Your search found 934 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 256-666:

1. Par. 2. Sicut et in vulgari sermone, Accipere animam suam in vanum, aut potius levare, pro, concupiscere vana et iniusta, poni solet. Accipere faciem aut personam, probrum aut opprobrium, in suis locis exponentur. Accipere gladium. Qui gladium acceperit, gladio peribit: Matth. 26. id est, qui temere ac suo arbitrio usurpaverit gladium, non datum ac oblatum â Deo et legibus. Sic Psal. 50. Ut quid enarras statuta mea, et assumis aut accipis testamentum meum in os tuum? Exod. 20. Non accipies nomen Dei in vanum. Est igitur in hisce omnibus exemplis

si quis ea die quicquam gustaverit. Sic Salomon dicit ad Semei, 1. Reg. 2. Non ne adiuravi te per Dominum, et protestatus sum tibi dicendo, In die qua, etc. Sic et 2. Paralip. 30. Dari aliquem in adiurationem, Num. 5. pro, execrationem. De tali adiuratione habetur Matthaei 26. Marci 5. Actor. 19. 1. Thessal. 5. ADIUVARE, notae significationis: sed cum aliis vocibus aliquas obscuriores phrases efficit. ut 2. Par. 20, Adiuverunt quisque proximum suum ad internecionem: pro, confecerunt se mutuis vulneribus: id est, Moabitae, Ammontiae et Edomitae, qui

sed paulo post deprehendit, eius partum esse meram vanitatem. Sic et Christus petentibus miraculum, non dat praesens, sed futurum praedicit: nempe signum Ionae, seu suam mortem passionem, resurrectionem, ascensionem, sessionem ad dexteram patris. et denique adventum ad extremum iudicium. Matth. 26, Ab hoc tempore, inquit, videbitis filium hominis sedentem ad dexteram potestatis, et venientem in nubibus caeli. Verum adscribam etiam Forsteri de hac voce annotatum. Adolescens, עלם iuvenis, quam diu est privatus, et privatam vitam agit, nec in

simul et iratus. Ruth 1. Amaritudine affecit me Omnipotens. Iob 21 Amaricavit animam meam. Sic et Thren. 3. Satiavit me amaritudinibus, inebriavit me absynthio. Sic fletus et planctus amaritudinum, Iere. 6 et 31 pro tristissimo et acerbissimo. Sic et Petrus dicitur flevisse amare, Matth. 26. Ezech. 27. Et plangent super te in amaritudine animae: id est, tristi animo. Eadem significatione uxores Esau dicuntur fuisse amaritudo animi Isaaco et Rebeccae: pro, perpetuo eos cruciantes. 2 Regum 14 Vidit Dominus afflictionem Iudae amaram valde. Amaritudines aliquando vocantur res

Ephes. 2. id est, pie vivere, ac secundum Dei mandata. Ambulare in grandibus et mirabilibus, Psal. 131: id est, extra verbum in speculationes sui cerebri evagari, aut etiam extra vocationem maiora viribus tentare, insolescere, superbire. Ambulare coram Deo ex adverso, Levit. 26. pro, iactare eius titulum, et tamen voluntati ac mandato eius resistere. Ibidem, Deus nobis ex adverso ambulare dicitur: id est, nos arguere et punire graviter. Ambulare secundum charitatem, Romanis 14. Ephes. 5, est, uti charitas postulat vivere ac versari. Ambulare per fidem, non per

et punire graviter. Ambulare secundum charitatem, Romanis 14. Ephes. 5, est, uti charitas postulat vivere ac versari. Ambulare per fidem, non per speciem, 2. Corinth. 5 est syncere, ac in timore Dei, non externo fuco. Dicitur et Deus ambulare in populo, cum nobis adest, ac benefacit, Levit. 26, Deut. 23. Ambulare in latitudine, Psal. 119, est, respirare, liberum esse a persequutione, et bona conscientia agere. Ambulare iustitiam ante pios, Psal. 85. pro, pii sectabuntur iustitiam, vel potius Deus ipsos ducet in omnem veritatem ac iustitiam, sicut si ipsa

Matt. 21, Act. 4. 1. Petri 2. Sic et Iob 38. Isaiae 28. Ephes. 2, lapis angularis praedicatur, et pro Christo ponitur. Angulus aliquando nobilem et conspicuum locum significat. Sic dicitur, pharisaeos orasse in angulis platearum. Aliquando contra ignobilem ac obscurum. Sic negat Paulus Act. 26, ea in angulo acta esse, quae ipse de Christo concionaretur. ANGUSTIA, pro omni maiore afflictione, praesertim autem pro animi anxietate. De quo vocabulo, sicut et de Contractione, in vocibus Dilatare et Latitudo, agetur: quoniam alterum sine altero facile explicari nequit.

voluerit animam suam salvare, perdet eam. Posses etiam accipere de vita Luc. 12. Anima habes multa bona. Matt. 6, Non, ne anima pluris est quâm esca? Iohan. 12, Anima mea turbata est valde. Et Matth. 26, Tristis est anima mea usque ad mortem. Act. 20, Anima ipsius adhuc in ipso est. In Psalmis innumera sunt exempla: ut cum dicitur, Anima incurvavit se in pulverem, Psal. 44. id est, vis vegetativa proxima est interitui. Multa tamen huiusmodi exempla etiam ad rationalem animam

pro ferrum intravit in corpus, aut vim vitalem semienecarunt catenae et captivitas. Quarto ponitur saepe pro ipsa vita: ut Gen. 8, Requiram animam de manu fratris. sic et Exodi 4. Et Matt. 2. Mortui sunt, qui quaerebant animam pueri. Iere. 36, Erit anima sua ipsi loco praedae. Sic 1 Sam. 26. Anima mea fuit preciosa in tuis oculis: id est, pepercisti mihi. Iohannis 10, Ponere animam pro ovibus. Et, Habeo potestatem ponendi et resumendi animam. Sic et Matt. 20, tametsi ibi quoque de rationali anima accipi queat. sic et in eo, Dabit animam suam redemptionem pro multis, Iohannis

18, Conglutinata est anima Ionathae cum David. Et contra, recedere animam alicuius ab alio: Ieremiae 6. Ezech. 23, id est, desinere amare eum. Sexto, pro corpore vivo, aut pro homine, sed potissimum ratione corporis. Huc pertinet phrasis illa, Affligere animam, Psalm. 38. Isaiae 58. Levit. 26 ac Deuteronom. 28, Dabit tibi Deus consumptionem oculorum, et tabescentiam animae. Anima pro victu, Isaia 58. Si protuleris famelico animam tuam, et animam afflictam saturaveris. Quandoque accipitur pro pignore, pro victu, ac eo unde vita sustentatur. Item pro homine vivo aut mortuo: ut

Dicitur et Apponere aliquid supra cor. Vide COR. Apponere dies, Proverbiorum 10. aut Longitudinem dierum, Proverb. 3. id est, prolongare tempus vitae. Apponi ad populos suos, est mori ac sepeliri in sepulchro maiorum suorum, Gen. 35. 49. APPREHENDERE pro attingere. Levi. 26, Apprehendit tritura vindemiam, et vindemia sementem. id est, labores et occupationes unius pertingent usque ad operas alterius prae nimia copia, ut sese invicem impediant, tempusque ad colligendos tam copiosos fructus desit. Apprehendit aliquis, aut eius manus aliquid, Levit. 14. 25, Num.

desiderium non accipere, Iudicum 5. significat, non parcere hosti victo, spe redemptionis seu precii. Sic et Isaiae 13. Argentum in scoriam versum vocatur Isaiae 1. doctrina corrupta, et homines a vera pietate, vel in sententia, vel in moribus degenerantes. Sumitur et Proverbiorum 26. comparatio ab argento scoriarum. Argentum ferentes, et mercatores, idem sunt Zophoniae 1. Argentei, vocantur maiora quaedam numismata argentea, Gen. 20. Iudicum 17. pro talibus 30 prodidit Iudas Christum. Cuius vero precii fuerit unus argenteus, et an plures eius species fuerint, non

phrasis est. Dicitur autem etiam Artifex destructionis Ezech. 21. Tradamque te in manus virorum incipientium artificium destructionis, vel fabricatorum interitus: id est, qui periti sunt perdendi. Cuiusmodi solent esse milites plerique omnes, mera pernicies regionum. Artificii opus Exod. 26, pro opere artificioso, aut quale peritus ertifex efficere solet. ARUNDO, per metaphoram leves ac vacillantes, dubiaeque fidei homines, praesertim doctores, significat. ut 1. Reg. 14. et Matth. 17. Luc. 7. Quia arundo, ut debilis, et satis eminens frutex, facile violentiae

Iudic. 5, Qui ascenditis super asinas candidas. Cibum ascendere facere, Levit. 11. pro ruminare. Ascendere facere, pro offerre, Levit. 14. Iugum super vaccam ascendere, Iudic. 19: pro, eam trahere iugum. Ascendere in librum. 2 Par. 20. Ascendere in numerum verborum. 1. Par. 26: pro, referri, conscribi in acta aut libros. Ascendere lucernas, Exod. 25. pro superiore loco collocari. Ascendere medicinam super aliquid: pro, sanare illud. 2. Par. 23. Sic Ierem. 33, Ascendere faciam ipsi Hierusalem medicinam. Ascendere novaeculam super alicuius caput, Iudic.

super alicuius caput, Iudic. 13. pro radi eum. Ascendere facere pulverem super caput, Isaiae 7. pro conspergere caput pulvere. Ascendere saepe accipitur pro invadere aliquem. ut, Spiritus zelotypiae ascendit super aliquem, Num. 5. Ascendere faciam super te voraginem, Ezech. 26. pro, curabo ut te invadat exercitus. Ascendent in te ranae, Exod, 8. Ascendit Bausa rex Israel adversus Iehudam. 1. Reg. 14. Sic Xenophon vocat Cyri ἀνάβασιν ascensionem. Ascendere super alios pro, eos quapiam re vincere, excellere: ut

aspectus, id est, terribilem et formidabilem. Sic ferme Germani, Ein ansenliche Person. Aspectus alicuius usque ad fines terrae, Danielis 4, pro conspiciebatur. Aspectu bona, id est, elegans, formosa. Gen. 12 26. Ester 1. Danielis 1. Verum de hisce phrasibus aliquid etiam in verbis Respicere et Videre adiicietur. ASPIS, vox etiam in Sacris reperitur. Celebratur autem eius praesentissimum venenum, cuius comparatione malitia humana describitur Psal. 140. Rom. 3. Venenum

faciam eos verba mea Isaiae 41. Quae futura sunt facite audire nos. i. docete, praedicite. Non fecisset nos audire secundum haec: id est, non praedixisset nobis talia. Iud. 13, Sic et Isaiae 42. 44. Audire facite vocem laudis eius. Psal. 66. 1. Par. 15. Psal. 26. Isaiae 58 Ne facias audire vocem tuam nobiscum, Iud. 18. Exaudire, Genes. 16, Audivit Dominus afflictionem tuam. 1. Iohan. 5. Si quid petimus secundum voluntatem eius, audit nos: et si audit nos, etc. 2. Reg. 20, Audivi orationem tuam. Idem exemplum et 1. Sam. 8.

et quasi prorsus servilem conditionem suscipere. Sic et Christus de sua perfectissima obedientia erga patrem, Psal. 40. Sacrificium et oblationem noluisti, aurem perfodisti mihi. Quo indicatur patrem nobis obedientia Christi placatum esse. Loqui in alicuius auribus, Ieremiae 26, et, Esse in alicuius auribus, notae loquutiones sunt. Auditum est in auribus Ecclesiae Actorum undecimo, id est, ab Ecclesia. AURUM ARABICUM, item de Ophir, tanquam optimum et purissimum, in Sacris literis celebratur. Dabitur ei de auro, Psal. 72. Isaiae 60. Per

aquae legitur: pro annona ad sustentandas vires et vitam hanc, divinitus veluti fulcrum quoddam ordinata. Sicut et Psal. dicit, panem fulcire cor hominis. Saepe etiam minatur Deus, se esse confracturum baculum panis et aquae. i. omnem annonam aut victum adempturus. Levit. 16. 26, Cum confregero baculum panis. Ezech. 4 et 5. Conteram baculum panis in Hierusalem. Esse alicui in baculum. Psal. 18, Dominus fuit mihi in baculum. i. fulcrum, seu sustentavit me. Baculus arundineus, saepe significat per metaphoram auxilia regum, quae magis noxia quam

perdere significat. nam (ut scriptum est) Ipse dixit, et facta sunt: eius dicere est facere, eius verba sunt res ipsae. Sic igitur toties pollicetur Deus, se benedicturum: id est, benefacturum Abrahamo. Et, In semine tuo benedicentur, id est, beatae a Deo fient, omnes gentes: Gen. 12. 22 et 26. Hinc benedictio Abrahae, in Novo testamento: id est, beatitudo ei et eius semini promissa. Gal. 3. Itaque qui ex fide sunt, benedicuntur cum fideli Abraham. Et paulo post, Ut in gentes benedictio Abraham fiat, aut perveniat: id est, illa eximia beatitudo Abrahamo ac semini eius, in eoque

id est, beatitudo ei et eius semini promissa. Gal. 3. Itaque qui ex fide sunt, benedicuntur cum fideli Abraham. Et paulo post, Ut in gentes benedictio Abraham fiat, aut perveniat: id est, illa eximia beatitudo Abrahamo ac semini eius, in eoque omnibus gentibus promissa, Gen. 12. 18. 22. 26 et 28. ubi ter repetita est promissio erga Abraham, quarto erga Isaacum, et quinto ad Iacobum: priores duae et ultima sunt in Niphal, seu passiva voce, ut recte vertatur, Benedicetur: posteriores vero duae, tertia, et quarta in Hitpael seu reciproca voce, ut verti queat, Benedicent se: id est,

voluntatem erga aliquem. Et quia varie construitur, ideo uno verbo Latino eius significatio exprimi non potest. PRIMO, quando cum accusativo sive nominis sive pronominis construitur, tum licebit vertere Acceptare, approbare, amore, benevolentia et prona voluntate prosequi. Levit. 26, Tunc acceptabit terra sabbata sua: id est, suaviter eis fruetur. Et iterum: Et tunc acceptabunt seu approbabunt iniquitatem suam: id est, poenam pro iniquitate accipient, eaque male fruentur. Et simili phrasi est usus Iesaias Cap. 40. 2. Paralip. 36. Donec acceptaret terra

22 Pro voto non acceptabile erit. Isaiae 40, Accepta est iniquitas: id est poena iniquitatis qua animi poenitentia ducti, agnitione iniquitatis afficiuntur, ea approbatur, accepta et grata est, et habent in poena poenitentiae bonam voluntatem. Simili phrasi legitur in voce activa Levit. 26, ex quo loco propheta eam desumpsit. In secunda coniugatione רצה Riza: Iob. 20, Filii eius quaerent bonam voluntatem pauperum, et manus. eius reddent laborem ipsorum. In tertia coniugatione הירצא Hirza, Levit.

26, ex quo loco propheta eam desumpsit. In secunda coniugatione רצה Riza: Iob. 20, Filii eius quaerent bonam voluntatem pauperum, et manus. eius reddent laborem ipsorum. In tertia coniugatione הירצא Hirza, Levit. 26. Tunc quiescet terra, et acceptabit sabbatha sua. In quarta coniugatione התרצה Hitraza, et construitur cum praepositione אל El. 1. Sam. 29, In quo acceptum faciet se apud dominum. suum. Inde nomina

meus populus castigatur, qui non perinde dignus fuit plagis. Cui non erat iudicium: id est, collatione tui non fuit admodum reus. Sic et in novo Testamento dicit Dominus ad filios Zebedaei: Potestis ne bibere poculum, quod bibam ego? id est, perferre crucem ac cruciatus. Matth. 20. Item Matth. 26, Transeat a me calix iste, ne bibam eum. Iohan. 18, Calicem quem mihi dedit pater, non bibam eum? Ebibere feces, significat longe gravissimas calamitates perpeti. Verum de hac significatione aliquid etiam postea in voce CALICIS, aut POCULI, Fecum et Ebrietatis, dicetur. De torrente

lapidati proponitur. Sic porro vox haec accipitur Esaiae 36. 37. 2. Reg. 19. Sic Esaiae 5 eloquium Dei blasphemari dicitur. Sic Matth. 9 et Marc. 9, cogitant Iudaei blasphemare Christum, cum offert cuidam remissionem peccatorum, quia ea ratione sibi divinam autoritatem tribuebat. Act. 26 dicit Paulus, se Christianos persequendo, multos compulisse blasphemare Deum: sic eorum abnegationes vocans. Aliquando tamen Blasphemia etiam maledictum contra veros doctores dicitur: ut Rom. 3. 1. Corinth. 4. quia etiam talia maledicta simpliciter in Dei contumeliam vergunt. Inter

Sic Marc. 9, sal bonum esse dicitur. Esaiae 1, Bona terrae comedetis: id est, fruemini omnibus fructibus et commodis huius terrae. Bona si suscepimus de manu Domini, Iob. 2. Bonum esset illi, si natus non fuisset: Matth. 26. id est, satius, utilius ei fuisset nunquam nasci, quam quod natus, et filii hominis proditor factus sit. Huc facit Regula philosophica, quod minus malum respectu maioris bonum sit. significat igitur hic Bonum esset, tolerabilius, aut minus malum esset. SEXTO, videtur saepe etiam idem valere

ut, Bonas ostendere vias suas, Ierem 21. pro tueri, excusare verum de bona ac mala via postea in voce VIA dicetur Bonum facere necesse est, Galat. 6: id est, pie vivere. Bonum est aemulari in bono semper: id est, se qui recta ac pia. Abquam rem facere bonam, est corrigere. ut Ierem 7. 26, Bonas facere vias suas: id est, corrigere. Vincere in bono malum, est beneficiis iniurias superare: Rom. 12. Opera bona dicuntur ea, quae in fide ac secundum verbum, in gloriam Dei et utilitatem proximi fiunt. Bonum esse aliquid alicui in alicuius facie aut oculis, est alicuius

significare dormientem: et Bileam velle dicere, quod etiam inter dormiendum habeat oculos mentis apertos, quibus videat visiones Dei. Lutherus intelligit de casu in genua, quod cum orat, tum demum ei Deus secreta patefaciat, et visiones etiam externas obiiciat. De phrasi Casu ambulare, Levit. 26, forte alibi. venit enim ab alio themate, ac videtur potius significare ex adverso, seu adversando. Cadere aliquando significat periclitari, prope casum esse, ac veluti inchoare casum: sicut si Latini haberent Inchoativum Cadesco. Psalm. 145, Dominus fulcit omnes cadentes, et

quam ita hypocritice sua illa opera ieiunii ostentent. Aliquid nimium et quasi hyperbolicum videtur dicere, veluti in alterum extremum protrahendo pios ut eos ad mediocritatem perducat. Sic: Nesciat sinistra tua, quid faciat dextera. CARBONES, alias intelliguntur extincti. Prov. 26, Carbones ad prunas, et ligna ad ignem, sic homo iracundus excitatrixas. Alias intelligitur de ardentib. carbonibus, qui alias in bonam partem accipiuntur. ut Esaiae 6, Uti carbone expiantur peccata prophetae: ubi oportet intelligi ipsum holocaustum Christi. Alias in malam partem, de

Christum sedere ad dexteram patris est, in summa gloria ac maiestate cum patre ex aequo regnare: de qua re forte aliquid in voce Dexterae aut Sinistrae dicetur. David utitur nomine Meschiae pro ipso rege Saul, dicens: Quis iniiciat manum suam in Christum Dei, et erit innocens? 1. Sam. 24. 26. 2. Sam. 1. Sic et Samuel dicit de successore Saulis: Num est coram Deo Christus eius? Sic et in Psalmis saepe haec vox pro rege Israelis ponitur. Esaiae 45, Cyrus vocatur Meschias. Ps. 105 ponitur haec vox pro omnibus piis praesertim autem sacerdotibus aut doctorib. verae religionis.

Appellationes naturae humanae promissi Messiae convenientes, sunt istae: Semen mulieris prima est appellatio Messiae, quae in Sacris literis occurrit, Genes. 3. quia verus homo erat futurus. Item seme Abrahae, quia ex eius familia nasciturus erat, Genesis 22 Item semen Isaaci, Gen. 26. Semen Iacobi, Genesis 28. Homo quia naturam humanam Messias erat assumpturus, Gen. quarto: Possedi virum per Deum. nam Eva putabat istum suum filium esse illud semen promissum, quod esset serpenti caput contriturum. Verum erat in persona, non erat in promissione. Psalmo 87. Et de Sion

Et pseudopropheta, Apoc. 19. Gog et Magog, Apoc. 20. CHRISTIANUS porro a Christo deducitur, et vocatur omnis cultor Christi, quae est unica vera pietas ac cultus Dei in toto mundo. Exortum vero est hoc nomen primum Antiochiae, teste Luca Act. 11. Reperitur hoc nomen etiam Act 26. et [1.] Pet. 4. CIBUS, est solidius alimentum. Paulus 1. Corinth. 3. Lac appellat puerilem catechesin, aut incipientibus et imbecillibus convenientem doctrinam: sed cibum, iam maturioribus, et qui profecerunt, robustioresque sunt in vera pietate. Cibus pro copia et abundantia,

legibus habitantium, sibi ipsi ad commode vivendum sufficiens. In Sacris literis autem hoc nomen generale, etiam pro arcibus et omni robore regiminis ponitur. ut Psalm. 127. Nisi Dominus custodierit civitatem, frustra vigilant qui custodiunt eam. Et Psalm. 9. Civitates eorum destruxisti. Esa. 26 per civitatem munitam, cuius murus et ante murale sit salus, indicatur Ecclesia Dei: quae metaphora est crebra in sacris. Sic enim et extra civitatem, Apoc. 14, videtur significare tenebras exteriores. At 21 ibidem civitas sancta vocatur Ecclesia Dei, seu vere electorum. Porro quod Hebr.

habere hic fixas aedes, sed in futuram caelestemque patriam tendere et properare. CLAMARE, Cara קרא, varias habet figuratas significationes, de quibus ordine agemus. nam usitatam exponere necesse non est, cuius plurima sunt exempla. ut 1. Sam. 26, Quis es tu qui clamas ad regem? Primum ergo hoc verbum, et nomen Clamor, significat admodum crebro invocare Deum, praesertim maiori aliquo ardore, sive id clara sive submissa voce fiat. ut Psal. 3. et 17, Ego clamavi ad te, quia tu exaudies me. Sic Cananaei et duo caeci

ponitur ut, Cum obtuleris mincham coctionem clibani: id est, coctam in clibano. est enim appositio simul, et abstractum pro concreto usitato Hebraismo. Saepe vel figurate, vel similitudine quadam, etiam alia vox haec exprimit. ut vicina huic significatio est, non tamen sine omni tropo, Levit. 26. Decem mulieres coquent panem in clibano uno: id est, cum alioqui ibi plerunque singuli suos cliba nos aut furnos habuerint, tamen tanta erit penuria frumenti et annonae, et tam parum panis coquere poterunt, ut possint in unico clibano simul coquere panem. Similis figura est Esaiae 4. Septem

id est, in aerem. Et 1. Sam. 5 Ascendebat clam or civitatis in caelum. Sicut Latini It clamor caelo. Eadem significatione vox haec accipitur, cum dicitur Caelum clausum, aereum aut ferreum: pro aere, et tempestatibus parum frugiferis, et praesertim salutari pluvia ac rore carentibus. Levit. 26. Deut. 18. 1. Reg. 8. 2. Paral. 7. Contra caelum apertum. Sic Iacob dicit Gen. 49, Bene dixit te benedictionibus caeli desuper, et benedictionibus abyssi cubantis infra: id est, rigatione et efficacia aereae regionis, commodas tempestates suppeditantis. Sic et Latinus sermo, ac alii

aeris, nubila, serena, rutilans, ventosa, tramquilla, et quid portendant illa signa. Quarto, quoniam pro elementari regione ponitur quae nobis proxima est: inde fit, ut caelum per regiones aut horizontes distinguatur. Quare etiam nostrum aut proprium alicuius regionis caelum vocatur, ut Levit. 26, Dabo caelum vestrum sicut ferrum. Et Deuteron. 18, Et erunt caeli tui, qui sunt supra caput tuum, ferrei. ubi semet exponit, quid appellet caelum alicuius gentis, nempe quod est proxime super caput eius. Hinc minatur Deus se sparsurum Iudaeos in omnes caelos: id est, regiones In hac

Caelum et terra, id est, tota haec machina, tandem in extrema die peritura dicitur, et igne consumenda, Psalm. 103. et 2. Pet. 3. Quod quomodo et quatenus sit futurum, non est praesentis instituti exponere, sed profundioris cuiusdam Theologiae. Caelum ferreum, aereum, et clausum, Levi. 26. Deut. 10. 1. Reg. 8. pro non pluvio ac frugifero: contra apertum accipi de foecundo, supra ostendi. Sic aperire ianuas caeli, Psal. 78. sic benedictiones caeli pro beneficiis aut imprecationibus beneficiorum caelestium, id est, commodarum tempestatum, pluviae, roris et

dicuntur, de qua locutione vide in voce CATARACTARUM. Caeli exercitus, plerunque sidera dicuntur: ut Ierem. 33. Num. 8. Caeli fines, extremitates aut summitatem, significare remotas regiones, notum est. Psalm. 19. Nehem. 1. Caeli fundamenta, concussa esse, 2. Samuel. vigesimo secundo Iob 26, pro motibus concussis aliqui accipiunt: quod videtur oculis male iudicantibus, aut imperitis, quasi caelum illis inniti, sicut poetae de Atlante fabulati sunt Equitare in caelo dicitur Deus, ut ostendatur eius maiestas ac omnipotentia, ut qui tam alte feratur, et veluti tam mobili iumento

aut re magno ingenio prudenterque cogitata: ut Exodi 35. Utoperetur in omni opere cogitationis: et ad cogitandas cogitationes ad operandum in auro et argento. Ibidem. Facientes omne opus, et cogitantes cogitationes: id est, magna industria ac ingenio varia opera excogitantes. Sic 2. Paralip. 26. Fecit machinas cogitatione cogitantis: id est, machinas quasdam ingeniosissime excogitatas. Cogitatio more humano etiam Deo nonnunquam tribuitur, sicut et alii humani affectus. Significat autem plerunque sententiam, decretum aut voluntatem eius. Hinc variae phrases oriuntur, quas percurremus.

et excusantibus. Cogitationes ascendere, Dan. 1. Luc. 24, pro, incipere sollicite cogitare. Cogitare contra Deum, est moliri propagationem impietatis et iniustitiae. Cogitationem facere super aliqua re, Ezech. 16. Post cogitationes gradi, id est, consilia sequi, Esaiae 65. Esaiae 26 definitur fides quod sit cogitatio suffulta (nempe verbo ac promissione Dei) quôd Deus velit nobiscum custo dire pacem: id est, esse nobis propitius. Vocat autem cogitationem ideo, quia non est ociosa noticia, sed practica, qua pii sese perpetuo fulciunt ac sustentant, subinde cogitantes ac

quam Deus pingit hisce verbis Ieremiae, etiam tota Ecclesia Dei vocatur 1. Tim. 5. columna et firmamentum veritatis: quia perpetuo pugnet pro veritate, eam sustinendo, uti Deo eam regente ac tuente in victa permaneat. Columnarum caeli et terrae fit aliquando in Sacris literis mentio, ut Iob 9. 26. Psalm. 75. Significat autem ea vox, per metaphoram, tantarum molium stabilitatem ac firmitatem: sumpta a communi humanorum aedificiorum more, quae necesse est aliquibus fundamentis aut columnis inniti. Columnas terrae concuti, videtur significare terrae motum, et per metaphoram etiam

inimici, Psal. 31, Nec conclusisti me in manum inimici, sed stare fecisti in latitudine pedes meos. Significat ita aliquem in angustias redigere, et undique coarctare, ut non possit effugere hostem, sed ab eo tanquam conclusus capiatur. Sic servi Davidis dicunt ad eum 1. Sam. 26, conclusit Dominus hodie inimicum tuum in manum tuam. Sic et Amos 1. dicitur, Concludere captivitatem perfectam: id est, ita Iudaeis profugis omnes exitus fugae obstruere, negato eis vicinorum hospitio aut transitu, ut necessario omnes caperentur a suis hostibus, eos tunc insectantib.

eius, Psal. 7: pro, celebrabo Deum, quod se iustum praestiterit liberando me. Confiteri Deo in cithara, Psal. 35. et confiteri ei in cantico, Psalm. 28. Confiteri coram Deo, Dan. 6: id est, gratias agere Deo. Confessionis vocem facere audire. Psal. 26. Ut confessionis vocem faciam audire, et narrem omnia mirabilia tua. ubi Psaltes semetipsum exponit. Confessionem dare Deo, Esaiae 10. Confessionem adducere in templum, Ieremiae 33. Vocem confessionis immolare Deo, Ionae 2. Adolete de fermento confessionem, Amos 4: id est, confitemini

hominis, alia totius Ecclesiae. In veteri Testamento fuit in sacrificiis usitata quaedam publica confessio tum unius aut paucorum, tum etiam totius Ecclesiae, qua et in genere sese damnârunt, et aliqua specialia scelera confessi sunt: quod ex descriptione sacrificiorum videre est Levit. 16. 26. Num. 5. Augustinus lib. 13. Confessionum scripsit, et hoc nomine inscripsit, quia in eis tum sua peccata confitetur, tum Deum eiusque erga se beneficia celebrat. CONFINIS est mons Syna Hierosolymae. Vide in voce Coniunctus. CONFLARE, nota vox aurificibus, et aeris

non feceritis: id est, ne omnes iugulaveritis, sed aliquos relinquite vivos aut superstites. Iere. 30. Faciam autem consummationem in cunctis gentibus, in quas te disperdam: veruntamen ex te non faciam consummationem. Ezech. 20. Non feci cum eis consummationem in deserto. Sic et Ezech. 11. 26. Veruntamen in inundatione transeunte consummationem faciet, Nahum 1: pro, transeunte maximo exercitu instar diluvii perdet omnia. Consummatio festinata. Sophoniae 1. Consummationem profecto festinatam faciet cum omnibus habitatoribus terrae: id est, cito eos perdet. Consummatio

prostratione spiritus et cordis aliquorum. Cor enim aut animus securus videtur quasi quaedam abor stare ac vigere in mundo. Sed lex divina veluti malleus quidam confringens petras, conterit ac comminuit eum, ut veluti concisa arboraut columna icta fulmine humi iaceat. Sic minatur Dominus Levit. 26. Conteram superbiam duriciei vestrae. Ier. 23, contritum est cor meum in medio mei. Hinc venit ista significatio contritionis, quae in Ecclesia est usitata de priore parte Poenitentiae, cum mens hominis agnitione peccati et irae Dei potenter ac divinitus conteritur et conterretur: quae saepe

cum petit aliquem mitti ad suos fratres, qui eos serio moneat, aut illis contestetur de mutanda in melius vita. CONTRA, cui saepe additur vox Facies, significat primum idem quod eregione. Num. 22. Habitat contra me: id est, ex opposito mei. Custodiae contra fratres suos, 1. Par. 26. Custodia contra custodiam: id est, alternae custodiae, aut vicissim susceptae. Aliquando sub, intelligitur pugnare, ut Iud. 5 De Ephraim contra Amaleck, Beniamin contra populos tuos: scilicet, pugnavit. Fuimus contra eos usque ad hostium portas: scilicet pugnantes. 2. Sam. 11.

