Your search found 30289 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 27701-27811:

Status actualis oeconomiae publicae opificiorum et manufacturarum, vectigalis tricesimalis, fundi publici et commercii per Excellentissimum ac illustrissimum dominum Nicolaum Skerlecz de Lomnicza, Ins. Ord. S-ti Stephani Reg. Apost. Equitem, I. Comitatus Zagrabiensis supremum comitem, S. C. R. A. Maiestatis act. intimum status consiliarium, ordinatae regnicolariter deputationis commercialis a-o 1791 et 2-do

alia, quae zona temperata sustinet producta proferre potest; et quia per 4. latitudinis et 8. longitudinis gradus porrigitur, reffertque circiter 4999 quadrata milliaria, varium utique et clima, et solum habere debet. Hac ipsa de causa Hungaria in respectu commerciali bifariam dividi potest; nempe in Septentrionalem et Meridionalem. Septentrionalis Posonio usque extremum Maramarossiensis Comitatus

donatas fuisse comperimus) Bela IIus ut Regnum citius restauret, systema liberarum villarum coepit propagare. Cum systema libertatis huius in eo situm fuerit, quod incolae eiusmodi villarum non tantum de mobili sua substantia, sed de immobilibus etiam fundis plenam disponendi habuerint libertatem, quod a Teloniorum et Naulorum persolutione immunes fuerint, denique quod in Personalibus et realibus

IIus ut Regnum citius restauret, systema liberarum villarum coepit propagare. Cum systema libertatis huius in eo situm fuerit, quod incolae eiusmodi villarum non tantum de mobili sua substantia, sed de immobilibus etiam fundis plenam disponendi habuerint libertatem, quod a Teloniorum et Naulorum persolutione immunes fuerint, denique quod in Personalibus et realibus causis nonnisi coram proprio

mediteraneae vero, qua parte commercium gravabant, sufferebantur 1715. art. 91. Cum Hungaria ex ipsa physici sui situs ratione praecipuam aut in aut per Germanicas Provincias haereditarias Commercii viam habeat, de hoc reserando, deque admittenda Vini, Frumenti, Boum Hungaricorum partim in has invectione, partim per eas eductione, omnium ferme Comitiorum Legislatio se occupavit. Et cum id impositiones, quibus status harum Provinciarum

partim in has invectione, partim per eas eductione, omnium ferme Comitiorum Legislatio se occupavit. Et cum id impositiones, quibus status harum Provinciarum Producta Hungarica condam gravaverant, potissimum morarentur, de harum sublatione identidem actum fuit 1723. art. 119. 1741. art. 27. Sub idem tempus Legislatio Hungarica emendationem etiam Vectigalis Tricesimalis agitabat. Sed de hoc suo Loco ex Instituto agetur.

condam gravaverant, potissimum morarentur, de harum sublatione identidem actum fuit 1723. art. 119. 1741. art. 27. Sub idem tempus Legislatio Hungarica emendationem etiam Vectigalis Tricesimalis agitabat. Sed de hoc suo Loco ex Instituto agetur. Fundi Publici, sine quo sumptuosa Commercialia Instituta suscipi non possunt, conflandi cura Legislationem iam 1681. art. 13. tenuit. Cum Lex haec effectui mancipata non fuisset,

obnoxii sunt, aut novum iterum cum hoc statu tractatum suscipere debent, per quem notabilis plerumque redundantis apriori Tractatus utilitatis pars intercipi solet. Inter ipsos eiusdem Principis imperio obnoxios Populos, si de exitu ad externam, seu mari seu Terrae contiguam Provinciam agitur, cum uni Populo nihil officiat, si alter quo maiorem propriarum mercium copiam ad adsitas sibi exteras Provincias educat, exitus hic per Vectigal plerumque

mari seu Terrae contiguam Provinciam agitur, cum uni Populo nihil officiat, si alter quo maiorem propriarum mercium copiam ad adsitas sibi exteras Provincias educat, exitus hic per Vectigal plerumque facilitari solet, verum si de eductione mercium ad exteras quidem Regiones, sed per intermediam eiusdem Principis Provinciam agatur, iam tum exitus, seu quod intermedia haec Provincia eosdem plane merces producat, seu quod merces eiusmodi ad

intercipit. Croaticum vero Provinciale a continua Bosnia et Servia per Sclavonicum Banale et Carlostadiense Confinium continuo intercluditur. Cum in Statu militari, de natura sui Systematis necessaria commercio Libertas locum habere non possit: cum instituta Militaria varios Mercatorum Speculationibus obices adferre queant: denique cum confinium Carlostadiense iam ipso Vectigalis Systemate

potior non tantum Inductionis, sed etiam evectionis Hungaricae cursus per Tergestum, urbsque haec eam semper relate ad Flumen Littoraleque Hungaricum habebit Politico-Commercialem relationem, quam duo vicina et Aemula Emporia de Natura sua habere consveverunt. §.22. Eiusdem Relatio ad Belgium et Lombardiam Austriacam Lombardiam Austriacam tantum mediate, Belgium e contra e

§.22. Eiusdem Relatio ad Belgium et Lombardiam Austriacam Lombardiam Austriacam tantum mediate, Belgium e contra e Littorali suo per Portum Ostendensem immediate Hungaria contingit. De arctiori inter Ostendam et Littorale tam Germanicum quam et Hungaricum nexu procurando, deque mercium utriusque Indiae quae nunc potissimum per Hamburgum et Francofurtum in Ditiones Austriacas invehuntur, Importatione ad

et Littorale tam Germanicum quam et Hungaricum nexu procurando, deque mercium utriusque Indiae quae nunc potissimum per Hamburgum et Francofurtum in Ditiones Austriacas invehuntur, Importatione ad hoc derivanda, denique de lucrifaciendis, qui Millionem superare feruntur, transportus sumptibus saepius iam Consilia collata fuerunt. Hactenus tamen nulla vel physica immediata Communicatio has inter Provincias et Hungariam ennata est. Pannum

opifices, multi minuti mercatores, quandoque notabiles etiam quaestores. Ipsae fabricae saepe ruri defiguntur, saepe plerique tam cives quam ruricolae plures alimentationis species simul consectantur. Quare dum de statu alimentationis agitur, non in eo res versatur, quales in specie subsistendi modos aut singulus incolarum, aut singula earum classis habeat, sed quae Regni partes? Qua specie agriculturae subsistant? Quae

