Your search found 30289 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 6033-6232:

Provost Albert Kasu for help against Bishop Lukács who accuses him with embezzlement. In hoc meo acerbissimo negotio et causa, postquam nuper nil apud episcopum Zagrabiensem 4 poteram obtinuisse, profectus fueram Zagrabiam, ibi sollicitavi omnes dominos meos de capitulo, ubi vidi rem desperatam, nemo erat, quem adirem, qui pro me domino supplicaret, praeter magnificum dominum Balthasarem de Batthyan; 5 veni igitur ad eum, et Vestram Dominationem etiam deprecor, patronus sit mihi apud epi episcopum Zagrabiensem. Iuro

negotio et causa, postquam nuper nil apud episcopum Zagrabiensem 4 poteram obtinuisse, profectus fueram Zagrabiam, ibi sollicitavi omnes dominos meos de capitulo, ubi vidi rem desperatam, nemo erat, quem adirem, qui pro me domino supplicaret, praeter magnificum dominum Balthasarem de Batthyan; 5 veni igitur ad eum, et Vestram Dominationem etiam deprecor, patronus sit mihi apud epi episcopum Zagrabiensem. Iuro nunquam me negaturum hanc pecuniam, si apud me fuisset, quin potius adhuc in Italia cum ea studerem, siquidem voluntas episcopi

Venerabilis Domine, Patrone Unice atque Observande. Post servitutis meae commendationem. Quod semper feci in litteris ad Vestram Dominationem missis hoc idem nunc quoque faciam. Gratias videlicet agam Vestrae Reverendissimae Dominationi de eius erga me humanitate ac beneficiis. Rogo autem eandem, ut semper hactenus, ita etiam imposterum commendatum me dignetur apud reverendissimum dominum 3 reddere meosque omnes protegere. Quod ego Vestrae Dominationi Reverendissimae, dum vivam, reservire studebo. [...] et bene valere

tubis et campanis, voce populi concinitur. Tandem peraguntur divina, quibus finitis infans coronatus, palatino et comite Scepusiensi 9 coronam super caput eius gestantibus tota nobilitate, tota curia praeeunte, universo populo hinc inde ad spectandum circumfuso, via panno rubro strata de consuetudine ad templum Divi Petri, 10 quod non longe distat, ducitur, patre et sorore 11 subsequente. Ubi in quadam sede vetusta, quam Sancti Stephani fuisse referunt, collocatur. Inde in reditu cum universis proceribus tam secularibus, quam ecclesiasticis, paucis, qui cum

etiam cupio. Ex Buda feria sexta proxima post coronationem serenissimi regis Lodovici 1508. Stephanus Brodarych 14 servitor

6 István Brodarics to Aldus Manutius 1 Buda, 15 September 15122 Manuscript used: BA, E. 36 inf., fol. 16. Published: bel Jenő, Adalékok a humanismus történetéhez Magyarországon, Budapest, 1880, 30.; and Pierre de Ambroise Nolhac, Les correspondents d’Alde Manuce. Matériaux nouveaux d’histoire littéraire 1485–1514. Rome, 1888, 242.; In Hungarian: V. Kovács Sándor (ed.), Magyar humanisták levelei XV–XVI. század, Budapest, 1971, 558. Six years ago he left a manuscript of Janus Pannonius with a

Egy Jagelló-kori humanista pályaképe. Csulai Móré Fülöp (1476/1477–1526), Levéltári Közlemények, 2007, 35–84. Prudentes et Circumspecti Domini mihi Honorandi. [1.] Praeposituram ecclesiae de Iazo vacare 1 intelligo, iusque patronatus eius praepositurae Vestras Dominationes habere. 2 Si igitur istic in medio sui Dominationes Vestrae nondum aliquam personam ad eam praeposituram elegerunt, supplico Dominationibus Vestris, easque vehementissime rogo, velint mei etiam

illius boni viri scribere. Quas unacum ipso domino Christoforo rogo, velint utriusque nostrum servitiorum intuitu praeposituram ipsam ipsi domino Petro litterato conferre. [3.] Velintque ipsae etiam Dominationes Vestrae in favorem et commendationem illius boni viri scribere, quem de peritia litterarum, de bonis moribus et de omni probitatis genere merito Dominationes Vestrae commendare possunt. Valere cupio Vestras Dominationes, quibus me et servitia mea commendo. Ex Quinqueecclesiis in festo beati Stephani regis anno 1515. Stephanus

Quas unacum ipso domino Christoforo rogo, velint utriusque nostrum servitiorum intuitu praeposituram ipsam ipsi domino Petro litterato conferre. [3.] Velintque ipsae etiam Dominationes Vestrae in favorem et commendationem illius boni viri scribere, quem de peritia litterarum, de bonis moribus et de omni probitatis genere merito Dominationes Vestrae commendare possunt. Valere cupio Vestras Dominationes, quibus me et servitia mea commendo. Ex Quinqueecclesiis in festo beati Stephani regis anno 1515. Stephanus Brodaryth decretorum

ipso domino Christoforo rogo, velint utriusque nostrum servitiorum intuitu praeposituram ipsam ipsi domino Petro litterato conferre. [3.] Velintque ipsae etiam Dominationes Vestrae in favorem et commendationem illius boni viri scribere, quem de peritia litterarum, de bonis moribus et de omni probitatis genere merito Dominationes Vestrae commendare possunt. Valere cupio Vestras Dominationes, quibus me et servitia mea commendo. Ex Quinqueecclesiis in festo beati Stephani regis anno 1515. Stephanus Brodaryth decretorum doctor et secretarius

is obviously impossible. Cospi taught rhetoric at the University of Vienna, and it is clear that Brodarics knew him only slightly. However, we know about Cospi that he spent some time in Pozsony in 1515, where in the house of Girolamo Balbi he translated the Didorodus Codex (Libri duo, primus de Philippi Regis Macedoniae, aliorum re quorundam illustrium ducum, alter de Alexandri filii rebus gestis.) The translation was published after Cospi’s death, in 1516 in Vienna in the print-shop of Vietor. (Compare: Hermann Zsuzsa, Egy humanista karrierje (Balbi Jeromos), Az Egyetemi Könyvtár

and it is clear that Brodarics knew him only slightly. However, we know about Cospi that he spent some time in Pozsony in 1515, where in the house of Girolamo Balbi he translated the Didorodus Codex (Libri duo, primus de Philippi Regis Macedoniae, aliorum re quorundam illustrium ducum, alter de Alexandri filii rebus gestis.) The translation was published after Cospi’s death, in 1516 in Vienna in the print-shop of Vietor. (Compare: Hermann Zsuzsa, Egy humanista karrierje (Balbi Jeromos), Az Egyetemi Könyvtár vkönyvei, Budapest, 1964, 233.) Since Balbi, just like Brodarics, belonged

for military merit in detail. Then it proceeds to describe the nature of augmentation and gives explanation. Commissio propria domini regis. Ludovicus Dei gratia rex Hungariae et Bohemiae etc. Tibi fideli nostro venerabili et egregio Stephano Brodarich de Ierosyn 2 decretorum doctori, comiti capellae sancti Andreae apostoli 3 et canonico Quinqueecclesiensi salutem et gratiae nostrae regiae assiduum incrementum. Quemadmodum variae sunt et multiplices mortalium voluntates atque appetitus, ita videmus varia ac multum inter

cognitionem tribuunt, litterae denique, quae [...] sempiternam, immensam, ineffabilem, incomprehensibilem [...] Quid igitur [...] elegantius? Quid laudabilius, quam in ea re vel mediocriter excellere, quae tantum rebus humanae omnibus antistiti et tantum divina humanaque omnia [...] Nosque, qui de benignitate ad hoc tam amplum atque excelsum regni fastigium sumus evecti, semper ab initio maximae curae habuimus, ut tam armorum quam litterarum studiosi praecipuis [...] et pari quodammodo atque aequali existimatione ac dignitate haberentur. Hac igitur de causa neque te praeterire

