Your search found 4520 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 2899-3079:

Tenvibus et radiis ut acutae cuspidis ictu
1.74  Percellunt oculos rutilantia, semper eosdem
1.75  Inter se positus atque intervalla tuenti
1.76  Objiciunt certa et nullum mutata per aevum.
1.77  Hinc ea fixa vocant. Summi ad confinia mundi
1.78  Illa quidem spatiis elata immanibus omnes
1.79  Mensorum eludunt curas et se ardua condunt.
1.80  Nec tenues mittunt radios: fors igne nitentem
1.81  Aut

1.146  Excipit, assiduis atque imbribus obruit agros.
1.147  Postremos cohibent Phryxei velleris auream
1.148  Urgentes caudam radiantia vincula Pisces.
1.149  Caetera, quae tenues procul hinc elata per auras
1.150  Inseruere astris superi coeloque locarunt:
1.151  Perseus anguiferaeque caput furiale Medusae,
1.152  Lernaei domitor monstri, Jovis alite raptus
1.153  Et puer et saxo Andromede

18 vix unquam tibi se Cyllenius ignis
1.263  Spectandum dabit atque oculos percellet acutos.
1.264  Nam semper Phoebi rutilo tam proximus orbi
1.265   Vix unquam hinc atque hinc dextra laevaque recedens
1.266  Et breviore via et cursu mage praepete primus
1.267  Evolat et tanti radiis sese explicat ignis.
1.268  Proinde latet rarusque atque imo in margine coeli

18 vix unquam tibi se Cyllenius ignis
1.263  Spectandum dabit atque oculos percellet acutos.
1.264  Nam semper Phoebi rutilo tam proximus orbi
1.265   Vix unquam hinc atque hinc dextra laevaque recedens
1.266  Et breviore via et cursu mage praepete primus
1.267  Evolat et tanti radiis sese explicat ignis.
1.268  Proinde latet rarusque atque imo in margine coeli
1.269  Erumpit

spumantesque undas montesque remotos
1.310  Littoraque et turres et quidquid in aethere summo
1.311  Eminet, immotum circa te volvier atque
1.312  Illo, quo raperis, raptari vortice credas.
1.313  Atque hinc et patria exusta dum Troius heros
1.314  Provehitur pomi terrasque recedere et urbes
1.315  Vidit et objecto discedere littora ponto.
1.316  Hoc 20

cum nocte diem et vel rore tepenti
1.318  Foecundaque fovet radiorum aspergine sylvas
1.319  Humorem inspirans venis fibrasque resolvens,
1.320  vel sinit admissos sensim concrescere succos.
1.321  Hinc tumido alternos ciet aequore Cynthia fluctus
1.322  Jamque locis isdem trahit undas jamque repellit
1.323  Attollens pondusque levans jamque aggravat atque
1.324  Introrsum premit et fundum compingit ad imum.

ciet aequore Cynthia fluctus
1.322  Jamque locis isdem trahit undas jamque repellit
1.323  Attollens pondusque levans jamque aggravat atque
1.324  Introrsum premit et fundum compingit ad imum.
1.325  Hinc dubias regit Ursa rates, dum cardinem ad ipsum
1.326  Acta brevi circum et nunquam demersa sub undas
1.327  Orbe meat coelique plagas Terraeque patentis
1.328  Designat varias lenta vertigine sedes

rates, dum cardinem ad ipsum
1.326  Acta brevi circum et nunquam demersa sub undas
1.327  Orbe meat coelique plagas Terraeque patentis
1.328  Designat varias lenta vertigine sedes
1.329  Ventorumque domos. Hinc ardua vertice ab alto
1.330  Sydera scrutatus pastor sua tempora novit
1.331  Excubiasque novas ciet indulgetque sopori.
1.332  Communem 21 hunc dicunt.

recedit ab axe.
1.386  Hanc secat obliquam et rutilis qua splendida signis
1.387  Fascia procurrit longe, par altera primae
1.388  Semita per mediam protenditur atque rigentem
1.389  Non nihil ad Boream se hinc alta attollit et inde
1.390  Non nihil imbre gravem se prona inclinat ad Austrum.
1.391  Illa plagam, unanimi, signat, quam sydera motu
1.392  Respiciunt, dum lenta meant ad Memnonis oras;
1.393  Illa

est, totum bissenis mensibus orbem
1.401  Absolvit Titan atque anni tempora signat.
1.402  Vere novo molitur iter, qua se utraque jungit
1.403  Semita, tum gelidas orbis procurrit ad oras
1.404  Signifer. Hinc primum coeli mensoribus ortum
1.405  Aetherei capiunt motus: hoc omnibus unum
1.406  Principium constat numeris, haec ultima meta.
1.407  Ipse 25 Aries,

gelido stat frigore venis
1.447  Humor et effoetae torpent in corpore vires.
1.448  Ipse 26 quidem in medio Titan. At qua ampla coruscis
1.449  Fascia se hinc signis atque inde extendit, utraque
1.450  Parte suos ineunt errantia sydera gyros;
1.451  Jamque meant dextra, laeva jam parte feruntur
1.452  Libera, sed certos prohibet transcurrere fines

trabes et culmina fulgida gemmis,
1.468  Vix quidquam obliquo si forte per intima ductu
1.469  Viscera dissectam disjungas, praebeat orbem
1.470   Forma teres, qui vix aequo discedat ab orbe
1.471  Atque hinc elatis procurrat frontibus, inde
1.472  Vix quidquam adducto subsidat corpore pressus.
1.473  Hinc 28 autem et gressu vix impare singula cernit

dissectam disjungas, praebeat orbem
1.470   Forma teres, qui vix aequo discedat ab orbe
1.471  Atque hinc elatis procurrat frontibus, inde
1.472  Vix quidquam adducto subsidat corpore pressus.
1.473  Hinc 28 autem et gressu vix impare singula cernit
1.474  Per liquidas se ferre vias; namque aethera in altum
1.475   Dum tollunt sese ac coelo magis ardua surgunt

fugam interea contendere, saepe citatos
1.586  Jam sensim cohibere gradus, jam sistere jamque
1.587  Detortis retro ferri in contraria pennis,
1.588  Nuper et emensas rursum metirier oras.
1.589  Ignibus hinc eadem aeternis adscribere et alto
1.590  Accensere polo rudis atque ignara vetustas
1.591  Abnuit atque humilem nascentibus invida sedem
1.592  Attribuit rapidaeque brevissima tempora vitae.

arcanas cognoscere causas.
1.615  Ex re nomen habent. Cum scilicet utraque in illis
1.616  Orbita se jungat nectatque, ut tenvia nodo
1.617  Necti fila solent, nodos dixere vocantes.
1.618  Quaelibet hinc geminis innectitur orbita nodis,
1.619  Quos pene immotos Phoebus prospectat et oras
1.620  Disjunctas longe ac contraria signa notantes.
1.621  Nobis pro vario positu Telluris ad ignem
1.622  Titanis

et qui talaria plantis
1.626  Innectit Maja genitus fumantiaque astra,
1.627  Illa, quibus nodi a Phoebo tolluntur in altum
1.628  Non mage, Phoebeo quam Tellus distet ab igne,
1.629  Incertam objiciunt hinc suspectantibus atque
1.630  Toto nodorum sedem circum undique coelo
1.631  Errantem longe. Medium proin finibus orbem
1.632  Diversis eadem aspicimus transcurrere jamque hac
1.633  Jamque illa coeli aut

ipsum, cui nempe latus subsidit utrumque
1.659  Pressius ac medio procurrit longior axis,
1.660   Orbem diva terit cursu, quem vasta columna
1.661  Exhibeat, ductu obliquo si forte secetur.
1.662  Hinc quondam in superas sese altior evehit oras
1.663  Et vultu breviore coit. Mox prona nitentem
1.664  Demittit coelo currum Terraeque propinquat
1.665   Ac mage distenti pinguescit imagine vultus.

nequidquam verbere fessos
1.673  Exagitat stimulisque acuens et vocibus urget.
1.674  Languescunt magis atque magis quaque orbita summo
1.675   Eminet alta jugo, cessant cursumque morantur.
1.676  Scilicet hinc, terras cum se demisit ad imas,
1.677  Concita praecipiti volat impete Cynthia, at alti
1.678  Lentior ingreditur sublimi in vertice callis.
1.679  Sponte deam cessare putes, qua purior aureas

1.710  Scilicet obliquo rapidos per inane jugales
1.711  Ductu agitat flectens Phoebe quoque; proinde necesse est
1.712  Bis gyro in quovis fraternum permeet orbem
1.713  Signiferamque viam. Transversa hinc semita nodis
1.714  Nectitur in geminis, humili quorum alter ab Austro
1.715  Evehit in Boream, contra jubet alter in Austrum
1.716  Restitui pronoque deam descendere cum.

volubile coelum
1.728  Bissenas decies ter dorso amplectitur alto.
1.729  Atque 41 hoc Tellurem dea cursu, hoc circuit orbe
1.730   Alternatque vices jamque hinc jamque inde recedit.
1.731  Interea et motum, quo Tellus acta per auras
1.732  Ingreditur, si nempe astris errantibus illam
1.733  Annumerare juvet liquidumque per aethera vectam
1.734  Abripere et

quondam et mage longo tempore in oras
1.773  Retracti contra referuntur et aethera totum
1.774  Perlustrant motu trepido ac loca prisca revisunt,
1.775  Primus ter senis dum evolvitur annus ab annis.
1.776  Hinc ubi fraternum transgressa est Cynthia callem
1.777  Progrediens, nodo rursum se diva relicto
1.778  Restituit Phoebique viam transcurrit eadem
1.779  Parte prius, plenum quam cursu absolverit orbem.

eadem dum se circum vis omnia fundit
1.800  Per spatia expandens, sensim languescit eundo
1.801  Quoque magis vasto late distenditur orbe,
1.802  Hoc minus intenti pollet conamine nisus.
1.803  Hinc paribus circum spatiis vis aequa trahentis
1.804  Et positum et sequitur mensuram materiai:
1.805  Ducuntur propiora magis, distantia contra
1.806  Usque minus; dat juncta simul causa utraque nisum.

et sequitur mensuram materiai:
1.805  Ducuntur propiora magis, distantia contra
1.806  Usque minus; dat juncta simul causa utraque nisum.
1.807  Scilicet 45 hinc celsis e montibus horrida in imas
1.808  Saxa ruunt valles abrupta; hinc volvitur acri
1.809  Impete et objectas alte ab radicibus imis
1.810  Convellit sylvas torrens armentaque et ipsos

contra
1.806  Usque minus; dat juncta simul causa utraque nisum.
1.807  Scilicet 45 hinc celsis e montibus horrida in imas
1.808  Saxa ruunt valles abrupta; hinc volvitur acri
1.809  Impete et objectas alte ab radicibus imis
1.810  Convellit sylvas torrens armentaque et ipsos
1.811  Custodes campis et diruta tecta furenti
1.812  Raptat agens fluctu ac rivis

