Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: dum Your search found 6144 occurrences
First 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 3998-4066:3998. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] principia politica ex te retinet, in eo ab illa deficit quod pravis modis atque unam ob sui utilitatem agit. Non agam contentiose nec cavillationibus nescio quibus aut eam virtutem non esse intellectus, aut esse unam ex iis, quae recensentur, contendam. Dicam plane te, dum sic disseris, subdolos nonnullorum mores fraudisque vitium, non politicam impugnare. Datur id quidem illi pridem infamiae ut fraudum dolique magistra feratur; at quam aeque, mox apparebit. Omnia sui natura, non eo quod aliorum illis adfert corruptio sunt aestimanda:
3999. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] habere."
4000. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] aut repulsam verbis officiosis tegere actus sit politicae; immo sinceritatem per se (ut more philosophi loquar) illa ex eventu tantum politica intendit; meministis enim me politicam praecepta dixisse quae doceant qui in hac aut illa circumstantia prudenter sit agendum. Itaque dum res exigit tegere consilium, id ipsum actus est politicae; contra dum aliud fert circumstantia, politicus aliud faciet ut, si sincero quodam dicto ad merendam alicuius, qui sinceritate delectetur, gratiam opus sit, sane tum sinceritas actus politicae erit, quippe idem et
4001. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] per se (ut more philosophi loquar) illa ex eventu tantum politica intendit; meministis enim me politicam praecepta dixisse quae doceant qui in hac aut illa circumstantia prudenter sit agendum. Itaque dum res exigit tegere consilium, id ipsum actus est politicae; contra dum aliud fert circumstantia, politicus aliud faciet ut, si sincero quodam dicto ad merendam alicuius, qui sinceritate delectetur, gratiam opus sit, sane tum sinceritas actus politicae erit, quippe idem et prudentiae est. Quo planius perspicitur quam parva inter utrumque sit
4002. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] descendit, qualia multa in suis libris Cicero, plura Livius, plurima Tacitus tradidere, ut et de eo convincatur Alonicus quod nullos esse politicae auctores contendit. Sed enim hos quoque sparsim, non ex composito rem egisse fatendum est, ut ipse quoque Aristoteles, qui dum ad particularia devenit quid nisi politica in quinto et sexto libro praecepta tradidit? Aeque igitur late politica atque prudentia patet, atque sicut sibi apud alterum ingenioso quodam nec tamen illicito commento gratiam quaerere, ita et urbem in fide servare, principem
4003. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] Aeque igitur late politica atque prudentia patet, atque sicut sibi apud alterum ingenioso quodam nec tamen illicito commento gratiam quaerere, ita et urbem in fide servare, principem suum populo gratum facere actus politicae est. Longius provectus sum, finiam dum Baronio respondero, ne aliquid uspiam Alonico praesidii relinquatur. Scio equidem Baronium politicorum haeresim pluribus locis nominasse, sed id non morum causa, sed perversae cuiuspiam opinionis quam perperam politicam appellat, nempe esse principi vel spiritualem in suis
4004. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] vir quidam occurrit, qui habere se, quae cum Amado conferret, affirmavit. Accurrit puer remque Amado indicavit qui nos deprecatus in aliam aedium partem cum viro illo sermocinaturus secessit; nos autem memorando quae ab eo dicta essent eaque pensitando tempus terebamus dum ille adveniret; quippe discedere necdum maturum et Amadi nos insuper desiderium detinebat. Nec ipse diu nos est moratus; post paucula enim affuit, quidve interim a nobis actum foret, rogavit. Cum Pretus: "Magna", inquit, "me inter et Tharabalsum res in sermonem venit,
4005. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] ille adveniret; quippe discedere necdum maturum et Amadi nos insuper desiderium detinebat. Nec ipse diu nos est moratus; post paucula enim affuit, quidve interim a nobis actum foret, rogavit. Cum Pretus: "Magna", inquit, "me inter et Tharabalsum res in sermonem venit, dum tractatam a te materiam scrutaremur; ne cuncta referam, de patria politica sermo incidit: quam semel nostro in consessu tractari Tharabalsus admodum exoptavit. Ego vero paratus sum id oneris assumere bona vestra venia si vobis quoque id
4006. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] accommodans cum illo consilia mutare, nunc hac nunc illa via reipublicae prodesse in more
habuit. Ac tunc quidem quis uberius reipublicae profuerit, eventus docuit; nam Cato (ut
Plutarchus testatur) manente adhuc concordia importuni, scissa infelicis consiliarii nomen
habuit, dum "per abrupta" (ut ait Tacitus), "sed nullo reipublicae usu ambitiosa morte
inclaresceret."
