Your search found 4808 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 3645-3888:

48  Tollitur ac vasto exercet commercia ponto.
49  Ad te confugimus: facili nos excipis ore
50  Cumque adeo exiguis tantus nova foedera jungis,
51  Foedera, quae tibi me magis usque addicere pergunt.
52   Non tamen haec veterum mea te monumenta laborum
53  Sola petunt ornata novo nunc denique cultu.

solium postquam conscendit avitum,
180  Quam placida intentus populos ditione gubernat!
181  Ut pollent opibus cives! Industrius ardor
182  Fervescit magis atque magis; versantur aratro
183  Indociles nuper campi; vindemia turget
184  Collibus excultis; crescit numerosa juventus
185  Praesidiis vitae

postquam conscendit avitum,
180  Quam placida intentus populos ditione gubernat!
181  Ut pollent opibus cives! Industrius ardor
182  Fervescit magis atque magis; versantur aratro
183  Indociles nuper campi; vindemia turget
184  Collibus excultis; crescit numerosa juventus
185  Praesidiis vitae

nuper campi; vindemia turget
184  Collibus excultis; crescit numerosa juventus
185  Praesidiis vitae crescentibus; aedibus urbes
186  Laxantur magis usque novis duraeque Minervae
187  Exercet plebs ima artes, florentibus addit
188  Se studiis populi pars cultior; omnia fervent
189  Saeclaque decurrunt felicibus aurea

stirpem."
202   Haec ait ac tenues se diva attollit in auras.
203  Me novus ardor agit felicia fata canentem
204  Devotumque tibi magis usque, o maxime regum,
205  Incitat atque novis spes certa impulsibus urget,
206  Ad te confugiam et primum te in vota vocatum
207  Aggrediar numenque tuum per carmina

defixa polo superisque haerentia tectis
1.66  Rere procul paribus disjungier intervallis,
1.67  Ceu, picta auratum qua sustinet aula lacunar,
1.68  Haerent infixi trabibus longo ordine clavi.
1.69  Haec magis, illa minus vacuum per inane vel aura
1.70  In tenui immensas dispersa per aetheris oras
1.71  Tolluntur coelo atque humili a Tellure recedunt.
1.72  Quae

cantum sub pectore versa.
1.382  Principio 24 coeli per dorsum immane ruentem
1.383  Concipe, quae media excurrens regione diurnos
1.384  Exercet motus magis omnibus amplior una
1.385  Orbita et immoto procul alta recedit ab axe.
1.386  Hanc secat obliquam et rutilis qua splendida signis
1.387  Fascia procurrit longe, par altera primae
1.388  Semita per

1.473  Hinc 28 autem et gressu vix impare singula cernit
1.474  Per liquidas se ferre vias; namque aethera in altum
1.475   Dum tollunt sese ac coelo magis ardua surgunt
1.476  Illa quidem cohibere gradum suspectat; et imum
1.477  Demissa ad callem contra ac propiora volatum
1.478  Urgere atque fugam certa contendere lege.
1.479  Ast aequo cum vix

cum vix discedat callis ab orbe,
1.480   Et spatio exiguo et cursus discrimine distant.
1.481  Praeterea 29 quae se vasto sublimia coelo
1.482  Attollunt magis et gyro majore feruntur,
1.483  Lenta magis longos cursum producere in annos
1.484  Prospicit, at demissa magis, mage concita gressum
1.485   Urgere et brevibus concludere mensibus orbem,
1.486  Lege

Et spatio exiguo et cursus discrimine distant.
1.481  Praeterea 29 quae se vasto sublimia coelo
1.482  Attollunt magis et gyro majore feruntur,
1.483  Lenta magis longos cursum producere in annos
1.484  Prospicit, at demissa magis, mage concita gressum
1.485   Urgere et brevibus concludere mensibus orbem,
1.486  Lege quidem aeterna et rerum qua conditor ipse

29 quae se vasto sublimia coelo
1.482  Attollunt magis et gyro majore feruntur,
1.483  Lenta magis longos cursum producere in annos
1.484  Prospicit, at demissa magis, mage concita gressum
1.485   Urgere et brevibus concludere mensibus orbem,
1.486  Lege quidem aeterna et rerum qua conditor ipse
1.487  Gaudeat ac coelo adspectans sibi plaudat ab alto.
1.488  Quam

inter Natura locavit
1.512  Et nimium, ah, miseros spatiis conclusit iniquis.
1.513  Nos unum in pleno circa se insumere gyro
1.514  Sol videt, at geminis Mars lentior indiget annis.
1.515  Eminet usque magis quatuorque minora per auras
1.516  Jupiter aethereas circumvehit altior astra.
1.517  Millia namque, quater bissenis millibus, addit
1.518  Quattuor et placido ingreditur gravis ore hyemesque

aequis se ferre per auras
1.574  Concita, qua primo direxerit impetus ortu,
1.575  Cum subito sinuare viam et procul avia calles
1.576  Ire per obliquos diversaque tendere cursu
1.577  Aspicis et flamma magis usque ardere minaci
1.578  Fumantesque procul caudas protendere, dum se
1.579  Vicinae demum condant in luce diei.
1.580  At contra incurvos gressum sinuare per arcus
1.581  Exortu primo densosque e

dum contra acclivis in altum
1.671  Semita consurgit, nequidquam undantia collo
1.672  Lora quatit, longo nequidquam verbere fessos
1.673  Exagitat stimulisque acuens et vocibus urget.
1.674  Languescunt magis atque magis quaque orbita summo
1.675   Eminet alta jugo, cessant cursumque morantur.
1.676  Scilicet hinc, terras cum se demisit ad imas,
1.677  Concita praecipiti volat impete Cynthia, at alti

acclivis in altum
1.671  Semita consurgit, nequidquam undantia collo
1.672  Lora quatit, longo nequidquam verbere fessos
1.673  Exagitat stimulisque acuens et vocibus urget.
1.674  Languescunt magis atque magis quaque orbita summo
1.675   Eminet alta jugo, cessant cursumque morantur.
1.676  Scilicet hinc, terras cum se demisit ad imas,
1.677  Concita praecipiti volat impete Cynthia, at alti
1.678  Lentior

putes, qua purior aureas
1.680  Ventilat aura comas propiorque affulget Olympus,
1.681  Dedignatam humiles sedes atque aera crassum.
1.682  Ipse quidem cursu volat impare currus, at illum
1.683  Suspiciens, magis usque alto consistere dorso
1.684  Credideris callemque magis properare per imum.
1.685  Nam fugiunt oculos spatia et breviora tuenti
1.686  Adstringunt sese, quaecumque abducta recedunt,

affulget Olympus,
1.681  Dedignatam humiles sedes atque aera crassum.
1.682  Ipse quidem cursu volat impare currus, at illum
1.683  Suspiciens, magis usque alto consistere dorso
1.684  Credideris callemque magis properare per imum.
1.685  Nam fugiunt oculos spatia et breviora tuenti
1.686  Adstringunt sese, quaecumque abducta recedunt,
1.687  Percellunt acrem contra, quae proxima, visum
1.688  Et crassam

atque uno foedere quamvis
1.798  Pars vocat ad sese partem atque adducere tentat.
1.799  Ast eadem dum se circum vis omnia fundit
1.800  Per spatia expandens, sensim languescit eundo
1.801  Quoque magis vasto late distenditur orbe,
1.802  Hoc minus intenti pollet conamine nisus.
1.803  Hinc paribus circum spatiis vis aequa trahentis
1.804  Et positum et sequitur mensuram materiai:
1.805  Ducuntur

vasto late distenditur orbe,
1.802  Hoc minus intenti pollet conamine nisus.
1.803  Hinc paribus circum spatiis vis aequa trahentis
1.804  Et positum et sequitur mensuram materiai:
1.805  Ducuntur propiora magis, distantia contra
1.806  Usque minus; dat juncta simul causa utraque nisum.
1.807  Scilicet 45 hinc celsis e montibus horrida in imas
1.808  Saxa ruunt

per auras
1.837  Alternis mutat vicibus: jam 47 scilicet orbem
1.838  Distendit longe laxans, jam contrahit, alto
1.839  Jam pandit gremio et formae magis usque rotundae
1.840   Assimilat, pressum jam contra obliquat et ima
1.841  Adducit latera ac frontem producit utramque.
1.842  Quin etiam, qua se Eoas rutilantia in oras
1.843  Signa ferunt, frontes

contraria coelo,
1.918  Tum vero illa eadem facies, quam luce corusca
1.919  Irradiat Phoebus, terras quoque despicit. Inde
1.920  Plena nitet fratremque refert et discutit umbras,
1.921  Non quod clara magis mage denso effulgeat igne,
1.922  Sed quia, qua clara est, terris spectatur ab imis.
1.923  Quis prior, 50 Uranie, rem tantam hominumve deumve

vibrare jubar; loca proxima limbum
2.60  Aspiciunt tenuem radios effùndere et alto
2.61  Curvari dorso falcemque imitarier atque
2.62  Surgentis primo Phoebes nova cornua mense.
2.63  Quae disjuncta magis, majorem e fronte nitenti
2.64  Suspectant partem, pleno postrema fruuntur
2.65  Lumine et intactae fulgent in luce diei.
2.66  Eois 4 rutilum Titan caput

4 rutilum Titan caput altus ab undis
2.67  Extulerat dudum ac medium properabat ad orbem,
2.68  Cum subito prima obductum nigrescere fronte,
2.69  Tum condi magis atque magis penitusque tenebris
2.70  Involvi demum et caeca latitare sub umbra.
2.71  Haud ignara, tamen mirata Britannia, lustri
2.72  Tertius octavi jam volvitur annus ab illo

4 rutilum Titan caput altus ab undis
2.67  Extulerat dudum ac medium properabat ad orbem,
2.68  Cum subito prima obductum nigrescere fronte,
2.69  Tum condi magis atque magis penitusque tenebris
2.70  Involvi demum et caeca latitare sub umbra.
2.71  Haud ignara, tamen mirata Britannia, lustri
2.72  Tertius octavi jam volvitur annus ab illo

obveniet pariter vel latius aeque.
2.243  Namque 12 vices Solis sequitur Venus errantumque
2.244  Turba omnis, Phoebe dempta, fumantiaque astra.
2.245  Et magis hinc Titan distat si forte minusve,
2.246  Tantundem illa etiam magis aut minus omnia distant.
2.247  Proin visum hinc Veneris motum sub Sole diurnus
2.248  Terrai motus tanto minus aut mage turbat.

12 vices Solis sequitur Venus errantumque
2.244  Turba omnis, Phoebe dempta, fumantiaque astra.
2.245  Et magis hinc Titan distat si forte minusve,
2.246  Tantundem illa etiam magis aut minus omnia distant.
2.247  Proin visum hinc Veneris motum sub Sole diurnus
2.248  Terrai motus tanto minus aut mage turbat.
2.249  Ergo ubi se primum fulgenti in Sole videndam
2.250  Reddiderit

relinquere callem,
2.469  In latus aspicies cum se ferre vaganti.
2.470  Per reliquos tum deinde dies jam cornua fronte
2.471  Exeret atque apices sinuans tenuabit acutos
2.472  Titanisque simul calli magis ac magis aureos
2.473  Adducet currus mediumque accedet ad orbem.
2.474  Tum Phoebum transgressa iterum nova cornua fronti
2.475  Induet atque sinu sensim pinguescet et ultra
2.476  Fratris iter jam

callem,
2.469  In latus aspicies cum se ferre vaganti.
2.470  Per reliquos tum deinde dies jam cornua fronte
2.471  Exeret atque apices sinuans tenuabit acutos
2.472  Titanisque simul calli magis ac magis aureos
2.473  Adducet currus mediumque accedet ad orbem.
2.474  Tum Phoebum transgressa iterum nova cornua fronti
2.475  Induet atque sinu sensim pinguescet et ultra
2.476  Fratris iter jam flectet

visa tibi quem semita divae
2.599  Ostentat motum? Dorso Telluris ab alto
2.600  600 Quae tuimur, summo nam si minus ardua Olympo
2.601  Attollant sese, veluti memoravimus olim,
2.602  Despicimus depressa magis: seu calle diurno
2.603  Assurgat summamque poli nitatur ad arcem
2.604  Seu contra occiduas prono se Cynthia ad undas
2.605  Demittat curru, magis alto a vertice coeli

olim,
2.602  Despicimus depressa magis: seu calle diurno
2.603  Assurgat summamque poli nitatur ad arcem
2.604  Seu contra occiduas prono se Cynthia ad undas
2.605  Demittat curru, magis alto a vertice coeli
2.606  Credideris distantem ac visi tramitis error
2.607  Hic crescit, decrescit ibi. At dea parte in utraque
2.608  In Zephyri sedes agitur propriumque retracta
2.609  Tardat

ac visi tramitis error
2.607  Hic crescit, decrescit ibi. At dea parte in utraque
2.608  In Zephyri sedes agitur propriumque retracta
2.609  Tardat iter, quoque ad medium sublimior orbem
2.610  Accedit magis, hoc pariter mutatur et error
2.611  Usque magis. Proin et fratrem sequiturque fugitque
2.612  Lentior, ac medio cum jam eminet ardua in ipso,
2.613  Dixeris et bijugos humentem flectere in Austrum

ibi. At dea parte in utraque
2.608  In Zephyri sedes agitur propriumque retracta
2.609  Tardat iter, quoque ad medium sublimior orbem
2.610  Accedit magis, hoc pariter mutatur et error
2.611  Usque magis. Proin et fratrem sequiturque fugitque
2.612  Lentior, ac medio cum jam eminet ardua in ipso,
2.613  Dixeris et bijugos humentem flectere in Austrum
2.614  Depressam, illusus conspectae errore viai.