omnia [...] Nosque, qui de benignitate ad hoc tam amplum atque excelsum regni fastigium sumus evecti, semper ab initio maximae curae habuimus, ut tam armorum quam litterarum studiosi praecipuis [...] et pari quodammodo atque aequali existimatione ac dignitate haberentur. Hac igitur de causa neque te praeterire libuit, quippe qui ab ipsis paene incunabulis omnem aetatem in hoc honestissimum [...] prima adhuc pueritia ad omnium artium altricem Italiam missisti, eam ibi per multos annos variis disciplinis operam impendisti, ut adhuc adolescens et vir, dum pubertatem

deinde nobisque et huic inclyto regno nostro per plures annos serviveris, adeo in propatulo est, ut litterarum nostrarum praedicatione et testimonio non indigeat. His igitur virtutibus et obsequiis tuis inducti imperpetuum nostrae erga te benevolentiae incrementum ex speciali gratia nostra et de regiae nostrae potestatis plenitudine tibi ac per te Mathiae, fratri tuo carnali, necnon Francisco et Alexio filiis eiusdem Mathiae, et eorum haeredibus et posteritatibus universis ad arma familiae vestrae avita, quae in scuto coelestini coloris hominem armatum ab hostibus insecutum in cymbam

universis ad arma familiae vestrae avita, quae in scuto coelestini coloris hominem armatum ab hostibus insecutum in cymbam transfretatoriam compulsum et in navicula ipsa concitatissimo cursu in aliam fluminis ripam tendentem gestare conspiciebantur, hoc fecimus additamentum: corvum videlicet de sublimi advolantem, coronam lauri semper virentis quasi capiti illius bellatoris imponendam, rostro afferentem ad denotanda te familiae tuae, quae non temere, sed ex eventu bellico et ex illo transfretandi casu priora illa insignia sortita fuerat, hoc novum decus addidisse, ut illius sive

universis, animo deliberato et ex certa nostrae maiestatis scientia dedimus, donavimus et contulimus, immo damus ac concedimus et praesentibus elargimur, ut tu iidemque frater et nepotes tui praenominati, ac haeredes et posteritates eorum universae praetacta arma seu nobilitatis indicia, de more aliorum nobilium armis utentium, a modo imposterum, ubique in proeliis, hastitudiis hastiludiis , tornamentiis, duellis, bellis, omnibusque exercitiis nobilitaribus et militaribus, necnon sigillis, velis,

velis, cortinis, anulis, et generaliter in quarumlibet rerum et expeditionum generibus, sub merae et sincerae nobilitatis titulo ferre, gestare omnibusque et singulis privilegiis, praerogativis, immunitatibus, gratiis, honoribus et libertatibus, quibus ceteri nobiles armis utentes, quomodolibet de iure vel consuetudine utuntur et gaudent, uti, frui et gaudere possitis et valeatis, de talismodique singularis et specialis gratiae nostrae antidoto merito excultetis, et tanto ampliore studio ad honorem nostrae regiae maiestatis tua et eorundem de cetero solidetur

sub merae et sincerae nobilitatis titulo ferre, gestare omnibusque et singulis privilegiis, praerogativis, immunitatibus, gratiis, honoribus et libertatibus, quibus ceteri nobiles armis utentes, quomodolibet de iure vel consuetudine utuntur et gaudent, uti, frui et gaudere possitis et valeatis, de talismodique singularis et specialis gratiae nostrae antidoto merito excultetis, et tanto ampliore studio ad honorem nostrae regiae maiestatis tua et eorundem de cetero solidetur intentio, quanto vos largiore favore et gratiarum munere dotatos, condecoratosque esse

utentes, quomodolibet de iure vel consuetudine utuntur et gaudent, uti, frui et gaudere possitis et valeatis, de talismodique singularis et specialis gratiae nostrae antidoto merito excultetis, et tanto ampliore studio ad honorem nostrae regiae maiestatis tua et eorundem de cetero solidetur intentio, quanto vos largiore favore et gratiarum munere dotatos, condecoratosque esse conspicitis. In cuius rei memoriam, firmitatemque perpetuam praesentes litteras nostras secreto sigillo nostro, quo ut rex Hungariae utimur, impendenti communitas nobis duximus

servitutis meae commendationem. [1.] XXVIII huius mensis Augusti venit Sanctissimus Dominus Noster 2 ad sanctum Paulum monasterium non longe a moenibus Urbis distans. Sequenti die ingressus Urbem, postea die Dominica 3 fuit coronatus. Adhuc nihil potuit agi de negotiis Maiestatis Vestrae apud Suam Sanctitatem. Credo nos cras aut perendie habituros audientiam publicam, id est consistorialem a Sua Sanctitate. Quamvis iam in audientia 8  Jacobus Piso (1480–1527), offspring of a Saxon middle class family from Medgyes,

with the text of this letter. 2  Hadrian VI (1522–1523) was elected Pope on 9 January 1522. 3  On 31 August. privata unacum reverendissimo domino cardinale Medices, 4 deditissimo Vestrae Maiestati, satis multa cum Sua Sanctitate egerimus de mittendo illo nuntio sive legato, quem Vestra Maiestas cupit mitti ad dietam Norembergensem, 5 de quo etiam prius apud sacrum collegium egeramus. 6 Sed cum statim subsecutus fuisset adventus pontificis, omnia ad pontificem reiecta fuerunt. Pontifex dixit se quamprimum

August. privata unacum reverendissimo domino cardinale Medices, 4 deditissimo Vestrae Maiestati, satis multa cum Sua Sanctitate egerimus de mittendo illo nuntio sive legato, quem Vestra Maiestas cupit mitti ad dietam Norembergensem, 5 de quo etiam prius apud sacrum collegium egeramus. 6 Sed cum statim subsecutus fuisset adventus pontificis, omnia ad pontificem reiecta fuerunt. Pontifex dixit se quamprimum expediturum unum virum idoneum, de aliis agetur, ut praemisi, in audientia consistoriali. 7 Et in

legato, quem Vestra Maiestas cupit mitti ad dietam Norembergensem, 5 de quo etiam prius apud sacrum collegium egeramus. 6 Sed cum statim subsecutus fuisset adventus pontificis, omnia ad pontificem reiecta fuerunt. Pontifex dixit se quamprimum expediturum unum virum idoneum, de aliis agetur, ut praemisi, in audientia consistoriali. 7 Et in diligentia nostra nihil penitus deerit. [2.] Habet ex munere divino Vestra Maiestas pontificem talem, quo melior et ad negotia Vestrae Maiestatis propensior ne optari quidem posset a domino Deo. Credo et certissime

Maiestas pontificem talem, quo melior et ad negotia Vestrae Maiestatis propensior ne optari quidem posset a domino Deo. Credo et certissime credo non Maiestatem Vestram solum, sed totam Christianitatem in huius re et nomine sanctissimi viri bonitate, prudentia et sollertia conquieturam. Plura et de hoc et de aliis in proximis litteris. 8 Haec enim scripsi subitissime nuntio properante. Brevi faciam de rebus omnibus Vestram Maiestatem certiorem. Dominus Marsupinus 9 et ipse 4  Cardinal Giulio de Medici was the cousin of the previous Medici

pontificem talem, quo melior et ad negotia Vestrae Maiestatis propensior ne optari quidem posset a domino Deo. Credo et certissime credo non Maiestatem Vestram solum, sed totam Christianitatem in huius re et nomine sanctissimi viri bonitate, prudentia et sollertia conquieturam. Plura et de hoc et de aliis in proximis litteris. 8 Haec enim scripsi subitissime nuntio properante. Brevi faciam de rebus omnibus Vestram Maiestatem certiorem. Dominus Marsupinus 9 et ipse 4  Cardinal Giulio de Medici was the cousin of the previous Medici pope, Leo

