Your search found 536 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 272-343:

qui magis in Patribus ac Conciliis, et omnino hominum sanctionibus et traditionibus discendis, docendisque, eorumque dictis ac sententiis decerpendis, colligendis, et in summas quasdam redigendis occupati fuerunt, quam in scrutandis illustrandisque sacrosanctis Dei monumentis. Postremo, successerunt Sententiarii ac Monachi rixatores, comminiscentes varias superstitiones, et ineruditas corruptae philosophiae spinositates: quib. accesserunt quaestores et impostores, aut fumivendi indulgentiarii, miraculorum figuli ac iactatores, suorumque

ita ut primum maxime propria nativaque earum significatio, deinde autem figuratae explicentur: ea tamen serie, ut quanto quaeque significatio nativae magis propinqua est, tanto prius exponatur: quanto autem magis figurata est, tanto posterius: praesertim vero eae, in quibus tropi conduplicantur. Postremo autem loco, significationes obscuriores, ex una quaque loquutione provenientes, declarentur. Ea porro significata semper sunt ideo compluribus testimoniis confirmataque tum certitudinem, tum etiam lucem aliquam significatis illa testimoniorum aut exemplorum Scripturae

vocando. Secundo, admodum crebro accipitur pro nomine proprio primi hominis. Sic dicit Deus Gen. 2. Non est bonum, esse Adamum solum. Et, Adduxit ad Adamum omnia animalia. Ac mox, Immisit somnum in Adam. item, Adduxit mulierem ad Adam. Tertio, Vetus Adam significat interdum corruptum hominem. Postremo, ponitur Adam pro Christo, 1. Cor. 15. Factus est ultimus Adam in spiritum vivificantem. ADAMAS. Ier. 17. Peccatum Iuda est scriptum stylo ferreo in ungue adamantino: id est, penitus infixum cordi humano. Rationes loquutionis duae esse possunt. Altera, quia durae tabulae

illius benedictionis, ad thronum gratiae cum illo ipso semine accedens, et denique semet consolatur in omnibus difficultatibus ac tentationibus, semet confirmando de illa Dei benedictione, iuxta illud, Spiritus clamat Abba pater, et dat testimonium spiritui nostro, quod filii Dei sumus: postremo etiam confitetur ac gloriatur de illa benedictione. Aptissime igitur per illud reciprocum hithbarech, lucta fidei cum dubitationibus ac tentationibus et peccatis, et illa perpetua aspersio aut purificatio, illud perpetuum Remitte remitte, depingitur. Impii blasphemique Iudaei calumniantur

ἐνεργείᾳ aut specie haec promissio repeteretur. Praeterea multi inter Ethnicos fuerunt, qui illustriora exempla felicitatis hominibus suppeditare potuerunt: per quae tanquam maiora ipsis notiora, gratiora, ac magis domestica sibi, precari bene potuerunt. Postremo, quota pars mundi novit per eorum religionem Abrahamum, nisi quod nunc per nostrum Meschiam eum cognovit? Ad haec etiam, quantilla tandem fuit illa felicitas Abrahami, quam gentiles in eo admirari potuerunt, qui toties promissam, expectatam ac desideratam terram non est consecutus: sed ut

voluntas: non incommode possis intelligere hominum propensam voluntatem, quam angeli eis in agnoscendo et accipiendo hoc tanto bono imprecantur, et divinitus dandam esse praedicunt. Primum enim indicatur, Dei gloriam restitui per illam filii incarnationem. Deinde, hominibus pacem a Deo contingere, postremo vicissim ipsorum bona voluntas seu fides, erga tantum thesaurum divinitus oblatum requiritur, aut etiam hominum acquiescentia in eo ac fruitio denunciatur. Iam audiamus explicationem cuiusdam Hebraeae linguae probe gnari, ex veteri Testamento sumptam, quae quidem erit magis exemplorum