46 terrarum orbem fidumque sequentis
1.822  Lunai sydus Phoebi radiantis ad ignem
1.823  Disjunctum procul, ast immensa mole tumentem
1.824  Nisus agit jamque hinc jamque inde impulsibus urget
1.825  Assiduis turbatque vias; nec viribus aequis
1.826  Pro vario ad Solem positu nec tramite eodem
1.827  Namque urget pulsans divamque errare vagantem
1.828  Et refluo

1.830  Telluris Lunaeque globum, deduceret ambas
1.831  Et paribus spatiis et easdem semper in oras
1.832  Nec quidquam alternos positus turbaret et orbem,
1.833  Quo circum aethereas hinc cernitur ire per oras
1.834  Cynthia et assiduo terras circumdare gyro.
1.835   At varii ductus et vis non aequa, recurvi
1.836  Et formam et positum callis cursumque per auras
1.837  Alternis mutat

divae cursum jam concitat etjam
1.846  Sistit equos, ipsum a medio jam abducit Olympo
1.847  Declinans inflexum orbem jamque admovet, ipsos
1.848  Ire jubet retro, trepida vertigine, nodos.
1.849  Scilicet hinc olim incertis ambagibus alto
1.850   Visa polo aethereas sine lege errare per auras
1.851  Cynthia, divina magnus dum mente Britannus
1.852  Intima naturae pervasit in abdita et alto
1.853  Arcanas

1.905  Scilicet aethereas cum tam sublimis in auras
1.906  Assurgat Titan, imis at proxima terris
1.907  Accedat contra Phoebe et sub fratre feratur,
1.908  Ille deam, superas qua se hinc avertit in oras
1.909  Aetheraque et rutilae suspectat lampadis ignes,
1.910  Irrorat radiis ac multo lumine vestit
1.911  Aversam a terris frontem et supera alta tuentem;
1.912  Horror habet densaeque

et rutilae suspectat lampadis ignes,
1.910  Irrorat radiis ac multo lumine vestit
1.911  Aversam a terris frontem et supera alta tuentem;
1.912  Horror habet densaeque aliam, quam cernimus, umbrae.
1.913  Hinc oculos frons atra fugit tenuique nitentem
1.914  Margine vix limbum rutilae sub imagine falcis
1.915  Conspicimus geminosque apices dorsumque recurvum.
1.916  Ast ubi Memnonium rapidas deflexit ad orbem

Deponit solitos tenuatis comibus ignes.
1.933  Ille alto, comitante dea, sublimis Olympo
1.934  Impositam densis scindebat nubibus auram
1.935  Attonitus partesque oculos vertebat in omnes.
1.936  Hinc maris immensos tractus terrasque patentes
1.937  Adstringi ad latera atque in parvum inflectier orbem,
1.938  Inde stupet Maja genitum Veneremque superbam
1.939  Signiferi certis egressos finibus orbis

2.77  Ad sylvas pennata cohors properabat opacas,
2.78  Captura assuetos alieno tempore somnos.
2.79  At partem rutilae frontis videre coruscum
2.80  Vibrantem jubar, extremi qui margine regni
2.81  Hinc atque inde jacent populi; quasque alluit aureo
2.82  Amne Tagus gentes, quas et Rhodanusve Tibrisve
2.83  Quaeque tenent gelidas boreali frigore terras,
2.84  Gaudebant multo perfusae lumine; arenas

Phoebi frontem, tum tempore longo
2.183  Effugit atque ubi jam plus saeclo effluxerit, orbi
2.184  Vix iterum ardenti supponitur adversumque
2.185  Transcurrit nodum, Solis dum jungitur igni.
2.186  Hinc post quam primo inventum per vitra tubosque
2.187  Sydera scrutari ac terris adducere Olympum,
2.188  Diva semel tantum ante annos bis quattuor ora
2.189  Inficiens tenui Titania laeserat umbra.

aversis Terrae de partibus, alter,
2.212  Qua coit aeterno glacialis frigore pontus,
2.213  Alter, qua summo coeli de vertice Titan
2.214  Subjectos findit campos et adurit arenas,
2.215  215 Hinc gelido atque inde a Telluris cardine, coeli
2.216  Mensores bini fulgenti in Sole nigrantem
2.217  Suspiciant longa Venerem si mole tuborum
2.218  Et momenta notent, quo primum irrepserit et quo

pariter vel latius aeque.
2.243  Namque 12 vices Solis sequitur Venus errantumque
2.244  Turba omnis, Phoebe dempta, fumantiaque astra.
2.245  Et magis hinc Titan distat si forte minusve,
2.246  Tantundem illa etiam magis aut minus omnia distant.
2.247  Proin visum hinc Veneris motum sub Sole diurnus
2.248  Terrai motus tanto minus aut mage turbat.

Venus errantumque
2.244  Turba omnis, Phoebe dempta, fumantiaque astra.
2.245  Et magis hinc Titan distat si forte minusve,
2.246  Tantundem illa etiam magis aut minus omnia distant.
2.247  Proin visum hinc Veneris motum sub Sole diurnus
2.248  Terrai motus tanto minus aut mage turbat.
2.249  Ergo ubi se primum fulgenti in Sole videndam
2.250  Reddiderit Venus ac dorsum supponet opacum,
2.251  Jam dabitur

circum crines fumosaque longe
2.330  Pandens aethereas tanta se mole per auras
2.331  Materies fractum torquet jubar atque per omnes
2.332  Dispergit late inflexum circum undique partes.
2.333  Scilicet hinc longis trans vitrea septa tuborum
2.334  Molibus ardenti horrentes si crine cometas
2.335  Suspicias, nulla nigrescere parte videbis.
2.336  Illa etenim, Phoebum fugiunt qua fronte nitentem

condidit umbra,
2.354  Terram inter Solemque subit Terramque nigranti
2.355  Despectat vultu, radiantem obvertit Olympo.
2.356  Tunc igitur, si se penitus mediam inserat atque
2.357  A recto positu nihil hinc, nihil inde recedat
2.358  Avia, Phoebeos vultus tegat exceptumque
2.359  Praeripiat Terris jubar atque avertat, oportet.
2.360  Non 20 tamen et semper

assequitur coeloque excurrit eodem
2.405  405 Una acres urgens bijugos currumque volantem.
2.406  Usque adeo Titan cum deficit, illa latenti
2.407  It comes atque una pariter volat aetheris ora.
2.408  Hinc tibi jam divae subeuntis prima parebunt
2.409  Indicia et tanti auctorem cognoscere damni
2.410  410 Incipies frontemque dei velante sorore
2.411  Obductam ac rutilae praereptos lampadis ignes.

etiam, si tunc imo dea tramite, terris
2.535  Proxima, distento latescat pinguior ore,
2.536  Latior ipse quoque umbrosus distenditur orbis
2.537  Et vincit crasso Phoebeos augmine vultus.
2.538  Hinc medium si forte deum media occupet umbra,
2.539  Prominet ac rapit omne jubar circum undique et ignes
2.540  Occulit ac penitus radiantia contegit ora.
2.541  At dea sublimi si forte in vertice callis

dea sublimi si forte in vertice callis
2.542  Adstringit frontem brevior, breviore figura
2.543  Ipsa etiam coit et Phoebeos arctior umbra
2.544  Haud potis est penitus tegere ac subducere vultus.
2.545  Hinc medio sedet atra sinu; circum undique limbus
2.546  Extat et ardenti fervens micat annulus igne.
2.547  Qualis 27 quae rutilo cum divum effingimus ora

umbram
2.652  Injiciat tristem tenebrasque affundat opacas.
2.653  Nec tenui haec adeo se cuspide contrahit, arctos
2.654  Ut rutila in facie tractus confundat: in ipsa
2.655  Fronte Jovis maculam licet hinc spectare nigrantem
2.656  Eminus; usque adeo vasto sese augmine tendit.
2.657  Interea et reliqui subeunt. Quam saepe secundus
2.658  Infert se medium ac dorsum supponit opacum!
2.659  Bis rapit ille

distet, quantum haec frons extima surgit,
3.130  Tum vero procul ipse fugit concursus et aeque
3.131  Inter se demum distantes omne recedunt
3.132  Per spatium ac nusquam coeunt radiantia fila.
3.133  Hinc tibi 9 susceptum res apta reflectere lumen
3.134  Et late circum diffundere si satis, amplis
3.135  Discedat vitrea spatiis a lente, videbis,

tamen, ut, quae dextera molis
3.143  Pars est, hanc latere a laevo tibi reddat imago,
3.144  In dextrum laevam pellat latus altaque ad imum
3.145  Dejiciat, quaeque ima jacent, sublimia tollat.
3.146  Hinc 10 oculi in gremio quae lens crystallina pendet,
3.147  Transmissos cogit radios et pingit in imo
3.148  Invertens fundo quaecumque objecta tuemur.

usque adeo propior perque omnia visae
3.205  Assimilis formae, tenuissima tendere suerunt
3.206  Fila decussatim et spatium praetexere inane
3.207  Illa quidem primum figebant plurima, quae se
3.208  Hinc spatiis atque hinc aequalibus intertexta
3.209  Ferretae ut crates, ut retia densa, secarent.
3.210  His rerum moles metirier et spatiorum
3.211  Mos erat in picta seriem numerare figura.
3.212  At

perque omnia visae
3.205  Assimilis formae, tenuissima tendere suerunt
3.206  Fila decussatim et spatium praetexere inane
3.207  Illa quidem primum figebant plurima, quae se
3.208  Hinc spatiis atque hinc aequalibus intertexta
3.209  Ferretae ut crates, ut retia densa, secarent.
3.210  His rerum moles metirier et spatiorum
3.211  Mos erat in picta seriem numerare figura.
3.212  At spatii extremi

3.413  Quod praestat, praestabit adhuc limbumque nitentem
3.414  Fraterni vultus, mediis velut ante tegebat,
3.415  Extremis pariter terris teget usque, Boreo
3.416  Quae procul hinc sive inde Austri sub cardine torpent.
3.417  At sibi 32 bissenis tricies e partibus orbis
3.418  Aetherei prope dimidiam Latonia poscit,
3.419  Traversa

signi spatio radiantis in ortum
3.443  Processit ferme, occiduas et nodus in oras
3.444  Vicenis rediit signi de partibus una.
3.445  Scilicet 35 hinc, si fors nodo concursus in ipso
3.446  Accidat et fratrem condat soror, ipsa vel umbram
3.447  Per mediam curru tendat turpata nigranti,
3.448  Alter succedet congressus, cum procul inde
3.449  Distabit

distant, rutilos haec illius ignes
3.479  Occulit atque aliqua Terrae pro parte recondit.
3.480  Cum vero 37 novies binis si Cynthia Phoebo
3.481  Juncta vel hinc illis vel partibus inde recedat
3.482  A nodo, ardentes vultus tegat, occupat illud
3.483  Infestum terris spatium Phoeboque tegendo
3.484  Aptum ter ternas partes quater. Atque adeo cum
3.485  Per

perque illa ferat se proxima nodo
3.538  Atque infesta deae loca nigrantesque tenebras
3.539  Nec tum per quinos nec dein Latonia menses
3.540  Oppositas fratri, timeat, dum permeat oras.
3.541  Hinc erit, ut geminos Luna squalente per illum
3.542  Oppositus annum haud videas. Sed saepe tenebris
3.543  Illa etiam inficiet frontem Phoebusque latebit
3.544  Saepe etiam, quin se divaeque deique labores