Id autem
praesertim in vestibus omni, qua fieri potest, ratione fugiendum est ne quid novitatis
appareat; quod cur cavendum sit, ex iis quae supra diximus, cum de gentis moribus tractaremus,
apparet. Aliud quod hoc in genere dici commode posset, nihil superest; aut enim mox, dum de
familia nobis sermo futurus est, dicenda sunt, aut ad publica cuiusque actiones referuntur.
Illud itaque, quod consequitur, de familia videamus. Quo in genere id primum cavere oportet
ne peregrinam a servitiis turbam habeamus. Hoc enim et est et habetur patriae
census, quid pecoris, quid terrarum, quid
suppellectilium sit ipsaque id propriis nonnunquam oculis lustrabit; at vero nullas pro hoc
antelucanas vigilias, non nimiam illam contentionem nec continuam furentis instar
cursitationem pro hoc impendet.
Finiam de uxore dum unum adhuc documentum subiunxero: nimium quoniam infirmior ille sexus
est quam ut omnibus providendis sufficiat, fuerit fortasse haud inutile si partitis
administrationibus res geratur familiaris. Itaque agros quaeque remotiora sunt, vir
reservabit, ea quae propius adsunt,
nimium quoniam infirmior ille sexus
est quam ut omnibus providendis sufficiat, fuerit fortasse haud inutile si partitis
administrationibus res geratur familiaris. Itaque agros quaeque remotiora sunt, vir
reservabit, ea quae propius adsunt, mulieri committet gubernanda, nempe dum ruri agitur; nam
si vitam urbanam ducat, supervacanea utique haec illi cuncta fuerint.
Haec de familia; cuius quamquam nati etiam pars maior sint, de iis tamen in praesenti
disserere supersedebo, quod me temporis orationisque
omne commercium est; quotus tamen quisque est qui sibi inde primum, mox etiam patriae
prospiciat? Immo contra obnitimur iisque, qui haec exercent, infamiam nescio quam aspergimus
prorsusque detestamur.
Rem arduam! et quae saepius mihi mentem in contraria distraxerit dum dubito an famae
populari an suae potius patriaeque utilitati sit acquiescendum. Postremo tamen constitui
minoris esse vulgarem auram quam ut spontaneas eius gratia miserias subeamus. Quidquid itaque
vulgus obmurmuret, colenda esse a nobilitate in rerum suarum subsidium
et priscus candor dudum iam exolevit, nunc non quid
solum, sed et coram quibus dicas faciasve circumspiciendum est. Itaque id quidem omni, qua
fieri potest, ratione cavendum est ne a subditi in quodam officio desciscamus; at vero id non
minus opinione mea vitandum est ne, dum obligationi subditi non deesse plus nimio contendimus,
cives nos esse obliviscamur, dumque principi gratificari nimium sollicite volumus, patriae
efficiamur proditores; quod quosdam non sine maximo dolore, etsi parum prospere, aetate nostra
tentasse vidimus.
versata est.
Restat precari ut eadem benevolentia, qua me dicere permisistis, finientem quoque
sustineatis."
Assurexerat discessuros nos ilico existimans, cum Amadus: "Ego quoque" (inquit) "munus a te
mihi impositum brevissime exsequar. Ecclesiasticus igitur, dum in collegiis studiorum causa
versatur, haec habet observandas: ne delationibus gaudeat; affabilis in omnes; amicitiam, si
qua forte sibi cum aliquo intercedat, qua potest arte occultet; si favorem habeat superioris,
eo moderatissime utatur nullaque prorsus cuiusdam quasi
moris inhaessiset, eundem in loquendo modum, eandem in salutando humanitatem, quam
ante tenuerat, ne tunc quidem omittat. Iam si parochiam tantum spectet, eam tractandis
mulcendisque bonis artibus nobilibus facile consequetur; si vero ulterius prospiciat, maxime
oportet se, dum in collegio adhuc agit, insigni quodam facinore, qualis potissimum defensio
est, illustrare, aut magnam de se iam antea per amicos exspectationem concitare. Quibus si ad
optatam dignitatem pervenerit, tum vero sua prudentia, non nostris artibus est dirigendus. Ad
quod ea
nosque
omnes prosperam invicem noctem gratulati discessimus.