Lucae 2: id est, cui totus mundus sese opponat. Aquae contradictionis, aut litis, nominantur Num. 27: ubi populus rixatus est cum Moyse et Deo, flagitans aquam. Harum aquarum et litis fit mentio etiam Psal. 81, et 106. CONTRARIUS, id est adversarius. Levit. 26. Incedam adversus vos in furore contrario. Num. 22. Perversa est via tua, mihique contraria. Iob 7. Quare posuisti me contrarium tibi, et factus sum mihimet ipsi gravis? Coloss 2. Chirographum quod erat contrarium nobis: id est, extreme adversum, repugnans et noxium nobis.

sedentes: pro, deieci eos ex ipsorum arcib. et soliis. Descendere facere aliquem in sepulchrum, pro causam mortis alicui praebere: Gen. 42. Si accideret illum mori in via per quam ibitis, faceretis descendere caniciem meam cum dolore in sepulchrum. Sic ferme et Gen. 37. 44, ac Ezech. 26. ubi eadem phrasis reperitur. Descendere facere in terram, Isa. 63. Descendere faciam in terram fortitudinem eorum. i. prosternam. Descendere facere, pro afferre munus, Gen. 43. Deut. 1, ratione loci altioris, unde munus affertur, dicitur. Sic et Descendere in mare. Discendere

pius homo tenetur resistere innatae malitiae, volenti abuti membris nostris ad peccatum, nosque captivare ei. Admodum quoque creber hic Hebraismus est, ut res aliqua dicatur Desiderii pro, valde expetita, posito quasi abstracto pro concreto. ut Domus desiderii: pro valde expetita: Ezech. 26. Panis desiderii, Dan. 10. id est, suanis et desiderabilis panis. Mons desiderii, Dan. 11. Picturae desiderii Isa. 2, Terra desiderii, Dan. 11. pro, desiderata Vasa desiderii, 2. Par. 20. Desideratus cunctis gentibus vocatur Meschias, Hag. 2, quia sit servatortotius mundi, merito ab

23 dicunt quidam, quod se devotione devoverint, quod nec comedere nec bibere velint quic quam, priusquam interficiant Paulum. Ibi Devovere semet significat, duris execrationibus et imprecationibus subiicere ac onerare, si comedissent aut bibissent prius, etc. Sic Petrus Matth. 26 seipsum devovit, affirmans sibi nihil esse negocii cum Christo. DEUS, nomen appellativum summae maiestatis est, quae est spiritualis essentia, et causa ac fons omnis boni, ut Plato eum definit, creator et gubernator omnium. Tota definitio ex Christiana doctrina omnibus nota est. De

nomen Iehova. Cap. 17. Apparuit Iehova Abram. Capite 18. Apparuit ei Iehova, Dixit ei Iehova, Abiit Iehova. Cap. 21. Visitavit Iehova Saram. Cap. 24. Iehova benedixit Domino meo. Cap. 25. Dixit Iehova ad Rebeccam. Cap. 26. Benedixit ei Iehova. Cap. 28. Vidit Iehova innixum scalae. Cap. 29. Videns Dominus quod despiceret Liam. Cap. 39. Erat Iehova cum Ioseph. Exodi 4. Dixit Iehova. Capite 6. Et locutus est Elohim ad Mosem, dicens: Ego Iehova, qui apparui Abraham,

19. Sanctus sum Dominus Deus vester. Numer. 15. Ego Iehova Elohechem, Dominus Deus vester. Deuteron. 2. Iehova Elohecha, Dominus Deus tuus benedixit tibi. Cap. 3. 4. 5 6. Diligas Dominum Deum tuum et cap. 8. 11. 19. 21. 31. Iosuae 2. 4. 10. 3. Reg. 8. 10. Esaiae 26. Domine Deus noster. Ezech. 7. 20. Ego Dominus Deus. Psalmo 76. Vovete, et reddite Domino Deo vestro, IEHOVA et ELOHIM iunguntur Sophoniae 3. In Iehova non est confisa, neque (Eloheah) ad Deum suum appropinquavit. Iehova Adonai, Habac. 3. Dominus Deus fortitudo mea.

pariter significant, Psal. 68. Cantate Deo (Elohim) psalmum dicite nomini eius: parate viam ei, qui invehitur molliter בית שמי in IAH nomine eius. Psal. 89. Quis similis tui? potens es IAH. Cum Iehova semel ponitur, Esaiae 26. In IAH IEHOVA forti in perpetuum. צור Petra Deo tribuitur, quia in eo adversus omnes iniurias consistere possumus. Deuter. 32. Deum ( צור ) qui te genuit dereliquisti, et oblitus es Domini (El) creatoris tui. Item:

eius sumus. Deuteron. 32. Deum qui te genuit, dereliquisti, et oblitus es creatoris tui. Item: Dereliquit Deum factorem suum. POSSESSOR CAELI ET TERRAE. Genesis 14. Levo manum meam ad Iehova; possessorem caeli et terrae. DEUS ABRAHAM. Genesis 24. Domine Deus Domini mei Abraham. Genesis 26. Apparuit Isaac Iehova in ipsa nocte, et ait: Ego sum Elohe (Deus) Abraham patris tui, noli timere. Deus Abraham et Isaac, Genesis 28. Ego sum Dominus Deus Abraham patris tui, et Deus Isaac. Cap. 31. Deus patris mei, Deus Abraham. Item: Deus Abraham, Deus Nahor, et Deus patris

HEBRAEORUM. Genes. 5. Deus Hebraeorum occurrit nobis. Exod. 10. Haec dixit Dominus Deus Hebraeorum, Usquequo non vis mihi subiici? DOMINE DEUS (El Elohe) spirituum universae carnis. Item: Dominus Deus (Iehova Elohe) spirituum universae carnis Num. 27. Dominus Deus. Esaiae cap. 26. Domine Deus noster, possederunt nos domini absque te. Cap. 33. Solummodo ibi magnificus est Dominus Deus noster. Amos 4. Iuravit Dominus Deus in sancto suo. Tobiae tertio. Sit nomen tuum Domine Deus benedictum. DOMINUS DEUS EXERCITUUM. 3. Reg. 19. Zelatus sum pro Domino

quam Deus mandaverit: sinistram, cum ex negligentia deterius, seu res, praeceptas negligimus. Dextera impiorum dicitur esse plena muneribus: id est, omnia corruptos muneribus agere, aut etiam corruptelis munerum perficere ac impetrare, nihil studio iustitiae ac mandati divini. Psalmo 26. Dicitur quoque impiorum Dextera mendax, Psalmo 144: sive quod omnia fraude agant: sive quod tandem eos ipsorum robur aut potentia, cui neglecto Deo fidunt, turpiter fallet: sive quod, quae data dextera promiserunt, non servant. Dexteram Dei et nostram Augustinus hisce verbis exponit: Ad

intelligendum est, esse in summa beatitudine, ubi iustitia et pax et gaudium est: sicut Ad sinistram hoedi constituuntur, id est, in miseria, propter iniquitates et labores et cruciatus. Haec Augustinus, de Fide et Symbolo. Cap. 7. et de Agone Christi Cap. 26, et lib. 1. locutionis de Genesi. In Psalmum vero 120 ita scribit: Dextera nostra dicitur, quicquid nobis aeternum et incommutabile Dominus pollicetur. Sinistra nostra dicitur, quic quid temporale habemus. Ideo dextera felicitatis et dignitatis locus est, sinistra infelicitatis et

vestimenti eius. Sic Matth. 24. Si dixerit servus in corde suo. Et Psalmo 14. Dixit insipiens in corde suo, Non est Deus. ubi certam et indubitatam conclusionem indicat. Sic et Gen. 8. Dixit Deus in corde suo. id est, certo decrevit. Aliquando sine tali circumscriptione ponitur. Genes. 26. Dixi enim ne forte moriar. pro, cogitavi ac timui. Celebrare. Psalm. 29. Et in templo eius populus dicit gloriam. pro, celebrat, praedicat gloriam Dei, Dicite in luce, Matth. 10. Sic Psalm. 40.

contra malo. Atque in hoc communissimo sensu plerunque ab omnibus vox haec passim accipitur. Inde factum est, ut sophistae ac papistae multa Scripturae dicta perperam intelligerent. ut Matth. 3. Actor. 26. Facite fructus dignos poenitentia: Papistae putarunt. et adhuc hodie contendunt, praecipi ibi de satisfactoriis operibus, quibus pro peccatis nostris condigne satisfaciamus. Sic cum Christus dicit Matth 10. Qui diligit patrem aut matrem plusquam me, non est me dignus: item, Convivae non

aut lactet: ut exposui in voce FIDES. Sic Isaiae 54 dicit Dominus ad Ecclesiam, Dilata locum tentorii tui: pro, crescat numerus Christianorum. Dilatare alicui, aliquando significat de ampliori loco habitandi, deque pace et securitate prospicere. Exemplum huius significati habemus Genes. 26, cum Isaia effosso tertio puteo, quem tranquille possedit, vocavit eum Rehoboth, Latitudines: addens, quoniam nunc dilatavit nobis Dominus, et crevimus in terra. Dilatare aliquem, aut alicui, significat etiam consolari, aut alioque liberare ex magnis calamitatib. Crebrum enim est, ut per

phrases exponemus, ut ex contrarii consideratione tanto rectius verbum Dilatationis intelligi queat. Angustus est locus a nobis, 1. Reg. 6. pro, angustior est quam ut commode omnes simul habitare queamus. Hic vox haec proprie accipitur. Angustia loci: pro, dolor aut tribulatio. [1.] Sam. 26. Angustia mihi super te frater mi, dulcis mihi fuisti valde. pro, crucior de tua morte. Sic et 1. Samuel. 28. In angustia ambulare. Psal. 138. Si ambulavero in medio angustiae; vivificabis me. id est, si in summis periculis ac difficultatibus versabor. De angustia invocavi

13. Deus dilectionis et pacis erit vobiscum. Secundum dilectionem ambulare, Rom. 14. et In dilectione, Eph. 5, significat, officia dilectionis erga alios diligenter praestare, et omnino ita sese in sua vita ac functione gerere, uti eum decet qui proximum diligit. Diligere terram: 2. Par. 26. Diligebat rex Ozias terram. pro, erat agriculturae studiosus, sicut Noach fuit vir terrae. Dilectio animae, pro re sibi suove animo dilectissima. Hier. 12. Dedi dilectionem animae meae in manum inimicorum eius. id est, urbem, populum et templum. Dilectio alicuius, Psal.

3. Dormiemus in confusione. Hostes et poenae impiorum dicuntur non dormire aut dormitare: pro, celeriter venire, ac festinare. Isaiae 5, de hostibus exemplum habetur. At de poenis, 2. Pet. 2. Perditio eorum non dormitat. Sopor aliquando simpliciter profundum somnum denotat. Sic 1. Sam. 26 dicitur, sopor Domini cecidisse super Saulem et exercitum. Et sopor a Deo esse immissus Adamo, Gen. 2. Soporis vinum, aut calix, in maIam partem per metaphoram accipitur, de gravissimis poenis, quae perinde hominem attonitum omnique sensu carentem efficiunt, sicut si quapiam venenata

Percuties inimicorum dorsa. Significat etiam non raro tristissimam castigationem, aut grave onus molestiarum: quia servi in dorso caedebantur. Et praeterea Psal. 66, Posuisti tribulationem in dorso nostro. Psal. 129. Supra dorsum meum araverunt. Sic Proverb. 10 et 26, Virga in dorso imprudentis. Contra autem Nahum 1, Conteram virgam de dorso eorum: liberationem significat. Sic et Psal. 81. Divertit ab oneribus dorsum. Ab hac servili conditione et castigatione videtur venire et illa phrasis, Dorsum eorum semper incurua,

dixerat, Neque malignum erit cortuum, cum dederis ei. Dura videre, pro experiri, perpeti tristia. Psal. 60. Videre fecisti populum tuum dura. pro, dure et aspere eum afflixisti. Durities cordis: pro pertinaci pravitate Hier. 13. Qui ambulat in duritie cordis sui. Hierem. 26. Et ambulastis post duritiem cordis vestri mali, ut non audiretis me. Cor impiorum dicitur a Scriptura durum, lapideum, adamantinum: quia nullis monitionibus, adhortationibus, minis, promissionibus aut poenis, veluti malleis quibusdam Legis frangi aut conteri potest, ut admittat verbum ac

repudium, propter duritiem cordis Israelitarum. Et Rom. 2. Secundum duritiem tuam, et impoenitens cor tuum. Hinc porro venit etiam verbum Indurari cor alicutus: quod saepe in Exodo de obstinata malitia Pharaonis, mandatis divinis non cedentis, legitur. Durum etiam pro difficili. Act. 9 et 26 Durum est tibi contra stimulum calcitrare. id est, Deo praepotenti, teque castigaturo repugnare. DUX, per metaphoram significat ipsum Meschiam. Matth. 2. Malach. [3.] Ex te orietur dux, qui regat populum meum Israel Causa huius metaphorae est, quia et doctrina sua regit populum,

Proverb 3. Generatio quam possedit Deus ab initio: Psalm. 73. Syon: Psalm. 47. Domestici Dei, superstructi super fundamentum Apostolorum, corpus Christi, concives: Ephes. 2. Populus fortis, Civitas gentium robustarum: Isaiae 10 et 25. Urbs fortitudinis Zion: Psal. 2, Isaiae 26. Ablactata a lacte: Isaiae 8. Avulsa ab ubere, filia Zion: Zachariae 9. Isa. 28. Deserta: Isaiae 35. Docti a Domino: eiusdem 45. Omne semen verum, Vinea electa. Deserti, invii et solitudinis nomine intelligit Isaias cap. 34, Ecclesiam Christi: et Per ipsem a et Catharma

in fortitudine eius. Ierem. 43. Et tulit Iohannam. pro, sed tulit. Psal. 115. Et nos benedicemus. pro, sed nos benedicemus. 1. Sam. 18. Et sit manus Philistinorum in eum. pro, sed. Iohan. 3. Quod vidimus, testamur, et testimonium nostrum non accipitis. pro, sed. Aut: Gen. 26. Qui tetigerit virum istum, et uxorem eius. pro, aut uxorem eius. Exodi 12. Ex ovibus et capris accipietis. pro, aut capris. Exod 20. Non facies tibi sculptile, et ullam similitudinem. pro, aut ullam. Alioqui: Levit. 10. Vinum et siceram non bibes tu et filii, et non moriemini pro,

volutatus absumitur, ut restitui instaurarive prorsus nequeat. Psal. 29. Dominus in diluvio sedit, et sedebit rex in seculum. pro, sicut tunc fuit rex et iudex, sic et postea erit. Proverb. 22. Et Boreas fugat pluviam, et facies iracunda linguam secreti. pro, Sic Proverb. 26. Ut spina quae ascendit in manu ebrii, et parabola in manu stultorum. Proverb. 30. Quemadmodum expressor lactis educit butyrum, et expressor furoris educit litem. pro, Sic 3. Reg. 1. Sicut iuravi tibi per Dominum, et ipse sedebit Salomon in solo regio. Sin, si vero: Ierem. 18, Et

meae, et non potui videre. pro, ut non possim prae debilitate videre. Psal. 83. Imple facies eorum ignominia, et quaerant nomen tuum. pro, ut quaerant. Exod. 25. Vide et fac. pro, vide ut facias. Matth. 5. Ponunt lucernam super candelabrum, et lucet. pro, ut luceat. Matth. 26. Appropinquat hora, et filius hominis tradetur. pro, ut tradatur, aut qua tradetur. Rom. 11. Quis prius dedit ei, et reddetur? pro, ut ei reddi debeat, aut oporteat. Utinam, et Sicut: Iob 16. Et disceptet homo cum Deo, et filius hominis cum amico suo. pro, utinam disceptare posset homo

Corinth. 1. Et ego cum venirem ad vos, veni non in sublimitate sermonis. Autem: 2. Paral 12 Et nos Iehova Deus noster. pro Iehova autem est Deus noster: vel, quod ad nos attinet, Iehova est Deus noster. Marci 1. Et erat in Synagoga homo in spiritu immundo. pro, Eratautem. In: 1. Sam. 26. Percutiam eum lancea, et terram. pro, in terram. id est, perfosso eo, infigam lanceam in terram. ET coniungit aliquando duo verba, quorum alterum, excluso Et, posset commutari in infinitivum. Gen. 9. Et coepit, et plantavit. pro, coepit plantare. Iudicum 9. Et vidit, et ecce populus

maledicas neque benedicas. 1 Regum 3. Etiam tibi, etiam mihi non sit, dividite infantem pro, nec mihi nec tibi sit. Etiam iterans prius positam vocem magis inculcat, 1. Regum 21, Lingent canes sanguinem tuum, etiam tuum: pro tuum ipsius. Aliquando iunctim reduplicatur emphaseos gratia. Levit. 26 Et etiam etiam hoc, cum ipsi fuerint in terra inimicorum. pro, etiamsi expulero eos, etc. ETHNICUS notae significationis vox est, sed in Sacris literis accipitur aliquando pro insigniter impio: ut Matth. 18. Si non audierit Ecclesiam, sit tibi ut ethnicus et

initio sui regni profectus est in illud excelsum, quod erat in Gabaon. 2. Paralip. 1. Psalmo septuagesimo octavo habetur, Aedificavit sicut excelsa sanctuarium suum. id est, ita sublime ac conspicuum fecit, sicut sacella sita in summis montibus a longe cernuntur. In excelsum. 2. Paral. 20 et 26. Robustus fuit usque in excelsum. pro, fortiter egit supra modum. Excelsa inhabitare, significat loca tuta ac munita incolere, securitate ac pace frui, non esse obnoxium iniuriae hostili: Isaiae 26.

et 26. Robustus fuit usque in excelsum. pro, fortiter egit supra modum. Excelsa inhabitare, significat loca tuta ac munita incolere, securitate ac pace frui, non esse obnoxium iniuriae hostili: Isaiae 26. et 33, sicut paulo ante dixi in verbo Exaltare et Elevare. Excelsa vacatur Iudaea, quia erat montosa. Habacuc 3, Super excelsa mea. Brachium excelsum, pro glorioso ac potenti, Exod. 14. et Actor. 13 dicitur, quod Deus eduxerit Israelitas in brachio excelso. Idem est brachium

lanceam contra aliquem: pro, magno impetu invadere eum hasta. 1. Paralip. 11. Ille excitavit lanceam siccam contra 300, quos vulneravit vice una pro, magno impetu aggressus est hasta 300, quos in uno conflictu interfecit. EXCOGITARE Cogitationes, et opus excogitationis, Exod. 26 et 32, ponitur pro operibus magno ingenio ac industria meditando excogitatis. EXCOMMUNICO, ad verbum sonat, communione privo, aut extra communionem et societatem eiicio. Est autem excommunicatio, solennis actio ministri Christi, qua de consensu Ecclesiae, aliquem legitimo processu

videre quotidie faciem patris. id est, summo eius favore frui. Psalmo 102. Ne abscondas faciem tuam a me. Psal. 13. 30. 44. Hierem. 33. Quod est vel irascentis, vel negligentis aliquem. Psalmo 16. Saturitas gaudii cum facie tua. id est. cum noticia et favore tuo. Psalmo 26. Faciem tuam Domine requiram. id est, favorem ac opem tuam. Psalm. 11. Aspicit rectum, facies eius probat. Aliquando in genere providentiam, praesentiam et iudicium Dei significat. ut cum dicitur aliquis ante faciem Dei ambulare: id est, ipsi Deo servire, ei conari placere, ac probari. Vicina

utriusque partis respicienda esset, iniquus iudex respicit faciem hominis, non causae: accipit dignitatem alterutrius litigantis, neglecta bonitate aut pravitate rationum, aut causae. Psalmo 82. Usque quo iudicatis iniquitatem, et faciem peccatorum sumitis? Sic Deuteronomii 1. Proverbiorum 24. 26. Sic quoque accusantur sacerdotes Malachiae secundo, quod in lege agnoverint faciem: id est, non perinde amicos aut potentes arguerint, vel etiam potentibus seductoribus sese non opposuerint. et contra Christus laudatur, quod docendo in nullius faciem respiciat: id est, pronunciet, ac tueatur

est, istam summi tum rerum tum vocum in tanto negocio harmoniam, considerare. Multum utitur verbo πείθω scriptura pro officio docendi veram religionem, ut Act. 19. 26, et 28. et Gal. 1. inter alia tamen huius significationis exempla ac usus verbi πείθω in novo Testamento, illud in primis praeclarum est, quod dicit Iohannes 3 Capite: Coram Deo πείσομαι, persuadebimus

iudicium, et faciat veritatem. Deuteronom. 32, Deus fidei vocatur: pro fidelis, aut verax. Homines cum fide, vel in fide, 2. Paralip. 31. pro spectatae fidei. Sic etiam opus Dei dicitur in fide, Psal. 33. Opus in fide facientes, 2 Regum 22. pro, fideliter agentes. 1. Samuelis 26. Dominus reddat viro iustitiam suam, et fidem suam. Plerunque tamen in Sacris, praesertim in novo Testamento, fides significat noticiam quandam, quam ex alterius sermone percipimus, seu qua alteri aliquid affirmanti aut neganti assentimur. Hasce duas fidei notiones Augustinus hisce verbis lib.

Deo gloriam veritatis et omnipotentiae. ¶ In veteri Testamento saepe Fides vocatur Cor suffultum, aut firmatum, סמוך Samuch נכון Nachon, נשען Nosean, Isaiae 26. Psal. 112, Paratum est cor eius sperare in Domino, fultum aut firmatum est cor eius, non timebit donec videat in hostibus suis. Item Psal. 27. Expecta Dominum, confortetur et confirmetur cor vestrum, et expecta Dominum. Et Psal. 31. Corroboremini, et

et Paulus talem describit inquiens Ephes. 4. Non simus amplius pueri, qui fluctuemus, et circumferamur omni vento doctrinae. ¶ Contraria autem stabilitas et firmitas fidei, non uno loco per fultum et corroboratum, aut constabilitum cor depingitur: praesertim vero Isaiae 26, ubi dicitur, quod fides sit cor firmatum, quod Deus custodiet pacem. Item Psal. 12, Ab auditione mala non timebit. firmum enim est cor eius, et confisum in Domino. et Psalm. 112. Qui confidit in Domino, sicut mons Syon, non commovebitur in aeternum. Sed de hac incredulitatis

et actionum, dicit Scriptura esse mala: ad quod Figmenti vocabulum et totum dictum videtur Christus respexisse, cum dicit, Excorde exire ea quae inquinent hominem, ibi esse illam pestilentem pessimi figuli officinam. Huic vero significationi huius vocabuli, seu practico figmento opponitur Isaiae 26, bonum figmentum: cum ille definit fidem, esse cogitationem firmam, aut subnixam: nempe verbo ac promissis Dei quod Deus custodiet pacem. Ita יצר Iezer, alias est veluti radix ac fons omnis mali, nempe tum ipsum pravum cor, seu eius substantialis forma:

uxorem ducere, Malachiae 2, id est, alienos Deos colentem. Filius domus: pro, verna, Genesis 15. Ecclesiast. 2. Filius fortis, aut fortitudinis, aut virtutis, 2. Samuelis 2. 1. Samuelis 18. pro, strenuus ac fortis bellator. 2. Paralip. 26 Filiorum hominum virga: pro, communi ac mediocri castigatione. 2. Samuelis 17. Arguam eum virga filiorum hominum, et plagis filiorum hominum. Filii hominis similitudo, Danielis 10. Et ecce tanquam similitudo filiorum hominis: pro, quadam specie humana. Filius matris: id est, uterinus

super coniugem. et vicissim Cainum monet Deus, ne patiatur id dominari in suo mortali corpore, sed ipse potius ei dominetur. Omnino ibi pingitur, aut iniungitur tantum Caino, illa perpetua militatio Christiani hominis contra peccatum, de qua Romanorum 7. 8, et Galat. 5. agitur. Proverbiorum 26 dicitur, quod sicut fores vertuntur in cardine suo, sic piger in lecto. Solent enim ignavi sic se volutare in lectulo, non volentes aliquando tandem ad laborem exurgere, sicut fores in suis cardinibus huc atque illuc volutantur, et tamen inde non recedunt. FORMICA animal est

animo, seduloque ministerii opus peragebant. Sic 1. Rep. 11. Vir erat fortis opere: id est, valens animo et corpore. Naeman erat vir fortis opere. 2. Reg. 5 id est, strenuus et bellicosus. Filius fortis, aut fortitudinis, vel virtutis ponitur pro forti, 1 Sam. 18. 2 Sam. 13. 2. Paral. 26 et 28. Fortium panis, Psalmo septuagesimo octavo. Panem fortium comedit homo. Aliqui verterunt, Angelorum Abirim: de Manna dicitur, quae cum de caelo venerit, visa est esse caelos incolentium panis. Fortes potentium loquentur eis, Ezechielis trigesimo secundo, id est,

fortitudine, Psalm. 18. Et mulier fortis saepe Prover. 31. Fortitudo, pro fortibus operibus, aut bellicis gestis, crebro ponitur. Reliquum verborum Iosaphat, et fortitudo eius quam fecit, et qua pugnavit: 1 Regum 22. 1 Regum 15 et 16. Sic et pro effectis fortitudinis ponitur. ut Levit. 26, Et consumetur frustra fortitudo vestra: id est, proventus terrae, vestro ingenti labore comparati. Sic fortitudo, pro fortibus viris: Isaiae 3. Viri tui gladio cadent, et fortitudo tua in praelio concidet. Fortitudo, pro gloria fortitudinis: Psalmo 68. Date Deo fortitudinem. id est,

se ut ascenderet, 1 Reg. 12. Fortificare fortituaine. Psalmo 138, Fortificasti me in anima mea fortitudine: id est, confirmasti animam meam. Roborari manus alicuius, id est, vires eius confirmari. 2 Samuelis 16. Fortificari regnum super aliquem, est, ei confirmari regnum. 2 Paral. 26. Fortificatus es plus quam nos, Genes. 26. id est, tu factus es potentior nobis. Qui fortificat vastatorem super robustum: id est, facit eum superiorem potente. Amos 5. Vir peritus roborat vires, Proverbi. vigesimo quarto. id est, praevalet sua potentia, aut certe confirmat vires.

fortituaine. Psalmo 138, Fortificasti me in anima mea fortitudine: id est, confirmasti animam meam. Roborari manus alicuius, id est, vires eius confirmari. 2 Samuelis 16. Fortificari regnum super aliquem, est, ei confirmari regnum. 2 Paral. 26. Fortificatus es plus quam nos, Genes. 26. id est, tu factus es potentior nobis. Qui fortificat vastatorem super robustum: id est, facit eum superiorem potente. Amos 5. Vir peritus roborat vires, Proverbi. vigesimo quarto. id est, praevalet sua potentia, aut certe confirmat vires. Vincula fortificari: Isaiae 28. Ne illudatis, ne

et Ierem. 18. Foderunt foveam, ut caperent me, et laqueos absconderunt pedibus meis. Quoniam autem plerunque iusto Dei iudicio fit, ut malae fraudes in authorum exitium vertantur: ideo proverbium est in Sacris literis frequens, Incidit in foveam quam fecit: Psal, 7. 9. 57. Proverb. 26, et alias saepe. Fovea ponitur etiam pro exitio, sive ex supra indicata occasione, sive quia sic etiam sepulchrum vocatur. Isaiae 24, Formido et fovea et laqueus super te, o habitator terrae: qui effugerit a voce formidinis, incidet in foveam: et qui ascenderit de fovea, cadet in laqueum.

sicuti frater aequalitatem indicat. Ezeck. quadragesimo septimo Haereditario iure accipietis eam. Vir sicut frater suus pro, aequo iure, aequalibusque portionibus. Denique unaquaeque res respectu alterius ipsi quapiam ratione coniunctae, frater et soror vocatur. ut Exod. 26 Quinque cortinae erant coniunctae, mulier ad sororem suam. id est, altera ad alteram. FRAUS, non semper dolum significat in sacris, sed aliquando etiam damnum sicut et olim apud veteres Latinos. ut, esse aliquid alicut fraudi. Sic et verbum Fraudare et

transferebat: atque ita revera id furabatur, quod proprie regi debebatur: nempe fidelitatem et favorem, quibus debent subditi esse erga suos gubernatores praediti. Vicinum quid huic est, quod Homerus Iliad. 1 dicit, Noli furari animo: pro, ne teipsum seducas, aut decipias. Furari ius, Isaiae 26. Ut furentur ius pauperum: id est, spolient pauperes suo iure et bonis. Furari verbum Dei, Ierem. 23. Ecce ego ad prophetas, qui furantur verba mea, quisque a proximo suo: id est, qui prava interpretatione corrupto sermone Dei, defraudant proximum vero sensu voluntatis ac mandati divini.