et Artis omnium trium Regnorum producta augere, et perficere: Ad hanc promovendam postremi duo Imperantes nihil ferme intentati reliquerunt, suscitaverant agrarias societates: Distributis in vernaculis Linguis de cultura singuli, quod aut inducere, aut perficere volebant obiecti Libellis, Populum illuminare conati sunt: edidere idonea ad promovendos varios Oeconomiae Publicae ramos Normalia: Incolarum industriam saepe

ab oneribus Publicis immunitatem, sed Hospitium etiam et 50 iugerum pro seminando Heliotrophio fundum in Dominio Selye eidem gratis concessit; verum ille post unius alteriusve Anni laborem, nescitur quibus de Causis recessit. §.30. Culturae Lini et Canabum. Lino frigidior, Canabibus calidior Regio convenire videtur. Cum

debuit spontanea Incolarum Industria Canabum qualitatem tantisper perficere cum memoratus § 29 Itinerans Mercator has aliis anteponat, et Carinthiacis aequales statuat. Caeterum et de Lino et de Canabibus hinc inde per Regnum, ac de Lino quidem potissimum in Septentrionalibus, de Canabibus vero in Sarossiensi, Bihariensi, Bachiensi et inferioris Sclavoniae Comitatibus iam tantum producitur, ut

Incolarum Industria Canabum qualitatem tantisper perficere cum memoratus § 29 Itinerans Mercator has aliis anteponat, et Carinthiacis aequales statuat. Caeterum et de Lino et de Canabibus hinc inde per Regnum, ac de Lino quidem potissimum in Septentrionalibus, de Canabibus vero in Sarossiensi, Bihariensi, Bachiensi et inferioris Sclavoniae Comitatibus iam tantum producitur, ut et a

Industria Canabum qualitatem tantisper perficere cum memoratus § 29 Itinerans Mercator has aliis anteponat, et Carinthiacis aequales statuat. Caeterum et de Lino et de Canabibus hinc inde per Regnum, ac de Lino quidem potissimum in Septentrionalibus, de Canabibus vero in Sarossiensi, Bihariensi, Bachiensi et inferioris Sclavoniae Comitatibus iam tantum producitur, ut et a proprio producentium usu et a paucarum

Itinerans Mercator has aliis anteponat, et Carinthiacis aequales statuat. Caeterum et de Lino et de Canabibus hinc inde per Regnum, ac de Lino quidem potissimum in Septentrionalibus, de Canabibus vero in Sarossiensi, Bihariensi, Bachiensi et inferioris Sclavoniae Comitatibus iam tantum producitur, ut et a proprio producentium usu et a paucarum quas adhuc Regnum numerat Textrinarum necessitate

Regni partem, quae dum minor adhuc esset Populatio Sylvis plane redundabat. In priori Plaga necdum Incolarum Industria evigilavit, necdum illi periculum fecere, quas Lignorum species gleba illa patiatur, necdum de aliquo Lignorum Surrogato exquirendo curam susceperunt, licet torfa, quae nihil aliud est, quam inflammabile crassiorum radicum agregatum plerumque in locis paludinosis, quibus

ulteriori Lignorum deffectui per Implantationem Salicum subvenire, Industriam hanc non modo confirmare, sed ultro etiam propagare Augusta Maria Theresia iam inde ab Anno 1755. non intermisit, iussit illa editos de recta arbores has plantandi Norma Libellos in Vernaculo Idiomate vulgari, de progressu vero implantationis huius Annuas sibi relationes submitti imperavit, patuit e relationibus his multa Centena Salicum millia

hanc non modo confirmare, sed ultro etiam propagare Augusta Maria Theresia iam inde ab Anno 1755. non intermisit, iussit illa editos de recta arbores has plantandi Norma Libellos in Vernaculo Idiomate vulgari, de progressu vero implantationis huius Annuas sibi relationes submitti imperavit, patuit e relationibus his multa Centena Salicum millia aliquot Annorum Spatio per Regnum reipsa plantata fuissse, verum nec id adhuc

exteras Provincias efferri coepit. Antea, quia nulla fuit inter emptores Concurrentia, Tabaca Hungarica exili admodum pretio veniebat, et tamen ut vel hoc pretio Viennam distrahi posset, Cultores de bona eius qualitate Solliciti esse cogebantur. Intercepta Americanae Tabacae importatione, cum plures ad semel Emptores comparuissent, quam erant Producentes, pretium Tabacae Hungaricae

Tabacae Hungaricae uno ictu notabiliter increvit. Praesens haec Lucri occasio, parte ex una Cultorum numerum continuo provexit, parte vero ex alia, aviditatem eorum ita excitavit, ut quo quantitatem eius augeant de ipsis iam consvetis Culturae Regulis remiserint. Pondus vero eius variis, saepe minus iustis artibus augere studuerint. Inde evenit, ut nec Spuria foliaa, quae legitimorum vim enervant, nec Cacumina Plantae

vero cum Tabaca Hungarica Commercium eidem interdicatur, identidem supplicabat: indicabat specificos Culturae Defectus ut hi sufferantur, irremisse adurgebat, et quo id facilius obtineat, excusos Vernaculis Linguis de optima Tabacam colendi ratione Libellos vulgabat. Distribuebat semen Americum et Levantinum: aliquas plane e Turcia familias Levantinam Tabacam colendi peritas, educi procuravit.

ferme sit productum, tamen nonnisi Anno 1765. coli caepit: et tunc quoque non privata Industria, sed vere materna Augustae Mariae Theresiae Sollicitudo Culturam eius excitavit. Si de aliquo Producto naturalisando, propagandaque eius Cultura genuina via inita est, hanc certe quoad Sericum attestata Augusta inivit. Constituit illa Eszekini in Cuius peripheria aliquot a Relictis adhuc per Turcas moris,

statuit, semen Bombicum principio gratis distribui curavit: Personale directionis huius Culturae pro ratione Crescentis manipulationis auxit, et Congruis ex Aerario suo Stipendiis donavit: vulgatis in vernaculis Linguis de optima Productum hoc colendi ratione Libellis, necessarias hac de Re notitias communes reddi voluit: qui se in hoc Industriae genere distinxerant, gratialibus nummis, imo Caracteribus etiam exornavit: filatoria erexit:

Personale directionis huius Culturae pro ratione Crescentis manipulationis auxit, et Congruis ex Aerario suo Stipendiis donavit: vulgatis in vernaculis Linguis de optima Productum hoc colendi ratione Libellis, necessarias hac de Re notitias communes reddi voluit: qui se in hoc Industriae genere distinxerant, gratialibus nummis, imo Caracteribus etiam exornavit: filatoria erexit: omniaque haec Regiis unice Sumptibus perfecit.

non potuerit; inde factum est, ut cum Cultura haec langueret, errores vero, qui languorem hunc produxerant a paucis adverterentur, ipsum Institutum tanquam inutile damnatum fuerit, sicque languor sinistram hanc de cultura opinionem, opinio e converso haec maiorem adhuc in Cultura hac languorem reciproce produxerit. In particulari damnosa Deglomerationis methodus.

remaneant. Omnes hi sustinebant Solenghianam, Mazuratianae vero methodo adversabantur: atque ita factum est, ut licet altefatus Augustus posteriori continuo institerint, licet in ipsa finali, de Producto hoc sibi submittenda Tabella Sericum iuxta veterem Normam deglomeratum, ab eo quod iuxta novam elaboratum est, per distinctas rubricas discerni iusserit, methodus tamen haec vix adhuc aliquot in Locis

demum effecerunt, ut paucae admodum Iurisdictiones supersunt in quibus Industria haec adhuc se sustineat; ut productio Serici adminus in dimidio deciderit ab ea quantitate, quam ante hanc Epocham efficiebat, et ut de crudo exotico Serico iuxta Diametrum ultimi Decenii quotannis pro 78717. florenorum in Regnum invehatur. Decennium hoc nos ab Anno 1775. usque 1786. inclusive formare debuimus, quia posteriores tabellae ad

plantis praeparari possit. E contra Tinctores Pesthienses affirmant, flavum quidem bonae qualitatis colorem e Domesticis plantis exprimi posse, rubrum tamen et nigrum requisito Splendore destitui. Aliae Iurisdictiones hac de re non retulerunt, neque id debite adhuc indagatum fuit: quae Plantae cuius qualitatis Colorem dent? Qualiter in praesens in earum praeparatione procedatur, et an non haec emendari possit? An non eaedem Plantae, quae nunc in

Sortis Colores dare possunt? Cum praestantia Coloris pretium artefacti notabiliter augeat, Publici plurimum interesse videtur, ut haec omnia determinentur. Edidit quidem Drigenti Alba regalensis physicus Tractatum de Coloribus, qui e gentilitiis, seu mineralis seu vegetabilis Regni Productio praeparari possunt, verum author hic, qui se chymiae potissimum impendebat, circa producta Regni mineralis utplurimum versatur. Plantarum totius

colere coepit. Verum Cultura haec vix ultra triennium perduravit, cum tamen nullae tum hac in re fuerint Publicae Administrationis partes, quali Industria illa excitata fuerit? Quem habuerit singulo Anno successum? Quibus de Causis interciderit? Non constat. Oriza perinde exoticum usque ad recentiora tempora pro Hungaria Productum fuit, susceperunt non multos ante Anno eius in Banatu Culturam nonnuli Itali, iamque

contineri, foenoque interteneri debeant, Oves tamen hae optimo cum successu illic alebantur. Ut earum Species sensim per Regnum propagetur, superfluos arietes privatis, qui Species ovium suarum emendare voluerunt divendi; de modo autem, quo id perfici possit, excusos vernaculis Linguis Libellos vulgari eadem Augusta imperavit. His mediis Industria eo sensim profecit, ut illi, qui arietes eiusmodi comparaverant, praescriptumque cum iis procedendi

accepta Hungaria exstant adhuc Complura Latifundia, in quibus ita copiosa armenta aluntur, ut vires Proprietariorum plerumque excedat, necessaria in hyeme, pro tanto Animalium Numero Stabula erigere, eademque de manu ut dicimus per hoc tempus pabulare. Greges proinde hi, ipsam etiam hyemem in Praediis sub Dio exigere, et composito illic in cumulos foeno se sustentare debent. Et tamen in ipsis

nobilissima Boum Species, et tantus eorum numerus procreatur, ut externum activum Commercium his potissimum sustineatur. Vaccae quanquam paris cum Bobus ellegantiae, a copia Lactis non commendantur, quo fit ut de Butyro et Caseo non ea quantitas in Hungaria producatur, quae ab ingenti in tam vasto Regno Vaccarum numero merito exspectari posset. Verum hac quoque in re Industria iam ita evigilavit, ut pro allodialibus non

Rhedarum usus apud Nobilitatem invaluit, nonnulli proprietarii grandiores exteros Admissarios adhibere, et in Locum vagae equorum procreationis domesticum et regulare, quod de manu appellare solemus, Caballarum Admissionis Institutum consecari coeperunt. Verum industriam hanc adeo pauci exercebant, ut ne Domesticae quidem Nobilitatis Currus altioris Staturae equis inde

vero id reputetur, ubi artefacta tantum all'Ingrosso distrahuntur. §.42. Actualis Status Opificiorum. Si praestitae de his Obiectis Iurisdictionum Relationes ad has Ideas exactae fuissent, pronum foret actualem Obiectorum horum Statum adaequate adumbrare. Nunc cum recentiores et de Opificiis et de Fabricis relationes desiderentur: cum in iis

§.42. Actualis Status Opificiorum. Si praestitae de his Obiectis Iurisdictionum Relationes ad has Ideas exactae fuissent, pronum foret actualem Obiectorum horum Statum adaequate adumbrare. Nunc cum recentiores et de Opificiis et de Fabricis relationes desiderentur: cum in iis etiam, quae exstant, Singulares manufacturistae, cum Fabricis confundantur: cum ad Complures Tabellae rubricas, in Relationibus non satis determinate respondeatur:

Status Opificiorum. Si praestitae de his Obiectis Iurisdictionum Relationes ad has Ideas exactae fuissent, pronum foret actualem Obiectorum horum Statum adaequate adumbrare. Nunc cum recentiores et de Opificiis et de Fabricis relationes desiderentur: cum in iis etiam, quae exstant, Singulares manufacturistae, cum Fabricis confundantur: cum ad Complures Tabellae rubricas, in Relationibus non satis determinate respondeatur: denique cum

denique cum nullo Anno omnes omnium Iurisdictionum relationes confluxerint, Deputatio etiam haec, actualem Obiectorum horum Statum, nonnisi inadaequate exhibere potest. Maxime completa Opificum Tabella est de Anno 1777. quae in pleno centum Opificum Species exhibet; sed his immixti sunt etiam tales, qui Classem manufacturistarum stricte subeunt; vel uti Pannifices, Tectores aliique. Exhibet illa Magistrorum numerum in 13934.,