|
inopine intellexi, tum primum sensi humanum animum, sicut ad doloris gravitatem, ita ad insperati gaudii magnitudinem obstupescere posse. Attonitus ego scrutabar vias, rimabar modum, indagabam consilia quibus stupenda haec rerum conversio procurari perficique potuerit. Verum dum parte ex una praecipitii, in cuius margine iam versabamur, profunditatem, parte vero ex alia facilitatem illam reputavi qua commutatio haec absque ulla reipublicae perturbatione et per ipsum illum principem peracta est qui vesanis adulatorum consiliis in transversum actus
universitatis sensus tam mihi quam et excelso consilio locumtenentiali explicati me excitarunt, erexerunt, confirmarunt. Ab eo inde tempore iam meus etiam animus communi laetitiae patere coepit; sensus tamen hic tenuis tantum umbra fuit gaudii illius quod hodie persentisco dum me liberum in patria iam libera re ipsa constitui, dum meam singulique civis proprietatem, ut nunc res sunt, salvam esse, dum denique me in medio inclitae universitatis versari eoque potissimum fine versari sentio, ut communibus provideamus
locumtenentiali explicati me excitarunt, erexerunt, confirmarunt. Ab eo inde tempore iam meus etiam animus communi laetitiae patere coepit; sensus tamen hic tenuis tantum umbra fuit gaudii illius quod hodie persentisco dum me liberum in patria iam libera re ipsa constitui, dum meam singulique civis proprietatem, ut nunc res sunt, salvam esse, dum denique me in medio inclitae universitatis versari eoque potissimum fine versari sentio, ut communibus provideamus consiliis qua maxime congrua ratione ea omnia, quae
eo inde tempore iam meus etiam animus communi laetitiae patere coepit; sensus tamen hic tenuis tantum umbra fuit gaudii illius quod hodie persentisco dum me liberum in patria iam libera re ipsa constitui, dum meam singulique civis proprietatem, ut nunc res sunt, salvam esse, dum denique me in medio inclitae universitatis versari eoque potissimum fine versari sentio, ut communibus provideamus consiliis qua maxime congrua ratione ea omnia, quae inde ab obitu Augustae Theresiae innovata sunt, ad priorem
penes statum militarem relicta, sicque vetus illa civitas regia, quarti regni status commembrum, cuius incorporatio tot iam legibus decreta est, militari imperio subiecta sit. Quid dicam de exitiali illo periculo, in quod unus degener Hungariae filius nos coniecerat, dum potestatem executivam eo permovit, ut tres inferioris Slavoniae comitatus ab Hungaria etiam quoad contributionalia avellere, eos huius etiam intuitu cum superioribus coniungere, sicque e sex istis comitatibus distinctum ab Hungaria corpus ita efficere voluerit, ut hi ne
potest. Hi sunt privati mei circa perficiendam et ad statum securitatis collocandam in proximis comitiis constitutionem sensus. Hos ego inclitae universitati in postrema hac, quam ante diaetam celebramus, congregatione ea de causa proponendos existimavi ut interea, dum agendorum series obiectum hoc pertractare admiserit, eos expendere, superinde mature deliberare sicque ea, quae hac de re in proxima regni huius congregatione proponenda esse existimaverit, tanto facilius constituere possit.
