Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: de Your search found 30289 occurrences
First 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 26892-26941:26892. Škrlec Lomnički,... . Discursus in secundum membrum... [Paragraph | Section]
nobilitas substitutum interteneat militem qui ad eam, quae in
praesens viget, disciplinae militaris normam vel ex eo instituatur, quod iam
anno 1602. status ipsi per articulum 9. inutilem esse personalem insurectionem
recognoverint, eaque de causa substitutum iam eotum obtulerint militem.
Verum horum neutrum cum libertatibus nobilitatis per regnantem quoque maiestatem
iure iurando stabilitis posse conciliari cuique vel obiter illa perpendenti
perspicuum est.
quod Regnum hoc,
manufacturis omnisque pene distractionis naturalium beneficio destitutum,
modernum praestare tributum possit. Quodsi pars aeris huius per directam
nobilitatis contributionem Principi obveniret, deberet profecto tantumdem de
tributo plebis relaxari atque adeo in reipsa Princeps nihil lucri faceret quam
odiosam tituli permutationem, cum gravi nobilitatis alienatione, cuius devinctos
sibi habere animos Principis plurimum semper interfuit. Est et alia quae
opus est. Stipendia haec, uti et vestitus, necessario per eum, a quo
talis miles statuitur, nobilem praestari deberent, efferrentque perpetuum et
adeo grave onus quod cuique etiam rigidae contributioni facile aequivaleret.
Quid iam de stipendiis praefectorum dicam? Si haec quoque a nobilibus praestari
oporteat, clare res haec in tantam exurget summam ut proximam toti nobilitati
ruinam adferre debeat. Et adhuc de armis et reliqua bellica supellectile nihil
diximus,
etiam rigidae contributioni facile aequivaleret.
Quid iam de stipendiis praefectorum dicam? Si haec quoque a nobilibus praestari
oporteat, clare res haec in tantam exurget summam ut proximam toti nobilitati
ruinam adferre debeat. Et adhuc de armis et reliqua bellica supellectile nihil
diximus, quae si pariter in calculum summi debeat, prodibit insupportabile
Regnicolis
sibi successive intolerabilis tributi sternat,
praetendi sane non potest.
Caeterum nobilitatem hac quoque ratione armorum usu exuendam se ipso patet, quod
nemo certe, nisi avito degener sangvine, aequo animo ferat, praesertim cum de
iis, quos aetas, aut natura armis minus idoneos effecit aut quos indispensabiles
alio vocant occupationes articulo 18. 1566. §. 5. 6. alioquin provisum habeatur.
Porro hac in re ad funestam quae ex hoc fonte suapte flueret sequelam
esse satis apparet; id illa unice
postulat ut, cum legibus nostris nulla certa constituta sit insurgendi ratio,
verum pro singulis circumstantiis alia semper atque alia insurectionis norma
praescripta fuerit; porro, iam ingruente periculo de modo propulsandi hostis
deliberare sero nimis atque adeo inprovidum videatur; nunc demum certus pro
ratione maioris minorisve periculi determinetur insurgendi modus, una de
necessariis ad eam requisitis ita proinde instituatur, ut cum
norma
praescripta fuerit; porro, iam ingruente periculo de modo propulsandi hostis
deliberare sero nimis atque adeo inprovidum videatur; nunc demum certus pro
ratione maioris minorisve periculi determinetur insurgendi modus, una de
necessariis ad eam requisitis ita proinde instituatur, ut cum periculum
ingruerit, definitis iam paratisque, quae eo spectant, omnibus insurectionalis
huius militiae usus in defensionem patriae illico haberi possit.
pro ea fulcienda.
Id nec ullum praerogativae nobilitari afferre periculum dicitur et luculento anni
1609. ad annos 20 cum Turca pacem
1609. ad annos 20 cum Turca pacem
periculi casu de insurectione provisionem constituerunt; salutare hoc exemplum
anno etiam 1651. secutos esse regnicolas, quo etsi sedatis intestinis motibus
extensoque adhuc ad triennium cum Turca armisticio Regnum alma pace
perfrueretur, de modo tamen, quo emersuri belli tempore insurgendum fuerit, per
articulum 46. dispositum habetur.