Secundo dicitur de eo, quod tanquam immundum externa quadam immundicie quasi vitandum est. Sic pii debent cibum per verbum et precationem sanctificare. Sic impiorum coniugium, commune et profanum est, et manus illotae iudicio Pharisaeorum. Postremo est genus communitatis aut profanitatis, in quo etiam impietas inest. Sic Christus dicit, ea quae exeunt ex corde, efficere hominem communem aut contaminatum, nempe vitia. A nomine Commune κοινὸν, venit et alia significatio. nam verbum

a prava via et a diabolo tyranno ad se ac veritatem vertere. Ps. 80. 85. 105. Ier. 31. Thr. 5. Zach. 10. Loquutio vero haec inde orta est, quod obedientes Deo dicuntur eum sequi, ut servi herum: Impii vero dicuntur averti ab eo, et sequi satanam, sicut servus discedens ab obedientia sui domini. Postremo cum resipiscunt, dicuntur iterum converti ad priorem herum Deum, ut eum sequantur ac colant. Convertere aliquem, aliquando significat refocillare, reficere: quia defatigatorum et afflictorum anima ac vita ab eis abire videtur. Contra igitur, cum vel victu vel consolatione confirmantur,

religionem ac politiam. Contra autem seductores tum excusabant religionem ac prava facta, tum etiam pacem et summam felicitatem pollicebantur. Tertio, Dealbare pro lavare aut mundare ponitur, posita generali voce pro speciali. Sic Apoc. 7 dicuntur pii dealbasse stolas suas in sanguine agni. Postremo, ab hac vel catachresi vel synecdocha, deducitur per metaphoram ea significatio, ut Dealbare a rebus corporeis ad ipsam animae lotionem transferatur: sicut David Psal. 51 orat dicens, Asperge me Domine hysopo, et super nive dealbabor: id est, si me sanguine Christi

desinere. ut Psal. 12, Serva Domine, quoniam Gamar defecit, sanctus aut misericors: pro, desierunt amplius superesse pii. Quarto, significat privo. Defraudo cui laboro; et deficere facio animam meam bono: Ecclesiast. 4. pro, privo eam, defraudo genium meum necessariis commodis. Postremo, vox Defectionis cum singulari quadam emphasi 2. Thessal. 2 ponitur, cum dicit Paulus, Ultimam diem aut iudicium non venturum, antequam veniat ἀποστασία, aut defectio, et revelatus fuerit homo peccati. Quam vocem Defectionis alii

in Sacris literis. ut, Novis diis, qui de proximo venerunt, sacrificaverunt: Deut. 32 pro idolis Sed omissis hisce, ut ita dicam, figuratis diis, ad verum revertamur. Primum autem exponamus locum Pauli 1. Cor. 8, qui primum dicit simpliciter, esse tantum unum Deum: mox dicit, esse plures Deos: postremo denuo dicit, piis tantum unum Deum esse. Ubi prima sententia per se ac simpliciter intelligenda est, quod revera sit tantum unus verus Deus, si proprie loqui velimus. Secundo, quod plures dii sint tum improprie loquendo, tum quod ad homines, seu ratione ac respectu hominum qui ita

dicit iustos in extrema die ad dexteram collocandos, iniustos contra ad sinistram: Matth. 25. Quarto, dextera Dei significat aequalitatem dignitatis, gloriae, ac potentiae. Sic Christus iubetur sedere ad dexteram patris. Psalm. 110. et post resurrectionem ad dexteram Dei consedisse dicitur. Postremo, Virum dexterae Dei, Psalm. 80, alii intelligunt de eo quem Deus dextera sua potentem fecerat: alii de eo, qui incidit in manum aut castigationem Dei. inquit enim Psaltes, Sit manus tua super virum dexterae tuae: quod omnino castigationem sonat. et alibi, dicitur, Durum esse incidere in

verum ministros verbi ac pastores reliquis antesignanos esse decet. Evangelium enim veluti ignis est, quo accenditur Satanae furor: quare fieri aliter nequit, quin ad praeliandum armetur, quoties illud promoveri cernit. Quibus autem armis repellendus est? Non nisi spiritualibus potest repelli. Postremo addemus et quaedam adiuncta seu attributa Evangelii. Evangelium Dei, Rom 1. 1. Thessal. 2. 1. Pet. 4. Evangelium gratiae Dei, Act. vigesimo. Evangelium filii Dei, Roman. 1. Evangelium Christi, Roman. 2. Evangelium pacis, Ephes. sexto. Evangelium aeternum, Apocalyps. 14. Evangelium

et quod ille πείθων, docens aut suadens in corde auditoris excitare conatur, est FIDES, veluti quaedam filia τοῦ πείθειν, et τοῦ πείθοντος docentis. Postremo huc adiice, quod Christo, qui est unicus noster magister, quemque solum audire caelitus a patre iussi sumus, ista ποτνία πείθω aut Suadae medulla tribuitur Isaiae 50, Linguam eruditam ad loquendum tempestive cum defatigato aut exhausto