obnoxium opus, cum per eorum aliquem, qui ipsi veteri et minus probata methodo instituti fuerant, perfici posse diffideret, ad eandem restaurandam talem ab exteris ditionibus virum evocavit, quem totius Reipublicae litterariae vox et consensus parem huic operi praedicabat. Hoc dum dico, quin pronunciem, video jam mentibus omnium vestrum Svitenii earum litteris nomen obversari. Et profecto debemus manibus illius viri haec justa, ut, quoties de studiorum ratione apud nos sermo instituitur, nostram honorifica adminus
exui haud potuerit, studia autem ipsa ad eam, sine qua nec floruerunt nec unquam florere poterunt, libertatem haud potuerint revocari. Verum vix ordo hic per varium causarum concursum suppressus fuit, cum Augusta firmum studia in suam asserendi libertatem animum manifestavit, dum, concredita Dioecesanis usque ad elaborationem systematis scholarum directione, deinceps Cathedras omnes in Academiis per concursum absque ullo status et conditionis discrimine dignioribus conferendas pronunciavit. Hoc veluti fundamento jacto ipsum restaurationis studiorum
jacto ipsum restaurationis studiorum perarduum sane opus aggressa, illi, qua Hungariam respicit, elucubrando talem delegit virum, quem honoris causa compellare nota ipsius modestia prohibet, vos tamen ipsi suapte intelligitis. Et vero non eget ille laudis suae monumento, dum opus ipsum loquitur luculento utique serae etiam posteritatis encomio comprobandum. Et jam ad omnigenam operis perfectionem nil aliud superfuit quam ut Augusta ad supremam studia Suam inspectionem revocaret. Id quoniam haud alia firmiter constitui potuit ratione
scio, quid amor litterarum, quid sitis doctrinae efficere possit, quantum aucta ipso successu proficiendi cupiditas animum intendere soleat, nec diffido vos haud alia quam colendi propagandique litteras causa operam vestram huic vivendi generi addixisse. Ita vos animatos dum plane confido, superfluum certe reputo vos pluribus hortari, ut, quam de vobis publicum concepit opinionem, quam vos ipsi apud Augustam concitastis expectationem, explere non intermittatis. Id unum est, de quo vos monere constitui, ut quoties vestras subiveritis Cathedras,
sua praesens coram saepius abesse solitos acerbioribus castigabit verbis. Ac tandem si ne hoc quidem profectum quidpiam fuerit modo, sciturum Academiae Directorem quid communicato prius cum Superiore Regio Studiorum Directore consilio e re sit studiorum studiosorumque. Ad 2-dum vero 15. Ea uterentur DD. professores severitate ut illi, qui constanter ad studia stimulati aut nullum aut admodum parvum in sua classe progressum facerent, in eadem classe uno adhuc, immo duobus etiam annis manere cogantur: quod aeque ad nobiles atque plebeios
Motivum. E peracta per Comitatum Bihariensem sub 3. Martii 1788. inquisitione evenit, quod officiales Abaldi in contractibus, quos cum cultoribus tabacae ineunt, triplex, pro triplici tabacae classe, pretium defigant. Verum dum contribuens tabacam advehit, optimam etiam speciem ad ultimam classem collocare soleant, donec muneribus placati eam naturali suae classi restituant. Oppressioni huic haud secus occurri posse videatur, quam si enata inter hos et venditores differentia, comitatus
e domesticis, quoad illa haberi possunt, materialibus conficiantur, et horum elaboratio per eas civitates justa proportione distibuatur, quarum opifices sufficienti labore destituuntur. Motiva. Dum provocatus articulus conditus est, amictus militaris totus extra Regnum conficiebatur. Postea sic dictae Commissiones oeconomico-militares inductae sunt, quae amictum aliamque militarem supellectilem in Regno quidem, sed ex exteris materialibus et per
mercatori, si merces suae in limitanea statione obsigillentur, et in ipso habitationis suae loco tricesimalem subeant manipulationem, quam si semper in limitanea statione debeant revideri. In hoc enim casu mercator aut suum semper hominem illic praesto habere deberet, dum merces suae adveniunt, aut certe revisio earum in limitanea statione, dum ex involucris suis excipiuntur et iterum reponuntur, raro fieret absque aliquo detrimento. Limitaneae tricesimae, ut
habitationis suae loco tricesimalem subeant manipulationem, quam si semper in limitanea statione debeant revideri. In hoc enim casu mercator aut suum semper hominem illic praesto habere deberet, dum merces suae adveniunt, aut certe revisio earum in limitanea statione, dum ex involucris suis excipiuntur et iterum reponuntur, raro fieret absque aliquo detrimento. Limitaneae tricesimae, ut commercii directio recte procedat, praecavendis potius