flectere in Austrum
2.614  Depressam, illusus conspectae errore viai.
2.615  Ipsa autem errores umbrae tibi semita eosdem
2.616  Visa subit primoque deum si mane recondit,
2.617  Vespere vel sero, celeri magis concita cursu
2.618  Evolat,ereptos citiusque redintegrat ignes.
2.619  At medio cum forte die Sol deficit, umbra
2.620  Lentior ingreditur longumque moratur inhaerens.
2.621  Praeterea adversum se

radiorum effluxit ab uno,
3.119  Si satis id punctum distet procul, ornne retortum
3.120  Undique lens iterum crystallina cogit et uno
3.121  Contrahit in puncto puncti e regione nitentis;
3.122  Quoque magis rutilo lens ipsa e fronte recedit,
3.123  Hoc citius coeunt radii et cum maxima demum
3.124  Intersunt spatia ac longe disjungitur aurei
3.125  Fons jubaris, vitro vix tantum distat ab ipso

lumine tractus.
4.41  At nitidus Phoebi obductam circum undique frontem
4.42  Annulus aurata perfusus luce coronat.
4.43  Ille quidem, ardentis qua parte latentia spectat
4.44  Ora dei interior, clarus magis; altior idem
4.45  Qua sese attollit rutilaque a fronte recedit,
4.46  Languescit sensim atque levi minus emicat igne.
4.47  Excipit hunc longo protensus in aethera tractu
4.48  Languidior veluti

ubi protruso tubulo sat proximus orbis
4.136  Excrevit rutilaque apparet lampade major,
4.137  Ipse viam Phoebi medius si respicit axis
4.138  Immotusque manet, Phoebus prius integer, inde
4.139  Falcatus magis atque magis jam parte latente
4.140  Aspicitur, donec totum se denique condat.
4.141  Tum vero, ardentem qui lampada condidit, orbis
4.142  Undique detortis radiis in margine summo
4.143  Emicat et

tubulo sat proximus orbis
4.136  Excrevit rutilaque apparet lampade major,
4.137  Ipse viam Phoebi medius si respicit axis
4.138  Immotusque manet, Phoebus prius integer, inde
4.139  Falcatus magis atque magis jam parte latente
4.140  Aspicitur, donec totum se denique condat.
4.141  Tum vero, ardentem qui lampada condidit, orbis
4.142  Undique detortis radiis in margine summo
4.143  Emicat et puro rutilus

viribus isdem
4.160  Annulus atratum Lunai cingeret orbem,
4.161  Arctior usque foret digiti centesima quam pars.
4.162  Nullum etenim, incurvo aut Phoebes de margine, punctum
4.163  Sive quod assurgat magis atque a margine distet
4.164  Longius, inflexa percellet luce tuentem.
4.165  Nam quaecumque oculis pars dorsi obvertitur, illa
4.166  Lumine fraterno viduata nigrescat, oportet.
4.167  At spatium a

4.185  Non posse hanc oculis Phoeben praebere coronam.
4.186  Adde 10 quod et radii, quos vis ea flectit, eundo
4.187  Se tenuant magis atque magis: namque impare nisu,
4.188  Flexibus atque adeo imparibus torquentur, et ille
4.189  Immensum, hic recto vix quidquam a calle recedit.
4.190  Tanta igitur demum post intervalla viarum

4.185  Non posse hanc oculis Phoeben praebere coronam.
4.186  Adde 10 quod et radii, quos vis ea flectit, eundo
4.187  Se tenuant magis atque magis: namque impare nisu,
4.188  Flexibus atque adeo imparibus torquentur, et ille
4.189  Immensum, hic recto vix quidquam a calle recedit.
4.190  Tanta igitur demum post intervalla viarum
4.191  Inde

certo quam limite fulgeat oris
4.226  Extremus teretis margo et quam lumine demum
4.227  Aequali in fuscam lux desinat aurea noctem?
4.228  At inediam si forte deam circumfluus aer
4.229  Ambiat et quo se magis aethera tollit in altum,
4.230  Hoc magis in vacuum sensim rarescat inane;
4.231  Ipse etiam extremus confuso in margine limes
4.232  Palleat ac sensim incertus vanescat, oportet.
4.233  Quid

teretis margo et quam lumine demum
4.227  Aequali in fuscam lux desinat aurea noctem?
4.228  At inediam si forte deam circumfluus aer
4.229  Ambiat et quo se magis aethera tollit in altum,
4.230  Hoc magis in vacuum sensim rarescat inane;
4.231  Ipse etiam extremus confuso in margine limes
4.232  Palleat ac sensim incertus vanescat, oportet.
4.233  Quid 14

niterent
4.301  Omnia et aequali confusa in luce laterent
4.302  Atque idem, gelido loca quae sub cardine duram
4.303  Persensere hyemem nivibusque albentia candent,
4.304  Clara magis quam vere novo aut aestate videret
4.305  Ardenti, cum se nivibus jam nigra solutis
4.306  Spectandam Tellus praebet frondesque virentes
4.307  Per nemora erumpunt late rupesque sub altis

et obductum circum Titana refulget.
4.418  Scilicet 21 hinc ortum ducit Phoebumque latentem
4.419  Aureus in media complectitur annulus umbra
4.420  Quoque magis coelo erigitur Phoebumque relinquit
4.421  Exterior, puro tanto minus igne coruscat.
4.422  Cur tamen 22 et, rutilam qui parte ab utraque coronam

impare nisu
4.471  Avelli a medio tentant; minus illa recessum
4.472  Namque urgent, quae lenta via breviore feruntur;
4.473  Contra quae rapido magnos agitata per orbes
4.474  Turbine praecipitata ruunt, magis incita cursu
4.475  Vi tentant majore fugam ac retinacula tendunt.
4.476  Ergo age 26 et ingenti dum sese vortice in orbes
4.477  Circumagunt aurae

sagaci?
4.479  Nonne vides, quanta se mole volubile dorsum
4.480  Torqueat? Extremo vix non immota sub axe
4.481  Stent latera atque brevi procedunt pigra meatu.
4.482  Dorso igitur quae celsa volat, magis aura citatam
4.483  Accelerare fugam medioque recedere tentat.
4.484  Et faciat superasque procul dispersa per oras
4.485  Aufugiat, gravitas ni contra obsistat et imum
4.486  Urgeat in Solem nisusque

cono egressus virgas transcurrat et atris
4.743  Erumpat septis liber, jam limite summo
4.744  Ardentis videt ora dei tristesque tenebras
4.745  Excutit atque aliqua radiorum aspergine gaudet.
4.746  Quoque magis faciem coni fugit, hoc mage flammis
4.747  Imbuitur nitidi vultus partemque minorem
4.748  Ereptam rutila Phoebi de fronte requirit.
4.749  Ergo ipse umbrosus terras qua conus in imas

tanto
4.908  Inflexas nisu fibras contorquet, ut omne
4.909  Quod reliquo manat vultu, licet impete duplo
4.910  Fila jubar pulset nervorum, vix tamen ipsa
4.911  Curvari jubeat magis ac tremor exoriatur
4.912  Fenne idem nisuque animum percellat eodem.
4.913  Adde, 45 quod et frontem media plus parte coruscam
4.914  Cynthia dum tegit

nequidquam oculos visusque sedenti
4.957  Jamdudum in tenebris turbae, tu cernere contra
4.958  Haud poteris notosque tuens dignoscere vultus.
4.959  Ast oculi sese tereti expandente fenestra,
4.960  Jam magis atque magis clarescere singula sensim
4.961  Incipient, ceu mane novo dum prima tenebras
4.962  Discutit Aurora ac tetram fugat aurea noctem.
4.963  Ergo etiam 48

oculos visusque sedenti
4.957  Jamdudum in tenebris turbae, tu cernere contra
4.958  Haud poteris notosque tuens dignoscere vultus.
4.959  Ast oculi sese tereti expandente fenestra,
4.960  Jam magis atque magis clarescere singula sensim
4.961  Incipient, ceu mane novo dum prima tenebras
4.962  Discutit Aurora ac tetram fugat aurea noctem.
4.963  Ergo etiam 48

umbram e regione nigrantem
5.18  Projicit adversa, quae pallida margine summo
5.19  Atque incerta oculos fallit. Mediam undique circum
5.20  20 Namque obeunt dubio mixtae splendore tenebrae.
5.21  Quoque magis fugit atque a corpore distat opaco,
5.22  Hoc magis incerto se limite contrahit umbra.
5.23  Nonne vides, alti summo de culmine tecti
5.24  Cum cadit atque viam distinguit tramite longo,
5.25  25

quae pallida margine summo
5.19  Atque incerta oculos fallit. Mediam undique circum
5.20  20 Namque obeunt dubio mixtae splendore tenebrae.
5.21  Quoque magis fugit atque a corpore distat opaco,
5.22  Hoc magis incerto se limite contrahit umbra.
5.23  Nonne vides, alti summo de culmine tecti
5.24  Cum cadit atque viam distinguit tramite longo,
5.25  25 Densatas inter tenebras tractumque nitentem
5.26  Linea

inter et umbram,
5.82  Pene umbram dixere, suo qui nomine docti
5.83  Quaeque notant. Illa, umbroso qua proxima limbo,
5.84  Par umbrae similisque, jubar vix excipit ora
5.85  Solis ab extrema. Tum quo magis inde recedit,
5.86  Clarescit magis et media qua parte nitentis
5.87  Prospectat media ora dei, jam luce potenti
5.88  Emicat et pleno vix quidquam a lumine distat.
5.89  Ipsa

dixere, suo qui nomine docti
5.83  Quaeque notant. Illa, umbroso qua proxima limbo,
5.84  Par umbrae similisque, jubar vix excipit ora
5.85  Solis ab extrema. Tum quo magis inde recedit,
5.86  Clarescit magis et media qua parte nitentis
5.87  Prospectat media ora dei, jam luce potenti
5.88  Emicat et pleno vix quidquam a lumine distat.
5.89  Ipsa 6 autem,

quidquam a lumine distat.
5.89  Ipsa 6 autem, objecti qua proxima corporis umbra
5.90  Exoritur dorso, tenui cur tramite sese
5.91  Finiat adstringens, tum quo magis inde recedit
5.92  Atque obicem simul et Phoebeam lampada linquit
5.93  Progrediens, crescat semper pene umbra magisque
5.94  Ambiguus partes margo se tendat in omnes,
5.95  Huc animum adverte et

limbo humilis prorupit ab imo.
5.113  His animadversis jam caetera sponte patescent.
5.114  Nam quoties rectis consurgit cruribus atque
5.115  Flexus hiat, quo crura apicem producta relinquunt
5.116  Usque magis, magis a sese distracta recedunt
5.117  Ipsa simul latoque magis panduntur hiatu.
5.118  Hinc, quoniam tenui flexu concluditur atque,
5.119  Qui purae densam luci disterminat umbram,
5.120  Margo jacet

humilis prorupit ab imo.
5.113  His animadversis jam caetera sponte patescent.
5.114  Nam quoties rectis consurgit cruribus atque
5.115  Flexus hiat, quo crura apicem producta relinquunt
5.116  Usque magis, magis a sese distracta recedunt
5.117  Ipsa simul latoque magis panduntur hiatu.
5.118  Hinc, quoniam tenui flexu concluditur atque,
5.119  Qui purae densam luci disterminat umbram,
5.120  Margo jacet gemino

sponte patescent.
5.114  Nam quoties rectis consurgit cruribus atque
5.115  Flexus hiat, quo crura apicem producta relinquunt
5.116  Usque magis, magis a sese distracta recedunt
5.117  Ipsa simul latoque magis panduntur hiatu.
5.118  Hinc, quoniam tenui flexu concluditur atque,
5.119  Qui purae densam luci disterminat umbram,
5.120  Margo jacet gemino crure interceptus, in ipso
5.121  Exortu, aut tenui si

primum tenuis densatur eundo
5.134  Oris divini pallor, quia quo mage ad umbram
5.135  Accedit pene umbra, velut memoravimus ante,
5.136  Hoc etiam partem lucis de fronte minorem
5.137  Prospicit atque magis ferrugine tingitur atra.
5.138  Cumque procul superas se tantum attollit in oras
5.139  Cynthia Telluremque imam procul alta relinquat,
5.140  Ingenti spatiique et temporis intervallo
5.141  Ante

tantum inferre per umbram.
5.269  At ferme hoc ipso, veluti memoravimus ante,
5.270  Pene umbrae exterior disjungitur intervallo
5.271  Orbis ab orbe umbrae ac ferme ter crassior umbra
5.272  Est ibi terque magis vasto distenditur orbe.
5.273  Ergo, quod sequitur, recto si calle per ipsum
5.274  Umbrai medium dea permeet, effluet hora
5.275  A primo ad primas frontis pallore tenebras,
5.276  Altera, dum densis

finibus arctis
5.293  Illa quidem, at fines intra mutantur eosdem
5.294  Pro vario et fratris positu divaeque sororis.
5.295  Quo propior terris Titan, hoc arctior umbrae,
5.296  Latior at pene umbra orbis, magis et celer ipse
5.297  Phoebusque oppositusque axis volat atque sequentem
5.298  Proinde magis celer et Phoeben fugit umbrifer orbis
5.299  Densatisque magis fugienti passibus instat.
5.300  Rursum etiam

positu divaeque sororis.
5.295  Quo propior terris Titan, hoc arctior umbrae,
5.296  Latior at pene umbra orbis, magis et celer ipse
5.297  Phoebusque oppositusque axis volat atque sequentem
5.298  Proinde magis celer et Phoeben fugit umbrifer orbis
5.299  Densatisque magis fugienti passibus instat.
5.300  Rursum etiam terris propior quo Cynthia, coni
5.301  Hoc magis umbriferi crassos pervadit, at arctos

arctior umbrae,
5.296  Latior at pene umbra orbis, magis et celer ipse
5.297  Phoebusque oppositusque axis volat atque sequentem
5.298  Proinde magis celer et Phoeben fugit umbrifer orbis
5.299  Densatisque magis fugienti passibus instat.
5.300  Rursum etiam terris propior quo Cynthia, coni
5.301  Hoc magis umbriferi crassos pervadit, at arctos
5.302  Pene umbrae fines magis ac mage praepete cursu

5.298  Proinde magis celer et Phoeben fugit umbrifer orbis
5.299  Densatisque magis fugienti passibus instat.
5.300  Rursum etiam terris propior quo Cynthia, coni
5.301  Hoc magis umbriferi crassos pervadit, at arctos
5.302  Pene umbrae fines magis ac mage praepete cursu
5.303  Et Phoebum oppositamque umbram sequiturque fugitque.
5.304  Jam vero, qua Luna meat, si longior extet

5.299  Densatisque magis fugienti passibus instat.
5.300  Rursum etiam terris propior quo Cynthia, coni
5.301  Hoc magis umbriferi crassos pervadit, at arctos
5.302  Pene umbrae fines magis ac mage praepete cursu
5.303  Et Phoebum oppositamque umbram sequiturque fugitque.
5.304  Jam vero, qua Luna meat, si longior extet
5.305  Semita praecipitique minus ruat illa volatu,
5.306  Temporis