Sic Iacob dicit, se acquisivisse terram gladio et arcu suo. Gen. 8. id est, bello ac pugna sua. Sic Ezek. 38, Deus dicitur advocare gladium in Iudaeam. Inducere gladium, levare gladium contra alios: id est, suscipere bellum. Mittere gladium post aliquos. Transiens gladius, Levit. 26. Videre gladium Ierem. 14. Non videbitis gladium, nec fames erit vobis. Nonnunquam etiam quasvis maiores poenas aut calamitates notat. ut Isaiae 1. Si non audieritis, gladio consumemini. id est, variis poenis Dei. Sic Psalm. 7, Nisi conversi fueritis gladium suum vibravit, arcum suum

2. accipiendus est. Gladius malignus, pro insidiosa violentia. Psal. 144. Qui liberasti Davidem, a gladio maligno eripe me, Gladium levare super aliquos, est armis eos invadere. Isa. 2. Gladium levare super lapides, est eos sculpere. Exod. 20. Gladio vivere, Gen. 26, est arte militari, militiaque victitare. Gladios conflari in vomeres, et lanceas in falces, est mutare bellum pace, et studia belli artibus pacis. Saepe hac locutione Prophetae, Christi vere pacifica tempora ac regnum depingunt. Gladium accipere, est Christo, privata authoritate aut

videre. Sic Iohannes dicit de filio Dei: Vidimus gloria eius, gloriam ut unigeniti a patre. id est, ex doctrina, miraculis, et aliis indiciis eius, perspeximus ipsius divinitatem et omnipotentiam. Sic Iohan. 2, Christus dicitur miraculo commutatae aquae in vinum patefecisse gloriam suam. Psalm. 26, Habitaculum gloriae Dei vocatur tabernaculum, ubi Deus ipse promiserat se habitaturum. Gloria eius super caelum et terram, Psal. 14 et id est, ipsemet ubique est. Sic Iohan. 11. Si credideris, videbis gloriam Dei. id est, experieris eius omnipotentiam ac bonitatem. Sic Roman.

Saepe hoc abstractum in genitivo cum aliquo substantivo construitur, et significat idem quod gloriosum. Hier. 48, Fractus est baculus gloriae. Corona gloriae, Ezech. 16. pro gloriosa. Currus gloriae, Isaiae 22. Nomen gloriae, Psalm. 72. pro, gloriosum. Vasa gloriae tuae, Ezech. 16. 26. pro, vasa tua gloriosa. Corpus gloriae, id est, gloriosum. Facere aliquid alicui ad vel in gloriam: pro, ut ei sit ornamento. Exodi 28. Filiis Aaron facies tunicas ad gloriam et decorem. id est, ut sit eis pulcherrimus ornatus. 2 Par. 3. Texit domum lapide precioso in gloriam et

suam gloriosam bonitatem, sapientiam, et omnipotentiam. Ezech. 39. Dabo gloriam meam in gentibus. Et in insulis: Isaiae 42. id est, eximiis operibus inter gentes factis, illustrabo gloriam meam, ubi antea vel ignorabar, vel etiam male audiebam, ut non verus ac omnipotens Deus. Sic et Ezech. 26 dicitur Dare gloriam in terra viventium: id est, cum Iudaeam tunc a gentilibus vastatam denuo gloriosis operibus suis instaurabit, tum in politicis, tum et in spiritualibus. Sic quoque conspici dicit Psaltes 90, gloriam Dei in servis eius, cum ingentia eius beneficia et alia mirabilia

ponere gloriam suam in caelo, Psalm. 8. id est, admiranda ac gloriosa opera, sive in materiali isto caelo, sive in Ecclesia sua, efficere. Ponam te in gloriam perpetuam, Isaiae sexagesimo: id est, efficiam te perpetuo gloriosum. Ad vel in gloriam aliquid alicui esse, 2. Paralip. 26 dicunt sacerdotes Uziae, volenti sacrificare: Non erit tibi in gloriam a Domino. id est, Deus te ob hoc factum puniet, et ignominiosum efficiet. Sic Isaiae 4 inquit: In die illa erit germen Domini in gloriam et decorem. id est, gloriosum et inclytum. Gloria et gloriatio duplex est: alia

a Thoma in prima secundae, quaest, 110. quod sit supernaturalis qualitas, seu forma accidentalis animae, et quaedam participatio divinae naturae, diversa nonnihil a virtute, et a Deo data ad iuvandam nostram pietatem, bona opera, ac reconciliationem cum Deo. Sic M. Sentent. lib. 2. distinct, 26 dicit, Gratiam iustificantem esse fidem ac dilectionem. Cum igitur illi legunt in Paulo, Gratia salvati estis, gratia iustificamur, gratia Christi, etc. mox putant eum dicere, nos nostris, a Deo tamen infusis, virtutibus iustificari. Qua ratione mens sententiave Pauli funditus

Atque haec acceptio gratiae Dei de qualitatibus inhaerentibus, praesertim in iustificatione considerata, ut eam Papistae intelligunt, esset passiva: nempe quae gratia sit una cum persona valde grata et accepta Deo, atque ab eo probetur, et digna iudicetur nita aeterna. Sic et Thomas ait 2 dist. 26. ar. 1, Gratia dicitur dupliciter. Primo acceptatio amoris, seu ad amorem: sicut dicitur quis habere gratiam meam, quia est mihi dilectus. Et secundo gratuitum donum, quod ex amore alicui tribuitur. sicut dicimus, Fac mihi gratiam istam vel illam. Adde tertio, ex 12 q. 110. ar. 1, quod dicitur

valet quod charitas ac misericordia Dei: quod multis testimoniis liquido probari potest. Papistae, ut supra dixi, multas gratias numerant. Gratiam operantem aut praevenientem: ea est, qua dat bonum velle cooperantem aut subsequentem, quae adiuvat bonum velle divinitus donatum. lib. 2. distinct. 26 Lombardi. Gratiam gratis dantem, vocant Deum: Gratis datam, auxilium Dei ad praeparandum se ad gratiam regenerationis percipiendam, seu ad merendum de congruo. Gratiam gratum facientem, auxilium Dei ad merendum vitam de condigno. Erasmus in Diatriba facit tres gratias: incipientem,

habitabit confidenter. id est, in protectione Dei, nihilque metuens putrefactionem: Tametsi, caro mea requiescet in spe, clarius et significantius sit: includit. n. et resurrectionem. Deus quoque habitare dicitur in populo suo: id est, illis adesse, eos regere, protegere, tueri. Levit 26, 2 Cor. 6. Exodi 25. Deus saepe hac periphrasi describitur, Qui habitat in caelis, irridebit eos. id est, qui regnat ac dominatur in regno caelorum. Habitaculum Dei alias significat ipsum tabernaculum, ut Ps. 26.

in populo suo: id est, illis adesse, eos regere, protegere, tueri. Levit 26, 2 Cor. 6. Exodi 25. Deus saepe hac periphrasi describitur, Qui habitat in caelis, irridebit eos. id est, qui regnat ac dominatur in regno caelorum. Habitaculum Dei alias significat ipsum tabernaculum, ut Ps. 26. Dilexi habitaculum domus tuae, et locum habitaculi gloriae tuae. Alias caelum ipsum. ut Deut. 26, de sanctuario tuo, et de excelso caelorum habitaculo, de habitaculo sanctitatis tuae. Alias nostrum

qui regnat ac dominatur in regno caelorum. Habitaculum Dei alias significat ipsum tabernaculum, ut Ps. 26. Dilexi habitaculum domus tuae, et locum habitaculi gloriae tuae. Alias caelum ipsum. ut Deut. 26, de sanctuario tuo, et de excelso caelorum habitaculo, de habitaculo sanctitatis tuae. Alias nostrum habitaculum, ipsa plena instauratio dicitur. 2 Cor. 5. Habitaculum nostrum ex caelo superinduere cupientes. Denique et Deus ipse dicitur nostrum habitaculum, id est, defensio a variis

tuam, et possessionem tuam fines terrae. Non tantum igitur Deus, eiusque bona omnia, praesertim autem vita aeterna piorum hominum Ecclesiaeque haereditas dicitur, sicut supra audivimus: sed etiam vicissim pii totaque Ecclesia, haereditas Dei aut Domini non uno in loco nominatur. Sic 1. Sam. 26 inquit David: Expellunt me, ne adhaeream haereditati Domini, dicendo, Vade servi diis alienis. Haereditas immarcessibilis, 1. Petri 1 dicitur aeterna piorum felicitas. Haereditare terram, est certa ac firma possessione eam possidere, ita ut nemo possessori litem movere possit de ea.

latinis sectae, citraque omnem contumeliam nominabantur. Utitur hac voce Graeca etiam Cicero in Paradoxis: Non enim fuit veteribus hoc nomen odiosum, sicut nec secta Latinum. Quinetiam in Sacris literis pro indifferenti accipitur, Actor. 15. Surrexerunt quidam ex haeresi Pharisaeorum. et Actor. 26: Colui Deum secundam exactissimam haeresin aut sectam nostrae religionis. Actor. 24. Confiteor autem hoc tibi, quod iuxta viam qui vocant haeresin, colo patrium Deum. Actor. 28. Isti secta scimus omnes resistere. Reperitur tamen, ubi etiam in pessimam partem accipiatur. Tit. 3. Haereticum

regi Assur. Sic et Hier. 50 legitur, Recedite de Babylone, et estote tanquam hirci ante gregem. id est, praebete vos tanquam duces in deferenda maledicta et punienda civitate. Daniel quoque cap. 8, Alexandrum magnum vocat et pingit ut hircum magnum. HIRUNDO. Prov. 26 dicitur: Ut hirundo volando evadit, sic maledictio sine causa prolata non veniet. Reliqua vide supra in voce GRUS. HOC et HOC FECI, sicut hoc et illud: talibus phrasibus volunt prolixiorem formam rei aut actionis compendio denotare. Genes. 6 de arca legitur: Hoc, facies eam. id

vocavit nomen eius Ruben i. Deus vidit me negligi a marito, tanquam deformem: ideo copia liberorum compensare formam, meque hac ratione marito acceptam facere voluit. Eadem plane locutio ac sensus est, qui et in Cantico Mariae: nisi quod ibi afflictio aut parvitas exalia causa proveniebat. Isaiae 26: Civitatem sublimem humiliabis. i. affliges, debilitabis. Psal. 22: Vide humiliationem meam de inimicis meis. Sic de Agar ter haec vox Genes. 15 legitur. Primum enim dicitur, quod Sara eam afflixerit: postea, quod angelus dixerit. Humilieris sub manu eius: et postremo, quod

Transivimus per ignem et aquam, et eduxisti nos in terram irriguam. i. varia pericula perpessi sumus. Eadem locutio est et Isaiae 43, quod Deus ex igne suos liberabit. Sic videtur accipiendum et illud Terentianum, Ex igne cibum petere: pro, ex summo periculo victum petere ac quaerere. Isa. 26 dicitur, Ignis absumet hostes tuos. Prover. 16. Impius est labiis suis quasi ignis ardens. Sic et Isa. 9 minatur Deus ignem Assyriis obsidentibus Hierosolymam: quos tamen non visibilis ignis absum percusisse, sed angelus percussisse dicitur. Psalm. 78, Iuvenes eorum consumpsit ignis. Sic

perterram. Ad, seu finalem causam. Comedere in fortitudine, et non ebrietate: id est, tantum ad recipiendas vires, non etiam ad explendam voluptatem. Vocavit Dominus nos in sanctificatione: pro, ad sanctificationem. 1. Thess. 4. Loqui in auribus alicuius: id est, ad. Exodi 26. In tentorium facies cortinam de pilis caprarum: pro, ad tentorium. In hoc exivi, aut veni: scilicet in mundum, Marci pro, ad hoc opus aut munus, finem aut functionem. Iacobi 5. Saginastis corda vestra, ut in die mactationis: pro, ut ad mactationem aut lauti convivii

Sicut aspidis surdae, quae non audit vocem incantantium, incantantis incantationum periti. INCEDERE in iustitiis, est idem quod ingredi, aut ambulare id est, versari in rectis iustisque actionibus. Incedere cum qliquo cum ira: id est, gerere se erga aliquem ut hostem, Levit. 26. Incedam nobiscum cum ira casus, et corripiam vos etiam ego septies. Ibidem Incedere facere aliquem erecta facie: id est, liberare ignominia, aut servitute. Hisce enim malis pressi homines, incedunt incurui ac cernui, ut in voce TERGI dicetur. Incedere fraudulenter, Levit. 19. id est,

Quarto, fructus dicuntur incircumcisi et immundi novellarum arborum pet primum triennium fructificationis, eoque Iudaeis prohibentur: Levit. 19. Quinto, incircumcisi corde dicuntur non renati, quib. Spiritus S. praeputium carnale, semen diaboli, et lapido sitatem cordis non abstulit: Levit. 26. Contra autem Dominus pollicetur hanc spiritualem circumcisionem Israelitis. Deut. 30. Et Paulus hanc internam circumcisionem laudat, Rom. 2, et alibi. Incircumcisis auribus a Hieremia dicuntur carnales, aut etiam prorsus acerbi adversarii veritatis, Hier. 6. Incircumcisa est auris

est illa spiritualis vertigo aut amentia, qua se ductores ac seducti ita sunt fascinati, ac veluti incantati, ut temere huc atque illuc sententia cogitationeque ruant, nescientes quid dicant aut faciant, seu (ut Paulus inquit) non attendentes neque quid, neque de quo loquantur. De hac est et Isa 26. Sic omnes gentes dicuntur inebriatae esse de vino scortationis Babylonicae meretricis. Apocal. 17. 18. 19. Eph. 5. Nolite inebriari vino, in quo est luxus: sed repleamini Spiritu, loquentes vobis invicem psalmis et hymnis, Haec posterior repletio, illa sancta ebrietas est.

in voce Iustitiae exponetur, tametsi et per sese ea ex suo contrario cognosci possit. INNOCENS est, ut definit Cicero, non is qui leviter nocet, sed qui prorsus non nocet. Verum in Sacris literis prima ac maxime propria significatione is vocatur, qui iustus est. Psal. 26: Lavabo in innocentia manus meas. et ibidem: Vindica me Domine, quoniam in innocentia ambulavi. Quorum prius illud videtur Paulus expressisse 1. Timoth. 2, per Manus sanctas. Ierem. 2, In alis tuis invenietur sanguis pauperum innocentium: id est, iustorum. Exod. 53, Innocentem et iustum ne

vel etiam, sciens ac volens dexteram manum iuniori, et sinistram seniori imposuit decussatim directis brachiis. Cor ad intelligendum: id est, cor intelligens. Deut. 29: Non dedit vobis Deus cor ad intelligendum, nec oculos ad videndum. Intelligens visionum dicitur Zacharias; 2 Paralip. 26, pro peritus visionum. Intelligens, pro docto, 1. Paral 15: Principatum tenebat in prophetia, eo quod intelligens esset: id est, doctissimus, peritissimus. Dan. 12 Intelligentes autem populi intelligere facient multos. pro, doctores erudient. Sic Isaiae tertio, intelligens

canticis: id est, peritus Musices instrumentalis. Intelligens audiendo Nehem. 8, Attulit legem coram congregatione virorum, mulierum et omnium intelligentium audiendo: id est, qui per aetatem audita intelligere poterant. Consiliarius cum intellectu: id est, intelligens, prudens. 1. Paralip. 26. Facere aliquid cum intelligentia: pro, admirabili et ineffabili ingenio, arte ac sapientia. Iob 34. Verba eius non sunt cum intellectu. id est, imprudenter loquitur. Intelligentiae pro doctis documentis. Proverb. 8. Os meum loquitur sapientiam, et cor meum meditabitur

omnia interiora mea nominis sanctitatis eius. pro, omnes vires, intellectus, voluntas, cor et affectus mei. Psalm. 51: Veritatem dilexisti interioribus renibus, aut intimis: id est, sinceram ipsius cordis contritionem et conversionem, vel etiam veritatem mundo occultam et absconditam. Proverb. 26. Verba susurronis quasi simplicia, at ipsa penetrant usque ad intima ventris. id est, movent ac feriunt ipsum cor. Alias significat harum potentiarum internos motus: ut cogitationes, vota, cupiditates, et similia. Psal. 64: Intimum cuiusque et cor profundum perficiunt: id est,

Sic Matth. 6: Intuemini aut respicite volatilia: id est, diligenter considerate, eorumque exemplo moveamini ad fidendum Deo. INVENIRE verbum valde multos ac diversos Hebraismos efficit, qui huic voci in sermone Latino usitati non sunt. Significat enim alias Acquirere. ut Genes. 26: Et invenit eo anno 100 hordei scilicet mensuras, in messe pro una seminata. Isaiae 19: Quasi mea virtute invenerim: pro, effecerim, consecutus sim. Qui invenit mulierem, invenit bonum. Proverb. 18: id est, consequitur. Rom. 4: Quid igitur dicemus invenisse Abrahamum patrem nostrum

suam. i. multum lenivit Deus iram suam. Iram facere cadere in aliquem, Hiere 3. Revertere rebellis Israel: non faciam cadere iram meam in vos. i. non prorsus opprimam aut delebo vos meis flagellis. Sic Iob 6, Iram in pugillum faceretis cadere. Idem valet Dare iram suam in aliquem, Levit. 26. Iram effundere dicitur Deus, cum vehementer commotus punit aliquos gravissime. Nahum 1. Ira eius effusa est sicut ignis. s. omnia consumens. Sic et Egredi ira sicut ignis dicitur, Hierem. 4. veluti si incendium alicunde exortum, pergeret in alios grassari. Ferre iram alicuius, Mich.

facultate denotat. 1 Reg. 3. Da servo tuo cor audiens, ut iudice populum tuum, ut discernat inter bonum et malum: id est, ut recte omnia intelligere et discernere queat. Discernere res dubias, aut controversias: ut 1 Cor. 14. Vous aut duo loquantur, reliqui iudicent. Sic Psal. 26. Iudica me Domine, quoniam ego in sinceritate mea ambulavi, etc, Et mox idem ter repetit inquiens: Proba maDomine, et tenta me: examina renes meos, et cormeum. Aliquando etiam significat Carpere, arrodere. aut etiam alioqui sine omni officio ac necessitate aliena facta ac dicta

tuorum antiquorum. Ezech. 5. Et faciam in medio tui coram oculis gentium, qualia ante nunquam feci, etc. Octavo, pro culpa, crimine, Graecis αἰτία. Hierem. 29, Ecce quibus non erat iudicium. id est, qui erant extra culpam. Hierem. 26, Iudicium mortis est viro huic: id est, crimen capitale, aut reatus. In tali significatione usi sunt Evangelistae. ut Luc. 23. Nullam causam invenio in eo: id est, nullum crimen capitale. Et Cap. 24. Principes nostri tradiderunt eum in iudicium mortis: id est, in reatum et

Sic Paulus Rom. 3. Quorum iudicium iustum est: id est, poena. Et cap. 13: Qui resistunt, iudicium sibi acquirent: id est, poenam. Decimo, pro exemplari, seu specimine: hocque ideo, quod iura et leges quodammodo sint exemplaria, quae vita nos et factis exprimere oporteat. Exod. 26. Et erigas tabernaculum iuxta iudicium, quod tibi monstratum est in monte: id est, iuxta eam formam, aut ideam. Undecimo, pro mensura, norma, regula, modo, qualitate, statu, conditione. Iudicum 13. Quod erit iudicium pueri, et opus eius? 2. Reg. 1, Quis habitus fuit eius viri? Quaerit rex

Et pluraliter Iudicia: 2. Reg. 6, Iuxta omnes dispositiones suas. Duo decimo, pro causa, seu casu qui in iudicio incidit, et de qua partes adversae disceptant. Num. 27, Portavit Moyses iudicium illarum ante Iehova. Deuteronom. 19, Et ei non iudicium mortis: id est, causa mortis. Hiere. 26. Iudicium mortis est viro huic. 1. Reg. 3. Et postulasti discretionem in audiendo iudicio: id est, causam propositam a populo. Decimotertio, pro sententia qua quis damnatur. Sic Paulus usus est 2. Corinth. 1, Quin ipsi in nobisipsis iudicium mortis acceperamus: veluti ipsis periculis,

[?: impo- ] , ut sunt foenora, debita, et similia. Tertio, significat non raro haec vox duram tyrannidem. ut Hier. 28. Sic confringam iugum regis Babylonis de collo tuo. Item iugum ferreum, ibidem tyrannidem eius nominat. Semper ergo iugum ferreum duram tyrannidem denotat. Sic Levit. 26 dicit Deus, se iugum Pharaonis, quo oppresserat populum, abstulisse. Sic et Ierem. 30 reperitur. Quarto, iugum etiam quandam conformationem cum aliis ex quarta proprietate ipsius indicat, quia iumenta uno iugo iuncta compelluntur sese sibi invicem conformare: et aliquanto facilius id trahunt,

damnosum, et nihilominus servat fidem, sicut paulo ante ex Levit. 5 audivimus. Aliqui malunt vertere, Qui iurat socio aut proximo: quia ea sententia est magis perspicua. Verum Hebraea vox magis malum sonat, Iuramentum esse inter aliquos: pro, foedus, aut pactionem iuramento confirmatam. Gen. 26. Sit nunc iuramentum inter nos. Exod. 22, Iuramentum Iehovae erit inter utrumque. Innoxium esse a iuramento. Iosuae 2. Innoxii erimus a iuramento. id est, liberi ab obligatione facta iuramento, et multo magis a poena quam nobis iuramento imprecati sumus, si promissa non servaremus.

dandam poenitentiam Israeli, remissionemque peccato rum Actor. 8. Roga Deum si forte tibi remittatur cogi ratio cordis tui. Actor. 10. Quod remissionem peccatorum accepturus sit per nomen eius, quisquis in illum crediderit. Actor. 13. Per hunc vobis remissio peccatorum annunciatur. Actor. 26. Ut accipiant remissionem peccatorum, et sortem inter sanctificatos, fide in me. 1 Iohan. 1. Fidelis est, et iustus, ut remittat nobis peccata nostra. 1 Iohan. 2. Remittuntur vobis peccata propternomen eius. Rom. 3. Propter remissionem peccatorum. Rom. 4. Beati quorum remissae sunt

septentrionales, ut etiam ex funerum pompis liquet. Quare Prophetae praedicturi tristem statum ac poenas Dei populo infligendas, hortantur eos ad assumendum lamentum, ad speciem ritusque luctus, vel etiam ad instituendam lugubri quadam cantione querelam. Ezech. 19. 26. et 27, Assume aut leva super Tyrum lamentum: pro, deplora lugubri quadam cantione devastationem Tyri. Sic Mich. 2. In die illa sumet super vos lamentator parabolam, et lamentabitur lamentum lamentationis dicens. Hinc lamentationes super Iosia leguntur 2. Paral. 35. id est, lugubres

autem quod in latomiis non sint quadrati, aut ad amussim secti. Lapis viae, 1. Sam. 20, videtur indicare mercurialem statuam, seu lapidem monstrantem veram ac regiam viam: cuiusmodi tum olim apud Ethnicos habiti sunt, tum et postea, ac nunc quoque, in Papatu praesertim. Lapis pictus, Levit. 26. Neque lapidem pictum erigetis vobis. videtur statuam significare, quae non tantum caesione, sed et picturatione ad imaginem hominis paratur. Lapis manus: pro, quem manu proiicere solent, aut possunt, quem Latini manuarium dicunt. ut Num. 35, Si lapide manus percusserit eum. id est, lapide

lavare in sanguine agni. Lavare manus etiam innocentiae professionem indicat: sicut candidati Romani albedine vestis suam innocentiam, et animum alienum a sanguine et crudelitate (quod maxime in magistratu requiritur) populo venditabant. In hanc sententiam dicit David Psal. 26, Lavabo manus meas in innocentia, et circumdabo altare tuum: pro, ero et ostendam me esse innocentem. Simul vero alludit ad morem sacerdotum, manus suas ante sacrificium abluentium. Sic et Deut. 21 praescribit Deus caeremoniam, qua senatores civitatum lotione manuum testarentur, se innoxios

Lectus aliquando significat thorum coniugalem: ut cum dicitur, Super lectum patris ascendere, et stratum patris maculare: quod est novercam contaminare. Gen. 49. Transgredi lectum suum, est adulterium patrare: Eccles. 23. Sicut ostium in cardine, ita piger in lecto suo versatur: Prov. 26. Ignavia pigrorum describitur, qui cum deberent ex lecto ad operas exilire, huc atque illuc potius in lecto volutantur. Christus praedicit, adveniente extrema die, duos fore in uno lecto, quorum unus

sicut Paulus loquitur, Satanam sub pedibus eorum [?: contere-- ] Rom. 15. Sic et ipsemet Dominus dicit Luc 10. Ecce [?: ] vobis potestatem calcandi serpentes et scorpiones, [?: ] super omnem potestatem inimici, et nihil vos [?: ] Proverb. 21. et 26, aliquoties proverbialiter [?: repe- ] Pigrum dicere, esse leonem in via: id est, sibi semper pericula et difficultates prae ignavia fingere, ne [?: aliq- ] gravioris operae aut laboris suscipere cogatur, aut aut eam conetur: sicut proverbium, Ignavis semper feriae.

non Dico vertendum est. λαλία loquacitatem proprie significat. Sed tamen Iohan. 4. accipitur pro sermone. Mulieri autem dicebant, Non amplius propter tuum sermonem credimus, scilicet quo testata es lesum tibi secreta tua patefecisse. Porro Matth. 26 et Marc. 14. idem idioma quoque significat, cum Petro dicunt, quod locutio sermoque eius testatur eum esse Galilaeum: i. eius dialectus. Porro Iohan. 8, magis sermonem ipsum aut orationem, quam idioma aut dialectum sonare videtur, cum dicit Christus, Quare locutionem meam non percipitis.

idem utrunque membrum aut colon dicere [?: ] detur. Lux interdum ponitur pro vita, quia viventes luce hac fruuntur. Iob 3. Quare dedit afflicto lucem. Mox semet exponens addit: Et vitam amaris anime. Significat vero non tantum temporalem hanc vitam, sed et spiritualem. ut Act 26. Primus ex resurrectione mortuorum erat, annunciaturus lucem populo et gentibus: id est, vitam aeternam. Sic et Latini lucem pro ita ponunt. Catullus:
Nobis, cum semel occidit brevis lux,
Nox est perpetua una dormienda. Et Virgil.
Invisam abrumpere

rege fiebat. Baptista quoque dicitur magnus, scilicet sanctitate et functione. Magnus, pro Principe. 2. Samuelis vigesimotertio. Caput magnorum erat: id est, principum nobilium, aut praestantium virorum, seu optimatum. Magnus pro numeroso. Deut. 9 et 20, Gens magna. Magnus, pro divite, Genes. 26, Et factus est Isaac vir magnus, et ivit eundo et crescendo, donec factus est vir magnus valde. Exponit textus ipse mox eam magnitudinem, de opibus. Sic et 2. Sam. 19 accipitur, Erat vir ille magnus valde. Magnus nonnunquam cum singulari quadam emphasi dicitur. ut Hierem. Thren. 3 inquit:

sed cum Deo, significat realem laesionem. Dei enim verba res sunt, et eius benedictiones aut maledictiones sunt beneficia aut laesiones. Humanae seu verbalis benedictionis sunt haec exempla: Rom. 12. Insectantibus vos ne maledicatis. Psalm. 109. Maledicent illi, tu autem benedices. Proverb. 26. Sic maledictio gratuita aut iniusta non veniet. In hoc sensu verbum hoc accipitur etiam, cum Philisteus Goliat, aut Semei, dicitur maledixisse David. Est tamen quaedam humana maledictio non ociosa: ut cum parentes liberis, praesertim iustis de causis, maledicunt, sicut Noachus Chamo: et sicut

et eius subiecto, Maledictum pro maledicto homine, et porro peccatum pro peccatore, iustitia pro iusto homine, et benedictio pro benedicto: sicut Latini Scelus, pro scelerato dicere solent. MALEFACERE, non uno modo in Sacris literis accipitur. Alias enim laedere significat: Deut. 26. Malefecerunt nobis Aegyptii: pro, afflixerunt, ut mox ibi clarius dicitur. Alias cum dicitur, iurare malefacere aut benefacere, Levit. 5, posset videri significare omnis generis actiones intra ista duo extrema positas: ut supra quoque diximus de locutione, Loqui a bono ad malum, item A

quod etiam ex ipsa facie animadverti potest. Credo tamen phrasin hanc inde potius venire, quod opera quae molimur, et scopus quo tendimus, ante faciem solet esse: sicut Germani dicunt, Etwas für sich haben, aliquid agere, moliri. Vicina huic locutio est, Malum in alicuius manu esse. 1. Sam. 26. Quid enim feci, et quod malum in manu mea? In malum separarit id est, in perniciem suam dirigi, amotum a felici vic. Deut. 29 Sic et Matth. 24. Dissecabit eum dominus, et partem eius cum hypocritis