Status vi articuli 8i 1715. huic ita provisum esse reponunt ut, quid eatenus
constitui amplius possit, nihil iam superesse videatur; nimirum agnovisse iam
tunc maiores nostros mutatum esse bellandi systema, atque adeo sibi quoque de
validiori, quam sola sit insurectio, defendendi Regni medio esse deliberandum;
constitutum itaque ut stabilis introducatur contributio, qua stipendiarius
regulatusque miles conduci inque Regni defensionem possit interteneri;
milliones ducenta octuaginta novem millia ducentos sexaginta
septem florenos sex cruciferos productam haberi; porro si legio una a mille
capitibus computatur, posse eam centum millibus interteneri constat: atque adeo
Regnum vel hoc titulo de triginta trium millium regulatae militae praesidio sibi
iam providisse. Accidit confiniarius prekriženo
miles*
aeque regulatus miles sexaginta amplius millia efferens, qui utique
onere debeat cumulari; quod si domestica haec praesidia in securitatem patriae,
ut deberent, reserventur, superfuturum semper tempus, quo consilia super
instituenda insurectione expediantur; quid quod rei admittere non videatur
natura, ut de instituenda insurectione quidpiam instituatur antea, quam eadem
effective decreta sit, propterea quod cardinale semper Regni Hungariae
principium fuerit modum insurgendi rationi periculi commensurari, ei autem rei,
quae necdum existit,
decreta sit, propterea quod cardinale semper Regni Hungariae
principium fuerit modum insurgendi rationi periculi commensurari, ei autem rei,
quae necdum existit, quidpiam commensurari non potest; ipsa igitur rei natura
docemur, non ante de regulanda agi posse insurectione, quam decernatur, decerni
vero non potest, nisi cum casus realis periculi existit. Res haec eam etiam
habet ulteriorem rationem, quod alioquin tam generalis, quam particularis
insurectio sint supremae
non potest, nisi cum casus realis periculi existit. Res haec eam etiam
habet ulteriorem rationem, quod alioquin tam generalis, quam particularis
insurectio sint supremae Regni vires quas illico hosti nec expedit nosse, nec
licet; ea etiam de causa veteri adhuc lege expresse constitutum habetur primis
periculis conductum ex proventibus regiis militem obiiciendum, tum regium suorumque officialium,
ut et praelatorum et procerum, banderia, demum vero, si nec haec tutando Regno
aemulorum periculum admittere
non videtur; nihil itaque reliquum videri, quam ut huius intuitu status ea
ratione Principi respondeant, ut in consimili re 1566. regnicolae per articulum
divo condam Maximiliano responderunt: nimirum de insurectione nihil novi
possunt regnicolae decernere, quando iam antea satis superque his de rebus
tractatum sit et satis clarae constitutiones quoque superinde factae; cum
itaque iis maiora nunc quoque praestare nequeant,
status ea
ratione Principi respondeant, ut in consimili re 1566. regnicolae per articulum
divo condam Maximiliano responderunt: nimirum de insurectione nihil novi
possunt regnicolae decernere, quando iam antea satis superque his de rebus
tractatum sit et satis clarae constitutiones quoque superinde factae; cum
itaque iis maiora nunc quoque praestare nequeant, suplicant Maiestati Suae,
dignetur gratiose providere ut ipsi contra hasce constitutiones ad
Primum, quia in praesens subsistit etiam illa, ob quam primitus nobiles
possessionatos hanc mansisse obligationem superius stabilivimus, ratio, stante
autem ratione stare etiam debet legis dispositio. Benigne non queritur hic
de obveniente a portis palatinalibus milite, quem alias legibus nostris insuetum
anno 1741. pro illo duntaxat casu praestitum fuisse constat, sed de obveniente a
numero colonorum milite, quem cunctis priscis legibus dubio procul omni debitum
stante
autem ratione stare etiam debet legis dispositio. Benigne non queritur hic
de obveniente a portis palatinalibus milite, quem alias legibus nostris insuetum
anno 1741. pro illo duntaxat casu praestitum fuisse constat, sed de obveniente a
numero colonorum milite, quem cunctis priscis legibus dubio procul omni debitum
anni 1741. articulus 63. nuspiam sustulit; cum tamen miles iste olim quoque a
portis non quidem palatinalibus sed portis phisicis
educere possit, qui vero infra quinquaginta producit eosdem banderio comitatus,
quod ceteroquin ipsos nobiles personaliter insurgentes complectitur, submittere
debet; qui tamen in diversis comitatibus bona possidet, talis convenientes de
omnibus bonis suis equites sub proprio banderio penes comitatus illius, ubi
personaliter residet, copias educere potest. Sed quia postremum hoc per verba
illa: Sufficit in eo comitatu insurgere, ubi personales residentias
ubi personales residentias
faciunt subobscure expressum est, libet id ipsum aliarum legum
contextibus illustrare; articulus 5. 1662, et 46. 1681. haec habent formalia:
Qui in comitatibus bona possident tales de omnibus bonis suis equites
abinde provenientes secum in exercitu illius comitatus ubi personaliter
faciunt residentiam modo praenotato interteneant, pedites vero a subditis
subministrandi sub vexillo duntaxat illius
comitatus, in quo resident,
militare teneantur.