altera ab expugnatione urbium, altera a munitione vinearum Quasi dicat Dominus: Non opposuistis vos seductoribus, non etiam irae ac poenis Dei quod facere debuissetis vera dogmata docendo, falsa refutando, ad piam sanctamque vitam et veram poenitentiam hortando, vitia gravissime reprehendenda et postremo ardentissimis precibus perpetuo pro populo intercedendo. Hoc est quod Baptista dicit, Quis vobis monstravit effugere a ventura ira? FRATER vox, sicut et soror, teste Hieronymo, quadrupliciter accipitur. primum, pro ex eisdem parentibus natis: secundo pro cognatis,

eoque merito huius linguae idiomata dici possunt. Disseram igitur de eis ordine, quantum Deus dederit. Nam quid in genere ac plerumque etiam Latinis significet, infra in nomine LAUS plenius dicam. Primum autem disseram de nomine Gloria: deinde de verbo Gloriari, et eius verbali Gloriatio: postremo, de verbo Glorificare et Glorificatio. GLORIA igitur definitur ab Augustino et Quintiliano, quod sit frequens de aliquo fama, cum laude. et a Cicerone, quod sit consentiens laus bonorum, et incorrupta vox recte iudicantium de alicuius excellente virtute. aut denique est, alicuius vel

qui iam erat ultimus quadrans. Hinc est quod Christus Matth. 20 dicit, patrem familiâs exiisse diluculo ad conducendos vinitores scilicet anteque prima fluere inciperet, seu ante exortum solis: et postea tertia. deinde sexta in meridie, et nona, inter meridiem et vesperum: et denique postremo undecima, cum iam unica hora ad occasum superesset. Sic quod Petrus ab hora tertia argumentatur Act. 2, quod non sint ebrii: indicat, non fuisse moris illi tam sobriae ac parcae genti, tam mane helluari. Quo et Apostolus respicit dicens: Qui potant noctu potant. Cognita hac horarum

Isaiae 26: Civitatem sublimem humiliabis. i. affliges, debilitabis. Psal. 22: Vide humiliationem meam de inimicis meis. Sic de Agar ter haec vox Genes. 15 legitur. Primum enim dicitur, quod Sara eam afflixerit: postea, quod angelus dixerit. Humilieris sub manu eius: et postremo, quod angelus iusserit filium Hagar vocare Ismael, quia Dominus eam in sua afflictione. i. tristi ac plane desperata sorte exaudierit. Psal, 35: Contra humiles terrae verba fraudulenta cogitant. i. contra infimae sortis homines, aut etiam contra eos qui alio qui cruce pressi

thesaurum iustitiae aut persolutionis Christi nostra gratia praestitum, nobisque donatum misericorditer ac clementer applicet, utque inde sibi, suaeque severae iustitiae persolvat illud ingens debitum obedientiae ac poenae, quod a nobis iustissime sub comminatione aeternorum suppliciorum exigebat. Postremo pater caelestis, qui tanquam iudex, et plenariam rerum omnium potestatem habens, nobis illam amplissimam persolutionem Christi ad dicit, imputat, et appropriat, eaque suae legi ac severae iustitiae ita largissime satisfacit, ut sicut illa antea nos accusabat extremae iniustitiae, ac nos

alium, eique per legem suam veluti debitorum librum indicare, quam scilicet infinita millia talentorum iustitiae, obedientiae, ac suppliciorum pro tot peccatis debeat, eamque summam severissime ab illo flagitare: ac ni protinus perfectissime praestet, ei aeternos carceres torturasque minitari. Postremo cogita, ibi mediatorem â tali infelice peccatore per fidem compellatum, in medium progredi, ac a patre suppliciter petere, ut sui thesauri persolutio aut iustitia in illum egentem peccatorem transferatur. Qua igitur obsecro tandem alia ratione illa translatio persolutivae iustitiae fieri

et Num. 16, narratur Aaron precatione et piaculari suffimento repressisse plagam Dei in populum grassantem. Altare thymiamatis aut incensi, est illud ultimum altare, quod fuit ante arcam, ubi tantum suffitus offerebatur. Deut. 33 habetur descriptio verorum ac fidelium Domini sacerdotum, et postremo additur: Hi ponent incensum in ira aut naribus tuis. id est, illi placabunt Deum iratum populo: sicut Aaron. Num. 16 occurrit irae ac plagae Dei, gestando thuribulum et incensum. Apud veteres videtur usitatum fuisse, cum auro thus donare: ut Isaiae 60 legitur. Sic Matth. 2, Mag