MANDO צוה Ziva, non tantum praecipere in Sacris literis significat, ut plerunque accipitur: sed etiam promitto, offero bona, atque adeo et benefacio. ut Levit. 26, Mandabo benedictionem meam vobis. et Deut. 28, Mandabit Iehova tecum benedictionem in horreis tuis. id est, promittet, dabit, aut etiam mittet Sicut et Latinis verbum Mandare, mittere significat. Sensus ergo esse posset, quod Deus benedictione suam eo tanquam famulam quandam ablegabit

usurpare. Extendere manum contra aliquem, est affligere eum, Ezech. 35. 14 et 6. Extendam manum meam contra te, ponamque te in desolatione. Isa. 5, Extendit manum suam super eum, et percussit eum, etc. Et, Manus eius adhuc est extensa. Id est, pergit procutere. 1. Samuel. 26. Quis extendet manum suam in Christum Domini, et erit innocens? Extendere aut expandere manus, est etiam vocare, innuere. Isaiae 65, et Rom. 10. Tota die expandi manus meas ad populum rebellem: pro, frustra eos vocani et invitavi toties, et tam sollicite. Non enim tantum voce

conatibus, actionibus, operibus. Psalmo septimo: Si est iniquitas in manibus meis: si iniqua perpetravi, vel potius si in hoc negotio contra Saulem aliquid iniqui molior. 1. Paralip. 12. Si venistis ad decipiendum me, non iniquitas in manibus meis. pro, cum nihil iniqui moliar aut coner, Psalm. 26, Quorum in manibus est praevaricatio. id est, pravum consilium, et malus conatus. 1. Samuelis 26. Quid enim feci, et quod in manu mea malum est? Manus sanguine plenae. Isaiae 1 Cum multiplicaveritis preces, non exaudiam vos: Manus vestrae sanguine plenae sunt. Isaiae 59. Manus vestrae

vel potius si in hoc negotio contra Saulem aliquid iniqui molior. 1. Paralip. 12. Si venistis ad decipiendum me, non iniquitas in manibus meis. pro, cum nihil iniqui moliar aut coner, Psalm. 26, Quorum in manibus est praevaricatio. id est, pravum consilium, et malus conatus. 1. Samuelis 26. Quid enim feci, et quod in manu mea malum est? Manus sanguine plenae. Isaiae 1 Cum multiplicaveritis preces, non exaudiam vos: Manus vestrae sanguine plenae sunt. Isaiae 59. Manus vestrae pollutae sunt sanguine, et digiti vestri iniquitate. id est, in omnibus vestris consiliis, conatibus

pugnam in manu esse: Aliquando idem valet quod fortiter. Isa. 28. Veluti tempestas a quarum inundantium, quae deiicit terram in manu. pro, in fortitudine, fortiter. Ad manum alicuius, pro in custodia eius. Sublata est Esther in domum regis, ad manum Hagai custodis mulierum. 2. Par. 26, Cum recensiti fuerunt ad manum Hanoniae de principibus regis. 2. Par. 17. Ad manum eius Iehovam princeps: pro iuxta eum, aut ei proximus. Significat etiam haec locutio idem quod, sub potestate alicuius aliquid esse. 2. Par. 26, Ad manum eorum exercitus militiae trecentorum: pro, sub

Esther in domum regis, ad manum Hagai custodis mulierum. 2. Par. 26, Cum recensiti fuerunt ad manum Hanoniae de principibus regis. 2. Par. 17. Ad manum eius Iehovam princeps: pro iuxta eum, aut ei proximus. Significat etiam haec locutio idem quod, sub potestate alicuius aliquid esse. 2. Par. 26, Ad manum eorum exercitus militiae trecentorum: pro, sub imperio eorum. In manu, idem quod propter. Isa. 64, Dissoluisti nos in manu iniquitatum nostrarum: id est, propter iniquitates nostras. Manus nonnunquam pro loco ponitur. Psal. 140, Ad manum tramitis laqueos

quo sacerdotes sacrificaturi sese abluebant: quod fecerat Salomon, cum templum extruxit: et Nabuchodonosor fregit, ac Babylonem transtulit. MARITUS, et MARITARI, forte infra in voce VIDUITAS exponetur. Hoc tantum interea observetur, quod terram maritari, incoli, ac frequentari, Isa. 26 significat. inquit enim: Et terra tua maritata. et mox, Et terra tua maritabitur: id est, incoletur. MASCULUS solet aliquando in Sacris eximium significare: sicut et Latini dicunt mascula consilia, aut masculam virtutem. Malach. 3. Maledictus dolosus, in cuius grege est

potenti et efficaci potentia accipe et illud Matth. 18: Ubicunque duo aut tres fuerint in nomine meo congregati, ibi ego sum in medio eorum. id est, ut Physici dicunt, praesenter ac potenter agens et regnans. Sic in hoc sensu etiam Deus pollicetur, se esse habitaturum in medio sui populi, Exodi 26 et 29: et 2. Cor. 6. Sic et Psalmo 46, Deus dicitur esse in medio civitatis, eoque non commovendam esse. Alius Psalmus queritur, Deum non exire in medio exercitus Iudaici. Simili plane sensu, sed in malam partem ponitur Psa. 110, Regnabit in medio inimicorum suorum: id est, potenter eos

Meminisse alicuius, etiam mentionem facere significat, sicut et Latinis: quare crebro ponitur pro celebrare, praedicare, laudare. ut Psalm. 105, dementote mirabilium eius, quae fecit: id est, celebrate admiranda eius opera. Isaiae 62, Vos qui reminiscimini Domini, ne tacueritis. Sic Isaiae 26, Nos tantum [?:-i ] et nominis tui recordamur: id est, te celebramus solum. Psal. sexto, In morte non est memoria tui, in sepul [?:-o ] quis confitebitur tibi? Bis idem dicit: pro, quis te celebrabit? Meminisse etiam fidere significat,

] Apocalypsis decimoquarto, Aruit messis terrae: id est, tempus est iudicandi et puniendi mundum. Dies [?: ] pro tempore mediae aestatis. secundo Samuelis vigesimo primo: Aratorem attingit messor, et [?: vinde- ] [?: ] seminantem. Amos nono, et Levit. 26. id est, [?: Er- ] gens copia frumenti et vuarum, ita ut non possintture absolui, sed occupent suum tempus: et [?: ] lud quod debetur proscissioni agri, et tandem [?: ] Messem alicuius famelicus comedet: id est, miles aut [?: ] stis: idque

Nunc de phrasibus huius vocis dicamus. Momentum est in furore eius, Psal. 30. pro, brevissima est eius ira erga poenitentes. Sic et Paulus inquit 2. Corinth. 4, Momentanea levitas afflictionis nostrae auget aeternum pondus gloriae. Ad momentum se ab scondere, Isaiae 26, scilicet donec pertranseat afflictio. Sic et Deus dicitur ad momentum abscondere faciem suam, cum ad breve tempus nos affligi, et impios furere patitur: Isaiae 54. Quae locutio convenit cum illa, Modicum me non videbitis. Pavere ad momenta, Ezech. 26. id est, iugiter, assidue. Iuxta

Ad momentum se ab scondere, Isaiae 26, scilicet donec pertranseat afflictio. Sic et Deus dicitur ad momentum abscondere faciem suam, cum ad breve tempus nos affligi, et impios furere patitur: Isaiae 54. Quae locutio convenit cum illa, Modicum me non videbitis. Pavere ad momenta, Ezech. 26. id est, iugiter, assidue. Iuxta parvum momentum, Esdrae 9, Et nunc iuxta parvum momentum fuit misericordia a Domino: pro, subito ac repente misertus est nostri Dominus. Numer. 16. Et consumam eos quasi momento. Exod. 33. Momento uno ascendam in medio tui, et consumam te, id est, subito,

Mortuus, pro [?: ] vere, Gen. 23. Sepeli mortuum tuum. Item, Surrexit â mortuo suo: id est, a cadavere suae uxoris. Luctus mortuorum id est, qui pro mortuis fieri solet Ezech. 14, Luctum mortuorum ne feceris. Mortui Dei: id est, qui propter Deum sunt mortui Isaiae 26, Vivent mortui tui, cum [?: cad- ] meo resurgent: pro, cum illis qui propter gloriam [?: ] interficiuntur, aut interficientur, resurgam. [?: ] tuos, Ecclesiast. 5, Post hoc ad mortuos, subintell, [?: d-dent ] . id est, morientur postquam diu

loco Matth. simpliciter, sic textum exponens: Non [?: ] pro omnibus, sed pro multis. id est, pro iis qui credere voluerint. Verum prior expositio melior est, quia Christus passus est pro toto mundo, etiam si non omnes [?: ] recipiant. Eodem modo accipiendum est et Matth. 26 et Marc. 14, Sanguis Christi effunditur pro multis. Omnino enim certum et utraque manu retinendum est promissiones de Christo esse universales, alioqui [?: o-des ] et consolatio evertitur. Sic et in veteri Testmento aliquando multi accipitur: ut Dan. 12, Multi ex iis qui in

emptionem eius. id est, prout multi anni aut pauci usque ad Iubilaeum supererunt, ita sit precium parvum aut magnum. Multiplicare equos, aut equitatum. Deuteronom. 17. Multiplicare verba, Eccles. 10. Multiplicare filios, primo Samuelis secundo 1 Para. 23. Multiplicare haereditatem. Num. 26. Multiplicabuntur interfecti Domini, Is. 66. id est, multi interficientur a Iehova. Multiplicabis medicamina, sanitas non erit tibi: id est, frustra uteris multis medicationibus Ieremiae 46. Multiplicare in multitudine: id est, multum augeri: 1. Paral. 4. Multiplicare a narratione, vel

potentiam et difficultatem exuperabo, veluti si uno saltu moenia hostilia transilirem. Hier. 15, Et dato te huic populo murum aeneum, pugnabuntque contra te, et non praevalebunt tibi: quia tecum sum, ut servem te. Murus etiam quidvis defendens homines significat, eodem tropo: ut Isaiae 26 Urbs fortis est [?: no-s ] , salutem ponet murum et antemurale: id est, tum magna moenia, tum et parva quae ante magnum murum [?: ] , erunt salutaria civibus: valide arcebunt hostes, ne possint civitatem capere. Per metaphoram autem spiritualia Dei praesidia notat,

conatum cogendi quam eventum notat. Nam verbum ἀναγκάζω quod verterunt per Cogo, crebro tantum conatum significat. ut Luc. 14, Coge eos intrare, ut repleatur domus mea: ferme idem valet quod, Urge eos vehementer. Sic Paulus de se dicit Actorum 26, Cogebam eos blasphemare: id est, urgebam crudeliter. Galat. 2, Quid cogis gentiles iudaizare? id est, conaris eos adigere ad iudaizandum. Sic Galatis 6. Isti cogunt vos circumcidi. Mox sequenti versu dicit: Volunt vos circumcidi. Haec igitur exempla de conatu necessario accipienda sunt. At

sed Vulgo vertunt, Tanquam nihil. Sic dicit Isaias cap. 40. Omnes gentes esse coram Deo, aut comparatione Dei, quasi nihil, et nihil reputari ei. id est, pro re levissima: sicut praecesserat, quod reputentur pro gutta situlae, et pro pulvisculo trutinae. Iob cap. 26 dicitur de Deo, Ipse extendit Aquilonem super inani, et terram suspendit super nihilo: id est, mirabiliter eam libravit in medio aeris, nullis ei subiectis columnis aut basibus. Ex quo loco terrae globositas et habitabilitas circumquaque probari potest, quod non insideat alicui quasi

[?:-ctorum ] , qui per Reges ibi significantur. Verbum sane [?: ] pharas, quod ibi est, dilatare potius quam disturbare significat. Sed dixi de hoc loco in voce Albedinis. ex [?: maestate ] , alias in bonam partem accipitur, tanquam refrigerans: Prover. 26, Sicut frigus nivis tempore aestatis, legatus fidelis mittentib. eum. i. re bene peracta perinde est mittentibus salutaris et gratus, ac si messorib. quis in arctissimo aestu afferret nivem, quae eos inflammatos refrigeraret. Alias contra in malam partem accipitur, tanquam quiddam non

tempore aestatis, legatus fidelis mittentib. eum. i. re bene peracta perinde est mittentibus salutaris et gratus, ac si messorib. quis in arctissimo aestu afferret nivem, quae eos inflammatos refrigeraret. Alias contra in malam partem accipitur, tanquam quiddam non conveniens tempori. Proverb. 26, [?: ] nix aestate, ita stulto gloria: s. minime convenit. tempore nivis declaratur feritas bestiarum, quia tunc [?: ] possunt terram attingere, nec aliquid cibi reperire vel [?: ] terra effodiendo, vel etiam quia pecudes intra claustra continentur contecto

gloriae et celebris famae: ut Psal. 9, Increpasti gentes, perdidisti impium, delevisti nomen eorum in aeternum. Mox veluti explicans quod de nomine dixerat, inquit: Periit eorum memoria cum ipsis. Nomen alicuius exire, aut abire, est, famam bonitatemque eius divulgari. 2 Par. 26. Exiitque nomen Oziae regis usque in longinquum iter. Ibidem: Abiit nomen eius usque in introitum Aegypti. Sic Eze. 16 Egressum est nomen inter gentes propter pulchritudinem: i. valde celebris et gloriosa facta es passim. Haec sunt nomina filiorum Ismael, per nomina sua: i. per generationes

per nomina sua: i. per generationes suas, Gen. 25. i. secundum nomenclaturas suas, seu secundum series nominum seu propagationum. Sic, Per nomina tribuum patrum suorum accipient haereditatem: Num. 26. i. singulae trib. ac familiae de nomine maiorum suorum denominatae, seorsim ab aliis in uno aliquo loco accipient suas possessiones. Per nomina numerabitis vasa custodiae. Num. 4 pro nominatim: i. alia vasa alia serie, separatim aurea, argentea, aerea: separatim item aliorum ministeriorum,

huius vocis, etiam aliis impiis saepe minae proponuntur. Venire per nomen: i. nominatim vocari. 1 Par. 4, Isti fuerunt, qui venerunt per nomina, principes in familiis suis: pro, qui nominatim de signati sunt principes. Vocare nomine aliquid, est [?: inder- ] nomen: ut Gen. 26, Et vocavit puteos nominibus, [?: ] pater suus vocaverat. i. repurgatis puteis, quos adversarii obstruxerant, eadem nomina imposuit Isaac, qua dudum Abraham imposuerat. Sic Num. 32. Vocaverunt nominibus nomina urbium, quas aedificaverant. Sic Ps. 49 dicitur de impiorum studio

caepisse. Nominati per nomen: pro, praedicti. 2 Par. 28, Et surrexerunt viri, qui nominati sunt per nomina et coeperunt: i. praedicti, aut supra nominati, potius quam celebres. Nomen et Memoriale coniungi solent aliquando, qua nomen rei aut hominis nobis eum in memoriam revocat. Is. 26, In via iudiciorum tuorum Domine speravimus in te: ad nomen tuum, ad memoriam tuam fuit desiderivae animae meae. ubi nomen et memoria totam doctrinam [?:-gionemque ] significat, cuius singulari amore pii flagrant. Sic et paulo post accipitur: Domine sunt nobis dominas Domini

in Scriptura, ut sub hac forma [?:-tionis ] indicetur ac praenuncietur, Deum iam aliquid novum ac mirabile opus editurum. Sub tali specie [?: ] monis praedicitur Isaiae 42, adventus Messiae, et vacatio gentium. Tali modo etiam collectio novae Eccles; celebratur Isaiae 26, In die illa cantabitur canticum illud in terra Iuda, Urbs fortis est nobis, etc. Novum significat interdum in Sacris literis idem prorsus ac [?: ] seu diversum a priori. Solent se interpretes multum [?: ] quere, quid sit quod Christus praecipiens de

De nomine Novo dictum est in voce Nominis plenius. Novorum [?:-s ] nominatur Exod. 23 et 34 Hebraice אביב Abib, significat autem novarum spicarum, quae tunc ibi in frumentis incipiebant maturescere. Vetus ob novum eiiciens, Levit. 26 pro, veteres fruges, aut vina et fructus de prioribus annis superabundantes, tandem eiicietis veluti minus gratas, quando consequimini magnam copiam novarum quo locus esse possit novis fructib. recondendis Inquit enim, Et comedetis vetus inveteratum, ac illud propter novum eiicietis. Sic in

et de eorum posteritate interitura accipere: nam id quoque novissimum denotat. Novissimum. aliquando significat eventum, exitum, aut finem rei vel hominis. Proverb. 5, Novissimum extraneae amarum, sicut absynthium: id est, tandem veniunt tristissimae poenae ex adulterio et scortatione. 2. Sam. 26, An non nosti quod sit amaritudo in novissimo? pro, bene scis, quod ubi ultima desperatio accidit alteri parti, atrocius pugnet quam antea, cum fugae ac evasionis spes appareret. Proinde ne compuleris nos ad extremam desperationem, ac necessitatem nos defendendi, ubi una salus est nullam sperare

porro descenderat Deus in nube densa, et simul ignita super montem [?: ] na, et alioqui saepe in nube apparuerit, ut cum [?: Mo- ] et Israelitis ageret, loquereturque, habetur Exod. 19, et saepe alias. Ligat aquas in nubibus, nec rumpuntur [?: ] eis, Iob 26 inter mirabilia opera recensetur, quod [?: ] ta pondera aquarum in tam fragili vase contineantur. Alibi nubes vocantur lagenae aquarum. Nubes roris Isaiae 18, Sicut calor serenus post pluviam, et sicut nubes rorida in calore messis: ponitur pro re grata et [?: co- ]

vulgatam, Nudabitur alueus rivi. Nudum per metaphoram dicitur, id quod est manifestum: quia quae nu data sunt, omnique involucro privata, facile qualia sint perspiciantur. Sic Iob cap. 26, dicitur infernus ipse coram Deo nudus: et Heb. 4, Omnia sunt nuda et aperta oculis eius, cum quo nobis est sermo. Nudatione nudatus est arcus tuus: Habac. 3. i. manifesta fuit tua vis bellica. forte quod preciosiores arcus in vaginam reconduntur, unde depromendi sunt. ¶

et indubitanter et integre omnia indicare debeant. Annunciare in auribus al cuius, Hierem 36, Et nunciaverunt in auribus regis omnia verba haec, pro, coram, et quidem ipsometrege suis auribus, non per alios audiente, indicaverunt omnia. NUTARE, vel MOVERE potius: Psal. 26, Iehovae fisus sum, non nutabo: pro, spe mea non excidam, vel alioqui consistam firmiter in meo statu ac conditione. Moveri, ut supra indicatum est, significat succumbere, corruere, cadere ac perire, per metaphoram: quia intereuntia de suo statu conditioneque moventur. Nutare manum alicuis

affectus. Hanc naturam oculorum, aut phraasin etiam, Christus Matth. 5 exprimit, inquiens: Omnis qui vidit mulierem ad concupiscendum eam, iam moechavit. Huc facit Graecum proverbium, Ex visu amor. Et illud Virgilii, Ut vidi, ut perii. Sic de studio aut desiderio idololatriae dicitur Ezek. 26, Post idola patrum suorum oculi eorum. id est tenebantur desiderio idololatriae suorum maiorum. Sic dicit Ezechiel cap. 20, Singuli abominationem oculorum vestrorum abiicite. id est, idola quae mihi sunt abominatio, in quibus tamen vos oculis et corde haeretis. Oculi pleni

naturali caecitate obscurata, et insuper etiam malis habitibus et pravis cupiditatibus perversa, nihil prorsus recte agit: quod si est fide, verbo ac Spiritu sancto illuminata, recte regit hominem, eiusque actiones. Alias de spirituali illuminatione aut sanatione oculi mentis accipitur, Actor. 26. Ut aperias oculos eorum, quo se convertant a tenebris ad lucem, etc. Sic Lucae 24, Aperti sunt oculi eorum. Oculos ut non videant, et aures ut non audiant, Romanorum 11. pro, oculos non videntes aut caecos, et aures non audientes vel surdas. Quibus ante oculos fuit Christus

Heder. in quit enim: Pulchritudo tua fuit perfecta ob ornatum meum, quem posui supra te. Ornatum verterunt aliquando LXX, et Vulgata, vocem צבא zaba exercitum: ut Gen. 2, Perfecti sunt caeli et omnis exercitus eorum. quia sidera ornant caelum, sicut et Iob 26 cap. dicit, Spiritus eius ornavit caelos. Ad Titum 2 iubet Paulus, Christianos servos fideliter et prompte serviendo suis Ethnicis dominis, doctrinam Evangelii ornare in omnibus: id est. Christianam religionem suis dominis et aliis gratam et acceptam reddere.

profanaque videntur. Praecepit in seculum pactum suum, [?: ] id est, ordinavit, sanxit, promisit, ita ut sit perpetui ratum ac firmum. dicitur idem etiam pactum seculi Gen. 17. Renunciavit vobis pactum: id est, conditiones pacti, Deut. 4. Pactum statuere, Gen. 6, et Levit. 26. pro ratum ac firmum habere, et praestare quod quis in pacto aut foedere promisit. Pactum aut foedus cum lapidibus, Iob 5: supra in voce Foederis exposui. In pactum transire et venire idem sunt, ut paulo ante ostendi. Credo vero phrasin esse sumptam ab illo ritu, qui Gen. 15, et Ier. 34

de muliere forti, quod panem pigritiae non comedat: id est, non victitet ociosa sine labore, victu ab aliis [?: p--to ] fucorum instar fruens. Panis et aquae baculus, fulcrum, aut sustentaculum: id est, necessaria copia: quia perinde fulciat, hominem victus, sicut scipio. Levit. 26, Dum confregero vobis baculum panis? Sic Ezech. 5. 14. et saepe alias, Deus minatur se ablaturum esse baculum panis et aquae: id est, necessariam copiam aut alimentum. Panem abire de vasis, pro deficere ponitur, 1. Sam. 9. Panem alicui dicere, est, ei victum constituere. 1. Reg. 11.

praecipit Deus Prophetae, inquiens: Paraboliza, aut utere sermone parabolico ad domum rebellionis. quod et facit, mox proposita similitudine ollae, carnium in eam congestarum, et ignis succensi. quibus Ierosolymae obsidionem depingit. Sicut spina in manu ebrii, ita parabola in ore stulti Prov. 26. id est, sicut ebrius gestans spinas, aut se aut alios laedit: ita stultus graves sententias aut dogmata eloquens aut tractans, sibi aut aliis obest, temere de maximis rebus pronunciando. In novo Testamento saepe utuntur hac voce Evangelistae, ac significat eis illas Christi similitudines, ubi

si parturiens in ipso iam momento edendi foetus omnibus viribus destituatur, ubi maxime eam conari oporteret. Parere ventum, est nihil parere, nihil efficere aut proficere maximo conatu ac labore Isaiae 26: Concepimus, doluimus (sicut parturientes) sicut si peperissemus ventum, salutes non fecimus. pro, maximam calamitatem crucemque sustinemus, neque quicquam efficimus, proficimus, aut ex hisce miseriis evadimus, licet gravissime laboremus ac sudemus. Concipietis quisquilias, parietis stipulam,

est Christus. id est, verus ille Dei agnus, aversionem culpae et poenae a populo Dei efficiens, qui per Iudaicum illum paschalem agnum fuit significatus. Occidere, sacrificare, parare et comedere, pasches, de agno dicitur. Fieri pascha, et, Apud te facio pascha cum discipulis meis, Matth 26, ipsam celebritatem aut observationem totius ritus notat. Immolare pascha, Mar. 14, de agno intelligitur. Erat pascha, et azymorum dies, Mar. 14. In die solenni paschae, Lucae 2. Appropinquabat festum azymorum, quod dicitur Pascha, Lucae 22. ubiipsum festum paschatos etiam azymorum

obtrusit, ut 2 Thes. et in Daniele habetur: Possis commode idolum pastorem accommodare ad praesentes personatos pastores, qui solo titulo, mitris et baculo ac reditib. pastores sunt, quos tamen Deus deponit, ne pascant amplius. Percute pastorem, et dispergentur greges, Zach. 13. et Matth. 26 haec prophetia capto Christo completa est: et completur, quoties oves Dei privantur veris ac constantib. doctoribus. Zac. 11 est obscurus locus: Succidam tres pastores in menso uno. Quod dictum licet varie exponatur, tamen maxime apta videtur esse illa expositio, quod sub adventum Meschiae

sicut passer evasit ex laqueo: Laqueus confractus est, et nos liberati sumus. id est, sicut passer aut alia avicula capta extremum exitium expectat: sic nos iam ad id destinati eramus. sed feliciter ac perfecte liberati sumus: sicut avicula semel evadens laqueum, non facile eo redibit. Prover. 26 comparatur iniusta maledictio passeri et hirundini avolanti, quae cum semel recessit, non facile amplius redit, nec scis quo pervenerit, ubi semel ex tuis oculis evanuerit: sic etiam mala imprecatio temere facta, evanescit, nec ad te insontem pervenit. Porro Christus volens curam caelestis

[?: p- ] .i. extremo supplicio affectus moriar. Matth. 17, Sic et filius hominis passurus est ab eis. Luc. 24. Sic oportebat filium hominis [?: p-ti ] . Hebr. 9, Oportuisset Christum semper pati ab origine mundi. Et 13, Christus passus est extra portam. Act. 26 dicitur, Christum esse passibilem: quam non potentiam, sed actum passionis significat: non eum qui pati [?: ] potuerit, sed qui debuerit etiam. qua de re sic annotat quidam: Nempe quod Christus esset passurus, ἀπαθήτει χριτός.

Genes. 37, Non potuerunt fratres Ioseph loqui ei in pace, aut ad pacem: id est, prae odio non potuerunt amanter cum eo colloqui. In pace ire, Iud. decimooctavo. In pace transire, Isaiae 41. In pace abire, 1. Sam. 29. Ascendere in pace, 1. Sam. 25. Dimittere aliquem in pace, Genes. 26. id est, abire incolumem ac salvum. Sic apponere pacem, Proverbiorum 3. id est, prosperum rerum successum. Esse in pace, Iob 9. pro, frui pace. Pacem habere, Hierem. 12. Pacem habent omnes in praevaricantes. Sic habitare in pace, Threnorum primo. Clamare ad civitatem oppugnatam,

existentibus in summa tranquillitate morieris, nec videbis aut patieris calamitates, quae [?: ] consequentur. Sic 1 Reg. 2, Non deduces canicie eius in pace ad sepulchrum. id est, non patieris eum quiete ac tranquille vivere usque ad naturalem mortem. Or dinare pacem, Isaiae 26, Domine tu ordinabis pacem nobis. id est, largieris, donabis veram pacem: sicut [?: praec- ] sit, fidem esse cogitationem firmam, aut subnixam [?: fu-que ] , quod Deus custodiet pacem. Discedere a pace. Threnorum 3, Discessit a pace anima mea, oblitus sum boni. id

per antiphrasin pro peccare. Iob 1, Ne forte (ait Iob) peccaverint filii mei, et benedixerint Deo in cordibus suis. Desideria cordis: Psalm 81, Et dimisi eos secundum desideria cordis eorum, ibunt in adinventionibus suis. Adinventiones: Psalm. 81. Ambulare ex adverso Deo: Levi. 26. Quod non placet Domino: 3. Regum 11, Fecitque Salomon quod non placuerat coram Domino. Stultum quid contra Deum agere: Iob primo, In omnibus his non peccavit Iob, neque stultum quid contra Deum locutus est. Caeterum in Novo testamento aequipollent τῆς

quare tu assumis legem meam? Psalm. 73, Pacem peccatorum vidi. Denique plerunque in Psalmis et prophetis hoc sensu vox Peccatoris accipitur. Sic et in Novo testamento: ut Matth. 9 et 11 Christus dicitur accubuisse cum publicanis et peccatoribus: id est. cum hominibus flagitiosae vitae. Matth. 26 et Mar. 14 dicitur Christus tradi in manus peccatorum. Luc. 6, Nam et peccatores eos a quibus diliguntur, diligunt. Et ibidem, Si quidem et peccatores hoc faciunt: id est, nequam et scelerati homines. Luc. 7. Et ecce mulier in civitate, quae erat peccatrix, Quo in loco, ne quis putaret

velit pios sibi singulariter separare ab impiis, eosque beare. Sic Exod. 19 inquit Deus: Si audiendo audietis vocem meam, et [?: ] dus meum servaveritis, eritis mihi peculium prae omnibus, aut ex omnibus gentibus, cum alioqui mea sit omnis terra Eodem modo et Deut. 7, 14, ac 26 affirmat Deus, se velle accipere Israelitas in populum peculiarem. Idem et Psal. 135 repetitur: Dominus elegit sibi Iacobum, Israelem in peculium suum. Utitur et Paulus hac voce Tit. 2 inquiens: Qui dedit semetipsum pro nobis, ut redimeret nos ab omni iniquitate, et purificaret

est eos funiculo. id est, pro suo arbitrio trucidavit et spoliavit. Percussit Philistaeos a turre custodum usque ad civitatem munitam: secundo Regum decimoseptimo. pro, expugnavit tam parva oppidula, quam magnas urbes. Percutiam pastorem, et dispergentur oves: Zach. decimotertio. Matthaei 26. pro, interficiam. Percutere in omni termino. secundo Reg. 10. Percussitque eos Azael in omni termino Israelis. id est, passim in omnibus finibus ac partibus eos cecîdit et subiugavit. Percutere foedus, Latina phrasis est, quia victima in sanciendo foedere feritur. Hebraei dicunt,

imber nubis, et de pluvia serotina et temporanea terrae. Hos. 6. id est, perinde desideratus ac salutaris in spiritualibus, sicut pluvis in externis, praesertim frugibus. Aliquando contra, cum re ingrata et noxia comparatur. ut pluvia in messe, sit stulto non convenit gloria, Proverbiorum 26: Quia pestivo tempore per trimestre non solet apud eos pluvere, ut est in primo Sam. 11. Noxia etiam esset eis pluvis, cuius ad collectionem et triturationem, quam illi sub dio faciunt, et ubi est necessaria aristarum siccitas ad excussionem granorum: tum etiam, ne in illo calore accedente

תשובה. id est conversio. Quamobrem etiam Petrus Act. 3, quum μετανοήσατε dixisset, statim subiungit, καὶ ἐπιστρέψατε, ut illud explicaret. Idem facit Paulus Act. 26. Ergo μετανοεῖν et μετάνοιαν, ubique interpretabimur resipiscere et resipiscentiam (ita enim hic nobis loqui liceat) μεταμέλεσθαι vero, poenitere. De voce

ac scelerata vita ad Deum, quo modo conversos baptizabat, et docebat baptizandos. Matth. 3, Marc. 1. Lucae 3. Sic Christus inquit, Matth. 9. Veni vocare peccatores ad poenitentiam. id est, ut convertantur ad Deum. Et Baptista inquit Matth. 3, Facite fructus dignos poenitentia, quod et Act. 26. repetitur. Luc. 24, Praedicantes in nomine meo poenitentiam et remissionem peccatorum. Huc referantur sententiae, ubi vox Poenitentia absolute et sola ponitur. Ieremiae decimooctavo. Si poenitentiam egerit gens illa. et 31. Postquam convertisti me, egi poenitentiam. Iudith 5.