particularibus aliquot individuis, sed de integro populo sermo sit) adeo relativa est ad massam circulantis pecuniae circulationisque celeritatem, ut hae se mutuo producant, et sicut sine hac nulla industria existere potest: ita haec vicissim illam adaugeat; et ideo dum unum populum alio industriosiorem dicimus, per id ipsum jam exprimimus quod apud illum major sit circulantis pecuniae quantitas et celeritas circulationis. Apparet itaque vel a posteriori quod Germanicae licet majores impositiones
adoptet; ita exempli causa non potest impedire Hungarica legislatio, ne producta Hungariae impositionibus provincialibus, artefacta vero dimidio exotico consumtionali portorio per vectigal Germanicum graventur, dum haec in Germanicas Provincias invehuntur. Id autem reciproce constituere omnino potest, ut Germanica producta et artefacta iisdem oneribus subjaceant, dum Hungariae inferuntur. Verum si reciproca ejusmodi onera stabiliantur, evenit
artefacta vero dimidio exotico consumtionali portorio per vectigal Germanicum graventur, dum haec in Germanicas Provincias invehuntur. Id autem reciproce constituere omnino potest, ut Germanica producta et artefacta iisdem oneribus subjaceant, dum Hungariae inferuntur. Verum si reciproca ejusmodi onera stabiliantur, evenit plerumque ut ejusmodi reciprocum nec uni, nec alteri parti proficuum evadat, et tunc res ad tractatum devenire, per hunc vero justum demum inter
Caeterum nocivas illas commercio Hungarico prohibitiones legislatio Hungarica eo potiori jure abrogare potest, quod hae citra ullum non modo suum, sed Hungaricorum etiam dicasteriorum influxum emanarint, quodve contra jam praeexstantem Regni legem intercesserint. Dum enim Articulo 116. 1723. statuitur, ut Consilium prospiciat quo naturalia quoque in sortem mercium inducendarum a quaestoribus acceptentur, nihil utique aliud per id intelligi potest, quam ut merces tales, quae productorum Hungaricorum
daretur; cum tamen legislatio Hungarica in ea, quae in Germanicis Provinciis disponuntur, influere non possit, ut hanc adminus cautelam statuat, necessarium videtur. § 73. Germanica naturae producta dum Hungariae invehuntur iisdem portoriis subjaceant, quae Hungaricis, si in Germanicas Provincias inducantur, productis in Germanico vectigali constituta fuerint. Motivum. Et hanc provisionem ratio reciproci, adeoque commune
et ideo provisio haec vix aliquam subitura videtur reflexionem. § 74. Praeter defigendum tricesimale portorium Germanica producta iisdem impositionibus subjaceant, quibus Hungarica gravantur, dum Germanicis Provinciis invehuntur, et ex hoc proventu peculiaris fundus publicus erigatur. Motiva. Ostendimus in Elaborato Status actualis §-pho 11. et 88. quod Status Germanicarum
Provinciis invehuntur, et ex hoc proventu peculiaris fundus publicus erigatur. Motiva. Ostendimus in Elaborato Status actualis §-pho 11. et 88. quod Status Germanicarum Provinciarum priori seculo, dum formali adhuc comitiorum jure gaudebant, ultra ordinariam mediam adhuc tricesima producta Hungarica gravaverint, peculiaremque ex hoc proventu fundum publicum sibi creaverint. Quod in diaeta 1625. Status Hungariae una cum Principe novi
Viennense leviori habere possit, evectionem prohibere justitia admittere non videtur; non est enim productum primae necessitatis, adeoque nullus titulus superest ejus evectionem prohibendi; alia est ratio frumenti; hoc sicut justum est, ut dum imminens aut jam fervens bellum, vel gravis Germanicarum Provinciarum inedia magnam vim frumenti requirit, eductio grani Hungarici prohibeatur: ita aequitas non admittit, ut dum in una tantum aliave Germanica Provincia talis defectus emergit, qui per moderatam
ejus evectionem prohibendi; alia est ratio frumenti; hoc sicut justum est, ut dum imminens aut jam fervens bellum, vel gravis Germanicarum Provinciarum inedia magnam vim frumenti requirit, eductio grani Hungarici prohibeatur: ita aequitas non admittit, ut dum in una tantum aliave Germanica Provincia talis defectus emergit, qui per moderatam pretii elevationem facile suppleri potest, statim evectio frumenti per totam Hungariam prohibeatur; Hungaria, quae est Regnum independens, non potest Germanicis
id detegere ad partes publicae administrationis pertinebit. § 81. Crudorum materialium eductio ad extra nonnisi tunc aut prohibeatur, aut aequipollente prohibitioni portorio gravetur, dum id ipsarum immediate Hungaricarum fabricarum interesse exegerit. Motiva. Prohibitionem hanc tunc tantum fieri expedit, quando eductio ad extra pretium crudorum materialium ita elevat, ut domesticae fabricae penes illud
provincialibus educendum per Germanicas Provincias
in exteras oras vinum et frumentum Hungaricum
graviori fortasse transituali portorio subinde gravetur, eadem reciproci ratio exiget, ut
vicissim artefacta Germanica, dum per Hungariam in Turcicas Provincias evehuntur, eidem
transituali portorio subjiciantur.