hostis noster est ipsa iustitia seu in Dei, quae non viribus violentiave expugnanda, sed satisfactione alicuius placanda erat. Ex hisce facile apparet, quod in articulo, CHRISTUS DESCENDIT AD INFEROS, propria, et non metaphorica significatio ponenda sit. Hinc etiam eius definitio colligi potest. Postremo quaeritur, an et satisfactorius sit ille descensus, seu meritorius? Paulus Philippensibus secundo, et Hebr. quinto, meritum et satisfactione Christi tribuit toti obedientiae et humiliationi eius, enim illi, quod cum esset Deus, tamen ita se coram Patre humiliaverit, ut servi quoque formam

nobis subinde adhibuerit, non habebimus cum eo partem in regno caelorum. Secundo, eodem facto monuit eos de mutuis officiis, summa promptitudine sibi invicem praestandis. In qua parte illud credo vel in primis inclusum esse, ut doctores sibi invicem quotidianos lapsus ac offensiones condonent. Postremo, eodem symbolo voluit eos Christus docere modestiam ac humilitatem, ut quandoquidem ipsemet Dominus ac praeceptor, atque adeo viventis Dei filius, adeo semet humiliavit et exinanivit, ut non tantum Apostolis in coena, sed etiam omnes omnium nostrûm turpissimas peccatorum et poenarum

Ethnicis tribueret, quae Iudaeis adimeret? Quasi vero Ethnici fuerint divino quodam semine sati, aut (ut ille inquit) gallinae albae filii: Iudaei vero infelicibus ovis prognati, et etiam ipsis primis noticiis omnium mêtibus inscriptis, veluti imperfecti quidam partus, carentes, manci ac mutili. Postremo, fuerunt sane quidam et olim et hoc tempore qui intellexerunt haec assertive a Paulo dici: indeque illum deterrimum, et plane Ethnicum errorem extruxerunt, aliquos esse sine Christo servatos, tantum per legem naturae, ut praesertim Aristidem, Socratem, Aristotelem, Platonem, Ciceronem,

Dispositio loci Paulini, Rom. 2. Observertur igitur ante omnia scopus negocii, de quo hic ex instituto agitur. praedicatur enim poenitentia seu contritio in istis tribus capitibus. Primum in 1, Ethnicis: postea in 2, Iudaeis: postremo in 3, utrique simul accusantur. Omnes igitur hic homines concluduntur sub peccatum. Sed in hoc secundo capite est proprie accusatio Iudaeorum. Deinde observetur etiam ordo sententiarum huius loci, quae continet talem quandam expolitionem, ut primum rem proponat, deinde eam explicet, sicut

auditorem et factorem legis. Secundo exponitur posterius membrum: nempe, quod solum legis factores sint iusti, etiamsi essent alioqui Ethnici sine caeremoniis Moysis. Tertio explicatur prius: nempe quod Iudaei sint nihil aliud quam auditores, et ne micam quidem legis servent, eoque sint iniusti. Postremo est conclusio, ubi Apostolus utrumque memorum collationis simur coniungit, et summam praecedentium institutamque sententiam colligens concludit. Sequitur nunc ipsa distinctio textus per suas partes. 1. Propositio conferens dues populus, aut membra, not [?:-t- ] , per

sensus loci effulgere, et a Lectore perspici posset. Confertur hic primum brevi propositione Auditor Iudaeus cum Factore Ethnico seu iustitia caeremoniaria cum iustitia operaria ac morali aut verae obedientiae. Postea clarius exponuntur singula membra collationis, nempe Auditor et Factor legis. Postremo tota haec collatio utriusque membri concluditur. Propositio, Non enim a Auditores legis iusti sunt apud Deum: sed b Factores legis iusti habebuntur. a Auditor. Ecce tu Iudaeus cognominaris et acquiescis in lege, et gloriaris in Deo. et nosti voluntatem, ac probas eximia,