Prov. 5, Viam vitae non ponderabis: id est, non disces, nec ingredieris, scortum sequendo, in vitam ac felicitatem. Deus dicitur Ponderare Spiritus, Prov. 16. item [?: ] , Prov. 24. id est, cognoscere et diiudicare, aut examinare. Dicitur etiam Ponderare callem iusti, Prov. 26. pro, dirigere ac gubernare: quia in omni gubernatione, et omni actione, praecedit iudicium aut diiudicatio. Ponderare dicitur Deus semitam furori suo, Psalm. 48. pro munire, praeparare viam, ut expeditus celeriter progredi et sontes castigare possit. Est idem quod maturare poenas. Cape

ideo ponitur vox Portae per catachresin, pro loco nobilissimo, ubi optimates versantur, et pro loco iudicii, item pro regimine, magistratu, ac potentia alicuius urbis aut regni. Amos 5, Constituite in porta iudicium. Zach. 8, Veritatem et iudicium pacis iudicate in portis vestris. Hierem. 26, Principes Iuda sederunt in porta Domini nova. Sic et 36 capite legitur. Porro 38 eiusdem est, Rex sedebat in porta [?: Ben--in ] . Hodierna etiam die Turcae appellant palatium eorum tyranni, Portam. Notus in portis vir eius, cum sedet ipse cum senioribus terrae. Proverb 51 id

aliae verborum et nominum reduplicationes plenitudinem ac emphasin habent. Num. 22. Nunquid possendo potero loqui quicquam aliud? pro, impossibilem est me quicquam aliud loqui: vel, ut maxime totis viribus coner ac cupiam loqui aliquid aliud, quam id quod Deus praecipit, tamen nequeam. 1. Sam 26: Utique faciendo facies, et possendo poteris, praevalendo praevalebis, plane obtinebis victoriam ac regnum, [?: ] det tibi id quod cupis aut moliris. Esther 8, Quomodo potero et videbo? pro, quomodo potero vivere si videam? Potest referri hoc exemplum ad id quod [?: ]

id quod cupis aut moliris. Esther 8, Quomodo potero et videbo? pro, quomodo potero vivere si videam? Potest referri hoc exemplum ad id quod [?: ] dixi, subintelligendum esse interdum infinitivum Voluntas aliquando hoc verbo Possum denotatur. Nam [?: ] legitur Matt. 26, Possum destruere templum hoc Dei, et de in triduo reaedificare illud: omnino ibi Possum pro [?: ] ponitur, sicut diserte Marcus hoc falsum testimonium per solum verbum Volo exprimere videtur, inquiens 14. Ego diruam templum, etc. Nam Christus Iohannis 2 haec

gestare haec. Numer. 4, Praefectura Eleazar filii Aaron oleum luminaris, etc. id est, eius officium aut functio erit haec recte curare. PRAEGNANTIUM et parturientim periculosa conditio cum summis periculis, moerorib. doloribus ac difficultatibus conferri solet. Isaiae 26, Sicut praegnans cum appropinquat partui, dolet, clamat in doloribus suis: sic fuimus a facie tua Iehova. pro, in tales difficultates nos perduxisti. Sic et rex Ezechias dicit Isaiae 37 Venerunt filii usque ad matricem, et non est vis paricundi. Matth. 24, et Luc. 21, Christus praedicens

lineae, quas [?: pec- ] transgrediuntur: sive quia peccantes neglectim [?: p- ] seant mandata ac verbum Dei, non curantes quid [?: ] ille vel mandet, vel vetet: sicut in praecedenti significatione ostendi, verbum praeterire significare negligare. Deuteron. 26, Non praeterivi de praeceptis tuis, neque oblitus sum. Ios. 23, Eo quod transgressi estis poctum Domini, quod mandavit vobis, et abiistis et coluistis deos alienos. Eadem locutio est et Ierem. 5. et 34, praeterierunt sermones meos. Luc. 11, praeterea iudicium et charitatem: id est,

accede. Dedi precium tuum Aegyptum, Isa. quadragesimotertio: vel precium redemptionis lytron: id est, quasi permutatione facta, cladem, quae tibi impendebat a Sennaherib, converti in Aegyptios, ut ex mox sequentibus clare apparet. Preciosum esse alicui aliquid: pro, parcere illi. 1 Samuelis 26, Non malefaciam tibi amplius, eo quod preciosa fuit anima mea coram te. id est. magnifaciens me, vitamque meam pepercisti mihi. 2 Regum 1, Vir Dei, sit anima mea et horum quinquaginta servorum tuorum preciosa in oculis tuis. id est, parce obsecro mihi et hisce quinquaginta, ne nos caelesti

mentionem factam, ut indicaret tum Iudaeam prorsus sub alienigenarum imperio fuisse, eoque prophetiam Iacobi Gen. 49 fuisse impletam, et tempus adventus Meschiae adfuisse. Prima stola, Luc. 15, est primaria aut praecipua stola. Christus dicitur primus ex resurrectione mortuorum, Act. 26: id est, primus ex iis qui ad aeternam vitam amplius non morituri resurrexerant. Nam qui prius ab Helisaeo fuerant suscitati, aut ab ipsomet Christo, denuo debuerunt mori, ut Lazarus. Primus Moy ses dicitur Rom. 10. scilicet ex iis qui Sacras literas scripserunt, quae extant, primus Moyses

probrum Christi, quam thesauros Aegyptiorum. Probrum Christi vocat eas cruces, calamitates, ac infamias, quas omnes sustinere coguntur, qui pie volunt vivere in Christo, quod antea dixerat κακουχεῖσθαι, malis affici, male haberi aut tractari. Ezek. 26, Ne accipiatis amplius probrum famis inter gentes. id est, ne alii populi posthac vobis obiiciant sterilitatem et penuriam. 2. Sam. 1. Ego, quo abire faciam probrum meum, id est, quomodo me tanta ignominia liberabo? Ponam probrum istud super totum Israelem. 1. Samuel. 11. pro, hac eos

Non prohibet a iusto oculos suos. id est, arcet, avertit. Psalm. 19. A superbis probibe servum tuum, ne dominentur mihi. id est, cohibe, averte, retrahe illos a me. Psalm. 119. Ab omni semita mala prohibui pedes meos. id est. averti. Prohibere [?: ] reticere significat. Iere. 26, Ne prohibeas verbum, [?: ] noli reticere ullum verbum. Idem 42 Quicquid responderit Deus, non prohibebo verbum a vobis. id est, non reticebo. Prohibe pedem tuum a nuditate, et guttur tuum a siti: Ieremiae secundo. id est, mane domi, seu in vera religione. Studium enim idolatris

hominum peccatorum, ut adderetis iram Domini contra Israelem. Alii vertunt, Incrementum. Posses etiam exponere frequentiam, aut turbam, aut coetus. Nam vocabulum proprie sonat Multitudo, aut augmentum. PROLONGARE dies, est longiorem moram alicubi trahere, diutius victitare. Gen. 26. Cum prolongati fuissent ei dies illi: id est, cum aliquandiu aut sic satis diu moratus ibi fuisset. Deu. 4, Ut prolonges dies super terram id est, ut diu vivas. Deut. 17. Ut rex prolonget dies in regno suo. id est, ut diu regnet. Deut. 25. Habeas iustas mensuras et pondera, ut prolongent

Sed de hac locutione forte in voce VERBUM. Paulus Tit. 3 prohibet pugnas legales. forte fuerunt aliquae rixae de caeremoniis ac mundationibus Iudaeorum. Impio pugno percutere, Isaiae 58: id est, crudeliter caedere miseros in faciem. PULCHRUM esse aspectu, aut facie: Gen. 12, 26, 29, et 39. pro, speciosum. Rectis pulchra est laus, Psalmo 33. id est, decens, conveniens, quasi diceret, Nihil magis decet et ornat pios, quâm celebratio nominis divini. Pulcher voce, Ezech. 33. pro, bonus ac peritus musicus. Gen. 49: Nephtali cerva dimissa, dans pulchra

Pulchruisti prae filiis hominum: Psal. 45. id est, formosior es cunctis aliis hominibus: do Meschiae spirituali, et hominibus salutari pulchritudine loquitur. PULEX vox nihil habet peculiare, nisi quod inde Proverbium fuit, quod recitat David erga Saulem, 1. Sam. 26: Egressus est rex Israel, ut quaerat pulicem unum, sicut si quis persequatur perdicem in montibus. Significat autem, eum rem vilem, et tamen difficilem conari. Nam pulicem unum capi a rege Israel, non magnum operaeprecium est: et tamen difficile reperiri potest, aut etiam capi si reperiatur.

nono: Non derelinquis quaerentes te. id est, suppliciter implorantes. Iob quinto: Ego requirerem Deum, et ad Deum deponerem eloquium meum. Aliquando significat studiose colere Deum. 2. Paralipom. 14: Iussit rex ut quaererent Deum patrum suorum id est, ut sedulo colerent. Sic 2. Paralip. 26: Quaesivit Deum in diebus Zachariae. In diebus autem: quibus quaesivit Iehovam, prosperum ei successum dedit Deus simulanter significat. Isaiae quinquagesimo octavo: Me quidem per singulos dies quaerunt, et scire volunt vias meas, etc. Interrogant me de iudiciis iustitiae, et

est in loco isto, hoc et ego nesciebam. Sane in praedicto loco vim affirmandi potius illud Quia habet, quâm quod redundet: et sane saepe כי Hebraeum affirmandi vim obtinet: sic volunt affirmare ὅτι, Quia, Mathaei 26 dicens, ὅτι quia blasphemavit. pro, certe, [?: ] blasphemavit. Sic ibidem, Et rursus negavit cum iuramento, QUIA non novi hominem. pro, certe non novi hominem. Sic illud, Quia ego non sum propheta: id est, profecto utique ego non sum

scelera. Iud. 9, Reddidit malum Deus in caput Abimelech. id est, sceleratum eius factum ac regnum in ipsius proprium exitium convertit. Psalmo vigesimoprimo: Reddidit propter superbiam facienti superbe. Proverbiorum 11, Ecce iusto in terra reddetur aut rependetur, quanto magis impio? 1 Sam. 26, Iehova reddat viro iustitiam suam. id est, rependat ei praemium suis factis dignum. Sic etiam in Novo testamento saepius dicitur, quod reddetur unicuique secundum opera sua, Matth. 16. et Romanorum secundo. Sic et Matth. 6 aliquoties repetitur: Pater tuus qui videt tuas eleemosynas,

de summo terrore, periculo, aut calamitate: Fiducia eius faciet eum incedere ad regem terrorum. Quasi dicat, sua propria consilia perducent eum ad summas calamitates, pericula et terrores. Vicina huic locutio est, Primogenitus mortis: pro gravissimo morbo. Rex Sesac postremus bibat calicem, Ier. 26. i. Rex Babel ultimus inter praedictos castigabitur. ¶ Ex nomine Regis, Regnum quoque, eiusque significata intelligi queunt. Primum, enim est regnum Dei ac caelorum, quod i varia significata diduci pont.

sacerdotium religione perpetua id est, iure a me constituto. Et Levit. 7, Haec dedi sacerdotibus a filiis Israel religione perpetua. id est, iure aut decreto. Sic Levit. 16, Et affligetis animas vestras religione perpetua: id est, iure aut obligatione cultus a me sancita in perpetuum. Act. 26, totum Iudaicum cultus denotat. in quit enim Paulus: Sciunt, quod secundum exactissimam sectam nostrae religionis vixerim Pharisaeus. quia plures sectae erant in Iudaica religione. Sic et Coll. 2, religio angelorum, pro, cultu ab angelis praescripto, ac hominibus tradito accipitur: qualis

eorum. Sicut Isaias ait, procul esse Deum a corde impiorum: Dei est, non curare aut sollicitos esse ipsos de eo ex anima. Ob hanc igitur causam Scriptura, quia renibus animas cogitationes ac effectus tribuit, ideo crebro [?: ] Deum scrutari corda et renes: Psal. 7. 26, 139. [?: Ierem ] 17, et 20. Ob eandem causam etiam Psal. 51 dicit Deus amare et requirere veritatem in renibus. id est, ut homines intus in corde et intimis suis penetralibus [?: ] ament, timeant, colant, ac in eum confidant, suamque extremam

Revelari alicuius malitiam, aut scelera, crebro dicitur. Revelastis praevaricationem vestram, Ezechielis 21 et 23. Revelabitur ignominia fornicationum vestrarum. Oseae 7, Revelata est iniquitas Ephraim. Revelabit terra sanguines suos, et non teget ultra eos, qui in ea occisi sunt. Isaiae 26. Hinc sit, ut non tantum ultimus ille liber Apocalypsis, sed et omnis alia patefactio Dei ac prophetia vocetur Revelatio: quia, ut propheta inquit, Dominus patefacit secreta sua servis suis prophetis, et pereos toti mundo, quae alioqui per sese nemo sciret. Dicitur etiam Revelare oculos et

ostenderit multa mala. Et Germani, Veil guts erzeigen, oder beweisen. REVERTOR verbum, eiusque Hebraismi aliquo modo sunt expositi in verbo REDEO: nihilominus et hic aliquos adiiciam. Reverti, et aliquid agere: pro, rursus id facere, valde crebra phrasis est. ut Genesis 26, Reversus est, et fodit puteos: pro, iterum fodit. Ea autem suprâ in verbo REDEO, et in Regula Universali, Quod verba verbis adverbiorum vice, aut ad eorum instar addantur. exposita est. Sic 2. Paralipomenon 33 dicitur, Reversus est et aedificavit excelsa. id est, rursus aedificavit,

fronte, ac familiariter [?: ] aliquo agere, versari, et colloqui. Sic ridentem et quasi ivocantem Isaacum cum Rebecca vidit Abimelech unde collegit eam esse ipsius uxorem, non sororem. Genes. 26. De tali familiari colloquio et iocatione intelligatur etiam, quod Iob ait capite 29, Ridebam ad eos, et non credebant, et lucem nultus mei non abiiciebant. id est, quantumvis ego eos meo risu ac iocis ad familiarem quandam collusionem provocabam: tamen ipsi me reverebantur, et illam mei

reduplicationem: quasi dicerent, est summa quies et Sabbatismus adhibendus. Threnorum primo, Hostes deriserunt Sabbata eius: id est, quemlibet Iudaicum cultum. Levitici 24, In die Sabbati, in diem Sabbati ordinabis eos. id est, singulis Sabbatis diebus Terram perficere Sabbata sua: Levit. [26.] Perficiet [?: ] Sabbata sua cunctis diebus, quibus erit desolata. Idem 2. Paral. 36. quasi diceret, Quandoquidem vos voluistis concedere septimum annum in Sabbatum terrae, secundum meum mandatum, et alia etiam mea praecepta violastis: ego dabo eis satis Sabbatorum, curabo ut

sacrificii tui, et holocaustum tuum incineret: Psal. 20. id est, sint ei omnia tua sacrificia, tuaeque petitiones acceptae, ac in perpetua memoria, sicut olim misso caelitus igne testabatur, ea sibi grata acceptaque esse, quae ipsemet incinerabat, aut exurebat. Sic David 1. Sam. 26 inquit: Si Dominus incitavit te contra me: odoretur sacrificium tuum. Psal. 50 convocat eos qui secum feriunt foedus super sacrificio. id est, quod sacrificare velint Deo, seu eum colere: ubi credo poni Sacrificium pro toto cultu. Mox dicit, se nolle eos arguere de sacrificio: i.

est, valde potenter et gloriose opem ferens regi tuo. Ostendere salutem, est opem ferre. Psalmo 50. Ponenti viam, ostendam illi salutem Dei. Sic, Facere videre salutem, Psalmo 91. State et videte salutem Iehovae: Exod. 14 et 2. Paralip. 20. Ponere salutem, muros et antemurale: Isaiae 26. id est, faciet Deus, ut nostra civitas per sua moenia et propugnacula sit tuta, et cives ac incolas servet. Praecipe salutes Iacob, Psalmo 44. id est, praecipe, impera et fac ut Israel servetur. Sicut ille in Evangelio inquit: Dic tantum verbum, et servabitur puer meus. In aliquo aut

Deut. 22 praecipitur, ut circumducantur cancelli circa tectum, ne quis inde decidat, et oneretur domus sanguine, id est, pater familiâs sustineat culpam caedis, qui non circum duxerit areae tecti coronam. Tradere sanguinem super se, est, onerare se iniusta caede, ira ac poenis. Ierem. 26. Si occideritis me, sanguinem innocentum dabitis super vos. Sic Venire in sanguines est, onerare se reatu caedis. 1 Sam. vigesimo quinto, Prohibuit hodie te Deus, ne venires in sanguines. Ponere sanguines super aliquem, est, aliquando imputare ei caedem, et porro etiam punire. Ion. 1.

nono. Conficeretur vero etiam eorum concinnitas, posito utroque dicto instar parallelarum linearum. Hebraeorum nono. τοῦτο τὸ αἶμα τῆς διαθήκης, ἦς ἐνετείλατο πρὸς ὑμᾶς ὁ θεὸς. [?: Ma- ] 26: τοῦτο ἐστὶ τὸ αἶμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης. Hebr. nono: Hic est sanguis testamenti. quod praecepit Deus erga [?: ] Matth. vigesimosexto: Hic est sanguis meus novi Testamenti. Summa verborum

Pharisaei sententia Christi, quôd nihil externum reddat hominem impurum. cap. 17 Matth. Christus solvit censum, ne det scandalum cuiquam. Praecedenti autem capite dixerat Petro: Vade post me satana, scandalum mihi es: id est, impedire me conaris in studio verae pietatis. Matth. 26 inquit Christus ad Apostolos: Omnes vos hac nocte in me scandalizabimini. id est, offensi mea cruce et calamitate, fietis â me alieniores, deserentes me. Verum Petrus contra ait: Etiamsi omnes in te scandalizati fuerint, ego nunquam scandalizabor. Duplex vero est Scandalum: aliud datum, seu

ad parum scorias tuas: id est, variis poenis plerosque illos degeneres perdam, aliquos etiam ad sanitatem revocabo. Sic Psal. 119, Ut scorias, cessare fecisti omnes impios terrae. id est, abiecisti, exterminasti, etc Argentum scoriarum superinductum testae, Proverb 26. id est, infectissimum scoria. Et praecedenti capite: Sicut cum amovetur scoria, argentum fit idoneum ad vas aurifabro: ita amoto impio consiliario a rege, disponetur solium aut regimen eius in iustitia. SCORPIUS, alias malos homines significat: Ezechiel 3. Quoniam increduli sunt

quia eam Deus hominibus non dat aut imponit, sed ipsi illam sibi suo arbitratu ac pro libitu deligunt et fingunt: qualis est totus Papatus, tantum electiciis cultibus pro hominum arbitrio ac libidine confictis constans. Porrô in bonum, aut certe non malum sensum accipitur haec vox Actor. 24, 26, et 28. SECRETUM: vide supra ABSCONDITUM. SECULUM, Hebraice עלם Olam, conveniens sono, et pene etiam significatione, cum Latino Olim, quod diversis Latinis vocabulis expresserunt, iam aeternum, iam perpetuum, iam seculum ponentes.

113, Qui erigit de stercore pauperem, ut sedere eum faciat cum principibus. id est, regere. 2 Samuelis 23, Sedens in cathedra princeps magnorum magnorum erat Adion. Saepe etiam de iniusta functione gubernatorum usurpatur. Psalmo 119. Sederunt principes, et contra me locuti sunt. Sic Psalmo 26, Non sedi cum viris mendacibus, et cum occultatoribus aut fucatis non introivi. id est, nolui cum eis regere ac deliberare: tametsi possit etiam de privatis accipi. Sic Psalmo 1 15 praedicatur beatus, qui non sedit in cathedra derisiorum: quod tamen magis de falsa doctrina et seductoribus

CATHEDRA exposui. De doctorum functione saepe hoc idem verbum usurpatur: Matthaei 23, Super cathedram Moysis sederunt Scribae et Pharisaei: omnia ergo quae dixerint, etc. id est solent ordinaria functione fungi, et legem Moysis dicere. Sic forte illud Christi accipi posset Matthaei 26, Quotidie apud vos sedebam, docens in templo. Act. 18, Sedit annum et menses sex, docens apud eos. Inde illa locutio Historicorum de episcopis, Sedit tot [?: ann- ] pro, docuit, ac episcopali munere functus est. Quin de auditores Sedere dicuntur. Sic Maria Luc. 10, sedens

et Si non affirmativum. Si igitur Hebraeis idem quod nequaquam, minime, aut non, significat: Si non vero, idem quod adverbia affirmativa Utique certo, profecto. Gen. 21. Nunc ergo iura hic mihi per Deum, Si mentieris mihi, filio meo aut nepoti meo. id est, quod nequaquam mentieris. Gen. 26. Sit hoc iuramentum inter nos, percutiamusque foedus tecum: Si facies nobis malum. id est, quod nequaquam facies. Sic Psal. 95, Iuravi in ira mea, si introibunt in requiem meam. Vivo ego, si filios et filias liberabunt: Ezech. 14. id est, non liberabunt, non introibunt in

ille aureus arbore ramus
Ostendat— Aliquando videtur exponendum esse per quia, aut quod. Oseae 12. Si in Gilead vanitas: id est, quia in Gilead est idololatria, utique vani facti sunt. In Gilgal boves obtulerunt. Sic et in Novo testamento aliquando usurpari videtur Act. 26. Nihil dicens extra ea quae prophetae et Moyses praedixerunt futura esse, si (id est, quia, aut quod) Christus pati debuerit: et si, aut quod, primus ex resurrectione mortuorum lucem annunciare debeat. Ibidem: Quid incredibile iudicatur apud vos, Si, aut Quod Deus mortuos excitat? Hebr.

malim vivere: et tamen quid eligam dubito, ut mox clarius se explicat. Accipitur ergo ibi Si conditionaliter, in suo nativo sensu. Si non, pro Quin ponitur: Marc. 10. Nemo est qui mei causa reliquit sua, etc. si non recipiat centuplum. pro, quin recipiat. Sic Matth. 26. Pater, si non potest poculum hoc transire a me, si non bibam illud, fiat voluntas tua. id est. Quin bibam illud. Si quo modo, εἴπως, dubitantis esse videtur: sed non semper est dubitativum, verum aliquando magnam praestantiam difficultatemque rei aut

3: Salutatio mea manu Pauli, quod est signum in omni epistola, ita scribo. Sic Deut. 6 iubet Deus adscribi decem praecepta in postibus, item in membranis, ac alligare manibus, ut sint eis signa ac memoralia servandae legis. Corah cum suis divinitus punitus. dicitur factus in signum, Num. 26: quo scilicet omnes moniti sint, ne ambitione turbas dentin Ecclesia. Christus dicitur esse positus in signum, cui contradicetur: Lucae 2. Videtur esse metaphora a signo sagittariorum, in quod omnes collimant suas sagittas. Sic enim etiam nemo non oppugnat Christum, eique contradicit ac

i. [?:-on ] permittet Deus impios perpetuo opprimere [?: pi- ] , [?: ] eorum bona detinere. Hinc porro per metaphoram etiam longius trahitur haec vox ad omne genus commodorum ac bonorum. Actorum 8. Non est tibi pars neque sors in sermone hoc. Actor. 26. Ut remissionem peccatorum et sortem inter sanctos accipiant per fidem, Ephes. 1. In Christo sorte lecti sumus. i. electi, aut posses si a Deo. Coloss. 1. Qui idoneos nos fecit ad participandum sortem sanctorum in luce. Aliquando per eandem metaphoram et catachresin, pro quavis rata aut

est, speratam illam plenae renovationis iustitiam expectamus. Acto. 2, Caro mea requiescit in spe: id est, sperando resurrectionem. Spes Israel, significat ipsum expectatum aut speratum Meschiam cum suis bonis. Actor. 28, Propter spem enim Israelis catena hac circumdatus sum. Sic et Actor. 26: Nunc ob spem, quae patribus nostris facta est a Deo, sto iudicatus. Abrahamus praeter spem in spe credidit, se fore patrem multarum gentium: ubi Praeter spem significat, contra naturam illius rei sperandae. estque sensus, quasi diceret, in re desperata sperando credidit. Quomodo autem

et clemens: quod si essem armatus ira, sicut spinae aculeis, subito perderem illam vineam seu gentem. Sic Ezechiel. 28, pro hostibus usurpatur haec vox: Et non erit ultra domui Israel spina pungens, et spina dolorem inferens ex omnibus circumvicinis ipsorum, qui spernunt eos. Sic et Proverb. 26, eloquentia insipientis comparatur spinae, aut ramo spinoso, existenti in manu ebrii: quae collatio convenit cum illa Ciceroniana, qui facundiam insipientum comparat gladio furentis. Spinas et vepres in aliquo loco nasci ac crescere, saepe significat redigi eum in solitudinem, fieri incultum ac

talem naturam subiti incendii spinarum, mirabatur Moises quoque Exodi 3, quod ille ignis tam diu duraret, eoque statuit aliquid insuetum ac praeternaturale esse, accedensque propius conatur explorare. Iter pigrorum dicitur spinis sepitum, aut impeditum: sed rectorum esse planum, Proverb: 26. Sic Oseae 2 minatur Deus, se viam Iudaeorum discursantium precatum opem ab impiis, spinis obsepturum. id est, impediturum ac praeclusurum. Seminaverunt triticum, et messuerunt spinas: Hier. 12. videtur dici de pessimis Israelitarum fructibus, quos protulerunt audito bono Dei verbo a veris

vobis cor novum, et spiritum novum. Et cap. 36, Dabo vobis cor novum, et spiritum novum ponam in medio vestri: et auferam cor lapideum de carne vestra, et dabo vobis cor carneum: et spiritum meum ponam in medio vestri, etc. Matth. 5, Beati pauperes spiritu. Matth. 26, Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma. Luc. 1, Exultavit spiritus meus in Deo salutari meo. Iohan. 3, Quod natum est ex spiritu, spiritus est. Act. 17, Cum Paulus Athenis esset, in candescebat spiritus eius in ipso. Actor. 19, Proposuit Paulus in spiritu. Act. 20. Ecce

et fudit oleum super summitatem eius. Mox 31 capito est: Ego Deus Bethel, ubi unxisti statuam, ubi vovisti mihi votum. Ibidem: In statua erexit Iacob lapidem. Gen. 35. Statuit statuam ad sepulchrum eius. id est, monumentum extruxit. Statuae fortitudinis tuae in terram descendent: Ezech. 26. id est, trophaea quae erexisti parta victoria, evertentur. Levit. 26 et Deut. 16 videtur proprie idololatricam imaginem denotare: Statuam non erigetis vobis. scilicet quibus Deus ab illis figuratus aut repraesentatus est. Nam alias statuas memoriales aliquarum rerum aut factorum fieri,

ubi unxisti statuam, ubi vovisti mihi votum. Ibidem: In statua erexit Iacob lapidem. Gen. 35. Statuit statuam ad sepulchrum eius. id est, monumentum extruxit. Statuae fortitudinis tuae in terram descendent: Ezech. 26. id est, trophaea quae erexisti parta victoria, evertentur. Levit. 26 et Deut. 16 videtur proprie idololatricam imaginem denotare: Statuam non erigetis vobis. scilicet quibus Deus ab illis figuratus aut repraesentatus est. Nam alias statuas memoriales aliquarum rerum aut factorum fieri, erigique non vetuerat Deus. Vide Titulus. STATUO significat

avertetur furor Domini, donec fecerit, et donec statuerit cogitationes cordis sui. Sic et 30 cap. loquitur. id est, donec consilia, quae cogitavit, reipsa exequatur. Psal. 119, Statue servo tuo eloquium tuum. id est, praesta reipsa, quod promisisti verbis. Sic Gen. 26, Tibi et semini tuo dabo omnes terras istas, statuamque iuramentum quod iuravi ad Abraham patrem tuum. id est, reipsa praestabo aut implebo. Sic Gen. 6, Statuam pactum meum tecum. id est, stabiliam, ratum faciam. Deut. 27, Maledictus qui non statuerit verba legis, faciendo illa. Sic Dan.

est, certum aptumque tempus messi servat nobis. Sic Iob 28, Dum faceret pluviae statutum. id est, dum pluviae leges praescriberet. Sic Statuta lunae, Ierem. 31. pro motu aut cursu eius ponitur. STELLAE ob numerositatem saepe Israelitarum multitudinem declarant, Genesis 15. 22 et 26. Sic Deuteron. 1. inquit Moyses, Hodie estis sicut stellae caeli plurimi. 1. Paralip. 27, Dixerat Iehova, quod multiplicaret Israelem veluti stellas caeli. Stellae luminis: pro, stellae lucidae, aut lucentes. Cum laudarent pariter stellae luminis, et iubilarent omnes filii Dei: Iob 38.