Setinave rura
5.340  Dant succum teretes bacchae, plus pinguia pollent,
5.341  Debiliore urgent nisu et minus avia cogunt
5.342  Ire loca, ac recto deflectere tramite lucem.
5.343  At contra, quae densa magis seu ditia pinguis
5.344  Materiae, majore etiam vi lumina ducunt
5.345  Infractaeque jubent ductum intorquere viai.
5.346  Ergo ubi de tenui et crasso minus ad mage densum
5.347  Ingreditur seu pingue

magis seu ditia pinguis
5.344  Materiae, majore etiam vi lumina ducunt
5.345  Infractaeque jubent ductum intorquere viai.
5.346  Ergo ubi de tenui et crasso minus ad mage densum
5.347  Ingreditur seu pingue magis lux aurea corpus
5.348  Obliquum per callem, ipso se in limine primo
5.349  Erigit atque obliqua minus procedit. At inde
5.350  Dum rursum egreditur rursumque ad tenvia transit
5.351  Corpora seu quae

procedit. At inde
5.350  Dum rursum egreditur rursumque ad tenvia transit
5.351  Corpora seu quae crassa minus, deflectitur ipsam
5.352  Pronior ad faciem contra atque obliquior exit.
5.353  Nam, qua parte magis trahitur lux incita, coeptum
5.354  Inclinat cursum intorquens massaeque propinquat
5.355  Urgenti nisu majore minusque trahentis
5.356  Corporis a medio velut indignata recedit.
5.357  Hinc

radii perpende viam, qui proximus alto
5.410  Terrai dorso aethereas trans aera ad oras
5.411  Appulit ac recto fertur per inane volatu.
5.412  Ille quidem egreditur medium inclinatus ad axem
5.413  Quinque magis spatiis, quam si via prima maneret
5.414  Nec rectum incurvo mutasset tramite callem.
5.415  Hinc vero et totidem umbrosi de partibus axis
5.416  Lumine prima caret tantum, quae proxima terris,

adstrictae nequeunt praestare Camoenae,
5.421  Bis decies et bis tantum consurgere Olympo
5.422  Invenies omni viduatum lumine conum,
5.423  Quantum late patet transverso corpore Tellus.
5.424  Alta magis tricies sed Phoebe assurgit in axem
5.425  Despectatque humiles terras coeloque propinquat.
5.426  Illa igitur prorsum horrentes fugit alta tenebras,
5.427  Sit licet umbrai in medio fractumque per auras

jam vespere sero
5.499  Vix caput attollit coelo et supereminet undis,
5.500  500 Torpet hebes nec sive oculos splendore tuentes
5.501  Distinet immodico seu membra calore perurit.
5.502  Nam quo se terris magis erigit aethera in altum
5.503  Arduus, hoc obliqua minus breviorque per auras
5.504  Detinet aerias radios via. Proinde minorem
5.505  505 Immissa objecti partem de luce vapores
5.506  Dispergunt

28 quod et flexu non intorquentur eodem,
5.514  Aera qui tranant radii: proin tramite longo
5.515  515 Distracti fugiunt sese et tenuantur eundo.
5.516  Scilicet ille magis deflectitur, aera densum
5.517  Qui secat interior Terraeque propinquat: at ille
5.518  Qui tantum in tenues vix quidquam immergitur auras
5.519  Altior, a recto vix quidquam calle recedit.
5.520  520

Phoeben
5.550  550 Squalentem in media vix internoscier umbra.
5.551  Flexum etenim aeriis lumen, quod prodit ab auris,
5.552  Jam tenue et tanta mulctatum parte, per amplum
5.553  Plusquam centenis paribus magis, aera primum
5.554  Quam subiens, spatiis distenditur intervallum.
5.555  555 Quid dubitas? Radios aer torquere citatos
5.556  Qui valeat, minus hinc consurgit in aethera quam qui
5.557  Pergenti

33 et partes aeque se lumen in omne
5.591  Diffundit spatio in toto, tenebrasque nigrantes
5.592  Non una radiorum aspergine mollit ubique.
5.593  Primum etenim ad conum quo se magis interiorem
5.594  Demittunt radii, hoc densum magis aera tranant
5.595  Et vincunt crassos damno graviore vapores.
5.596  Illi etiam magis atque magis curvantur apertoque
5.597  Usque magis fugiunt

lumen in omne
5.591  Diffundit spatio in toto, tenebrasque nigrantes
5.592  Non una radiorum aspergine mollit ubique.
5.593  Primum etenim ad conum quo se magis interiorem
5.594  Demittunt radii, hoc densum magis aera tranant
5.595  Et vincunt crassos damno graviore vapores.
5.596  Illi etiam magis atque magis curvantur apertoque
5.597  Usque magis fugiunt sese et panduntur hiatu.
5.598  Inde minus rutilat,

aspergine mollit ubique.
5.593  Primum etenim ad conum quo se magis interiorem
5.594  Demittunt radii, hoc densum magis aera tranant
5.595  Et vincunt crassos damno graviore vapores.
5.596  Illi etiam magis atque magis curvantur apertoque
5.597  Usque magis fugiunt sese et panduntur hiatu.
5.598  Inde minus rutilat, medium quod lumen ad axem
5.599  Accedit magis. At rursum dispendia tanta

mollit ubique.
5.593  Primum etenim ad conum quo se magis interiorem
5.594  Demittunt radii, hoc densum magis aera tranant
5.595  Et vincunt crassos damno graviore vapores.
5.596  Illi etiam magis atque magis curvantur apertoque
5.597  Usque magis fugiunt sese et panduntur hiatu.
5.598  Inde minus rutilat, medium quod lumen ad axem
5.599  Accedit magis. At rursum dispendia tanta
5.600  Pensantur, brevior

ad conum quo se magis interiorem
5.594  Demittunt radii, hoc densum magis aera tranant
5.595  Et vincunt crassos damno graviore vapores.
5.596  Illi etiam magis atque magis curvantur apertoque
5.597  Usque magis fugiunt sese et panduntur hiatu.
5.598  Inde minus rutilat, medium quod lumen ad axem
5.599  Accedit magis. At rursum dispendia tanta
5.600  Pensantur, brevior dum contrahit annulus, orbe
5.601  Quod

damno graviore vapores.
5.596  Illi etiam magis atque magis curvantur apertoque
5.597  Usque magis fugiunt sese et panduntur hiatu.
5.598  Inde minus rutilat, medium quod lumen ad axem
5.599  Accedit magis. At rursum dispendia tanta
5.600  Pensantur, brevior dum contrahit annulus, orbe
5.601  Quod circum aerio deflectitur undique lumen.
5.602  Quin etiam, conorum axis qua se inter acutos
5.603  Fert

et emersus duris anfractibus aequo
5.695  Perge alacer campo ac prono delabere cursu.
5.696  Principio, tristem cum primum senserit umbram
5.697  Diva means conoque mens caput inferet atro,
5.698  Quo magis umbrai medium procedet ad axem,
5.699  Hoc magis et tenebris frons prima nigrescet opacis.
5.700  Nam radios sensim denso magis aere flexos
5.701  Distractosque ut ut et gyro breviore receptos

alacer campo ac prono delabere cursu.
5.696  Principio, tristem cum primum senserit umbram
5.697  Diva means conoque mens caput inferet atro,
5.698  Quo magis umbrai medium procedet ad axem,
5.699  Hoc magis et tenebris frons prima nigrescet opacis.
5.700  Nam radios sensim denso magis aere flexos
5.701  Distractosque ut ut et gyro breviore receptos
5.702  Excipiet. Dein se cum toto immerserit orbe

senserit umbram
5.697  Diva means conoque mens caput inferet atro,
5.698  Quo magis umbrai medium procedet ad axem,
5.699  Hoc magis et tenebris frons prima nigrescet opacis.
5.700  Nam radios sensim denso magis aere flexos
5.701  Distractosque ut ut et gyro breviore receptos
5.702  Excipiet. Dein se cum toto immerserit orbe
5.703  Diva means, tum prima iterum clarescere fronte
5.704  Incipiet magis atque

sensim denso magis aere flexos
5.701  Distractosque ut ut et gyro breviore receptos
5.702  Excipiet. Dein se cum toto immerserit orbe
5.703  Diva means, tum prima iterum clarescere fronte
5.704  Incipiet magis atque magis penitusque nigranti
5.705  Horrebit gremio squalens. At limbus uterque
5.706  Uberiore atras perfundet luce tenebras.
5.707  Nam duplici anterior radios ex aeris ora
5.708  Colliget; at

magis aere flexos
5.701  Distractosque ut ut et gyro breviore receptos
5.702  Excipiet. Dein se cum toto immerserit orbe
5.703  Diva means, tum prima iterum clarescere fronte
5.704  Incipiet magis atque magis penitusque nigranti
5.705  Horrebit gremio squalens. At limbus uterque
5.706  Uberiore atras perfundet luce tenebras.
5.707  Nam duplici anterior radios ex aeris ora
5.708  Colliget; at summo excipiet

ad oram,
5.717  Nigrescet gremium limbusque nitebit uterque.
5.718  Quodlibet at magno Phoebes de corpore punctum
5.719  Dum graditur, primum tenui squalore nigrescet,
5.720  Tum magis atque magis tenebrae intendentur. At ipsas
5.721   Mollibit rursus duplex jubar in mediaque
5.722  Clarescet magis usque via. Tum deinde tenebrae
5.723  Excrescent, gradibus mox et minuentur iisdem.

5.717  Nigrescet gremium limbusque nitebit uterque.
5.718  Quodlibet at magno Phoebes de corpore punctum
5.719  Dum graditur, primum tenui squalore nigrescet,
5.720  Tum magis atque magis tenebrae intendentur. At ipsas
5.721   Mollibit rursus duplex jubar in mediaque
5.722  Clarescet magis usque via. Tum deinde tenebrae
5.723  Excrescent, gradibus mox et minuentur iisdem.

5.719  Dum graditur, primum tenui squalore nigrescet,
5.720  Tum magis atque magis tenebrae intendentur. At ipsas
5.721   Mollibit rursus duplex jubar in mediaque
5.722  Clarescet magis usque via. Tum deinde tenebrae
5.723  Excrescent, gradibus mox et minuentur iisdem.
5.724  Quod si obliqua 39 meet Phoebe et se flectat ad Austrum

medio et si forte nitentem
5.727  Non penitus tristi vultum demerserit umbra,
5.728  Illa quidem nusquam duplicati luminis ictum
5.729  Sentiet. Hinc atris postquam squalere tenebris
5.730  Coeperit, usque magis perget nigrescere limbus
5.731  Interior cursum ad medium, tum deinde fugatis
5.732  Sensim perque gradus tenebris emerget eosdem.
5.733  Haec tibi 40 ,

prono jam caetera victor
6.60  Persequeris cursu et campo expatiaris aperto.
6.61  Nani quodvis filum 17 quae lamina materiai
6.62  Transmittat reddatve, magis prout crassa minusve.
6.63  Deinde doces, pleno radius cum venerit albens
6.64  Lumine, quae coeptum producant stamina cursum,
6.65  Quae redeant, qui deinde color seu transpiciatur
6.66  Sive oculis

6.119  Torquet iter rectoque infracta a calle recedit.
6.120  120 Ergo ubi 22 cum filis radius devenerit albens
6.121  Omnibus atque viam mutaverit, hoc magis, illud
6.122  Torquetur minus atque minus nexuque soluto
6.123  Omnia diversas distracta feruntur in oras,
6.124  Sive quod haud aequo contendant incita cursu,
6.125  125 Viribus atque adeo haud aeque

depingit imagine formas.
6.133  Nec vero 25 sejuncta semel rutilantia fila
6.134  Ingenium mutant et mores. Corpore ab uno
6.135  132 Quod semel intortum magis est, id semper ab omni
6.136  Corpore torquetur pariter magis atque colorem,
6.137  Quem semel exhibuit, semper, quocumque feratur,
6.138  Exhibet, et quovis (dictu mirabile!) fuco
6.139  Illita se

25 sejuncta semel rutilantia fila
6.134  Ingenium mutant et mores. Corpore ab uno
6.135  132 Quod semel intortum magis est, id semper ab omni
6.136  Corpore torquetur pariter magis atque colorem,
6.137  Quem semel exhibuit, semper, quocumque feratur,
6.138  Exhibet, et quovis (dictu mirabile!) fuco
6.139  Illita se objiciant venienti corpora, semper
6.140  140 Nativum servat

caecam paulatim desinit umbram.
6.178  Fors etenim lento tardus pede; luce maligna
6.179  Vix urget spectantum oculos viresque trahentes
6.180  Ante alios sentit rectoque a tramite flexus
6.181  Torquetur magis et magis omnibus unus aberrat.
6.182  Atque 27 hos, adveniunt cum dissociata, colores
6.183  Fila ferunt, quae si rursum simul omnia in unum

paulatim desinit umbram.
6.178  Fors etenim lento tardus pede; luce maligna
6.179  Vix urget spectantum oculos viresque trahentes
6.180  Ante alios sentit rectoque a tramite flexus
6.181  Torquetur magis et magis omnibus unus aberrat.
6.182  Atque 27 hos, adveniunt cum dissociata, colores
6.183  Fila ferunt, quae si rursum simul omnia in unum
6.184  Conveniant,

faciem: flectetur in ipso
6.242  Ingressu primo distractaque fila recedent
6.243  Diversas molita vias ac mi-sus ad auras
6.244  Regressa aerias, rursus non flexibus aequis
6.245  Ad calles detorta novos magis avia tendent
6.246  Ac demum opposito secreta in parjete sistent.
6.247  Tum vero manifesta fides: nam Solis imago
6.248  Non niveo candore nitens, non orbe rotundo,
6.249  Verum septenis distincta

procul a tenui disjuncta foramine Phoebum
6.276  Excipiat, flectit torquens fugientia sese
6.277  Fila decussatae lucis formamque rotundam
6.278  Crescentemque fuga punctum compingit in unum
6.279  Quoque magis radiorum aditu removetur ab arcto,
6.280  Hoc citius medium inflexos conducit ad axem.
6.281  Illi iterum fugiunt sese rutilique rotunda
6.282  Syderis ingentem pingunt sub imagine formam.
6.283  Ergo,

iter et medium torquentur ad axem,
6.331  Distracta in varios dissolvunt fila colores.
6.332  Quae violas, quae coerulei placida aequora ponti
6.333  Languida nigranti confundunt stamina fuco,
6.334  Flexa magis, magis ima petunt; referentia contra
6.335  Ardentesque rosas et fusi sanguinis undam,
6.336  Divitis et venam quae tingunt fulva metalli,
6.337  Vi retinent majore viam ac de tramite recto

medium torquentur ad axem,
6.331  Distracta in varios dissolvunt fila colores.
6.332  Quae violas, quae coerulei placida aequora ponti
6.333  Languida nigranti confundunt stamina fuco,
6.334  Flexa magis, magis ima petunt; referentia contra
6.335  Ardentesque rosas et fusi sanguinis undam,
6.336  Divitis et venam quae tingunt fulva metalli,
6.337  Vi retinent majore viam ac de tramite recto
6.338  Discedunt