America ostentat ab oris.
3.551  Tum populi aspicient Phoeben Phoebumque nigrantem,
3.552  Opponunt nostris sua qui vestigia plantis.
3.553  Phoebum etiam et nostra Terrai ex parte videbunt
3.554  Deficere hinc variae gentes aut inde; nitebit
3.555  Ille tibi, ut supra monui, exemploque probavi
3.556  Principis, ardentem condit cui purpura Solem,
3.557  Dum famulos feriunt radii; atque intersita nubes

polo latitans, post quam tribus acta per auras
3.599  Et bis centenis et bis Latonia denis
3.600  Jam vicibus fratrem convenerit oppositove
3.601  Tot pariter vicibus jam plena effulserit axe.
3.602  Hinc eadem fratris defectibus atque sororis
3.603  Tum prope jam series rursum se reddet, eadem
3.604  Atque iterum coeli parti formaque redibunt.
3.605  At quoniam

obscuro frons prima nigrescere velo
3.615  Omnibus aut penitus perfundi desinit atque
3.616  Incipit educi simul omnibus; et fugit umbram
3.617  Progressa ac pleno rursum nitet ore per auras.
3.618  Atque hinc, proh, quanti Terrae mensoribus atque
3.619  Immensa incerto tranantibus aequora cursu
3.620  Proveniunt usus, vento procul acta tumenti
3.621  Cum ratis ignotas errat male tuta per undas!

vis, qua se alternis pelluntque trahuntque,
4.66  Ingens in tenui spatio, quaeque obvia nisu
4.67  Urgeat immani, at majoribus intervallis
4.68  Usque adeo levis, ut sensus eludat inanes.
4.69  Hinc ubi, dum celeri radius volat impete, fibris
4.70  Tenvibus accessit nimium. Tremere ilicet omnes
4.71  Et varios cursus variosque iterare recursus.
4.72  Unde oritur calor. At contra lux aurea coeptum

at ima
4.122  Parte subit laevis citroque ultroque trahendus
4.123  Attactu molli tubulus, cui tenve foramen
4.124  Stat medio et superas prospectum pandit in auras.
4.125  Huc oculum admovisse solent: hinc lampada Solis
4.126  Suspiciunt omnesque notant in imagine quadam
4.127  Defectus varios, similes defectibus illis,
4.128  Objectu quos Luna suo super aethera gignit.
4.129  Namque refert Phoebes vultum

assurgens, qui non intercipit omnes,
4.416  At multos sistit radios tamen imbuiturque
4.417  Lumine et obductum circum Titana refulget.
4.418  Scilicet 21 hinc ortum ducit Phoebumque latentem
4.419  Aureus in media complectitur annulus umbra
4.420  Quoque magis coelo erigitur Phoebumque relinquit
4.421  Exterior, puro tanto minus igne coruscat.
4.422  Cur

priorem.
4.493  Haec igitur gravior vincit Phoeboque propinquat;
4.494  Illa autem urgenti palmam concedit et omni
4.495  Parte tumens longe superas se attollit in oras;
4.496  Compressam ac Phoebi vapor hinc atque inde figuram
4.497  Induit et vastae fulget sub imagine lentis.
4.498  His demum emersus salebris jam caetera prono
4.499  Expediam cursu et facili ratione docebo.
4.500  Scilicet

jam caetera prono
4.499  Expediam cursu et facili ratione docebo.
4.500  Scilicet 27 immotum ad terras si verteret axem
4.501  Aurea lens, formam procul hinc suspecta rotundam
4.502  Protinus indueret teretique effulgeret orbe.
4.503  At quoniam immensum huc dorsum deflectit ab alto,
4.504  Transversam tuimur, medio et coit arctior axe
4.505  Ad latera

teretique effulgeret orbe.
4.503  At quoniam immensum huc dorsum deflectit ab alto,
4.504  Transversam tuimur, medio et coit arctior axe
4.505  Ad latera adstringens sese: geminata per amplum
4.506  Hinc atque hinc coelum cuspis procurrit et ingens
4.507  Phoebum ambit niveo spectandus lumine rhombus.
4.508  Hinc rutilam Phoebi frontem fulgentior orbis
4.509  Circuit ac propior; densi genuere vapores:

effulgeret orbe.
4.503  At quoniam immensum huc dorsum deflectit ab alto,
4.504  Transversam tuimur, medio et coit arctior axe
4.505  Ad latera adstringens sese: geminata per amplum
4.506  Hinc atque hinc coelum cuspis procurrit et ingens
4.507  Phoebum ambit niveo spectandus lumine rhombus.
4.508  Hinc rutilam Phoebi frontem fulgentior orbis
4.509  Circuit ac propior; densi genuere vapores:

tuimur, medio et coit arctior axe
4.505  Ad latera adstringens sese: geminata per amplum
4.506  Hinc atque hinc coelum cuspis procurrit et ingens
4.507  Phoebum ambit niveo spectandus lumine rhombus.
4.508  Hinc rutilam Phoebi frontem fulgentior orbis
4.509  Circuit ac propior; densi genuere vapores:
4.510  Circumstant bini, quos tenvior aura levisque
4.511  Progenuit, vultus utraque ex parte nitentis

33 nunc eadem qua surgit Ariminum et altas
4.610  Educit coelo turres arcumque superbum
4.611  Ac veterem solido stantem de marmore pontem
4.612  Ostentat geminosque amnes hinc moenibus atque hinc
4.613  Sustinet allapsos, Rubiconis et ostia spectans
4.614  Proxima, Romanas acies jactaque furentem
4.615  Alea et ore trucem rabido atque extrema minantem
4.616  Mente ducem

nunc eadem qua surgit Ariminum et altas
4.610  Educit coelo turres arcumque superbum
4.611  Ac veterem solido stantem de marmore pontem
4.612  Ostentat geminosque amnes hinc moenibus atque hinc
4.613  Sustinet allapsos, Rubiconis et ostia spectans
4.614  Proxima, Romanas acies jactaque furentem
4.615  Alea et ore trucem rabido atque extrema minantem
4.616  Mente ducem trepida recolit spretique

et ore trucem rabido atque extrema minantem
4.616  Mente ducem trepida recolit spretique senatus
4.617  Infracta imperia ac civilis semina belli
4.618  Protinus hic suscepta sibi totumque per orbem
4.619  Hinc subito immitis diffusa incendia flammae
4.620  Totque inde eversas urbes, tot sanguinis amnes
4.621  Effusi ac tantos confusae stragis acervos.
4.622  Hic ergo, hic eadem in plena nunc sydera luce

adstringier orbem
4.951  Praecludique fores radiis. Cumque ille coruscam
4.952  Proximus ante oculos jam flammam adduxerit, igni
4.953  Vix tenues aditus contractaque porta patebit.
4.954  Scilicet hinc 47 multo obscuras e lumine sedes
4.955  Si subito ingressus quondam penetraveris, ipse
4.956  Torquebis nequidquam oculos visusque sedenti

vides, alti summo de culmine tecti
5.24  Cum cadit atque viam distinguit tramite longo,
5.25  25 Densatas inter tenebras tractumque nitentem
5.26  Linea non tenuis tantum sese inserit et non
5.27  Protinus hinc illuc puncto transitur in uno?
5.28  Languescit sensim lux aurea paulatimque
5.29  Exoritur lentoque gradu sese explicat umbra
5.30  30 Principio levis ac sensim nigrescit eundo.
5.31  Non tamen et

quoties rectis consurgit cruribus atque
5.115  Flexus hiat, quo crura apicem producta relinquunt
5.116  Usque magis, magis a sese distracta recedunt
5.117  Ipsa simul latoque magis panduntur hiatu.
5.118  Hinc, quoniam tenui flexu concluditur atque,
5.119  Qui purae densam luci disterminat umbram,
5.120  Margo jacet gemino crure interceptus, in ipso
5.121  Exortu, aut tenui si sistitur intervallo,
5.122  Ipse

vacuum Phoebique intercipit ignes
5.128  Terrai moles intersita, terminat illam
5.129  Confuso incertus circum undique margine limes
5.130  Et lucem obscuris miscet pene umbra tenebris.
5.131  Hanc subit, hinc pallore genas perfunditur, ante
5.132  Quam penitus densa se Cynthia condat in umbra.
5.133  Ipse autem primum tenuis densatur eundo
5.134  Oris divini pallor, quia quo mage ad umbram
5.135  Accedit

distentae supremo in vertice telae
5.153  Picta globi species staret Phoebumque referret.
5.154  In medio Tellus tenui consisteret orbe.
5.155  Tum quatuor (tantum quatuor nam tramite recto
5.156  Hinc possunt atque hinc orbes conradere binos)
5.157  Nigrantes irent tractus binique mearent
5.158  Extrorsum, bini contra sese inter utrumque
5.159  Insererent tereti figentes oscula dorso.
5.160  Tum

supremo in vertice telae
5.153  Picta globi species staret Phoebumque referret.
5.154  In medio Tellus tenui consisteret orbe.
5.155  Tum quatuor (tantum quatuor nam tramite recto
5.156  Hinc possunt atque hinc orbes conradere binos)
5.157  Nigrantes irent tractus binique mearent
5.158  Extrorsum, bini contra sese inter utrumque
5.159  Insererent tereti figentes oscula dorso.
5.160  Tum mediis rectum aspiceres

intervallis.
5.195  Tum recta inferret sese atque excurreret ultra
5.196  Semita, quam lento percurrit Cynthia gressu.
5.197   Tranversi ductus horas, momenta notarent
5.198  Hinc atque hinc adscripti apices numerique monerent
5.199  Appositi, medius divae quo tempore quemque
5.200  Transversum aut ductum aut apicem contingeret orbis.
5.201  Sic