Sic, Ecce homo: pro, hic est ille homo, a quo vos tantas turbas timetis. Tertio, verbum Sum, praesertim Fuit, ponitur frequentissime pro accidit, aut certe per id commodissime exprimitur. Et fuit in via in diversorio: Exodi 4. id est, accidit ut angelus eum vellet interficere. Ezechielis 26, Et fuit undecimo anno. id est, accidit autem ut undecimo anno. Exo. 33. Et fuit quando egrediebatur Moyses ad tabernaculum, ut totus populus respiceret post eum. Iob. primo. Et fuit dies, et venerunt filii Dei. id est, accidit quadam die, ut venirent filii Dei. Gen. 14. Et fuit in diebus

super fontem. pro, ad, vel iuxta. Esdr. 2, Si super regem est bonum. id est, iuxta eum. Sic Levit. 15. Si fuerit votum aut immundicia mulieris super eam pro, si fuerit apud eam tale aliquid. Psalm. 50, Qui pepigerunt pactum meum super sacrificio. pro, adhibito sacrificio. Propter: Gen. 26, Ne moriar super eam. id est, propter Rebeccam. Gen. 43. Super argento huc addicti sumus. Super eam in altum revertere: Psal. 7. id est, propter eam sede in solio, ut iudex, et defende tuos. Sic Ps. 44. Super te occidimur quotidie. id est, propter te Ioel. 1, Eiularunt

emptionum ac venditionum item de foederum confirmatione crebrum est Gen. 23. Surrexitque ager Ephronis cum omnib. adiunctis in possessionem Abramo. Sic saepe dicit Deus, Faciam surgere pactum meum cum hoc aut illo: pro, confirmabo non [?: tum ] verbis, sed et re. Gen. 6. 7 et 26. Surgere, pro covalescere. Dan. 8, Et aegrotavi diebus et surrexi, et feci opus regis. id est, convalescens negocia regia administravi solito more. SURSUM. In caelo sursum, et in-terra deorsum est Deus. Ios. 2. pro ubique facit mirabilia. Act. 2, Dabo prodigia in caelo

ut apud Theologos Synagoga coetu Iudaeorum, et etiam aliorum impiorum vocetur: sicut Ecclesia, populus Dei. SYNAGOGAS tantum loca conventuum Iudaicorum, et Synedria Graecorum aut gentilium quidam volunt vocari: sed falso. Nam SYNEDRII crebra fit mentio in Novo testamento, ut Matt. 5. 10. 26. Mar. 13, et aliâs. Scimus autem, Mosen cum oneri non sufficeret, LXX sibi ascivisse iudices, qui populum unam cum ipso regerent: Exo. 18. Iam vero Iudaei a Babylonico exilio reversi, Synedrion habuerunt, quod corrupte Sanedrin vocarunt, ex LXX iudicib. Ut autem fieri solet in talib.

accipi, pro quovis iudicio aut consessu iudicum, vel senatorum. ut Matthaei 10, Tradent eos in Synedria. Sic Marc. 13. Tradent vos in synedria et synagogas. SYRIA, nomen totius illius regionis inter Aegyptum, Armeniam, mare mediterraneum, et Babyloniam. Sed vox Syrus, Deut. 26, significat Labanum, socerum et avunlum Iacobi. Ex institutione igitur Mosis cogebantur Iudaei coram tabernaculo aut templo offerentes, commemorare suorum maiorum historiam, pericula et liberationes Dei ex Aegypto, aliisque difficultatibus. Inter alia vero dicebant etiam, Syrus perdens patrem

pacisci cum ipso et populo, de iis reb. quae ad utramque partem pertinerent, nempe de sacro cultu, de ope ac cura Dei erga populum, et vicissim de obedientia populi erga Deum. Forma vero totius tabernaculi potissimum 26. Exo. delineata est, cuius preciositas, nitor, ac plena admirabilis cuiusdam maiestatis elegantia populum monuit, ut ipsum divinum cultum, qui ibi peragebatur, et Deum qui in eo habitabat, magnifacerent, revererentur, admirarentur, timerent et adorarent, tanquam aliquem supra modum gloriosum

et Deum qui in eo habitabat, magnifacerent, revererentur, admirarentur, timerent et adorarent, tanquam aliquem supra modum gloriosum Regem regum et Dominum dominantium. Porro verum archetypum eius, cuius tantum umbra et qualiscunque figura est hoc terrenum tabernaculum, est in caelo. Nam Exo. 26 diligenter Moysi praecipitur, ut in extruendo tabernaculo omnia exactissime faciat secundum illud verum archetypum, quod illi sit in monte praemonstratum. Quare epistola ad Heb. cap. 8 et 9, ex eo mandato multa praeclara mysteria illustrat, de Christi caelesti sacerdotio, quomodo

5. Si anima tetigerit omnem rem immundam. id est, attigerit. Significat etiam laedere, sauciare, aut quacunque alia iniuria afficere. Tange montes, et fumigabunt. Psal. 144, id est, si vel attigeris eos, mox [?:-cendentur ] , ut olim te in Sinai apparente. Genes. 26, Non tetigimus te. pro, non fecimus tibi quicquam [?: mal- ] . Exod. 11, Adhuc tangam Pharaonem plaga una. Sic et infra 26 cap. Zach. 2, Qui vos tetigerit, tanget pupilam oculi mei. id est, laedet. Iob 2, Tange os eius, et carnem. et 19, Manus Domini tetigit me,

Tange montes, et fumigabunt. Psal. 144, id est, si vel attigeris eos, mox [?:-cendentur ] , ut olim te in Sinai apparente. Genes. 26, Non tetigimus te. pro, non fecimus tibi quicquam [?: mal- ] . Exod. 11, Adhuc tangam Pharaonem plaga una. Sic et infra 26 cap. Zach. 2, Qui vos tetigerit, tanget pupilam oculi mei. id est, laedet. Iob 2, Tange os eius, et carnem. et 19, Manus Domini tetigit me, Psalm. 105. Noli-te tangere sanctos meos, id est, iniuria afficere. 1. Ioann. [?: ] Qui natus est ex Deo, conservat

est, solide eam construere ac firmare, Psal. 78 et 104. Inferiora terrae, alias significat uterum matris: Psal. 139, Non fuit occultatum corpus meum a te, quando variis modis decoratus fui in inferioribus terrae. Alias inferiora terrae, loca mortuorum sunt: Ezech. 26, Cum descendentibus in sepulchrum ad populum seculi, et collocavero te in terra inferiore. Idem ter repetit: Descendere in sepulchrum, ad populum seculi, et terram inferiorem. Eadem loquutio est etiam Ezech. 31. Eph. 4: Caeterum illud Ascendit, quid est, nisi quod descenderat prius ad

quae aut coli non potest, aut non fert fructus, vel ob siccitatem, vel alioqui. Talem se effecturum terram Israeliticam, ob eorum peccata, saepe minatur Deus. Deuter. 28: Eruntque caeli aerei, et terra quae sub te est ferrea. id est, nec caelum pluet, nec terra dabit tibi fructus. Sic Levit. 26 inquit, Dabo terram vestram sicut aes. Sed in priori loco mox se exponit inquiens: Et consumetur frustra fortitudo vestra, neque dabit terra vestra fructum suum. In terra ambulat lingua: Psal. 73. Posuerunt in caelum os suum, et lingua eorum ambulat in terra. id est, temere et

memoriale initi inter Deum et duodecim trib. foederis. In Hebraeo מצבה mazeba proprie statuae dicuntur, sed Vulgata versio in omnibus illis locis vertit titulum. Sic Absolon dicitur sibi erexisse statuam: vel. ut Vulgata habet, titulum: 1 Sam. 18, Levit. 26 videtur probibere Deus, ne Israelitae sibi erigant statuâ. Verum non simpliciter prohibuit, sed talem tantum, quae cultum adiunctum habere deberet. Alioqui (ut dictum est) Moises ipse erexit 12 titulos aut statuas. Is. 19 habetur, In die illa erit altare Domino in medio terrae Aegypti, et

eum, ut [?: tr- ] faceret, aut transferret a se ac populo suo malitiam Aman. id est, amoveret ac depelleret sceleratam eius machinationem. Hic prorsus Hebraismus est in [?: prec- ] ne Christi post coenam, cum petit se liberari a [?: ] supplicio. Nam Matth. 26 habet: Pater si possibile est, transeat hoc poculum â me. At Marcus et Lucas [?: ] : Transfer hoc poculum. qui expresserunt hiphil, sententiam Hebraeorum coniugationem העביר heeber, [?: ] transire: id est, amove a me. hoc est,

et fuit tributo serviens: id est, tributarius. TRISTIS, pro moestus. Aliquando etiam id dicitur triste, quod moerorem aliis incutit. Psalm. 42, Quare tristis es anima mea? Et sequenti: Quare tristis incedo, dum affligit me inimicus. id est, cur tu Deus hoc permittis? Matth. 26. Tristis est anima mea usque ad mortem. id est, ingens animi dolor ita me cruciat, ut me quasi interficiat. Paulus 2. Cor. 7 duplicem tristiciam nominat: tristiciam secundum Deum, cum dolemus nos peccasse: et tristiciam mundi, quam de aliqua calamitate aut incommodo huius vitae concipimus,

ex hoc mundo ad patrem per mortem crucis. Contrarius Hebraismus est, quod Manere vivere significat. Ioan. ultimo: Si volo eum manere, quid ad te? Sic Paulus Phil. 1. Scio quod mansurus sum: id est, victurus. Cum praedicto Hebraismo convenit etiam, quod Christus de seipso dicit Matth. 26. Marc. 14. et Luc. 22. Filius quidem hominis vadit, sicut de eo scriptum est, id est, moritur tam scelerate proditus, et tam tristi genere supplicii ex carnificatus. Vicinum huic est, quod Ioann. 12 scriptum est, quod multi propter Lazarum vadebant, aut abibant: hoc est, deficiebant, seu

119, Concupivi mandata tua, et mandata tua exquisivi, etc. Item: Oblectabor in mandatis tuis. Item: Custodiam mandata tua. Syrach. 21. Qui observat mandata Dei, non sequitur somnia capitis sui. Iuramenium Domini, pro verbo seu promissione iuramento confirmata: Genes. 26, Complens iuramentum quod spopondi patri tuo Abraham. Ier. 11, Ut suscitem iuramentum, quod iuravi patrib. vestris, daturum me eis terram. Vox Dei, Domini: Psal. 106, Non obedierunt voci Domini. Ier. 11, Audite vocem meam. Os Iehovae: Num. 9, Iuxta os seu verbum Iehovae

revelarit, et adhuc tradat. Doctrina Christi: 2. Ioan. 1. Testimonium Christi: Apoc. 1. Verbum Spiritus S. Recte et Spiritus S. Verbum dici potest. Promittit enim Christus Spiritum S. qui discipulos ac totam Ecclesiam sit docturus: Io. 14. 15. 16. Sermones servorum Dei prophetarum: Ier. 26. Doctrina Apostolorum: Act. 2, Erant perseverantes in doctrina Apostolorum. Act. 5, Ecce replestis Hierosolymam doctrina vestra. Forma doctrinae: Rom. 6, Obedistis ex animo in eam, in quam traducti estis, formam doctrinae. Doctrina sana. Syra. 5. Tit. 1. Verbum sanctum:

induant hortatur. Hinc etiam intelligi potest, quod Paulus 2. Cor. 5 inquit: Si modo induti, non nudi reperiemur. id est, si tamen hic per Christum iustificati ac renovati deprehendemur. Vide supra Nudus, et Induo. VETUS, et Vetustus, suas quasdam loquutiones habent. Levit. 26 dicitur: Comedetis vetus inveteratum, et vetus propter novum exportabitis. id est, tantopere abundabitis fructibus terrae, ut non possitis eos absumere, donec inveterascant et semicorrumpantur: imo ut etiam eos exportare et eiicere cogamini, quo sit locus novis fructibus. Isaiae 65, Opus

in pace, coram Iehova est via vestra. id est, vestrum iter, vestra profectio. Viae Iehovae in tempestate et turbine. Nahum 1. Vide Tempestas. Via intelligentiarum. Isaiae 40, Quis erudivit eum scientiam, et viam intelligentiarum ostendit illi? id est, intelligentiam aut prudentiam. Isaiae 26. Via iusto rectitudines. pro, via aequa seu aequabilis, planaque erit iusto. Perversus viis, qui perversa consilia, actiones ac conatus sequitur. Proverb. 14, Perversus viis suis despicit Deum. Proverb. 28, Praestantior est pauper qui ambulat in perfectione sua, quam perversus viis, et

sit, ubi Deus ei adsistere ac patrocinari [?: ] aut non. Via salutis, est vera doctrina ac religio, [?: duc- ] nos ad salutem. Act. 2, Vias vitae notas fecisti mihique, duxisti me ex morte ad vitam. Vocula VICE UNA, subobscure interdum utuntur. 1. Sam. 26, Percutiam eum vice una, et non iterabo id est, uno letali ictu eum conficiam, ut repetere ictam nihil opus sit. Eccles. 6. Si vixerit mille annos duabus vicibus. id est, bis mille annos. Iob 19, Iam decem vicibus pudore affecisti me. id est, pluries, nimis crebre 2. Sam. 24. Addat Deus

vigilantes vigilias gregis, aut super gregem suum. Sic Psal. 127 dicitur vigil frustra vigilare, [?: ] si Dominus custodierit civitatem. Secundo, significat pie et sobrie vivere in Christianae pietatis officiis. Sic Dominus saepe inculcat, praesertim Matth. 24. 25 et 26, Christianos vigilare debere, quia nesciant diem aut horam adventus Domini: ubi non de corporis, sed [?: ] tis vigilatione agitur, quae est irremissa cura, ac [?: ] do bene vivendi, et anxia expectatio ac desiderium venturi turi Christi. Sic etiam Paulus saepe, in

Thren. 1, Vindemia eos, sicut vindemiasti me propter iniquitates meas. id est, castiga, aut etiam perde eos, sicut me duriter afflixisti. Ierem. 49, Si vindemiatores venerint, non relinquent racemos. Sic et Apoc. 14, vindemia devastationem significat. Apprehendet tritura vindemiam: Levit. 26. id est, Trituratio erit tam copiosa et tamdiu occupabit homines, ut perveniat ac pertingat usque in medium vindemiae. Psal. 76 est, Ipse vindemiat spiritum principum, terribilis est regibus terrae, id est, ipse adimit animum et robur cordis principibus, ut spoliati omni

aut propheta vocatur Vir Dei, ut Moyses aut Helias: quod sonat quasi magistratum, aut ministrum Dei. Sic Exod. 2 dicunt ad Moysen: Quis te posuit in virum principem, et iudicem super nos. Virtutem: Confortamini et estote viri, 1. Sam. 4 1 Reg. 2. i. estote virili animo praediti. 1. Samuel. 26, Nonne vir tues? i. virtute militari praestas. Solet alioqui interdum distingui vir ab homine in Sacris literis, sicut et in prophanis Latinae ac Graecae linguae autoribus: de cuius Hebraeis nominibus supra dixi. Secundo, crebro sonat vir idem quod Aliquis Prov 6. Nunquid accipiet vir ignem

in lecto. Facere visionem cum aliquo: Isaiae 28, Percussimus foedus cum morte, et cum inferno fecimus visionem. i. infernus nobis apparuit. et promisit pace, sicut et cum morte transegimus: quare nihil est periculi nobis ab eis, sicut prophetae minantur. Intelligere visiones Dei. 2. Par. 26. Quaesivit Dominum in diebus Zachariae intelligentis visiones Dei, vel intelligentis ad viden-dum Deum. Invenire visionem. Thren. 2, Prophetae eius non invenerunt visionem a Iehova: i. nihil voluit eis Iehova respondere, nec quicquam indicare de tollendis praesentibus calamitatibus.

et visitabo sculptilia Babel. id est, perdam, destruam. Isaiae 24, A multitudine dierum visitabuntur. id est, post longum tempus. Psalm. 89. Si statuta mea prophanaverint, visitabo virga praevaricationes eorum. Sic et homines et peccata dicuntur visitari, sicut apud Latinos puniri. Isaiae 26, Iehova egredietur ut visitet iniquitatem habitatoris terrae. Et mox sequenti capite: Visitabit Iehova in gladio suo duro et magno, et forti super Leviathan. Sic 29, A Domino visitabitur in tonitru et concussione. Visitare aliquem iuxta eius vias, Oseae duodeci-mo, est punire pro ratione

Boreae penetrabile frigus adurit. Saepe huius venti mentio fit in Sacris literis. Vulgata versio aliquoties vertit verbum צרף Zaraph per uro, quod alioqui proprie significat ex coquo, vel liquo: sicut argentarii solent aes purificatum. Psal. 26. Proba me Domine, et tenta me: ure renes meos, et cor meum. pro, examina et purifica, sicut aurifabri solent. Psalm. 57. Anima mea est inter leones, iacet inter urentes serpentes. id est, inter eos qui ardent furore et saevitia. URSUS, in Sacris literis ob ferociam et crudelitatem

23. 32 Adoptio ibid. 41 adoptionis spiritus ibid. 45 Adorare ibid. 49 adventus et advenio 25. 21 Aedificare ibid. 28 aedificare domum fratris 26. 15 aedificari in aeternum ibid. 19 Aemulari 26. 24 Aenigmatizare aenigma ibid. 25 Aequitas ibid. 34 Aestatis siccitates ibid. 44 Aeternitas

45 Adorare ibid. 49 adventus et advenio 25. 21 Aedificare ibid. 28 aedificare domum fratris 26. 15 aedificari in aeternum ibid. 19 Aemulari 26. 24 Aenigmatizare aenigma ibid. 25 Aequitas ibid. 34 Aestatis siccitates ibid. 44 Aeternitas ibid. 51 Afferre ibid. 62 afferre

ibid. 44 Aeternitas ibid. 51 Afferre ibid. 62 afferre consilium ibid. 64 Affligere aliquem ibid. 68 etc. affligere animum 26. 70 et 27, 1 affligere seu humiliare mulierem [?: 27 ] . afflictionis panis ibid. [?: ] Aggravare aures ne audiant ibid. [?: ] aggravare cor ibid.

mentem 47. 10. 11 Aperire et claudere ib. 11 Apparere coram Deo ib. 19 Apponere cor super aliquid ib. 55 apponere aliquid super cor ib. 24 apponere dies, et longitudinem dierum ibid. 26. 27 apponi ad populos suos ib. 28 Apprehendere ib. 30 apprehendit aliquis ib. 35 apprehendere fratrem ib. 37. 38 apprehendere terminum ib. 44 apprehendentes gladium ib. 47

ibid. 55 Byssus ibid. 63
C Cabala 92. 3 Cabus ibid. 11 Cadere ibid. 15 cadere in gladio ibid. 26 cadere coronam capitis ibid. 44 cadere a consiliis suis ibid. 44. 45 cadere promissionem aut prophetiam ib. 46 cadere precationem coram Deo 93. 4 cadere ab aliquo sapientia

] Cervice alicuius manum habere ib. 68 Cervicem Deum ostendere, vel obvertere [?:-4 ] 1. 2 cervicem inducere ibid. 12. 13 [?: ] ibid. 19 Character Dei ibid. 26 Chirographum ibid. 37 [?: ] ibid. 63 Christus ibid. 66 Christum a patre in mundum venire 116. 47. 48 Christum exire e mundo, et abire ad patrem

[?: ] facere ascendere ibid. 3 [?: ] facere declinare ibid. 5 [?: ] ibid. 14 [?: ] ibid. 22 cingulum ibid. 26 cingulo se cingens ibid. 32 [?: ] 126. 33 [?: ] iacere ibid. 43 [?: ] manducare ibid. 57 [?: ] pascere ibid.

Claudere regnum caelorum ibid. 70 claudere et aperire 132. 5 claudi civitates ib. 18 claudere aliquem ibid. 21 clausi ibid. 25 claudere caelum ibid. 26 claudi cataractas caeli ibid. 30 claudere orationem alicuius ibid. 31 claudere prophetiam ibid. 32. 33 claudere super vulvam ibid. 37 clausa manu vir

32 Coetus populi Dei ibid. 34 Cogitatio ibid. 38 Cogitare [?:-ehovam ] ibid. 60 cogitare contra munitiones ibid. 70 cogitare ad aliquem 140 26 cogitare contra aliquem ibid 28 cogitare cogitationes ibid. 30 Cogitationum malum auferre ib. 34. 35 cogitare agrum ibid. 38 cogitare in duas cogitationes ib. 39. 40

Consilii alicuius ib. 70 a Consilio suo aliquem proiici 167. 3. 4 in Consilio Dei stare ib. 5 Consolatio ib. [?: 2- ] consolationem accipere super mortuo ib. 25 consolationem sumere de hostibus ib. 26 Consolationum calix [?: ] Conspectus [?: ] a Conspectu regis clamare ib. [?: 44- ] a Conspectu regis poni [?: decret- ] ib. [?: 4- ] a Conspectu regis egredi

[?: ] fidere ib. 22 [?: ] [?:-ponere ] ib. 51 [?: ] de Corde suo ib. 67 [?: ] Deum scrutari 179. 6 [?: ] [?: s-per ] Cor ponere ib. 25. 26 [?: ] [?:-o-re ] in Cor ib. 49 [?: ] Cor ascendere ib. 50 [?: ] Cor reducere ib. 55 [?: ] [?: ] ib. 61 [?: ] [?:

Cor reducere ib. 55 [?: ] [?: ] ib. 61 [?: ] [?: pr-p-tium ] 180. 3 [?: ] inguari ib. 10 [?:-ssatum ] ib. 12 [?: ] robur ib. 26 [?: ] leonis. item Cor infirmum ib. 27 [?: ] [?: ple- ] ib. 30 [?: ] [?:-ple-s ] aliquem ib. 31 [?: ] [?:-re ] ib. 40

rectum esse ib. 44 coram Deo precationem venire ib. 47 Corona ib. 52 corona unctionis 186. 28 Corpus ib. 30 etc. corporaliter 187. 8 corpus peccati, et corpus mortis ib. 26 post Corpus Deum aut legem eius proiicere, aut ponere ib. 46 Correctio ib. 49 Corroborare ib. 55 corroborari aliquem, aut cor eius ibid. 61. 62 Corrumpere 188. 4 corruptio ib.

aliquid esse ib. 29 Curro 193. 5 Currere cum peditibus ib. 24 currere facere ib. 30 currus ib. 40 currus et equites Israel ib. 47 Custodire ib. 60 Custodire civitatem 194. 26 Custodia ib. 42 custodire custodiam Domini 195 1 in Custodiam esse aliquid ib. 2. 3 custodiarum nox ib. [?: ] super suam Custodiam [?: star- ] ib. 8 custodiam ponere ori

Cymbalum ib. 24 Cyminum ib. 29 Cypressus ib. 53 Cyrus ib. 56
D Daemonium 196. [?: ] Damnare, et Damnatio ib. 24 Dare ib. 26 Dare aliquid ib. 54 dare voces ib. 69 dare in sinum ancillam 197. 6 dare viam in caput alicuius ib. 8 dare ad confitendum ib. 10 dare manus alicui ib. 14 dare ad mensuram ib.

De ibid. 66 Dealbare, et Dealbatus ibid. 69 Debitum [?:-99 ] . 35 Decalvo ibid. 68 [?: Dece- ] 200. 9 Decipere et Deceptio ibid. 26 Declinare 201. 9 declinare iudicium alicuius ibid. [?: 2- ] declinare ad dexteram vel sinistram ib. [?: 3- ] declinare viam suam ibid. [?: 5- ] Decor, et

ad dexteram vel sinistram ib. [?: 3- ] declinare viam suam ibid. [?: 5- ] Decor, et Decus ibid. 65 in Decore suo regem videre 202. 7 in Decore sanctitatis Deum adorare ib. 26 Decretum, et Decerno ibid. [?: 4- ] Dedicare, et Dedicatio ibid. [?: 5- ] Deducere 203. 6 deducere canos alicuius cum sanguine ad inferos ibid. 8

deliciae caeli ibid. 53 deliciarum filii ibid. 58 Delictum ibid. 62 Delinquo 205. 13 Demonstro ib. 25 Densitas ib. 26 densitas terrae ib. 33. 34 densitas sylvae ib. 35 Dens, et Dentes ib. 38 dentium mundicies 206. 11 dentis domus ib. 16. 17 Denudatio ib. 36 denudare brachium ib. 39

derelinqui alicui ib. 67 derelinquere legem, pactum, seu testamentum 209. 1. 2 derelinqui terram ib. 6 clausus et derelictus ib. 10 derelictio virgulti, rami, ac frondium ib. 19. 20 Derisor ib. 26 Descendere ib. 57 descendere gladio 210. 11 descendere facere aliquem in sepulchrum ibid. 19 descendere facere in terram ib. 23 descendere urbem ib. 35 descendere vivum in infernum

Deum habitare in populo ib. 38 Deum quaerere ib. 40 Dei opera operari ib. 47 Deus alienus ib. 49 Deus seculi 220. 10 Deum producere manu suae ib. 13 Deuteronomium [?:-26 ] . 52 Dextera et sinistra ib. 62 ad Dexteram alicui esse [?:-27 ] . 27 vir Dexterae Dei ib. 19 a Dexteris Dei sedere ib. 35 dexteram impiorum plenam esse muneribus ib. 53 dextera

post dies ib. 15 dies vitae alicuius ib. 25 dies virtutis ib. 44 dierum excisio ib. 60 dierum hostiae ib. 63 dierum revolutiones 237. 14 dies bonus ib. 18 diei malitia ib. 26 dies [?: magnu- ] ib. 31 dies palmarum [?: ] . [?:-7 ] dies veloces ib. [?: ] dies dimidiare [?: ] dies loqui [?: ] diem

ib. 47 Docere [?: 24- ] . [?: ] Docere Deum aliquem [?: bon- ] ib. [?: ] Doctrina sana ib. [?: 3- ] Dolor 249. [?: ] dolor manuum ib. 26 dolores inferni ib. 32. 32 dolores mortis ib. 35 doloris panis ib. 39. [?: 4- ] dolores [?: parturienti- ] ib. [?: ] doloris verbum ib. [?: 4- ] [?: ]

[?: ] habitatrix ib. 67 [?: ] [?: porti- ] 253. 2 [?: ] animae ib. 3 [?: ] congregationis ib. 4 [?: ] Dei ib. 16 [?: ] patris ib. 25. 26 [?: D- ] ibid. 30 [?: D- ] 254. 7 [?: ] manus ib. 27. 28 [?: ] accipere in hominibus ib. 30 [?: D-ire ] ib. 42 [?:

ibid. 12 Elementum 269. 48 El, Eloa, Elohim 270. 6 Elongare ib. 14 elongare se a Deo ib. 15 elongare ab aliquo benedictionem ibid. 23. 24 elongare Deum furorem ib. 26 elongari a verbo mendacii ib. 27 Eloquium ib. 29 eloqui peritus ib. 34. 35 Encaenia ib. 36 Eo ib. 54 Ire post Deum aut idola ib. 62 Ephod 271. 4 Episcopus

ib. 66 faciem ponere inter genua ib. 69. 70 facie erecta incedere, et faciem levare 298. 1. 2 faciei absconsio ab aliquo ib. 5 a Facie ad faciem cum aliquo loqui aut versari ib. 13 faciei angelus ib. 26 faciem Dei quaerere ib. 44 faciei salutes ib. 50 facies flammarum ib. 54 facies redigi in nigredinem ib. 57 coram Facie alicuius aliquid esse ib. 62 faciem alicuius concidere ib. 64

Dei quaerere ib. 44 faciei salutes ib. 50 facies flammarum ib. 54 facies redigi in nigredinem ib. 57 coram Facie alicuius aliquid esse ib. 62 faciem alicuius concidere ib. 64 Facere 299. 26 facere linum, sericum, aurum, etc. ib. 27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem

ib. 7 finis universae carnis venit coram me ib. 8 finire angulum agri ad metendum ib. 12 13 finire bibere ib. 14 finire ib. 16 finis consummationis ib. 22 finis legis Christus ib. 26 finis mandati dilectio ib. 70 Fingere, et Formare 335. 14 Firmare ib. 17 firmare aliquem super inimicos ib. 22 firmare vultum aut faciem ib. 21. 22 firmare sanctuarium ib. 26

Christus ib. 26 finis mandati dilectio ib. 70 Fingere, et Formare 335. 14 Firmare ib. 17 firmare aliquem super inimicos ib. 22 firmare vultum aut faciem ib. 21. 22 firmare sanctuarium ib. 26 firmare egenum ib. 27 firmare in terra ib. 31 firmari cogitationem ib. 36 Firmamentum ib. 40 Firmiores quos appellet Paulus ib. 63 Flagellum ib. 67 flagello auferri 336. 14

lepra dicitur ib. 53 fluctus ib. 56 fluens terra melle et [?: lact- ] ib. 64 fluens de carne sua fluxum ib. 68 Flumina magna 338. 1 flumina in desertum, et scaturigines in sitim ponere ib. 25. 26 flumine deliciarum Deum potare [?: p-os ] ibi. 29 flumina aperire in summis collibus, et fontes in medio camporum ib. 43. 44 Foedus ib. 51 διαθήκα 339. 2 etc.