6.339  Illa igitur spatium diffusa per amplius atque
6.340  Languida distractu tanto et tenuata, minore
6.341  Percellunt oculos nisu, haec mage densa minusque
6.342  Dissociata magis pollent servantque vigorem.
6.343  Ergo qua penitus nigrantis stamina coni
6.344  Dorsum prima legunt, sola atrae partibus illis
6.345  Fila ineant violae atque unum quamquam igne colorem

ac demum, qua Cynthia tristes
6.352  Fusca regit bijugos, mixtum genus omne colorum
6.353  Pervolat et tenui conspergit lumine divam.
6.354  Ast ibi cum distracta minus, quae sanguine fervent,
6.355  Fila magis vigeant, Phoeben quoque sanguine tinctam
6.356  Ostentant oculis et caetera robore vincunt.
6.357  Ne tamen 39 hanc solamve putes primamve coloris

violae poscit rubeusque cruoris,
6.362  Dum se distractus fundit color: ille rubenti
6.363  Vix addit novies ternis de partibus unam.
6.364  Ergo quid aerias tingat delata per auras
6.365  Fila magis turpique aspergat sanguine divam,
6.366  Accipe! Nunc almae lucis natura sub imis
6.367  Occultata diu latebris penitusque reposti
6.368  Nunc demum pandendi aditus frangendaque claustra
6.369  Et

in gyrum jactati turbinis instar
6.385  Contorquent sese jamque hac, jam fronte feruntur
6.386  Aversa; fors 44 et motu trepidante coruscant
6.387  Jamque magis rapido properant per inane volatu,
6.388  Jam celerem cohibent cursum et minus incita tendunt.
6.389  Fors etiam 45 laxae jam pandunt atque tumenti

superare obstacula callis.
6.399  Nec tamen 47 haec cunctis eadem intervalla viarum
6.400  Particulis, eadem parti nec semper eidem:
6.401  Exposcit producta magis quaecumque colorem
6.402  Particula exhibeat, dum seu mage pinguia sive
6.403  Densa magis cursum tendit per corpora, dumque
6.404  Inclinata magis faciem subit. At nihil istud
6.405  Discrimen nostris

haec cunctis eadem intervalla viarum
6.400  Particulis, eadem parti nec semper eidem:
6.401  Exposcit producta magis quaecumque colorem
6.402  Particula exhibeat, dum seu mage pinguia sive
6.403  Densa magis cursum tendit per corpora, dumque
6.404  Inclinata magis faciem subit. At nihil istud
6.405  Discrimen nostris est aptum hic usibus; illud,
6.406  Quod varia exposcunt variorum fila colorum,

eadem parti nec semper eidem:
6.401  Exposcit producta magis quaecumque colorem
6.402  Particula exhibeat, dum seu mage pinguia sive
6.403  Densa magis cursum tendit per corpora, dumque
6.404  Inclinata magis faciem subit. At nihil istud
6.405  Discrimen nostris est aptum hic usibus; illud,
6.406  Quod varia exposcunt variorum fila colorum,
6.407  Pertinet huc, illud memori sub pectore conde.

se mensura secunda
6.486  Protendit crescens, toties repetendus at idem
6.487  Est olli graduum numerus, quot continet ipsa,
6.488  Connumeratque gradus. Si duplo excreverit aut si
6.489  Haec fuerit triplo magis ampla, bis ille duobus
6.490  Teive tribus spatiis se pandit latior isdem.
6.491  Cum fuerit decies major mensura secunda,
6.492  Producet spatiis decies se tertia denis.

mensura novam et transire vetabit)
6.524  Aerios releget tractus cursumque reflectet.
6.525  Atque ita mutatis vicibus dum lamina clausae
6.526  Aurai sensim se laxat, corpore crasso
6.527  Pinguescens magis atque magis, lux incita cursum
6.528  Protrahet admissa alternis vel pulsa redibit.
6.529  Quod si etiam 54 loca certa notes, queis pergere porro

novam et transire vetabit)
6.524  Aerios releget tractus cursumque reflectet.
6.525  Atque ita mutatis vicibus dum lamina clausae
6.526  Aurai sensim se laxat, corpore crasso
6.527  Pinguescens magis atque magis, lux incita cursum
6.528  Protrahet admissa alternis vel pulsa redibit.
6.529  Quod si etiam 54 loca certa notes, queis pergere porro

succedere cernes
6.543  Alternis. Ast haec ipsa intervalla redibunt
6.544  Majora obliquis in flexibus atque ubi vitris
6.545  Corpora clauduntur mage pinguia vel mage densa,
6.546  Intervalla vices pariter magis ampla requirent.
6.547  Sed 56 quoniam nostris non haec sunt usibus apta,
6.548  Ut monui, potius variorum fila colorum
6.549  Fac subeant punctae

suum discrimen, iniqua
6.597  Et vicium spatia, haec quamquam tenuissima in una
6.598  Est vice differitas vel ternis sive quaternis,
6.599  Pluribus illa tamen vicium in regressibus aucta
6.600  Excrescit magis atque magis. Jamque omnibus unam
6.601  Jamque vices geminas, jam centum aut denique mille
6.602  Unius ejusdemque addunt postrema coloris
6.603  Stamina primorum vicibus. Viridantia fila
6.604  Hinc

iniqua
6.597  Et vicium spatia, haec quamquam tenuissima in una
6.598  Est vice differitas vel ternis sive quaternis,
6.599  Pluribus illa tamen vicium in regressibus aucta
6.600  Excrescit magis atque magis. Jamque omnibus unam
6.601  Jamque vices geminas, jam centum aut denique mille
6.602  Unius ejusdemque addunt postrema coloris
6.603  Stamina primorum vicibus. Viridantia fila
6.604  Hinc aliis, simili

toties amissam ac deinde receptam
6.618  Atque adeo transmissa iterum procedere possunt
6.619  Promptius et cursum producere; caetera contra
6.620  Oppositam sortita vicem, reflectere gressum
6.621  Apta magis massamque iterum pervadere eandem,
6.622  Promptius emensas retro referentur ad oras.
6.623  Scilicet hinc, per corpus idem si tramite longo
6.624  Lux progressa novam ad frontem devenerit, illam

vel pinguis olivae,
6.716  Continuo plures radios transmittet, opaco
6.717  Sistebat quos ante sinu. Namque aere pulso
6.718  Tenvia fila inter sese liquor insinuabit
6.719  Ac magis aeriis pinguedine distat ab auris
6.720  Linea materies, liquidis quam distet ab undis,
6.721  Distet et a succo semper frondentis olivae.
6.722  Ergo ubi mixta simul fuerit mage densa minusque

tenuem circum undique claudat,
6.746  Incertus color est; certus, si densior aut si
6.747  Pinguior in tenui contra concluditur Illam
6.748  Dum subit obliquo radius nam tramite, cursum
6.749  Inclinat magis atque magis frontique propinquat;
6.750  Dum subit hanc contra, erigitur frontemque relinquit.
6.751  Quare ibi pro vario radii flexu advenientis,
6.752  Flexus et ingressi prima cum Fronte, terendae

circum undique claudat,
6.746  Incertus color est; certus, si densior aut si
6.747  Pinguior in tenui contra concluditur Illam
6.748  Dum subit obliquo radius nam tramite, cursum
6.749  Inclinat magis atque magis frontique propinquat;
6.750  Dum subit hanc contra, erigitur frontemque relinquit.
6.751  Quare ibi pro vario radii flexu advenientis,
6.752  Flexus et ingressi prima cum Fronte, terendae
6.753  Et

serenat
6.831  Aera, jam rubeus color effugit eque reflexis
6.832  Caeruleus filis oritur coelumque colorat:
6.833  Transmissae contra flavescunt stamina lucis.
6.834  Densatur magis atque magis violaeque nigranti
6.835  Fit color assimilis, Boreae de parte nivalis
6.836  Si gelida errantes adstrinxerit aura vapores
6.837  Et minimae molis globuli dispergere dorso
6.838  Jam violae

6.831  Aera, jam rubeus color effugit eque reflexis
6.832  Caeruleus filis oritur coelumque colorat:
6.833  Transmissae contra flavescunt stamina lucis.
6.834  Densatur magis atque magis violaeque nigranti
6.835  Fit color assimilis, Boreae de parte nivalis
6.836  Si gelida errantes adstrinxerit aura vapores
6.837  Et minimae molis globuli dispergere dorso
6.838  Jam violae tantum

altas nubes aspergine pingit
6.896  Irrorans rubea rubeoque Aurora colore
6.897  Pura micat coeloque rosas effundit ab alto.
6.898  Namque jubar Solis demissum a lampade, ad imas
6.899  Quo magis obliquo tulerit se tramite terras,
6.900  Hoc etiam aerias tractu majore per auras
6.901  Se feret et rubeus post plura obstacula fucus
6.902  Usque magis reliquos transmisso in lumine vincet.

jubar Solis demissum a lampade, ad imas
6.899  Quo magis obliquo tulerit se tramite terras,
6.900  Hoc etiam aerias tractu majore per auras
6.901  Se feret et rubeus post plura obstacula fucus
6.902  Usque magis reliquos transmisso in lumine vincet.
6.903  His animadversis 77 longi jam meta laboris
6.904  Arripienda venit: rubet jam prima coloris
6.905  Causa

et montes consurgit in altos
6.1048  Despectans humilem turrito vertice pontum,
6.1049  Corsorum Ligurumque potens regina per oras.
6.1050  1050 Illa quidem, ut vidit duro exardescere bello
6.1051  Usque magis terrarum orbem et Neptunia regna,
6.1052  Tot campos armis membrisque horrere recisis
6.1053  Quadrupedumque virumque, effusi sanguinis amnes
6.1054  Ire novos, totum consterni classibus aequor

habetur quoddam universae astronomiae compendium; in ea tum alia plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi nomen compararunt. Bradleyo autem ipsi ob nutationem axis et aberrationem luminis felicissime detectas debet astronomia, quod nunc demum perfici potest, et in dies magis perficitur. In libro II. (III.) habetur fusior descriptio telescopii et micrometri: per totam Europam est pervulgata Shorti fama ob egregia ejus telescopia, tam dioptrica, quae objectivum vitrum habent, quam catadioptrica, quae habent speculum

inter ipsam Terram et Solem; alteram conjunctionem habent cum Sole superiorem, cum ultra Solem sunt, jacentes respectu ipsius Solis ad partes oppositas, ad quas jacet Terra. Reliqui tres planetae dicuntur superiores: ii nunquam possunt subire inter Solem et Terram, cum ab illo semper distent magis quam haec. Sed quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima

Terram, cum ab illo semper distent magis quam haec. Sed quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem et fulgore suo

motuum varias ita, ut aliae orbitae sint etiam aliis perpendiculares, immo et oppositae motuum directiones habeantur. Ac dum planetae gyrant in orbibus fere circularibus, illi moventur in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem casu debeant refrigescere plurimum, in hoc incalescere et fere inflammari. Quo calore excitati vapores, dum in atmosphaera Solis ascendunt ad partes Solis oppositas, caudam generant Soli ipsi semper aversam, quam ego cum

ad spectatorem in Sole positum non pertinet. Martis tempus superat annos duos per 44 dies, qui tamen non ita multi sunt respectu annorum duorum. Idcirco dictum est indiget geminis annis. Jupiter insumit annos 11 et plusquam 10 menses, nimirum proxime annos 12. Qui numerus ad veritatem accedit magis, cum pro decem annis ponuntur decem hyemes, quae possunt esse integrae decem in annis decem etiam non integris. Saturnus impendit annos 29 et menses 5 1/2, qui hic habentur pro annis triginta, cum tricesimi habeatur fere dimidium. Distantiae expressae sunt per

immanis, quam ipse Saturnus in suo motu circumfert. Ipse annulus in Saturnum gravitat juxta Newtonianam theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium jacentium in eadem recta cum ipso hinc et inde; et si tota actio consideretur, magis minuitur quam augetur id pondus. Porro notae sunt poetis irae veteres Saturni regno pulsi a Jove. Saturni autem annulus plerumque obliquus est respectu Jovis, quem

theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium jacentium in eadem recta cum ipso hinc et inde; et si tota actio consideretur, magis minuitur quam augetur id pondus. Porro notae sunt poetis irae veteres Saturni regno pulsi a Jove. Saturni autem annulus plerumque obliquus est respectu Jovis, quem idcirco Saturnus idem illo superior obliquo despectat lumine. Haec ex communi mythologia, ut adhuc

procul a Sole positis motus planetarum necessario maxime irregulares sunt. Hic innuuntur illae, quas astronomi dicunt progressiones, stationes et retrogradationes. 35(34) Multo magis irregulares nobis apparent cometarum motus. Aliquando videntur abire per rectas lineas motu aequabili, quando nimirum a Sole magis distant, ubi eorum orbita exiguam curvaturam habet. Et idcirco multi astronomi crediderant ipsos ferri in recta linea, vel immanibus circulis quorum omnis pars

stationes et retrogradationes. 35(34) Multo magis irregulares nobis apparent cometarum motus. Aliquando videntur abire per rectas lineas motu aequabili, quando nimirum a Sole magis distant, ubi eorum orbita exiguam curvaturam habet. Et idcirco multi astronomi crediderant ipsos ferri in recta linea, vel immanibus circulis quorum omnis pars nobis conspicua assumi potest pro recta. Et ex hac suppositione Cassinus futura aliquot cometarum loca cum successu praedixerat.

praedixerat. Sed eam hypothesim evertit motus aliis temporibus admodum curvilineus, quod accidit circa perihelia. Et ea, quae hic primo loco proponuntur, pertinent ad cometas, qui apparent, dum descendunt ad perihelia, caudati, et primo quidem fere rectilinei, tum sinuati et curvi ac quotidie magis lucidi et fumantes magis, donec ad Solem ita accedant, ut videri ultra non possint ob nimiam diei vel crepusculi lucem. Quanquam aliquos per diem etiam videre licet, quod accidit cometae anni 1744, quem ego prope perihelium vidi aliquoties nudo oculo etiam binis horis post Solis ortum;

evertit motus aliis temporibus admodum curvilineus, quod accidit circa perihelia. Et ea, quae hic primo loco proponuntur, pertinent ad cometas, qui apparent, dum descendunt ad perihelia, caudati, et primo quidem fere rectilinei, tum sinuati et curvi ac quotidie magis lucidi et fumantes magis, donec ad Solem ita accedant, ut videri ultra non possint ob nimiam diei vel crepusculi lucem. Quanquam aliquos per diem etiam videre licet, quod accidit cometae anni 1744, quem ego prope perihelium vidi aliquoties nudo oculo etiam binis horis post Solis ortum; usque adeo ingenti lumine

prope perihelium vidi aliquoties nudo oculo etiam binis horis post Solis ortum; usque adeo ingenti lumine emicuerat. Ex opposito, ubi in reditu a Sole apparent barbati, initio quidem maxime et lucidi et fumosi habent motum curvilineum. Tum videntur ad rectilineum motum magis accedere ac languescere paullatim ob distantiam auctam et a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo Parisiis vidi, primum Romae, in recessu a Sole perpetuo evanescentes

accedere ac languescere paullatim ob distantiam auctam et a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo Parisiis vidi, primum Romae, in recessu a Sole perpetuo evanescentes magis. Primus etiam in descensu ad Solem visus est in Saxonia et Parisiis. Porro et velocitatem sui motus mutant plurimum, atque id multo magis respectu Terrae, respectu cujus aliquando motum ipsum jam accelerant, jam retardant, nec vero id semel, ut respectu Solis, respectu

omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo Parisiis vidi, primum Romae, in recessu a Sole perpetuo evanescentes magis. Primus etiam in descensu ad Solem visus est in Saxonia et Parisiis. Porro et velocitatem sui motus mutant plurimum, atque id multo magis respectu Terrae, respectu cujus aliquando motum ipsum jam accelerant, jam retardant, nec vero id semel, ut respectu Solis, respectu cujus mutant solum in ipso perihelio accelerationem in retardationem. Aliquando autem respectu Terrae e directis etiam fiunt retrogradi vel vice versa.