5.195  Tum recta inferret sese atque excurreret ultra
5.196  Semita, quam lento percurrit Cynthia gressu.
5.197   Tranversi ductus horas, momenta notarent
5.198  Hinc atque hinc adscripti apices numerique monerent
5.199  Appositi, medius divae quo tempore quemque
5.200  Transversum aut ductum aut apicem contingeret orbis.
5.201  Sic 10

qua parte magis trahitur lux incita, coeptum
5.354  Inclinat cursum intorquens massaeque propinquat
5.355  Urgenti nisu majore minusque trahentis
5.356  Corporis a medio velut indignata recedit.
5.357  Hinc 19 radios Phoebi dum lens crystallina, utraque
5.358  Parte tumens, tergo exceptos circum undique ad axem
5.359  Inflectit spatioque jubet concurrere in arcto,

subito flammas ciet atque nigrantes
5.361  Attollit coelo fumos et tempore parvo
5.362  Roboraque in cineres, in calcem marmora gemmasque
5.363  Ire jubet massasque auri dissolvit et aeris.
5.364  Hinc etiam quaecumque olim trans vitrea septa
5.365  Inflexas ultra facies, quaecumque sub undis
5.366  Obliqua intuimur, radiorum tramite fracto
5.367  Longe aliis male visa locis adscribimus atque

volatu.
5.412  Ille quidem egreditur medium inclinatus ad axem
5.413  Quinque magis spatiis, quam si via prima maneret
5.414  Nec rectum incurvo mutasset tramite callem.
5.415  Hinc vero et totidem umbrosi de partibus axis
5.416  Lumine prima caret tantum, quae proxima terris,
5.417  Perfundit reliquas denso jubar aere tortum.
5.418  Quod si etiam flexus perpendere mensurasque

aedes sanctosque aditus quam laeta nitenti
5.467  Fulgeat ore dies? Sparsi per inane vapores
5.468  Accipiunt redduntque jubar partesque per omnes
5.469  Diffusum secreta subit penetralia lumen.
5.470  Hinc etiam roseis Aurora invecta quadrigis
5.471  Solis equos primo praecedit mane, sub undas
5.472  Cumque idem occiduas sero jam vespere currum
5.473  Abdidit, adventantem objecta crepuscula noctem

Immissa objecti partem de luce vapores
5.506  Dispergunt conduntve sinu; via longior obstat
5.507  Obliquis contra radiis illaesaque coeptum
5.508  Pars tenuis cursum tenet atque obstacula vincit.
5.509  Hinc et, 27 quae Terrae dorsum legit (aere denso
5.510  510 Nam terit obliquo tam longum tramite callem)
5.511  Quid mirum, postquam aethereas erupit in auras

flectitur aere lumen.
5.526  Illi se fugiunt longe flexuque recedunt,
5.527  Unam e ter decies bissenis partibus orbis
5.528  Qui capiat, si summum inlo caput inserat orbi.
5.529  Hinc ubi devenere locos, quibus ardua cursum
5.530  530 Dum movet, horrenti Phoebe nigrescit ab umbra,
5.531  Diversi fugere ac tantum interjacet ollis
5.532  Jam spatii, quantum medio Telluris ab imo

parte, per amplum
5.553  Plusquam centenis paribus magis, aera primum
5.554  Quam subiens, spatiis distenditur intervallum.
5.555  555 Quid dubitas? Radios aer torquere citatos
5.556  Qui valeat, minus hinc consurgit in aethera quam qui
5.557  Pergenti dominam signat quid restet ad urbem,
5.558  Qui quarto est decimus, distet lapis, ardua qua se
5.559  Attollit coelo Felici nomine moles
5.560  560

Pindi felicis alumnis
5.677  Pieridumque choro invisos tractare recuses,
5.678  Invenies tantum inversi per viscera coni
5.679  Et loca per, duplici quae ditia lumine, divam
5.680  Ingredier, quantum sive hinc, sive inde per illud
5.681  Incedit spatium, radio quod simplice pallet.
5.682  Cumque fere triplo, ut supra memoravimus, umbrae,
5.683  Qua Phoebe regione meat, sit crassior orbis

Boreamve gelu nivibusque rigentem,
5.726  Clarescet minus in medio et si forte nitentem
5.727  Non penitus tristi vultum demerserit umbra,
5.728  Illa quidem nusquam duplicati luminis ictum
5.729  Sentiet. Hinc atris postquam squalere tenebris
5.730  Coeperit, usque magis perget nigrescere limbus
5.731  Interior cursum ad medium, tum deinde fugatis
5.732  Sensim perque gradus tenebris emerget eosdem.

nubesve graves nebulaeve volucres
5.737  Forte jubar. pars illa deae, quae aspergine rapti
5.738  Luminis orba caret, caeca se nocte recondet
5.739  Atque oculos suspectantis deludet inanes.
5.740  Hinc quoniam sparsae nullo ordine in aere nubes
5.741  Hac, illac circumvolitant ac partibus isdem
5.742  Jam nebulae rapiunt jubar et jam fronte serena
5.743  Laeta dies sine faece nitet, saepe ordine nullo

caligine montes
5.876  Occulit, Aeolio rabidos procul evocat antro
5.877  Committique simul fratres et praelia miscet;
5.878  Imbre ruit nimbisque ferox nivibusque geluque.
5.879  pater Tibris, hinc pluvia nivibusque solutis
5.880  Turgidus, Hetruscis retro inde repulsus ab undis
5.881  Ventorumque furore gravi percussus, ab imo
5.882  Jam toties indignatus caput extulit alveo
5.883  Et vastos late

ratus tristique fame et sic denique perdi,
5.919  Quos frustra insano tentarat mergere fluctu,
5.920  Immotus tumida longum circumstetit unda.
5.921  Quae facies rerum fuit illa: e culmine summo
5.922  Hinc pueri et miserae matres ac rustica turba,
5.923  Una omnis, nautae e male tutis navibus inde,
5.924  Cum macie obducti vultus et voce trementi
5.925  Frugem inclamarent, frugem vicina sonarent

atque improbus imo
5.927  Insultans frugem Tibris resonaret ab alveo!
5.928  Nulla aderat frugis jam copia nec feris altam
5.929  Posse dabat dorso conscendere Tibris ad urbem.
5.930  Ergo per undantes hinc campos fluctibus atque hinc
5.931  Arboreas inter frondes et cespite multo
5.932  Densa loca exiguam bino cum remige contra
5.933  Ire ratem libuit collesque exponere ad altos,
5.934  Qui tanto dominam

5.927  Insultans frugem Tibris resonaret ab alveo!
5.928  Nulla aderat frugis jam copia nec feris altam
5.929  Posse dabat dorso conscendere Tibris ad urbem.
5.930  Ergo per undantes hinc campos fluctibus atque hinc
5.931  Arboreas inter frondes et cespite multo
5.932  Densa loca exiguam bino cum remige contra
5.933  Ire ratem libuit collesque exponere ad altos,
5.934  Qui tanto dominam rerum in discrimine ad urbem

doces, pleno radius cum venerit albens
6.64  Lumine, quae coeptum producant stamina cursum,
6.65  Quae redeant, qui deinde color seu transpiciatur
6.66  Sive oculis sese reflexo lumine sistat.
6.67  Hinc formas 18 rerum externas et particularum
6.68  Deprendis variam molem textumque et opaco
6.69  Quae sint caeca sinu, quae corpora pervia luci,
6.70  Quae

excurret. Cernes e pluribus illam
6.251  Solis imaginibus coalescere: prima rubebit,
6.252  Sordenti violae postrema nigrescet amictu,
6.253  At mediae medios referent ex ordine fucos.
6.254  Hinc summae incurvos frontes flectentur in orbes.
6.255  Ast illos recto conjunget tramite et oram
6.256  Hinc atque hinc dorsumque leget revolubile limes
6.257  Arcubus innumeris, rutilam qui lampada Solis

violae postrema nigrescet amictu,
6.253  At mediae medios referent ex ordine fucos.
6.254  Hinc summae incurvos frontes flectentur in orbes.
6.255  Ast illos recto conjunget tramite et oram
6.256  Hinc atque hinc dorsumque leget revolubile limes
6.257  Arcubus innumeris, rutilam qui lampada Solis
6.258  Quisque suo pictam concludet in orbe colorans.
6.259  Non tamen

postrema nigrescet amictu,
6.253  At mediae medios referent ex ordine fucos.
6.254  Hinc summae incurvos frontes flectentur in orbes.
6.255  Ast illos recto conjunget tramite et oram
6.256  Hinc atque hinc dorsumque leget revolubile limes
6.257  Arcubus innumeris, rutilam qui lampada Solis
6.258  Quisque suo pictam concludet in orbe colorans.
6.259  Non tamen 33

orbe colorans.
6.259  Non tamen 33 hac penitus disjuncta in imagine fila
6.260  Aspicies et secretos fulgere colores.
6.261  Purus erit curvis in frontibus hinc rubor, inde
6.262  Purpureus violae nigror ac genus omne colorum
6.263  Limitibus purum in rectis. Sed lumen in isdem
6.264  Tenve locis acies vix quidquam impellet acutas.

49 quae tantum praegrandibus apta tuborum
6.438  Molibus, ingenti distantes aetheris ignes
6.439  Augmine demittit coelo lens vitrea terrisque
6.440  Admovet adducens, cui dorsum hinc scilicet atque hinc
6.441  Vix tumeat? plana vix quidquam a fronte recedat.
6.442  Huic aliam assimilem lenti conjungere lentem
6.443  Ne pigeat planove excurrens aequore vitrum
6.444  Et frontem fronti

quae tantum praegrandibus apta tuborum
6.438  Molibus, ingenti distantes aetheris ignes
6.439  Augmine demittit coelo lens vitrea terrisque
6.440  Admovet adducens, cui dorsum hinc scilicet atque hinc
6.441  Vix tumeat? plana vix quidquam a fronte recedat.
6.442  Huic aliam assimilem lenti conjungere lentem
6.443  Ne pigeat planove excurrens aequore vitrum
6.444  Et frontem fronti componere: tanget

ampla, bis ille duobus
6.490  Teive tribus spatiis se pandit latior isdem.
6.491  Cum fuerit decies major mensura secunda,
6.492  Producet spatiis decies se tertia denis.
6.493  Hinc etiam vitris quod sese interserit aurae
6.494  Aeriae velum, quam crassum qualibet extet
6.495  Parte sui, nosces mensuraque certa patebit.
6.496  Quare 53

magis atque magis. Jamque omnibus unam
6.601  Jamque vices geminas, jam centum aut denique mille
6.602  Unius ejusdemque addunt postrema coloris
6.603  Stamina primorum vicibus. Viridantia fila
6.604  Hinc aliis, simili vernant quae laeta colore,
6.605  In vicium praestant numero et satis ampla viarum
6.606  Post spatia adjiciunt jam centum et mille, novatos
6.607  Queis plus alternant positus

et cursum producere; caetera contra
6.620  Oppositam sortita vicem, reflectere gressum
6.621  Apta magis massamque iterum pervadere eandem,
6.622  Promptius emensas retro referentur ad oras.
6.623  Scilicet hinc, per corpus idem si tramite longo
6.624  Lux progressa novam ad frontem devenerit, illam
6.625  Continuo ferme in geminos discedere cernes
6.626  Hinc atque hinc similes radios, quorum alter easdem

emensas retro referentur ad oras.
6.623  Scilicet hinc, per corpus idem si tramite longo
6.624  Lux progressa novam ad frontem devenerit, illam
6.625  Continuo ferme in geminos discedere cernes
6.626  Hinc atque hinc similes radios, quorum alter easdem
6.627  Reflexus repetet sedes, procurret at alter
6.628  Victor et objecti per viscera corporis ibit:
6.629  Omne genus junctos miscebit uterque colores.

