Your search found 768 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 336-546:

famulitio, omnibus flagitiis, ac spiritualibus et corporalibus latrociniis, est abominatio desolationis, a Daniele et Christo praedicta. Memorabilis est et illa Christi sententia de Pharisaeis iustitiariis, Lucae 16: Vos estis qui vosmetipsos iustificatis coram hominibus, sed Deus novit corda vestra. Quod enim est eximium inter homines, coram Deo est abominatio. Unde apparet, quantopere Deus sanctulos istos operarios et iustitiarios oderit. Isaiae 14, abominatio ponitur pro abominabili idolo latria. Quem ad modum autem Scriptura vocat abominationem, posito abstracto pro concreto, ipsa

sic facies iracunda linguam secreti: id est, austeritas ac severitas alicuius, aliquando detractores compescit metu periculi. ABUNDARE verbum habet etiam suam energiam in Sacris literis: quae nequaquam negligenda est. Nam cum Christus dicit Matth. 5, Nisi abundaverit iustitia vestra plus quam scribarum et Pharisaeorum, περισσεύση: videtur esse allusio ad mensurationem, quae fit vasis. Non enim simpliciter ac per se damnat illam operariam Pharisaeorum iustitiam Christus, tanquam eam quoque a suis praestari nolit, sed nimium

Universalibus exponentur. Sic et Invenire animam suo loco tractabitur. Quinto ponitur propotentiis animae, praesertim pro affectibus, appetitione, voluntate, ingenio, mente, aut animo. Exod. 23, Ne opprimas peregrinum. Vos nostis animam peregrini: id est, affectum. Gen. 23. Si est anima vestra, ut sepeliam mortuum: id est, sententia, sensus, voluntas. Gen. 22, Sichem filius meus, concupivit anima eius filiam vestram. Gen. 23. Si est anima vestra: id est, sententia. In hac significatione accipiunt alii illud, Dilige Deum ex tota anima: id est, ex omnibus affectibus. Deut. 4.

ingenio, mente, aut animo. Exod. 23, Ne opprimas peregrinum. Vos nostis animam peregrini: id est, affectum. Gen. 23. Si est anima vestra, ut sepeliam mortuum: id est, sententia, sensus, voluntas. Gen. 22, Sichem filius meus, concupivit anima eius filiam vestram. Gen. 23. Si est anima vestra: id est, sententia. In hac significatione accipiunt alii illud, Dilige Deum ex tota anima: id est, ex omnibus affectibus. Deut. 4. Et ad ipsam mercedem elevat ipse animam suam: id est desiderium suum. Isa. 5, et Abacuc. 2, Dilatavit infernus animam suam. id est, cupiditatem. Sic

violata noverca. Ascendere super cor alicuius, est cogitare. Ezech. 38 Psal. 86. Isa. 65. et denique 1. Cor 2, Nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, quae praeparavit Deus timentibus se Luc. 24, Quid turbati estis, et cogitationes ascendunt in corda vestra? Ezech. 11. Ipsae quoque cogitationes vocantur Ascensiones. Aliquando idem valet haec phrasis, quod recordari. Ezech. 14, Viri isti fecerunt ascendere idola super cor suum. Ascendere in caelum, est in caelestem gloriam exaltari. Sic Christus dicitur ascendisse in altum,

terra sabbatha tua. Psal. 102, Quoniam acceptaverunt servi lapides eius. Proverb. 3. Et sicut pater filium benevolentia prosequetur. Ecclesiast. 9, Quia antea approbavit Deus facta tua. Ezech. 20. In odore fragrantiae acceptabo vos. Malach. 1, An acceptabo eam de manu vestra? 1. [Chr.] 29. Et scio Deus meus, quod tu es probator cordis, et rectos acceptas. Psal. 51 Quoniam non cupis sacrificium, statim enim darem, et holocausta non acceptas. Psalm. 85. Acceptas Iehova terram tuam, reducis captivitatem Iocob: id est, benevolentia et

Legitur etiam de re animo accepta et grata: Deut 33, Naphthali satur bona voluntate, et plenus benedictione Iehova loquitur enim de donis et bonis, quae Deus in illum bona sua voluntate contulit. Malach 2, Non amplius respicere ad oblationem, neque accipere bonam voluntatem de manu vestra: id est, munus bona voluntate vestra oblatum. Porro Iacob patriarcha ex indignatione animi in malam partem accepit, Gen. 49, Quoniam in ira sua occiderunt virum, et in voluntate sua extirparunt bovem: in ihrem mutwillen /ex libitu ac libidine sua, non ex iusta causa, aut iure. Quoniam

accepta et grata: Deut 33, Naphthali satur bona voluntate, et plenus benedictione Iehova loquitur enim de donis et bonis, quae Deus in illum bona sua voluntate contulit. Malach 2, Non amplius respicere ad oblationem, neque accipere bonam voluntatem de manu vestra: id est, munus bona voluntate vestra oblatum. Porro Iacob patriarcha ex indignatione animi in malam partem accepit, Gen. 49, Quoniam in ira sua occiderunt virum, et in voluntate sua extirparunt bovem: in ihrem mutwillen /ex libitu ac libidine sua, non ex iusta causa, aut iure. Quoniam vero coepimus dicere de beneplacito aut

separari debet, ac convenit, ex media parte filiorum Israel. Captivus gladio, id est, in bello captus. Gen. 31. Abduxisti filias meas ut captivas gladio: id est, perinde ac si eas in bello caepisses, essentque tua mancipia. Captivitas alicuius, pro eius praeda. Num. 31. Vos et captivitas vestra: id est, vestri captivi. Captivitatis indumentum. Deuter. 21, Deponatque captivitatis indumentum: id est, mulier capta nuptura suo hero exuat vestes, in quibus capta est primum. Captivitas perfecta, id est, qua omnes capti sunt, nullo evadente. Amos 1, Eo quod tradiderunt

propheta exponitur. Dicit enim, virum gravem et magnae dignitatis esse caput: pseudoprophetas vero esse caudam quod ob doctrinae et morum impuritatem seductoribus tribuitur, tanquam qui stercora infernalia egerant. In eadem significatione dicitur, Ponere in caput. Deut. 1. Ponam illos in capita vestra. Ponet te Iehova in caput, non in caudam, Deut. 21. pro faciet te principem ut sis semper superior, nunquam inferior. Posuisti me in caput gentium, Psal. 18: id est fecisti me regem gentium. Sic 2. Sam. 22, Custodisti me in caput gentium: pro, conservasti me a tot

videtur accipi, Videntur et Israelitae eodem modo de capitis imminutione sensisse. Posset non incommode triplex Iuristarum capitis diminutio accommodari ad vocis huius significationes: sed id non ita vel necessarium, vel nostri propositi est. Caput nudare, luctum significat. Levit. 10, Capita vestra ne nudetis. Sic et Tondere caput, Iob. 1. Quare contrarii quasi ritus fuere, ut et nudare et tegere caput dolorem ac luctum illis significarit. Tegere quoque caput non raro dolorem et ignominiam significat. Sed non usitato tegmine, verum pallio, ac penitus. Ierem. 14. Pudore affecti

restat. Inde fit, ut homines ob extremam vilitatem se vel pulverem, vel cinerem vocent ut Genes. 18. dicit de se Abrahamus ad Deum: Cum sim pulvis et cinis, vel terra et cinis. Sic Eccl. 10. 17 et 40. Declaratur et aliarum rerum vilitas eadem metaphora: ut Iob. 13. Comparabitur memoria vestra cineri. Malach. 4. Et diruetis impios, cum fuerint ut cinis, sub plantis pedum vestrorum. Dolentes ac lugentes in cinere iacere, eoque se aspergere solebant. Fuit hic mos non tantum apud Iudaeos, sed et apud gentiles, praesertim Asianos: ut Homerus de Priamo, lugente mortem Hectoris,

mare et terras, Matth. 23, pro, omnia perlustrare aut pervagari, vel potius omnem conatum adhibere, et omnem (quod aiunt) lapidem movere. Quasi dicat, urgenti studio conamini vel unicum Ethnicum, nedum plures convertere ad Iudaismum, putantes vos grande operae precium fecisse: quem tamen vestra perversa doctrina postea deteriorem facitis, quam antea fuerit. Similis loquutio est Matth. 12, quod satan expulsus obambulat per loca arida, quaerendo requiem: id est, maximo studio quaerit aliud hospitium, aut hominem, quem occupet. CIRCUMCISIO, est primum, proprie illa

COCCUM vermiculi, et Vermiculus cocci, significat proprie quidem purpurae tincturam: sed tamen accipiuntur et pro panno aut lana, tali colore tincta. Exod. 25, Levit. 14, Afferes coccum, etc. Coccinus color peccatorum immundiciem significat. Esa. 1. Si fuerint peccata vestra tanquam coccinum, veluti nix albescent. Quae locutio infra in Rubedine explicabitur. COENUM, pro remora, aut etiam calamitatibus, in quas veluti in profundum lutum immergimur, accipitur. ut Ier. 38, Infixi sunt in coeno pedes tui, conversi sunt retrorsum: pro, Dum fuga

corporis animalium est: inde quoque aliquot figuratae locutiones trahuntur: Nam primum, cum equi et boves collo iugum ferant, et onus trahant fit, ut hinc servitutis descriptio sumatur. ut Esaiae 10. Excutiam iugum eius de collo tuo. Et 52. Solve vincula colli tui. Ierem. 27. Subdite colla vestra iugo regis: pro, servite illi. Ierem. 28. Iuga ferrea posui super colla cunctarum gentium: id est, durae servituti aut tyrannidi eas subieci. Colla non supposuerunt oneri: id est, nihil rem adiuverunt. Collo torquem imponi, est aliquem ornari. ut Proverb. 1 Ezech. 16, et alias

confitentes peccata sua: id est, agnoscentes et testantes se vere ab eo argui falsae doctrinae, et peccatricis naturae ac vitae. Confiteri enim, est agnoscere crimen, quod tibi obiicitur. Iacob. 5, etiam de mutua offensarum confessione et deprecatione dicitur: Confitemini alterutrum peccata vestra. Tertio, crebro in Psalmis significat non tantum fateri Domino sua peccata: sed etiam eum agnoscere et invocare, ei gratias agere pro acceptis beneficiis. Hinc toties, confitemini Domino, confitebor tibi in toto corde, in nationibus, in populis, in Ecclesia magna, et similes locutiones.

confessionis vocem faciam audire, et narrem omnia mirabilia tua. ubi Psaltes semetipsum exponit. Confessionem dare Deo, Esaiae 10. Confessionem adducere in templum, Ieremiae 33. Vocem confessionis immolare Deo, Ionae 2. Adolete de fermento confessionem, Amos 4: id est, confitemini Deo de vestra immundicie. Alii exponunt de sacrificio fermentato. Confessionis pontifex, Hebr. 3. Considerate Apostolum et pontificem confessionis nostrae Christum IESUM: id est, doctrinae ac religionis principem et institutorem, qui est summus dominus ac gubernator religionis nostrae. Vocatur autem

Corinth. 8, Sic verberantes conscientiam ipsorum imbecillam in Christum ipsum peccatis. Item, Non ne conscientia eius imbecilli existentis, aedificabitur ad comedenda idolothyta? id est, confirmabis eum in idololatria? Sic et eiusdem 10 dicitur, Nihil interrogantes propter conscientiam: idest, ne vestra mens pollatur, quae talibus rebus proprie, si absit scandalum, pollui nequit. Ibidem, Conscientiam dico alterius: id est, ne alterius mentem tuo exemplo malo erudias, contamines, scandalizes. In hoc sensu puto etiam dici Conscientiam purificari, et sanctificari: id est, ipsam animam

dante conscientia, et cogitationibus mutuo sese accusantibus, aut etiam excusantibus, in die cum iudicabit Dominus occulta hominum. Quasi diceret: Conscientia sunt illae ratiocinationes aut practici syllogismi, damnantes aut absolventes hominem. Sic 2. Corinth. 5. Spero nos in conscientia vestra manifestatos esse: id est, vos, si recte vobiscum ratiocinari de me velitis, deprehensuros me esse syncerum Christi doctorem. Sic et cum Paulus de cauteriata conscientia dicit, puto eum totam hanc ratiocinationem intelligere: nisi quis de ipso iudicio, aut vi iudicante iam perversa

ubique flagitat ipsum cor, iubet nos eum diligere, confiteri, celebrare, timere ac amare ex toto corde. Ponitur ergo cor pro anima rationali. Hinc dicit Scriptura: Lacerate corda vestra, non vestimenta vestra, Ioel. 2. Et, Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum procul est a me. Vult enim Deus, sicut recte ille scribit, potissimum pura mente coli, cum et ipse mens sit. Sic dicitur, Corde creditur ad iustitiam, Rom. 10. Hinc etiam dicuntur purificari et mundari

cor, iubet nos eum diligere, confiteri, celebrare, timere ac amare ex toto corde. Ponitur ergo cor pro anima rationali. Hinc dicit Scriptura: Lacerate corda vestra, non vestimenta vestra, Ioel. 2. Et, Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum procul est a me. Vult enim Deus, sicut recte ille scribit, potissimum pura mente coli, cum et ipse mens sit. Sic dicitur, Corde creditur ad iustitiam, Rom. 10. Hinc etiam dicuntur purificari et mundari corda sanguine et

animo cupimus. Scriptura igitur affirmat intimos sinus cordis, consiliorum ac conatuum nostrorum illi apertos ac patentes esse. Caeterum vox haec Cordis etiam in plurali numero admodum crebro ponitur: habetque easdem prorsus significationes, quas in singulari. ut 1. Sam. 7. Praeparate corda vestra Domino. Et 10. Cuius corda tetigerat Dominus. Psal. 4. Quae dicitis in cordibus vestris. Quod porro haec vox saepe cum renibus coniungitur, et Dominus probare dicitur non tantum corda, sed et renes nostros, id postea in voce RENIUM exponemus. Ex hisce porro

super cor suum: id est, recordati sunt, coeperunt ea denuo venerari. Vicina huic phrasis est, Redire ad cor, et Reducere ad aut super cor, Esaiae 44. Deutero. 30. Thren. 3, et Esaiae 46. ubi dicitur, Reducite praevaricationes ad cor: id est, recordamini et diligenter expendite peccata vestra. Contritum corde aut confractum esse, supra in CONTERO exposui. Festinus corde, Esaiae 35. Tener corde, Deuter. 20 pro timido, pavido, cuius cor facile tristibus obiectis laeditur. Latum cor alias in bonam partem accipitur, pro animoso et prudenti. ut 1. Reg. 4, Deus Salomoni

dicit in corde suo, Oblitus est Deus. Psalm. 10. pro cogitat, certo statuit. Sic et Psalm. 36. item Psalm. 14. Dixit insipiens in corde suo, non est Deus. Sic et loqui cum corde, Ecclesiast. 1. et In corde, Psalm. 4. Cor sum nutrire, pro indulgere, Iacobi 5. Enutrivistis corda vestra, ut in die mactationis: id est, indulsistis cupiditatibus cordis vestri, laute victitando, voluptatibus vacando, et alia omnia pro libitu agendo. Cor suum alicui rei dare: pro, illi sese totum dedere, vacare. 2. Par. 11. Dare cor suum ad quaerendum Iehova, Ezech. 28. Dedisti cor tuum

aut convertere in acervos, crebro ponitur. Sicut et Ponere in acervos. Loco Lucae 11. Quod superest date eleemosynam, foede abutuntur Papistae, ad stabiliendam iustitiam operum: quem in voce Eleemosynae prolixe exponam. Est autem haec eius sententia, quasi dicat Christus: Interna vestra, aut pars interior vestri plena est rapina, et scelere. Date igitur quae intus sunt eleemosynam, et ecce omnia munda erunt vobis: id est, convertite rapax cor vestrum in benignitatem aut beneficentiam, seu expurgate ac emundate ipsum cor: et omnia externa, in quibus mundandis et purificandis

desolatione: pro, penitus in solitudinem redigatur. Ezech. 14. Et fuerit terra desolata, nemine transeunte propter bestias et feras. Desolationem venire, Proverb. 1. Cum venerit sicut desolatio timor vester: pro, calamitas vestra, quam vos timetis, subito veniet: sicut saepe subito vastatur aliqua regio, quae modo fuerat cultissima. In desolationem esse, Ier. 48. Aquae Nimrim in desolationem erunt: id est, nemini utiles, pereuntibus hominibus sicut si ipsae essent vastatae aut exiccatae. Torrentes desolationis,