agnitio Dei: quare non tantum omnem vim agnoscendi verum Deum amisit, sed etiam contrariam nactus est. Sexto, quia etiam ii populi qui doctrinam de uno Deo habuerunt, subinde ab uno Deo ad plures defecerunt, perpetuo illuc sicut aqua deorsum ruentes: olim post diluvium omnes gentes, postea Iudaei, postremo Papistae, quibus Sancti revera dii quidam sunt. Non autem sic ab uno Deo ad plures proni praecipitesque ruerent mortales, si eius noticiae innata principia, naturalemve idoneitatem haberent, ut supra audivimus. Septimo, Paulus dicit, quod mundus per sapientiam [?: ]

quia ipsamet natura est turpissima, contaminatissima ac depravatissima. Secundo, propter servitutem culpae porro facti sumus servi, aut mancipia poenae seu mortis, seu (ut Iurisprudentes loquuntur) servi poenae, quandoquidem debentur morti nos nostraque omnia, morti inquam temporariae ac aeternae. Postremo, sumus servi in agendo et cogitando, omnique nostro motu ac nutu, tum peccati seu malitiae in nobis regnantis, sub quam nos venditos esse Paulus testatur Rom. 7: tum etiam Satanae, qui nos tenet captivos ad libitum et voluntatem suam: 2. Tim. 2. Vicinae huic sunt et locutiones et res,

in suo pravo conatu. Donum mendax, Proverbiorum 25 est, quod falso promittitur. Sic est vir, qui se iactat de dono mendacii. Dextra mendax quid sit, Psal. 144 supra, in voce DEXTRAE dictum est. Panis mendacii: Proverbior. 20, Suavis est homini panis mendacii, sed postremo replet os lapillis: id est, panis aut quoduis lucrum fraude partum, primo quidem est valde gratum, sed postremo est noxium. Sermo mendacii ponitur pro falso sermone, aut etiam pro falso iudicio: Exodi 23. Sic spes mendacii; est vana et irrita spes: Isa. 28. Facere mendacium,

iactat de dono mendacii. Dextra mendax quid sit, Psal. 144 supra, in voce DEXTRAE dictum est. Panis mendacii: Proverbior. 20, Suavis est homini panis mendacii, sed postremo replet os lapillis: id est, panis aut quoduis lucrum fraude partum, primo quidem est valde gratum, sed postremo est noxium. Sermo mendacii ponitur pro falso sermone, aut etiam pro falso iudicio: Exodi 23. Sic spes mendacii; est vana et irrita spes: Isa. 28. Facere mendacium, Hierein. 6. A propheta usque ad sacerdotem, omnes faciunt mendacium. i. vacant fraudibus et idololatriae, sunt

superat omnem mentem, custodiat corda et cogitationes vestras: id est, quae non satis expendi aut perspici ab humana mente potest, tuebitur, aut in summa tranquillitate et integritate retinebit ac conservabit vestra corda, ne nimium trepidetis, et anxii sitis, et a sanis cogitationibus recedatis. Postremo, vox Mens nova quadam ac peculiari significatione accipi videtur 1 Cor. 14: Si oro lingua, spiritus meus orat, mens autem seu intelligentia est infructuosa. Quid igitur? Orabo spiritu, orabo et mente: psallam spiritu, psallam et mente. Et mox: In Ecclesia malo quinque verba loqui

ministrare, et non ministrari: vel denique propter exinanitionem. quia factus est peccator, et denique ministri aut legati personam sustinuit, non aequalis cum patre: alibi dicens, Pater maior me est. Paulus vocat se Apostolorum minimum, primae Corinthior. decimo quinto, et Ephes. tertio: quia postremo conversus est, et fuit persecutor, ut ipsemet huius sui epitheti rationem exponit. Forte tamen etiam respicit in [?:-d ] , quod solus cum Christo non est versatus: denique potest etiam ad communem aliquorum opinionem alludere videri. Illum oportet crescere, me autem minui:

virium erga Deum, seu mutatio nostri ex imagine Dei in imaginem Satanae. Secundo, quod privati libertate simus facti mancipia Satanae, ad eius libitum libidinemque captivata. Tertio, quod simus in iusti, ac veluti infames et rei coram Deo. Quuarto, quod habemus Deum, qui est fons vitae, iratum. Postremo, mors sunt poenae temporariae (in quibus est etiam ista communis mors) et aeternae. De hac morte dicitur Genes. 2, In quacunque die comederis de arbore scientiae boni ac mali, morte morieris: quod aliqui declarant, mortalis eris: sed hoc dictum praesentem, et ( [?: ] ita

