nec enim videt humana mens, quomodo religio sine carnis brachio et politica ope diu conservari queat. Sic videmus humanam sapientiam etiam in Papatu sibi regnum religionis ex gladii potentia, regum defensione, et Ecclesiasticis ceremoniis ac sacris confinxisse ac contemperasse. Secundo, ceremonialis lex vult

ita loqui videtur, tanquam si homines eam sibi prava consuetudine, ut habitum quendam, institutione, et voluntaria quadam electione accersivissent, et non esset venenum ex utero matris allatum, intimisque medullis infusum, atque adeo totius essentiae perversitas extrema, aut potius ipsamet mala mens et malus animus seu cor perversissimum. Quare ista quasi involucra originalis peccati diligenter observanda ac evolvenda sunt, si lucem ibi latitantem liquido cernere, et nosmet nosse volumus. Illud quoque non negligendum involucrum aut velamen est, quod cum aliae partes mysterii

ac gloriantem, mandato vendendorum bonorum et sequendi se, Matth, 9 coarguit. Causa Antitheseos. Quarto addit causam Antitheseos, cur homo non obediat mandato Dei, quia non possit: ut qui totus sit adeo corruptus, ut sit in eo mala mens, malus animus, et pessimum lapideumque cor, omnesque vires longe depravatissimae, a Deo aversissimae eique inimicissimae. Atque hac ratione lex ipsum originale malum omnisque mali fontem, nempe ipsum perversum cor condemnat. Origo tanti mali.

Ecclesia piaeque mentes omnes novo satis confirmari possint. Equidem non solum id fateor, sed et summopere Ecclesiae nobisque omnibus felicitatem hanc gratulor, proptereaque Deo gratias ago, quod tantum certitudinis, addo etiam doctrinae, in quavis sacrarum Literarum vel minima parte sit, ut pia mens (si ita res postulet) ea sola contenta esse possit et debeat. Sed tamen nolim nos aut tam negligentes esse in defendendis nostris rebus, aut tam etiam nimium opibus abundantes, ut non putemus ingentem quandam regni nostri ruinam secuturam esse si vel minimam partem divini huius thesauri nobis

accidentalia: nempe peccatum originale, radicale seu scaturiginale, aut unde caetera oriuntur, est cor perversum, non intelligens, caecum, incircum cisum, lapideum et adamantinum: est animalis homo, est vetus Adam, est corpus mortis, et corpus peccati, est sensus carnis, est caro et sanguis, est mens cordis, est vana mens, est obtenebrata cogitatio, Ephes. 4: et denique est imago satanae seu ratio ipsa hominis, illa atrocissima, et Deo infensissima bestia, ut eam Lutherus vivis coloribus depinxit. Possis dicere etiam esse ipsum servum arbitrium a satana equitatum et agitatum, quod tantum

peccatum originale, radicale seu scaturiginale, aut unde caetera oriuntur, est cor perversum, non intelligens, caecum, incircum cisum, lapideum et adamantinum: est animalis homo, est vetus Adam, est corpus mortis, et corpus peccati, est sensus carnis, est caro et sanguis, est mens cordis, est vana mens, est obtenebrata cogitatio, Ephes. 4: et denique est imago satanae seu ratio ipsa hominis, illa atrocissima, et Deo infensissima bestia, ut eam Lutherus vivis coloribus depinxit. Possis dicere etiam esse ipsum servum arbitrium a satana equitatum et agitatum, quod tantum valet ad peccatum, ut

Primûm, quia ex utero matris oritur aut adfertur. Talis est totus homo, iuxta illud Christi: Quicquid ex carne natum est, caro est. Secundo dicitur originale malum aut peccatum, quia est origo ac fons omnis mali, praesertimque omnium habitualium et actualium peccatorum. Talis plane est ipsa mala mens in imaginem diaboli transformata, seu ipsum pessimum cor. Convenit ergo haec aptissime hominis naturae aut animae rationali, quatenus est in imaginem diaboli transformata. Liberum arbitrium, est ipsemet intellectus ac voluntas hominis, quatenus circa religionem et mandata Dei