Vidi faciem tuam quasi viderim vultum Dei. Cap. 35. Dixit Elohim ad Iacob. Cap. 41. Elohim respondebit, quae ad pacem sunt Pharaoni. Cap. 42. Elohim ego timeo Capite 44. Elohim invenit iniquitatem servorum suorum. Cap. 45. Pro salute vestra misit me Elohim ante vos in Aegyptum. Cap. 49. Num pro Elohim ego sum? Exodi 2. Recordatus est Elohim foederis. Et cap. 15. Elohe patris mei, et exaltabo eum. Cap. 32 Fac nobis Elohim Deuteron. 10. Ipse est Deus tuus. Iosue 4. (Elohim) Deus

dies retributionis, etc. Et Micheae secundo: Exodi trigesimosecundo. Hoc inde fit, quod et verbum visitare tum in bonam, tum in malam partem accipitur: de quo postea suo loco. Dies mactationis, Iacobi quinto: In deliciis vixistis super terram, et lascivistis: enutrivistis corda vestra ut in die occisionis. videtur significare diem festum aut sacrificiorum. quasi dicat: Sic suaviter deliciati estis, ac si semper vobis bacchanalia, aut alii deliciarum dies fuissent: vel, sicut pecora ad diem mactationis alicuius magni convivii, aut sacrificii alicuius saginantur. In dies

parvus diebus. Iob 32. parvus sum diebus, vos autem decrepiti. pro, minore aetate sum quam vos. Plenus dierum, aut satur dierum. Hierem. 6. Senex cum pleno dierum. Satur dierum, Genes. 35. 1. Paralip. 23. 29. Mortuus est satur dierum. Res diei, pro demenso. Exodi 5. Perficite opera vestra rem diei in die suo: pro, demensum vestrum in singulos dies. Ibidem: Non minuetis de lateribus vestris, de re diei in die suo. Sic et Exodi 16. Colligetque rem diei in die suo. pro, demesum singulorum dierum. Sic et Levit. 23. 1. Reg. 8. 1. Paral. 16. 2. Paralip. 8 Esdr. 3. Revolutiones

Fratres nostri dissolverant cor nostrum: Deut. 11. pro, absterruerant nos, ne proficisceremur in terra promissam. 2. Sam. 17. Ipse etiam filius, filius virtutis, cuius cor est ut leonis, liquescendo liquefiet, aut dissolvetur. id est, perterrefiet. Sic Iosuae 2. Dissoluti sunt a facie vestra. Iosuae 14. Dissolverunt corpopuli. pro, iniecto terrore langue fecerunt et fregerunt eos. Psalm, 73. Dissoluunt, et loquuntur malitiose calumniam. pro, dissolutos reddunt pios verbis impiis. Esther 4 dicitur, Populus eius regionis dissolvebat manus populi Iuda; pro, absterrebat,

etiam ad alias res et intellectum. ut Iob 20 dicitur, Dulcescere malum: id est, rem ac consilium pravum. inquitenim: Si dulcescet in eius ore malum, et abscondet illud sub lingua sua, et non dereliquerit illud. Prover 2: Si cognitio dulcuerit animae tuae. Sic Hier. 6: Sacrificia vestra non dulcuerunt mihi. Item Ose. 9, et Malac. 3 Dulcescere facere secretum, dicitur Psal 55, sine dativo, cui: Qui simul dulcescere facie bamus secretum. id est, qui summa concordia et animorum voluptate inibamus occulta aut secrta consilia, de rebus aut negociis nostris.

חסד, benignitas, beneficentia, quae non tantum ipsum donum egenti datum, sed et internam misericordiam ac benignitatem, atque adei totam pietatem persaepe significat: sicut et Chasid idem plane est quod pius ac sanctus, ut recte possis vertere, Date interna vestra, seu cor ipsum, benignitatem aut pietatem, seu efficite benignum ac pium ex rapaci. Omnino haec praeceptio, Date igitur, respicit ad praecedentem reprehensionem: et dare benignitatem, alludit ad illud, Plenum rapina. Eôdem facit, quod etiam mox in sequentibus Christus vilipensa eorum

aut negative, idem ferme valens quod duo Tum Latinis aut duo Nec. Exod 5 Cum non perfecistis statutum laterum, ut prius etiam heri etiam hodie. pro, heri et hodie. Genes. 47. Pastores ovium servi tui etiam nos, etiam patres nostri pro, tum nos, et maiores nostri. Exod. 12. Etiam pecora vestra, etiam boves vestros accipite. Ibidem: Egredemini etiam vos, etiam filii Israel. id est, abite una cum filiis Israel, pecora una cum armentis 1. Regum 12. Quod non postulasti, dedi tibi etiam divitias, etiam gloriam. pro, divitias cum gloria. Valet aliquando, nempe in negativa sententia,

exilium eiicere, aut etiam in captivitatem abducere. Si fuerit expulsus tuus in extremo coeIi. Deut. 30. id est: Si abducti, captivi, aut exules de numero vestro fuerint usque ad fines terrae protracti aut abacti, nihilominus inde eos in patriam reducam. Sic et Nehemiae 1. Si fuerit expulsio vestra ad extremum caeli. pro, expulsi vestri aut captivi ex vobis tam procul venditi. EXPERGISCI, per metaphoram significat seria ac laudabilia negocia strenue aggredi, deserta priori negligentia, aut quasi somnolentia. Dicitur vero tum de Deo, tum de homine. Cum Deo tribuitur,

ipsius. Ego illud A facie, cum Derelinquetur potius connecterem, quam cum Exhorreo. Dicit enim, deserendam aut devastandam esse terram illorum hostilium regum, quas terras aut hostilia regna horrebat Achazus rex. A facie, aliquando coram: ut Deuteronomii octavo: Perditurus est â facie vestra. id est, ante vos. Isaiae 24. Expulit Amorraeum a facie nostra. id est, ante nos. Iudicum 5. Montes fluxerunt a facie Domini. id est, eo adventante, eisve insidente. 2 Paralip. 34. Humiliasti te a facie Dei. id est, coram. Sic si coniungatur cum ל

est, pleniorem institutionem adiungamus. Fidei obediebat multa turba sacerdotum, Act. 6. id est, verae doctrinae. Sic etiam fidem aliqui deserere dicuntur. Significatur quoque hac voce interdum constantia in Religione retinenda, in summis difficultatibus, ac persequutione. Rom. 1. Fides vestra annunciatur in toto mundo. 1. Thessal. 1. Fides vestra dimanavit in omni loco. 1. Thessal. 3: Cum venisset ad nos a vobis Timotheus, et annunciasset fidem et dilectionem vestram. Ex fide in fidem, Rom. 1, aliqui (ut Clemens Alexandrinus Stromat. V) interpretantur, Ex minore fide in

turba sacerdotum, Act. 6. id est, verae doctrinae. Sic etiam fidem aliqui deserere dicuntur. Significatur quoque hac voce interdum constantia in Religione retinenda, in summis difficultatibus, ac persequutione. Rom. 1. Fides vestra annunciatur in toto mundo. 1. Thessal. 1. Fides vestra dimanavit in omni loco. 1. Thessal. 3: Cum venisset ad nos a vobis Timotheus, et annunciasset fidem et dilectionem vestram. Ex fide in fidem, Rom. 1, aliqui (ut Clemens Alexandrinus Stromat. V) interpretantur, Ex minore fide in maiorem: quod et Hebraismus ipse poscit. Et sunt similes

et verissima huius dicti versio: Ex eo, aut per id glorificatur pater meus caelestis, cum fructum multum tuleritis, nempe cum Apostoli aliique doctores multum docendo homines proficiunt, multosque ad Deum convertunt, tunc glorificatur per idopus Deus. Sicut et ipse Christus inquit: Sic luceat lux vestra, ut glorificetur pater vester qui in caelis est. Bona opera et praeclari fructus Apostolorum sunt causa glorificationis Dei, non contra. Ut vero etiam magis nativus loci sensus et verborum natura conspiciatur conferemus haec duo dicta Iohannis Graece et Latine Ἐν

fortis saepe Prover. 31. Fortitudo, pro fortibus operibus, aut bellicis gestis, crebro ponitur. Reliquum verborum Iosaphat, et fortitudo eius quam fecit, et qua pugnavit: 1 Regum 22. 1 Regum 15 et 16. Sic et pro effectis fortitudinis ponitur. ut Levit. 26, Et consumetur frustra fortitudo vestra: id est, proventus terrae, vestro ingenti labore comparati. Sic fortitudo, pro fortibus viris: Isaiae 3. Viri tui gladio cadent, et fortitudo tua in praelio concidet. Fortitudo, pro gloria fortitudinis: Psalmo 68. Date Deo fortitudinem. id est, celebrate Deum a fortitudine. Fortitudo

es potentior nobis. Qui fortificat vastatorem super robustum: id est, facit eum superiorem potente. Amos 5. Vir peritus roborat vires, Proverbi. vigesimo quarto. id est, praevalet sua potentia, aut certe confirmat vires. Vincula fortificari: Isaiae 28. Ne illudatis, ne fortificentur vincula vestra. id est, ne constringamini validioribus vinculis, aut severius punianimi. Fortificari brachio Ioseph. Genes. 49. id est, non remittere de vigore. Sic brachia mulieris sedulae fortificari dicuntur, Proverb. 31. Fortificare cor, est confirmare et obfirmare cor, Psal. 31.

fac me gaudium et laeticiam, et exultent ossa humiliata. id est, indica aut evangeliza mihi laeta, nempe quod remiseris mihi peccata. Gaudium salutis redde mihi, Psal. 51. pro restitue mihi salutem, seu remitte mihi peccata, et sic me fac gaudere. Gaudium Domini est fortitudo vestra, Nehem. 8. pro, divino gaudio aut exhilaratione validi robustique reddimini. Gaudium alicuius cum aliquo: id est, delectatur eo. Isaiae 8. Gaudium illius est cum Resim. pro, eo populus hic delectatur, cuperet illi subiici. Gaudere super aliquem laeticiam. Zoph.

perpetuo aliqui in tua familia occidentur. Iob 27. Si multiplicati fuerint filii eius, erunt in gladium. Stare in gladiis, Ezek. trigesimotertio: Stetistis in gladiis vestris, fecistis abominationem. id est, stetistis innixi vestris gladiis, ut qui sunt parati ad conflictum: vel confisi estis vestra potentia, ideoque egistis quod voluistis. Gladios emere iubet Christus Lucae vigesimosecundo, quo veluti signo eis praedicit, gravissima pericula ac tentationes imminere. Vult igitur eos praeparari et armari spiritualibus armis, contra imminentem conflictum, hostemque. Gladius gladius,

id est, ut sit eis pulcherrimus ornatus. 2 Par. 3. Texit domum lapide precioso in gloriam et decorem. Afferre gloriam Deo, est eum laudare, glorificare. Psal. 29. et 96. Afferte Domino gloriam et fortitudinem: pro, celebrate eum de sua fortitudine, tribuite gloriam Deo, vestra fide, ore et operibus. Ibidem, Afferte gloriam nominis eius: id est, quae nomini eius conveniat, qua eius maiestas digna est Sic et Dicere gloriam. Psal. 29. pro celebrare. Dare gloriam Deo, idem est. Sic Iosua dicit ad Achan, cap. 7, Da gloriam Domino, et

talia quaedam. Hoc ergo substantiam monstrans, aliquando qualitatem denotat: de quo in Pronominibus. HODIE, in Sacris literis non semper significat hanc unicam praesentem diem, sed saepe absolute certum aliquod tempus. Isa. 58. Non ieiunabitis hodie, ut in sublimi audiatur vox vestra. id est, nunquam sic debetis ieiunare. Accipitur igitur hic Hodie, pro quacunque die huius vitae, aut quotidie, donec hodie nominatur. Sicut Paulus Hebr. 3 exponit illud Psal. 95. Hodie si vocem eius audieritis, ne obduretis corda vestra: pro, quacunque die, donec in hac

hodie, ut in sublimi audiatur vox vestra. id est, nunquam sic debetis ieiunare. Accipitur igitur hic Hodie, pro quacunque die huius vitae, aut quotidie, donec hodie nominatur. Sicut Paulus Hebr. 3 exponit illud Psal. 95. Hodie si vocem eius audieritis, ne obduretis corda vestra: pro, quacunque die, donec in hac vita vivitis, audieritis, obedite, et non induretis corda vestra, etc. Sic quoque Chrysostomus et Basilius istud Hodie exponunt: prior Homilia 6. Hebr. posterior in Epistola ad Chilonem. Illud Psal. 2. Hodie genui te, quidam

hic Hodie, pro quacunque die huius vitae, aut quotidie, donec hodie nominatur. Sicut Paulus Hebr. 3 exponit illud Psal. 95. Hodie si vocem eius audieritis, ne obduretis corda vestra: pro, quacunque die, donec in hac vita vivitis, audieritis, obedite, et non induretis corda vestra, etc. Sic quoque Chrysostomus et Basilius istud Hodie exponunt: prior Homilia 6. Hebr. posterior in Epistola ad Chilonem. Illud Psal. 2. Hodie genui te, quidam de aeternitate exponunt: sed eadem ferme significatio est cum praecedentibus exemplis. Semper enim

mortificare, et quotidie magis ac magis eius cupiditatibus ac conatibus repugnare. Et contra Eph. 2 et 4. Col. 3. iubemur novum induere id est, fide ac novo homine quotidie erga proximum vividiores, efficaciores, et operosiores esse, seu, ut ipse inquit: Mortificate igitur membra vestra terrestria, stuprum, immundiciam, molliciem, concupiscentiam malam, et avariciam, quae est simulachrorum cultus: ob quae venire solet ira Dei in filios intractabiles: inter quos ambulabatis quondam, cum viveretis in his: nunc autem deponite et vos omnia, iram, indignationem, malitiam

est proprie ille animalis, carnalis et terrenus homo, qui tantopere a Scriptura accusatur. Denique est corpus et tota bruta pars, quo veluti instrumento utraque prior pars utitur: quam etiam ipsam partem vult Paulus sanctificari, inquiens 1. Thess. 4: Haec enim est voluntas Dei, sanctificatio vestra, ut abstineatis a scortatione, et sciat unusquisque suum vas possidere in sanctificatione et honore, non cum affectu concupiscentiae, quemadmodum gentes, quae non noverunt Deum. Sic et Rom. 6 dicitur, Praestate membra vestra serva iustitiae ad sanctificationem. De hisce tribus partibus

inquiens 1. Thess. 4: Haec enim est voluntas Dei, sanctificatio vestra, ut abstineatis a scortatione, et sciat unusquisque suum vas possidere in sanctificatione et honore, non cum affectu concupiscentiae, quemadmodum gentes, quae non noverunt Deum. Sic et Rom. 6 dicitur, Praestate membra vestra serva iustitiae ad sanctificationem. De hisce tribus partibus simul pronunciat Paulus 1. Thess. 5, inquiens: Ipse autem Deus pacis sanctificet vos totos: et integer vester Spiritus et anima et corpus, ita ut in nullo possitis culpari in adventu Domini nostri IESU CHRISTI, servetur. Fidelis

breve tempus, sed tamen indefinitum: ut Matth. 9, Sanata est mulier ab hora illa. et sequenti Capite: Dabitur vobis in illa hora quid loquamini. Sic capite 15: Sanata est filia eius ab illa hora. Tertio, significat tempus cum quadam occasione agendi aut patiendi aliquid. ut Luc. 22: Haec vestra hora, scilicet tempus quo Deus vobis permittit in me grassari. Ioh. 2: Nondum venit hora mea: scilicet, faciendi miracula. Sic Rom. 13: Hora est nos iam ex somno surgere. Ioh. 16. Veniet hora, cum omnis qui vos interfecerit, putet se sacrificium offerre Deo. Quarto, significat

quo tibi res est, referri, ut cum patrifamilias aurum mercator adscribit: ita. n. dedit aut accepit. laboravit aut meruit. Num. 14: Annus pro die imputabitur. i. habebitur, adscribetur illis. Levit. 11 et 13. Inter immunda reputabitur. i. annumerabitur, adscribetur. Num. 18: Et oblatio illa vestra reputabitur vobis, ut oblatio vestra, et repletio de torculari. i. perinde vobis o Levitae adscribetur, perinde grata et accepta ei erit oblatio vestra, facta sacerdotibus ac Deo, de decimis vobis ab Israelitis datis, ut si esset de vestra propria area aut torculari: seu perinde plane, ac si

aurum mercator adscribit: ita. n. dedit aut accepit. laboravit aut meruit. Num. 14: Annus pro die imputabitur. i. habebitur, adscribetur illis. Levit. 11 et 13. Inter immunda reputabitur. i. annumerabitur, adscribetur. Num. 18: Et oblatio illa vestra reputabitur vobis, ut oblatio vestra, et repletio de torculari. i. perinde vobis o Levitae adscribetur, perinde grata et accepta ei erit oblatio vestra, facta sacerdotibus ac Deo, de decimis vobis ab Israelitis datis, ut si esset de vestra propria area aut torculari: seu perinde plane, ac si vosmet eam vestro labore ac sudore

i. habebitur, adscribetur illis. Levit. 11 et 13. Inter immunda reputabitur. i. annumerabitur, adscribetur. Num. 18: Et oblatio illa vestra reputabitur vobis, ut oblatio vestra, et repletio de torculari. i. perinde vobis o Levitae adscribetur, perinde grata et accepta ei erit oblatio vestra, facta sacerdotibus ac Deo, de decimis vobis ab Israelitis datis, ut si esset de vestra propria area aut torculari: seu perinde plane, ac si vosmet eam vestro labore ac sudore in vestris agris ac vinetis parassetis. Deut. 21: Ne des sanguinem innocentem in medio populi tui. i. ne imputes.