] derivari, et ipsum esse dominum eorum ib. 51 fontes viventes ib. 67 Forma 342. 7 in Forma Deiesse ibi. 22. 23 in Foribus, aut pro foribus aliquid esse ibi. 44 formica 343. 16 Fornax ib. 26 fornax ferrea ib. 29 fornices ib. 37 fornicari ib. 40 fornicari post oculos ib. 50 fornicationes alicuius ib. 56 fornicationem suam portare ib. 60 fornicatorem peccare in

suscitare ib. 41 in Fortitudmibus ib. 52 et 53 fortitudo dexterae [?: ] . 50 Fortificari ib. 54. 55 fortificari in pravitate sua 346. 3. fortificari aut roborari manus alicuius ibi. 26 fortificari vincula ib. 34 fortificari brachio Ioseph ib. 36. 37 fortificari plagam ib. 40 fortificare faciem suam ib. 40. 41 fortificare fissuras templi ibi. 44 Fovea, et Fodio ib. 47

ib. 20 germen Domini ib. 38 germinare ib. 41 Gestare [?: anima- ] ib. 51 Gigantes ib. 56 Gladius 362. 20 etc. gladium inducere, seu levare contra alios ib. 26 gladius anceps, aut biceps ib. 46 gladius malignus ib. 59 gladium levare super lapides ib. 62 gladio vivere ib. 63 gladios conflari in vomeres, et lanceas in falces ib. 64 gladium accipere

gladius, gladius ib. 31 Gloriari ib. 41 Gloria ib. 42 etc. Gloria Dei 365. 3. 4. 8. 32. 63. 66 gloriae 366. 14 gloriam alicuius aliquid esse ib. 23 gloria Israelis ib. 26. 27 gloriam Deo afferre ib. 50 gloriam suam Deum alicui, seu in aliquo dare ib. 70 et 367. 1 gloriam dare in terra viventium 367. 8 gloriam Dei conspici in servis suis ib. 11. 12 gloriam suam Deum in caelo

conspici in servis suis ib. 11. 12 gloriam suam Deum in caelo ponere ib. 13 et 14 ad vel in Gloriam alicui aliquid esse ib. 18 gloria [?: s-ue ] gloriatio duplex ib. 23. 24 gloriari de aliqua re aut facto ib. 26 gloriari in Deo ib. 42 glorificare 368. 9 glorificare aliquem ib. 22 Gluma ib. 39 Gradior ib. 55 Gradus ib. 64 Gramen 369. 12 Grando ib. 36

[?: ] ib. 36 [?: ] ib. 67 [?: ] 396. 6 [?: ] ib. 17 [?: ] ib. 23 [?: ] Moab aperire ib. 24 [?: ] Humeros ib. 26 [?: ] recedens ib. 29 [?: ] Humeris alicuius onus recedere ib. 32 [?:-o ] uno servire, aut aliquid facere [?: ] . 37 [?: ] ib. 46 [?: ]

53 Iaculatores ibi. 65 Ianua 401. 1 ianuam aut ostium apertum esse evangelio ibi. 6 Ibi ib. 10 Idem sapere aut sentire ibi. 13 Idiota ib. 18 Idipsum, vel in idipsum ibi. 26 Idolum ibi. 32 Idumaei 402. 1 Iecur ibi. 8 iecur effundi ibi. 9 Iehova ibi. 18 Iehovae ventus ibi. 46 coram Iehova esse aut [?: star- ] ibi. 58

ignis domini ibi. 10 per Ignem exaudire, vel respondere ibi. 12 per Ignem intrare vel transire ibi. 14. 15 per Ignem liberos traducere ibi. 18. 19 in Igne laborare ib. 21 igniti lapides ib. 26. 27 tanquam per Ignem salvari aliquem ib. 29 in Igne suo ambulare ib. 39 Ignorare ib. 42 Ignominia ib. 59 ignominiae correctio ib. 65 ignominiam audire ib. 67 ignominia

Indurari aliquem ab aliquo ib. 61 indurasse Deum cor Pharaonis ibi. 70 indurasse se Pharaonem 447. 14 Indurescere ibi. 23 Inebriare aut inebriari. ibi. 26 inebriari amore ibi. 40 Infamiam terrae proferre ibi. 62 Infernus, aut inferi 448. 11 Inferi portae 449. 13 inferni infima ardere ibi. 23 inferiora terrae ibi. 28. 29 Infirmus,

ad patres ibi. 64 ingredi alicuius causam ad iudicem ibi. 69. 70 ingredi pactum cum aliquo ibi. 70 Ingressus populi 456. 1 In idipsum ibi. 6 [?: Iniuri- ] ibi. 14 Iniquitas ibi. 26 iniquitatem ferre ibi. 52 iniquitatem alicuius invenire 457. 21 ad Iniquitatem mittere manus ib. 24 iniquitates super caput alicuius multiplicari ibi. 28. 30 iniquitates alicuius subiici aut conculcari ib.

labrum operire ib. 57 [?: ] contectio 511. 3 [?: L-or ] ib. 12 [?: ] facere aliquem ib. 48 [?:-or ] et dolor [?: s-ul ] ibidem [?: ] 512. 26 [?: ] ib. 37 [?: ] agnus ib. 51 [?: ] [?:-o-o ] Testamento 513. 1 [?: ] ib. 8. 9 [?: ] ib. 13 [?: ] sen amoti a

[?: obs-urari ] ib. 54 [?: ] [?: ] esse ib. 62 [?: ] [?: ] ib. 65 laetari in aliqua re ib. 69 laetari in Deo 516. 8 laetificare aliquem a dolore suo ib. 25. 26 Lagena ib. 31 Laganum ib. 44 Laicus ib. 50 Lambere ib. 55 Lamentari, et lamentatio ib. 63 lamentari post Dominum 517. 12 Lampas ib. 17 Lana ib. 29

ib. 25 latrunculi in vetere Testamento ib. 46 Latus ib. 53 lateri spinae, aut in lateribus spinae, aut clavi ib. 62 latera Aquilonis 525. [?: ] latera domus ib. 18 Laetari ib. 26 laetificare operibus ib. 33 [?: l-tari ] Dominum super aliquibus ib. 36 Lavare ib. [?: 4- ] lavare manus 526. 8 lavare cor ib. [?: 3- ] lavare pedes ib. 33

testimonia a lege et prophetis ibi. 23 non per Legem operum, sed per legem fidei exclusam esse gloriationem ibi. 36 legem non deleri aut irritam fieri per fidem, sed stabiliri ibi. 58 ex Lege esse 545 legem iram operari ibi. 26 ubi non est Lex, ibi nec peccatum esse. Item, ubi non est lex, ibi peccatum mortuum esse ibi. 42 ad Legem usque fuisse peccatum 546. 5. 6 legem subintrasse ut peccatum abundaret ibi. 30 non esse nos sub lege, sed sub gratia, ideo

legem non esse ex fide ibi. 25 lex peccati vis ibi. 34. 35 legem dari aut inscribi in cor. 550. 5 lex perfecta libertatis ibi. 13 lex regia ibi. 23 legem solvere Christum non venisse, sed implere ib. 26 ex Legis operib. esse ib. 40 legem exituram ex Zion, et verbum Domini de Hierusalem ib. 46 lex Dei in alicuius corde ib. 63 legem debilitari aut infirmari ib. 69. 70 legem suam Deum alicui gratificari 551. 2

[?:-bos ] accingere 588. 14 [?:-os ] aperire, aut dissolvere 589. 1 [?: ] Lumbos esse saccum ib. 11 [?: ] Lumbos habere manum ib. 16 [?:-orum ] aquae ib. 26 [?: ] ib. 30 [?: ] [?: Lun- ] ib. 67 [?: ] [?: perc-i ] ib. 69 [?: ] 590. 12 [?: ] rapaces ib. 26 [?: ]

[?:-orum ] aquae ib. 26 [?: ] ib. 30 [?: ] [?: Lun- ] ib. 67 [?: ] [?: perc-i ] ib. 69 [?: ] 590. 12 [?: ] rapaces ib. 26 [?: ] ib. 52 [?: ] platearum ib. 68 [?: ] 591. 30 etc. [?: ] [?: L- ] [?:-bulare ] 592. 36 [?: ] [?: ] ib.

70 et 595. 1 [?: ] facere Deum faciam suam 595. 6 [?: ] [?: f-cit ] sapientia hominis faciem eius [?: ] . 16 [?: ] ib. 24 [?: ] [?:-alis ] ib. 26 etc. [?: ] Davidis ib. 34 [?: ] in tenebris alicui extingui [?:-4 ] . 58 [?: ] impiorum extingui 595. 56 [?: ] alicuius illuminare ibi. 63

dies 610. [?: ] malus locus ib. 7 mala res ib. 10 malum attingere, aut accedere ib. 13 malum invenire aliquem ib. 16. 17 malum facere ib. 21 malum contra aliquem compleri ib. 26 malum a Domino descendere ib. 30 malo se immiscere ib. 32 malum super aliquem impellere ib. 33. 34 in Malum contra aliquem insurgere ibi. 37. 38 malum quaerere ib. 45 malum in caput alicuius

esse aliquid in oculis alicuius ibi. 54. 55 malum esse coram facie alicuius ib. 61. 62 in Malum separari ib. 70 in Malo esse 611. 5 malum videre ib. 13 mala facies ib. 20 Malitia ib. 26 malitiae et nequiciae fermentum ib. 38 Mammon ib. 63 Manna 612. 38 Mando 613. [?: ] mandatum, aut mandata ib. 54 Manducare ib. 63 manducare aut comedere panem

ib. 51 manus alicuius apprehendere ib. 55 manus extendere, aut expandere 621. 3 manum ad pauperem extendere ib. 8. 9 manum extendere contra aliquem ibid. 13 14 manus extendere ad aliquid ib. 26. 27 manus mittere ib. 30 manus super oculos alicuius ponere ib. 32 33 manus imponere ib. 38 manus percutere 622. 5 manu plaudere ib. 20 manus habere super lumbos ib. 26 manu

ad aliquid ib. 26. 27 manus mittere ib. 30 manus super oculos alicuius ponere ib. 32 33 manus imponere ib. 38 manus percutere 622. 5 manu plaudere ib. 20 manus habere super lumbos ib. 26 manu percutere aut infigere ib. 30 manus super caput ib. 38. 39 manum ponere cum alio ib. 41 in Manu ponere animam ib. 47 manum super femur excutere ib. 55 manum protrahere cum illusoribus

mare novissimum ib. 57 mare Suph. ib. 62 maris ventus 629. 1 mare deserti, aut planiciei ib. 5. 6 maris affluentia ib. 21 maris fremitus ib. 24 in Maris profundum abiici ib. 26 ad Mare descendere ib. 31 mare tonet, et plenitudo eius ib. 34 maris Aegypti lingua ib. 40 maris insulae ib. 41 in Maris cor aut medium montes ruere ib. ib. 50 maris procellas Deum compescere

[?: ] Israelis 651. 8 [?: ] [?:-i ] ibid. 21 [?:-g- ] ad parietem ibid. 33 [?:-are ] ibid. 60 [?: ] 652. 26 [?: ] ibid. 45 [?:-rii ] vasa ibid. 57 [?: ] et minimus 653. 1 etc. [?: ] ad maiorem 653. 1 [?: ]

[?: ] Dei intelligere ibid. 6. 7 [?: ] sepraestare ibid. 12. 13 [?: ] abilibus ambulare ibid. 21 [?: ] [?: ] Dei ibid. 26 [?: ] [?: ] [?:-libus ] descendere ib. 32 [?: ] [?: cons-lium ] ib. 41 [?: ] Deum in aliquem, aut cum [?: ali-o ] ib. 44 etc.

recordari ib. 66 misericordia cum aliquo 659. 4 misericordiam alicui a Deo dari ib. 12 misericordiae vasa ib. 18 misericordiarum pater ib. 21 miserationum aut misericordiarum viscera induere ib. 26 sine Misericordia iudicium ib. 30 misericordiam custodire in mille generationes ib. 33 Mincha 660. 46 Mitis, aut mansuetus 661. 58 Mittere 662. 21 mittere aliquem ibidem mittere

Myrica ib. 37 Myrrha ib. 68 Mysterium 705. 8 in Mysterio loqui ib. 27
N Nam ib. 32 Nares, et nasus 706. 21 naris oboesae, aut emunctae ib. 26 narium aut irarum longus ib. 43 nasum alicuius fumare ib. 45 naris altitudo ib. 57 in Naribus alicuius esse spiritum 707. 3. 4 ex Naribus alicuius exire cibum ib. 7. 8 in Naribus alicuius

754. 11 obedientia gentium ib. 21 Obfirmare faciem in aliquem ib. 28 obfirmare vultum ib. 47 obfirmare cor ib. 51 Obiurgare ib. 60 oblatio ib. 65 oblationum aries 755. 26 oblationem Domini custodire ib. 28. 29 oblatio ignita ib. 30 oblatio manus ib. 37 oblatio spontanea ib. 38. 39 in Oblatione servire ib. 48 oblationis irritationem alicubi ponere ib. 54

os ib. 64 obturare ora leonum 763. 12 obturare os bovi trituranti ib. 15 obturare aut obstruere aures ib. 20 Obsurdesco ib. 33 Obviare ib. 36 Occasio ib. 40 Occido 764. 26 occidere sanguinem ib. 31 occidere aliquem lingua viperae ib. 33 occidere ad perditionem ib. 36 occidere occisione ib. 38 occidere, et possidere ib. 41 ad Occisionem descendere ib. 47

Oculis populi sanctificare ib. 25 in Oculis mulierum facere spernere ib. 30 in Oculis alicuius displicere 19. 20 oculorum concupiscibile ib. 66 post Oculos abire ib. 69 oculi alicuius super aliquem 771. 26 oculum apertum habere 772. 11 oculorum aspectus ib. 14 in Oculis alicuius blandiri ib. 18 in Oculis alicuius ordinare ib. 23 oculos ad

[?:-dere ] Deum faciem suam nobis 811. 5 [?:-dere ] Deum misericordiam aut [?: beni-tatem ] alicui ibid. 7 [?: ] ib. 15 [?: ] fidei gentibus aperire ib. 25. 26 [?: ] ibid. 45 [?: ] [?:-bi ] et mactationis ibid. 66 [?: ] pellibus lupi 812. 10 [?: ] excludere ib. 23

rapina ib. 61 pauperem prohibere a desiderio ib. 67 pauperum filii ib. 69 pauperes per metaphoram 840. 7 pauperes spiritu ib. 43 Pax 841. 14 pax cum Deo ib. 23 pacis vir 842. 26 pacis filius ib. 35 pax et veritas ib. 36 pacifici ib. 57 pacis castigatio 843. 22 pacis multitudo ibid. 35

a Pace discedere ibid. 8 pacem fieri ibid. 11 pacem loqui ibid 14 pacem loqui cum aliquo, et dolum esse in corde ibid. 22 pacem non nosse ibid. 26 de Pace quaerere ibid. 32 pacem alicuius quaerere ibid. 36 quae Pacis sunt rogare ibid. 44 cum Pace aliquid reddere ibid. 45 in Pace redimere animum

ibid. 13 pede percutere ib. 17 [?: ] alicuius ponere ut cervorum [?:-ib ] . 21 [?: ] prohibere ne sit discalceatus ib. 23. 24 [?: ] tegere ibid. 26 [?: ] quadrigarum tardare ib. 24. 25 ad [?: P-es ] alicuius corruere ib. 29 [?: ] esse claudo ib. 35 etc. ad Pedes alicuius sedere ib. 40 [?: ]

ib. 65 portas lugere aut ululare ib. 69 portas esse perpetuo apertas 919. 1 portas aereas confringere ib. 3 portare peccatum, ac iniquitatem suam 920. 12 portare facere aliquem iniquitatem delicti sui ib. 26. 27 portare peccata populi ib. 46 portare suum scelus ib. 68 portare iudicium 921. 2. 3 portare ignominiam, aut confusionem ib. 4 portare aliquem ibid. 58 portare iugum ab

38 posteriora Dei videre ib. 47 Praecedere aliquem ib. 63 praecedere Dei misericordiam aliquem 935. 4 praecellere 936. 3 Praeceptor ibid. 13 Praecido ibid. 26 Praeda ibid. 40 praedam alicuius de terra exterminare ib. 49 praedae montes ibid. 60 Praedestino, et praedestinatio 937. 8 Praedicare 940. 10 Praefectura

972. 48 [?:-re ] ibid. 66 [?:-re ] in nomine Christi 973. 41 [?: ] ibid. 44 [?: ] contra aliquem levare ib. 47. 48 [?: ] 974. 26 [?:-qua ] esse alteri alicuius verba ib. 42. 43 [?: ] Propinquitatem carnis suae non [?: acce-e ] ibid. 41 [?: ] [?:-pinquo ] Deus ib. 58

ib. 16 rationem reddere ibid. 35 rationem petere ibid. 45 rationabile obsequium ib. 58 rationale lac ibid. 70 Rationale 1012. 5 Recedere ib. 26 recedere ad dexteram, vel sinistram ib. 64 recedere ab aliqua re 1013 3 Recipere Christum ibid. 22 recipere Apostolos ibid. 29 recipere in vacuum gratiam Dei ib. 38

Deum alicuius, vel aliquorum 1014. 3. 4 recordare diei sabbati, ut sanctifices illum ibid. 23 recordari Deum peccatorum ib. 20 recordari Deum sanguinis innocentis ib. 25 recordari Deum sacrificiorum ib. 26 Rectum ibid. 36 rectum aliquid esse, aut videri in oculis alicuius ibid. 56 rectus homo 1015. 15 rectum cor ibid. 31 Redarguo 1016. 57 redargutiones in ore

repositum 1034. 1 Reportare ib. 13 reportare promissionem, reportare finem fidei, etc. ibid. Reprobari ib. 20 reprobus homo, mens, aut sensus ib. 22 reprobi circa fidem ib. 26 reprobi ad omne bonum opus ib. 29. 30 Repromissio et repromitto ib. 24 Reptile ib. 56 Repudium ib. 60 Reputare 1035. 53 Requies 1036. 1 requies opulentae ib. 25

manuum ib. 50 retributionem alicuius reddere ib. 60 Retro abire ib. 65 retro aut post aliquem ire ib. 70 retro ire ib. 69. 70 Retrorsum 1045. 20 retrorsum converti aliquem ib. 26 retrorsum percutere ib. 46 Revelare ib. 53 revelare fundamenta alicuius muri aut civitatis ib. 59 revelare alicuius turpitudinem ib. 64 revelare nuditatem alicuius mulieris, populi, etc. 1046. 4

] venire ibid. 11 [?: ] super aliquem ponere ib. 13 [?: ] alicui esse, aut non esse ib. 18 [?: ] belli in pace ponere ib. 22 [?: ] insidiari ibid. 26 [?:-em ] in civitatem mittere ib. 27. 28 [?:-guine ] alicuius mori ibid. 33 [?:-guine ] suo vivere ibid. 36 [?: ] plenae manus ibid.

52 [?: ] a terra abscondi 1084. 2. 3 [?: ] furoris aut zeli aliquem dari ibid. [?: 2- ] . 22 [?: ] [?:-em ] , et in sanguine in [?: taber- ] ingredi ib. 26 etc. [?: ] et sanitas 1087. 53 [?: ] [?:-ritos ] corde 1088. 12 [?: ] tempus ibid. 17 [?: ] ibid. 32 [?:

ad radicem arboris positam esse ibid. 47. 48 Sedere ibid. 58 sedere solum 1111. 1. 2 sedere in pulvere aut terra ib. 16 sedere in angulo tecti ib. 22 sedere alicubi ib. 26 sedere viduam, aut ignobilem et orbam ibid. 32 sedere in tenebris ibid. 36 sedere in cinere ibid. 47 sedere absque rege ib. 48 sedere in solio ibid. 58.

circumcisionis ib. 47 in Signum aut prodigium aliquem dare 1139. 44. 45 signa fallacia aut mendacia ib. 68 signum filii hominis 1140. 31 Silere, et silentium ib. 54 Silex 1143. 20 Siloh ib. 26 Simile 1144. 3 Similitudo ib. 7 Simplex 1145. 33 simplicitas Dei 1146. 43 Simul ib. 51 Sinapi ib. 61 Sinus 1147. 1 sinus Abrahae 1148. 6 sinus

dare 1150. 6 societas aut communio spiritus ib. 11 Sol ibid. 15 solem super aliquem occidere aut oriri ib. 20 solem super mercedem mercenarii occumbere ib. 24 solem occidere super iram ib. 26 solem non percutere aliquem interdiu [?: 115- ] . 8 cum aut coram Sole aut luna ib. 33 sol iustitiae ib. 60 esse sicut Solem orientem ib. 67 Solus 1152. 19 Solvere 1153. 3

[?: ] ib. 28 [?: ] ib. 43
T Tabernaculum ib. 57 tabernaculorum festum 1187. 33 Tabernaculis impiorum habitare 1188. 20 22 tabernacula Dei polluere ib. 26 tabernacula alicuius dilatari et confirmati ib. 37 tabernaculum David ib. 64 tabernaculi alicuius vir 1189. 4 Tabula cordis ib. 11 Talentum ib. 22 Talorum aqua ib. 27 Talionis

35 Tempus ib. 68 tempori servire 1194. 46 tempora transire super aliquem ib. tempus alicuius 1195. 5 tempus aut hora Christi ib. 17. 18 a tempore ad tempus ib. 22 in Tempore ib. 26 secundum Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et tempora ib. 41 tempus acceptum, aut beneplaciti 1196. 4 tempus, aut dies visitationis ib. 19 tempus

fructu suo ib. 9 in Terra scribi ib. 14 terra villarum ib. 16. 17 e Terra mortalis ib. 20 in medio Terrae ib. 22 terra distantiarum ib. 22. 23 in Terram longissimam manibus proiicere ib. 26 terram lugere ib. 27 terra aquarum et torrentium ib. 33 terram respicere Deum ib. 36 Terribilis Deus ib. 43 Testis 1205. 7 testari aut testificari aliquem ib. 33 testimonium

1218. 16 thesaurus impietatis ib. 46. 47 thesaurizare iniquitatem ib. 66. 67 thesauri 1219. 11 etc. Thronus ib. 22 super Thronum ponere, aut in throno considere ibid. 26 in Throno sedere ibid. 33 thronus perversitatum ib. 45. 46 Tibi 1220. 27 Tibia ibid. 41 Timor, et timere 1221. [?: ] timor alienus ib. 43. 44

tradere spiritum 1226. 1. 2 traditus gratiae ib. 4 Traho ib. 56 trahere iniquitatem funibus vanitatis, etc. 1227. 19 Transeo ib. 26 transire aliquid ad aliquem ib. 41. 42 transire facere iniquitatem alicuius ib. 54 transire ante aliquem ib. 58 transire ad numeratos ib. 60 transire facere e medio ib. 64 transire e medio

ib. 67 transire facere per aquas 1228. 1 transire novaculam super caput ib. 4 transire in pactum et iusiurandum ib. 17. 18 transire super peccatum alicuius ib. 22 transire facere tubam iubilationis ib. 25. 26 transire facere vocem aut clamorem per castra ib. 27. 28 non Transiens edictum ib. 32 transitus ib. 39 Transfero ib. 44 Transmigrationis filii ib. 67 Tria et quatuor 1229. 2

scaturigo sanguinis ib. 48. 49 Venatio ib. 54 venari animam alicuius 1240. 1 venari gressus alicuius ib. 4 venationem adurere ib. 7 Vendo ib. 13 Venenum 1241. 14 Venio ib. 26 venire post aliquem ib. 34 venire ante Christum ib. 38. 39 venturus 1242. 1 venire aut venisse Antichristum ib. 18 venire per aquam et sanguinem ib. 20 venire in nomine Domini ib. 43

venire sanguinem, etc. ib. 12 venire pacem alicuius super alique ib. 15 venire in testimonium ib. 19. 20 venire in hunc mundum ib. 22 venire in sua ib. 24 solem Venire ib. 25. 26 venisse coram Deo finem universae carnis ibid. 27. 28 venire alicuius verbum ib. 31. 32 venire alicui, vel super aliquem aliquid ibid. 38. 39 viam per quam quis venit, redire ibid. 48.

8 viam suam Deo revelare ib. 10 viam observare, aut custodire ib. 14. 15 vias suas reputare ib. 16 via pacis ib. 17 via sua terram polluere ib. 22 in Via progredi, aut gressum ponere ib. 26. 27 in Via mala, aut malorum stare ib. 31. 32 via secundum mulieres ib. 39 in Via esse ibid. 42 via Domini ib. 50 viarum exitus ib. 67. 68 via iustitiae 1268. 2

Vir ib. 35 vir verborum 1277. 18 vir virium ib. 21 vir virtutis ibid. 20 viri pecoris ib. 22 vir terrae ib. 23 vir pugnae aut belli ib. 25 vir rixae ib. 26 vir roboris ib. 30 vir praevaricationum ib. 31 vir amicorum ib. 34 vir cogitationum ib. 35 vir consilii ib. 36 vir doni ib. 39 vir irarum ib. 40 vir famis

28 virtus Christi 1282. 13 Viscera ib. 30 viscera misericordiae Dei 1283. 37 viscera claudere 1284. 5 Visio ib. 9 visionem cum aliquo facere ib. 22 visiones Dei intelligere ib. 26. 27 visionem invenire ib. 29 visionem multiplicare ibid. 32. 33 visionem scribere ib. 35 in Visionibus Dei, etc. ib. 43 visio cordis sui ib. 53. 54 visionum vallis

in Visionibus Dei, etc. ib. 43 visio cordis sui ib. 53. 54 visionum vallis ib. 66 visio oculorum ib. 69 Visito 1285. 26 visitare homines aliquem ib. 29 visitare Dei ibid. 35 visitare Deum terram ib. 39. 40 visitare aliquem iuxta vias suas ib. 61 visitare iniquitatem alicuius super aliquem ib. 62. 63

19 Sponsus sanguinum tu mihi es 1082. 48 Dedi te pro Deo ipsi Pharaoni 960. 15 Non audiet ut multiplicentur, etc. 690. 44. 45 8. Ut scias quod ego Dominus in medio terrae 634. 3 11. Ne canis quidem mutivit 99. 26 12. Nox custodiarum est Domino 195. 5 14. Filii Israel ingrediebantur in manu excelsa. Vide Manus. 18. Et venit Aaron, et omnes seniores Israel, comedere panem cum socero

portare eos facient iniquitatem delicti 457. 17 25. Cum nutaverit manus fratris apud te, etc. tu firmabis illum 335. 28. 29 Terra non vendetur ad excisionem 287. 63. 64 Tanquam mercenarius anni in annum eris cum illo 44. 42 26. Tunc acceptabit terra sabbata sua: Item, Et tunc acceptabunt seu approbabunt iniquitatem suam 83. 9. 10 Neque lapidem pictum erigetis vobis 518. 50. 51 Comedetis vetus inveteratum, etc. 1263. 45 Apprehendit tritura vindemiam, et vindemia

et viderunt oculi eius 767. 63. 64 18. Nec fecisti iram Dei in Amalec 473. 53. 54 19. Saul nudus prophetavit 746. 4. 5 24. Ecce ut magnificata est anima tua hodie in oculis tuis, sic magnificatur anima mea in oculis Domini 601. 58. 59 26. Egressus est rex Israel, ut quaerat pulicem unum, etc. 966. 59 etc.
2. SAMUELIS. 1. Sagitta arcus Ionatham non rediit retrorsum 1045 39. 40 2 Ponens pedes meos ut cervarum 112. 50. 51

1045 39. 40 2 Ponens pedes meos ut cervarum 112. 50. 51 3. Nunquid ego caput canis sum? 99. 12 5. Divisit Dominus hostes meos per manum meam tanquam divisionem aquarum 49. 48 6 Iratus est David, quod Iehova fecisset divisionem in Uza 246. 26. 27 8. Et percussit David Moab, metitus est eos funiculo 154. 54 14. Inquit mulier de Thekoa, extinguent prunam meam, quae relicta est 981. 28. 29 Super me Domine misit iniquitas 456. 31 15. Et furabitur Absolon cor virorum Israel 354.

sicut furari solent cum fugiunt e praelio 355. 24. 25 22. Non egredieris ultra nobiscum in praelium, ne extinguas lucernam Israelis 595. 27. 28 23. Vir autem Belial sicut spina propulsa, etc. 1158. 38. 39 24. Prohibeatur plaga a populo 897. 26. 27 26. Annon scis quod sit amaritudo in novissimo? 739. 38 39 etc.
1. REGUM. 2. In calceis et cingulo posuit Ioab sanguinem tempore pacis 95. 52 Ambulando coram me in veritate, etc.

fugiunt e praelio 355. 24. 25 22. Non egredieris ultra nobiscum in praelium, ne extinguas lucernam Israelis 595. 27. 28 23. Vir autem Belial sicut spina propulsa, etc. 1158. 38. 39 24. Prohibeatur plaga a populo 897. 26. 27 26. Annon scis quod sit amaritudo in novissimo? 739. 38 39 etc.
1. REGUM. 2. In calceis et cingulo posuit Ioab sanguinem tempore pacis 95. 52 Ambulando coram me in veritate, etc. 1257. 20

equum sonat pharetra 893. 19. 20
PSALMI. 1 Beatus vir, qui etc. 109. 45 Non resurgent impii in iudicio 1042. 28 Novit Dominus viam iustorum 733. 9. 10 2. Quare fremuerunt gentes? 995. 26 Proiiciamus a nobis funes eorum 354. 16 Hodie genui te 386. 36 3. Accubavi, dormivi, et evigilavi, quia Dominus suscepit me 255. 5 et 400 31. 32 Exaudivit me de monte sanctitatis suae 668. 22 4. Signatum est lumen vultus