a se invicem remoti. Superiorum planetarum nodi non possunt spectari e Terra in eadem coeli parte, sed possunt, immo singulis annis debent bis, nodi inferiorum, quando nimirum Terra sita est in ipsa nodorum recta. In iis cometis, quorum alter nodus distat a Sole minus quam Terra et alter magis, quando ipsa Terra est ex parte nodi propioris, nodus uterque apparet in eodem coeli puncto. Quando jacet ex parte remotioris, apparent in punctis oppositis. Ex his facile est colligere, quid accidat respectu planetae visi e Terra illo ipso momento temporis, quo per

quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint. Ut geometrarum sermone utamur, dum celeritas motus realis in perigeo et apogeo est in ratione reciproca distantiarum simplici, celeritas apparens est in eadem duplicata. At cum diameter realis sit

et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum novilunium non fit in eadem coeli plaga, in qua praecedens fuerat, sed in loco fere per integrum signum magis ad orientem sito, quo Sol e Terra spectatus interea progressus est, qui fere per singulos gradus progreditur singulis diebus. Quamobrem, ubi hic dicitur coeloque iterum spatiantur eodem, id non significat eodem ac prius, sed eodem communi utrique. Nam extra novilunia in diversis apparent

nonnullae motuum Lunae, qui sunt admodum perturbati potissimum extra novilunia et plenilunia, quae ab astronomis dicuntur syzygiae, nimirum in quadraturis et in octantibus. Nodi orbitae lunaris jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed in singulis conversionibus magis regrediuntur ita, ut in fine singularum conversionum sint aliquanto occidentaliores et idcirco evagentur per totam eclipticam motu, qui respectu principii Arietis absolvitur annis 18, dieb. 224, hor. 5. Id exprimitur per illud Primus ter senis dum evolvitur annus ab annis, quod significat

massa. 46(45) Ex ea generali attractione deducitur gravitas terrestrium corporum in Terram. Quae tamen corpora si essent in ea distantia a Luna, ut quadratum distantiae a Terra magis superaret quadratum distantiae a Luna, quam massa Terrae superat massam Lunae, caderent in Lunam, non in Terram. Sic pariter corpora planetis, qui hic enumerantur, et cometis proxima, in ipsa gravitant. Et ex hac mutua generali vi petitur ratio figurae ad sensum sphaericae omnium

et supplementis rem omnem evolvi pluribus. Hic satis est eadem tantummodo innuere. 48(47) Orbis lunaris plures mutationes subit. Nam primo quidem magnitudinem mutat jam magis expansus, jam magis contractus. Tum mutat etiam formam, mutando illam, quam appellant astronomi eccentricitatem. Qua crescente respectu axis transversi recedit magis a forma circuli. Decrescente vero eadem, accedit ad eam formam. Praeterea mutat orbita et positionem

rem omnem evolvi pluribus. Hic satis est eadem tantummodo innuere. 48(47) Orbis lunaris plures mutationes subit. Nam primo quidem magnitudinem mutat jam magis expansus, jam magis contractus. Tum mutat etiam formam, mutando illam, quam appellant astronomi eccentricitatem. Qua crescente respectu axis transversi recedit magis a forma circuli. Decrescente vero eadem, accedit ad eam formam. Praeterea mutat orbita et positionem suam, cum axis

48(47) Orbis lunaris plures mutationes subit. Nam primo quidem magnitudinem mutat jam magis expansus, jam magis contractus. Tum mutat etiam formam, mutando illam, quam appellant astronomi eccentricitatem. Qua crescente respectu axis transversi recedit magis a forma circuli. Decrescente vero eadem, accedit ad eam formam. Praeterea mutat orbita et positionem suam, cum axis moveatur, uti diximus in adn. superiore, atque id vertigine trepida, nimirum jam progrediendo, jam regrediendo, sed magis progrediendo. Celeritas quoque

respectu axis transversi recedit magis a forma circuli. Decrescente vero eadem, accedit ad eam formam. Praeterea mutat orbita et positionem suam, cum axis moveatur, uti diximus in adn. superiore, atque id vertigine trepida, nimirum jam progrediendo, jam regrediendo, sed magis progrediendo. Celeritas quoque Lunae mutatur ob eas vires perturbatrices, et a quadraturis ad syzygias perpetuo augetur, ab his ad quadraturas minuitur per easdem. Ipsum tempus periodicum majus est, quando Luna est in aphelio quam quando est in perihelio. Orbita inclinatur ad eclipticam

progrediendo. Celeritas quoque Lunae mutatur ob eas vires perturbatrices, et a quadraturis ad syzygias perpetuo augetur, ab his ad quadraturas minuitur per easdem. Ipsum tempus periodicum majus est, quando Luna est in aphelio quam quando est in perihelio. Orbita inclinatur ad eclipticam jam magis, jam minus, et nodi jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed magis regrediuntur, ut pariter diximus. Haec indicata sunt tantummodo. Sunt autem admodum multae inaequalitates singulae, et pendent a positione mutua Solis, Terrae, Lunae, lineae nodorum et lineae apsidum.

et a quadraturis ad syzygias perpetuo augetur, ab his ad quadraturas minuitur per easdem. Ipsum tempus periodicum majus est, quando Luna est in aphelio quam quando est in perihelio. Orbita inclinatur ad eclipticam jam magis, jam minus, et nodi jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed magis regrediuntur, ut pariter diximus. Haec indicata sunt tantummodo. Sunt autem admodum multae inaequalitates singulae, et pendent a positione mutua Solis, Terrae, Lunae, lineae nodorum et lineae apsidum. Clerautius in sua theoria Lunae proponit circiter 40 correctiones

51(50) Episodii loco hic describitur iter Promethei in coelum novilunii tempore cum phaenomenis, quae videre debuisset. Terra, quae nobis apparet plana et immensa, e propinquo spectantibus debuisset paullatim apparere magis ac magis rotunda et exigua. Si Mercurius et Venus fuissent inter Terram et Solem ac extra planum eclipticae, Prometheo per id plenum [SIC-planum?] ascendenti ad Solem debuissent apparere siti extra zodiacum longissime, eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem

51(50) Episodii loco hic describitur iter Promethei in coelum novilunii tempore cum phaenomenis, quae videre debuisset. Terra, quae nobis apparet plana et immensa, e propinquo spectantibus debuisset paullatim apparere magis ac magis rotunda et exigua. Si Mercurius et Venus fuissent inter Terram et Solem ac extra planum eclipticae, Prometheo per id plenum [SIC-planum?] ascendenti ad Solem debuissent apparere siti extra zodiacum longissime, eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem

et immensa, e propinquo spectantibus debuisset paullatim apparere magis ac magis rotunda et exigua. Si Mercurius et Venus fuissent inter Terram et Solem ac extra planum eclipticae, Prometheo per id plenum [SIC-planum?] ascendenti ad Solem debuissent apparere siti extra zodiacum longissime, eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem accederet. Debuisset et Solis maculas deprehendere, quae eo majores apparere debent, quo propius acceditur, ac obscuram quandam velut caliginem, quae aliquando totum occupat Solis discum, et in qua

paullatim apparere magis ac magis rotunda et exigua. Si Mercurius et Venus fuissent inter Terram et Solem ac extra planum eclipticae, Prometheo per id plenum [SIC-planum?] ascendenti ad Solem debuissent apparere siti extra zodiacum longissime, eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem accederet. Debuisset et Solis maculas deprehendere, quae eo majores apparere debent, quo propius acceditur, ac obscuram quandam velut caliginem, quae aliquando totum occupat Solis discum, et in qua intercapedines quaedam lucidiores observantur

ex quibus idcirco potest rei veritas innotescere. 4 Affertur in eam rem exemplum eclipsis Solis anni 1715, quae fuit totalis in Anglia die 3 mensis Maii. Haec scribebantur anno 1752 magis adulto adeoque jam coeperat annus trigesimus octavus, nimirum tertius lustri octavi. Porro id phaenomenum admodum rarum cultiores etiam populos et rem ipsam expectantes in admirationem rapit, cum nox intempestiva diem interrumpat et reducat sydera ac brutis animantibus imponat, quae veram

centum numeramus et annos (nimirum 142, cum 2 x 3 x 7 sint 42). Nam hos ego versus conscripsi anno 1752 mense Octobri. De iis, quae pertinent ad hosce transitus Veneris sub Sole, plurima quidem dici possent scitu dignissima, sed ego hic proponam tantummodo nonnulla magis necessaria et quae facilius possint intelligi. Conjunctiones inferiores Veneris cum Sole, sive occursus Veneris ac Terrae in eadem coeli plaga respectu Solis, sunt admodum frequentes. Habentur enim quinquies intervallo annorum octo, quo Terra absolvit octo conversiones circa Solem, et

Solis discum, ut ipsius limbum interiore contactu adhuc contingeret. Ex iis observationibus et diametrum apparentem Veneris determinavit et correxit tabulas motuum ipsius, sed colligere omnino non potuit uberiores illos fructus, quos exhibuisset integra observatio et multo magis comparatio observationum institutarum in partibus Terrae satis remotis et ad rem idoneis, de qua in sequenti adnotatione. 11 Proponitur hic methodus, quam Hallejus

Luna distabit maxime ab ecliptica ipsa, nimirum per totos alios quinque circiter gradus, quos exigit inclinatio ejus orbitae ad eclipticam et quibus debet distare ab ecliptica tum, cum aeque distat ab utroque nodo juxta adn. 40** corr. ex 41 lib. I, tum singulis diebus decrescet magis, et magis ad eclipticam accedet. Ac ubi post id novilunium jam crescentem intueri licebit per noctem, observabitur ex opposita eclipticae parte, a qua ita perpetuo recedet, ut circa posteriores illas quadraturas iterum habeat distantiam ab ecliptica illam maximam et oppositam. Dico autem

distabit maxime ab ecliptica ipsa, nimirum per totos alios quinque circiter gradus, quos exigit inclinatio ejus orbitae ad eclipticam et quibus debet distare ab ecliptica tum, cum aeque distat ab utroque nodo juxta adn. 40** corr. ex 41 lib. I, tum singulis diebus decrescet magis, et magis ad eclipticam accedet. Ac ubi post id novilunium jam crescentem intueri licebit per noctem, observabitur ex opposita eclipticae parte, a qua ita perpetuo recedet, ut circa posteriores illas quadraturas iterum habeat distantiam ab ecliptica illam maximam et oppositam. Dico autem circa. Nam

spatio, quanta est ejus apparens diameter, quod hic exprimitur. Eadem vero est velocitas apparens illius nigri circuli sub Sole. Haec quidem crasso calculo hic proponuntur. Caeterum, et diameter apparens Lunae et velocitas ejus motus horarii visi e centro Terrae, et multo magis haec velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa ipsius distantia a Terra. Satis est hic illud innuere in genere per tabulas astronomicas computari accurate pro quavis

sive ad occasum vergens descendat, apparet horizonti propior ob ipsam parallaxim quam revera sit. Haec parallaxis in primo casu in ascensu Lunae decrescit, in secundo in ejus descensu crescit, cum sit major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem. Nam ipsa parallaxis conspirat cum motu Lunae in orientem ex parte orientali, oponitur ex parte occidentali. Porro tam

33 Fit jam transitus ad eclipses Lunae, quae accidunt ex incursu Lunae ipsius in umbram Terrae. Hic innuitur tantummodo poetica idea Terrae ulciscentis injuriam sibi illatam a Luna in eclipsi solari. Sed ea postremo postremi libri episodio occasionem praebet, ubi multo magis excolitur.