i. annumerabitur, adscribetur. Num. 18: Et oblatio illa vestra reputabitur vobis, ut oblatio vestra, et repletio de torculari. i. perinde vobis o Levitae adscribetur, perinde grata et accepta ei erit oblatio vestra, facta sacerdotibus ac Deo, de decimis vobis ab Israelitis datis, ut si esset de vestra propria area aut torculari: seu perinde plane, ac si vosmet eam vestro labore ac sudore in vestris agris ac vinetis parassetis. Deut. 21: Ne des sanguinem innocentem in medio populi tui. i. ne imputes. Iudic. 4: Victoria non imputabitur tibi. i non tibi Barac adscribetur, non pro tua

est Ionathan in David: id est, pro Davide, bonum id patrem suum. Inter, Matth. 16. Ipsi vero disceptabant in se dicentes, Panes non sumpsimus: pro, inter sese invicem, non singuli intra se, sed alius cum alio. Hebraeorum 3. In dici: Hodie si vocem eius audieritis, nolite indurare corda vestra. pro, interim, aut interea, aut dum dicitur hoc vobis divinitus. Sic et in locutionibus Graecis accipitur haec vocula ἐν τούτῳ, ἐν ᾧ, ἐμτῷ μεταξύ. in loco. ut, in medio, in corde. Saepe etiam integrae hae fictiones pro

1. Thess. 4. Loqui in auribus alicuius: id est, ad. Exodi 26. In tentorium facies cortinam de pilis caprarum: pro, ad tentorium. In hoc exivi, aut veni: scilicet in mundum, Marci pro, ad hoc opus aut munus, finem aut functionem. Iacobi 5. Saginastis corda vestra, ut in die mactationis: pro, ut ad mactationem aut lauti convivii tempus, ut decora sagittantur. Sic et Latinum IN pro AD ponitur, et saepe finalem causam aut etiam motum ad locum aut tempus significat. ut, Haec in hunc aut illum usum

et quasi vulnerare, aut certe unguib. lacerare soliti sunt se Israelitae prae luctu ac dolore. Hic Deus Deut. 14, istam incisionem prohibens inquit: Non incidetis vos, neque ponetis calvicium inter oculos vestros super mortuum. Sic et Levit. 19, Incisionem non facietis pro anima in carne vestra. Hierem. 16 dicit Dominus futurum, ut se non incidant super mortuis: ostendens tantam fore copiam cadaverum, ut eis iusta rite persolvere non possint. Sic Hier. 47, Quo usque te incîdes? scilicet, prae dolore ac luctu. Moabitarum quoque luctus ob cladem ac poenas Dei eodem modo

ac impoenitentem facere, ne Deum eiusve mandatum curet. Exposuimus enim supra, durum et lapideum, aut etiam adamantinum cor significare impium, quod scilicet nullis minis aut tonitruis verbi Dei, nullis etiam promissionibus perfodi, conterique aut emolliri possit. 1 Sam. 6. Cur induratis corda vestra, aut potius aggravatis? dicunt sapientes Philistaeorum ad eos. et Deut. 10. Cervicem vestram ne induretis. Exodi 4 et 7, aliquoties Deus dicit, se induraturum esse cor Pharaonis, ne dimittat

id est, consulet. aliquando simplex quaerere aut percontari est. Exod. 18, Interrogaverunt vir proximum suum de pace: id est, qui valerent, aut quomodo sese res eius haberent. Corinth. 10, Nihil interrogantes propter conscientiam: id est, nihil amplius curantes aut quaerentes vestra. Interrogare aliquando propemodum more Germanico est idem quod curare. ut Iohan. 6: Et nemo verum interrogat me, Quo vadis? id est, parum solliciti estis de meo abitu. Nam quorum cura vehementius efficimur, de iis crebro ac studiose quaerere solemus. Sic ferme illud 1. Corinth. 10,

et ignominiae voluptatem percipientis. De tali malitioso iudicio dicit Dominus Matth. 7. Nolite iudicare, et non iudicabimini: id est, non puniemini a Deo, propterea quod alienam festucam adeo odiose exaggeratis, non cercentes in vestris oculis trabem: aut non permittet Deus, ut vicissim alius vestra ita livide pervertat, laceret, carpat, etc. De istis temerariis ac malitiosis iudiciis accusat Paulus Corinthios, 1 Cor. 4, qui Paulo pseudoapostolos, ut longe praestantiores viros, anteponebant. Iubet ergo eos non temere ac properanter iudicare: sed expectare iudicium Domini,

et universalis iustitia, omnes in se virtutes continens, aut omnium virtutum usum, ut Aristoteles 5. Ethic. habet, est. Haec vel perfecta est, vel imperfecta. ut Matth. 5 Christus perfectam iustitii etiam cordis requirit, pro mutila ac externa Pharisaeorum, inquiens: Nisi abundaverit iustitia vestra plus quam scribarum et pharisaeorum, non intrabitis in regnum caelorum. Quod ut porro declaret, qualem abundanti iustitiae flagitet, prolixius de ea disserit. Habebantenia Pharisaei externam, item caeremoniariam disciplinam, sic satis tolerabilem: ei volebat Christus adiici etiam internam,

aut infusa seu inhaerens iustitia, ut adversarii volunt ac contendunt. Osiander, ut probaret iustitiam esse quiddam inhaerens, infusumque, ac in corde nostro dominans et agens, usus est inter caetera hoc Pauli loco Romanorum 6, Praebete membra vestra serva iustitiae, ad sanctificationem: quasi, iustitia, qua coram Deo iustificemur, sit quaedam vis ac causa in corde nostro existens, et per membra nostra tanquam quaedam instrumenta agens ac operans, quodque ibi sanctificatio tantum externa iuste

sibi invicem opponantur seque invicem illustrent. Quare sic in parallelas lineas distribuantur, ut diversarum sententiarum res ac verba sibi invicem correspondeant. Non praebeatis iniustitiae membra vestra instrumenta ad peccandum. Sed praebete DEO membra vestra instrumenta ad iustitiam. Sic ibidem paulo post earundem rerum similis collatio sequitur: Sicut praebuistis membra vestra serva iniquitati ad

ut diversarum sententiarum res ac verba sibi invicem correspondeant. Non praebeatis iniustitiae membra vestra instrumenta ad peccandum. Sed praebete DEO membra vestra instrumenta ad iustitiam. Sic ibidem paulo post earundem rerum similis collatio sequitur: Sicut praebuistis membra vestra serva iniquitati ad iniquitatem, ita sistite eadem serva iustitiae ad sanctimoniam. Hinc cernitur, iustitiam hic significare oppositum

membra vestra instrumenta ad peccandum. Sed praebete DEO membra vestra instrumenta ad iustitiam. Sic ibidem paulo post earundem rerum similis collatio sequitur: Sicut praebuistis membra vestra serva iniquitati ad iniquitatem, ita sistite eadem serva iustitiae ad sanctimoniam. Hinc cernitur, iustitiam hic significare oppositum eius quod in prohibitione dixerat. Ad peccandum nempe externa bona opera aut recte facta, non autem internam quandam causam potenter operantem. Nihil ergo

vox nonnun quam etiam infusam iustitiam, aut renovationem illam internam, quae veteri homini opponitur, significet, hisce exemplis ostendi possunt. 1. Pet. 4. Si iustus vix salvabitur, impius ubi manebit? 1. Ioh. 3 Animam iustam iniquis factis excruciabant. Rom. 6. Ne accommodetis membra vestra arma iniustitiae, peccato: sed accommodetis vos ipsos Deo, veluti ex mortuis viventes et membra vestra serva iustitiae ad sanctificationem. et 2. Cor. 9. Deus augeat proventus iustitiae vestrae, ut in omnibus socupletemini. et Iac. 1, Fructus autem iustitiae in pace seminatur, facientib.

significet, hisce exemplis ostendi possunt. 1. Pet. 4. Si iustus vix salvabitur, impius ubi manebit? 1. Ioh. 3 Animam iustam iniquis factis excruciabant. Rom. 6. Ne accommodetis membra vestra arma iniustitiae, peccato: sed accommodetis vos ipsos Deo, veluti ex mortuis viventes et membra vestra serva iustitiae ad sanctificationem. et 2. Cor. 9. Deus augeat proventus iustitiae vestrae, ut in omnibus socupletemini. et Iac. 1, Fructus autem iustitiae in pace seminatur, facientib. pacem. Rom. 6. An nescitis, quod cui accommodatis vos ipsos servos ad obediendum, eius servi estis,

sunt peccata. Ephes. 1. Habemus redemptionem per sanguinem eius, remissionem peccatorum. Col. 2. Condonans nobis omnia delicta. Iacobi 5. Si in peccatis sit, remittentur ei. Hebr. 9. Sine sanguinis effusione non fit remissio peccatorum. Delere peccata. Actor. 3. Ut deleantur peccata vestra. Abluere peccata. Actor. 22. Exurge baptizare, et ablue peccata tua, invocato nomine Domini. Emundare a peccato. 1 Iohan. 1. Sanguis IESU Christi emundat nos ab omni peccato. Item: Iustus est, etc. emundet nos ab omni iniquitate. Benedi [?: ] . Actor. 3.

lanae in aere volitare ac decidere videtur Nam aliud est magis comminutum, et veluti in grana collectum, propemodum parvam grandinem referens. Isa. 1, albedinem, puritatem, ac mundiciem denotat: propterea quod lana pulchre lota, quiddam valde candidum et purum est Inquit enim: Si fuerint peccata vestra tanquam coccinum, tanquam lana erunt: id est, si fueritis vos ita peccatis vestris, et praesertim sanguine innocentum contaminati, ut padnus purpura tinctus, qui est valde profundus, et tenacissime in haerens color: tamen ego vos ita eluam et mundabo, ut sitis futuri puri ac albi, sicut

lotionem, ut Isaiae 1, [?: La-ini ] et mundi estote. Ubi observandum est, quod [?: du- ] lotionis mentio fiat: alterius, quam Deus [?: homi- ] severissime iniungit: et alterius, quam ipse eis ul [?: ] [?:-fert ] , inquiens: Si peccata vestra erunt ut coccinum, [?: ] [?:-a ] candescent. Vide ibi prolixius. Illa prior est [?:-tia ] , ut ex ipso textu apparet: posterior est remissio peccatorum, seu liberatio a culpa et poena, aut gratuita iustificatio ac vita, tametsi et ipsa poenitentia aut

id est, ut per nos, aut etiam per alios propter nos, gloria Dei celebretur, augeatur et illustretur. Recte enim dicitur gloria Dei a nobis celebrari, laudari et illustrari: sed non contra, laus glorificari. 1. Pet. 1, tria ista simul coniunguntur, Laus, Gloria, et Honos inquit enim: Ut vestra fides probata reperiatur in laudem, gloriam et honorem, in revelatione Christi: id est, ut vestra vera ac probata fides in extrema die a Deo collaudetur, glorificetur et honoretur. Videtur ibi Petrus ista tria confundere, et pro eodem accipere. LECTUS, ratione circumstantiae

Recte enim dicitur gloria Dei a nobis celebrari, laudari et illustrari: sed non contra, laus glorificari. 1. Pet. 1, tria ista simul coniunguntur, Laus, Gloria, et Honos inquit enim: Ut vestra fides probata reperiatur in laudem, gloriam et honorem, in revelatione Christi: id est, ut vestra vera ac probata fides in extrema die a Deo collaudetur, glorificetur et honoretur. Videtur ibi Petrus ista tria confundere, et pro eodem accipere. LECTUS, ratione circumstantiae temporis, loci, ao quietis, aliquando aliquid indicat. Dominus confirmet aut fulciat eum in lecto

vocis est, quod vox Hebraea thorah תורה generale prorsus nomen est, ac plane idem quod doctrina significat. Porro Christo et Apostolis interdi denotat totam Scripturam veteris Testamenti, Iohan. 3. Maledictum vulgus legem ignorans Iohan. 10. In lege vestra scriptum est: Ego dixi, vos dii estis. id est, Psa. [?: ] . Sic et Iohan. 12. Nos audivimus exlege, quod Christus maneat in aeternum. id est, exipsa Sacra scriptura. In lege eorum scriptum est, Oderunt me gratis, inquit Christus Iohan. 15. intelligens de Psal.

eum intelligendum est. Matth. 7, Haec enim est Lex et Prophetae. Matth. 22. In duobus praeceptis tota lex et [?: ] nes Prophetae pendent: Quod est magnum mandatum in lege. Rom. 3. Dilectio est impletio legis. Qui enim [?: ] lexit, legem implevit. Iohan. 8: In lege vestra scriptura est, quod duorum hominum testimonium etc. [?: Non--- ] quam vero lexomnia decreta complectitur, quae Deus per Moysen populo Iudaico ad totam illam [?: Mo---- ] politiam instituendam proposuit. Act. 7. Accepistis legem per dispositiones

supplicio afficiendus sit. Sic Luc. 2. Secundum legem Moysi portaverunt eum Hierosolymam. hoc est, iuxta decretum illud, seu praeceptum peculiare Dei de primogenitis sistendis Domino. Largissimo sane modo pro toto vetere Testamento seu Scriptura sumitur. Iohan. 10. Non ne scriptum est in lege vestra: Ego dixi, Dii estis? id quod ex Psal. 81 sumptum est. Iohan. 15. ut impleatur sermo, qui in lege eorum scriptus est, Quia oderunt me gratis. Extat autem ea sententia Psal. 35. Aliquando etiam Lex pro operibus legis ponitur. Galat. 2. Si per legem iustitia

aut velamen Mosis, diligenter observandum est. Sic etiam Christus Matth. 5. praedicat legem, et comparatione perfectissimae operum iustitiae, quae in nullo homine est, umbratilem, caeremoniariam, hypocriticamque Iudaeorum iustitiam damnat, inquiens ad suos auditores: Nisi abundaverit iustitia vestra plus quam scribarum et pharisaeorum, et non quod illi aliquam maiorem perfectioremue iustitiam suis operibus praestare possent, quam pharisaei, per quam salvarentur. Et tamen loquitur, quasi re vera queat praestare illam [?: abund-- ] orem iustitiam, ac per eam salvari. Sed talis

facile perdet, laedet, aut ex eius manu extorquebit. Quare tales dicuntur salui fore, Dan. 12. et Apoc. 21: non quidem ob aliquam immotam Parcarum fatalitatem, sed ob singularem curam, benevolentiam ac misericordiam Dei [?: ] ga eos ob Christum. Eadem vis est locutionis. Nomina vestra sunt scripta in caelis. Contraria autem prorsus locutio est, Scribi in terra: ut habet Hieremias. Sed de his locutionibus aliquid dicetur et infra in verbo SCRIBERE. Librum comedere, non raro iubentur Prophetae, id est, doctrinam et conciones nomine Dei populo proponendas, recte

qui fuit in prophetis, locutum [?: ] vaticinatum esse passiones Christi. Rectius igitur vertit vulgata versio, Deus loquutus est patribus in Prophetis: quâm aliae, per prophetas. Loqui in corde: pro, cogitare. Psal. 4, Loquimini in cordib. vestris super cubilia vestra: tametsi ibi sit אמרו imeru, dicite. Loqui verbum in auribus. alicuius, supra dixi esse, loqui ad ali quem. 1. Sam. 25, Loquatur ancilla tua in auribus Domini. i. Liceat quaeso mihi loqui tecum, audias me obsecro. Loqui verbum in auribus alterius,