Adminicula quoad eiusmodi Artefacta v.g. Arculariorum opera habeant, quae Hungarici habere non possunt: Caristiam e contra Viennensem in victu et habitatione, Publicaque onera in Calculum revocare oportet. Deinde nec hoc de omnibus, quae Vienna adferri solent, artefactis statuere licet. Cerdones enim, Pileatores, pluresque alii ipsam primam artefacti sui materiam Domi leviori habent, et tamen elaborata sua plerumque Cariori aestimant, quam

ut Singulis Ceharum Congressibus Magistratualis Persona intersit, adhuc satis obviatum est. §.43. Inadaequatae licet Iurisdictionum Relationes, necessariam Legislationi de Statu Fabricarum notitiam dare possunt. Fabrica, eo quo §.40 definito est Sensu Sumpta, aut nulla, aut Certe paucae adhuc in Hungaria extant. Nihil itaque obstat, quominus

aut nulla, aut Certe paucae adhuc in Hungaria extant. Nihil itaque obstat, quominus manufacturae et fabricae promiscue pertractentur. Verum harum quoque Status nonnisi inadequate exhiberi potest. Postremae enim, quae exstant de Anno 1787 et 1788. Relationes, adeo incompletae sunt ut complures Fabricas ex iis exmissas esse, aliquas vero, quas iam desertae sunt, adhuc memorari privata etiam notitia constet. Ita nulla illic Typographia,

et Coctura Salis Nittri Posonii una tantum exprimitur, quarum tamen plures in Regno numerari palam notum est. Ita Tinctores tantum tres iique in Comitatu Thurocziensi specificantur, ubi tamen de solo Indigho * * * ut iam dictum est, de Reliquis autem Coloribus * * * annue infertur, haec autem Colorum quantitas, subtracta etiam, ea, quam pictores assummunt quantitate, plures utique quam tres Tinctores occupare debet:

Posonii una tantum exprimitur, quarum tamen plures in Regno numerari palam notum est. Ita Tinctores tantum tres iique in Comitatu Thurocziensi specificantur, ubi tamen de solo Indigho * * * ut iam dictum est, de Reliquis autem Coloribus * * * annue infertur, haec autem Colorum quantitas, subtracta etiam, ea, quam pictores assummunt quantitate, plures utique quam tres Tinctores occupare debet: vicissim Pannificia

ab eo inde tempore aliquae Fabricae deseri, aliae vicissim exurgere potuerunt. Vel inadequatae tamen hae, quas Relationes illae praebent Notitiae, si cum Tabellis Commercialibus combinentur, ad necessariam pro Legislatione de Statu Fabricarum Cognitionem sufficere possunt, neque enim huius interest Omnia minutim nosse sufficit, si Status eorum Fabricatorum cognoscatur, quorum maximus est in Regno usus, et pro quibus maxima vis pecuniae

praeparationem. Denique 4o ad metallistica elaborata. §.44. Actualis Status Linearum, Lanearum et Gozypeacearum Fabricarum. De Communi Tela, quantum ferme Domestica necessitas exigit, Plebs ipsa fabricare solet. De nobiliori e Converso sed adhuc cruda tela aliisque Lineis fabricatis pro 1.042,046 florenis iuxta ultimum Diametrum

§.44. Actualis Status Linearum, Lanearum et Gozypeacearum Fabricarum. De Communi Tela, quantum ferme Domestica necessitas exigit, Plebs ipsa fabricare solet. De nobiliori e Converso sed adhuc cruda tela aliisque Lineis fabricatis pro 1.042,046 florenis iuxta ultimum Diametrum quotannis invehitur. Coepit tamen iam huius intuitu Domestica Industria in Septentrionalibus

Et tamen fide dictarum Relationum, non nisi 3 eiusmodi Fabricae in Regno reperiuntur: nempe in Nittriensi Comitatu possessione Salsin, et Posoniensi Possessione Deveny et Cseklész de postrema, an adhuc vel exstant dubitare licet. §.45. Actualis Status Filaturae seu Neturae. Omnes hae seu Lineae seu Laneae seu

post occularem probam Magistratus Relatione apparet) Anno 1787 talem, nescitur tamen, an ad Anglicanum, vel vero alium Mechanismum Constructam Machinam Posonii excitavit, ope cuius una Persona de crassiori filatura 6, de mediocri 4, de subtiliori vero filatura 2,5 Libras diei Spatio producere potuit. Recentissime attulit Zelosus Patriae Civis, modulum ipsius Anglicanae Machinae, spesque est, ut eadem

Magistratus Relatione apparet) Anno 1787 talem, nescitur tamen, an ad Anglicanum, vel vero alium Mechanismum Constructam Machinam Posonii excitavit, ope cuius una Persona de crassiori filatura 6, de mediocri 4, de subtiliori vero filatura 2,5 Libras diei Spatio producere potuit. Recentissime attulit Zelosus Patriae Civis, modulum ipsius Anglicanae Machinae, spesque est, ut eadem proximius etiam in Natura

Relatione apparet) Anno 1787 talem, nescitur tamen, an ad Anglicanum, vel vero alium Mechanismum Constructam Machinam Posonii excitavit, ope cuius una Persona de crassiori filatura 6, de mediocri 4, de subtiliori vero filatura 2,5 Libras diei Spatio producere potuit. Recentissime attulit Zelosus Patriae Civis, modulum ipsius Anglicanae Machinae, spesque est, ut eadem proximius etiam in Natura erigatur. Si

Hungaria capacia defilandis 122 Centenariis Filatoria: verum in Constructionem Cameralis Budensis, tanti deffectus irrepserunt, ut sub repetitis reparationibus plus ferme vacaverit, quod opus exercuit. Magna etiam adhuc fuit de Serico tantum deglomerato priorum Annorum remanentia. Productio Anni 1785i et forte etiam 1786i et 1787, capacitatem Omnium filatorium multis Centenariis superavit: ipse ille licet exter Mercator, cui Camera residuam a