Articulus XXIX.
Elaborato status actualis §-pho 66. ostendimus. Proinde ut defigenda portoria intentum promovendi commercii scopum re ipsa procurare possint, aequanimis mercium aestimatio institui debet. Norma aestimationem hanc peragendi jam quidem 1788. edita fuit; sed dum haec elaboraretur, Germani tantum quaestores audiebantur, quibus omnium in Hungaria currentium mercium pretia constare non poterant, aut si constabant, poterant hi cupidine proprii lucri sinistras suppeditare informationes.
haec elaboraretur, Germani tantum quaestores audiebantur, quibus omnium in Hungaria currentium mercium pretia constare non poterant, aut si constabant, poterant hi cupidine proprii lucri sinistras suppeditare informationes. Interest proinde ut, dum de aestimatione mercium pro novo vectigali Hungarico agetur, quaestores Hungari audiantur. Et cum hi quoque quoad aliquos articulos partialitatis studio abripi possint, justa vero portorii proportio ab aestimatione mercis plurimum dependeat, interest ut ipsa
vectigali concedentur, iisdem per Hungaricum etiam vectigal attribuantur, si per Littorale Hungaricum importentur. Motiva. Ostendimus in Elaborato Status Actualis §-pho 54. 56. 57. et 60. quod principio, dum Portus Tergestinus et Fluminensis pro liberis declarati sunt, pares utrique favores concessi: restituto tamen Anno 1776. Hungaricae jurisdictioni littorali Croatico, favores hi quoad Portum Fluminensem revocati;
complananda videntur illa puncta in quibus reciprocum et uni et alteri parti noceret. Talia sunt, uti in motivis sparsim jam indicavimus: 1-mo. Si retentis Germanicis Provincialibus impositionibus, quibus Hungarica producta, dum illis Provinciis inferuntur, actu subjacent, legislatio Hungarica vicissim producta Germanica, dum Hungariae invehuntur, iisdem impositionibus, uti projecti hujus §-pho74. proposuimus, subjiceret. – 2-do. Si retento pro artefactis Hungaricis, dum
Talia sunt, uti in motivis sparsim jam indicavimus: 1-mo. Si retentis Germanicis Provincialibus impositionibus, quibus Hungarica producta, dum illis Provinciis inferuntur, actu subjacent, legislatio Hungarica vicissim producta Germanica, dum Hungariae invehuntur, iisdem impositionibus, uti projecti hujus §-pho74. proposuimus, subjiceret. – 2-do. Si retento pro artefactis Hungaricis, dum Germanicas ditiones subeunt, dimidio exotico portorio artefacta Germanica vicissim, dum
dum illis Provinciis inferuntur, actu subjacent, legislatio Hungarica vicissim producta Germanica, dum Hungariae invehuntur, iisdem impositionibus, uti projecti hujus §-pho74. proposuimus, subjiceret. – 2-do. Si retento pro artefactis Hungaricis, dum Germanicas ditiones subeunt, dimidio exotico portorio artefacta Germanica vicissim, dum in Hungariam inducuntur, eidem portorio, uti projecti hujus §-pho 76. projectaveramus, per vectigal Hungaricum subjicerentur. – 3-tio. Si retento pro
dum Hungariae invehuntur, iisdem impositionibus, uti projecti hujus §-pho74. proposuimus, subjiceret. – 2-do. Si retento pro artefactis Hungaricis, dum Germanicas ditiones subeunt, dimidio exotico portorio artefacta Germanica vicissim, dum in Hungariam inducuntur, eidem portorio, uti projecti hujus §-pho 76. projectaveramus, per vectigal Hungaricum subjicerentur. – 3-tio. Si retento pro quaestoribus Germanicis naturalisationis exoticarum, non prohibitarum mercium
seu per Hungariam, seu per Germanicas Provincias transponuntur, nullus potest esse mutuae compensationi locus. Quare pro hoc casu interest, ut aequale quoad omnes articulos transitus portorium pro utroque hoc Monarchiae membro stabiliatur. Dum vero exoticae merces seu per Germanicas Provincias in Hungariam, seu vicissim pro consumtione inferuntur, expediret fortasse, ut liber ab utrinque transitus admittatur. Quodsi tamen id rationibus Aerarii Regii obstare videretur, posset hic quoque mutua
possint, et ideo haec soli conficiant. Reliqua alioquin sub classem crudorum materialium stricte veniunt. § 115. Advectae domestica navi ad Littorale Hungaricum exoticae non prohibitae merces, dum deinde Regno inferuntur, dimidium tantum ejus portorii persolvant, quod ejusdem speciei merces, si extera navi invehantur, dependunt, frumentum vero, vinum, animalia, et tabaca per domesticas naves absque omni portorio inde evehantur. Si