(33) Après les éclipses du soleil produites par la lune, je prends ici pour épisode celle que Jupiter souffre de la part de ses quatre satellites, Saturne de ses cinq

9(II 41) Hinc lens vitrea polita pingit imaginem objecti satis remoti admodum vividam et distinctam in foco, in quo singula puncta objecti ipsius pinguntur in totidem punctis. Additur autem illud satis remoti, quia, si objectum non distet magis quam pro semidiametro sphaericitatis superficiei ipsius lentis, radii, ut diximus, non uniuntur. Ea autem imago pingitur sita prorsus contrario ipsi objecto, quia rectae lineae ductae a diversis objecti punctis per mediam lentem, quae debent determinare locos sive puncta imaginis

mutuum horum omnium inter se ita arctum. 11(II 43) Imago, quam lens efficit, eo est major, quo longius distat ab ipsa lente. Nam rectae lineae, quae se in ipsa decussarunt, eo magis recedunt a se invicem, quo longius progrediuntur. Ac proinde caeteris paribus, eo major est imago, quo semidiameter sphaericitatis, quam habet superficies lentis, est major.

longius progrediuntur. Ac proinde caeteris paribus, eo major est imago, quo semidiameter sphaericitatis, quam habet superficies lentis, est major. 12(II 44) Imago evadit multo magis distincta, si ab eo loco, in quo excipitur, excludatur omne lumen extraneum reflexum ab atmosphaera et reliquis objectis circumjacentibus, quod lumen immixtum lumini transeunti per lentem reddit admodum confusam et languidam imaginem. Quae quidem omnino etiam evanescit, si id lumen

sphaericitatis semidiameter sit ingens et tubus sit paullo longior ea semidiametro. Unde fit, ut fere in ipso ejus tubi fundo pingatur distincta et ingens imago objecti, licet situ inverso posita. Ea dicitur lens objectiva, quod obvertatur ipsi objecto. In eo fundo apponitur lens altera multo magis convexa inclusa minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et auctam, uti trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur

quidem, si spectator sit in centro Terrae, limes pro eclipsi solari erit ejusmodi distantia Lunae ab ecliptica in conjunctione cum Sole, quae aequetur summae semidiametrorum Lunae ac Solis. Quod si is situs sit in extremo Telluris margine, poterit Luna distare adhuc magis ab ecliptica; nimirum adhuc tantum quamproxime, quanta esset semidiameter apparens Terrae elatae ad Lunam. Id quidem ope geometriae facile perspicitur. Hic autem ejus theorematis demonstratio hoc pacto proponitur. Concipiamus Lunam spectatori posito in centro Terrae vix

35(II 67) Quamobrem si quoddam novilunium vel plenilunium sive conjunctio quaedam vel oppositio accident in ipso nodo, sequens novilunium vel plenilunium accidet in puncto paullo magis remoto ab eodem nodo quam per unum signum, additis nimirum simul arcu, per quem progressus est Sol, et arcu, per quem regressus est nodus. Haec distantia a nodo duplicabitur in secundo mense lunari, triplicabitur in tertio, et ita porro. Quare post menses lunares sex fiet conjunctio vel

47(II 79) Eclipses satellitum Jovis multo aptiores sunt ad determinandas longitudines, tum quia sunt frequentiores, tum quia multo certius determinantur, potissimum eclipses intimi satellitis, cujus theoria est multo magis perfecta, ut ejus eclipses jam praenunciari possint citra errorem fere unius minuti; et velocitas motus est tanta, ut multo minus incertum observatorem reddat de momento phaenomeni. Porro is non solum eclipsim patitur in umbram Jovis incurrens, sed et in ipsum Jovis corpus umbram

viam ejus puncti, in quo incurrit in idem planum recta ducta per centrum Solis et Lunae. In quo puncto centrum Lunae appareret spectatori posito in Sole. Id punctum est centrum umbrae vel penumbrae lunaris, in quo qui existit, videt Solis eclipsem centralem. Prout autem inde locus quivis magis vel minus distat, minorem vel majorem videt obtectam Solis partem. At ex astronomico calculo innotescit nexus inter determinatas distantias ejusmodi et partes diametri solaris deficientes. Ei lineae rectae adscribuntur numeri, qui exprimant horas loci cogniti, pro quo

50(II 82) Hisce methodis perfecta est jam plurimum geographia. Sed multum adhuc itineris superest ad absolutam ipsius perfectionem. Id autem sperandum non ab eclipsibus tantum, sed multo magis a quotidianis Lunae observationibus. Nam ejus distantiae a Sole et a fixis, si satis accurate determinentur, rem praestare possunt; et quidem, si calculus uno minuto non aberret in loco Lunae, quo jam deventum esse diximus libro I. Intra triginta geographica milliaria definitur etiam sine

Solis luce obruerentur per diem; lumen solare reflexum ab aere circumjacentibus regionibus immitente, quibus eclipsis non est totalis, crepusculum parit in ipsa totali eclipsi. Nimia vis luminis a dimidio etiam Sole emissi ita tendit oculorum fibras, ut majore lumine vix tendantur magis. Omnes ejusmodi causae ad Phoebum pertinent, qui invocatur. 3 Phaenomena eclipseos solaris enumerantur: pallor crepuscularis, astra clariora se prodentia, exigua enim ne tum

ipso fundo. In eodem fundo collocetur alter tubulus insertus tubo priori et mobilis intra ipsum, qui inferne sit clausus et habeat foramen, cui applicari possit oculus et per ipsum suspici ille circulus suspensus. Qui apparebit major Sole, vel aequalis, vel minor, prout ille tubulus protrudetur magis vel minus intra tubum, ut foramen accedat ad circulum minus, aeque vel plus quam requiritur, ut diameter apparens circuli sit aequalis diametro apparenti Solis. Post hujusmodi constructionem dirigendus erit tubus in Solem et sistendus ita, ut Sol motu diurno

Invenitur enim multo minor quam una centesima pars unius digiti. Jam vero annulus, qui in Luna inde oriri possit, non potest esse crassior intervallo ejus distantiae. Nam a superficie Lunae obversa Terrae nulli radii solares deveniunt ad oculum nec vero ulli a spatio, quod magis a Luna distet, cum radii remotiores recta procurrant ulterius adeoque non detorqueantur introrsum ad oculum. Porro pars centesima digiti in distantia adeo enormi ab oculo, uti est Luna, est ita tenuis, ut omnem sensum effugiat. Sunt usque ad Lunam circiter 60 semidiametri terrestres.

admittentes expresse ediderunt se meis omnibus argumentis respondisse, lectoribus judicandum relinquo, si qui forte id negocii suscipere in se velint, ut rem ipsam cognoscant ac judicent. Dico autem in Luna nullam esse atmosphaeram similem huic nostrae. Quae nimirum eo magis tenuis fit, quo assurgit magis supra lunarem superficiem, donec evadat paullatim insensibilis. Suspicor enim, ut dicemus paullo inferius, circa Lunam haberi fluidum quoddam simile nostrae aquae, quod nimirum certum habeat limitem superficiei supremae, in qua plurimum adhuc differat a

se meis omnibus argumentis respondisse, lectoribus judicandum relinquo, si qui forte id negocii suscipere in se velint, ut rem ipsam cognoscant ac judicent. Dico autem in Luna nullam esse atmosphaeram similem huic nostrae. Quae nimirum eo magis tenuis fit, quo assurgit magis supra lunarem superficiem, donec evadat paullatim insensibilis. Suspicor enim, ut dicemus paullo inferius, circa Lunam haberi fluidum quoddam simile nostrae aquae, quod nimirum certum habeat limitem superficiei supremae, in qua plurimum adhuc differat a circumjacente aethere, multo densius

Est autem illud, quod licet totum Lunae discum videamus maxime scabrum et inaequalem, quae inaequalitates se produnt potissimum in limite inter partem illuminatam et obscuram, ubi inaequalitates usque ad extremum marginem sunt ingentes, adhuc tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus intra Solem in eclipsi solari apparent admodum aequales et politissimi. Sunt nonnullae observationes, in quibus visa sit una vel altera inaequalitas in limbo Lunae intra Solem. Sed rarissimae sunt et aliquando ab uno observatore sunt visae, dum alii simul viderunt

Phaenomeni autem ratio repetitur a dioptricae principiis et ad rem praesentem applicatur. Ac demum ostenditur, quo pacto inde deduci possit non totus ille amplus annulus, quem ego non ei fluido, sed atmosphaerae solari ibi tribuo, ut et hic inferius, verum ille usque adeo magis tenuis et vividus, qui Lunae corpus ambit. Sed ea omnia satis erit hic tantummodo innuisse. 19 Reliquis sententiis rejectis originem latioris illius annuli et rhombi repeto

ob ignem internum. 20 Exhibetur hic ortus et natura atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra, partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in ipso Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis tractum et aliquando totum discum involvit ac reddit

20 Exhibetur hic ortus et natura atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra, partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in ipso Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis tractum et aliquando totum discum involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam veluti rimulas

e lieti, ah stolto Del fosco Mondo abitator mortale! 21 Ab hac atmosphaera Solis repeto causam annuli latioris ambientis Solem in eclipsi totali. Qui eo est minus lucidus, quo magis recedit a limbo Solis, quia, quo atmosphaera est altior, eo etiam est tenuior. Sunt qui dicant inde oriri non posse, quod sit concentricus Lunae, non Soli. At arctiorem illum et vividiorem annulum esse concentricum potius Lunae quam Soli, utcumque per observationem determinari potest, non

26 Si jam concipiatur motus totius massae circa eundem axem, apparebit in quavis superficie sphaerica haberi circulum quendam maximum in medio, in quo celeritas maxima sit, dum circuli propiores polis conversionis ipsius eo minores sunt et minorem velocitatem habent, quo ad polos magis acceditur. Hinc vis centrifuga in illo ingenti circulo, qui dicitur aequator, erit major quam in reliquis, et prope polos vis erit ad sensum nulla. Ea vi tota illa massa dissiparetur, nisi obstaret gravitas in Solem, major eadem vi, quae quidem cohibet massam ipsam.

illa massa dissiparetur, nisi obstaret gravitas in Solem, major eadem vi, quae quidem cohibet massam ipsam. Sed ubi vis centrifuga est major, plus detrahitur de ipsa vi gravitatis adeoque pondus remanet majus prope polos quam sub aequatore. Quam ob causam ad habendum aequilibrium debet elevari magis sub ipso aequatore fluidum et ad polos deprimi, ut majore ipsius fluidi altitudine compensetur minor singularum partium vis. Inde totum illud fluidum acquirit formam sphaeroidis compressae sive lentis cujuspiam. Ego hic unicam rationem exposui aequilibrii sublati,

sive lentis cujuspiam. Ego hic unicam rationem exposui aequilibrii sublati, majorem nimirum vim centrifugam sub aequatore quam prope polos. Sed habetur et altera, quod nimirum vis centrifuga sub aequatore directe opponitur gravitati, in reliquis locis eo obliquius, quo magis acceditur ad polum. Nam ipsius aequatoris centrum est in ipso centro sphaerae, ad quod gravitas dirigitur, reliquorum autem circulorum in puncto axis eo remotiore a centro sphaerae, quo magis ad polum acceditur.

nimirum vis centrifuga sub aequatore directe opponitur gravitati, in reliquis locis eo obliquius, quo magis acceditur ad polum. Nam ipsius aequatoris centrum est in ipso centro sphaerae, ad quod gravitas dirigitur, reliquorum autem circulorum in puncto axis eo remotiore a centro sphaerae, quo magis ad polum acceditur. 27 Jam vero ejusmodi lens si aspiceretur oculo collocato in ejus axe, appareret circularis, ut patet. At cum obvertat nobis dorsum illud protuberans, debet

Aurigae humero; μ Ursae, quae est in pede ipsius anteriore prope Leonis signum. Quae tum appellebat in ipso vespertino crepusculo, sed quotidie anticipabat, ut reliquae itidem, appulsum suum quatuor circiter minutis ob motum proprium Solis in orientem, quo is ex parte orientis accedit semper magis ad stellarum loca. Quam ob causam sex diebus post eum ipsum diem, quo haec scripsi, debuit et ipsa observari ante Solis occasum. Prioris et tertiae observationes exhibui in opere De litteraria expeditione per pontificiam ditionem, tum Ariminenses illas, tum Romanas,

40 Animae sedem, praecipuam saltem, esse in aliqua cerebri parte multi censent. Et erit admodum probabile, si nomine cerebri intelligatur et cerebellum, quorum utrumque eodem hic nomine complector, ac multo magis, si addatur ejus continuatio per omnium nervorum originem. Quanquam alii potius eam sedem reponendam putant in solidis tunicarum et nervorum fibris. Quidquid de eo sit, anima in ipso corpore conclusa, velut in quodam carcere, exteriora objecta non percipit nisi per motum, qui ab externo

pupillae illud accedit, ut ratio quantitatis luminis intra oculum non sit eadem ac extra, sed mutetur multo minus et ipsa et claritas visionis, quae ab ipsa pendet, quam exterioris luminis vis. Et cum dimidio Sole obtecto habetur extra oculum dimidium prioris luminis, intra oculum habetur multo magis quam dimidium ejus luminis, quod antea habebatur. 49 Sequens episodium conscripsi eo ipso die quo solenne Ascensionis festum Romae celebrabatur de more. Cum a prandio finem

lux. Anguli autem vertex erit in eo supremo puncto corporis projicientis umbram, in quo se ii bini radii intersecant. Jam vero in quovis angulo a binis rectis lineis constituto ipsae lineae initio parum admodum a se invicem distant eoque minus caeteris paribus, quo angulus est minor. Tum eo magis recedunt a se invicem, quo magis recedunt ab illo vertice. Ac proinde penumbra in exigua distantia a vertice est exigua. Ea vero idcirco etiam est multo minor, quod ille angulus est exiguus. Est enim aequalis diametro apparenti Solis, nimirum paullo major dimidio gradu. Sed eadem deinde

in eo supremo puncto corporis projicientis umbram, in quo se ii bini radii intersecant. Jam vero in quovis angulo a binis rectis lineis constituto ipsae lineae initio parum admodum a se invicem distant eoque minus caeteris paribus, quo angulus est minor. Tum eo magis recedunt a se invicem, quo magis recedunt ab illo vertice. Ac proinde penumbra in exigua distantia a vertice est exigua. Ea vero idcirco etiam est multo minor, quod ille angulus est exiguus. Est enim aequalis diametro apparenti Solis, nimirum paullo major dimidio gradu. Sed eadem deinde crescit et in ingenti distantia

dictum fuerat multis passibus erres incertus. 7 Habentur jam igitur ea omnia, quae fuerant proposita: pallor Lunae ante eclipsim provenit a penumbra; pallor eo est densior, quo magis acceditur ad tempus eclipseos, quia penumbra eo est densior, quo umbrae propior; incipit pallor longo tempore ante eclipsim, quia penumbra debet esse amplissima in ingenti distantia Lunae a Terra projiciente penumbram ipsam.