Ita sublatum articulo 11.
omnem ambiguitatem indeque clare confectum, quod articulus 11. 1601,
quemadmodum, dum parte posteriore de possessionatis in diversis comitatibus
loquimur, de equitibus portalibus intelligi debet, prekriženo ita
in priori parte, dum de illis, qui in uno tantum comitatu possessionati
Ita sublatum articulo 11.
omnem ambiguitatem indeque clare confectum, quod articulus 11. 1601,
quemadmodum, dum parte posteriore de possessionatis in diversis comitatibus
loquimur, de equitibus portalibus intelligi debet, prekriženo ita
in priori parte, dum de illis, qui in uno tantum comitatu possessionati
sunt, statuit pariter de portalibus equitibus, non vero de
quemadmodum, dum parte posteriore de possessionatis in diversis comitatibus
loquimur, de equitibus portalibus intelligi debet, prekriženo ita
in priori parte, dum de illis, qui in uno tantum comitatu possessionati
sunt, statuit pariter de portalibus equitibus, non vero de stricte talibus
banderiasticis statuisse censendus sit. Quales portales equites cum banderii
appellatione afficiat, nomine
loquimur, de equitibus portalibus intelligi debet, prekriženo ita
in priori parte, dum de illis, qui in uno tantum comitatu possessionati
sunt, statuit pariter de portalibus equitibus, non vero de stricte talibus
banderiasticis statuisse censendus sit. Quales portales equites cum banderii
appellatione afficiat, nomine banderii iam tunc portalem militem venisse apparet
atque adeo obligationem
de equitibus portalibus intelligi debet, prekriženo ita
in priori parte, dum de illis, qui in uno tantum comitatu possessionati
sunt, statuit pariter de portalibus equitibus, non vero de stricte talibus
banderiasticis statuisse censendus sit. Quales portales equites cum banderii
appellatione afficiat, nomine banderii iam tunc portalem militem venisse apparet
atque adeo obligationem praestandi portalis militis nobiles
praeter*
personalem insurectionem*
singuli equites offerantur. Ita stabilito eo, quod nobiles praeter
personalem insurectionem praestandi etiam portalis militis obligatio ultra
maneat, cur de determinando pro ratione maioris minorisve, quod impendere
potest, periculi certo insurgendi modo agi non possit, rationem non superesse;
credo prekriženo *n *abinde* inferri*
enim modum
modo agi non possit, rationem non superesse;
credo prekriženo *n *abinde* inferri*
enim modum insurgendi rationi periculi debere admensurari. Verum ideo
exinde inferri nequit quasi propterea de determinanda insurectione non nisi
urgente iam periculo agi possit; quis enim abnuat ex tanta, quas Hungaria
superioribus temporibus sustinuit, vicissitudinum experientia ipsos etiam
ingruere prekriženo
ingrueret
nobis denuo queuntium periculorum gradus facile posse praevideri, atque
adeo praevisorum etiam huiusmodi periculorum gradibus certum insurgendi modum
addici.
Quae de intertento ex contributione Hungarica regulato alioque confiniario milite
dicuntur, quanquam suo non careant pondere, necessitatem tamen regulandae in
tempore insurectionis non evertunt. Quid enim si Regnum plures hostes ex
diversis
fundo obligationem praestandi portalis militis desiisse ipsa rei natura
demonstrat.