Mercator, cui Camera residuam a necessitatibus paucorum, quos Regnum numerat, fabricantium serici quantitatem cedere debuit, hanc cum nullum adhuc alibi exstaret, in Hungaricis Filatoriis debuit defilare, sicque remanentiae de Anno in Annum cumulabantur. Circumstantia haec ansam praebuit Speculationi illi ut ad Computum Serici Hungarici (Germanicae enim Provinciae nullum ferme producunt) novum Viennae Filatorium sit erectum. Ita

plurima est Laboris adeoque merendi Laboris occasio suapte consectantur. Apparet itaque quod Fabricae Sericeae Filatoriorum Loca Suapte consectentur et Suapte si unquam Defilatoriae Lini, Lanae et Gozzipii Machinae de quibus §o 45o mentio facta est, invaluerint, cessante manuali filatura, idem effectus etiam quoad horum Productorum Fabricas Suapte consequetur. Caeterum Regnum quod Sericum producit, si vicinarum sibi Regionum Clima

vicinae Austriae aliquas earum detulit. Si tota, quam illae producunt elaboratorum Summa, in reflexionem summatur, haec adeo exigua est, ut impedire non potuerit, ne Luxus Articulorum horum Inductionem inde ab aliquo tempore de Anno in Annum maiorem efficiat. Nam iuxta Diametrum ultimi Decennii pro Sericeis et Semi Sericeis materiis 585443. floreni quotannis evehuntur. Causa lenti huius Sericearum Fabricarum progressus partim 33o partim Superiori

Igloviae tres. Qui malleatum iam ferrum in varias utensilium formas elaborat plures quidem sparsim per Regnum Opifices dari constat, formalis tamen ferreorum Instrumentorum Fabrica in Relationibus nulla memoratur. Quo fit, ut de ferreis fabricatis pro 27388 florenis quotannis inferatur. Sed quod mirum quando de ipso crudo ferro in Hungaria adeo parum producitur ut de hoc articulo pro 121.919 florenis quotannis invehatur.

quidem sparsim per Regnum Opifices dari constat, formalis tamen ferreorum Instrumentorum Fabrica in Relationibus nulla memoratur. Quo fit, ut de ferreis fabricatis pro 27388 florenis quotannis inferatur. Sed quod mirum quando de ipso crudo ferro in Hungaria adeo parum producitur ut de hoc articulo pro 121.919 florenis quotannis invehatur. Formalis Cupreorum Artefactorum Fabricantis Relationes de Anno

Instrumentorum Fabrica in Relationibus nulla memoratur. Quo fit, ut de ferreis fabricatis pro 27388 florenis quotannis inferatur. Sed quod mirum quando de ipso crudo ferro in Hungaria adeo parum producitur ut de hoc articulo pro 121.919 florenis quotannis invehatur. Formalis Cupreorum Artefactorum Fabricantis Relationes de Anno 1788. unius tantum Budae meminere, qui variam Turcis familiarem

Sed quod mirum quando de ipso crudo ferro in Hungaria adeo parum producitur ut de hoc articulo pro 121.919 florenis quotannis invehatur. Formalis Cupreorum Artefactorum Fabricantis Relationes de Anno 1788. unius tantum Budae meminere, qui variam Turcis familiarem Supellectilem conficiebat, et ideo officinam suam nomine Orientalis Fabricae insignavit. Verum unius tantum Magistri cum uno

titulo Fabricae venire non potest. Imo an non exortum hoc Anno Turcicum Bellum huius etiam Fabricantis industriam interceperit? Ex actis elici non potest, constat tamen ex commercialibus Tabellis, quod iuxta ultimum Diametrum de cupreis artefactis quotannis 21232 florenis plus educatur, quam invehitur. Haec est itaque unica artefactorum Species, respectu cuius Hungaria in Activo versatur, et hoc emolumentum non Fabricae, sed copiosi

magno et saepe irrito Conatu sibi primo procurare debet. Omnia hoc sponte sua evenire solent. Quid? Si veterem Fabricantem prava insuper rivalitas invadat: si meliores novelli Sodales avocet, si emptores sparsa de imperfectione artefactorum eius sinistra opinione avertat, si denique quod effroenis passio quandoque suggerere solet, minus intrinseco valore pretium propriis mercibus pro aliquo tempore statuat tantum ut

Reges principio statim Constitutorum Regnorum adoptarint. Verum certo Tributi huius Quotta tarde admodum defixa fuit. In prima temporum obscuritate, extorquebatur a Mercatoribus arbitraria aeris summa: postea de quotta dependendi Tributi, cum iis transigi coepit: id quod in Turcia relate ad Domesticos (cum exteris enim Quaestoribus Secundum Commerciales Tractatus proceditur) hodiedum usu venit, serius a Curru tantum mercibus onerato

Cum haec usque subsequa 1659. Comitia Laborem non peregisset, urgebatur ille per 61. eorundem Comitiorum Articulum, Opere nec erga hanc quidem Legem peracto, Correctio Vectigalis Regii 1681. articulo 44. §. 3. de novo decreta fuit. Adhaesit tamen Labor iste usque 1715. quo per Articulum 91. Tabulae Regiae deferebatur. Cum nec haec Laborem perfecisset Anno 1720. Provincia haec erecto eotum Consilio per Articulum 2. concredita, una

5. Systema Vectigalis Hungarici 1754i §.53. Vectigal Tricesimale 1754i Nimirum dupplex olim contraria Opinio viguit, una eorum, qui Aerarium principis procurabant, et hi tantum de proventu Regio decessurum arbitrabantur, quantum alicui mercede consveto 5 a 100 Portorio detractum fuerit: alia Populi, qui Commercium eo magis promovendum esse existimavit, quo minora Portoria fuerint constituta. Utrumque

in Hungaria difficilem admodum effecit. Systema Vectigalis Germanici 1775i §. 55. Vectigal Germanicum de Anno 1775o Omnia haec Commerciale Consilium uno ictu neque per Systematicum Vectigal, sed sensim per Successivas Ordinationes, et quasi vadum tentando induxit. Interea Hungaricum 1754i Vectigal, qua parte