Deo. Credo et certissime credo non Maiestatem Vestram solum, sed totam Christianitatem in huius re et nomine sanctissimi viri bonitate, prudentia et sollertia conquieturam. Plura et de hoc et de aliis in proximis litteris. 8 Haec enim scripsi subitissime nuntio properante. Brevi faciam de rebus omnibus Vestram Maiestatem certiorem. Dominus Marsupinus 9 et ipse 4  Cardinal Giulio de Medici was the cousin of the previous Medici pope, Leo X. After the early death of Hadrian VI he is elected Pope in the autumn of 1523 by the name of Clement VII

prudentia et sollertia conquieturam. Plura et de hoc et de aliis in proximis litteris. 8 Haec enim scripsi subitissime nuntio properante. Brevi faciam de rebus omnibus Vestram Maiestatem certiorem. Dominus Marsupinus 9 et ipse 4  Cardinal Giulio de Medici was the cousin of the previous Medici pope, Leo X. After the early death of Hadrian VI he is elected Pope in the autumn of 1523 by the name of Clement VII (1523–1534). 5  There were two imperial assemblies in Nuremberg in 1522, one in the spring, and one in the autumn. The Hungarian

nisi forte, ut vendam omnia, quae mecum habeo, habitu mutato redeam cum uno famulo ad Vestram Maiestatem incognitus cum extrema ignominia mea et damno non parvo Vestrae Maiestatis. Videt enim Vestra Maiestas totam rerum suarum summam hinc pendere. [4.] Nam quod Maiestas Vestra scribit mihi de legatione Gallica obeunda, ea, ut video, esset valde necessaria. Immo credo nihil magis necessarium ad res Maiestatis Vestrae et totius Christianitatis. Sed quomodo ego illuc irem, qui iam a tot mensibus ne hic quidem unicum obolum a Vestra Maiestate habere possum. 14 Me et

dare ad me litteras, 2 ut in facto ecclesiae Plocensis pro voto ac desiderio Maiestatis Vestrae apud Sanctissimum Dominum Nostrum elaborarem, miserat etiam Maiestas Vestra binas alias litteras ad Sanctitatem Domini Nostri, alteras gratulatorias, 3 alteras de indulgentiis et officio collectorio. 4 9  After the death of Bishop of Płock Erazm Ciołek the King of Poland wanted to install Rafał Leszczyński, Bishop of Przemiśl into the vacant position. However, Hadrian VI did not wait for Sigismund’s

domino Anthonio Fukaro, 6 diligentissimo servitore Maiestatis Vestrae ad eandem mittimus, sit omnia plene cognitura. [2.] Ego hoc unum etiam litteris meis Vestrae Maiestati notum esse volui, incredibilem esse et admirandum Sanctissimi Domini Nostri in Vestram Maiestatem amorem et de illius clarissimis virtutibus opinionem. Nullus est princeps in tota Christianitate, cui non Vestram Maiestatem rebus omnibus, quae ad excellentissimum regem pertineant, quaeve domi forisque sint magno principi necessariae, non quam longissime anteponat. Deum testor, eo tempore, quo ei litteras

hanc sententiam magna cum laude Vestrae Maiestatis dixit, praeter alias virtutes domesticas, summam eius in re militari peritiam, incredibilem felicitatem miris laudibus extollens. Sed haec et eiusmodi non sunt iam in auribus meis nova, qui nunquam possum ad eius Sanctitatem accedere, quin semper de Maiestate Vestra honorificentissimam faciat mentionem. [3.] Si quid id est, in quo Maiestati Vestrae inservire possum, id tam libenter ac prompto animo faciam, ut certe nihil libentius, scio me eodem tempore, quo Maiestati Vestrae servio, servire etiam gratiosissimo et serenissimo

13 István Brodarics to Sigismund I Rome, 15 January 1523 Manuscript used: BN T. 4. fol. 130r. Published: Acta Tomiciana VI. 225–226. 1. He put forth Sigismund’s request to the Pope again regarding the Płock bishopric, but this time Cardinal de Grassis, who had been away before, also spoke up to the Pope in this matter. – 2. He will learn the Pope’s answer from de Grassis’ letter. The Pope cannot be dissuaded from his earlier intention, so pushing the issue further is senseless. That is, benefices of those who died in the Town

BN T. 4. fol. 130r. Published: Acta Tomiciana VI. 225–226. 1. He put forth Sigismund’s request to the Pope again regarding the Płock bishopric, but this time Cardinal de Grassis, who had been away before, also spoke up to the Pope in this matter. – 2. He will learn the Pope’s answer from de Grassis’ letter. The Pope cannot be dissuaded from his earlier intention, so pushing the issue further is senseless. That is, benefices of those who died in the Town are handled differently in Rome. They try to get hold of such benefices themselves. Serenissime

gratiam Vestrae Maiestatis humillimam commendationem. [1.] Acceperam rursus litteras a Vestra Maiestate super negotio ecclesiae Plocensis, in quo rursus apud Sanctissimum Dominum Nostrum omni studio, fide et diligentia elaboravi. Contigit autem reverendissimum etiam dominum cardinalem de Grassis, 1 qui per hos superiores dies abfuerat, neque prioribus illis apud pontificem actionibus atque intercessionibus interesse potuerat, praesenti negotio affuisse. Itaque cum ipse prior (ut par erat) apud pontificem diligentissime pro hoc negotio egisset, responsumque non valde a

hoc negotio egisset, responsumque non valde a desiderio Vestrae Maiestatis alienum reportasset, ego suam praeterea reverendissimam dominationem subsecutus et re omni rursus ex integro Sanctissimo Domino Nostro declarata commemoratisque incommodis et incendiis, quae ex hoc 1  Achilles de Grassis (or Achille Grassi) (1456–1523), Cardinal. A high priest of Polish origin. He went on diplomatic missions to several European courts from 1508. Sigismund wrote several letters to him concerning the Płock bishopric in the autumn of 1522, and asked for his intervention. (Compare: AT VI.

cum illius gratia dictum sit) iam amplius repugnandum. Nam aut difficillimum certe erit, quantumcunque nitamur, aut prorsus impossibile pontificem ex hac sententia deduci. 3 Et isti latius aliquanto interpretantur et extendunt Sedis Apostolicae iura, eorumque sacerdotia, qui, quacunque de causa in Urbe manserint et vitam finierint, ad suas provisiones spectare contendunt. Quod quidem iurene an iniuria faciant, viderint alii. 4 Ego si quid vel in hoc adhuc, vel in quibuscunque aliis negotiis Vestrae Maiestati servire possum, supplico humillime, dignetur mihi praecipere

principi et domino, domino Sigismundo Dei gratia Poloniae regi ac magno duci Lithvaniae etc. domino semper mihi clementissimo 26 victoriosam correxi ex: victoriosum From Sigismund‘s answer below it seems he had not received de Grassis’ letter. Essentially the Pope refused all of Sigismund’s requests. His candidate for the bishopric of Płock remained Marquis Johann Albrecht, he reduced the period of the kermess to half a year, and wanted to charge his own people with the collection of the Peter’s pence.

requests. His candidate for the bishopric of Płock remained Marquis Johann Albrecht, he reduced the period of the kermess to half a year, and wanted to charge his own people with the collection of the Peter’s pence. Naturally, Sigismund protested indignantly. See his letter to Cardinal de Grassis: AT VI. 207. 4  Against this argumentation, the Polish court referred to international law which says that envoys are entitled to immunity and extraterritoriality, so it does not matter that Ciołek died in Rome. Since he was an envoy of the Polish King, it should be regarded as if he

humillimam commendationem. Rursus non destiti urgere et sollicitare Sanctissimum Dominum Nostrum iuxta commissionem Vestrae Maiestatis in negotio ecclesiae Plocensis. Cuius animi sit Sua Sanctitas Vestra Maiestas intelliget ex litteris sive brevi Suae Sanctitatis. Scripsi alias de affectione Suae Sanctitatis erga Vestram Maiestatem et scripsi meram veritatem, et scio, quod non solum in hoc sed in omnibus, quibus unquam poterit gratificari Vestrae Maiestati, erit ad gratificandum paratissimus. Intelligit id, quod revera ita est, magnam partem salutis Christianae