Jam vero priores binae ex illis quatuor tangentibus concurrunt in hoc axe ultra Terram in cuspidem acutam et exhibent conum umbrae terrestris. Posteriores duae concurrunt in eodem axe, sed inter binos circulos, ante quam deveniant ad contactum cum Terra, ultra quam idcirco semper magis recedunt a se invicem. Quidquid spatii concluditur inter illum conum et hasce binas tangentes post earum contactum cum orbe Terrae, pertinet ad penumbram, et ex quovis puncto ejus spatii Sol suspiciatur, Luna tegit aliquam ejus partem. Quidquid autem habetur extra hosce limites, videt

Lunae juxta adn. 13. lib. I. Hisce circulis accederet linea referens viam centri Lunae, recta idcirco, quod curvae etiam lineae exiguus arcus habetur pro recta. Ea vero recta transiret in minore vel majore distantia a centro communi, prout medium eclipseos accideret magis vel minus prope nodos. Luna transcurreret gressu lento, cum plures horas impendat ad omnes illos circulos superandos, qui in exiguo schemate picti habentur ob oculos. In hac ipsa recta notari solent per lineolas ipsi perpendiculares horae, quibus Lunae centrum debet

certos limites. Pendent enim a diversa positione Solis et Lunae, quibus mutatis mutantur etiam ipsa. Quo Sol est propior Terrae, eo ceteris paribus conus umbrae est arctior et conus penumbrae latior in eadem distantia a Terra. Nam radii tangentes globum majorem Solis et minorem Terrae eo debent magis inclinari ad se invicem, quo minus est eorundem globorum intervallum. Adeoque radii umbram efformantes, cum convergant, magis convergent in eadem distantia, et radii efformantes penumbram magis divergent. Mutatur igitur ex eo capite magnitudo circulorum tam umbrae quam penumbrae. Ob eandem

eo ceteris paribus conus umbrae est arctior et conus penumbrae latior in eadem distantia a Terra. Nam radii tangentes globum majorem Solis et minorem Terrae eo debent magis inclinari ad se invicem, quo minus est eorundem globorum intervallum. Adeoque radii umbram efformantes, cum convergant, magis convergent in eadem distantia, et radii efformantes penumbram magis divergent. Mutatur igitur ex eo capite magnitudo circulorum tam umbrae quam penumbrae. Ob eandem autem minorem distantiam apparens celeritas Solis circa Terram erit major, cum debeat esse aequalis celeritati Terrae circa

in eadem distantia a Terra. Nam radii tangentes globum majorem Solis et minorem Terrae eo debent magis inclinari ad se invicem, quo minus est eorundem globorum intervallum. Adeoque radii umbram efformantes, cum convergant, magis convergent in eadem distantia, et radii efformantes penumbram magis divergent. Mutatur igitur ex eo capite magnitudo circulorum tam umbrae quam penumbrae. Ob eandem autem minorem distantiam apparens celeritas Solis circa Terram erit major, cum debeat esse aequalis celeritati Terrae circa Solem, quae in distantia minore ab ipso est major juxta adn. 28. lib.

coni umbrosi, quae aequatur celeritati Solis et a qua pendet celeritas respectiva Lunae respectu ipsius umbrosi coni adeoque tempus. Varia distantia Lunae a Terra mutat pariter eadem tempora. Nam Luna propior Terrae permeat partem crassiorem coni umbrosi, qui, quo magis recedit a Terra, eo magis attenuatur, donec desinat in cuspidem. Permeat autem partem arctiorem penumbrae, quae cum includatur binis radiis se intersecantibus prope dorsum Terrae, quam contingunt, quo magis recedit a Terra, eo magis dilatatur juxta adn. 6. hujus (libri). Ipsa itidem Luna

aequatur celeritati Solis et a qua pendet celeritas respectiva Lunae respectu ipsius umbrosi coni adeoque tempus. Varia distantia Lunae a Terra mutat pariter eadem tempora. Nam Luna propior Terrae permeat partem crassiorem coni umbrosi, qui, quo magis recedit a Terra, eo magis attenuatur, donec desinat in cuspidem. Permeat autem partem arctiorem penumbrae, quae cum includatur binis radiis se intersecantibus prope dorsum Terrae, quam contingunt, quo magis recedit a Terra, eo magis dilatatur juxta adn. 6. hujus (libri). Ipsa itidem Luna Terrae propior movetur

eadem tempora. Nam Luna propior Terrae permeat partem crassiorem coni umbrosi, qui, quo magis recedit a Terra, eo magis attenuatur, donec desinat in cuspidem. Permeat autem partem arctiorem penumbrae, quae cum includatur binis radiis se intersecantibus prope dorsum Terrae, quam contingunt, quo magis recedit a Terra, eo magis dilatatur juxta adn. 6. hujus (libri). Ipsa itidem Luna Terrae propior movetur celerius, quod tempus contrahit. 17 Quod hic innuitur, pendet ab

Terrae permeat partem crassiorem coni umbrosi, qui, quo magis recedit a Terra, eo magis attenuatur, donec desinat in cuspidem. Permeat autem partem arctiorem penumbrae, quae cum includatur binis radiis se intersecantibus prope dorsum Terrae, quam contingunt, quo magis recedit a Terra, eo magis dilatatur juxta adn. 6. hujus (libri). Ipsa itidem Luna Terrae propior movetur celerius, quod tempus contrahit. 17 Quod hic innuitur, pendet ab adn. 5. hujus et 39. lib.

Ea occasione innuitur theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib. III(IV). Sed haec actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed pari etiam densitate corpora magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab eodem lumine inflammantur. Hinc, ubi lumen oblique transit e medio rariore in densius vel in medium pinguius, refringitur sive mutat directionem itineris sui, atque id accedendo ad lineam perpendicularem superficiei,

theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib. III(IV). Sed haec actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed pari etiam densitate corpora magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab eodem lumine inflammantur. Hinc, ubi lumen oblique transit e medio rariore in densius vel in medium pinguius, refringitur sive mutat directionem itineris sui, atque id accedendo ad lineam perpendicularem superficiei, in quam ingreditur. Contra

quae appellatur ratio constans sinuum anguli incidentiae et anguli refracti. Sed ea huc non pertinet. Vis attractiva major cogit particulas luminis accedere ad superficiem attrahentem adeoque in ingressu densioris medii accessu continuo ad superficiem ita incurvatur via radii, ut evadat magis erecta ad ipsam superficiem. Et e contrario in egressu retracta in ipsam, inclinatur ad eandem motus ipsius particulae et radius evadit magis obliquus. Dum nominatur hic oleum, nominantur Telegoni colles et rura Setina, nimirum loca proxima Tiburi, quam urbem

luminis accedere ad superficiem attrahentem adeoque in ingressu densioris medii accessu continuo ad superficiem ita incurvatur via radii, ut evadat magis erecta ad ipsam superficiem. Et e contrario in egressu retracta in ipsam, inclinatur ad eandem motus ipsius particulae et radius evadit magis obliquus. Dum nominatur hic oleum, nominantur Telegoni colles et rura Setina, nimirum loca proxima Tiburi, quam urbem Telegonus condidisse dicitur, et Setiae. Quae loca nunc ingentes habent olivarum sylvas et egregio oleo sunt celebres nihilo minus quam olim

ut, ubi radius luminis e tenuiore aethere advenit obliquus ad atmosphaeram terrestrem, debeat inflecti introrsum et refringi accedendo ad perpendiculum. Ipsius autem atmosphaerae dorsum hic dicitur recurvum, cum debeat ipsa affectare figuram ad sensum sphaericam ut Terra. Quoniam vero, quo magis acceditur ad superficiem Terrae, eo atmosphaera ipsa est densior ob majorem nimirum pressionem superiorem. Idcirco radius ejusmodi perpetuo mutat directionem itineris sui et describit curvam lineam, quae cavitate respicit ipsam superficiem Telluris. Jam vero ex

mane apparet ortus Solis aliquot minutis citius et vespere occasus aliquanto serius quam revera accidat. At postremi, versus marginem, evitant globum Terrae et trajecti per atmosphaeram egrediuntur iterum ex ea ad auram aetheream puriorem, per quam jam progrediuntur recti, sed directione nova magis inclinata introrsum ad axem coni umbrosi, nimirum ad rectam illam lineam, quae transit per centra Solis et Terrae ac producitur ultra Terram. Hujusmodi sunt ex. gr. illi, per quos aves vident, si eos excipiant, Solem allapsum ad suum horizontem. Qui si nihil eos sistat in aere,

diametrum bis decies et bis. Distantia media Lunae a Terra est juxta adn. 13. lib. I. semidiametrorum proxime 60 adeoque diametrorum 30. Igitur illi radii refracti ab atmosphaera terrestri immerguntur in umbram ita, ut deveniant ad axem etiam ad loca multo inferiora regione Lunae. Adeoque multo magis incurrunt in ipsam. Pars coni umbrae carens omni lumine non assurgit nisi ad 22 circiter diametros Terrae. Luna in ipso centro umbrae constituta assurgit supra hunc conum penitus nigrantem et ipsum evitat.

in Lunam incurrit, sit adeo tenue. Ratio ejus tenuitatis hic affertur duplex. Prima est, quod vapores, quibus est plena atmosphaera terrestris, intercipiunt maximam luminis partem, ut idcirco exigua pars transeat per totam atmosphaeram. Secunda est distractio radiorum, quorum alii refringuntur magis, alii minus. Et primo quidem loco fuse admodum pertractantur, quae pertinent ad primum caput. Ostenditur primo loco atmosphaeram terrestrem esse plenam vaporibus etiam tum, cum coelum apparet serenum. Vapores ii sub aspectum cadunt, ubi coelum obruitur nubibus. At

Verum ratio densitatis luminis, quae pendet ab utraque dimensione areae, per quam id lumen dividitur, est longe alia ob circularem coni figuram, in qua longitudo ejusdem areae non manet constanter eadem. Praeterea ea ratio est admodum diversa in diversis partibus ejus luminis, cum multo magis distrahantur partes propiores superficiei Terrae ob multo majorem ibi refractionum inaequalitatem. Adhuc tamen plurimum ex hoc etiam capite plerumque attenuatur lumen, quod in Lunam incurrit.

33 Jam vero in ejusmodi spatio admodum inaequalis est distributio ipsius luminis. Ejus inaequalitatis duo omnino sunt fontes, qui hic exprimuntur ambo. In primis radii, qui magis inflectuntur axem versus, sive qui sunt propiores cono interiori penitus obscuro, debent esse tenuiores ex duplici capite: nimirum, quia transmissi per partem atmosphaerae inferiorem plus luminis amittunt in ea restincti vel per reflexionem distracti, et quia magis divaricantur ob majorem

In primis radii, qui magis inflectuntur axem versus, sive qui sunt propiores cono interiori penitus obscuro, debent esse tenuiores ex duplici capite: nimirum, quia transmissi per partem atmosphaerae inferiorem plus luminis amittunt in ea restincti vel per reflexionem distracti, et quia magis divaricantur ob majorem differentiam inflexionis ortae a refractione. Prima autem ratio duplex adhuc habet caput. Nam radii, qui transeunt per partem inferiorem atmosphaerae et habent iter longius intra ipsam, et hoc iter habent in ejus parte magis densa et crassis vaporibus obscura

vel per reflexionem distracti, et quia magis divaricantur ob majorem differentiam inflexionis ortae a refractione. Prima autem ratio duplex adhuc habet caput. Nam radii, qui transeunt per partem inferiorem atmosphaerae et habent iter longius intra ipsam, et hoc iter habent in ejus parte magis densa et crassis vaporibus obscura adeoque minus diaphana. Deinde radii prope axem e contrario addensantur idcirco, quod ibi coadunantur intra spatium multo arctius radii inflexi introrsum circumquaque a tota fasciola circulari terrestris atmosphaerae ambiente totam

horum sectionis annulorum latitudo erit major ob illam distractionem, quae oritur ab inaequali refractione. At longitudo eorum respondens circumferentiae circuli terminantis ipsorum singulos erit minor quam longitudo annulorum atmosphaericorum superans nonnihil totum ambitum Terrae. Et ea tanto magis decrescet, quanto magis descendetur ad centrum sectionis, per quod transit axis coni. Ad habendam rationem intensitatum luminis in iis annulis, oporteret in calculo involvere ipsam etiam latitudinem annuli, in quo lumen colligitur, respondentis

latitudo erit major ob illam distractionem, quae oritur ab inaequali refractione. At longitudo eorum respondens circumferentiae circuli terminantis ipsorum singulos erit minor quam longitudo annulorum atmosphaericorum superans nonnihil totum ambitum Terrae. Et ea tanto magis decrescet, quanto magis descendetur ad centrum sectionis, per quod transit axis coni. Ad habendam rationem intensitatum luminis in iis annulis, oporteret in calculo involvere ipsam etiam latitudinem annuli, in quo lumen colligitur, respondentis annulo * * corr. ex annullo

habente lumen. 38 Inde autem deducuntur mutationes, quae ex ejusmodi theoria haberi debent in lumine illo maligno, quod Luna habere solet in eclipsibus. Initio quidem, quo Luna magis immergetur in umbram, eo umbra erit obscurior. Subibit enim sensim loca, ad quae defertur lux transmissa per crassiorem atmosphaerae partem, et post iter longius ac cum majore inaequalitate refractionum adeoque majore divergentia radiorum. Deinde cum jam tota se immerserit in umbram,

nubilum, admodum probabile est alibi simul esse serenum, et proinde fere semper aliquod lumen ad Lunam deveniet. 45 Hoc episodium sponte mihi obvenit ex occasione ipsa nec unquam magis quam tum expertus sum illud facit indignatio versus. Exponenda est autem occasio ipsa, ut ea, quae plures ejusdem episodii partes respiciunt, percipi possint. Anno 1751 dimensus sum una cum P. Christophoro Maire, doctissimo viro e nostra Societate et summo in primis ac diligentissimo

Terrae deprendere molem, cum peripheria circuli maximi et diametro. Quae quidem cognoscuntur cognito uno gradu, si Terra sit sphaerica et gradus ubique aequales sunt. Sed si gradus in diversis locis diversi inveniantur, uti revera inveniuntur, oportet ipsius Terrae figura recedat a sphaerica magis vel minus, pro majore vel minore graduum inaequalitate. Et eo spectat illud deducere demum non aequam penitus formam. Tum autem figura et magnitudo Terrae determinantur per binos gradus; si ea supponatur elliptica, aliter per plures. Et quidem plurimi requiruntur, si habeatur

nuncupandum censui opus ipsum communi nomine Mairii et meo) et multo fusius in poemate, quod, ubi primum post extremum vitae periculum visus est convalescere, inter publicam totius Urbis gratulationem typis impressi, adjectis adnotationibus, quibus praecipua ejus gesta carminibus proposita magis illustrarentur. Notissimum est ejus patriam fuisse Bononiam, tot doctorum hominum parentem, ac sedem. Notissima est itidem ipsius pontificis doctrina, in jure potissimum, ac editorum operum multitudo et pretium.