apta et perspicua est. Qui habitant domos luteas, Iob 4. Rectius forte exponetur de ipso hominis corpore, in quo habitat anima, quam de externo domicilio. Solent enim in multis locis non ex lapide, sed ex lignis et luto domus extrui. Ibidem cap. 13. Corporibus luteis corpora vestra sunt similia. Sic et Paulus 2. Cor. 5, corpora nostra vocat domos terrenas: alibi autem tabernacula. De terra enim, teste Scriptura, sumus, et in terram resolvemur: sicut et poeta dicit, Nos fore undamque terramque. LUX, triplicem habet metaphoram, aut etiam quadruplicem. Alias

utitur hac metaphora, cum dicit, eos qui mana operati sunt, fugere lucem: et contra, qui recta, venire ad lucem: Iohan. 3. id est, in publicam et claram noticiam ac iudicium hominum. Sic 1. Corinth. 4. dicitur: Deus illustrabit occulta tenebrarum, et publicabit consilia cordium. Luceat lux vestra, Matth. 5, significat [?:-um ] iustam ac puram vitam, tum et exemplum, quo debent hominibus doctores praelucere, et praeire ad omnem honestatem, atque ita veluti fructibus ac effectibus testari, et tanquam ostentare causam in se [?: exi-entem ] , nempe lucem

eiici ancillam Agar, et Ismaelem filium ex domo sua. In oculis Moysis fuit malum, Num. 11. De hac phrasi dictum est supra, in praepositione CORAM: et postea dicetur in OCULUS. Malum esse coram facie alicuius, significat pravum propositum habere. Exod. 10. Videte quod malum est coram facie vestra: pro, manifestum est vobis et aliis, quod aliquid mali moliamini: quod etiam ex ipsa facie animadverti potest. Credo tamen phrasin hanc inde potius venire, quod opera quae molimur, et scopus quo tendimus, ante faciem solet esse: sicut Germani dicunt, Etwas für sich haben, aliquid agere,

videre mortem, pro perpeti eam. Et, cognosces malum, Eccles. 8 Contra autem est Videre bonum. Verum de hac locutione, eiusque variis exemplis, infra in verbo Videre agetur. Facies mala, pro tristi Gen. 40. Cur facies vestrae malae sunt hodie? Id est, Cur tristes estis, quod ex facie vestra apparet? Contra poeta inquit, Ante omnia vultus Accessere boni— Sic et Pharaonis macilentae vaccae dicuntur malae aspectu, Genes. 41. MALITIA, vox ambigua est ad malum culpae et poenae, ut supra dixi. Ostendi etiam discrimen inter istam leviorem, aut certe

Secundo Samuelis decimotertio: Quare sic es macer in mane in mane. id est, in dies magis: quod animadverto, cum mane venio te salutatum. semper igitur sequenti mane es magis macilentus, quam priore. Aliquando etiam tantum semel positum mane talem vim obtinet. Amos quarto: Afferte mane sacrificia vestra. id est, quolibet die. Psalm. 92. Annunciare mane misericordiam tuam. id est, singulis diebus. Mane surgere, et aliquid agere, pro sedulo aliquid agere. Ierem. vigesimoquinto: Et locutus sum ad vos mane consurgens et loquens. Sic etiam mox ibidem: Et misit ad vos prophetas mane

autem huius metaphorae aut significationis Manus est, quod sicut vis hominis, qua aliquid agit exterius, est in manu: ita quoque in re familiari est hominis potentia et veluti organon agendi: sicut vulgo Germani dicunt, Sein vermügen. Sic et Deuter. 12, Oblationes manus vestrae. id est, de vestra substantia factas, vel quas manibus vestris offertis. 1. Reg. 10. Dedit ei munera secundum manum regis. id est, regalia, ut potest et solet rex, ac etiam decet regem facere pro consiliis. Manus peccatoris non moveat me, Psal. 36. Non'ne manus Ioab tecum est? 2. Sam. 4. id

haec vox etiam ipsas totas congregationes aut populos: singuli vero earum cives veluti pro liberis habentur. Sic et Synagoga Iudaeorum, et Ecclesia mater Christianorum, nova et ulteriori quadam metaphora vocatur: quia inde tales liberi proveniunt. Sic Oseae 2 habetur: Expostulate cum matre vestra, et contendite, quoniam ipsa non est uxor mea, nec ego sum maritus eius. Et mox: Filiorum quoque eius non miserebor, quoniam filii fornicationum sunt: siquidem fornicata est mater eorum, et ignominiosa est facta genitrix eorum. Intelligit Propheta totum populum Iudaicum, seu synagogam, et

Iudaicum, seu synagogam, et praesertim ministerium ac regimen. Sic et Isaiae cap. 50 hac voce utitur. Sic dicit Dominus: Ubi est liber repudii quo dimisi matrem vestram? aut cui ex creditoribus meis vendidi vos? Ecce propter iniquitates vestras venditi estis, et propter scelera vestra abiecta est mater vestra. Dum totus populus Israeliticus fuit unitus, pro una quadam matre aut muliere est deputatus: postea autem facta regni distractione, pro duabus sicut Propheta eas vocat duas scortatrices. Ezech. 23, Duae mulieres filiae matris unius fuerunt, et fornicatae sunt in

et praesertim ministerium ac regimen. Sic et Isaiae cap. 50 hac voce utitur. Sic dicit Dominus: Ubi est liber repudii quo dimisi matrem vestram? aut cui ex creditoribus meis vendidi vos? Ecce propter iniquitates vestras venditi estis, et propter scelera vestra abiecta est mater vestra. Dum totus populus Israeliticus fuit unitus, pro una quadam matre aut muliere est deputatus: postea autem facta regni distractione, pro duabus sicut Propheta eas vocat duas scortatrices. Ezech. 23, Duae mulieres filiae matris unius fuerunt, et fornicatae sunt in Aegypto. Hoc Hebraismo et

[?: me- ] esse dicimur, Roman. 12, et 1 Corinth. 12, quia nobis [?: ] tuo agglutinati et adaptati sumus, et quia nos [?: invi- ] iuvare et fovere tenemur, nobisque mutuo compari et congaudere, sicut solent membra in uno corpore consociata facere. Corpora vestra membra sunt [?: Chri- ] est, vos estis quasi partes quaedam mystici corporis Christi. Membra aliquando significant ipsum totum corpus, vel potius totum hominem, 1. Corinth. 6: Membra nostra sunt templum Spiritus sancti. Sic Paulus ad Rom. 6 dicit, Membra nostra esse

vet- ] Adam [?: ] depravatio, distortaque mens perinde abutatur ado-e malum opus, sicut corpus utitur membris suis ad bona opera. Inquit enim, Mortificate igitur membra vestra terrestria, scortationem, impuritatem, molliciem, [?:-piditatem ] malam, et avariciam, quae est idololatria, ob quae venit ira Dei in filios contumaciae. MEMINISSE alicuius, crebro metaleptice in Satis significat, alicuius curam habere, opitulari ei, eum

[?: ] rem Adamum transferantur. Eadem huius vocis [?: ] esse videtur, cum Paulus dicit Rom. 12, Reformemini renovatione mentis vestrae: i. novi Adami: seu crescat subinde magis in vobis novus homo. Sic et Ephes. 4 dicitur, Renovemini spiritu mentis vestrae: id est quatenus mens vestra est spiritualis aut novus homo. Est [?: ] haec significatio huius vocis diligenter observanda, [?: ] Sophistae putantes Rom. 7. mentem tantum, ac [?: pro- ] ipsam rationalem partem significari, et carnem corpus, et tuerunt secundum Philosophos

paulo ante, spiritus hominis, pro eius mente ponitur. Philippens. 1. Et pax Dei, quae superat omnem mentem, custodiat corda et cogitationes vestras: id est, quae non satis expendi aut perspici ab humana mente potest, tuebitur, aut in summa tranquillitate et integritate retinebit ac conservabit vestra corda, ne nimium trepidetis, et anxii sitis, et a sanis cogitationibus recedatis. Postremo, vox Mens nova quadam ac peculiari significatione accipi videtur 1 Cor. 14: Si oro lingua, spiritus meus orat, mens autem seu intelligentia est infructuosa. Quid igitur? Orabo spiritu, orabo et

largitur, non ex debito, sed ex gratuita benignitate. ut Gen. 15. Ego sum scutum tuum, et merces tua copiosa valde: id est, ego [?:-e ] defendo et beo. Sic Matth. 5 promittit piis in hac vita calamitosa, magnam felicitatem in altera, in quiens: Gaudete et exultate, quoniam merces vestra multa est in caelis. Sic pro levi opere excepti hospitio prophetae, promittit Dominus mercedem prophetae: Matth. [?:-0 ] . ubi recte de liberali ac veluti gratuito praemio accipias. Sic Psal. 127. Ecce haereditas Domini filii sunt, [?: ] merces

caelestis. Multitudo pro plebe ponitur, ut et antea monui de Graeco οἱ πολλοὶ Is. [?: ] Viri gloriae eius, viri famis, et multitudo eius aruit [?: ] : pro. plebeii eius deficiunt, moriuntur siti, magnates sunt fame. Multitudo vestra prae gentib. quae in circuitione vestro sunt, Ezek 5. id est, Populosiores estis circuitionis gentibus. Alii, Plurib. beneficiis estis affecti. Exercitus in multitudine: id est, longe maximus. secundo Paralip. 24, Tradidit in manus eorum exercitum in multitudine valde. pro, exercitum

per quaedam sacra ac ritus, saepius prolixeque exponuntur. Fuit nihilominus etiam [?: ] Moysen aliqua ratio mundandi et purificandi immundos: sicut Iacob inquit ad suam familiam Genesis trigesimo quinto: Tollite de medio vestri omnes deos alienos, et mundamini, ac mutate vestimenta vestra. [?: ] igitur externa, quae dicebantur immunda, putabantur etiam ipsos homines suo contactu immundos, et [?: ] coram Deo impuros, et aliqua ex parte iniustos [?:-re ] aut contaminare. ac minatur De us graviter [?: ] mundiciei

חסד benignitas, beneficentia: quae non tantum ipsum externum donum aut beneficium, sed et internam misericordiam ac benignitatem, atque adeo totam pietatem crebro significat. Sicut et Chasid idem est quod pius et sanctus: ut recte possis vertere, Date interna vestra, seu cor, Benignitatem aut pietatem. Verbum quoque Dare, sicut et eius cognatum Ponere, valde crebro Hebraeis idem quod Facere notat: sicut supra in verbo Dare ostendi, et postea in verbo Ponere ostendam. Quare Dare interna aut Cor eleemosynam seu benignitatem, est

ob albedinem suam ac puritatem, innocentiam et purificationem aut iustificationem hominis [?: deno- ] . ut Psal. 51, Asperges me Domine hyssopo, et super nivem dealbabor: i. ero purissimus et mundissimus â peccatis. Eadem similitudo est etiam Is. 1, Si fuerint peccata vestra veluti coccinum, tanquam nix albescent. Ob albedinem etiam lepra voce Nivis declaratur, 2 Reg. 5. Egressus est sicut nix leprosus. Alba facta est veluti nix in Salomon, Psal. 68. Quod aliqui intelligunt de laeticia, quae per lucem et albedinem significatur. Alii de

per verbum, Iohan. 11. et denique de omni recollectione ovium Domini errantium, quae omnibus seculis in potestate tenebrarum, et grassantib. erroribus in varias opiniones, sectas, et eorum corruptelas disperguntur. Nubes matutina, pro re non durabili ponitur Hos. 6, Pietas aut iustitia vestra sicut nubes matutina, et veluti ros mane veniens et abiens: id est, res instabilis, evanida. Sic Isaiae 40 comparatur omnis pietas aut iustitia hominum, evanido flori. Eadem similitudine idem Propheta minatur idololatris cap. 13, inquieus: Idcirco erunt ceu nubes matutina,

occidere altilia et animalia, significat idem quod sacrificare, aut ad convivium [?: prae-rare ] de quo etiam in verbo Sacrificandi dicetur. Sic [?:-obus ] inquit de divitibus cap. 5, In deliciis vixistis per terram, et lascivistis: Enutrivistis corda vestra, in die mactationis. i. perinde genio vestro [?: indulsi- ] , vosque metipsos saginastis, ut solent pecora sagi [?: ] ad aliquod splendidum et solenne sacrificium aut [?:-ium ] . Praeparare ad occisionem. Isaiae 14. Praeparate [?: ] eius

Fecisti malum in oculis Domini, 1. Sam. decimoquinto. pro, coram Domino, seu quod maxime displicet Domino. Posses enim illud Coram oculis. referre vel ad facere, vel ad maium. Placere in oculis alicuius: pro, alicui. Iosuae vigesimosecundo, Iud. decimoquarto. Haec est sapientia vestra in oculis populorum, Deut. 4. pro, coram exteris, vel apud exteras gentes, seu etiam ipsarum iudicio. Eadem significatio est 1. Corinthiorum secundo: Quae oculus non vidit, nec auris audivit: id est, quae et qualia nemo mortalium suis oculis vidit, aut auribus audivit. Oculis multum

ergo de interno homicidio. Psal 36, Blanditur sibimet impius ad inveniendum iniquitatem, ad odiendum: id est, probat sua consilia et conatus, eoque illa pergit perficere. ut laedat proximum. Odio habet anima, id est, aliquis ex animo odit: Isa. 1, Calendas vestras et Sabbata vestra odio habet anima mea. Perfectio odii: pro, perfecto odio. Psal 139. Perfectione aut consummatione odii odi eos. id est adversarios Dei et verae religionis ex animo aut toto pectore detestor. Salvare de manu odientium: id est, persequentium, Psal. 106. et

ob amaritudinem admixtae coloquintidis. qua [?: ] dicat, Sapor tristissimus indicat aliquid venenati esse in hac olla et pulmento. Psalm. 68 vertunt aliqui, Si iacueritis in medio ollarum, aut in loco ubi ollae collocari solent, pro, etiamsi eritis natura, et propter peccata vestra immundissimi: tamen beneficio Meschiae ita mundabimini, et supra nivem dealbabimini, ut sitis fulfuri sicut columbae albae, quae videntur argenteae esse, aut viridantis coloris, quae aureum quendam fulgorem aut corruscationem exhibent, praesertim sole eas illuminante. Verum longe commodius

Opus, pro peccato: 1 Cor. 5. Qui hoc opus fecit. id est, hunc incestum. Opus, pro factura. 1 Cor. 9. et 2 Cor. 3. Opus meum vos estis in Domino: id est, ego vos converti ad Christum. Isaiae 41, Ecce vos estis [?: ] nus nihilo, et opus vestrum prae nihilo. id est, vos et vestra idola estis levissimis et vanissimis reb. vaniores nullius momenti. Opus, pro re aut facto eximio: Isaiae 60. Opus manuum mearum, de quo glorior. Opus [?: ] vile: Saepe a Mose repetitur, opus servile in [?: sabbato- ] esse faciendum. Exod. 35. significat vero

phrasibus Ieiunii. Semper [?: ] sive intermissione iubemur orare, Lucae decimo octavo, Ephes. sexto, Col. primo, 1 Thes. quinto. id est, crebro: non quod non fiat ulla prorsus interpellatio rationis, tempore somni, cibi, aut aliarum rerum [?: a- ] . Orate, ne fiat fuga vestra hyeme aut sabbato: i. erit ingens, periculosa ac tristis persecutio: quia hyeme est difficilis fuga, sabbato vero non licet procul ire. vos vero tunc oportebit procul fugere. Orationem amovere, Psalm. 66. Benedictus Dominus Deus meus, qui non amovit orationem meam: subintellige, a

et caro esse, magna quaedam propinquitas ac consanguinitas ei cum altero intercedere intelligitur. Sic Gen. 29 dicit Laban ad Iacob, Os meum es, et caro mea. Sic et Germani dicunt, du bist mein fleisch und blutt. Sic et Abimelech Iud. 9, ad optimates Sy [?: ] : Os vestrum et caro vestra sum. Sic et David loquitur ad proceres Iehuda, 2. Sam. 19. Et omnes Israelitae ad David, 1. Par. 11, captantes hoc nomine eius benevolentiam, quod esset ex iisdem parentibus Iacobo, Isaaco et Abrahamo. Multo vero maior coniunctio significatur hac phrasi Genes. 1 et Eph. 5, cum

deficit. Proverb. 17. Spiritus tristis exiccat ossa. Psal. 102, Ossa mea sicut cremium aruerunt. Contra etiam humectari dicuntur ossa, Proverb. 3, Timor et fiducia Dei erunt irrigatio ossium tuorum. et 15. Fama bona impinguat ossa. Simile huic est illud Isaiae 66, Ossa vestra sicut herba florebunt. et Psal. 51, Exultabunt ossa humiliata. Psal. 141, Sicut scindens ligna dissipata sunt ossa nostra in ore sepulchri: id est qui in extrema pericula, et veluti ad mortem ipsam adducti sumus. Vel forte loquitur de aliis iam ex populo Dei