[2.] Et proinde postulamus a te, ut nobis tandem aperte scribas, quid agatur in ipso negotio, nam non dubium est, quin summus pontifex, cum ita res succedit, parvi faciat postulata nostra iustissima, aliudque facere in hoc ipso negotio, quam quod nos volumus aut ferre possumus, contendat, de quo, quidquid id sit, vellemus quam primum certiores fieri, ut rebus nostris opportuno modo prospiciamus. Nam quidquid illius Sanctitas tam de episcopatibus, quam etiam sacerdotiis aliter disponere voluerit, quam nos constituerimus, et illius Sanctitati declaravimus, nos id

parvi faciat postulata nostra iustissima, aliudque facere in hoc ipso negotio, quam quod nos volumus aut ferre possumus, contendat, de quo, quidquid id sit, vellemus quam primum certiores fieri, ut rebus nostris opportuno modo prospiciamus. Nam quidquid illius Sanctitas tam de episcopatibus, quam etiam sacerdotiis aliter disponere voluerit, quam nos constituerimus, et illius Sanctitati declaravimus, nos id nullo pacto admittemus, et licet Sanctitas Sua, ut scribis, de sua sententia, quam semel concepit, non facile decedat, tamen et nos de iustitia et dignitate nostra

ut rebus nostris opportuno modo prospiciamus. Nam quidquid illius Sanctitas tam de episcopatibus, quam etiam sacerdotiis aliter disponere voluerit, quam nos constituerimus, et illius Sanctitati declaravimus, nos id nullo pacto admittemus, et licet Sanctitas Sua, ut scribis, de sua sententia, quam semel concepit, non facile decedat, tamen et nos de iustitia et dignitate nostra nulli hactenus gratia Dei cessimus, neque cessuros nos ipso Deo iuvante confidimus. Datum. 16 Andrzej Krzycki 1 to István

illius Sanctitas tam de episcopatibus, quam etiam sacerdotiis aliter disponere voluerit, quam nos constituerimus, et illius Sanctitati declaravimus, nos id nullo pacto admittemus, et licet Sanctitas Sua, ut scribis, de sua sententia, quam semel concepit, non facile decedat, tamen et nos de iustitia et dignitate nostra nulli hactenus gratia Dei cessimus, neque cessuros nos ipso Deo iuvante confidimus. Datum. 16 Andrzej Krzycki 1 to István Brodarics Cracow, 18 February 1523 Manuscript used: BK 243fol.

Porro intelligimus summum pontificem, quem sperabamus redempturum Israel, huic incendio faces etiam addere, 5 quo haud dubium est aliquod grave discrimen secuturum, et si Vestra Dominatio hic adesset, et animum principis ac regnicolarum omnium exacerbatum videret, iudicaret prorsus de ipsa re ecclesiastica hic actum. 13 post vestris ms. BK 245: sit add. 17 post Vestrae ms. BK 245: Reverendissimae add. 18 illius erga me: erga me illius BK 245 19 et om. BK 245 12 Vestra Dominatio: Reverendissima Dominatio Vestra BK 245 13 post dominum ms. BK 245: regem

manus secularium tradi, electo regio locus in senatu episcopi Plocensis, et mihi Premisliensis est assignatus imperio principis ac procerum omnium. Quid reliquum futurum sit, ubi pontifex et vos istic ita rem, ut coepistis, tractaveritis, non libet augurari. [4.] Scribitur etiam nobis, quod de meis istic sacerdotiis nescio quid cudatur, sine quibus ego nunquam episcopatum hunc recipiam, 6 et proinde rogo et obsecro Vestram Dominationem, ut me quamprimum certiorem reddere dignetur, quid monstri istic alatur, et in hoc saltem mihi opituletur, si in alio non libet, ut in hac

quibus ego nunquam episcopatum hunc recipiam, 6 et proinde rogo et obsecro Vestram Dominationem, ut me quamprimum certiorem reddere dignetur, quid monstri istic alatur, et in hoc saltem mihi opituletur, si in alio non libet, ut in hac re, quomodocunque successerit, diutius non pendeam. De reliquis viderint alii. Commendo me Dominationi. Cracoviae die 18. Februarii 1523. 17 Sigismund I to István Brodarics [Cracow], [around 15 May 1523] Manuscript used: BJ 6556 fol.

Fasc. 1. Konv. D, fol. 96–97.) 2  Only the first third of the letter (Redditum nobis... societatem allicere.) is included in Veress’ documentary compilation. [1.] Redditum nobis paulo post tuas litteras 3 est breve Apostolicum 4 de summa quinquaginta milium ducatorum, quae nondum accepimus in huius afflicti regni nostri defensionem a Sanctissimo Domino Nostro et ista Sede Apostolica decretorum, designatum quoque legatum amplissimum patrem, Sancti Sixti cardinalem 5 maiore ad nos propediem venturum praesidio

occupantibus et novum vayvodam 7 cum vexillo imperatoris inducentibus rursum cedere et in Transsilvaniam cum optimis quibusque et nostrarum partium viris confugere est coactus. Cum igitur haec provincia in hostium sit potestate, cogita, quantum Transsilvaniae ac Severino aut ne quid de partibus loquamur, quantum universo regno nostro impendeat periculi. Adiungere enim hostes sibi poterunt Valachiae utriusque populos et, si libitum fuerit, ipsos etiam Tartaros in belli ac praedae societatem allicere. Quibus etiam si resistere possimus, quomodo resistamus eodem tempore Turcarum

nostris experientur. 28 Exercitus correxi ex: exercitos. We do not know Brodarics’ letter. Few of the breves of Hadrian VI survived, there is none among these that was sent to Louis II. (For this piece of data I am indebted to Gábor Nemes.) 5  Tommaso Cajetan De Vio (1468–1534) Dominican monk, eminent theologian and philosopher, protector of papal primacy. Legate of Hadrian VI in Hungary in 1523. 6  V. Radu (Radu de la Afumaţi) Voivod of Wallachia, illegitimate son of Radu cel Mare. Usually his policies were anti-Turkish, and he had to leave his

there is none among these that was sent to Louis II. (For this piece of data I am indebted to Gábor Nemes.) 5  Tommaso Cajetan De Vio (1468–1534) Dominican monk, eminent theologian and philosopher, protector of papal primacy. Legate of Hadrian VI in Hungary in 1523. 6  V. Radu (Radu de la Afumaţi) Voivod of Wallachia, illegitimate son of Radu cel Mare. Usually his policies were anti-Turkish, and he had to leave his country several times between 1522–1529. He fled to Transylvania from the Turks invading his country in April 1523, but with the support of János Szapolyai,

defui, idem in posterum quoque facturus in omnibus rebus, in quibus Vestrae Maiestati servire potero et illa servitiis meis uti dignabitur. Quod ut facere velit, meque inter suos postremos servulos numerare, eidem humillime supplico. [2.] Nova hinc nescio, quae Vestrae Maiestati scribam. De pace sive induciis inter principes Christianos adhuc superest aliqua particula spei. His diebus venit novus orator a serenissimo rege Angliae, episcopus Bathonensis, 2 vir insignis et non parvae auctoritatis. Quid de pace attulerit – eius enim rei gratia venisse dicitur – nondum

supplico. [2.] Nova hinc nescio, quae Vestrae Maiestati scribam. De pace sive induciis inter principes Christianos adhuc superest aliqua particula spei. His diebus venit novus orator a serenissimo rege Angliae, episcopus Bathonensis, 2 vir insignis et non parvae auctoritatis. Quid de pace attulerit – eius enim rei gratia venisse dicitur – nondum satis intelligere potui. Dicuntur et oratores Christianissimi regis adventare. Utinam pro salute totius Christianitatis boni aliquid concludi posset! [3.] De subsidio serenissimo nepoti Maiestatis Vestrae, domino meo