quoddam. Originale peccatum est et dicitur esse ipsa corruptio hominis. Corruptio non significat tantum debilitationem aut laesionem quandam, ut aliqui somniant: sed extremam perversionem. Quid autem tandem est ista corruptio hominis, nisi ipsamet corrupta natura, praesertim mala mens, et malus animus? Non certe quoddam abstractum aut actionem ibi vox Corruptio significat: sed ipsam rem corruptam et perversam Deoque inimicam et adversam, nempe malam mentem, et malum animum. Peccatum est id quod pugnat cum Deo, et cui Deus vicissim irascitur, teste Ioanne, et

sichs selbs / und gehet willig in die bande. Item fol. 474. Bitte und vermane E. F. G. wolt sich all ihr lebtag fuer keinem ding auff erden / ja auch fuer der helle nicht so fast fuerchten / als fuer dem / das hie die Mutter Gottes nennet / Mens cordis sui: das ist der groesseste / nehiste / mechtigste / schedlichste feind aller menschen / zuvor der Oberherren / das heisst Bernunfft. Sic etiam in quadam vulgari Ecclesiastica oda canimus. Der freie will ist zum

Caro, manifeste ex mox sequentibus liquet, cum affirmat opera aut affectus carnis esse idololatriam, adulterium, veneficium, inimicitias, lites, aemulationes, iras, contentiones, dissidia, invidiam, caedes, et similia praeclara opera. Quis enim alius omnia haec facit in homine, nisi ipsamet prava mens, anima rationalis, appetitiva, et cor seu anima ciens affectus? Quod si hasce actiones ac motus mens et anima rationalis non agit, quis tandem ea agit? Manifestissimum igitur hîc est, quod malum aut peccatum originale, quod est omnium aliorum malorum ac peccatorum fons, sit ipsamet prava ac

adulterium, veneficium, inimicitias, lites, aemulationes, iras, contentiones, dissidia, invidiam, caedes, et similia praeclara opera. Quis enim alius omnia haec facit in homine, nisi ipsamet prava mens, anima rationalis, appetitiva, et cor seu anima ciens affectus? Quod si hasce actiones ac motus mens et anima rationalis non agit, quis tandem ea agit? Manifestissimum igitur hîc est, quod malum aut peccatum originale, quod est omnium aliorum malorum ac peccatorum fons, sit ipsamet prava ac perversa mens et corruptiss. cor. Hanc sane scaturiginem et principium omnis mali, aut regnantem

rationalis, appetitiva, et cor seu anima ciens affectus? Quod si hasce actiones ac motus mens et anima rationalis non agit, quis tandem ea agit? Manifestissimum igitur hîc est, quod malum aut peccatum originale, quod est omnium aliorum malorum ac peccatorum fons, sit ipsamet prava ac perversa mens et corruptiss. cor. Hanc sane scaturiginem et principium omnis mali, aut regnantem pestem, vel peccatum, hîc monstrat Paulus. Eat nunc qui volet, ac dicat, hîc Paulo carnem tantûm accidens quoddam hominis esse, et non ipsummet perversum et corruptum hominem, quantus quantus est in

secundum iudicium quam prorsus caecae, tam nimium in hisce rebus audacis philosophiae, quae nequaquam credit esse factam istam tam horrendam hominis metamorphosin, multo certe deteriorem quam Ulyssis sociorum. Illorum enim tantum corpora erant mutata, hominis vero in primo lapsu ipsamet potissimum mens inversa est. Ad illud istorum sophisma, omnis substantia est a Deo: Quoddam peccatum est substantia: Igitur quoddam peccatum est a Deo. Opponatur primum responsio Lutheri, piae memoriae, hisce verbis: Ubi impingit vel forma Syllogistica, vel ratio Philosophica, dicendum est ei

in summam pessimamque. Quid vero peius peccato? Quare aut peccatum vocetur hoc satanae mancipium, et omnium scelerum mater, aut etiam aliquid eo deterius. Qualis est pater, tales et filii. Quid vero est in diabolis aliud naturalis aut originalis illa malitia, quam ipsamet eorum mala mens aut malus animus, seu ipsimet toti, quanti quanti sunt? Num volunt somniare eis aliquid accidentarium, veluti quandam malam scabiem aut venenum inhaerere, cum illi substantialiter sint conversi ex angelis lucis in angelos tenebrarum: sicut dicuntur aliquando thesauri mundissimi auri aut