Monumenta foris parent hominibus speciosa: pro, videntur. Sic ibidem: Paretis hominibus iusti. 1. Reg. 17, Homo enim videt ea quae parent: id est, quae foris cernuntur. Matthaei 24, Parebit signum filii hominis: pro, conspicietur, apparebit. Verum Iacobi 4 usurpatur pro durare: Quid est vita vestra, nisi vapor ad modicum parens. id est, perdurans, existens, conspecta. Porro 1. Pet. 4 usurpatur pro quadam apparitione aut comparitione, cum vigore et bono statu coniuncta: Si iustus vix servatur, impius ubi parebit? id est, quomodo usquam salvus ac incolumis consistere aut existere

Quomodo autem vetus Testamentum et Hebraei hanc patientiam vocent, ignoro: nec etiam locum novi ubi describatur, quantumvis beatus Iob pro exemplo huius patientiae propositus sit: nisi velimus dicere vocari eam silentium. ut cum dicit Deus Isa. 30, In silentio et spe erit fortitudo vestra. i. si patienter ferendo crucem vestra, in me sperare perrexeritis, vincetis. Sic etiam Psalm. 39. Obmutui silentio. tacui a bono, et dolor meus exacerbatus est. Sic et Isaiae 53, haec eadem virtus in Christo crucifigendo per ovem silente, cum tondetur, describitur: qui locus in Actis et

et Hebraei hanc patientiam vocent, ignoro: nec etiam locum novi ubi describatur, quantumvis beatus Iob pro exemplo huius patientiae propositus sit: nisi velimus dicere vocari eam silentium. ut cum dicit Deus Isa. 30, In silentio et spe erit fortitudo vestra. i. si patienter ferendo crucem vestra, in me sperare perrexeritis, vincetis. Sic etiam Psalm. 39. Obmutui silentio. tacui a bono, et dolor meus exacerbatus est. Sic et Isaiae 53, haec eadem virtus in Christo crucifigendo per ovem silente, cum tondetur, describitur: qui locus in Actis et a Petro citatur. Sic eadem Christi

in bene agendo. Iacob 5, est multo illustrius exemplum patientiae pro perseverantia usurpatae, ubi inquit: Patientes igitur estote fratres, usque ad adventum Domini: ecce agricola expectat preciosum fructum terrae, etc. Patientes igitur estote et vos, et confirmate corda vestra, quoniam adventus Domini appropinquat: ubi elare patientia pro perseverantia accipitur. Rom. 15, Ut per patientiam et consolationem Scripturarum spem habeamus. ubi sive tolerantiam, sive perseverantiam interpretatus fueris, no multum a vero sensu aberraveris: sicut et in mox sequenti loco,

posset vitio interpreti verti. Caeterum in novo quoque Testamento aliquando patientia, tum voce ὑπομονῇ, tum et μακροθυμίᾳ expressa, significat spem aut expectationem. 2 Thes. 3. Dominus dirigat corda vestra in dilectionem Dei, et patientiam. id est, spem aut expectationem Christi, hoc est, ut certa firmaque fide expectetis Christi opem et adventum. Sic de Abrahamo legitur Hebr. 6, quod cum constanter expectasset bona toties a Deo promissa, sit ea consecutus. in Graeco est,

sedulo, sed non reperit: nisi quod multi in quandam caecam et carnalem securitatem, et veluti omni sensu carentem stupiditatem degenerarunt, cuiusmodi fuit Catonis aut aliorum contemptus mortis. De hac pace inquit Paulus Philip. 4, Et pax Dei quae superat omnem sensum, custodiet corda vestra. Psalm. 4, In pace cubabo et dormiam, quoniam tusolus in securitate collocabis me. Ioan. 14. [?: Pa-em ] meam do vobis, pacem meam relinquo vobis: non quomodo mundus dat, ego do vobis. ne ergo turbetur aut trepidet cor vestrum. ubi hanc et priorem pacem recte intellexeris.

et qui eius panem comedebat, sustulerit contra eum calcaneum suum. Sic utri pacis, pro amicis et coniunctis ponitur. Hierem. 20 et 38. Omnes viri pacis meae observant, an nutem aut claudicem. Sexto, accipitur interdum haec vox de pacis et incolumitatis imprecatione: ut Mat. 10. Luc. 10, Pax vestra manebit super eos: id est, vestra pia imprecatio cedet eis in bonum. Ibidem, filius pacis: pro homine digno incolumitate, accipitur, et qui simul amat piam pacem. Pax et veritas saepe coniunguntur: ut 2. Reg. 20 Isaiae 39. Significat autem haec phrasis firmam, solidam, et non

contra eum calcaneum suum. Sic utri pacis, pro amicis et coniunctis ponitur. Hierem. 20 et 38. Omnes viri pacis meae observant, an nutem aut claudicem. Sexto, accipitur interdum haec vox de pacis et incolumitatis imprecatione: ut Mat. 10. Luc. 10, Pax vestra manebit super eos: id est, vestra pia imprecatio cedet eis in bonum. Ibidem, filius pacis: pro homine digno incolumitate, accipitur, et qui simul amat piam pacem. Pax et veritas saepe coniunguntur: ut 2. Reg. 20 Isaiae 39. Significat autem haec phrasis firmam, solidam, et non simulatam pacem: sicut plerunque in mundo

ad te declarabit, ut quaerat, quomodo se res tuae habeant? quis [?: ] condolebit? quis te consolabitur? Quaerere pacem [?: ] ius, est promovere eius pacem ac res secundas. Hierem. 29, Quaerite pacem civitatis, et orate pro ea (Babylone) quia in pace eius erit pax vestra. Sic Deut. 23 iubet Deus Israelitas perpetuo esse hostes Amalekitarum, inquiens: Non quaeres pacem eorum, et bonum eorum cunctis diebus tuis in seculum. id est, promovebis [?: ] eorum bonum aut commodum. Eadem locutio est et Esdrae 9, Rogare quae pacis sunt, missa

iustitiam apprehendit, hanc pacem affert. Quid vero fidem, quid iustitiam appellet Paulus, suo loco exposuimus. Filius pacis, ut et supra exposui, Matth. 10, et Luc. 10, dicitur, qui et amat piam pacem, ac tranquillitatem, eamque promovet, et dignus illa a Deo esse censetur. Ibidem est, Pax vestra requiescet super eum, aut revertetur pax vestra. ubi pax Apostolorum vocatur illa pia imprecatio pacis, quae sit profutura dignis, ab indignis autem sit is fructus piae precationis ad ipsosmet Apostolos reversurus. Nunc dimittis servum tuum Domine, secundum verbum tuum in pace. id est, iam

fidem, quid iustitiam appellet Paulus, suo loco exposuimus. Filius pacis, ut et supra exposui, Matth. 10, et Luc. 10, dicitur, qui et amat piam pacem, ac tranquillitatem, eamque promovet, et dignus illa a Deo esse censetur. Ibidem est, Pax vestra requiescet super eum, aut revertetur pax vestra. ubi pax Apostolorum vocatur illa pia imprecatio pacis, quae sit profutura dignis, ab indignis autem sit is fructus piae precationis ad ipsosmet Apostolos reversurus. Nunc dimittis servum tuum Domine, secundum verbum tuum in pace. id est, iam permittes ut tranquillo animo, et in viso Messia

sunt in Veteri testamento, Delicta. Iob decimotertio, Scelera mea et delicta mea ostende mihi. Levit. 5. Adducat pro delicto suo domino. Item Levit. 6. Iniquitas et Iniquitates: Exod. 34, qui aufers iniquitatem, Deuteronomii quinquagesimo quarto, Non feret iniquitatem vestram, et peccata vestra. Iob 13, Quantas habeo iniquitates et peccata, etc. Esaiae quinto, Vae qui trahitis iniquitatem in funibus vanitatis, etc. Esa. quadragesimo secundo, Praebuisti mihi laborem in iniquitatibustuis. Ego sum qui deleo iniquitates tuas propter me. Esaiae

ab omni iniustitia. 2. Pet. 2, Recipientes mercedem iniustitiae. Rom. 1. Revelatur ira Dei de caelo super omnem impietatem et iniustitiam hominum, qui veritatem in iniustitia detinent. Romanorum 3, Si iniustitia nostra Dei iustitiam commendat, quid dicemus? Rom. 6, Neque praebete membra vestra arma iniustitiae peccato. Ἀνομία, hoc est, quiddam illegitimum, quod pugnat cum lege. Tit. 2, Christus dedit semetipsum pro nobis, ut redimeret nos ab omni illegalitate. 1. Ioan. 3, Peccatum est iniquitas.

ad suas opes, ostendens se pluris facere suas divitlas quam Christum, eiusque religionem et patrem. Ut probetis voluntatem Dei bonam, Deo placentem et perfectam. id est, ut vere cognoscatis, et amplectamini sanctam, Deo acceptam, et omnibus numeris absolutam sententiam Dei de religione ac vita vestra ac piorum omnium. Rom. 12. Dona Dei dicuntur perfecta, Iac. 1. quae ita demum in hac vita perfecta sunt, cum ipsemet donator perpetuo assistit, perficiens ea quae inchoavit in nobis. Via alicuius dicitur perfecta, Iob 22: Si immaculata aut perfecta fuerit via tua. Et

Romae. PLACEO. Placere coram aliquo, vel In oculis [?: alic- ] , superius exposui. 1. Regum 21. Dabo tibi aliam vineam meliorem pro ea, si placuerit in oculis tuis. Sint ad placitum eloquia oris mei: Psalmo 19. pro, sint Deo accepta. Munus non placebit de manu vestra, Malach. [?: ] pro, non suscipiam, non erit mihi gratum, non reconciliabor vobis vestro munere aut sacrificio. Illa celebra huius verbi exempla, Ego per omnia omnibus placea, etc. Si hominibus placerem, etc. Christus non sibimet placuit, et similia,

integrum, non mancum, multilum aut insincerum. Ut gaudium vestrum sit plenum. 1. Ioan. 1, 2. Item Ioan. 16. id est integrum, non mancum aut mutilum. Plenitudinem non raro fructus novos, praesertim mustum, vocant: forte ideo, quia impleat et effluat de torculari. Num. 18 Reputabitur oblatio vestra ut plenitudo de torculari, et frumentum de area. Mox ibidem vocat fructum de torculari. Dicit autem, Levitis decimas suarum decimarum sacerdotibus oblatas, perinde coram Deo acceptas fore, ac si de sua propria vinea aut agro, torculari aut area obtulissent. Exod. 22, Plenitudinem tuam et

dicitur Exod. 3. 2. Gloriam super aliquem ponere: Psalm. 21, Gloriam et decorem posuisti super eum. id est, donasti et ornasti eum gloria et decore. Ponere foeditatem super aliquem: Ezek. 23, Ponent foeditatem vestram super vos. id est, puniendo et perdendo vos, rependent vobis facinora vestra, perinde ac si vos praemiis nostrorum scelerum ornarent. Ponere peccatum super aliquem, est ei imputare, eiusque poenis eum castigare: Num. 12. Non posuit Deus super hominem quod futurum est: Iob 34. pro, non dotavit eum scientia futurarum rerum, multo minus in eius arbitrio aut

tractatio dicitur porta caeli, quia nos ad cognitionem Dei ac filii eius perducit: et praesertim, quia nobis Meschiam proponit, qui est verum ostium ac via ad patrem. Sicut ibi tota pictura scalae a terris in caelum ad Deum porrectae, et mediatorem significantis proponitur. Levate portae capita vestra, et elevemini fores mundi: Psal. 24. ubi per portas videntur significari ipsi principes ac reges, quos iubet spiritus S. intromittere Meschiam Domini. Quod autem iubet levari capita, credo esse allusionem ad cataractas, quae propendent ex turribus supra portas, quae sublevari

potestatem habet suae voluntatis. id est, liberum ius eligendi, an velit coniugium, aut caelibatum. Act 5. Ager venditus in tua potestate erat. Sic et in spiritualibus dicitur potestas urendi libertate in cibis sumendis, et reliquo usu adiaphororum. 1 Cor. 8. Videte ne quo modo potestas ista vestra sit scandalo imbecillibus. Tertio, ab hac privata potestate oritur alia significatio huius vocis, ut ponatur pro indicio potestatis per metonymiam, posita resignata pro signo. Tiegumentum enim capitis indicium est mulierem esse sub potestate viri: unde et verbum Nubo de coniugio usurpatur,

prius monuerat eius milites, eos non fuisse habituros in se potestatem, nisi venisset hora, qua Deus id Sathanae et ipsius satellitibus concessisset: sicut prius non habuerant, cum nondum eius hora nenerat. Dixerat enim: Quotidie eram docens in templo, et non apprehendistis me. Sed haec est hora vestra, et potestas tenebrarum. POST, praepositio Graeca μετὰ, vel etiam διὰ, Hebraice אחרי Achere, aut מן Min, multas obscuras

Meretrices et publicani praecedent vos Pharisaeos in regno caelorum, Matthaei 21. id est, antevertent vos, potius aut citius sal vabuntur quam vos: quia illi agnoscere coguntur sua peccata, eoque proclivius illis est ad misericordiam Dei confugere, quam vobis Pharisaeis, qui confidentes de vestra iustitia, misericordiam Dei, et meritum Christi contemnitis, propriamque iustitiam statuere conantes, iustitiae Dei subiecti non estis. Ob remissionem praecedentium peccatorum, Romanor, tertio. Hinc adversarii conantur illam suam blasphemam doctrinam extruere, quod Christus satisfaciat

arborum novarum. Levit. 19. Quando veneritis ad terram Canaan, et plantaveritis arbores frugiferas, praeputiabitis praeputium fructuum eius: tribus annis erunt vobis praeputia, non comedentur. id est tribus primis annis habebitis eos fructus pro immundis et prophanis, eosque abiicietis, sicut vestra praeputia soletis. Tertio, itidem per metaphoram indicat haec vox nativam carnalemque cordis nostri caecitatem, perversitatem ac pravitatem, quae omnino a piorum mentibus removenda sit: nempe totum veterem Adamum, aut corruptam hanc naturam, quatenus ex utero matris nascitur. Deut. 10,

divisus primum in tribus, deinde singulae tribus in millia: cum ante occupatam Cananaeam, Exod. 18. 32. Num. 1, tum et postea, cum et homines et loca ubi habitarunt vocata sunt millia, ut de hominibus legitur 1. Sam. 10: Nuncigitur statuite vos coram Domino secundum tribus vestras, et millia vestra. De locis vero aut sedibus, 1. Sam. 23. Scrutabor eum per omnia millia Iuda, inquit Saul de Davide. Porro, quia illa millia, id est homines et loca, habuerunt certa capita: ideo etiam sunt dicta Duces, aut Ducatus, seu principatus, ὑγεμόνες:

id est, ut potiatur illo gaudio, illa felicitate, utque recipiat a patre nomen supra omne nomen. Lucae 5. [?: ] Offer pro mundatione tua. id est, ut munderis. Carnem meam dabo pro mundi vita. id est, ut vitam acquiram mundo. Iohan. 6. Sic Actor. 27. Accipite panem pro salute vestra. id est, ut vivatis, in salutem vestram. Nonnunquam Pro idem valet quod propter, et quasi causam efficientem: ut cum dicimus aliquem puniri pro suis sceleribus aut facinoribus. Sic Luc. 19 dicitur Hierosolyma punienda pro eo quod non agnovit [?: Mes- ] Et Actor. 12.