recesserit, ut potius eo iam conatus suos extenderit, ne Fabricae prorsus in Hungaria exurgere possint. Perstabat enim adhuc pro Hungaria elevatum per idem Consilium contra Dispositionem Vectigalis Hungarici de Anno 1754o ad 30 florenos de omnibus promiscue exoticis mercibus Portorium. Itaque Germanus Quaestor merces illas quas Vectigal hoc ad 20 florenos reduxerat, decem, quas vero illud ad 10 restrinxerat

conatus suos extenderit, ne Fabricae prorsus in Hungaria exurgere possint. Perstabat enim adhuc pro Hungaria elevatum per idem Consilium contra Dispositionem Vectigalis Hungarici de Anno 1754o ad 30 florenos de omnibus promiscue exoticis mercibus Portorium. Itaque Germanus Quaestor merces illas quas Vectigal hoc ad 20 florenos reduxerat, decem, quas vero illud ad 10 restrinxerat 20

per Omnes Hungaricas Tricessimas Libere dimitti debeant, et hoc demum Institutum omne cum exoticis, quas Hungaria consummebat mercibus, Commercium, Quaestoribus Depositorialium harum Civitatum, quasi de manu tradidit, habitans enim in tali Depositoriali Civitate Germanus Quaestor et advenientibus mercibus inspicere et manipulationem Tricesimalem subire, et Portorium commode persolvere poterat: Hungarus e contra,

ab eo, si quid reipsa vendidit, exigebatur. Cum eadem occasione novum pro Hungaria Vectigal elaboratum non fuerit, omnes hi favores Germanicis tantum Quaestoribus in Beneficium cessere, Hungari stante adhuc veteri de 1754i Vectigali, nullo eatenus reciproco gaudere poterunt. Caeterum illa Cinerum Clavellatorum, Gallarum Quercinarum, et Pellium Leporinarum eductionis ad extra

Vectigalis elaborationem Consilium Commerciale iam Anno 1769. proposuerat: consederat eodem Anno 30a Decembris super eius proiecto Consilium Littorale et Camera Hungarica. Verum cum basis totius huius Proiecti in inducendo de quo paulo ante dictum est, Naturalisationis Proiecto fundata fuerit huic vero Dicasteria Hungarica non potuerint assentiri, Opus hoc usque tempus reincorporati Littoralis Croatici, defixique Flumine Gubernii

omnino gaudent ita, ut si Polonus Animalia per Galliciam in Hungariam depellat, illic tantum transituale, in Hungaria vero Inductionale, seu Consumptionale Portorium deponat, Beneficium hoc Polonis ea potissimum de Causa Concessum est, quod secus facile aliam, cum detrimento Monarchiae distractionis Animalium suorum viam inire possent, id quod Turca haud facile praestare potest. Caeterum Tariffa haec stabilitum Anno 1754.

fuit, in hoc Vectigali stabiliatur, hocque nomine rubrica haec quartam columnam acceperit. Transitus Portorium tunc Locum habet, dum Animalia Hungarica per aliquam Haereditario-Germanicam Provinciam ad exteram Regionem de pelluntur, estque adeo elevatum, utsi Quaestor Hungarus animal cornutum 1ae Classis immediate ad exteras oras deducat, titulo exitus nonnisi 1 Rf. 30 xr. dependat. Si vero illud per aliquam Germanicam Provinciam

Artefacta Hungarica praeterea, quae in adnexa sub Numero 11o Consignatione continentur, si in Germanicas Provincias invehantur, adhuc pro semiexoticis tractantur: adhuc dimidium exotici Portorii, aut si sint de specie positarum extra Quaestum mercium, eius sextam dependere debent. Ubi e contra Germanica Artefacta dum Hungariam intrant, nulli prorsus, ut supra apparuit Consumptionali Portorium subiacent, imo horum

transitus impedimenta ponere in mentem venit, qualia evehendo per Austriam in exteras Provincias Vino Hungarico ponuntur. Nam dudum nemini licuit illud per Austriam transvehere, nisi una tantum de Austriaco Vino eduxerit; aggravium hoc subinde quidem cessavit, stat tamen adhuc illa cuius in inductione meminimus pressio, quod illud beneficio Danubii ne quidem in exteras Provincias per Austriam transvehere

Vectigali Aestimatio Optimae Species Panni, pro Cynosura emetiendi pro omnibus inferioribus Speciebus Portorii assumpta fuit. Anno quidem 1789. edita fuit norma tam Turcicas, quam alias quasvis res aestimandi. An tamen nihil de eadem postea mutatum sit? Anne illa in Vectigali 1784. et 1788. observata fuit? Per eam, qua hactenus negotia haec tractabantur secreti religionem comperire non licuit. Et hic fuit Negotii Vectigalis ad praesens usque

Capronczam directe Canisam duceretur. Verum Varasdinum usque, imo usque Prelok Possessionem Comitatus Szaladiensis via iam ad Sollidum Statum Collocata est. Per Crisium et Capronczam maxima eius pars de novo primum restaurari, et Dravo ad Dernye in Statu militari Sumptuosus Pons iniici deberet. Canisa usque Tapolczam nullae adhuc viae instauratae, nec hinc usque Pestinum totus Tractus absolutus est. Pestino ipso

debeant; nationalem tamen navigationem vix adhuc aliquam habet. Anno 1784. nonnisi 30 Naves domesticas numeravit, et hae nonnisi pondus a 100 usque 300 toleratum sustinebant, et earum maximae vix 20 Nautas occupabant. De Segnia et Carlobagho quae ad militarem Iurisdictionem pertinent quot naves habeant? Statui non potest. Portus tamen hos pauciores adhuc numerari, tuto affirmare licet. Ipsae paucae hae Naves