Itaque id, quod articulus 8. 1715. per banderia, quorum meminit, portalem
intellexerit militem eo minus sustineri potest, quod tales de insurectione leges
expendenti facile appareat distinctam semper in legibus nostris banderialis
portalisque militis acceptationem; neque tamen exinde illud inferre licet per
legem ergo illam veterem praestandorum a decimis per
quemadmodum a
decimis, ita etiam a nonis banderia interteneantur, verum regnicolae omnes hoc
deprecati sunt, neque unquam in realem id effectum transierit. Nec iuvat ex
inserta articuli illius rubrica vocabula amplius urgere, cum nota sit de eo
casu, quo rubrica a nigro discrepat iuris regula; sed neque alias id posset
facile sustineri tum primum cessasse intertenendorum a nonis banderiorum
obligationem, quando tempus, cum primum haec magnatibus imposita fuisset
intertenendorum banderiorum oneri postliminio subiici eo minus potuit,
quod subsidium hoc annue m/80 efferens Principi longe plus importet, quam
rediturus vix post 20 quandoque annos banderiorum usus, quemadmodum in alio, ubi
de banderiis ex instituto egimus, opere iam demonstratum est .
Quid est igitur quod articulus ille per banderia intelligere potuit, nisi
adiectam illic inaniter clausulam illam statuamus? Rem paucis expediemus. Lex
statuamus; quos tamen cum subinde contributioni subiectos constet, articulus 63.
1741. non iam banderialiter, sed portaliter assumpsit.
Quod contributionem anno 1681. iam viguisse et tamen portalem praestitum fuisse
militem dicitur, de quanto formali statui nequit quando illud in 1715. comitiis
stabilitum ac primo 1723. formaliter inductum fuisse constat, negari nihilominus
non potest Leopoldum, propter suppressam Zrinianam factionem se Regnum iure
armorum tenere
praescriptus pro periculo ut duo vel tres, qui utique levior est quam qui
pro periculo ut octo praescribebatur; nova vero hac classificatione inducta,
etiamsi periculum esset ut duo vel tres, ego semper deberem insurgere ut octo et
sic de aliis, adeoque apparet novam semper hac ratione futuram nobilitaris
oneris accessionem; si secundum, id rursus rationi principis non conducat. Dum
enim regnicolae insurgere deberent, aut semper non insurgent, nisi ut unus, dum
ut 15.
rebus
conducere satis apparet, quanquam cessante portalis militis obligatione haec
alioquin supervacanea omnia iam videntur; personalis enim insurectio pro quovis
invasionis Regni hostilis casu non negatur, alia vero quaepiam insurectio de
lege non debetur; quodsi tanta quae legem non habet necessitas ingrueret, ea
congruam alioquin semper extorqueret insurectionem; negari enim nequit facilius
eotum permovendos esse regnicolas ad vires supremo conatu intendendas, quam
congruam alioquin semper extorqueret insurectionem; negari enim nequit facilius
eotum permovendos esse regnicolas ad vires supremo conatu intendendas, quam
nunc, ubi otiosis rebus periculum non nisi e longinquo spectatur.
Quod de invadendi per plures insimul hostes Regni casu adfertur, et si casus est
ut Regnum immenso hostium numero imparique robore invadi oporteat, quaecunque in
apparanda insurectione diligentia etiam in antecessum afferatur, divini vim
irruptionem, atque adeo superesse semper expediendis defensae consiliis tempus.
Deinde id etiam negari nequit utcunque demum insurectio determinetur, omnem
fortuitis casibus locum non per hoc quidem posse praecludi.