id est, ne desinas me curare, amare, et fovere, et veluti ante tuos oculos ac in manibus tuis, e quibus me nemo rapere potest, detinere et conservare. Proiicere a se peccata sua, est vera ac seria poenitentia discedere a peccatis, et ad Deum converti: Ezechiel. 18. Proiicite a vobis peccata vestra, et facite vobis cor novum. Micheae septimo paulo aliter accipitur haec locutio. Proiecisti in profundum maris omnia peccata eorum. id est, ex oculis tuis removisti, et quasi prorsus abolevisti. Proiicere verbum Dei post se: Psal. 50 Proiecisti verbum meum post te. id

et Apostolicus (ut in Actis 20. Cap. ) certo futurum propter promissionem Dei praesenter et in dubitato, non raro etiam in praeterito tempore inculcare, ut praesentem necessitatem leniant futurae felicitatis spe fideles. Ita et Lucae 21. Cum videritis haec fieri, attollite capita vestra. Sic et Isa. 51, Ecce tuli de manu tua calicem soporis, fundum calicis indignationis meae: non adiicies ut bibas illum ultro, etc. Similiter Micheae 4, narrata destructione civitatis Hierusalem, consolatur eos capite eodem, dicens: Tu turris Eder, propugnaculum filiae Sion,

proprium nominant, quod quarto modo dictum appellant: quando aliquid uni soli, toti, et semper convenit. Tale vult esse proprium diaboli Christus: sicut contra de Deo dicit, Solus Deus est bonus. Sic Christus dicit Ioan. decimosexto: Venit hora, cum singuli dispergemini in propria. id est, in vestra intima latibula vos abdetis, quo quisque rectissime ac commodissime poterit. non significat ibi, in suas proprias possessiones, aut domos. Unusquisque propriam mercedem accipiet: primae Corinthiorum tertio. id est, sibi maxime convenientem, sibique soli iustissime debitam. Secundae

Israelitas. Pudefacere ergo, laedere declarat. Non solum homines, sed et aliae res pudefieri dicuntur. Psalmo decimoquarto: Consilium pauperis pudefacitis, quia Dominus est spes eius. id est, conatus pauperum impeditis, et evertitis, cogitantes neminem esse qui eos vindicet, praeter Deum, qui vestra opinione nihil possit, nec metuendus sit: vel spernitis eius consilium, quod adeo fidat Deo, in eumque se ac sua reiiciat. Terra pudoris alicuius, est ea, in qua prius ignominiosus fuit, aut cuius eum pudet. Zoph. tertio: Et ponam eos in laudem, et nomen in terra pudoris eorum. id est,

Aliquando accipitur εἰδικῶς, id est, ita ut sequentia ipsam formam rei praecedentis denotent, ac tunc plerunque [?: ] ctius per Quod vertitur. ut 2. ad Corinth. 1: Cognovistis ὅτι quia gloriatio vestra sumus: id est, quod [?: ] vestra gloriatio. id est hoc ipsum, aut hanc rem cognovistis, quod sim vestra gloriatio. Sic Matth. 6: [?: C- ] rate aves caeli, ὅτι quia non seminant: id est, quod non seminent. id est hanc ipsam rem

id est, ita ut sequentia ipsam formam rei praecedentis denotent, ac tunc plerunque [?: ] ctius per Quod vertitur. ut 2. ad Corinth. 1: Cognovistis ὅτι quia gloriatio vestra sumus: id est, quod [?: ] vestra gloriatio. id est hoc ipsum, aut hanc rem cognovistis, quod sim vestra gloriatio. Sic Matth. 6: [?: C- ] rate aves caeli, ὅτι quia non seminant: id est, quod non seminent. id est hanc ipsam rem expendite. Vulgata [?: ] pissime

praecedentis denotent, ac tunc plerunque [?: ] ctius per Quod vertitur. ut 2. ad Corinth. 1: Cognovistis ὅτι quia gloriatio vestra sumus: id est, quod [?: ] vestra gloriatio. id est hoc ipsum, aut hanc rem cognovistis, quod sim vestra gloriatio. Sic Matth. 6: [?: C- ] rate aves caeli, ὅτι quia non seminant: id est, quod non seminent. id est hanc ipsam rem expendite. Vulgata [?: ] pissime vertit ὅτι per Quia, cum

rem expendite. Vulgata [?: ] pissime vertit ὅτι per Quia, cum rectius per Quod vertere potuisset. Matth 9: Creditis quia hoc possum facere' pro, quod hoc possim facere? Matth. 5: Dico nobis, [?: ] nisi abundaverit iustitia vestra pro, quod nisi abundaverit iustitia vestra. Particula כי Chi Hebraea plerunque per Quia vertitur. ea habet valde varia significata, [?: ] hic commode tanquam Hebraismi coniunctionis huius adiungentur. Reddit igitur alias rationem, ut Gen.

vertit ὅτι per Quia, cum rectius per Quod vertere potuisset. Matth 9: Creditis quia hoc possum facere' pro, quod hoc possim facere? Matth. 5: Dico nobis, [?: ] nisi abundaverit iustitia vestra pro, quod nisi abundaverit iustitia vestra. Particula כי Chi Hebraea plerunque per Quia vertitur. ea habet valde varia significata, [?: ] hic commode tanquam Hebraismi coniunctionis huius adiungentur. Reddit igitur alias rationem, ut Gen. 20. propheta ipse est. Annectitque non

sermo, aut doctrina, aut mandatum quod Dominus dixit ad Hieremiam. Quis, Matthaei vigesimo quarto videtur idem significare, quod Qualis et Quantus. Quis putas esse bonus et fidelis servus. pro, o qualis et quantus, quam beatus et felix erit. Galatis quarto, Quae igitur beatitudo vestra? id est: ô qualis et quanta: vel, o quam beati ab hominibus praedicabamini. Aliquando Quis interrogativum idem valet, quod nullus. Psalmo 106. Quis eloquetur fortitudines Domini? pro, nemo. Sic Romanorum octavo: Quis nos separabit a charitate Dei? Habacuc secundo: Quid prodest

totaque domo, id tum iniuste ac veluti rapiendo nacti estis, tum et ad intemperantiam, ebrietatem, voluptatemque ab utimini. Plenus rapina. Vicina praecedenti locutioni est, quod Lucae 11 dicit Christus ad eosdem Pharisaeos: Internum vestrum plenum est rapina et pravitate. id est, cor et mens vestra tota obruta sceleribus, totaque est intenta in rapinam et pravitatem. Studium igitur rapiendi aut rapacem mentem, vocat rapinam. de quo loco in voce Eleemosynae dixi. Lupus rapax, Seductores aliqui dicuntur foris mentiri ovem, intus autem esse lupi rapaces. id est, vel cupidos

alienis animabus, sed de suo officio. Redde rationem villicationis tuae. Petere rationem, est quaerere causam rei. Primae Petri tertio: Petere aut exigere rationem spei, quae est in vobis id est, qui flagitaverit a vobis, Quid creditis? aut cur ita creditis? qua tandem ratione, nititur ista vestra spes ac expectatio vitae aeternae? inquit igitur: Sitis parati ad respondendum, vel potius ad apologiam: hoc est, ad defensionem aut excusationem, omni poscenti aut postulanti rationem de ea spe quae est in vobis. Et ibidem quarto: Qui reddituri sunt rationem ei qui venturus est iudicare

partamque Sic Luc. 1 et 2 legitur, cum dicit Zacharias, Benedictus Dominus Deus Israel, quod inviserit et fecerit redemptionem populo suo, et erexit cornu salutis. Et Anna prophetissa loquebatur de puero Meschia, omnib. qui expectabant redemptionem in Ierusalem. Luc. 21: Levate capita vestra, quoniam appropin quat redemptio vestra. id est, liberatio plena et ultima. Sic pro finali liberatione ponitur 1 Cor. 1, Qui factus est nobis redemptio. et Romanorum 8, Expectantes adoptionem redemptione corporis nostri. id est, plenam instaurationem. Ephe. 1, Coloss. 1: In quo habemus

cum dicit Zacharias, Benedictus Dominus Deus Israel, quod inviserit et fecerit redemptionem populo suo, et erexit cornu salutis. Et Anna prophetissa loquebatur de puero Meschia, omnib. qui expectabant redemptionem in Ierusalem. Luc. 21: Levate capita vestra, quoniam appropin quat redemptio vestra. id est, liberatio plena et ultima. Sic pro finali liberatione ponitur 1 Cor. 1, Qui factus est nobis redemptio. et Romanorum 8, Expectantes adoptionem redemptione corporis nostri. id est, plenam instaurationem. Ephe. 1, Coloss. 1: In quo habemus redemptionem per sanguinem ipsius,

[?:-demiam ] ablatis omnibus botris, nemineque amplius [?:-riolum ] invisente aut incolente. Aliquem reliquum facere: pro, superesse ei. Ruth 2. Comedit ad saturitatem, [?: ] reliquum fecit id est, superfuit ei insuper aliquid. Ecce relinquetur vobis domus vestra deserta: Lucae 13. [?: ] , erit deserta: id est, vos omnes peribitis, quare vestrae domus et civitates erunt prorsus desertae. Relinqui ergo alicui domum desertam, est, ipsum una cum [?:-s ] prorsus interire, ita ut nec posteros ullos aut sibi coniunctos relinquat.

divortio. Transferuntur igitur per metaphoram ad utrumque coniugalia verba. Isa. 50 inquit Deus ad Iudaeos: Quis est iste libellus repudii, quem dedi matri vestrae, quod eam dimiserim? aut cui ex creditoribus meis vendidi vos? Ecce propter iniquitates vestras venditi estis, et propter scelera vestra abiecta est mater vestra. Quasi dicat: Non sponte dedi synagogae repudium, sed coactus eius peccatis. Idem, eisdemque locutionibus ac vocibus repudii metaphorice disseritur, de abiectione et revocatione Israelis. REPUTARE verbum, perperam ponitur pro imputare, a Vulgata versione,

igitur per metaphoram ad utrumque coniugalia verba. Isa. 50 inquit Deus ad Iudaeos: Quis est iste libellus repudii, quem dedi matri vestrae, quod eam dimiserim? aut cui ex creditoribus meis vendidi vos? Ecce propter iniquitates vestras venditi estis, et propter scelera vestra abiecta est mater vestra. Quasi dicat: Non sponte dedi synagogae repudium, sed coactus eius peccatis. Idem, eisdemque locutionibus ac vocibus repudii metaphorice disseritur, de abiectione et revocatione Israelis. REPUTARE verbum, perperam ponitur pro imputare, a Vulgata versione, Romanorum 2, 4. Numer.

Sic 23 cap. Faciam quiescere scelus tuum. id est, cogam te ab eo desistere. Non requiesc et virga impietatis super sortem iustorum: Psal. 125. id est, non diu aut perpetuo dominantur impii super pios, ne eos pii in sua impietate imitentur. Requiescet super illum pax vestra, Lucae decimo: id est, continget ei pax a vobis illi petita, per salutationem vestram. Requiescere faciet benedictionem in domo tua: pro, benedicetur domus tua â Domino, continget illi benedictio. Requiem facere, aut dare alicui. est, eum liberare a difficultatibus et calam

RES, est plerunque in Hebr. דבר Dabar verbum, quod infra exponetur. hic voculae Res aliquot significationesac locutiones breviter recitabimus. Res diei mensis, aut anni, significat praescriptum aut dimensum illius temporis. Exod. 5, Perficite opera vestra, diem in die suo. id est, singulis diebus suum pensum, suum constitutum aut deputatum. Exod. 16, Pluam vobis panem de caelo. Exibit igitur populus, ut colligat rem diei in die suo. id est, necessarium dimensum victus diurni. Sic et de sacrificiis dicitur Levit. 23, Ut offeratis rem diei

respexisse. Indicium autem illius respectus aut approbationis, fuit proculdubio ignis caelitûs demissus ad absumendam victimam. Numer. decimosexto: Sacrificia eorum ne respicias id est, non probes, Sic et Malach 2 dicit Deus: Non ultra respiciam ad sacrificium, nec accipiam placentam de manu vestra. Isaiae sexagesimosexto: Ad quem respiciam? ad eum qui est pauper, et contritus spiritu: hic tum amorem, tum et misericordiam Dei intelligere commode queas. Levit. vigesimosexto: Respiciam vos, et crescere faciam. id est, amabo, fovebo. Significat hoc verbum etiam sperare, ut in voce

simpliciter negligere, ac non curare significat: quod tamen vicinum praecedenti significationi est: ut Proverborum primo dicit Sapientia: Et ego ridebo in interim vestro: scilicet, sicut vos iam negligitis ac contemtinis mea pia ac salutaria monita, ita ego vicissim contemni exitium vobis ex vestra stulticia et imperitia ortum. Significat interdum hostiliter deridere. Sic risit, aut potius acerbe derisit Ismael Isaacum infantem. Genesis 21. Et Paulus Galatis 4, illum risum pro persecutione habere eoque explodi ancillam cum filio ex aedibus ostendit. Significat interdum blande,

Et Romani Candidati albedine vestis, praeteritae et futurae vitae innocentiam policebantur. Contrarius est, Ater homo, et dies. Contra Rubeus color, sive quia sanguinem refert, sive ob aliam causam, in Sacris literis contaminationem peccati denotat. Isaiae primo: Si fuerint peccata vestra tanqua crecinum, veluti nix albescent: si fuerint rubea tanquam vermiculus, veluti lana alba erunt. idem bis dicitur. Sicut vero hic remissio peccatorum aut iustificatio per albedinem denotatur: sic et Psalmo quinquagesimoprimo dicitur, Asperges me Domine hysopo, et super nivem dealbabor.

mox initio fuisse celebris, 1. Corinth. 16. et Actor. 20. vide in voce DIES. Sexto, Sabbatum aliquando significat ipsa sacrificia ad Sabbatum requisita. Levitici enim 23 praescribit sacrificia in illis solennibus festis aut Sabbatis offerenda. et addit: Praeter Sabbata Domini, praeter dona vestra, praeter vota vestra, et praeter cuncta voluntaria vestra. ubi indicat, in solennibus festis, ad illorum propria sacrificia, nihilominus non esse omittenda alia coincidentia sacra, vel septimae diei, vel alia quaecunque. Septimo, est etiam aliquod sabbatum terrae. nam Levit. 25 iubet Deus

1. Corinth. 16. et Actor. 20. vide in voce DIES. Sexto, Sabbatum aliquando significat ipsa sacrificia ad Sabbatum requisita. Levitici enim 23 praescribit sacrificia in illis solennibus festis aut Sabbatis offerenda. et addit: Praeter Sabbata Domini, praeter dona vestra, praeter vota vestra, et praeter cuncta voluntaria vestra. ubi indicat, in solennibus festis, ad illorum propria sacrificia, nihilominus non esse omittenda alia coincidentia sacra, vel septimae diei, vel alia quaecunque. Septimo, est etiam aliquod sabbatum terrae. nam Levit. 25 iubet Deus Israelitas, tantum

20. vide in voce DIES. Sexto, Sabbatum aliquando significat ipsa sacrificia ad Sabbatum requisita. Levitici enim 23 praescribit sacrificia in illis solennibus festis aut Sabbatis offerenda. et addit: Praeter Sabbata Domini, praeter dona vestra, praeter vota vestra, et praeter cuncta voluntaria vestra. ubi indicat, in solennibus festis, ad illorum propria sacrificia, nihilominus non esse omittenda alia coincidentia sacra, vel septimae diei, vel alia quaecunque. Septimo, est etiam aliquod sabbatum terrae. nam Levit. 25 iubet Deus Israelitas, tantum sex annis colere terram, et septimo eam

servando ac perficiendo ea omnia quae loqueretur. Ministrare in sanctitate: Exodi 28. id est, sancte, vel in loco sancto. Iurare per sanctitatem suam Deum: est, per se ipsum iurare, qui sanctus est. Psalm. 89. et Amos quarto. Aliquid esse sanctitatem: id est, sanctum. Sint castra vestra sanctitas: Deuteronomii decimotertio. pro, munda, incontaminata. Domus Davidis sanctitas est, quia ingressa est in eam arca: secundo Paralip. octavo: id est, sancta, aut consecrata Deo. Simili ratione dicitur, Sit Sabbatum sanctitas vobis: Exodi trigesimoprimo, et trigesimo quinto.