vir insignis et non parvae auctoritatis. Quid de pace attulerit – eius enim rei gratia venisse dicitur – nondum satis intelligere potui. Dicuntur et oratores Christianissimi regis adventare. Utinam pro salute totius Christianitatis boni aliquid concludi posset! [3.] De subsidio serenissimo nepoti Maiestatis Vestrae, domino meo gratiosissimo, hic a Sede Apostolica subministrando, quae altera fuit pars meae legationis, multa quidem saepius deliberata et decreta, sed nondum aliquid ad effectum deductum. Dies et noctes laboro in pecuniis extricandis et legato,

expediendo, fortasse iam tandem post tot et tam varias dilationes brevi extrudetur. [4.] Cardinalem Volteranum ob suspicionem Siciliae ad defectionem sollicitatae et rerum novarum motus in custodiam atque adeo in arcem Sancti Angeli coniectum puto Maiestatem Vestram iam pridem intellexisse. De eo adhuc nihil est aliud decretum. 1 Lorenzo Pucci (1458–1531), Bishop of Melf, Cardinal from 1513. Offspring of an influential prelatic family, protonotary apostolic. 2  John Clerk (?–1541), Bishop of Bath. Carried out diplomatic missions in the service of Cardinal

Cardinales tres, quibus cognitio huius causae demandata fuerat, fere quotidie per multas horas hanc rem in arce ventilant. Quid futurum sit, ignoro. 3 [5.] Ceterum, Clementissime Princeps, oro supplex humillime Vestram Maiestatem, dignabitur mihi ignoscere, si de rebus forte supra conditionem meam exsistentibus pauca ad Vestram Maiestatem scribam. Non proficiscentur haec, nisi ex sincero et tam gloriae Maiestatis Vestrae, quam salutis regni Hungariae cupido et studioso animo, neque accipiat haec Maiestas Vestra perinde, quasi ego consulere aliquid audeam

et prudentia trutinandum. [6.] Venerant his diebus certa nova ex aula serenissimi nepotis Maiestatis Vestrae, domini mei gratiosissimi ad pontificem scripta Maiestatem Vestram suadere nepoti suo serenissimo, ut cum videat se ab omnibus fere Christianis principibus destitutum, cogitaret de aliquibus induciis cum hoste faciendis. Quae quidem res licet et pontificem et reverendissimos dominos cardinales multum turbaverit, tamen in rei veritate, Serenissime Princeps, ego nihil potuissem audire, quod me inter tot metus magis recreare potuisset et quod existimassem ad praesentem rerum

rei veritate, Serenissime Princeps, ego nihil potuissem audire, quod me inter tot metus magis recreare potuisset et quod existimassem ad praesentem rerum nostrarum statum esse magis accomodatum. Video principes Christianos partim inter se digladiari, partim otio domestico torpere et nihil penitus de re Christiana pensi habere. In Sede autem Apostolica, vel quod sit mala Leonis pontificis 4 administratione, quod multi queruntur, penitus exhausta, vel quod in excusationem suam hoc utatur praetextu, parvam admodum spem nobis esse ponendam. Fui ego hic per annum integrum et amplius

Only Sallustius uses this combination of words in classical literature. 6  Francesco Marsupino, one-time Secretary of Archbishop Bakócz, stayed in Rome from 1518 as a permanent Hungarian envoy. 7  Starting with 7 February 1523, Ferdinand had two envoys in Rome, Pedro de Cordoba (Pedro Salamanca) and Girolamo Balbi. Pedro de Cordoba left Rome at the end of April, while Balbi stayed until about mid-June. Since Brodarics speaks about an envoy, it is unclear whom he refers to, but the date of the letter (10 June) makes Balbi more probable. Brodarics had known him

of words in classical literature. 6  Francesco Marsupino, one-time Secretary of Archbishop Bakócz, stayed in Rome from 1518 as a permanent Hungarian envoy. 7  Starting with 7 February 1523, Ferdinand had two envoys in Rome, Pedro de Cordoba (Pedro Salamanca) and Girolamo Balbi. Pedro de Cordoba left Rome at the end of April, while Balbi stayed until about mid-June. Since Brodarics speaks about an envoy, it is unclear whom he refers to, but the date of the letter (10 June) makes Balbi more probable. Brodarics had known him longer anyway. Compare: Gerhard Rill, Fürst und Hof in

igitur rerum omnium desperatione ac principum Christianorum vel discordia vel negligentia, Sedis etiam Apostolicae vel paupertate vel tarditate, quid posset per immortalem Deum Vestra Maiestas melius suo serenissimo nepoti consulere, quam ut iam tandem tentatis omnibus, quae tentari potuerunt, de salute regnorum suorum aliter cogitaret? Si tamen haec consilia non essent iam nimium sera. Vestra Maiestas non me temeritatis accuset. Existimavi officium meum esse ex his, quae hic et in tota Christianitate agi video, Vestram Maiestatem, quae magis pater quam patruus est serenissimi

facere certiorem. Quod si hac aestate salvi permanere possemus, existimarem, Clementissime Princeps, nihil esse salutarius, quam ut Vestra Maiestas mitteret quamprimum oratores suos expeditos oratoribus domini mei et serenissimi principis Ferdinandi iunctos, qui agerent apud omnes principes primum de pace aut treuga, si ea aliquo modo impetrari posset, si vero id nullo pacto effici posset, saltem pro subsidio competenti ab omnibus regibus et a Sede Apostolica pro proximo vere Vestris Maiestatibus suppeditando. Dandi autem subsidii et a Sede Apostolica et a ceteris principibus, maxime a rege

ab omnibus regibus et a Sede Apostolica pro proximo vere Vestris Maiestatibus suppeditando. Dandi autem subsidii et a Sede Apostolica et a ceteris principibus, maxime a rege Angliae 8 et Portugaliae, 9 duobus opulentissimis et pecuniosissimis principibus, multi essent modi, de quibus nunc plura non scribam. Quod si neque de pace sive induciis, neque de sufficienti subsidio spem aliquam superesse Maiestates Vestrae viderent, veniendum esset omnino ad illum extremum, de quo superius scripsi. Quod ubi per Maiestates Vestras tractari intelligeretur, fortasse isti,

vere Vestris Maiestatibus suppeditando. Dandi autem subsidii et a Sede Apostolica et a ceteris principibus, maxime a rege Angliae 8 et Portugaliae, 9 duobus opulentissimis et pecuniosissimis principibus, multi essent modi, de quibus nunc plura non scribam. Quod si neque de pace sive induciis, neque de sufficienti subsidio spem aliquam superesse Maiestates Vestrae viderent, veniendum esset omnino ad illum extremum, de quo superius scripsi. Quod ubi per Maiestates Vestras tractari intelligeretur, fortasse isti, quibus nunc tam submisse supplicamus, ultro nobis

Dandi autem subsidii et a Sede Apostolica et a ceteris principibus, maxime a rege Angliae 8 et Portugaliae, 9 duobus opulentissimis et pecuniosissimis principibus, multi essent modi, de quibus nunc plura non scribam. Quod si neque de pace sive induciis, neque de sufficienti subsidio spem aliquam superesse Maiestates Vestrae viderent, veniendum esset omnino ad illum extremum, de quo superius scripsi. Quod ubi per Maiestates Vestras tractari intelligeretur, fortasse isti, quibus nunc tam submisse supplicamus, ultro nobis supplicatum venirent. Parcat mihi,

duobus opulentissimis et pecuniosissimis principibus, multi essent modi, de quibus nunc plura non scribam. Quod si neque de pace sive induciis, neque de sufficienti subsidio spem aliquam superesse Maiestates Vestrae viderent, veniendum esset omnino ad illum extremum, de quo superius scripsi. Quod ubi per Maiestates Vestras tractari intelligeretur, fortasse isti, quibus nunc tam submisse supplicamus, ultro nobis supplicatum venirent. Parcat mihi, rursus oro supplex, Maiestas Vestra, quod de his rebus ad eam scribere audeo, et nepoti suo carissimo, domino meo