retro referentur ad oras.
6.623  Scilicet hinc, per corpus idem si tramite longo
6.624  Lux progressa novam ad frontem devenerit, illam
6.625  Continuo ferme in geminos discedere cernes
6.626  Hinc atque hinc similes radios, quorum alter easdem
6.627  Reflexus repetet sedes, procurret at alter
6.628  Victor et objecti per viscera corporis ibit:
6.629  Omne genus junctos miscebit uterque colores.

sese inserti excipiunt pulchrasque corollas
6.659  Alternant, alios et prospectantibus intro
6.660  Transmissos tergo ostentant aliosque repulsos
6.661  Convexa dorsi praebent de parte colores.
6.662  Hinc etiam 63 , quae perspicuo, quae corpora opaco
6.663  Sint gremio, variis varia de parte tuentem
6.664  Quae ludant incerta coloribus et quibus idem

contra
6.755  Hic ferme constant fermeque brevissima frontes
6.756  Oppositas inter teritur via, semper iidem
6.757  Et vicium numeri redeunt idemque colores.
6.758  Scilicet hinc 68 Junonis aves, qua syrmate longo
6.759  Expandunt caudam ad solem et vernantia prata
6.760  Aethereosque ignes tumidae in certamina poscunt,

si commixto fervescant sulphure vel si
6.803  Jungantur, varii miscent dum praelia venti,
6.804  Aucta mole tumentjamque omnia flectere possunt
6.805  Mutatis vicibus variorum fila colorum.
6.806  Hinc tumidae surgunt massae coeloque feruntur;
6.807  Scilicet hic nebulis et nubibus ortus opacis.
6.808  Ast ubi jam paulatim aestus deferbuit atque
6.809  Sese iterum adstringunt tenuata mole vapores,

medium globulus deducta per axem
6.846  Vix potis est violae qui languida flectere fila,
6.847  Nulla parte sui reliquos inflectere fucos
6.848  Et circum aeriis poterit dispergere campis.
6.849  Corporis hinc 74 radius liquidi per viscera si se
6.850  Tramite perspicuo tulerit, cui mole minuti
6.851  Occurrant varia globuli partemque reflectant,
6.852  Semper

alta 75 aequoreas quam mos demittere in undas
6.862  Machina: conclusas gremio premit aeris auras
6.863  Nequicquam inferne conata irrumpere lympha.
6.864  Hinc inde insertis crystallus pura fenestris
6.865  Admittit Phoebi radios pontumque coercet.
6.866  Ipsa suo moles stat pondere tuta; sub imo
6.867  Piscator genio sedet ac vitalibus auris
6.868  Vescitur

76 aequoreis radio se obstacula in undis
6.885  Objiciunt violaeque bibunt nigrantia fila
6.886  Quam, qua perspicuus nitet ac sine nubibus aer.
6.887  Hinc nunquam aeriis reflexum lumen ab auris
6.888  Aspicies verni formam praebere viroris.
6.889  Seu pallent seu caeruleo dant illita fuco
6.890  Stamina. Transmissi at radii, cum celsus in alto
6.891  Axe

posse per artem
6.1034  Oppidaque atque vias montesque amnesque lacusque
6.1035  1035 In tabula atque omnem certo ordine pingere tractum.
6.1036  Nunc eadem immensum dimitto impressa per orbem
6.1037  Hinc, ubi regalem ad Thamesim me, dulcis Agene,
6.1038  Excipis hospitio pingui immensamque per urbem
6.1039  Deducis late et curru circumvehis alto.
6.1040  1040 Ipse quidem cesso ac tenues exerceo curas

Les nuages lui ont caché Vénus, et on a découvert dans l'instrument dont il s' étoit servi pour observer Sirius, un défaut essentiel. Les observations postérieures prouveroient plutôt que cette étoile n'a point de parallaxe). Fixae proprio lumine fulgent, ut Sol. Hinc censentur totidem Soles, et quae tantummodo ob immanem distantiam tanto minus lucidae appareant quam Sol. Et sane, si possemus satis recedere ab ipso Sole, ipse etiam paullatim minueretur nobis ac demum etiam evanesceret. Si constaret vera ratio luminis alicujus fixae ad lumen Solis, facile

par le dernier passage de Vénus, que cette parallaxe est à-peu-près de huit secondes; ce qui recule le soleil de vingt pour cent), distantia Solis a Terra continet semidiametros terrestres 19644. Circumferentia cujusvis circuli est ad ejusdem semidiametrum quam proxime ut 710 ad 113. Hinc ad exprimendam eam distantiam assumuntur hic tria millia circumferentiarum, quae efficiunt semidiametros 18850, numerum minorem, sed proximum priori. Ac dicitur filum, quod circumvolvatur circa omnem Terram per ter mille vices, si distendatur Solem versus, nondum ab ipsa Terra eo

autem Mercurius, Venus, Mars, Jupiter et Saturnus. Innuuntur etiam secundarii planetae postremorum comites, nimirum quatuor satellites Jovis et quinque Saturni. Porro horum planetarum orbitae Solem ita ambiunt, ut orbita Terrae jaceat ultra orbitas Veneris et Mercurii. Hinc hi duo planetae sunt propiores Soli quam Terra et dicuntur idcirco inferiores ac habent binas conjunctiones opticas cum Sole respectu Terrae, alteram, quam dicunt inferiorem, cum jacent respectu Solis ad eandem partem cum Terra ipsa, adeoque respectu Terrae sunt infra Solem, inter ipsam

habent quandam pallentem veluti nebulam circa se, quae, si apparet circa ipsos aequalitate sparsa, dicitur coma. Si in longum protenditur, tendit autem tum semper ad partes Soli oppositas, dicitur barba vel cauda, prout dirigitur ad eam plagam, ad quam motu proprio cometa tendit vel ad oppositam. Hinc cometae criniti, barbati vel caudati. Sunt criniti, ubi longe distant extra Solis atmosphaeram vel ubi jacent ferme in directum cum Sole et Terra. Dum ad Solem descendunt, sunt caudati; dum ascendunt ab ipso, barbati. Planetae plerumque non scintillant. Sed tamen, ubi

25 Omnia signa zodiaci illo motu, de quo egimus adn. 21, processerunt in ortum bis mille circiter annis per unum signum ita, ut nunc stellae Arietis sint, ubi olim erant stellae Tauri, et stellae Piscium successerunt in earum locum. Hinc astronomi distinguunt zodiacum, quem vocant apparentem, ab alio, quem vocant rationalem. Signa zodiaci apparentis sunt partes fasciae coelestis continentes quaedam stellarum fixarum aggregata, contenta quibusdam signis, quas in coelo concipimus ad designandas facilius certis nominibus ipsas

amor excitet iraque motus Partiti humani pectoris imperium? Hic gemit, ah, durae fraudatus amore puellae, Ille hostem insequitur torvus et arma quatit. 5 Miraris! Cerne auricomum quonam ordine Solem Disposita in gyrum sydera circumeant. Mercurius propior Phoebo, Venus axe recedit Altior, hinc Veneri proxima Terra subit. Tellurem vasto Mars orbe amplectitur, illum 10 Jupiter, hunc pigri plumbea stella patris. Quos Venerem Martemque inter Natura locavit, His, mirum, si Mars imperet atque Venus? Traduzione Vedi, quai flutti amor solleva ed ira Nell' uman cuor partendo

veritatem. Annulus ille Saturni est quaedam velut corona immanis, quam ipse Saturnus in suo motu circumfert. Ipse annulus in Saturnum gravitat juxta Newtonianam theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium jacentium in eadem recta cum ipso hinc et inde; et si tota actio consideretur, magis minuitur quam augetur id pondus. Porro notae sunt poetis irae veteres Saturni regno pulsi a Jove.

annulus in Saturnum gravitat juxta Newtonianam theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium jacentium in eadem recta cum ipso hinc et inde; et si tota actio consideretur, magis minuitur quam augetur id pondus. Porro notae sunt poetis irae veteres Saturni regno pulsi a Jove. Saturni autem annulus plerumque obliquus est respectu Jovis, quem idcirco Saturnus idem illo superior obliquo despectat

33(32) Cometae orbitas habent admodum oblongas ita, ut fere ab ellipsibus degenerent in parabolas, quae in infinitum abeunt. Sed re vera ellipticae sunt, et cometae ipsi servant easdem leges cum planetis, quod omnibus jam astronomis persuasum est. Hinc respectu Solis nullas habent stationes aut retrogradationes, ut nec planetae. Eorum tamen orbitae non habent aliquem certum zodiacum ut planetae, quod falso Cassinus credidit. Inveniuntur enim directae in omnes coeli plagas, ut diximus in adnotatione 12.

respectu cujus aliquando motum ipsum jam accelerant, jam retardant, nec vero id semel, ut respectu Solis, respectu cujus mutant solum in ipso perihelio accelerationem in retardationem. Aliquando autem respectu Terrae e directis etiam fiunt retrogradi vel vice versa. Atque hinc diu habiti sunt pro exhalationibus fortuitis, quod astronomiae obfuit plurimum, cum idcirco eos veteres astronomi ita neglexerint, ut nullae eorum observationes antiquae supersint, quarum ope determinari possint orbitae cum orbitis, quas nunc observamus, comparandae, ut periodica tempora

defectibus, oportet aliquanto diutius in ea immorari et innuere saltem praecipua capita ejus theoriae. 38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo

est dierum 29, hor. 12, min. 44, sec. 3, et haec est ea, quam vulgo dicimus lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum novilunium non fit in eadem coeli plaga, in qua praecedens fuerat, sed in loco fere per integrum signum magis ad orientem sito, quo Sol e Terra spectatus interea progressus est, qui fere per singulos gradus progreditur singulis diebus. Quamobrem, ubi hic

quandoque cometae et planetae. 43(42) Bini nodi lunares visi e Terra jacent ad partes coeli oppositas e diametro, cum nimirum planum orbitae lunaris transeat per Terram ipsam. Hinc et ex iis, quae superius sunt dicta, facile colligitur id, quod hic enunciatur et quod erit usui infra, ubi ad eclipses ipsas deventum fuerit. Nimirum, si una quaedam conjunctio Lunae cum Sole facta fuerit in aliquo nodo, in quo ea fuerit simul cum Sole in ecliptica, non posse iterum

quam absolvat integrum periodum. Occurrit enim nodo regredienti. Linea omnium longissima in ellipsi dicitur axis major seu axis transversus. Et ejus extrema puncta, quorum alterum est apogeum, alterum perigeum, dicuntur apsides, illa quidem apsis summa, haec apsis ima. Hinc ille axis dicitur linea apsidum. Haec linea motum itidem habet varium; jam enim progreditur in orientem, jam in occidentem redit. Sed hic e contrario in singulis conversionibus progressus est major regressu et idcirco promoventur apsides. Integram autem conversionem respectu principii