ex angelis lucis in angelos tenebrarum: sicut dicuntur aliquando thesauri mundissimi auri aut argenti in meros carbones converti? Sic igitur et in homine originale aut inhaerens malum, non quoddam accidentarium aut inhaerens malum est: sed ipsum pravum ac perversum cor, pessimaque et perditissima mens. Opponunt aliqui, oportere tamen distingui creaturam Dei a peccato, quod non est a Deo. Respondeo: Separato tu mihi iam diabolum a sua inhaerente malitia. Non ergo aliter possumus ista distinguere, quam dicendo, hominem ratione primae creationis et praesentis etiam conservationis

regina hominem eiusque actiones regens ac moderans, nempe anima rationalis. Aut si ea non est primaria causa, et fons omnis pravae actionis, cur accusatur, cur damnatur, cur in aeternum punitur? Quare aliquod, idque praecipuum originale peccatum aut iniustitia est ipsamet pessima voluntas, mala mens et malus animus, sic ex utero matris natus, nempe anima rationalis. Platonici finxerunt aliis hominibus initio affundi aurum, aliis argentum, aliis viliores materias, indeque esse eorum diversitatem. Sic etiam Theologi aliqui somniant, Deum in creatione iam condito homini adiecisse

viva eius imago, sitque mater, fons et causa omnium malorum, ipsique suo novo figulo promptissime serviens, et unica paratissimaque cultrix et miles contra Deum et omnem pietatem ac rectitudinem. Hic igitur ipse novus satanae homo et filius diaboli, nempe eius distortum cor, et mala mens, pessimusque animus aut imago satanae, est illud originale malum aut peccatum, de quo omnia actualia peccata prodire, veluti ex pessimo quodam thesauro, aut etiam lerna malorum, Scriptura testatur (ut superius saepius diximus,) et non quoddam accidens in hoc homine. At hîc aliqui

Nec etiam insuavis aut prorsus omni voluptatis condimento carens haec lingua est, ut multi falso opinantur, aut ab imperitis profanisque hominibus persuasi sunt, modo adsit sanus gustus, id est rectum iudicium, non prius perceptum praeiudicium, et sana omnique profanitate carens mens. Nam rectissime, teste Aristotele, vetustissimo versu dictum est: Id cuique suavissimum esse, quod ille cupit. Et sunt multi aut carnali quadam nausea, male erga sacras Literas, atque adeo authorem earum Deum ipsum affecti, aut stulta quadam opinione fascinati, quasi nihil omnino eruditum vel

posse hominem Dei integre formare, et veluti exaedificare: et denique perfectum, ac ad omne prorsus bonum opus instructum aptumque reddere. Quae in unum compendium et quasi fascem summarie redacta, laus aut utilitas Scripturae tanta est, quantam omnino humana aut etiam angelica mens concipere, sibique exoptare possit. Est ea sane dignissima, quae a nobis summo studio observetur, quo non tantum ad amorem sacrarum Literarum, earumque ardentissimum studium inflammemur: sed etiam refutemus et detestemur Pontificiorum. Schuveckfeldistarum, aliorumque fanaticorum, atque adeo

Sophistae, et postea etiam Scholastici magis ad exercitium, aut etiam ingenii industriae ve ostentationem, quam ad veritatis inquisitionem aut illustrationem, vel ad Ecclesiae aedificationem sunt abusi: de quibus etiam Top. 8. Aristoteles praecipit, cum docet, quomodo sit occultandus scopus, aut mens nostra, quomodo adversarius incautus circumveniendus, et similia. Nam spiritus Domini, et ipsa caelestis veritas, nec vult nos furari victoriam, ut ille magnanimis heros olim dixerat: nec probat, ut magis industria actoris, aut socordia inscitiave errantis, victoria obtenta esse videatur, quam