Itaque omnis haec de fortuitis raciocinatio ea statuum sententia, qua divo
quondam Ferdinando 1559. per articulum 15. responderunt, optime confici posse
videtur, videlicet quod omnia in solius Dei (qui adversos hostiles
conatus facile alio
optime confici posse
videtur, videlicet quod omnia in solius Dei (qui adversos hostiles
conatus facile alio avertere potest) et secundum eius divinam bonitatem in
clementi Suae Maiestatis provisione sint constituta. Quid de non educenda Regni
militia dicebatur, non eo spectabat quasi securis Hungariae rebus, si alibi quid
turbarum eveniat, militia etiam Regni ad defendendos communes monarchiae limites
educi nequiret. Verum ita accipi debet status non
reges sibi eligere coepissent, quod ea conditione in eos transtulerint,
ut in defensionem Regni impendi debeant, copiosae Regni leges testantur; Rex
(dicitur articulo 2. 1458.) contra omnes et quos libet inimicos hoc Regnum
Hungariae de proventibus suis regalibus protegere et defendere teneatur, atque
hinc factum est, quod iam antea Sigismundus in praefatione decreti se ita
expresserit Regiae celsitudinis providentia subditorum suorum et terrarum
ac regnorum
minus abalienari possint; hinc denique factum ut
articulo 2do Ladislai posthumi decreti 2di plane certi diaetaliter deputati
legerentur, qui (ut dicit articulus ille) videre debeant quot
banderia nostra regalia de proventibus nostris regalibus poterunt elevari,
qui et ulterius provideant qualiter nostri proventus regales ad cameram
nostram regalem administrentur, et qualiter e camera nostra iidem proventus
dispensentur.
iam palatinis
delatum, iam vero ipsi tantum reservatum fuerit. In cuius adversum ex articulo
8. 1715. eo minus argui potest quod eundem accuratius expendenti facile apparet
non posse pro regulativo insurectionis haberi, qui ex proposito de stabilienda
contributione agit, ne vero propter stabilitam contributionem obligationem
insurgendi cessare quis arguat, incidenter tantum praemittit obligationem
personaliter insurgendi suaque producendi banderia ultro etiam permanere;
rationumque momenta ut depromam, quae mea vilis sit
Opinio
Ego postulatum istud Regium in duas accipio partes, primum quatenus
insurectionis modum, secundo in quantum faciendas de necessario ad
insurectionem apparatu provisiones exigere videtur; primum contineri mihi
videtur in iis posterioris rescripti verbis: quo non modo promptum,
verum quo licet efficatius ex insurectionis regulatione
sanciendum videretur ut, quoties personalis decreta fuerit insurectio,
semper cum hac insurectionali militia banderia quoque prodire teneantur.
His quoad primum propositionis Regiae membrum praemissis alterum membrum, cum
de mora diaetalis tractatus iam supra §.5. provisum sit, unice ad
certitudinem numeri armorumque provisionem recidere videtur; itaque:
Primum ad tollendam personaliter insurgere obligatorum numeri
ut aut princeps in singulis
districtibus pro 25 peditum armamentaria constituat, unde pro casu
necessitatis insurgere obligati arma pro suis gentibus coemere possint, aut
vero singulus in gremio sui comitatus tempestive de instruendo a proportione
sibi necessario armamentario prospicere obligetur.
Quibus eo modo discussis, condendi in puncto secundae propositionis regiae
articuli planum hoc modo posse formari videtur.
armamentario prospicere obligetur.
Quibus eo modo discussis, condendi in puncto secundae propositionis regiae
articuli planum hoc modo posse formari videtur.
De Insurectione.
Stabilita per articulum 8. 1715. plebis contributione in intertentionem
regulatae militiae convertenda quemadmodum securitati Regni pro quovis
ordinarii periculi casu parte ex ista congruere prospectum
quosvis
Regni aemulos constantia ea se pro renata procurandae publicae securitatis
media prompte et alacriter semper decreturos pollicentur, quae et perenni
gentis huius in reges suos zelo et conceptae totius christianitatis de hoc
antemurali expectationi omnino respondeant.
Quia vero summae huius necessitatis varia, eaque multiplex ratio evenire
potest, quae veluti pure eventualis in antecessum debite praevideri nunquam
superesset, pro tali duntaxat casu ad mentem
articuli 44. 1741. convocatis palatino, primate, praelatis, baronibus,
tabula regia, uti et comitatibus ac civitatibus quo frequentiori poterit
numero, semper tamen intra Regnum, de insurrectionis negotio in ordine pure
ad specificum illud periculum id, quod publicae securitatis ratio exposcere
videbitur, iuxta dictamen et ad sensum legum patriarum decerni possit.
Ut vero in insurrectione tanto
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.