49 5. In multitudine misericordiae tuae intrabo in domum tuam, etc. 689. 21. 22 Sepulchrum patens guttur eorum 381. 23. 24 etc. Dirige coram me viam tuam 244. 37 Deduc me in iustitia tua, etc. 203. 26 6. Domine ne in furore tuo arguas me, neque in ira tua corripias me 473. 5. 6 7. Propter eam nunc in altum revertere 32. 59. 60 Expergiscere ad me ob iudicium, quod praecepisti 291. 31. 32 Confitebor Deo secundum iustitiam eius 157. 37

tuis repletus est venter eorum 8. 55. 56 A viris de mundo, quorum pars est in vita. Vide VIR. A facie tua iudicium meum prodeat 964 40. 41 Ego in iustitia videbo faciem tuam 492. [?: 6- ] Oculi tui iudicent aequitates 26. 42 Satiabor, cum evigilavero ad imaginem tuam 1093. 38. 39 Adipe suo clauserunt 20. 39 18. Elegi abiectus esse in domo Domini, quam 56 Eloquium Iehovae purgatum septuplum 989. 22 Eloquia Domini igne examinata 404. 23

97. 53 Omnes viae Iehovae clementia, etc. 1119. 66. 67 Rectitudo et integritas custodiunt me, [?: quoni-m ] in te speravi 1016. 24. 25 26. Iehovae fisus sum, non nutabo 751. 32. 33 Lavi in innocentia manus meas 623. 17 Sicut spina in manu ebrii, ita parabola in ore stulti 821 19. 20 27. Pater et mater dereli querunt me, tu autem suscepisti me 208. 52 29 et 96. Afferte

Aspiciunt ad eum, et facies eorum illuminabunt, et non erubescent 407. 7. 8 Angelus Domini castrametabitur circa timentes eum 109. 6 35. Educ lanceam, et conclude in occursum persequentium me 517. 46. 47 Sit via eorum tenebrae, etc. 1266. 26 Gratia mea in sinum meum revertatur. vide SINUS. 36. Ne veniat mihi pes superbiae, nec manus impiorum impellat me 888. 66 etc. Vorago voraginem advocat, etc. vide VORAGO. 45. Emitte lucem tuam, et veritatem

hysopo, et super nivem dealbabor 721. 30. 31 Ne proiicias me a facie tua, etc. 969. 24. 25 Spiritum innova in visceribus meis 460. 9. 10 Ecce veritatem diligis in interioribus et in occulto sapientiam me scire facis 10. 15 et 464. 25. 26 etc. Libera me Deus de sanguinibus 1081. 52 Gaudium salutis redde mihi 356. 57 Deus amat et requirit veritatem in renib. 1032. 42 43 Spiritu principali confirma me 1081. 52 Audire [?: ] fac

super peccatum eorum 420. 20 Peregrinus sum filiis matris meae 875. 66. 67 Sit illis mensa illorum in laqueum, etc. 522. 11 Deleantur de libro vitae, et iustus, etc. 567. 67. 68 Opprobrium fregerit cor meum 796. 26. 27 Vertatur mensa eorum coram ipsis in laqueum, etc. 522. 11 et alibi. 71. Os meum narrabit iustitiam tuam, etc. 749. 44 45 72. Iudicia tua regi da, et iustitiam tuam, etc. 483. 9 10 Et a flumine

678 39. 40 Super me transierunt irae tuae, terrores tui, etc. 474 44. 45 89. Posui adiutorium in potente 21. 46 Angeli portabunt te manibus, ne offendas, etc. 521 43. 44 In seculum misericordia aedificabitur 26. 22 Celebrant caeli mirabilia tua Domine 134. 62 Mille anni sunt coram Domino, tanquam dies una 235. 53 Probris affecerunt vestigia Christi tui, etc. 1262. 36 37 Thronus filii Davidis, sive Messiae erit sicut dies caeli,

61 21. Piaculum est pro iusto impius 976. 12. 13 Altitudo oculorum, et latitudo cordis, ac lucerna impiorum peccatum est 597. 11. 12 Procaciter obfirmat impius vultum suum 754. 48. 49 Sicut rivi aquarum, cor regis in manu Domini 1049 25. 26 22. Ne discas vias eius, et accipias laqueum animae tuae 522. 68 Dives et pauper obviarunt sibi invicem 787. 36. 37 24. Ne sis testis gratis contra proximum tuum 377. 25 25. Lingua mollis frangit ossa 579. 10 Malleus, et

24. Ne sis testis gratis contra proximum tuum 377. 25 25. Lingua mollis frangit ossa 579. 10 Malleus, et gladius, et sagittae tuae acutae in corda inimicorum 54. 58 Fons conculcatus aut turbatus, et vena rupta, iustus cadens coram impio 341. 26 Legatus fidelis facit quiescere animam domini sui 1000. 61. 62 Ut aquilo fugit pluviam, ita facies iracunda linguam secreti 10. 46 Et congeres carbones ignis in caput eius 403. 55. 56 Urbs diruta absque muro, vir cuius spiritui non est

facit quiescere animam domini sui 1000. 61. 62 Ut aquilo fugit pluviam, ita facies iracunda linguam secreti 10. 46 Et congeres carbones ignis in caput eius 403. 55. 56 Urbs diruta absque muro, vir cuius spiritui non est cohibitio 1303. 16 26. Ut pluvia in messe, sic stulto non convenit gloria 904. 59. 60 Sicut fores vertuntur in cardine suo, sic piger in lecto 343. 10. 11 Argentum scoriarum superinductum testae 1099. 59

Migrare faciet te Deus migratione forti, etc 649. [?: 1- ] Induam eum tunica tua 446. 51. [?: 5- ] 24 Itaque luna erubescet, et pudefiet sol 589. 54. 55 Erit sicut populus, sic sacerdos 1059. 16 26 Urbs fortis est nobis, salutem ponet, etc. 701. 48. 49 Domine tu efficies nobis pacem, etc. 795 24 27 In die illa visitabit Dominus in gladio suo duro, magno et forti, etc. 71. 50

in gladio suo duro, magno et forti, etc. 71. 50 [?: ] . Nunquid omni die arabit arans, ut serat? Item: Arantes iniquitatem, et seminantes perversitatem, metent illam 58. 26 Posuimus mendacium spem nostram 914. 4. 5 Percussimus foedus cum morte, etc. 340. 31. 32 Omnes mensae repletae vomitu, etc. 642. 14 Quis det me spinas et vepres 1158. 57. 58 Flagellum inundans

etc. 825. 7 34. Extendat Deus super terram lineam desolationis etc. 519. 45. 46 35. Qui subvehit nubes ab extremo terrae 293. 20. 21 37 Venerunt filii usque ad partum, et non est vis, etc. [?:--44 ] . 26. 27 Subsannavit te virgo filia Zion 1280. 30 De Hierusalem egredientur reliquiae, etc. 1029. 4. 5 ego fodi, et bibi aquam 86. 53 38. Obsecro Domine, recordare quod ambulaverim coram te, etc. 879. 31. 32

vos autem fecistis me servire in peccatis vestris 755 [?: ] etc. Puer tuus primus peccavit, et interpretes tui inique agerunt 835. 6. 7 43 Vocavi nomen tuum, Meus es tu 727. 33 Dedi precium redemptionis tuae Aegyptum 1018. 26. 27 44. Hic dicet Iehovae, Ego sum, et ille invocabit in nomine Iacob 470. 59. 60 Annon esset mendacium in manu mea? 639. 7 45 Rorate caeli desuper, et nubes stillent iustitiam 744. 34. 35 47. Non vocaberis amplius mollis et tenera

24 Castigatio sive disciplina pacis nostrae super eum 245 13. 14 Dedit sepulchrum eius cum impiis, etc. 677 7 Dominus fecit in illum incurrere omnium nostrum peccata 766. 61 Qui ambulat in iustitiis, et loquitur aequitates 26. 39 40 54. Quoniam ignominiae adolescentiae tuae oblivisceris 1272. 28. 29 Laetare quae non paris, etc. 1173. 7 55. Multiplicabit ad remittendum 690. 3 Venite, accipite sine argento, etc. 513 39. 40

salutis in capite eius 355. 41 Addite annum super annum, et cessabunt anni 44. 52 Expectavimus lucem, et ecce tenebrae 591. 64. 65 Manus vestrae pollutae sunt sanguine 623. 30 Impegit in platea aequitas, et aequitas ingredi non potuit 26. 36 60. Qui sunt isti, qui ut nubes volant, etc. 744. 41. 42 Ambulate in igne vestro 405. 39 Gloria Domini super te exorta est 365. 60. 61 61. Alieni pascent oves vestras 829. 67. 68 62. Et nunc quid mihi

etc. 618. 38. 39 Dabo opus eorum in veritate 794. 10. 11 63. Vestimentum Christi rubrum dicitur 1052. 29. 30 65 et 66. Pollicetur Deus caelos novos et terram novam 737. 47. 48 Creo Hierusalem laeticiam, etc. 515. 26. 27 Non laborabis frustra, nec gignes in perturbationem 174. 51 Opus manuum suarum ad vetustatem perducent electi mei 1263. 50. 51 Secede tibi, et ne me attigeris, etc. 1079. 56 Relin quetis nomen vestrum in iuramentum 487.

mulierem 287. 51. 52 46 Vox eius sicut serpentis procedet 1125. 10. 11 Vitula formosa Aegyptus 1287. 5. 6 48 Pavor, fovea et laqueus super te Moab: Et accidet ut qui effugerit, etc. 523. 15. 16 In aestatem tuam praedo irruet 26. 47 Aquae Nimrim in desolationem venient. [?: ] 7 49 Ecce quibus non erat iudicium, ut biberent calicem, bibentes bibent, et tu quasi innocens relinquoris. Non eris innocens, sed bibendo bibes 87. 9 50 Peccaverunt Iehovae habitaculo

Novissimum tuum gladio cadet 739 [?: ] 24 Exponitur visio ollae coquentis carnes, et [?: ] mentissime ferventis 782. 25 [?: ] 24 Percussione tollam â te desiderium oculorum tuorum 569. [?: ] 26 Dicitur Deus gloriam dare in terra viventium 367. 8 28 In medio lapidum ignitorum ambulasti 405. [?: 2- ] 27 etc. 29 In die illa germinare faciam cornu domus Israel 183. 60 33 Stetistis in gladiis vestris, fecistis

33 Stetistis in gladiis vestris, fecistis abominationem 363. 22. 23 34 Congregabo oves meas de omnibus locis quo despersae sunt in die nubis, etc. 744. 66. [?: ] 35 Cum sanguines oderitis, sanguis vos [?: perseq- ] 775. 26. 27 36 Nec audire faciam amplius in te ignominiam gentium 405. 68. [?: 6- ] [?: ] quae posuerunt terram meam in haereditatem sibi, cum laeticia totius cordis

Et factae sunt ab Abrahamo usque ad Christum quatuordecim generationes 357. 68 Quod enim in illa genitum est, ex spiritu S. profectum est 285. 5 2 Praecessit stella Magos 1172. 20 Et apertis thesauris suis obtulerunt ipsi aurum, thus, et myrrham 442. 26 Munerum, quae Magi puero Iesu obtulerunt, allegorica expositio 704. 70 Et tu Bethlehem terra Iuda. etc 954. 10 Rachel plorans filios, noluit, etc. 1005. 60 etc. 2. Ut impleretur quod dictum est per

possidebunt terram 662. 2. 3 Beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam 272. 29 Beati pacifici, etc. 842. 57. 58 Beati eritis, cum dicent omne malum verbum adversus vos 785. 65. 66 Non veni ut solvam legem, sed ut impleam 550. 26. 27 etc. Nisi abundaverit iustitia vestra, etc. 10. 51. 52 Qui dixerit fratri suo, Racha, etc. 1004. 31 Si quis dixerit fratri suo, Fatue 302. 30 Si offers munus tuum, etc. 700. 59

perfecti, etc. 880. 21. [?: 2- ] 6 Tu autem cum ieiunas, unge, etc. 780. 10. [?: ] Putant Ethnici quod exaudiantur in multiloquio suo 691. 47. 48 Fiat voluntas tua in terra; sicut in caelo 85 25 et 134. 26 Panem nostrum quotidianum, etc. 1002. 63. 64 Et ne nos inducas intentationem 1201. 6. 7 Quoniam tuum est regnum et potentia 926. 58 Ne colligatis vobis thesauros, etc. 1222. 16. 17 etc.

1002. 63. 64 Et ne nos inducas intentationem 1201. 6. 7 Quoniam tuum est regnum et potentia 926. 58 Ne colligatis vobis thesauros, etc. 1222. 16. 17 etc. Haec enim omnia gentes mundi quaerunt 994. 25. 26 Oculus est lucerna corporis: quod si oculus, etc. [?: 59- ] 30. 31 7 Nolite iudicare et non iudicabimini, etc. 476. 59 Qua mensura mensi fueritis, etc. 643. 54. 55 Ne proiiciatis

perae, baculi, et similium rerum sumptionem 871. 25 Qui invenerit animam suam, perdet eam 873. 40. [?: 4- ] Dabitur enim vobis eadem hora os et sapientia, etc. 803 11. 12 Non enim vos estis qui loquimini, etc. 585. 26. 27 Qui recipit prophetam in nomine, etc. 729. 10. [?: ] 11. Tune es ille veniens, etc. 1242. [?: 1- ] Beatus est, qui non scandalizatus fuerit in me. Vide SCANDALUM. Qui est minor in

in nomine, etc. 729. 10. [?: ] 11. Tune es ille veniens, etc. 1242. [?: 1- ] Beatus est, qui non scandalizatus fuerit in me. Vide SCANDALUM. Qui est minor in regno caelorum, maior est Iohanne 653. 26 Cecinimus vobis tibiis, etc. 1220, 64. [?: 6- ] Negat Christus Baptistam manducasse et bibisse, se vero utrunque fecisse 614. 13 14 A diebus Iohannis usque nunc regnum Dei vim patitur 1010. 30. [?: 3- ]

ut faciatis unum proselytum 127 28 [?: ] ad Zachariam filium Barachiae, quem occiderunt inter templum, etc. 1193. 39. 40 24 et 25 Quis sit parabolarum, quas ibi Christus [?: re--at ] , scopus 781. 60. 61 24 25 et 26 Vigilate, etc. 1272. 50 [?: T-- ] apparebit signum filii hominis in caelo, etc. 1140. 32. 33 Nisi decurtati fuissent dies illi, etc. 1068. 17 Tunc duo erunt in lecto, quorum unus assumetur, alter

in nomine meo, etc. 729. 32 Amen amen dico vobis, quôd haec natio non interibit, donec haec omnia fiant 358. 50 51 etc. 25 Quid in parabola virginum significet oleum 781. 46 Venite benedicti patris mei 75 48 26 Amen dico vobis. quod post hac non amplius bibam de genimine vitis, donec, etc. 736. 42. 43 Hoc est sanguis meus, qui pro vobis effunditur, etc. 1084. 32. 33 Tristis est anima mea usque ad mortem 681. 57 Qui gladium acceperit

vera, illuminans omnem hominem venientem in hunc mundum 407. 25 etc. Sed dilexerunt homines tenebras magis quam lucem 602. 55. 56 Vidimus gloriam eius, tanquam gloriam unigeniti filii Dei 364. 60. 61 Ex eius plenitudine omnes accepimus 961. 26. 27 etc. Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem, etc. 928. 54. 55 Non ex sanguinibus carnis 85. 39 Gratia et veritas per Iesum Christum facta est 1257. 3 etc. Plenus gratia et veritate

9 Cuius nec vocem vos audistis, nec speciem vidistis, etc. 219. 14. 15 etc. Quomodo potestis vos credere, gloriam ab hominibus accipientes 101. 70 et [?: 102- ] Mortui audient vocem filii Dei, etc. 673. 26. 27 6 Operemini cibum non pereuntem 877. 24. 25 Quod est opus Dei? etc. 789. 8. 9 etc. Panis de caelo descendens 136. 49 Patres vestri comederunt manna, et mortui sunt si quis ex hoc, etc. 679. 27

733. 22 Ego me pro eis sanctifico, etc. 1076. 66. 67 18 Regnum meum non est de hoc mundo 693. 52. 53 [?: ] hominem 392. 2 19 Dicit Pilatus se potestatem habere crucifigendi Christum, etc. 929, 25. 26 etc. 20 Noli me tangere 1190. 7
ACTORUM. 1 Non est vestrum scire tempora, etc. 1194. 57. 58 etc. 2 Abluite peccata vestra 5. 60 Erant autem Hierosolymis

nomine Domini Iesu 67. 10 Periculum est ne ita pars veniat nobis in redargutionem 1016. 62. 63 Satanas inquit, Christum novi, et Paulum scio, etc. 734. 7. 8 etc. 23 Ego optima conscientia versatus sum 164. 53. 54 26 Quomodo Christus dicatur ibi passibilis 832. 64. 65
AD ROMANOS. De primo et secundo capite, quatenus libero arbitrio patrocinari videntur 551. 43 etc. 1 Segregatus in Evangelium Dei 1113. 49. 50

per quam legem, etc. 544. 36. 37 Iustificamur autem gratis, ipsius gratia per redemptionem Christi 374. 10 et 377. 33. 34 et alibi. Ad ostensionem iustitiae suae, etc. 849. 20 Ob remissionem praecedentium peccatorum 935. 26. 27 4 Operanti imputatur merces non ex gratia 414. 3 Ei autem qui non operatur, etc. 789. 42. 43 Quia lex iram operatur 545. 26 Abrahae enim non per legem, etc. sed per fidem promissio facta est, quod mundi

iustitiae suae, etc. 849. 20 Ob remissionem praecedentium peccatorum 935. 26. 27 4 Operanti imputatur merces non ex gratia 414. 3 Ei autem qui non operatur, etc. 789. 42. 43 Quia lex iram operatur 545. 26 Abrahae enim non per legem, etc. sed per fidem promissio facta est, quod mundi haeres futurus esset 693. 58. 59 etc. Circumcisionem autem accepit sigillum iustitiae, etc. vide in voce SIGILLUM. Qui praeter spem

5. 6 4 Dicit gentes versari in vanitate mentis suae 640. 9. 10 etc. Captivam ducens captivitatem 101. 36 Ne amplius simus pueri, qui fluctuemus et circumferamur quovis vento 127. [?: ] 5 Redimentes tempus 1194. 26. [?: 2- ] Excitare, qui dormis, etc. 680. [?: 5- ] Nolite inebriari vino, sed impleamini spiritu 258. 43. [?: 4- ] Magnum hoc est mysterium. vide in voce SACRAMENTUM. 6 adversus mundi

399. 36 Christus fert seu portat omnia, verbo potentiae suae [?: ] . 10. 11 2 Dicit Paulus, diabolum mortis imperium habere [?: ] 70 et 674. 1 Se oportuit ducem nostrae salutis per adflictiones perfectam fieri 880. 26 27 Si tantam neglexerimus salutem, etc. 1071. 14. 15 4 Accedamus igitur cum fiducia ad thronum gratiae [?:---0 ] . 1. 2 Vt inveniamus gratiam ad auxilium opportunum 375. 58 Vivus est sermo Dei, et efficax, et

Siquidem gustastis, quod benignus sit Dominus, ad quem accedentes, etc. vide verbum GUSTARE Glorificent Deum in die quo visitabuntur 1286. 18. 19 etc. Christus est petra scandali, etc. ad quod etiam conditi sunt 914. 25. 26 Subiecti estote omni humanae creaturae 189. 28. 29 Haec enim est gratia Dei, si quis propter conscientiam suffert molestias, immerito afflictus 165. 63 Qui peccata nostra ipse pertulit, etc. 882. 34. 35 Ut peccato mortui,

et ignem mittat, etc. 404. 34 Christus, quare Isaiae LXIII solus dicatur calcasse torcular 94. 3 Christus quomodo dicat se venisse in noomine patris 723. 63. 64 etc. Christus veteris et novi Testamenti mediator 635 26 Christus quomodo oblatus 755. 13 Christus caput ecclesiae 102. 62 Christus veritas et lux, et verus patris de quibus omnibus vide vocem VERITAS. Christus quare fundamentum ab Apostolo dictus 353. 16 Christus cur

339. 70 et 340. 1 [?: ] quomodo Deo tribuatur [?:-4- ] . 22 cognomina Hebraei nulla habent 727. 48 etc. collecti ad patres cur mortui veteris Testamenti dicantur 143. 8 collectae unde dictae ib. 25. 26 Colonienses theologi refutati 1019. 46 etc. compunguntur nonnunquam et mali, proverbium Theologorum 150. 58 comedisse patres uvam acerbam, et filiorum dentes stupere: proverbialis sententia apud Iudaeos 145. 69 concussio,

etc. dilectio quomodo sit vinculum perfectionis 242. 59 Diodorus Siculus de muro Ninives, a flumine deiecto 919. 4. et seqq. disputantium quis olim mos fuerit 527. 61 etc. dispensare, sive dispensatio quid 574. 26 dives omnis, aut ipse iniustus, aut iniusti haeres, dictum August. 247. 53 divitiae quare a Christo vocentur Mammon iniquitatis 612. 25 dives cur aliquoties in divinis literis pro impio ponatur 677. 30. 31 diversoria cur ita dicta 114.

[?: ] de Encaeniis, olim solenni Iudaeorum festo 270 [?: ] ἐπαγγελία vox Graecis quid significat 970. 50 Ephod quid [?: ] epigramma in Neronem [?: 9-- ] 26 etc. de Epimenide propheta [?: Cretens- ] Laertius Diogenes, et [?: Cice-- ] 973. 35 et versic. seqq. episcoporum nostrorum origo. quaedam ex Hieronymo [?: ] 22 etc.

operum bonorum non necessaria in extremo iudicio, contra Maiorem 327. 22 fiduciam operum quantopere abominetur Deus 326. 9. 10 etc. filii Dei quomodo vocemur 120. 18 filiorum Dei definitio 85. 38 filius hominis Christus 120. 26 filium suum quare Deus in hunc mundum miserit 752. 65. 66 etc. filius perditionis Antichristus 874. 11 12 etc. filios seculi et filios lucis quos Christus nominet 331. 42. 43 flagellum cur pro inflictis plagis

elector Saxoniae 492 22 fures impii doctores vocati 355. 33
G Gehennae vox unde sumpta 357. 2 Genealogiarum libri Israelitarum, post adventum Christi, certo divinae dispositionis consilio exusti 1229. 25. 26 etc. contra Genethliacos, qui ex signis rerum contingentium ac eventuum causas faciunt 1139 6 etc. germen quare Messias dicatur 800. 59 etc. gentium orientalium et meridionalium consuetudo in rebus secundis et

Origenis et horum sectatorum error 791. 4 Hierosolymam cur Ariel, id est, leo Dei, Isaiae XXIX significet 532. 58 Hierusalem nomina quae sint 385. 62 Hierusalem solium Domini 386. 22 hircus cur pro duce aliquando ponatur ib. 26 hircum cur Daniel Alexandrum magnum vocet ib. 32 hodie in Sacris literis quid significet ib. 51 hoedus quid Christo significet 387. 29 holocaustum synecdochice poni pro quovis sacrificio ib. 40 etc. Homerus

hoedus quid Christo significet 387. 29 holocaustum synecdochice poni pro quovis sacrificio ib. 40 etc. Homerus suum Iovem cur ad Aethiopas ableget 634. 8. 9 etc. homo non renatus cur dicatur corpus peccati 187. 26 etc. homo animalis 388. 65. 66 etc. homo vetus et novus ib. 50 et alibi saepius. homo praecipuum sacrarum literarum subiectum 387. 46 homo commune nomen utrique sexui ib. 55 hominis innata

impia omnia Deo abominabilia 6. 28
IMPII. Impii, quare filii diaboli appellentur 330. 58 impii omnes ex patre diabolo 708. 53 impii cur fumi voce indicentur 351. 64 impii quare dicantur mundus 692. 26 etc. impii cum aspidibus, eorumque opera cum ovis aspidum, et basilisci, cur conferantur? 61. 10 impii quare piorum lapsus, casus et calamitates observent 94. 48 impiorum felicitas evanida 783. 37 etc.

de Interpretatione Scripturae, regugula 464. 60 interpretandi Scripturas potestas penes quem sita sit ibid. interpretatio Scripturae qualis esse debeat 36. 35 intercessione sua apud patrem quid obtinuerit Christus 423. 26 etc. invocatio quare crebro pro toto cultu aut pietate ponatur 725. 16 etc invocationis natura 3. 62 invocatio seu adoratio sanctorum refutatur 24. 42 Iohannes in quali de serto Iudaeae praedicaverit 210. 63

780. 46 lex quomodo gloriationem nostram excludat 544. 43 etc. lex per fidem quomodo stabiliatur ibidem 61 etc. lex per fidem quomodo irrita fiat 545. 5. 6 etc. lex iram operatur ibid. 26 legis finis Christus 548. 56 lex caeremoniaria per Christum sublata 696. 55. 56 legales ritus atque caeremonias cur Paulus appellet egena elementa 269. 48 lex nunc abrogata 542 8 lex naturae 551. 29 legis

quomodo factum sit quod in pravam significationem degeneravit 604 24 25 etc. magorum nomen quomodo in Matthaeo accipiatur ibid. 38 etc. magus 603. 66 magorum munera quae Christo obtulerunt, quid significent 442. 26 magnificentia 600. 57 maiestas 604. 52 Maioris doctrina refutatur, asserens fiduciam bonorum operum etiam in extremum iudicium cuique servandam, necessario afferendam 327. 23 Maioris impia propositio 714 63 64 maledictum

27 missae vocabulum unde deductum 663. 7 etc. mites in Sacris literis qui dicantur 662. 11. 12 modestia 664. 39 monachorum accersitae afflictiones 683 24 etc. Monachorum error ibid. 26 Monhemius contra Colonienses 869. 44 etc. Mori ac sepeliri quib. phrasib. Scriptura circumloquatur 1123. 52 etc. mollis qui dicatur 666. 32 Mors 671. 44 Mors spiritualis multiplex 672. 6

Levitica quid significarit 697. 53. 54 mundorum et immundorum animalium discrimen etiam ante diluvium fuit 696. 38 mundandi seu purificandi immundos ratio, etiam ante Mosen fuit ibid. 46 mundi appellatio cur impiis tribuatur 692. 26 mundus hic ut a piis possideatur 693. 64. 65 etc. mustum et oleum per metaphoram lachryma dictum 514. 28 mysterium 705. 8
N Nasi vocis, in Scripturis difficultates 706. 8

nomen Dei quid ibid. 37 nomen cur toties ponatur pro ipso Deo 723. 14. 15 nominativus seu rectus saepius in Sacris pro vocat. positus 689. 5 noctis vocabulum quare pro inscitia aut absentia verae doctrinae ponatur 740. 26 cur pro rebus adversis ibid. 41 noticiae verba quid Hebraeis ut plurimum significent 405. 50 noticiae verba et nomina in Sacris literis quid significent 732. 64 de Noticiae verbis ac nominibus regula 326. 52 noticiae

852. 10 quas habeat synonymas appellationes ibid. 36 peccata actualia quae dicantur. ibid. 58 eius synonymae voces 853. 15 etc. peccatum in spiritum S. 9. 22 peccata quare dicantur occulta ibi. 26 peccata nostra qua ratione vocentur debita 199. 39 peccatum quomodo in baptismo tollatur 857. 20 peccato actuali quae insint ibid. 37 peccare, et peccatum facere, quid differant 861. 35 peccata aut

poenitentia quid 906. 68 poenitentiae synonyma 909. 56 etc. poenitentia quare Hebraeis Thesuba, hoc est conversio dicatur 905 28 etc. poenitentiae vox quare in Ecclesia retinenda 1028. 26 poenitentia duplex 908. 15 poenitentiae partes ibid. 25 poenitentia quomodo Deo tribuatur ibid. 44 poenae et praemia quomodo necessaria 712. 65

sacerdotes et reges cur olim Deus ungi voluerit 115. 16 etc. sacerdotium privatum et publicum discernitur 1058. 31 sacerdotium propitiatorium, unum tantum in novo Testamento 1063. 22 sacerdotum quae fuerint olim officia 1059. 26 sacerdotibus in templo quare Christus latronis vocabulum obii ciat 524. 25 sacerdotes, publici religionis ministri, nusquam in novo Testamento vocantur 1058. 10. 11 sacramenti voce cur veteres theologi sint usi 1060. 49 in Sacramentis

dictae 816. 30 tepidi qui? 98.39 [?:-nascentibus ] cur Israelitae potius quam carnibus sint delectati vel usi 783. 55 tentare hominem Deus quomodo dicatur 1199. 4 tentare homines satam quomodo soleat ibid. 26 tentare Deum homines quot modis soleant ibid. 35 tentare Deum quid? 1200. 23 Thehilim qui Psalmi dicti 529. 17. 18 θεὸς vox Graeca unde dicta 214. 59 Thomas quomodo

in Sacris praedicetur 312. 41 vestis nuptialis quid 1263. 14 Vespasianus 626. 69 vetus et novus homo quid 1263 55 etc. vetus Testamentum 1264. 16 veteris Testamenti pleraeque res, quare figurae dictae 330. 26 in Vetitum ruimus omnes, cupimusque negata, hoc plurib. exemplis confirmatur 547. 34 vigiliae apud veteres 1273. 15 vigiliarum seu custodiarum ratio apud Iudaeos 194. 47 Vinariensis disputatio 209. 50 virgines quare

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report