19 Non liceat alteri alterum interrogare, nisi de rebus ad praesentem controversiam extreme necessariis: nec sint interrogationes captiosae aut Sophisticae, eoque liceat respondenti mox responsum explicare, si adversarius eo aliorsum aut in alio sensu abuti vellet, quam respondentis mens sententiaque fuit. 20 Liceat etiam interrogato, si quaestionem aut non satis intelligit, aut ambiguam captiosamque esse putat, ante certam et categoricam responsionem, expositionem eius petere ab interrogante, vel ipsi eam exponere, quonammodo ipse eam intelligat: et porro

20 Liceat etiam interrogato, si quaestionem aut non satis intelligit, aut ambiguam captiosamque esse putat, ante certam et categoricam responsionem, expositionem eius petere ab interrogante, vel ipsi eam exponere, quonammodo ipse eam intelligat: et porro quaerere, an is sensus aut mens quaestionis aut interrogantis sit, aut alius. 21 Interrogatus de re aut sententia ad praesentem controversiam pertinente ac necessaria, teneatur omnino clare et apposite respondere, quid sentiat, affirmet aut neget, aut disputationes sese invicem et auditores ac iudices utrunque

homo: Ergo divina natura mutata est in humanam, vel econtra. Si panis ipse est corpus Christi, necesse est fieri transubstantiationem, ut cum aqua transubstantiata aut mutata est in vinum. Res certe ipsa ostendit, praesertim in haereticorum scriptis, quod ex sacris Literis multa humana mens ratiocinando absurda, optima (ut sibi videtur) ratiocinatione deducere possit, ubi eam sese reprimere, et captivam verbo viventis Dei aliquid clare affirmantis aut negantis dedere necesse est: ut ratiocinationes ex verbo Dei deductas, nisi valde perspicuae ac luculentae sint, vix vere verbum

vel terrenae huius naturae ordine: quandoquidem ipse tum veluti figulus eius est, tum etiam eam in infinitum excellit in omnibus: sed statuendum, posse eius essentiae longe aliam esse rationem, quam nostra mens assequi vel cogitare possit. Quare qui contrarium sequuntur, perinde faciunt, ac si quis conspectis luteis ollis, etiam ipsum figulum luteum esse ratiocinetur. II Principium. Deus est libertimum agens aut causa. Ergo non semper eodem modo agit: et sicut

linguam didicerit 387. quid vocet signa 78. 79. quid res. ibid. August. de sacro stylo sententia 263 aures cur Deo tribuantur 199 auribus percipere, in Scripturis Sanctis quid III authoris mens in explicando non negligenda 68 authores nostri utrum sapientes, an eloquentes nuncupandi 264 authorum bonorum sermo qualis 327. intelligendorum quae sit ratio. ibid. in Authoribus gravioribus quomodo sit versandum 243.

in Literarum sacrarum lectione quid attendendum 19. 20. minima parte quantum sit certitudinis 366 literarum S. mira concordia 96. mos 98. 107. norma 108 studium sub impiis regibus refriguisse 366 in Literarum sacrarum studio mens quae requiratur 14 ad Literarum sacrarum studium quae invitare debeant 384 literarum S. testimoniis apertis, quod credi volumus, probandum 106. tractatio qualis 31 literis S. contraria si qua in Gentilium libris inveniantur, falsissima 105.

ubi locum habeant 359 membrorum duorum in unum constrictio 159 Menandri senarius a Paulo citatus 101 mendacium et error, fons mali 12 mendacii nulla suspicio ad Scripturas Sacras admittenda 99. pater diabolus 12 mens mala in diaboli imaginem transformata 373. quae in sacrarum literarum studio requiratur 14. reproba fons omnis mali 380 mentis oculorum tegmina quomodo nobis decidant 349 μερισμῷ plurimum Hebraeos uti 248

106. locum unum exponere per alium clariorem, interpretatio optima 95 etc. locorum collationis maxima vis et efficacia 9. locorum dictorum conciliatio. vide Locorum, Dictorum S. conciliatio. locorum obscuriorum lapis Lydius quis 14. materiae unde petendae 166. 167. mens ubique in illius superficie 105. methodus 397 de Scripturae S. methodo causa et consilium explicantur 36. 37 Scripturae S. modi qui 122. 284. 285. mysteria qualia 10. obscuritas cur utilis 95. per philosophiam in papatu horribilis contaminatio

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report