Nisi favores hi navigationi etiam Hungaricae concedantur, omnia, quae praecedentibus §§-phis stabilivimus, media nec nautarum naviumque domesticarum, nec nationalium officialium numerum notabiliter augebunt. Dum autem Deputatio haec pro inductis per domesticas naves mercibus dimidium tantum exoticae inductionis proponit, non ejus est sensus, ut retento illis, quae domesticis navibus invehentur, mercibus moderno exotico portorio, iis articulis, qui exteris
vero moderato portorio affecta concedatur. Animalium sumtuosa perinde est ad Littorale depulsio. Expedit itaque ut horum quoque eductio eidem regulae subjiciatur. Reliqua minus voluminosa Regni producta et artefacta, dum exteris navibus exportantur, si moderato essituali portorio subjiciantur, eductio eorum non impedietur; si vero ipsius hujus portorii medietas in favorem domesticarum navium remittatur, erit hoc novus ad excitandam nationalem
stimulus. Instituto huic id universim objici potest, quod cum in ejusdem speciei merce an illa domestica navi advecta? vel eadem efferenda sit? discerni non possit, facilis hac ratione praevaricationibus via aperiretur. Exoticae enim merces, dum portum liberum subeunt, seu domestica, seu extera navi advehantur, tricesimali manipulationi non subsunt; et saepe idem mercator ejusdem speciei merces et e domestica et ab extranea navi sibi comparare solet. Quomodo ergo has limitaneus tricesimator distinguet, dum
dum portum liberum subeunt, seu domestica, seu extera navi advehantur, tricesimali manipulationi non subsunt; et saepe idem mercator ejusdem speciei merces et e domestica et ab extranea navi sibi comparare solet. Quomodo ergo has limitaneus tricesimator distinguet, dum eaedem postea mixtim Regno inducuntur? Idem est de exportatione. Domesticae enim merces, antequam libero portui inferantur, admensum sibi portorium dependere debent; tunc autem necdum constare potest, an, et quae earum pars domestica? quae extera navi
longius tantisper tempus requiret. Verum si major geometrarum numerus adhibeatur, omnes hi labores haud intra multum tempus confici possunt; expedit autem tantillam moram potius tolerare, quam sumtuosum adeo planum periculo erroris exponere. Neque obstat quod interea, dum haec absolvantur, interventurae in fluviis mutationes novas iterum mappationes requirent. Habent enim locales geometrae in elargita ipsis 1784. instructione inviationem qualiter omnem eventuram nefors mutationem in distinctam mappulam ita conjicere debeant, ut
hydraulica, quod haberi
poterit, individuum adjungatur; una vero Deputationi huic exstantia in Archivo Cancellariae
Hungaricae et Consilii laborum ejusmodi plana communicentur, et omnes publici geometrae et
hydraulae pro hoc actu ita subordinentur, ut singulorum opera, dum eam sibi necessariam esse
exstimaverit
populorumque experientiam consulamus, facile apparebit quod limitationem pro variis status commercii epochis jam extendere, jam restringere, jam etiam simpliciter abolere intersit. Nimirum tres epochae hac in re universim defigi possunt. Prima dum tenui adhuc populatione, nationalis industria et opificia quasi pullulare primo incipiunt, et tunc, cum nulla adhuc sit venditorum concurrentia, administratio publica vigilare debet, ne pauci, qui adhuc praesto sunt venditores, nimis exaggerata articulis
administratio publica vigilare debet, ne pauci, qui adhuc praesto sunt venditores, nimis exaggerata articulis primae necessitatis pretia statuant, id quod illa nonnisi per generales et periodicas limitationes impedire potest. Altera epocha est dum aucta populatione et opificum numero notabilior jam venditorum concurrentia enata est, et tunc sicut non ubique, et omnium primae necessitatis articulorum, sed jam hic, jam ibi, jam unius, jam alterius articuli pretia exorbitare solent: ita administratio etiam