motu uniformi progreditur et ob eam physicam rationem in ipso progressu debilitatur. Hic autem adhibetur ut imago quaedam poetica is progressus vis attractivae. Sed ea imago est idonea ad veram proportionem exprimendam, qua ejusmodi vis in majoribus distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis desumitur et a quantitate materiae, in quam tenditur, quae quantitas dicitur massa, et a distantia, ac habetur hujusmodi theorema generale: vis attractiva Newtoniana est in ratione composita, ex directa massae attrahentis et reciproca duplicata distantiae ab ipsa

omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit

Solem, cornibus directis in plagam oppositam. Statim post novilunium, sive initio lunationis, Luna est orientalior ipso Sole ac idcirco occidentem respicit convexitas ipsius falcis, cornibus orientem spectantibus. Contrarium accidit in fine lunationis, cum Luna est occidentalior ipso Sole. Hinc Italicum proverbium: Gobba a ponente, luna crescente; gobba a levante, luna calante. 51(50) Episodii loco hic describitur iter Promethei in coelum novilunii tempore cum

rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem, occursus omnes celebrarentur in iisdem quinque punctis. Et si praeterea nodi Veneris accurate quiescerent, vel nunquam vel semper post quosvis octo annos Venus appareret in Sole. Verum cum id non accurate accidat, fiunt aliquando bini occursus hinc et inde ab altero e binis nodis in distantia ita exigua ab ipso, ut Venus eclipticae satis proxima in Solem incurrat respectu Terrae. Posteriores autem occursus post reliquos octo annos fiunt in distantia paullo majore ab eodem nodo nec nisi post plures quam centum annos tertius ex illis

admonitus. Et quidem Horoccius ipse calculis secundum plures tabulas institutis invenerat, juxta nonnullas Venerem eo anno non debere in Solem incurrere, juxta alias debere, sed ita, ut ingens esset discrimen in tempore. Nam id phaenomenum aliae exhibebant pro die 3, aliae pro 4, aliae pro 6.* Hinc ipse observare coepit die secunda et ita obstinato animo perrexit, fere continuo labore Solis imaginem contemplatus, ubi per nubes liceret, ut demum die 4, hora 3, min. 25. Venerem viderit ita jam ingressam Solis discum, ut ipsius limbum interiore contactu adhuc contingeret.

phaenomeni observati e diversis Terrae locis: prima quidem diversa apparens via Veneris per discum Solis. Nam ea apparebit aliis locis propior centro et idcirco longior, aliis remotior ab ipso et brevior. Secunda vero est diversa celeritas motus diurni partium Terrae, quarum etiam, quae sunt hinc et inde a polo, habent directiones oppositas. Porro lentior debet apparere motus Veneris in Sole illi, qui motum aliquem habeat conformem motui Veneris quam illi, qui contrarium, et inter illos ipsos, qui conformem habent, lentior illi, cujus motus conformis minus differt a motu ipsius

qui motum aliquem habeat conformem motui Veneris quam illi, qui contrarium, et inter illos ipsos, qui conformem habent, lentior illi, cujus motus conformis minus differt a motu ipsius Veneris. Harum rationum posteriorem hanc tantum expressi, constituendo binos observatores Hinc gelido atque inde a Telluris cardine. Nemo autem ignorat cardinem seu polum esse in media ipsa glaciali zona et extremas illas Americae septentrionalis oras esse rigidissimas, calidissimam autem eam Indiae orientalis plagam.

quia nimirum, uti itidem primo libro diximus in adn. 41, ejus orbita est obliqua ad planum eclipticae, quod veluti perforat in binis punctis, quae dicuntur nodi, et diriguntur respectu Terrae ad partes coeli oppositas. Si igitur in ipso novilunio satis distet a nodis, distabit et ab ecliptica hinc vel inde ac effugiet Solem. Quem e contrario omnino teget vel penitus vel ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel ipsi satis proxima. Non autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in ipso nodo. Sed ad id requiritur, ut ejus diameter apparens non sit

Sed plerumque fieri solet utrinque convexa, et quidem aeque convexa. Lentes, quae habent diversas curvaturas, et menisci, habent semper lentem aequalis utrinque convexitatis, quae ipsis respondet ita, ut eundem prorsus, quem ipsae praestant, effectum praestent in ordine ad radios colligendos. Hinc loquemur de illis simplicioribus, quae habent eandem utrinque convexitatem. Lens autem ejusmodi colligit in unico puncto radios digressos ab unico puncto objecti. Et id punctum, in quo radii colliguntur, appellatur focus. Id tamen praestat, si illud punctum objecti

curvae constructio sit facta. Qua distantia mutata, deberet mutari etiam illa forma curvae ipsius. Secunda ratio est diversa natura radiorum lucis, quae constat filis diversorum colorum, et diversae refrangibilitatis, de qua proprietate luminis agemus fusius lib. V(VI). Hinc pro radiis ab unico puncto egressis habetur series quaedam focorum ejusmodi, ut omnium minime distet a lente focus radiorum violaceorum, omnium maxime focus rubeorum. Id plurimum obfuit telescopiorum dioptricorum perfectioni. Et idcirco potissimum telescopia catadioptrica usque adeo

nimirum vitra e massa speciei ita diversae, ut differentia refractionis radiorum rubeorum et violaceorum sit in altera multo major quam in altera. Sed id innuisse sit satis. 9(II 41) Hinc lens vitrea polita pingit imaginem objecti satis remoti admodum vividam et distinctam in foco, in quo singula puncta objecti ipsius pinguntur in totidem punctis. Additur autem illud satis remoti, quia, si objectum non distet magis quam pro semidiametro sphaericitatis superficiei ipsius

quibus hic agitur. Cujus lentis inferius occurrit commemoratio. Distantia illa nimia foci, quam pro objectis quibusvis inducit exigua curvatura humoris crystallini in presbytis, habetur in omnibus, vel etiam habetur divergentia radiorum, si objectum nimis admoveatur oculo. Hinc, ut in eo etiam casu haberi possit visio distincta, adhibetur lens convexa, et objectum ex majore illa vicinia visum apparet multo majus, quae est origo microscopiorum simplicium. Verum etiam si non ita multum admovetur oculus objecto, potest per lentem vitream videri distinctum simul et

Secundus usus hic indicatus est is, quo definiuntur magnitudines apparentes eorum syderum, quae non apparent instar puncti ut fixae, planetarum nimirum et cometarum. Includitur discus apparens inter aliquod e filis fixis et filum mobile ita, ut ea perradant limbum hinc et inde. Ac intervallum inter illa fila, quod deprehenditur per indiculos, adducto deinde filo mobili ad fixum, exhibet illam, quam diametrum apparentem appellamus. Porro, quo objectum est propius, eo ejus diameter apparens est major. Et quidem, si exigua sit, ut

latus observator, nimirum tantum, quanta est semidiameter Terrae eo translata. Quare distantia centri Lunae ab ecliptica pro limite eclipseos solaris est summa semidiametrorum apparentium Solis ac Lunae et semidiametri apparentis, quam haberet Terra in Lunam translata, et hinc visa. Quae quidem est eadem ac semidiameter apparens, quam habet Terra visa e Luna, quam astronomi dicunt itidem parallaxim horizontalem Lunae. 32(II 64) Horum omnium

32(II 64) Horum omnium colligitur jam summa: diameter Lunae et diameter Solis sunt proxime dimidii gradus singulae, diameter autem Terrae avectae ad Lunam est circiter duorum graduum. Hinc omnium ejusmodi diametrorum summa est circiter graduum trium adeoque summa semidiametrorum unius gradus cum dimidio. Fere semper parallaxis illa horizontalis Lunae est aliquanto minor uno gradu; adeoque Terra avecta ad Lunam occupat minus quam duos gradus. Sed diameter

adeoque summa semidiametrorum unius gradus cum dimidio. Fere semper parallaxis illa horizontalis Lunae est aliquanto minor uno gradu; adeoque Terra avecta ad Lunam occupat minus quam duos gradus. Sed diameter Solis est semper, diameter Lunae plerumque, major dimidio gradu. Hinc ea se plerumque satis compensant, et aliquando etiam accurate. Porro, tres illi gradus sunt pars decima partis duodecimae totius circuli. Nam pars duodecima sunt gradus 30.

opposito ad inducendam eclipsim alicui Terrae loco. Nam dimidiae lunationi debentur circiter dies 15, quibus Sol discedit a nodo circiter per 15 gradus, qui sunt ejusmodi partes, ut earum quater senas sive 24 circulus integer contineat quindecies. Nam 15 x 24 sunt 360. Hinc tam in praecedenti quam in sequenti novilunio fiet conjunctio cum Sole in puncto distante a nodo minus quam 18 gradibus, qui est limes superius constitutus pro eclipsi solari. Id quidem hic expressum est. Addi potest illud: si lunaris eclipsis acciderit satis ante

quidem, circa singulos nodos debere haberi aliquam Solis eclipsim, ubi Sol ad eos appulerit, posse autem nullam haberi eclipsim Lunae. Nam singulis mensibus lunaribus Solis motus a nodo est circiter 30 graduum, et spatium, illud quod inducit aliquam eclipsim, est graduum 36, cum sit graduum 18 hinc et inde a nodo. Quamobrem non potest Sol per id spatium transire, quin eum alicubi in ipso assequatur Luna et novilunium celebret eclipticum. Gradus autem 36 exprimuntur per illud ter ternas partes quater. Nam 3 x 3 x 4 sunt 36. Deinde habetur illud, posse Lunam transilire in plenilunio

ipso assequatur Luna et novilunium celebret eclipticum. Gradus autem 36 exprimuntur per illud ter ternas partes quater. Nam 3 x 3 x 4 sunt 36. Deinde habetur illud, posse Lunam transilire in plenilunio nodum utrumvis sine sua eclipsi, cum spatium inducens ejus eclipsim sit 24 graduum, nimirum 12 hinc et totidem inde a nodo, et inter bina pleniluniorum proximorum loca intercedant 30 circiter gradus diversae distantiae a nodo. Quin immo, si eclipsis Solis accidet in ipso nodo, plenilunium praecedens et sequens accidet in distantia graduum circiter 15 ab eodem nodo.