Maiestates Vestrae viderent, veniendum esset omnino ad illum extremum, de quo superius scripsi. Quod ubi per Maiestates Vestras tractari intelligeretur, fortasse isti, quibus nunc tam submisse supplicamus, ultro nobis supplicatum venirent. Parcat mihi, rursus oro supplex, Maiestas Vestra, quod de his rebus ad eam scribere audeo, et nepoti suo carissimo, domino meo gratiosissimo ita consulat, ne inter tot spes pacis et exspectationis subsidiorum regnum, quod Deus avertat, amittat. Me et meam servitutem humillimam Vestrae Maiestati devotissime commendo. Quam Deus felicissimam et

nimio plus patienter et mansuete, quam ab ipsis subditis nostris ac aliis nobis consulebatur, negotium hoc tractavimus, utcunque est, quoniam iam illius Sanctitas voluntati et iuribus suis satisfecit. [2.] Postulamus a te, ut tandem finis fiat huic tragoediae, fiatque provisio tam de episcopatu Plocensi, quam etiam Premisliensi, ita ut prius scripsimus, sine ulla pensione ac onere et sine aliqua mora et difficultate. Similiter ut de canonicatu Cracoviensi reverendi Raphaelis electi Plocensis servo nostro Opalenicio 4 provideatur. Quod tibi uberiori

iam illius Sanctitas voluntati et iuribus suis satisfecit. [2.] Postulamus a te, ut tandem finis fiat huic tragoediae, fiatque provisio tam de episcopatu Plocensi, quam etiam Premisliensi, ita ut prius scripsimus, sine ulla pensione ac onere et sine aliqua mora et difficultate. Similiter ut de canonicatu Cracoviensi reverendi Raphaelis electi Plocensis servo nostro Opalenicio 4 provideatur. Quod tibi uberiori gratia et favore regio curabimus inferre. Datum. 9 Postulamus: Postulavimus BCzart TN 35 manuscript: BCzart TN

dominum Ioannem archidiaconum Vestrae Dominationis Reverendissimae penitentiarium. 2 Eius archidiaconatus ne ad manus alienas perveniret, et ne inde successu temporis maiora aliqua incommoda et molestias Vestra Reverendissima Dominatio habere possit, ago nunc apud pontificem, ut Emericus de Kalna, 3 bonus servitor unacum fratribus Vestrae Dominationis Reverendissimae 1  Ferenc Várdai (around 1460–1524), Bishop of Transylvania. His acquaintance with Brodarics undoubtedly began in Padua where they studied at the same time enjoying the benefices

dignetur ipsam personam eius habere commendatam. Scio fratres eius ad unum omnes et ipsum quoque esse optimum servitorem Vestrae Reverendissimae Dominationis. Sit contenta Vestra Dominatio Reverendissima, ut suis potius benefiat, quam alienis. Vestra Dominatio Reverendissima scit bene, quid de talibus beneficiis fieri solet et quibus involucris talia soleant implicari. 5 [2.] Nova nunc alia non sunt. Nam de confoederatione inter omnes pene totius Christianitatis principes V. huius mensis sollemniter publicata, credo iam Vestram Dominationem

Sit contenta Vestra Dominatio Reverendissima, ut suis potius benefiat, quam alienis. Vestra Dominatio Reverendissima scit bene, quid de talibus beneficiis fieri solet et quibus involucris talia soleant implicari. 5 [2.] Nova nunc alia non sunt. Nam de confoederatione inter omnes pene totius Christianitatis principes V. huius mensis sollemniter publicata, credo iam Vestram Dominationem audiisse. Eam credo ego rebus nostris, si tandem expergisci voluerimus, fore procul dubio salutarem. Haec raptissime. Me rursus in gratiam Vestrae

a pápaság magyar személyi politikájához Mohács előtt, Századok, 2010, 411–431. 5 Várdai had to be familiar with the way such benefices were awarded because 10 years earlier he got bishopric of Transylvania essentially after a foreign beneficiary, elected Bishop of Bordeaux Johannes de Fuxo. See Lukcsics Pál, A gróf Zichy-család okmánytára XII., Budapest, 1931, 368. 1  The letter mentions neither the death of Hadrian VI (14 September) nor the following conclave (1 October–19 November), so presumably it was written before the Pope’s death. 2 

Post servitutis meae perpetuae in gratiam Vestrae Maiestatis humillimam commendationem. 4 post te BCzart TN 35: a add. 5 hoc: haec BCzart TN 35 5 per correxi ex: pro, pro: per BCzart TN 35 [1.] Nihil adhuc de pontifice est factum. 1 A prima huius mensis sunt in conclavi reverendissimi domini cardinales. Fama est eos exspectare exitum rerum Gallicarum in ducatu Mediolani. 2 Sunt nonnulli, qui credunt creationem hanc per multos adhuc dies vel forte menses differendam.

exitum rerum Gallicarum in ducatu Mediolani. 2 Sunt nonnulli, qui credunt creationem hanc per multos adhuc dies vel forte menses differendam. Quidquid erit, Vestram Maiestatem curabo quamprimum facere certiorem. [2.] Accepi his diebus litteras Vestrae Maiestatis de annata Plocensi. 3 Ante creationem pontificis fieri nihil posse Vestra Maiestas videt, postea dabo omnem operam. Utinam Vestra Maiestas cum ceteris principibus Christianis vel saltem cum serenissimo nepote suo, domino meo gratiosissimo 4 iniret aliquam rationem, ut ista, quae

Maiestas videt, postea dabo omnem operam. Utinam Vestra Maiestas cum ceteris principibus Christianis vel saltem cum serenissimo nepote suo, domino meo gratiosissimo 4 iniret aliquam rationem, ut ista, quae pro Christi religione defendenda instituta fuere, illuc potius converterentur. Sed de his satis, scio enim veritatem scribere quam sit periculosum. Sed nunc sede vacante plura quam alias licent. [3.] Galli adhuc circa Mediolanum haerent, plura damna patientes quam inferentes. Nuntiavit mihi nunc dominus orator Mediolani, 5 accepisse se litteras ex Mediolano die

a blockade the whole winter, they did not succeed in capturing it. On hearing about the approaching rescue army they had to retreat. 3  See the previous letter. 4 Louis II, Hungarian King (1516–1526). 5  I have found no data about the identity of the Milan envoy. 6  Duke Charles de Bourbon, an eminent commander in chief of Francis I fell out with the French ruler in 1522 as a result of inheritance issue, deserted him and sided with Charles V. France was attacked from three directions under his leadership at the end of 1522: The English landed in Picardia, a Spanish army

4. Kálnai is brought into his attention again. Kálnai’s loyalty and knowledge make him worthy of becoming Archdean of Telegd. Reverendissime Domine, Domine mihi Colendissime. [1.] Iam binas dedi litteras 3 ad Dominationem Vestram Reverendissimam de ea re, de qua dominum Emericum litteratum, 4 servitorem suum ad me miserat, quibus, ut se res habuisset, abunde perscripsi. Nunc autem et auctoritate reverendissimi domini cardinalis de Medices, 5 protectoris regni Hungariae, qui se, antequam conclave 6

is brought into his attention again. Kálnai’s loyalty and knowledge make him worthy of becoming Archdean of Telegd. Reverendissime Domine, Domine mihi Colendissime. [1.] Iam binas dedi litteras 3 ad Dominationem Vestram Reverendissimam de ea re, de qua dominum Emericum litteratum, 4 servitorem suum ad me miserat, quibus, ut se res habuisset, abunde perscripsi. Nunc autem et auctoritate reverendissimi domini cardinalis de Medices, 5 protectoris regni Hungariae, qui se, antequam conclave 6 ingrederetur, huic