jam unius, jam alterius articuli pretia exorbitare solent: ita administratio etiam publica in illis tantum locis, ubi casus enascitur, et illius tantum, cujus pretium nimium assurgit, articuli partialem tantum limitationem suscipere debet. Tertia demum epocha est, dum commercium jam ita effloruit ut sola venditorum concurrentia sufficiens cupiditati frenum injiciat; et tunc cessante limitationis necessitate ipsa suapte evanescit. Hungaria in prima adhuc epocha versabatur, dum veteres leges et generalem, et
limitationem suscipere debet. Tertia demum epocha est, dum commercium jam ita effloruit ut sola venditorum concurrentia sufficiens cupiditati frenum injiciat; et tunc cessante limitationis necessitate ipsa suapte evanescit. Hungaria in prima adhuc epocha versabatur, dum veteres leges et generalem, et periodicam articulorum primae necessitatis limitationem praescripserunt. Quod tertiam necdum attigerit, vel id demonstrat, quod commercium ejus cum iis populis, apud quos limitatio omnis jam exolevit,
apud talem quaestorem praevaleat, et is secundum hanc tractari; secus posset omnis importationis quaestor paucos aliquot domesticos articulos ad speciem educere, tantum ut immunitates illas sibi vindicare queat. Superest adhuc ea commercii species, dum ipsa Regni producta aut artefacta ex una Regni parte in aliam divenduntur. Verum commercium hoc tot individua potest occupare, ut si hi omnes propositarum immunitatum participes reddantur, notabilis onerum publicorum pars in reliquam incolarum partem redundaret;
in sui gremio fundum quaerere debet. Et hunc ille nullum certe alium reperiret, quam qui aut per plebem, aut per privilegiatas classes dependatur. Ne plebi novum hoc titulo onus accedat, id postrema legislatio jam definivit, dum alicujus fundi publici exquisitionem Deputationi huic commisit; quodsi enim hunc e contributionis augmento conflare voluisset, poterat id jam tum determinare, quin curam hanc tertio cuipiam debuerit delegare. Quodsi autem fundus ejusmodi apud
e contributionis augmento conflare voluisset, poterat id jam tum determinare, quin curam hanc tertio cuipiam debuerit delegare. Quodsi autem fundus ejusmodi apud privilegiatas classes quaeratur, his pro publicis proprii comitatus necessitatibus dum, et quantum volunt, conferre alioquin liberum est, quin ullus eatenus legislationis actus intercedere debeat. In ipsa tamen generalis pro toto Regno fundi publici hypothesi, relate ad secundam quaestionem, Deputatio ejus est demissi sensus, quod
velit; per coactivas autem et poenales leges talibus schedis cursum procurare esset convellere creditum nationale, suffocare industriam, exiguum denique illud, quod adhuc viget commercium, perimere. Tristes hi effectus eo certius consequerentur, quod dum regiae bancales schedae emissae sunt, jam tum ad massam circulantis non tantum in Germanicis Provinciis, sed in ipsa etiam Hungaria pecuniae reflexum fuerit; adeoque quod in ipsa jam Hungaria justa inter offerentes et
haec post mortem primi a publicatione legis hujus possessoris, integrum erit administrationi publicae conscribi curare, exindeque cessuram pro fundo publico quottam determinare. Ad §-phum 2-dum. Quoad inventos thesauros usus quidem, ut jam diximus, pro Principe militat. Cum tamen ille in positiva lege non fundetur, spes est Suam Majestatem Sacratissimam exiguae alioquin huic fundi publici accessioni benignum suum assensum ultro
usus expendendam, sed elocandam, eadem vero occasione, cum benigno Suae Majestatis assensu, excudendas esse schedas bancales ad vires interusurii offerendae summae, v.gr. 4 millionum, cum ea Statuum Regni assecuratione, quod hae ab earum possessoribus, dum et quando alicui collibuerit, parata pecunia redimendae sint; hanc autem schedarum emissionem tamdiu continuandam esse censet, donec summam obligati, v.gr. 4 millionum attingant. Utriusque hujus
breve tempus expleri debeant, expedit ut ea, quae ex oblato conflabitur, summa mox explicanda modalitate ad fructificandum elocetur, erogationes vero commerciales reliquo, inclusis jam propositis schedis, fundo interea admensurentur. Quare Relate ad 2-dum. Motiva Projecti hujus nonnisi per explicationem practicae ejus manipulationis reddi possunt. Supponamus itaque quod Status Regni pro Fundo Commerciali 4 milliones conferant. Hoc facto firma spes haberi potest, quod Sua Majestas ad secundandum
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.