praecedens et sequens accidet in distantia graduum circiter 15 ab eodem nodo. Quae distantia est major quam illa 12 graduum necessaria ad inducendam eclipsim. Inde autem consequitur circa singulos nodos debere omnino haberi aliquam eclipsim Solis, sed posse non haberi eclipsim Lunae. 38(II 7O) Hinc autem jam pronum est plura consectaria deducere, quae id evincant, quod supra adn. 54(22) fuerat propositum. Primo quidem, saltem bini defectus Solis habebuntur singulis annis. Nunquam enim poterunt haberi 6 novilunia sine ulla eclipsi, cum nimirum aliquod ex ipsis

tum post alios sex menses lunares ac deinde tertio post alios sex ante anni finem. Verum cum spatium inducens eclipsim lunarem sit tantummodo graduum 24 minus intervallo inter bina plenilunia, quod est circiter graduum 30, poterit transilire Luna nodum alterum, celebratis binis pleniluniis hinc et inde ab ipso in distantia majore quam quae requiritur ad eclipsim. Et tum poterit elabi annus integer sine binis Lunae defectibus. 39(II 71) Inde patet etiam, cur eclipses

praecedentem. 40(II 72) Una periodus motus nodorum, quae est annorum 18, aequatur fere binis periodis motus apogei lunaris, quae requirunt annos plus quam 18 et minus quam 19. Hinc post 18 circiter annos et orbita lunaris et nodi redeunt fere ad eandem positionem. Verum paullo post absolutos 18 annos, paullo ante quam nodi redeant ad eandem positionem et paullo post quam apogeum ad eandem positionem redeat secunda vice, habentur et novilunia et plenilunia fere in

in duodecim digitos. 42(II 74) Proponitur, quid sit longitudo et latitudo geographica. Prior excurrit per totum aequatoris circulum in orientem, posterior per quadrantem circuli hinc et inde in Boream vel Austrum versus alterum e polis. Nimirum in globo Terrae habentur bini poli ut in coelo, circa quos fit motus diurnus, quorum alter dicitur borealis et alter australis. Ab iis aeque distat circulus ille maximus conversionis diurnae, quem lib. I. adn. 24 diximus

Quae quidem habet eundem graduum numerum, quem in coelo distantia puncti respondentis ipsi loco ad verticem sive zenith ab aequatore coelesti, qui imminet ad perpendiculum aequatori terrestri. Porro tam a zenith ad horizontem quam a polo ad aequatorem sunt gradus 90 sive quadrans circuli. Hinc ablato communi arcu a zenith ad polum relinquitur distantia poli ipsius ab horizonte aequalis distantiae zenith ab aequatore adeoque altitudini poli. Si igitur observetur, quae sit altitudo poli supra horizontem, invenitur latitudo geographica loci. Porro id facile

eorum locorum, quibus horis observatum est initium, vel finis, vel certa phasis eclipseos. Horae enim singulorum locorum numerantur ab astronomis incipiendo a meridie loci ad meridiem. Porro meridies citius accidit regionibus orientalioribus, cum Sol ad earum meridianum citius appellat. Hinc eodem momento temporis plures horas numerat locus situs in meridiano terrestri orientaliore. Et proinde differentia horarum exhibet differentiam positionis meridianorum, adeoque differentiam longitudinum. Satis est ad id reducere differentiam temporis ad partes

ubi non videtur simul ingens arcus ipsius umbrae. Phases etiam difficulter admodum intra satis arctos temporis limites observantur, potissimum si Luna non incedat nisi per marginem umbrae terrestris. Quo casu lente admodum aliquanto post initium et ante finem phases augentur et minuuntur. Hinc potius adhibentur immersiones et emersiones macularum Lunae, per quarum plures cito admodum transit margo umbrae. Sunt autem multae ejusmodi maculae in Luna, quae ope telescopii admodum distinctae apparent, sive sint particulae quaedam ejus superficiei obscuriores sive lucidiores. Nam

amplus, latitudinem unum etiam gradum superante, licet mentionem faciant astronomi etiam tenuissimi annuli et vividissimi, qui sit concentricus Lunae, non Soli. Deinde in obscurioribus eclipsibus apparuit aliquando etiam quidam veluti rhombus procurrens in binas admodum longas velut cuspides hinc et inde a loco Solis sub zodiaco tenui lumine ut nebulae, vel illius, quam astronomi appellant viam lacteam, Graeci autem Galaxiam, quam poetae dicunt esse deorum viam pro Jove adeundo. Quae quidem omnia evanescunt, ubi primum exigua etiam solaris disci pars detegitur. Sole autem vel

invicem, inter quas transit usque ad ulteriorem papyrum ipsius pars allapsa ad rimam, quam eae relinquunt inter se. Initio igitur, dum binae acies adhuc satis distant a se invicem, habebitur ductus lucidus unicus respondens illi rimae, sed multo amplior quam rima ipsa ob radios nimirum detortos hinc et inde prope acies. Accedentibus ad se invicem illis aciebus, ubi deventum fuerit ad certam distantiam, tum unicus ille lucidus ductus dividetur in duos separatos ab umbra intermedia. Ea umbra orietur, quia tum nulli radii transibunt recta ad chartam illam, sed radii utrinque detorti

sum ibi diligenter ea ipsa phaenomena, et curvas, quas videretur describere fixa limbo proxima. Cujus quidem et emersio haberetur ante immersionem ob refractionem ingentem. Multo rarior atmosphaera adhuc pareret mutationes multo majores quam quae dicuntur observatae. Hinc eas ego rariores observationes explicandas censeo vel per illusionem opticam a telescopiis ortam vel per aliquid in atmosphaera nostra interpositum; nam in earum nonnullis alii observatores alibi positi et idem observantes nihil viderunt ejusmodi; vel alicui parti crassioris atmosphaerae

jam concipiatur motus totius massae circa eundem axem, apparebit in quavis superficie sphaerica haberi circulum quendam maximum in medio, in quo celeritas maxima sit, dum circuli propiores polis conversionis ipsius eo minores sunt et minorem velocitatem habent, quo ad polos magis acceditur. Hinc vis centrifuga in illo ingenti circulo, qui dicitur aequator, erit major quam in reliquis, et prope polos vis erit ad sensum nulla. Ea vi tota illa massa dissiparetur, nisi obstaret gravitas in Solem, major eadem vi, quae quidem cohibet massam ipsam. Sed ubi vis

27 Jam vero ejusmodi lens si aspiceretur oculo collocato in ejus axe, appareret circularis, ut patet. At cum obvertat nobis dorsum illud protuberans, debet apparere sub forma cujusdam veluti rhombi, oblonga nimirum, binis velut cuspidibus vel aciebus procurrentibus hinc et inde a medio in partes oppositas. En igitur, unde oriatur rhombus lucidus hinc et inde a Sole visus aliquando, nimirum in eclipsibus, in quibus minus luminis superest et obscuritas habetur major ob majorem excessum disci lunaris supra solarem. Nam ejus lumen tenue densiores tenebras

in ejus axe, appareret circularis, ut patet. At cum obvertat nobis dorsum illud protuberans, debet apparere sub forma cujusdam veluti rhombi, oblonga nimirum, binis velut cuspidibus vel aciebus procurrentibus hinc et inde a medio in partes oppositas. En igitur, unde oriatur rhombus lucidus hinc et inde a Sole visus aliquando, nimirum in eclipsibus, in quibus minus luminis superest et obscuritas habetur major ob majorem excessum disci lunaris supra solarem. Nam ejus lumen tenue densiores tenebras requirit, ut videri possit.

tempore, et iis temporibus potissimum solet id phaenomenum observari. Quod quidem sub zona torrida, in qua zodiacus nunquam multum inclinatur ad horizontem, observari solet per totum annum tum, cum satis longe ipsa lux protenditur a Sole. Cum hoc lumen videamus sub zodiaco hinc et inde a Sole, quotiescunque dies vel satis vividum crepusculum non sint impedimento, patet debere itidem videri in ea eclipsi Solis, in qua minus a circumjacente atmosphaera adhuc Solem vidente reflectatur.

17 Quod hic innuitur, pendet ab adn. 5. hujus et 39. lib. III(IV). Nimirum non tota penumbra est sensibilis. Ibi enim, unde dimidius discus Solis adhuc cernitur, lumen apparet plenum. Quin etiam ad lucem satis vividam abunde est multo minor pars solaris disci. Hinc initium penumbrae non solet observari nec per horam nec vero semihoram ante initium immersionis in umbram, nec penumbrae finis tanto intervallo temporis post finem immersionis; vix uno quadrante ante et post pallor in Luna est satis sensibilis.

uti diximus adn. 4. lib. III(IV). Sed haec actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed pari etiam densitate corpora magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab eodem lumine inflammantur. Hinc, ubi lumen oblique transit e medio rariore in densius vel in medium pinguius, refringitur sive mutat directionem itineris sui, atque id accedendo ad lineam perpendicularem superficiei, in quam ingreditur. Contra vero, si e medio densiore vel pinguiore transit ad rarius vel minus pingue,

ex. gr. illi, per quos aves vident, si eos excipiant, Solem allapsum ad suum horizontem. Qui si nihil eos sistat in aere, praetervolant effugientes occursum Telluris. 21 Jam vero hinc facile patet hoc lumen, quod advenit ad marginem superficiei atmosphaerae illustratae a Sole et per eam transvolat ac inflectitur ad axem, debere ingredi intra conum ipsum umbrae terrestris. Et id quidem incurrit in Lunam positam in ipsa umbra ac eam respergit lumine tenui quidem, sed tali,

majoribus tremoribus internis quam unica reflexio excitare possit. Ac in spiras etiam abire possunt, donec demum et motum amittant ac ipsis particulis vaporum adhaerescant. 26 Hinc illud fit, ut radius, qui ingentem atmosphaerae tractum percurrat, ingentem amittat sui partem. Bouguerius in opere posthumo de luminis gradatione, quod hoc ipso anno Caillius vulgavit Parisiis, determinat partim ex observationibus nonnullis, partim ex hypothesibus, quota pars luminis

coni exterioris umbrae atmosphaericae et superficiem coni interioris penitus obscuri dividitur in duas partes. Et ad singula puncta alterius ex iis partibus defertur lumen refractum in unico puncto atmosphaerae terrestris, ad singula vero alterius defertur lumen refractum in binis punctis hinc et inde e diametro oppositis. 35 Schema, quod id exhiberet, esset hujusmodi: haberetur circulus exprimens orbem Terrae et alius aliquanto major ipsi concentricus exprimens

ad lucem plenam. 37 Hic affirmatur viam Lunae intra primum conum dividi in tres partes fere aequales a cono illo tertio inverso adeoque binos ejus viae trientes remanere hinc et inde in illo spatio, quod habet lumen ex unica parte, et trientem medium in illo spatio, quod id habet ex binis partibus oppositis. Revera si iidem numeri retineantur, pars illa intermedia invenitur multo major reliquis binis. At ubi Luna versatur in perigeo * corr. ex tendant et Sol

immersionem totalem incipiat augeri plurimum lumen ipsius Lunae, quae saepe in media eclipsi ita inclarescat, ut etiam ejus maculae discerni possint. Et ea quidem phaenomena haberentur semper, uti theoria requirit, si semper atmosphaera terrestris circumquaque esset serena sine ullis nubibus hinc et inde in illo circulo terrestri, qui terminat hemisphaerium e Luna visum. Sed quoniam saepissime habentur nebulae crassiores, quae plus luminis intercipiant ac nubes, quae illius transitum penitus impediant, et eae sunt hac illac dispersae sine ullo ordine, satis patet debere etiam in

irregulares, ut sine ullo ordine partes aliquae illuminentur plurimum, aliae omni etiam luce destitutae penitus nigrescant. Fortasse et montium diversa positio turbabit theoriam. Altissima enim quaedam montium juga, ut eorum, qui ad 4 milliaria assurgunt in America hinc et inde a Quitensi valle, ad eam altitudinem deveniunt, per quam lumen deberet transmitti ad centrum sectionis umbrae. Et alibi reflexio radiorum Solis in mari ad angulum perquam exiguum potest augere nonnihil lumen in locis positis inter axem et superficiem.