[1.] Iam binas dedi litteras 3 ad Dominationem Vestram Reverendissimam de ea re, de qua dominum Emericum litteratum, 4 servitorem suum ad me miserat, quibus, ut se res habuisset, abunde perscripsi. Nunc autem et auctoritate reverendissimi domini cardinalis de Medices, 5 protectoris regni Hungariae, qui se, antequam conclave 6 ingrederetur, huic negotio [...]luerat, et mea maxima diligentia ac labore, ad hunc finem tandem [...] ad quam me nunquam sperassem, deducturum. Conventio igitur inter me et

manu sua scriptam is, cuius maxime interest, executor mihi dedit. Rursum, ut Dominatio Vestra Reverendissima per totum hoc tempus, usque ad finem Martii sexaginta florenos in auro huc mittat, non executoribus, ipsi enim neque unum obulum sibi dari ex iis petunt, sed coenobio fratrum Hungarorum de Caelio Monte, in quo ille sepultus est, ut sit elemosina pro anima eius. 7 Quod si per illud tempus Dominatio Vestra Reverendissima pecuniam illam non miserit, ut liceat illis rursus de integro contra Dominationem Vestram Reverendissimam procedere et litigare. Quapropter Dominatio

non executoribus, ipsi enim neque unum obulum sibi dari ex iis petunt, sed coenobio fratrum Hungarorum de Caelio Monte, in quo ille sepultus est, ut sit elemosina pro anima eius. 7 Quod si per illud tempus Dominatio Vestra Reverendissima pecuniam illam non miserit, ut liceat illis rursus de integro contra Dominationem Vestram Reverendissimam procedere et litigare. Quapropter Dominatio On Várdai see the note for Brodarics’ letter on 18 August. The text in the document is severely damaged at several places. 3  Concerning János Lászai, we only know a letter from

János Lászai, we only know a letter from Brodarics to Várdai on 18 August. The conflict concerning the will is not mentioned in that one, so here Brodarics is referring to two lost letters. 4  Imre Kálnai. About him also see the notes for the letter on 18 August 1523. 5  Cardinal Giulio de Medici, cousin of the previous Medici Pope, Leo X. 6  After the death of Hadrian VI the conclave gathered on 1 October. Exactly the above mentioned Giulio de’ Medici was elected Pope on 19 November, three days after this letter was written. 7  János Lászai was buried in Santo Stefano

is referring to two lost letters. 4  Imre Kálnai. About him also see the notes for the letter on 18 August 1523. 5  Cardinal Giulio de Medici, cousin of the previous Medici Pope, Leo X. 6  After the death of Hadrian VI the conclave gathered on 1 October. Exactly the above mentioned Giulio de’ Medici was elected Pope on 19 November, three days after this letter was written. 7  János Lászai was buried in Santo Stefano Rotondo located on Monte Celio in Rome. Pope Nicholas V had donated it with the monastery next to it to the Pauline Fathers in 1454. Lászai’s tomb still can be

Vestra Reverendissima consideret, rogo, diligenter, quid agendum sit. Mihi profecto hoc negotium eo modo confectum videtur, ut id neque commodius, neque melius confici posse, aut potuisse unquam existimem. Reputet Dominatio Tua Reverendissima, si litem de integro moverint (quemadmodum eos omnino moturos existimo, nisi pactum servetur), quantae impensae sint faciendae, profecto vel ad unam missionem huc illos LX florenos expendet Dominatio Vestra Reverendissima, ut omittam, si illi causam obtinuerint (ut confidunt), quantum persolvere Dominationem

sibi impensas deficere querebatur. Nam quod Dominatio Vestra Reverendissima litem extingui pontificis auctoritate sperabat contra voluntatem executorum, mihi non modo difficile, verum etiam impossibile videtur, alioqui iniustum [...] De ducentis quoque florenis et nuper scripsi et nunc idem scribo. De illis [...] dominus Ioannes archidiaconus piae memoriae testamento Dominationem Tuam Reverendissimam [...] debere scripsit. Etiam si ego (qui minimus sum inter ceteros huius testamenti executores) subticere vellem, tamen alii

Vestra Reverendissima litem extingui pontificis auctoritate sperabat contra voluntatem executorum, mihi non modo difficile, verum etiam impossibile videtur, alioqui iniustum [...] De ducentis quoque florenis et nuper scripsi et nunc idem scribo. De illis [...] dominus Ioannes archidiaconus piae memoriae testamento Dominationem Tuam Reverendissimam [...] debere scripsit. Etiam si ego (qui minimus sum inter ceteros huius testamenti executores) subticere vellem, tamen alii nullo modo tacebunt, neque cessabunt, quousque illa summa reddatur.

[...] dominus Ioannes archidiaconus piae memoriae testamento Dominationem Tuam Reverendissimam [...] debere scripsit. Etiam si ego (qui minimus sum inter ceteros huius testamenti executores) subticere vellem, tamen alii nullo modo tacebunt, neque cessabunt, quousque illa summa reddatur. Proinde de illis quoque curam habeat Dominatio Vestra Reverendissima, ut quamprimum mittantur, ne aliquod negotium gravius inde (quod nollem) Dominationi Vestrae Reverendissimae oriatur. [2.] Emericus litteratus servitor Dominationis Vestrae Reverendissimae, cum diutius hic mansisset, quam eum

curo, ipse in aliquod damnum rerum mearum incurram. 28 post est: pecunia del. suprascr. rerum 8  The new Pope Clement VII was elected 3 days later, on 19 November. Sed et de hoc et de aliis omnibus latius Dominationi Vestrae Reverendissimae Emericus servitor eiusdem narrabit, cui fidem Dominatio Vestra Reverendissima habere dignetur. Opto eandem felicissime valere. Romae XVI. Novembris Anno MDXXIII. [3.] Reverendissime et colendissime Domine. Haec

ipse in aliquod damnum rerum mearum incurram. 28 post est: pecunia del. suprascr. rerum 8  The new Pope Clement VII was elected 3 days later, on 19 November. Sed et de hoc et de aliis omnibus latius Dominationi Vestrae Reverendissimae Emericus servitor eiusdem narrabit, cui fidem Dominatio Vestra Reverendissima habere dignetur. Opto eandem felicissime valere. Romae XVI. Novembris Anno MDXXIII. [3.] Reverendissime et colendissime Domine. Haec propter

Dominatio Vestra Reverendissima habere dignetur. Opto eandem felicissime valere. Romae XVI. Novembris Anno MDXXIII. [3.] Reverendissime et colendissime Domine. Haec propter occupationes manu aliena mihi scribendae fuerunt, ignoscat igitur, quaeso, Vestra Reverendissima Dominatio. De his autem curam geram, ne rursus novas habeat curas. Res uti Vestrae Dominationi videt [...] deducta est ad bonum portum. Illum Ioannem [...]rum commendo rursus Vestrae Dominationi Reverendissimae dignetur me facere certiorem, quidnam sit ei sperandum.