Canalem praebet, habet tamen diversa adhuc Navigationis impedimenta, neque enim omnia eius Littora adhuc a Sylvis repurgata sunt, quo fit, ut licet eius alveus a truncis iam Saepius repurgatus sit, novi tamen eidem de tempore in tempus illabantur, qui impeditam faciunt navigationem. Quibusdam in Locis in nimium multos ramos abit, nimis multas insulas efficit id quod minus profundam tempore siccitatis aquam in principali Canali

magis etiam Sumptuosam reddunt navigationem, nec desunt scopuli arenosi, ad quos imperitus Navarchus Navem facile allidere potest, nec omnes adhuc molae ad innoxium Navigationi situm sunt collocatae. Et haec de Navigatione Secunda, quod ad versam attinet, Danubius Zemlino usque Földvarinum rippas ita demissas habet, ut eas omnis exundatio transcendat, et ideo nulla etiam toto hoc tractu

pro Navigatione per Mare Nigrum principio statim destinabatur. Et ideo superatis summa difficultate Colapis et Savi angustiis, utprimum Constantinopolim pertigit, ibidem etiam divendita fuit. Alia Comitis Theodori de Batthyan aliquot Secundo et adverso Danubio Navigationes peregit, exstatque etiamnum, neque tamen continuo Commercii usui deseruit; neque eiusmodi Nautis semper provisa est, qua debitum velorum usum facere sciant. Ipsae hae

tantum Spatii conficias, quantum terrestri itinere unius horae intervallo peragi potest. Ut et itineris compendium et fluvio celerrior tantisper defluxus procuretur, quod gyros hos transectare expediat, suapte apparet; haec de Secunda; quod adversam Navigationem attinet, haec iam Szegedini terminatur. Nempe hucusque durant viae repulsuales, sed nec hae ad eum adhuc Statum Collocatae sunt, ut Naves equis ubique attrahi possint:

quam magno Danubio navigabatur. Verum ramus hic seu per solitas aquarum vicissitudines, seu per susceptos praepostere Posonii aliquos labores Hydraulicos iam Anno 1780. Sabulo repleri coepit. Agitata fuere continuo de adferendo malo huic remedio, consilia: exmissi saepius Hydraulae, discussa, quae illi proposuerant Plana, operi ipsi manus identidem, sed semper incassum admota fuit. Seu Planorum vitio, seu ob non adhibitam ad

intra Carlostadium et Brodium in Canalem reducendus. Proiectatum fuit etiam identidem ut Colapis Carlostadio usque Brod Opem Cataractarum navigabilis efficiatur. Comes Theodorus de Battyan operi huic praelucere voluit, dum prominentia ad Ozail Saxa primum pulveribus pyriis disrumpere, dein coarctato per artificiales rippas fluminis alveo aquam elevare gravibus sane sumptibus tentavit, verum

Notitiae hae poterunt Hydraulicae Commissioni, quae generale Navigationis et exsiccationis Palludum Systema elaboratura est, deservire. De Pallude Alba paucisque aliis quae in Banatu adhuc supersunt stagnis exsiccandis proiecta saepius proposita, formata Plana, Schaemata Sumptuum elaborata: nunquam tamen operi manus admota fuit.

9. Status Actualis Commercii §.79. Mechanicus Commercii Cursus, Ordinarie per sic dictas Scalas procedit. Quis sit Commercii Hungarici Status multa quidem in §phis ubi de Fabricarum Statu, de Vectigalis Systemate, et de viarum Navigationisque Obiecto agebatur, iam praemissa sunt, ut tamen completa huius etiam obiecti Idaea efficiatur, explanandum restat: quis sit mechanicus eius

§.79. Mechanicus Commercii Cursus, Ordinarie per sic dictas Scalas procedit. Quis sit Commercii Hungarici Status multa quidem in §phis ubi de Fabricarum Statu, de Vectigalis Systemate, et de viarum Navigationisque Obiecto agebatur, iam praemissa sunt, ut tamen completa huius etiam obiecti Idaea efficiatur, explanandum restat: quis sit mechanicus eius cursus? Id est ad

§.79. Mechanicus Commercii Cursus, Ordinarie per sic dictas Scalas procedit. Quis sit Commercii Hungarici Status multa quidem in §phis ubi de Fabricarum Statu, de Vectigalis Systemate, et de viarum Navigationisque Obiecto agebatur, iam praemissa sunt, ut tamen completa huius etiam obiecti Idaea efficiatur, explanandum restat: quis sit mechanicus eius cursus? Id est ad quae Emporia? Per quas Scalas

tamen progressivus hic Commercii per Scalas Cursus ita fixus et regulatus est, ut non aliam saepe accipiat Directionem. Quandoque unus Commercii Articulus non Pesthini, sed alibi sibi Centrum figit, prouti id de frumento mox videbimus, saepe etiam primarii Quaestores Domestica Producta, veluti sunt Lana, Tabaca Cineres clavellati, Galla Quercina, pelles Leporinae, et aliorum Animalium Cutes non a

possunt. Iam vero pauci adhuc sunt tantas facultatum Quaestores, qui necessariam pro notabiliori eiusmodi mercium provisione Summam in parata semper persolvere possint. Verum sunt Viennae primarii Mercatores, qui completa de Singula Germanicorum Fabricatorum Specie Depositoria tenent, et vulgo Niederläger appellantur; qui cum peccunia abundent, primariis etiam Hungaris Quaestoribus notabilem mercium quantitatem erga

plenê tamen depuratum semper evehi posse expertus in hac Linea Mercator Susani affirmat. Aliae frumenti Species id minus adhuc tollerare possunt. Et ideo Littorale Hungaricum, Ordinariis annis de exotico Turcico Tritico pro 300is circiter millibus consummare solet. Quodsi Navigatio per Mare Nigrum Consistentiam acciperet, forte Stabilior in Turcicos, ac praesertim Moscoviticos Portus frumenti evectio hac via posset

coepit. Infertur quidem etiam Austriae non obstantibus quae §.64. recensuimus Impedimentis aliqua Vini Hungarici quantitas, imo forte pars etiam aliqua eius ultro in Imperium effertur. Verum de Austriaco Vino vicissim circiter pro m/500 quotannis Hungariae importari solet. In Styriam et Carnioliam nisi sterilis sit alicuius anni procreatio, vix aliquid de

de Austriaco Vino vicissim circiter pro m/500 quotannis Hungariae importari solet. In Styriam et Carnioliam nisi sterilis sit alicuius anni procreatio, vix aliquid de Hungarico et Croatico Vino infertur, licet enim eius invectio per Vectigal prohibita non sit. Status tamen Provinciarum aliis viis id impetrare sciunt, ut illa de facto impediatur. In illam, quae Hungariae vicinior est

nisi sterilis sit alicuius anni procreatio, vix aliquid de Hungarico et Croatico Vino infertur, licet enim eius invectio per Vectigal prohibita non sit. Status tamen Provinciarum aliis viis id impetrare sciunt, ut illa de facto impediatur. In illam, quae Hungariae vicinior est Transylvaniae partem etiam aliqua Vini Hungarici quantitas infertur, ulterior Valachio et Moldavico vino providetur. Ipse Generalatus Carlostadiensis