vitam et actiones nostras sanctificamus, aut sanctas facimus. Secundae Corinthiorum septimo: Has igitur promissiones cum habeamus dilecti, purgemus nosmetipsos ab omni inquinamento carnis et spiritus, perficientes sanctificationem cum timore Dei. Romanorum sexto: Sic nunc praestate membra vestra serva iustitiae ad sanctificationem. id est, ad sanctam vitam. Et mox: Nunc vero liberati a peccato, et mancipi facti Deo, habetis fructum vestrum in sanctificatione: id est, sanctam vitam. Levitici vigesimo: Perdam animam quae respexerit ad Pythones. Sanctificate vos, et sitis sancti,

vitam. Levitici vigesimo: Perdam animam quae respexerit ad Pythones. Sanctificate vos, et sitis sancti, quia ego Iehova Deus vester, sanctificans vos. Aliquando haec novae obedientiae sanctificatio ad solam castitatem restringitur. Primae Thessalon. quarto: Haec est voluntas Dei, sanctificatio vestra, ut abstineatis a scortatione, et sciat unusquisque vas suum possidere in sanctificatione et honore. Et mox: Non enim vocavit nos Deus ad immundiciem, sed ad sanctificationem. Primae Timoth. secundo: Servabitur vero mulier procreando liberos, si manserit in fide, charitate, et

expiare ceremoniis Mosaicis, indicat. Actor. 21: Sanctifica te [?: ] illis. Alias timere notat. 1 Pet. 3 Dominum Deum sanctificate in cordibus vestris Alias donare spiritum sanctum, et per eum operari in iustificatis novitatem naturae et bona opera. 1 Thess. 4. Sanctificatio vestra, a abstineatis a scortatione, et sciat unusquisque [?: ves- ] uas suum possidere cum sanctificatione et honore, [?: ] cum affectu concupiscentiae. 1 Ioan. 3, Omnis qui habet spem hanc. purificat se. Alias significat aliquid idoneum reddere ad licitum usum. 1 Cor.

anima, seu de brutorum anima vere dici potest. Ob haec causam etiam suffocatum prohibetur, quia sanguis non effluxit ex carne, sed passim in carne congelatus est, eoque necessario cum carne comeditur. Sic Ezek. vegesimotertio accusantur super sanguine: Comeditis oculos vestros levatis ad idola vestra. id est, [?: imm- ] Sanguinem hominis effundere, Genesis nono, est homines interficere: quia plerunque ita interficiuntur homines et alia animalia, ut sanguis eorum defluat in terram. Quod

ea hominis cognitio Dei, qua eum agnoscit, colit et observat: quae idem ferme est cum vera pietate. Sic innumeris vicibus repetitur, Initium sapientiae est timor Domini. Sicut Moyses ad Israelitas dicit Deuteronom. quarto: Custodietis itaque, et facietis. Haec est enim sapientia et intelligentia vestra coram populis, ut audiant omnia ista statuta, et dicant: Utique populus ille sapiens et intelligens est, et gens magna. Contrea Stulticia aut Insipientia, est ignoratio Dei, ut postea in voce Stulticiae exponetur. Sapientiam dicit Aristoteles, esse magis speculabilium, aut versari in

et [?: me-tis ] . In hoc sensu acerbe obiurgat Corinthios Paulus, inquiens: Iam saturati estis, iam ditati estis, iam regnabis sine nobis. id est: Vos putatis, vobisque persuadetis, nos vestramque Ecclesiam ac religionem in optimo [?: sta- ] ac flore esse, nec ulla vestra peccata ac defectus senti [?: ] Talem opinatam, aut (ut ita dicam) somniatam saturitatem, obiicit Deus angelo aut Ecclesiae Laodicensi, Apoc. 3: Dicis, dives sum, et ditatus sum, et nullius indigeo: neque nosti, te esse caecum, pauperem, nudum, etc. Suadeo, ut

in Christum fide nos iustificari sed iuxta et circumcisionem et alia legalia observanda esse: cuiusmodi sane Paulo et caeteris Apostolis non parum negocii fecerunt, et Ecclesiam Christi omnibus temporibus perturbarunt: allegantes de circumcisione illud Genesis 17, Et erit pactum meum in carne vestra in pactum seculi: de observatione Sabbati illud Exodi 31, Et custodient filii Israel Sabbatum, ut faciant Sabbatum in generationibus suis pacto seculi: de celebratione Paschatis illud Exodi 12, Statuto seculi celebrabitis ipsam solennitatem, ipsi Iehova, in generationibus suis: de

lachrymis, cum [?:--tione ] metent: Psal. 126. pro, qui strenue pietati vacari, duram crucem et diversas difficultates perferendo, illi aliquando tandem laeti magnis bonis a Deo datis [?: per-entur ] . Si nos vobis spiritualia seminavimus, magnum est si nos vestra carnalia messuerimus? 1. Corinth. 9 pro, non est absurdum aut iniustum, ut aliquid terrei aut externi commodi vel praemii pro nostra praedictione vicissim recipiamus. Videntur quaedam ex praecedentibus locutionibus, quasi proverbia quaedam vulgo celebrata ac iactata fuisse. Tale et illud

conterere, observando legem, quasi vos omnes simul sitis illud benedictum Abraae semen. Non ita est: sed si vos filius liberaverit, tum demum vere liberi eritis. alioqui cum servi sitis peccati, satanae ac mortis, in aeternum sub maledictione iacebitis, et in ea peribitis. Quare desperantes de vestra vi aut virtute consequendi vestro Marte benedictionem per legem, nolite dicere, Habemus patrem Abraam, sumus benedictum semen: sed potius convertite vos ad illum unicum suspensum serpentem, qui ideo ordinatione Dei in ligno suspensus est et factus est maledictum, ut ablato mundi peccato ac

mulieres virum unum. id est, multae. Ieremiae decimoquinto: Enervata est quae peperit septem. id est, populus multus redactus est in exiguum numerum. Ecclesiast. 11, Da portionem septem subintellige pauperibus: id est, multis. Sic Levitici vigesimosexto: Corripiam vos septies propter peccata vestra. Psalmo 119, Septies in die laudo te super iudicia iustitiae tuae. id est, saepe, identidem. 1. Samuelis 7. Donec sterilis peperit septem. Sic argentum repurgatum septies: Psalmo 12. id est, saepe, aut sufficienter. Sic Amos aliquoties repetens: Super tria et quatuor peccata non

10. Ex illis accipiemus, ut serviamus Domino Deo nostro. Exo. 7, Dimitte populum meum, ut serviat mihi. Mox pro servire dicit sacrificare. supra autem 5. dixerat, festum celebrare, Hinc servitus aliquando pro aliquo singulari cultu. Exo. 12, Cum dixerint filii vestri, quae est ista servitus vestra? id est, quid sibi vult iste vester cultus? Hebr. 9, Duo non possunt facere perfectum servientem. id est, sacrificantem. Tertia erga Deum servitus, est ministrorum aut praedicatorum. Sic Paulus statim initio Ro. 1, vocat se servum Dei: suamque servitutem, ad quam sit vocatus, mox ibidem

necessitatibus eis uti ausint, tanquam perinde desit illorum avariciae quod habent, quam quod non habent. Servire peccato dicitur is, qui innatae malitiae seu originali corruptioni indulget, ac obsecundat in proferendis eius pessimis fructibus: Rom. 6. Ibidem: Sicut exhibuistis membra vestra serva impuritati et iniquitati ad iniustitiam. id est, servivistis deditique fuistis libidinibus et iniquitatibus. Ioann. octavo inquit Christus: Qui peccat, servus est peccati. Id tripliciter accidit. Primum, quia originalis malitia tanto potentius incipit in peccatore grassari ac

in bonum, bene adhuc habebis. Hier. 49: Si non traxerint eos parvuli gregis. id est, profecto trahent. Aliquando tamen, idque non raro, etiam solitarium Si affirmat. Prov. 3. Si delusores ipse deludet. pro, certe deludet. Prov. 23. Si est tibi praemium. pro, vere. Sic Isa. 29. Subversio vestra אם im, Si, i. vere est sicut lutum in manibus meis. Gen. 47. Non celabimus Dominum nostrum, quod im Si: id est, certe consumptum est omne argentum nostrum.

iam alibi opem quaererent, ac abirent, variis legationibus sursum ac deorsum discursantes, et Dei opem nec sperantes, nec quaerentes. Contra concionatur eis Isaias, inquiens: Sic dicit Dominus Deus sanctus Israelis: In resipiscentia et quiete salvabimini, In silentio et fiducia erit fortitudo vestra. Sed noluistis. Hanc quietem aut silentium totus Psalmus 131 describit ac commendat, inter alia dicens: Si non posui et silere feci animam meam, sicut ablactatus supra matre sua. Psalmo sexagesimoquinto: Tibi silet laus o Deus: id est, te expectat, tua est propria, tibi soli convenit.

emp- ] si dicitur aliquid alicui in sinum dari, sive bonum sive mali De bono, ut Lucae sexto: Date et dabitur vobis, mensuram bonam, agitatam, et superfluentem dabunt in sinum vestrum. id est, ut sit vestra propria, cedatque in usum ac commodum vestrum. Psal. 35, Oratio mea in sinum meum revertatur. id est, bona quae illis in eorum morbo precatus sum, mihi contingant. De malo quoque similiter. Psal. 79. Redde vicinis nostris septuplum in sinu eorum, opprobrium quo

spiritualibus: ubi spiritus carni frequens opponitur. Ezech. 18, Proiicite a vobis omnes iniquitates vestras, etc. et facite vobis cor novum, et spiritum novum. Et cap. 36, Dabo vobis cor novum, et spiritum novum ponam in medio vestri: et auferam cor lapideum de carne vestra, et dabo vobis cor carneum: et spiritum meum ponam in medio vestri, etc. Matth. 5, Beati pauperes spiritu. Matth. 26, Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma. Luc. 1, Exultavit spiritus meus in Deo salutari meo. Iohan. 3, Quod natum est ex spiritu, spiritus est.

una erat in terra. Quintô, aliquando illam proprie regionem significat, de qua est sermo. 2. Par. 22. Athalia autem regnabat super terram. id est, super Iudaeam. Gen. 13 et 36, Terra eos ferre non poterat. id est, ille locus terrae Canaan. Gen. 34, Terra erit coram vobis, aut in potestate vestra. Indicat igitur in illis exemplis, et saepe alias terram Canaan, aut Iudaeam. Hieronymus super Isaiae 5 notat, moris esse Scripturae, nomine universae terrae notare tantum eam regionem, de qua sermo est. Sic dicitur universa terra venisse in Aegyptum, ad emendum frumentum. id est, Syria et

ob eorum peccata, saepe minatur Deus. Deuter. 28: Eruntque caeli aerei, et terra quae sub te est ferrea. id est, nec caelum pluet, nec terra dabit tibi fructus. Sic Levit. 26 inquit, Dabo terram vestram sicut aes. Sed in priori loco mox se exponit inquiens: Et consumetur frustra fortitudo vestra, neque dabit terra vestra fructum suum. In terra ambulat lingua: Psal. 73. Posuerunt in caelum os suum, et lingua eorum ambulat in terra. id est, temere et pro libidine blaterant de Deo, eiusque religione, et homines calumniantur. Terra alicuius, est eius ager, vinea,

minatur Deus. Deuter. 28: Eruntque caeli aerei, et terra quae sub te est ferrea. id est, nec caelum pluet, nec terra dabit tibi fructus. Sic Levit. 26 inquit, Dabo terram vestram sicut aes. Sed in priori loco mox se exponit inquiens: Et consumetur frustra fortitudo vestra, neque dabit terra vestra fructum suum. In terra ambulat lingua: Psal. 73. Posuerunt in caelum os suum, et lingua eorum ambulat in terra. id est, temere et pro libidine blaterant de Deo, eiusque religione, et homines calumniantur. Terra alicuius, est eius ager, vinea, hortus, ac pascua. Isaiae

6, Luc. 12: Quib. verbis docet, non caduca et fluxa, sed stabilia ac perpetua bona quaerenda esse. Sic Iacob. quoque insultat divitib. quod divitiae eorum, quib. adeo sollicite parcant, intereant, nihilque eis prosint, dicens: Flete divites, quia divitiae vestrae corruptae sunt, et vestimenta vestra a tineis exesa. TINNIRE ambas aures. Saepe cum Deus tristes aliquas calamitates minatur se populo incussurum, dicit futurum ut omnib. qui illa audierint, tinniant ambae aures: 2 Reg. 21, Hie. 19. quasi dicat, Non solum perpeti illas poenas acerbissimum erit, sed etiam vel

vel copiam vel inopiam frumenti ac vini, aut etiam olei: quia oleum [?: quo- ] torcularibus exprimitur. Deut. 16, Cum collegeris [?: ] area tua, et torculari tuo: id est, frumentum et vinum [?: ] um. Num. decimo octavo, Imputabitur vobis oblatio vestra perinde ac frumentum de area, et plenitudo de torculari: id est, cum vos Levitae dederitis decimas [?: ] decimis vestris ad sustentandos sacerdotes, perinde grata acceptaque erit illa oblatio Domino, ac si de frumento aut vino ex vestris propriis agris vineisque ac laboribus

ipsum Esau, quia venatio in ore eius. id est, quia solebat vesci et delectari ferina carne, quam ille ei [?: ] nabatur. VENDO, verbum per se notum ac perspicuum est. [?: D-- ] tatur quid significet Luc. 12, cum Dominus dicit: [?: V--- ] te bona vestra, et date eleemosynam parate vobis [?: ] supia quae non veterascunt, thesaurum in caelis. Hinc [?: ] nim probant monachi, oportere eos qui germani Christiani esse volunt, omnia sua vendere, et distribuere [?: ] mendicos, et ex mendicitate vivere. Quae

Iratus est Dominus Israeli, et vendidit eos hostibus suis per circuitum. id est, tradidit, deditque in eorum servitutem. Sic supra citatum dictum Psal. 44. intelligi recte potest. Isa. 50, Ecce propter iniquitatem venditi estis, et propter scelera abiecta est mater [?: vestra ] : quod et deditionem, de qua iam agitur, et neglectionem, de qua in prima significatione, denotat. Similia exempla reperiuntur Iud. 4 et 10. In spirituali quoque venditionis aut traditionis genere usurpatur. Sic de Achabo dicit Elias, quod vendiderit se ad [?: ] endum

super aliquos, ut super terram, aut aliquibus, significat accidere illis eas calamitates. Quae phrasis valde crebra est. Venire sanguinem Abel et omnium martyrum super pharisaeos et alios persequutores, Matth. 23, est, eos onerari reatu ac poena de illis caedibus: Matt. 10, Veniet pax vestra super domum illam. id est, pax quam vos ingredientes precati estis, continget illi domui et familiae. Iud. 9, Ut veniret iniuria et sanguis 70 filiorum Gedeonis super Abimelech. Ibidem est etiam, Ut veniret maledictio Iothan, etc. Venire in testimonium, ut testaretur de

Transeamus usque Bethlehem, et videamus verbum quod indicavit nobis Deus. id est, istud mirabile factum. Exodi 9. Cras faciet Dominus verbum istud in terra. 1. Regum 20, Rem hanc non potero facere. 1. Reg. 14. Quia inventum est in eo verbum bonum. id est, bona facta aut opera. Audio verba vestra mala. secundo Samuelis secundo. Septimo, Verbum valde generaliter accipitur, sicut Latinis res, Germanis ding, Sophistis ens: unde admodum varie usurpatur. Tota die dolore afficiunt me verba mea: Psalmo 56 id est, omnes res negotiaque mea me excruciant. 2. Regum 12. Quod est hoc

Nunc [?: ] tis servum tuum Domine, secundum verbum [?: ] pace, Et diva Virgo, Fiat mihi secundum verbum id est, sicut tu nomine Dei mihi renunciasti. Ios. vigesimo: Secundum verba vestra sic sit: id est, sicut loquuti estis. Verba saepe res gestae, actaque alicuius gubernatoris aut doctoris dicuntur. Primo Regum undecimo: Reliqua autem verba regis Salamonis, etc. sunt scripta in libris Salomonis. Sic saepissime de aliis regibus indicatur, ubi nam eorum

S. Verbum dici potest. Promittit enim Christus Spiritum S. qui discipulos ac totam Ecclesiam sit docturus: Io. 14. 15. 16. Sermones servorum Dei prophetarum: Ier. 26. Doctrina Apostolorum: Act. 2, Erant perseverantes in doctrina Apostolorum. Act. 5, Ecce replestis Hierosolymam doctrina vestra. Forma doctrinae: Rom. 6, Obedistis ex animo in eam, in quam traducti estis, formam doctrinae. Doctrina sana. Syra. 5. Tit. 1. Verbum sanctum: Psal. 105, [?: Me- ] fuit verbi sancti sui. Baruc. 4, Veniunt collecti ab Oriente usque ad Occidentem, in verbo

et sanguineus rubedinis color fuit Hebraeis symbolum spiritualis maculae, id est peccati forte ob caedes, quia homicidae sanguine rubent: sicut contra albedo et candor, tum illis tum aliis gentibus innocentiae indicium fuit. Ideo dicit Deus Isaiae cap. 1. Si fuerint peccata vestra ut vermiculus, sicut nix albescent: id est, agite modo poenitentiam, ego spirituales sordes ac maculas vestras purissime elaum, et mundabo ac purificabo. Solet dici tum Vermiculus cocci, tum coccus vermiculi, in eodem significato, de colore purpureo: Exod 25, et Levit. 14. Nam vermiculi