De his autem curam geram, ne rursus novas habeat curas. Res uti Vestrae Dominationi videt [...] deducta est ad bonum portum. Illum Ioannem [...]rum commendo rursus Vestrae Dominationi Reverendissimae dignetur me facere certiorem, quidnam sit ei sperandum. De quo et per hunc ip[...] [...]um. Nova alia non sunt. Pontificem nondum habemus. Neque scio, quando habituri simus. 9 Galli adhuc sunt sub Mediolano. Rex Galliae Lugdini. Caesar in regno Navarrae in Galliam veniens cum ingenti exercitu. Ego tot

ferretur, sicut latius poterit haec idem Emericus referre. Eiusdem Vestrae Reverendissimae Dominationis perpetuus servitor et capellanus Stephanus Brodarych orator

humillimam commendationem. [1.] In negotiis Vestrae Maiestatis credo nos cum domino Stanislao nuntio 1 eiusdem optatam relationem in omnibus habituros: Clemens VIIs pontifex 2 enim propensissimus est in gratificando Vestrae Maiestatis rebus in omnibus. Qua tamen de re brevi et diffusius et apertius scribam. [2.] Nova alia non sunt. Galli nondum ex Italia excesserunt. Pontifex cum sua sponte, tum mea etiam exhortatione et precibus permotus dat omnem operam pro pace vel saltem treugis inter principes Christianos faciendis. Ad hanc rem in proximo

capellanus humillimus Stephanus Brodericus praepositus Quinqueecclesiensis, orator 1  His identity is uncertain. He may be Stanisław Sprowa or perhaps Royal Secretary Stanisław Tarło. Both executed diplomatic tasks several times. 2  Cardinal Giulio de Medici, cousin of Pope Leo X, was elected Pope after the death of Hadrian VI on 19 November 1523. 3  I have found no further data about the selection of the 3 Cardinals mentioned. Even though Clement VII sent an envoy to Charles V on 8 December 1523 in connection with peace, he was not a

fuisse expeditam, et ita in libro etiam annatarum (quem vocant) contineri: si Alexander papa 2 vel alius pro bina vel trina expeditione propter aliquam causam minus accepit, id annatae priori duorum milium non debere praeiudicare. Ab hac sententia, credo, deduci vix poterunt. Feci ego de hoc et privatim et publice et apud pontificem et apud cardinales omnem diligentiam, haec tamen magis tangunt collegium quam pontificem. Non defuit et dominus Stanislaus, 3 diligentissimus certe servitor Vestrae Maiestatis. Neque tamen adhuc desistemus, sed parum, ut dixi, spero.

Non defuit et dominus Stanislaus, 3 diligentissimus certe servitor Vestrae Maiestatis. Neque tamen adhuc desistemus, sed parum, ut dixi, spero. Ecclesia Cracoviensis pro reverendissimo domino meo, domino Posnaniensi 4 in hesterno consistorio fuit expedita. [2.] De pace inter principes Christianos facienda scripsi pontificem ad hanc rem adiecisse animum, delegisse ad hoc certos ex reverendissimis dominis cardinalibus, cum quibus ego fui iam saepe; video et pontificem et reverendissimos dominos ad id propensissimos. Sed et illud video, Princeps

Princeps Sapientissime, parum in hoc spei esse ponendum. Quid ita? Quia Christianissimum regem ita durum atque obstinatum video in recuperando ac nostros in retinendo vel non cedendo ducatu Mediolani, ut facilius utraque pars quidvis subiret, quam in hoc alteri parti cederet. Quid igitur spei de pace in tanta animorum obfirmatione? Aliae igitur, Clementissime Princeps, salutis viae Vestris Maiestatibus quaerendae sunt. Sed parcat Vestra Maiestas, humillime supplico, minimo servorum suorum ad se de huiusmodi rebus scribenti. Brodarics must refer to the previous letter

ut facilius utraque pars quidvis subiret, quam in hoc alteri parti cederet. Quid igitur spei de pace in tanta animorum obfirmatione? Aliae igitur, Clementissime Princeps, salutis viae Vestris Maiestatibus quaerendae sunt. Sed parcat Vestra Maiestas, humillime supplico, minimo servorum suorum ad se de huiusmodi rebus scribenti. Brodarics must refer to the previous letter dated 11 December. VI (1492–1503), the infamous Borgia Pope. 3  See in the previous letter. 4  A reference to the appointment of Bishop of Poznań Piotr Tomicki as Bishop of Cracow. His inauguration,

Pope. 3  See in the previous letter. 4  A reference to the appointment of Bishop of Poznań Piotr Tomicki as Bishop of Cracow. His inauguration, however, took place only in 1524. Biographies count his bishopric from this date. 2  Alexander 1  De rebus nostris Hungaricis, quae a rebus Vestrae Maiestatis disiunctae esse non possunt, ac de subsidio istuc mittendo, si quod impetrari poterit, nihil adhuc actum. Dominus Scardonensis 5 his diebus in Urbem venit pericula utriusque regni et omnium regnorum Vestrarum

Piotr Tomicki as Bishop of Cracow. His inauguration, however, took place only in 1524. Biographies count his bishopric from this date. 2  Alexander 1  De rebus nostris Hungaricis, quae a rebus Vestrae Maiestatis disiunctae esse non possunt, ac de subsidio istuc mittendo, si quod impetrari poterit, nihil adhuc actum. Dominus Scardonensis 5 his diebus in Urbem venit pericula utriusque regni et omnium regnorum Vestrarum Maiestatum coram pontifice et patribus cumulatissime exposuit, Maiestatem Vestram non cessat pro

from Voivods of Moldova and Wallachia suggest that he wants to attack Hungary in March in alliance with the Tatars. – 2. Knowing this, Ferdinand also sent an envoy to Rome to press for the aid. Brodarics should cooperate with the Austrian envoy fully. – 3. The Pope should order Legate Cajetan de Vio to pay the money he has for repairs of Hungarian border fortresses or the soldiers’ pay before more substantial aid arrives. – 4. Brodarics receives a copy of the letter by the Vice-Voivod of Transylvania as well as pieces of news from the Voivods. He can learn all about the Sultan’s

gratia Rex Hungariae etc. Venerabilis Fidelis nobis Dilecte. [1.] Semper nobis fuerunt suspecta callidissimorum hostium nostrorum consilia, qui dum anno superiore universam Europam falsis complent rumoribus eorum imperatorem bellis orientalibus distineri, parare in Persas expeditionem, de nostris atque aliis Thomas Crnić (Negri). Humanist of Dalmatian origin, Canon of Spalato from 1499, later Archdean, Secretary of Croatian Ban Péter Beriszló from 1514. Protonotary Apostolic from 1519, Bishop of Scardona from 1520. The Pope sent him to Poland in January 1523 as

2  The part between Habemus...invadere published: Veress Endre (ed.), Akták és levelek Erdély- és Magyarország Moldvával és Havasalfölddel való viszonyához, Budapest, 1914, 128. 3  Stephen IV (1517–1527), Voivod of Moldova. 4  Probably refers to V. Radu (Radu de la Afumaţi), who fled to Hungary in April 1523, away from Turks who invaded Wallachia (see the letter by Louis II to Brodarics on 1 June 1523). He fought the throne back in January 1524 from his own brother Radu VI (Radu Baduca) who got the position from the Turks. 5  Austrian Archduke

Habsburg in 1502. Fulfilled diplomatic tasks until his death. More on his life: Rosemarie Aulinger, Andrea da Borgo = Contemporaries of Erasmus: a Biographical Register of the Renaissance and Reformation, Toronto, 1985, 172–173; Rill, Fürst und Hof...141–150. 8  Cardinal Tommaso Cajetan De Vio, Bishop of Gaeta, was sent to Hungary as a legate with Baron Burgio in 1523 by Hadrian VI. 9  Pope Hadrian promised aid of 100,000 gold pieces for the fight against the Turks. He really sent 50,000 by Cardinal Vio. [4.] Misimus

28 István Brodarics to Theodor Vafer 1 Rome, 11 February 1524 Manuscript used: MOL, DL 47545 The inheritance of Hungarian confessor in Rome János Lászai, 147 ducats, should be deposited in the Altoviti bank according to the wishes of Philippus de Senis and Vincenzo Baldi. Domine Theoderice. Ego sum contentus, quod illa pecunia domini Ioannis penitenciarii 2 Hungari, ducati videlicet centum quadraginta septem deponantur in Banco Altoviti 3 iuxta voluntatem

Várdai. 13  The banking house operated by Bindo Altoviti of Florence was a leading bank in contemporary Rome. More on the banking house and Altoviti: Coriolano Belloni, Un banchiere del rinascimento, Roma, 1935. 12  11   domini Philippi de Senis 4 et domini Vincencii Baldi 5 decretorum doctoris, ad instantiam tamen omnium nostrorum. Romae, XI. Februarii 1524. Stephanus Brodericus orator Hungariae manu propria