§.86. Reliqui Articuli e quibus aut in quas Provincias praecipue in vel evehantur. Ad haec emporia per has Scalas partim exterae merces Regno universim invehuntur, partim vero praecipua Regni Producta exportantur. De reliqui Commercii articulis sat esse videtur, si exponamus qui? E quibus Provinciis (ipsos enim passus Commerciales Ingressus Stationes alioquin indicant) Hungariae inferantur? Qui vero vicissim? In quas

videtur, si exponamus qui? E quibus Provinciis (ipsos enim passus Commerciales Ingressus Stationes alioquin indicant) Hungariae inferantur? Qui vero vicissim? In quas Provincias e Hungaria evehantur? Neque hoc de omni minuto articulo praestare interest, sufficit, si notabiliores recenseantur, cum iidem articuli et pluribus Provinciis invehantur, et vicissim in plures evehantur, ad vitandam taediosam repetitionem sat esse videtur, si

Coriaceae et Pellicatoriae Fabricae in Austria, Laneae in Moravia, Lineae in Silesia, Gozypiaceae maxime in Styria effloruerint. Naturalis itaque sequela est, quod de singula hac artefactorum specie maxima quantitas ê respectiva Provincia Hungariae invehatur, et vicissim plurima necessariorum ad singulam Fabricae Speciem Crudorum materialium pars e Hungaria ad concernentem Provinciam

Semisericae materiae, et Coriacea fabricata Hungariae invehantur, sicut vicissim plurimae pelles Leporinae Cutes Animalium et gallae Quercinae eo solent exportari. Eadem de causa a Moravia maxima Panni Laneorumque fabricatorum vis Hungariae infertur, e contra plurima Lanae Hungaricae, et Cinerum clavellatorum in eam quantitas exportatur.

subtiliores aliaque manufacta, quae Baro Tomavindi in Proiecto suo specifice designavit. E reliquis Turcicis Provinciis per privatos in Confiniis Croaticis passus quae merces in et educantur, iam supra §.57. ubi de concessis Generalatui Carlostadiensi favoribus agebatur, ostendimus. Verum Commercium hoc cum ferme in Victualibus subsistat, vix aliquam meretur attentionem. Illud, quod ad Zemlinum exercetur (per

fabricata in Possessione Szusicza et exigua Saevi quantitas. Quodsi tamen omnes indiscriminatim merces simul summantur, adhuc respectu Littoralis huius in passivo versamur idque Anno 1784. de quo ultimae Guberniales Tabellae haberi poterant, etulit 346.608 florenorum Importatio enim etulit 1.300.280, Exportatio vero non nisi 1.053.672 florenorum. In Tricesimalibus Tabellis In et Eductio

Fundus seu Cassa Publica pro ratione variarum, quae statui incumbunt necessitatum varias etiam recipit Destinationes. Maiores nostri continuis fermê bellis impliciti omnes suas de creando fundo Publico curas ad necessitates Bellicas direxerunt. Hunc in finem iam sub Zigismundo constituerant, ut dependendum a Domesticis Mercatoribus Tricesimale Portorium pro conflando ad

Assenserat Augusta Maria Theresia primo Postulato ea Lege, ut Status innocentem pro Securitate eius, quod Dicasteria ex obvenientia illorum 15 denariorum exacte solvenda sint, fundum remonstrent. Verum Status de eo Solliciti, ne forte ex insufficientia Fundi huius, Plebem novo oneri involvant, a postulato hoc ultro recesserunt. Quoad Secundum monuit Status Altefata Augusta interesse Regni ut eductio Productorum

subit. Quod ut clarius appareat, operae pretium videtur, Cassae huius originem, vicissitudines, et actualem Statum paucis exhibere. Eius Origo. Status Croatiae usque 1723. de contributione Comitatuum Zagrabiensis, Varasdinensis et Crisiensis in Regni illius Congregatione cum principis tractabant. Anno 1770. iidem Status adeo notabilem Contributionis pro Comitatibus

pro pauperibus Orphanis deserviat, totum tamen Cassae huius Beneficium unice pro tribus illis Comitatibus, utpote e quorum Contributione Cassae haec conflabatur, cedat. Sicut de Contributione Militari Croatiae Status adhuc eo tempore cum Principe tractabant, ita etiam pro Domesticis necessitatibus ac in Specie pro Tabulae Banalis Iudiciariae aliorumque Regnicolarium Officiorum Salariis,

domesticis necessitatibus eiectatum fundum ad Aerarium suum recepit, Solutionem Tabulae Banalis ad illud assumpsit, Regnicolaria vero illa Officia abrogavit. Hoc facto Orta fuit Quaestio de Quotta illa, quam Salaria abrogatorum horum Officiorum efferebant, id est de illis, 3572. florenis denariis 45. quorsum applicandis? Principio praetendebatur quidem, a parte Augustae Aulae, quod Summa haec in

Solutionem Tabulae Banalis ad illud assumpsit, Regnicolaria vero illa Officia abrogavit. Hoc facto Orta fuit Quaestio de Quotta illa, quam Salaria abrogatorum horum Officiorum efferebant, id est de illis, 3572. florenis denariis 45. quorsum applicandis? Principio praetendebatur quidem, a parte Augustae Aulae, quod Summa haec in Aerarium influere debeat. Verum postquam Consilium Croaticum per Calculum

Calculum ostendisset, quod Summa haec, recepto ad Aerarium Domesticarum necessitatum Fundo, ultro insit, adeoque vel Contributio ad vires huius summae diminui, vel eadem secus in Beneficium trium illorum Comitatuum de iure converti debeat, assensit Benignê Augusta Maria Theresia, ut Summa quoque haec illis m/20 quotannis adiiciatur, et quidem non iam tantum ad beneplacitum suum, sed prout haec Summa recepto per Augustam illam

pro facilitanda per eos Navigatione expensae. Verum Interusuria Fundi huius, nisi Capitale per accreturum aliquot annorum Interusurium augeatur, nec soli ultimae rubricae suffectura vel ex iis, quae §o 74. de actuali Navigationis Fluviorum horum Statu dicta sunt, satis apparet, ut autem Capitale ipsum expendatur, Augustae Fundatricis menti congruere haud videtur. Caeterum Interusuria illorum Cassae huius Capitalium,

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report