Paulus et Barnabas scindunt vestes prae indignatione, quod Lystrii sibi ut diis sacrificare volebant. Sic 1. Reg. 21, Achab metu minarum scidit vestimenta sua. Sic Iacobi filii Genesis 44, capto Beniamin ob furtum paterae, scindunt vestimenta sua. Sic Ioel dicit Iudaeis, Scindite corda vestra, et non vestimenta vestra. id est, interno animi dolore dolete, non tantum externo gestu aut simulatione: vel potius excindite corda vestra, non tantum accidentia. Vestimentum et panis, sicut Germanis hüll unnd füll, synecdochice

scindunt vestes prae indignatione, quod Lystrii sibi ut diis sacrificare volebant. Sic 1. Reg. 21, Achab metu minarum scidit vestimenta sua. Sic Iacobi filii Genesis 44, capto Beniamin ob furtum paterae, scindunt vestimenta sua. Sic Ioel dicit Iudaeis, Scindite corda vestra, et non vestimenta vestra. id est, interno animi dolore dolete, non tantum externo gestu aut simulatione: vel potius excindite corda vestra, non tantum accidentia. Vestimentum et panis, sicut Germanis hüll unnd füll, synecdochice

scidit vestimenta sua. Sic Iacobi filii Genesis 44, capto Beniamin ob furtum paterae, scindunt vestimenta sua. Sic Ioel dicit Iudaeis, Scindite corda vestra, et non vestimenta vestra. id est, interno animi dolore dolete, non tantum externo gestu aut simulatione: vel potius excindite corda vestra, non tantum accidentia. Vestimentum et panis, sicut Germanis hüll unnd füll, synecdochice omnia necessaria significat. Isaiae 3, Vestimentum est tibi, sis princeps noster. Et mox: Nolo esse princeps,

est loquutio Iob 22, Super vias tuas splendebit lumen. Via saepe ipsam progressionem aut profectionem denotat. Genesis 24, Domine si prosperam facis viam meam, quam proficiscor. id est, hanc meam peregrinationem aut negotium quod ago. Sic Iudic. 18, Ite in pace, coram Iehova est via vestra. id est, vestrum iter, vestra profectio. Viae Iehovae in tempestate et turbine. Nahum 1. Vide Tempestas. Via intelligentiarum. Isaiae 40, Quis erudivit eum scientiam, et viam intelligentiarum ostendit illi? id est, intelligentiam aut prudentiam. Isaiae 26. Via iusto rectitudines. pro,

vias tuas splendebit lumen. Via saepe ipsam progressionem aut profectionem denotat. Genesis 24, Domine si prosperam facis viam meam, quam proficiscor. id est, hanc meam peregrinationem aut negotium quod ago. Sic Iudic. 18, Ite in pace, coram Iehova est via vestra. id est, vestrum iter, vestra profectio. Viae Iehovae in tempestate et turbine. Nahum 1. Vide Tempestas. Via intelligentiarum. Isaiae 40, Quis erudivit eum scientiam, et viam intelligentiarum ostendit illi? id est, intelligentiam aut prudentiam. Isaiae 26. Via iusto rectitudines. pro, via aequa seu aequabilis,

aspectum oculorum tuorum. Viam suam bonificare, est excusare. Ierem. 2: Quid bonificabis viam tuam, ut quaeras dilectionem? Aliquanto post sequitur: Dicis, innocens ego sum. Alias Bonificare aut bonas facere vias, est emendare eas. Ierem. 7: Bonas facite vias vestras, et opera vestra. Et mox: Si emendando emendaveritis vias vestras, et opera vestra. Fructus viae alicuius, est eius effectus, aut lucrum, vel praemium operum factorumque eius. Proverb 1. Comedent de fructu viae suae. id est, digna praemia suis factis recipient. Proverb. 14: De viis suis saturabitur

Ierem. 2: Quid bonificabis viam tuam, ut quaeras dilectionem? Aliquanto post sequitur: Dicis, innocens ego sum. Alias Bonificare aut bonas facere vias, est emendare eas. Ierem. 7: Bonas facite vias vestras, et opera vestra. Et mox: Si emendando emendaveritis vias vestras, et opera vestra. Fructus viae alicuius, est eius effectus, aut lucrum, vel praemium operum factorumque eius. Proverb 1. Comedent de fructu viae suae. id est, digna praemia suis factis recipient. Proverb. 14: De viis suis saturabitur perversus corde. Idem est, Reddere viam alicuius super caput

quia captivis adhiberi solet. Nahum 1, Nunc enim conteram iugum eius a te, et vincula tua [?:-pam ] . pro, liberabo te a tyrannide Assyriorum, qua te premunt. Sic Psal. 116, Solvisti vincula mea. Et Isaiae 28. Ne illudatis, ne fortificentur aut arctentur vincula vestra. idest, ne severiter a Deo puniamini. Idem huius vocis usus est etiam Isaiae 52, Extrica te de vinculis colli tui captiva filia Zion. Porro vincula per metaphoram significant leges, iura ac doctrinam, quae quasi vincit et ligat subditos. Sic et doctrina religioque caelestis aliquando

templi, quae tamen vel maxime ad eius officium pertinebat, et tertio praecepto ipsi iniungebatur. Filius votorum meorum, Proverbiorum trigesimoprimo, id est, dilectissimus filius, vel pro quo multa vota seci: Quid fili mi, quid fili uteri mei, quid fili votorum meorum? Vovete, et reddite vota vestra Deo, omnes qui in circuitu estis: Psal. septuagesimo sexto. id est, celebrate Deum, qui tam miranda facit. Isaiae decimo: Vota vovebunt Domino. id est, eum colent, non idola. Paulus dicitur votum habuisse, seque rasisse: Actor. 18 et 21: Videtur autem fuisse ceremoniale

Vulva conceptus aeternus. Ieremiae vigesimo: Et vulva eius conceptus in aeternum. optat propheta, se nunquam a matre in lucem editum, sed in utero matris sepultum. Portamini a me ab utero, gestamini a vulva: Isaiae quadragesimosexto. id est, fovemini perinde a me ab ima infantia, ac si nutrix vestra essem, vosque in sinu foverem meo. Idem valet, Super te proiectus sum a vulva, Psalmo vigesimosecundo: Quis clausit ostiis mare, dum erupit ex vulva, et prodiit? id est, dum primum a me creatum est. Z ZELUS usitatissima in Sacris literis vox, tum

Fecit lunam in tempora. Ver, vitae renovatio, vel per baptismum, vel per resurrectionem. In Psal. Aestatem et ver tu fecisti ea. Aestas, venturae iucunditatis praefiguratio. In Psal. [?: ] supra. Hyems, persecutio vel tribulatio. In Evang. Ut non fiat vestra fuga hyeme, vel sabbato. Anni, aliquando pro aeternitate accipiuntur, ut ibi: Et anni tui non deficient. Interdum et pro brevitate, ut hic: Anni nostri tanquam aranea meditabuntur. Dies et nox, iustitia et iniquitas, fides et infidelitas, prospera et adversa. In Ps. [?: ] die

Vivi, iusti. In Ps. Placebo Domino in regione vivorum. Et in alteram partem, in Solomone: Et laudavi magis mortuos quam viventes. Mortui, peccatores, vel infideles. In Evang. Sine mortuos sepelire mortuos suos. Et in bonam partem: Beati mortui qui in Domino moriuntur. Item, Mortui estis, et vita vestra abscondita est cum Christo in Deo. Cadavera, infidelium corpora. In Propheta: Et impleam vallem Iosaphat cadaveribus mortuorum. Item in aliam partem: Posuerunt cadavera servorum tuorum. Sepulchrum, corpus peccatoris, mortuam vitiis animam intrinsecus retinens. In Evang. Similes estis

In Evan. Et paraverunt lampades suas. Lucerna, Ecclesia, vel anima. In Evan. Sint lumbi vestri accincti, et lucernae ardentes. Aliquoties Iucernae, opera bona: Sic luceat lumen vestrum, ut videant opera vestra bona. Modius, corpus humanum, vel legis litera, vel populus Iudaeorum. In Evang. Nemo accendit lucernam, et ponit eam sub modio. Candelabrum, Ecclesia, vel corpus Domini, aut sancta Scriptura. In Propheta: Et vidi a dextris altaris candelabra duo ardentia. Mensa, altare, vel refectio

Chananaeus, possidens, sive possessio. Ita autem dictus Simon, a vico Cana: ipse est et Zelotes. Scarioth, memoriale Domini, vel memoria mortis. Hoc vero nomine appellatus est Iudas, a vico in quo natus est. Marcus, excelsus mandato. Lucas, ipse consurgens, sive ipse levans. Stephanus, norma vestra: Graeco autem sermone coronatus. Augusti, solenniter stantes. Caesar, possessio principalis. Cyrenaei, haeredes. Bethsaida, domus frugum. Bethphage, Syrum, domus vallis. Bethania, domus afflictionis. Genesar, ortus principis. Amaus, populus abiectus. Capharnaum, ager consolationis. Sarepta,

vindemiam, et vindemia sementem 47. 30. 31 Vetus ob novum eiicietis 737. 28. 29
NUMERI. 6. Cadent dies priores 92. 56 9. 01 14. Et semen eius in aquis multis 49. 39 18. Imputabitur vobis oblatio vestra perinde, etc. 1224 Portabitis iniquitatem sanctuarii 456. 53 22. Dixit rex Moab ad seniores Madian de Israelitis: Nunc lambet, etc. 516 57 23. Non accubabit, donec comederit, etc. 936. 41

17 23. Impinguasti oleo caput meum, etc. 779. 67. 68 Praeparas coram me mensam eregione, etc. 641. 63. 64 24. Quis ascendet in montem Domini, etc. 580. 31. 32 etc. Levate portae capita vestra, etc. 918 59. 60 Meus est orbis, et plenitudo eius 900. 38. 39 Innocens manibus, et mundus corde, etc. 696. 12. 13 25. Calix meus superabundans 97. 53 Omnes viae Iehovae clementia, etc. 1119.

Argentum tuum versum est in scoriam 1099. 53. 54 Omne caput languori, et omne cor dolori, et. 517 69. 70 Principes tui socii furum 355. [?: 2- ] Lavamini, et mundi estote, etc. 525. 63. 64 Si erunt peccata vestra ut vermiculus, sicut nix albescent 517. 37. 38 Relinquetur filia Zion sicut umbraculum in vinea 1029. 54. 55 Nisi Dominus reliquisset nobis semen, etc. ibidem 50. 51 2. In novissimis diebus erit praeparatus mons Domini,

opus suum, opus extraneum 293. 7. 8 Quem docebit scientiam? ablactatos, etc. 513. 48 29. Addent afflicti in Deo laeticiam 515. 47. 48 Et reges erunt nutritores tui 513. 8. 9 etc. In silentio et spe fortitudo vestra 837. 19. 20 Laeticia cordis erit, sicut est pergenti cum tibia 515. 9 Nomen Domini venit de longinquo 725. 51 42 Super hubera plangent 396. 19. 20 43. Lingua altera aut aliena loquetur, scilicet Propheta 578. 12. 13

1015. 66. 67 [?: ] aufer iniquitatem, et affer bonum, et [?: reddet ] vitulos 1287. 23. 24
IOEL. [?: ] fratrem suum non urgebit 1278. 15. 16 [?: ] corda vestra, et non, etc. 1262. 66. 67 [?:-bunt ] filii vestri, etc. 1284. 61. 62
AMOS. [?: ] [?:-d ] tradiderint captivitatem perfectam ipsi [?: E- ] 101.

sitiunt iustitiam 272. 29 Beati pacifici, etc. 842. 57. 58 Beati eritis, cum dicent omne malum verbum adversus vos 785. 65. 66 Non veni ut solvam legem, sed ut impleam 550. 26. 27 etc. Nisi abundaverit iustitia vestra, etc. 10. 51. 52 Qui dixerit fratri suo, Racha, etc. 1004. 31 Si quis dixerit fratri suo, Fatue 302. 30 Si offers munus tuum, etc. 700. 59 Si itaque scandalizaverit te oculus tuus dexter, erue

relinque etiam pallium 1231. 24 Ego autem dico vobis, ne omnino iuretis, etc. 487. 32. 33 Neque iuretis per caelum, quia est thronus Dei 1219 50. 51 etc. Non potes unum capillum facere nigrum 100. 56 Luceat lux vestra coram hominibus, etc. 593. [?: 4- ] Si dilexeritis diligentes vos, quam mercedem habetis: 940. 55. 56 Ut fiatis filii patris vestri, etc. 835. [?: ] Sitis perfecti, etc. 880. 21.

1140. 32. 33 Nisi decurtati fuissent dies illi, etc. 1068. 17 Tunc duo erunt in lecto, quorum unus assumetur, alter relinquetur, etc. 531. 1 etc. Dicent montibus Obruite nos 671. 14. 15 Orate ne fuga vestra fiat in hyeme 398. 50. 51 [?:-bit ] eum Dominus, et partem eius ponet cum hypocritis 611. 2. 3 Multi venient in nomine meo, etc. 729. 32 Amen amen dico vobis, quôd haec natio non interibit, donec haec omnia fiant 358. 50

date eleemosynam, et ecce omnia munda vobis 267. 22 12 Sitis ergo praecincti lumbis, et habete lucernas ardentes, etc. 596. 45. 46 Stulte, hac nocte auferetur a te anima tua, et ista quae parasti, etc. 461. 52. 53 Vendite bona vestra, et date eleemosynam 1240. 14. 15 13 Dicitur Pilatus quorundam Galilaeorum sanguinem miscuisse cum sacrificiis eorum 655. 38. 39 etc. Dico autem vobis, quia non videbitis me, donec venerit tempus cûm dicetis, Benedictus qui venit in nomine Domini

crucifigendi Christum, etc. 929, 25. 26 etc. 20 Noli me tangere 1190. 7
ACTORUM. 1 Non est vestrum scire tempora, etc. 1194. 57. 58 etc. 2 Abluite peccata vestra 5. 60 Erant autem Hierosolymis viri religiosi 1028. 34 3 Per fidem in nomen Christi, sanavit hunc claudum nomen eius 730. 3. 4 etc. 4 Convenerunt Pilatus et Herodes cum gentibus contra Iesum, ut facerent, etc. 799. 48. 49

Eum qui non novit peccatum, fecit Deus peccatum pro nobis, ut, etc. 15 3 Si unus fuit mortuus pro omnibus, nempe omnes mortui sunt 680. 36 37 Vetera praeterierunt, omnia nova facta sunt 738. 18 Spero nos in conscientia vestra manifestatos esse 164. 33 Dicit se occasionem gloriationis Corinthiis suppeditasse 763 64. 65 etc. 6 Omnia mihi licent, sed non omnia conducunt 569. 42. 43 Ut morientes, sed ecce vivimus 680. 40 7 Foris pugnae, intus

[?: 2- ] Vosque mortuos praeputio carnis vestrae 672 30. [?: 3- ] Deleto, quod adversus vos erat chirographo 114. [?: ] 3 Vita nostra abscondita est cum Christo in Deo 440. 55. 56 Vos mortui estis, et vita vestra abscondita est [?: ] Christo in Deo [?: ] Mortificate igitur membra vestra, etc. 636. 69 70 etc. Charitas est vinculum perfectionis 879. 17. [?: 1- ] 4 Sermo vester eum gratia semper

quod adversus vos erat chirographo 114. [?: ] 3 Vita nostra abscondita est cum Christo in Deo 440. 55. 56 Vos mortui estis, et vita vestra abscondita est [?: ] Christo in Deo [?: ] Mortificate igitur membra vestra, etc. 636. 69 70 etc. Charitas est vinculum perfectionis 879. 17. [?: 1- ] 4 Sermo vester eum gratia semper sit sale conditus 1065. 41. 42
I. AD THESSALONICENSES. 4 Ut

1011. 36 Noa per arcam damnavit mundum 695. 10. 11 Non enim habemus hîc civitatem manentem 128. 25
I. PETRI. 1 Qui sint, quos vocat Petrus filios obedientiae 753. 13. 14 etc. Ut vestra fides probata reperiatur, in laudem, gloriam, et honorem, etc. 530. 49. 50 Quapropter praecincti lumbos mentis vestrae, etc. 588. 54. 55 Geniti ex sermone Dei, etc. 1254. 37 Omnis gloria hominis sicut flos

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report