theorema a Newtono inventum: quod, si quotcumque corpora impellantur utcumque et agant in se invicem viribus mutuis contrariis et aequalibus quibuscumque, debeat illud punctum, quod appellatur centrum commune gravitatis omnium simul vel quiescere perpetuo vel moveri uniformiter in directum. Hinc in Newtoni theoria movetur etiam ipse Sol motu absoluto non rotationis tantummodo circa proprium axem, sed etiam translationis circa illud commune centrum gravitatis. In quo ejus theoria differt a Copernico, Galileo et reliquis omnibus, qui ante ipsum movendo Terram posuerant Solis centrum

definio, utra sit discriminis causa. Verum in secunda parte meae disertationis de lumine puto me demonstrasse id non pendere a sola diversa celeritate, sed et illud facile demonstratur velocitatem post quamvis diversam refractionem fore diversam, etiam si ante eam aequalis fuisset. Hinc est admodum probabile haberi utrumque simul etiam in eo lumine, quod per tenuissimam aetheris substantiam primo emissum deferatur ad primum medium refringens. 24 Haec fila ita

32 Radius Solis, qui ingreditur per illud foramellum, habet figuram conicam, cujus basis ante ingressum est discus Solis et vertex ipsum foramellum, in quo radii decussantur in ingressu ac intra conclave efformant alterum conum rectum priori ad verticem oppositum. Hinc si is radius excipiatur plano perpendiculari ad ejus axem, habetur imago Solis circularis. Si jam ad ipsum foramen applicetur prisma ita, ut una ex ejus superficiebus excipiat ipsum radium oblique- quae autem obliquitas sit omnium optima, dicetur paullo inferius- in

est exigua. Verum in egressu ex altera superficie polita et itidem obliqua viae fili cujuslibet, habetur altera refractio cum recessu a perpendiculo. Si binae superficies essent parallelae, refractio in egressu esset prorsus aequalis et contraria refractioni in ingressu. Hinc quodvis filum egrederetur per rectam parallelam illi, per quam advenit. Adeoque distantia filorum pertinentium ad radium egressum ex quovis unico puncto Solis, esset exigua et in progressu radii extra vitrum perseveraret eadem sine ullo augmento. Quam ob causam si unicus haberetur radius

haberetur radius pertinens ad unicum punctum Solis, nulli colores separati apparerent, nisi vitri crassitudo aliquanto major induceret separationem aliquanto majorem. At in prismate, in quo superficies sunt ad se invicem obliquae, refractio in egressu diversa est a refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem inflectit radios et auget divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia tendent.

divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem inflectit radios et auget divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia tendent. Hinc ubi ad majorem distantiam devenit ille conus radiosus egressus e prismate, ut ad oppositum parietem, oritur illud, quod appellari solet spectrum coloratum. Nimirum pro imagine Solis rotunda et alba habetur ductus quidam oblongus et distinctus illis septem primigeniis coloribus.

Solis circularem, et hi circuli commiscentur alii aliis superpositi. Separatio accurata habebitur utique solum in iis lateribus rectilineis, quae circulos omnes contingunt. Sed ibi tenuissimum est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad punctum extremum hinc et inde solaris disci. In ipsis extremis frontibus erunt itidem purissimi, hinc primus rubeus et inde postremus violaceus. Sed ob eandem rationem ibi etiam tenuissimum erit lumen. In medio lumen erit vividius ob superpositionem plurium circulorum, sed ob eandem erunt commixti colores

accurata habebitur utique solum in iis lateribus rectilineis, quae circulos omnes contingunt. Sed ibi tenuissimum est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad punctum extremum hinc et inde solaris disci. In ipsis extremis frontibus erunt itidem purissimi, hinc primus rubeus et inde postremus violaceus. Sed ob eandem rationem ibi etiam tenuissimum erit lumen. In medio lumen erit vividius ob superpositionem plurium circulorum, sed ob eandem erunt commixti colores proximi et multo magis diversi gradus coloris ejusdem.

cercle sera aussi une espece de point physique quand le trou sera très-petit) in certa quadam distantia juxta id, quod diximus lib. II(III), adn. 40(8) et 41(9). Quae distantia, ut ibi diximus, eo minor debet esse, quo lens magis distabit a foramine. Hinc imago Solis, quae sine illa lente deberet esse circulus quidam, nec ita exiguus, in distantia aliquanto majore a foramine, et eo major, quo ea distantia est major, evadit sine prismate punctum tenue. Accedente jam prismate oritur statim illa eadem series imaginum, quae constituebat

transeunte per axem umbrae. Supremus quidem, cujuscumque coloris sit, pergit irrefractus. Ex infimis violacei refringuntur omnium maxime, rubei omnium minime, adeoque violacei omnium maxime descendunt intra ipsam umbram et appellunt ad punctum axis maxime propinquum Terrae. Hinc illud consequitur, ut radii violacei distrahantur omnium maxime et dispergantur per spatium omnium maximum, rubei vero omnium minime. Ascendendo a Tellure per axem coni umbrosi primo quidem haberetur umbra totalis sine ullis radiis. Tum primi occurrerent soli radii

angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic

sed osculum in sensu poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui et fuse exposui in mea Philosophiae naturalis theoria. Hinc et inde

distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui et fuse exposui in mea Philosophiae naturalis theoria. Hinc et inde ab illo contactu intermedio habebitur utique hiatus quidam ortus e vitrorum curvatura, quorum superficies circumquaque distabunt a se invicem. Et hic hiatus eo erit crassior, quo magis distabit a contactu, qui fit in centro. In illo autem hiatu habebitur quaedam tenuis velut lamella

in communi etiam sententia de continua extensione materiae. Sed in mea theoria, cujus mentionem feci jam pluribus vicibus, id est omnino evidens. In ea enim constant corporum particulae punctis prorsus indivisibilibus et inextensis, a se invicem distantibus per exigua finita intervalla. Hinc puncta spatii sunt infinities plura punctis materiae infinitate ordinis tertii, cum sint numero infinita in quavis linea, et lineae numero infinitae in quavis superficie, et superficies numero infinitae in toto spatio solido. Inde autem facile deducitur esse infinities improbabilem, et

sit intervallorum numerus pro quovis determinato colore, adeoque iidem colores ad sensum semper reflectantur, iidem transmittantur et color compositus sit permanenter idem. 68 Hinc autem constat illud, quod initio proposueramus, Newtonum deprehendisse aliquid etiam de interno particularum textu ex sua luminis theoria. Plumae, quae colorem variabilem exhibent, habere debent spatiola vel vacua vel plena tenui materia, inclusa in materia crassiore, ex qua constant, et

naturam atmosphaerae terrestris, per quam transeunt radii, qui ad Lunam abeunt. Atmosphaera est referta vaporibus, qui, si satis intumescant ob aliquam e rationibus hic propositis, aucta jam mole reflectunt, uti de crassis laminis diximus adn. 60, omne colorum genus. Hinc ipsi atmosphaerae tollitur pelluciditas vel penitus, ut per nubes, vel magna ex parte, ut per nebulam. Ubi moles vaporum satis imminuitur, incipiunt libere transire primi omnium radii rubei, caeteris adhuc per reflexionem distractis; tum et aurei, et flavi, et reliqui

chordam minorem intervallo rubei vel cujusvis minus refrangibilis. Quare is quidem reflectet violaceos, quin possit reflectere rubeos vel cujusvis coloris minus refrangibilis. 74 Hinc jam patet illud, quod affirmatum fuerat: ubi temere dispositi jaceant variarum magnitudinum globuli, debere reflecti majorem multitudinem radiorum violaceorum et reliquorum e magis refrangibilibus, et transmitti majorem rubeorum ac minus refrangibilium, cum nimirum debeant occurrere globuli

susceptis, quibus omnibus immortalem sibi famam conciliavit. 76 Aqua, marina potissimum densior et salinis particulis plena, longe plura luci obstacula praebet quam aer. Hinc coelum nunquam solemus videre viride. Si vapores sunt crassiores, reflectitur omne radiorum genus, et habentur nubes ac nebulae vel caligo, uti diximus. Si sunt tenuiores, praevalent in reflexo lumine plurimum radii violacei. Et idcirco coelum apparet caeruleum, et quidem quandoque colore

iis potissimum temporibus nubes ipsae, quae reflectunt omne radiorum incidentium genus, nobis apparent rubescentes, atque id plurimum, si satis vaporosum sit coelum. 77 Patet jam hinc causa rubei coloris Lunae. Radii, qui in Lunam incurrunt, sunt ii, qui longissimo tractu per atmosphaeram transmittuntur. Intra quam primo descendunt Terram versus, tum ab ea ascendunt praetervolantes. Hinc, si satis vaporosum sit coelum in ea Terrae parte, per quam radii transeunt, debet

77 Patet jam hinc causa rubei coloris Lunae. Radii, qui in Lunam incurrunt, sunt ii, qui longissimo tractu per atmosphaeram transmittuntur. Intra quam primo descendunt Terram versus, tum ab ea ascendunt praetervolantes. Hinc, si satis vaporosum sit coelum in ea Terrae parte, per quam radii transeunt, debet omnino Lunae iis radiis illustratae idem accidere, quod nubibus illustratis a Sole delitescente infra horizontem, atque id ipsum multo magis.

ingenti lumine longissime superat. Terra eo tempore visa ex Luna debet apparere nigra, caliginosa et sordida. Nam in plenilunio Lunam non nisi per noctem videmus. Et ipsa jacens respectu Terrae ad partes prorsus oppositas non nisi obscuram Terrae ipsius faciem tum videt. Hinc locus habetur amaris dicteriis, quibus tum Vestam Diana aggrediatur insultans. Porro in novilunio e contrario Lunae facies Terrae obversa nigrescit penitus, et Terra e Luna visa ita effulget ut Luna in plenilunio eoque magis; tum quia est tantillo propior Soli Terra

Lunae. In novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis rapiens ejus radios. Sed ingens admodum est discrimen inter effectum eclipseos solaris in Terra et lunaris in Luna. Semidiameter sectionis umbrae in Terra minor est 100 milliariis juxta adn. 37. lib. III(IV). Hinc non nisi perquam exiguus est Terrae tractus, qui nigrescit in eclipsi Solis inducta a Luna. Adeoque is est quidam veluti naevus in ejus vultu. Et solum penumbra late protenditur, quae tantummodo reprimit nonnihil nimios Solis radios, non penitus omnes praeripit. At diameter sectionis umbrae

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report