12 Quae ad luminis naturam pertinentia Newtonus detexit et protulit, non solum fuerunt olim nihilo minus incognita, quam quae pertinent ad gravitatem generalem, sed fuerunt omnino multo magis. Nam licet Newtonus et leges et consectaria ejus vis deprehenderit, praefulserant quodammodo velut quaedam aurora, quae Keplerus de magnetismo Solis, Galileus de motu gravium, Hugenius de vi centrifuga protulerant. At nihil omnino ante ipsum inventum fuerat, quod ego sciam, unde

albi, qui utcunque ad sensum tenuissimus sit et appareat simplex, adhuc tamen componitur ex innumeris filis diversae naturae. Eorum autem filorum singula habent suum innatum colorem et suum itidem innatum refrangibilitatis gradum, quem ego exprimo per vires et amorem callis recti, cum alia magis, alia minus ab hoc recto itinere detorqueantur, ubi appellant in eodem prorsus angulo ad eadem media adeoque diversa vi resistant mutationi directionis sui motus. 21 De

refractio, et hoc exprimitur per illud inclinata subit. Requiritur autem et illud, ut binorum illorum mediorum vis in lumen non sit prorsus eadem, quod vix eveniet in mediis heterogeneis. Ea vis, caeteris paribus, est major in mediis densioribus et itidem, caeteris paribus, major in mediis magis sulphurosis et unctuosis. Quamobrem posset e binis mediis alterum esse ita densius altero et simul ita minus sulphurosum vel unctuosum, ut vis utriusque esset prorsus eadem. Quo casu in transitu ab altero ad alterum utcumque obliquo nulla haberetur refractio. Verum rarissima sunt corpora,

22 Igitur ubi radius integer albus deveniat inclinatus ad ejusmodi superficiem ita, ut refractus mutet directionem sui motus, ita distrahitur, ut alia e filis ipsum componentibus refringantur magis, alia minus et proinde per diversas vias progressa recedant a se invicem. 23 Innuuntur binae causae, ex quibus provenire posset hujusmodi diversa refractio. Nam primo

25 Jam vero fila singula servant semper post ejusmodi separationem eundem refrangibilitatis gradum, quem habuerunt initio, et eundem colorem. Si nimirum novis superficiebus excipiantur singula in eodem angulo alia post alia, filum, quod in prima refractione magis refractum est, semper refringitur magis et manet unicum, non iterum in plura discerptum. Servat autem eundem colorem, quem primo habuit, quotcunque novas aut refractiones aut reflexiones habuerit, et, quod infra uberius explicabitur, ubi hae proprietates, quae hic tantummodo proponuntur,

vero fila singula servant semper post ejusmodi separationem eundem refrangibilitatis gradum, quem habuerunt initio, et eundem colorem. Si nimirum novis superficiebus excipiantur singula in eodem angulo alia post alia, filum, quod in prima refractione magis refractum est, semper refringitur magis et manet unicum, non iterum in plura discerptum. Servat autem eundem colorem, quem primo habuit, quotcunque novas aut refractiones aut reflexiones habuerit, et, quod infra uberius explicabitur, ubi hae proprietates, quae hic tantummodo proponuntur, confirmabuntur experimentis, si illud filum

ingens eorum filorum numerus, quorum singula diversum habent refrangibilitatis gradum et colorem innatum. Adhuc tamen inter hosce diversos colores innatos multi ita parum a se invicem differunt, ut eodem nomine nominentur. Rubei, exempli gratia, dicuntur quamplurimi, quorum alii magis, alii minus, ut ita dicam, rubei sint, et a colore unius nominis ad colorem alterius transitur per quosdam velut gradus continuos, sive, ut Galli appellant, par nuance, vel, ut Itali, con una sfumatura. Classes horum coloratorum filorum, quibus diversa nomina sunt

academias demum jam omnino communiter recepta est. 30 Lens etiam adhibetur in ejusmodi experimentis, ut paullo infra videbimus ad radios homogeneos colligendos et ab heterogeneis magis separandos. Necessariae sunt autem lentes non ita multum convexae, uti sunt nimirum eae, quae adhibentur pro vitro objectivo telescopii augentis imaginem objecti, quod idcirco apparet propius, vel pro specillis senescentium, quae nos in Italia appellamus di prima vista. Nam in utroque

aliquanto major induceret separationem aliquanto majorem. At in prismate, in quo superficies sunt ad se invicem obliquae, refractio in egressu diversa est a refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem inflectit radios et auget divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia tendent. Hinc ubi ad majorem distantiam devenit ille conus radiosus egressus e prismate, ut ad oppositum

refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem inflectit radios et auget divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia tendent. Hinc ubi ad majorem distantiam devenit ille conus radiosus egressus e prismate, ut ad oppositum parietem, oritur illud, quod appellari solet spectrum coloratum. Nimirum pro imagine Solis rotunda et alba habetur ductus quidam oblongus et distinctus illis

solaris disci. In ipsis extremis frontibus erunt itidem purissimi, hinc primus rubeus et inde postremus violaceus. Sed ob eandem rationem ibi etiam tenuissimum erit lumen. In medio lumen erit vividius ob superpositionem plurium circulorum, sed ob eandem erunt commixti colores proximi et multo magis diversi gradus coloris ejusdem. 34 Ad majorem igitur separationem adhibetur lens vitrea, quae apponitur prope prisma in distantia a foramine, quae sit major radio curvaturae

trou comme leurs distances de la lentille. Mais ce cercle sera aussi une espece de point physique quand le trou sera très-petit) in certa quadam distantia juxta id, quod diximus lib. II(III), adn. 40(8) et 41(9). Quae distantia, ut ibi diximus, eo minor debet esse, quo lens magis distabit a foramine. Hinc imago Solis, quae sine illa lente deberet esse circulus quidam, nec ita exiguus, in distantia aliquanto majore a foramine, et eo major, quo ea distantia est major, evadit sine prismate punctum tenue. Accedente jam prismate oritur statim illa

in qua sit exiguum foramen. Per id foramen licebit transmittere quemvis e radiis coloratis et ipsum novis prismatis vel speculis detorquere, ut libuerit, refringendo vel reflectendo. Nunquam ille radius novis refractionibus discindetur in duos nec unquam mutabit colorem suum. Et quod magis videtur mirum primo aspectu, ad quamcumque superficiem corporis cujuscumque deflectatur, semper retinebit colorem suum, uti supra innuimus adn. 25. et hic exemplis illustratur. Duo tantummodo hic iterum adnotanda: primo quidem, ut experimentum satis bene succedat,

mieux réussi). Distantia foci radiorum parallelorum est pro vitro cavo dimidium et pro vitro convexo pars tertia distantiae debitae utique combinato. Et habentur hic ejus generis telescopia dioptrica pedum 12, quae aequivaleant communibus pedum 60. Credo autem ea ipsa adhuc multo magis perfici posse, satis accurate combinata curvatura binorum vitrorum pro ratione accuratius determinata distractionis debitae illis ipsis vitrorum frustis, quae adhibentur. Quod ingenti olim astronomorum commodo cedet. Fieri posset, ut distractio, quam atmosphaera

olim astronomorum commodo cedet. Fieri posset, ut distractio, quam atmosphaera inducit, sit adhuc major illa 1/27 parte, quam diximus. Et tunc haec etiam causa majorem haberet partem in efficiendo illo phaenomeno. Verum adhuc arbitror secundae, quam statim subjicio, multo magis tribuendum esse phaenomenum quam primae. Porro haec secunda causa pendet ab illa proprietate vicium facilioris reflexionis et facilioris transmissus, de qua mentionem fecimus adn. 15. et quam nemo ante Newtonum, quod sciam, ne levissima quidem conjectura attigerat. Ex

in versu, quia non sunt binae dispositiones, cum quarum altera omnino habeatur semper reflexio et cum altera transmissio, quo casu semper dimidium luminis transmitteretur et dimidium reflecteretur, sed tantummodo alterum ex iis facilius redditur. Sunt autem et alia, quae rem determinent, ut magis vel minus discrimen mediorum ac diversa inclinatio incidentiae. Nam et majus discrimen et major inclinatio determinat majorem radiorum copiam ad reflexionem. Quae quidem fusius itidem exposui et ego et P. Benvenutus in ea dissertatione, cujus mentionem feci supra adn. 16.

ad causam coloris rubei in Luna deficiente, quae pendet penitus a tertia. Satis est hic illud exprimere pro prima lege, intervalla vicium eo esse majora, quo medium, in quo lumen progreditur, est densius vel pinguius, ceteris paribus; pro secunda, eo itidem majora esse, quo radius ingreditur magis inclinatus ad superficiem dirimentem bina media; pro tertia lege, in radiis magis refrangibilibus intervalla esse multo minora in violaceis quam in rubeis. Innuo autem originem hujus discriminis: id vel provenit ex eo, quod radii magis refrangibiles moveantur lentius

est hic illud exprimere pro prima lege, intervalla vicium eo esse majora, quo medium, in quo lumen progreditur, est densius vel pinguius, ceteris paribus; pro secunda, eo itidem majora esse, quo radius ingreditur magis inclinatus ad superficiem dirimentem bina media; pro tertia lege, in radiis magis refrangibilibus intervalla esse multo minora in violaceis quam in rubeis. Innuo autem originem hujus discriminis: id vel provenit ex eo, quod radii magis refrangibiles moveantur lentius adeoque, licet aequalibus intervallis temporis succedant sibi invicem binae

majora esse, quo radius ingreditur magis inclinatus ad superficiem dirimentem bina media; pro tertia lege, in radiis magis refrangibilibus intervalla esse multo minora in violaceis quam in rubeis. Innuo autem originem hujus discriminis: id vel provenit ex eo, quod radii magis refrangibiles moveantur lentius adeoque, licet aequalibus intervallis temporis succedant sibi invicem binae dispositiones contrariae in omnibus radiis, tamen minora sint intervalla loci in magis refrangibilibus; vel provenit etiam ex eo, quod ipsa dispositio in aliis mutetur breviore

Innuo autem originem hujus discriminis: id vel provenit ex eo, quod radii magis refrangibiles moveantur lentius adeoque, licet aequalibus intervallis temporis succedant sibi invicem binae dispositiones contrariae in omnibus radiis, tamen minora sint intervalla loci in magis refrangibilibus; vel provenit etiam ex eo, quod ipsa dispositio in aliis mutetur breviore tempore quam in aliis. Puto demonstrari posse ex ipsis legibus a Newtono definitis rem a solo celeritatis discrimine non pendere. Porro discrimen hoc intervalli inter binas dispositiones, quod in

quae et alibi hic innui et fuse exposui in mea Philosophiae naturalis theoria. Hinc et inde ab illo contactu intermedio habebitur utique hiatus quidam ortus e vitrorum curvatura, quorum superficies circumquaque distabunt a se invicem. Et hic hiatus eo erit crassior, quo magis distabit a contactu, qui fit in centro. In illo autem hiatu habebitur quaedam tenuis velut lamella aeris, cujus itidem crassitudo eo erit major, quo magis recedetur a centro.

hiatus quidam ortus e vitrorum curvatura, quorum superficies circumquaque distabunt a se invicem. Et hic hiatus eo erit crassior, quo magis distabit a contactu, qui fit in centro. In illo autem hiatu habebitur quaedam tenuis velut lamella aeris, cujus itidem crassitudo eo erit major, quo magis recedetur a centro. 50 Eius lamellae quanta sit crassitudo in quovis loco, facile admodum determinatur. Ad ejusmodi determinationem prodesset plurimum schema geometricum, sed

agendum. 56 Quod pertinet ad diversa fila colorata, invenitur ope ejusdem experimenti illud: haec intervalla vicium esse longiora in radiis minus refrangibilibus et breviora in magis refrangibilibus. Et quidem Newtonus legem ipsam definivit, quae respondet certa quadam ratione divisioni octavae in monochordo, ut iisdem rationibus harmonicis alio quodam modo respondent etiam diversi gradus refrangibilitatis radiorum. (J'ai

unicam laminam pellucidam. Sed si alternae subducantur relictis alternis, pelluciditas vel erit nulla vel perquam exigua. Nam in egressu cujusvis laminae pars luminis reflectetur adeoque vix quidquam ad postremam postremae laminae superficiem deveniet. Contra vero charta madefacta et multo magis oleo perfusa acquirit perspicuitatem, cum is liquor vi agente in lumen minus differat a fibris materiae, ex qua charta constat, quam aer, qui prius aderat in ejus poris. Quamobrem opacitas consistit in mixtura particularum diversae densitatis vel habentium majora

diametrum aequalem intervallo unico coloris rubei, is quidem reflectet radios rubeos transeuntes prope centrum. Et cum fere * corr. ex iudicant duplo majus sit id intervallum intervallo violacei, non reflectet radios violaceos eodem loco transeuntes. At eosdem reflectet ingressos aliquanto magis ad latus, qui quidem percurrent chordas aequales ad sensum intervallo violacei. Nam et omnes chordae sunt minores diametro, atque eo minores, quo remotiores, et intervalla vicium sunt longiora, ubi radii obliquius ingrediuntur. Atque idem locum habet in quovis radio minus refrangibili pro

latus, qui quidem percurrent chordas aequales ad sensum intervallo violacei. Nam et omnes chordae sunt minores diametro, atque eo minores, quo remotiores, et intervalla vicium sunt longiora, ubi radii obliquius ingrediuntur. Atque idem locum habet in quovis radio minus refrangibili pro quovis magis refrangibili. Contra vero, si globulus habeat diametrum aequalem uni intervallo radii violacei, habebit et diametrum et quamvis chordam minorem intervallo rubei vel cujusvis minus refrangibilis. Quare is quidem reflectet violaceos, quin possit reflectere rubeos vel

74 Hinc jam patet illud, quod affirmatum fuerat: ubi temere dispositi jaceant variarum magnitudinum globuli, debere reflecti majorem multitudinem radiorum violaceorum et reliquorum e magis refrangibilibus, et transmitti majorem rubeorum ac minus refrangibilium, cum nimirum debeant occurrere globuli omnium generum, et quicumque reflectit rubeos, reflectat etiam violaceos; multi autem violaceos reflectant, quin possint rubeos reflectere. Fieri autem poterit, post satis magnam

etiam violaceos; multi autem violaceos reflectant, quin possint rubeos reflectere. Fieri autem poterit, post satis magnam eorundem globorum multitudinem, ut nulli jam fere violacei supersint nec indici vel caerulei. Quo casu praevalebunt virides in radiis ulterius reflexis et rubei adhuc magis in transmissis. 75 Observationem Halleyi, quae hic exponitur, adhibet Newtonus ipse in Optica ad hanc theoriam confirmandam. Is in urinatoria machina ad ingentem maris

100 violacei et 10 rubei, adeoque in lumine transmisso habentur 990 rubei et 900 violacei. Ibi ratio violaceorum ad rubeos est 10 ad 1, hic ratio rubeorum ad violaceos 11 ad 10. Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent. At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso alte sub horizontem, reflexis jam 990 violaceis et 900 rubeis, remanebunt violacei 10, rubei 100 in lumine reflexo, quod incurrit in nubes, quas cernimus in crepusculo vespertino vel aurora. Et idcirco iis potissimum temporibus nubes ipsae, quae reflectunt omne radiorum

quam primo descendunt Terram versus, tum ab ea ascendunt praetervolantes. Hinc, si satis vaporosum sit coelum in ea Terrae parte, per quam radii transeunt, debet omnino Lunae iis radiis illustratae idem accidere, quod nubibus illustratis a Sole delitescente infra horizontem, atque id ipsum multo magis. 78 Postremi hujusce episodii fundamentum omne consistit in veterum mythologia. Phoebus, Diana, Vesta erant apud ipsos Sol, Luna et Terra. Satis enim constat veteres nomine

nisi obscuram Terrae ipsius faciem tum videt. Hinc locus habetur amaris dicteriis, quibus tum Vestam Diana aggrediatur insultans. Porro in novilunio e contrario Lunae facies Terrae obversa nigrescit penitus, et Terra e Luna visa ita effulget ut Luna in plenilunio eoque magis; tum quia est tantillo propior Soli Terra in novilunio quam Luna in plenilunio caeteris paribus, tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam superficies Lunae. In novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis rapiens ejus radios. Sed ingens admodum est discrimen inter

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report