quod ea impossibilem iustitiam flagitando, nos salvare non possit. Sic Paulus per legem legi mortuus est. Quinto, mortuus est legi, quae iniustis proprie ponitur: quia pii sponte quae recta sunt faciunt. Postremo, legi mori est, omnes istas externas ac caeremoniarias leges non magnifacere, sed in spiritu ac veritate Deum colere. Colossens. tertio. Peccatum non dominatur iis qui legi mortui sunt: quia nec mortem eis secundum legis sententiam infligere potest, cum nulla sit damnatio iis qui sunt in

illam haereditatem iustitiae ac felicitatis, seu possessionis totius mundi: non autem ut ipsi fiant haereditas omnium aut ab omnibus possideantur. Accipio igitur Mundum, ut plerique omnes hactenus, de tota rerum natura, aut de omnibus creaturis sub nomine terrae Canaan Abrahamo promissis. Postremo, haeredem esse aut fieri active accipitur, pro possidere et acquirere. At vox Haereditas passiva est, nempe quae ab alio acquiritur et possidetur. Non magna felicitas est haereditari ab aliquo, quo iste promissionem Abraami trahit: sed haereditare aliqua bona eximia. Sed dicat aliquis:

nec principium, nec finem habeo. Sic in Apocalypsi dicitur, Ego sum α et ω. Sic et Apoc. 1, 2, et 22 dicitur, Ego sum primus et novissimus. Novissimum alicuius, est sors, status, fortuna et conditio eius, quae tandem ei postremo loco obtingit. Iob 8, Principium tuum erit parvum, novissimum autem tuum crescet. id est, si iustus fueris, Deus tandem beabit te, dabit amplam et opulentam sortem, ac felicem rerum tuarum statum. Num. 24 Novissimum eius usque ad perditionem: id est, ipsi quoque tandem peribunt. Luc.

sperare salutem. Vulgo dici solet, Cum desperatis pugnare esse periculosissimum. Novissimum ponitur pro filiis, aut posteritate. Hierem. 31, Est spes novissimo tuo, vel fini: id est, reliquiis, aut posteritati, aut filiis. id est, bene illis sperandum est. Novissima tuba: id est, quae postremo canet. 1. Corinth. 15. In ictu oculi, in novissima tuba: id est, cum in fine temporum ac mundi Deus per angelum tuba canentem dabit signum resurrectionis ac iudicii. Aliquando vox haec significat infimam plebem, quae sit velut extremum aut ultimum populi vel civitatis. Traducta est haec

Zachariae 14 est, quod mons olivarum scindetur per medium: quod aliqui exponunt de divisione ecclesiae Hierosolymitanae, quae dispersa ac distracta sit per orbem terrarum ad propagandum regnum Christi, et praedicandum verbum eius. Ideo vero hoc nomine Ecclesia vocatur, quia ibi suos Christus postremo congregavit, eisque mandata tradens et valedicens in caelum ascendit. OLEUM, varias habet proprietates et usus. Inde est quod etiam varias phrases suppeditat. Coniunctae autem res aut

Oseae secundo, Dominus exandiet caelos, aut eis respondebit: caeli exaudient terram: terra exaudiet frumentum, vinum et oleum. pro, Deus faciet caelum efficax, bonasque in eo tempestates constituet. et caelum adhibebit tempestivos calores et humectationes, quibus riget ac tepefaciat terram. Unde postremo fiet, et terra producat fructus. Est prosopopoeia quaedam, quasi arbores, vites aut fruges matris terrae implorent opem, illa caeli, et caelum Dei. Monstratur autem simul causarum primae et secundarum connexio. Quo sensu et Empedoclis versus citatur ab Aristotele, quod terra ardenti amore

[?:-gae ] diligentis, quam fraudulenta oscula odio habentis. id est, omnis generis blanditiae, officia et beneficia. Legimus Luc. 15, patrem exosculatum esse perditum il [?: ] filium poenitentiam agentem: et presbyteros Ephebos Paulum, postremo eis valedicentem. Elisaeus vocatus ab Elia, vel tantum pallio tactus, petit ut sibi [?: li-- ] osculari patrem et matrem: id est, illis dato osculo [?:-aledicere ] , quod et facit, addito insuper sacrificio, et unicorum convivio. De loco Gen. 41. ubi dicit

ad quos alligantur funes distendentes tentorium. Inde crebra est mentio paxillorum et [?: funium ] , item paxillorum tabernaculi, in Sacris literis. Secundo iubentur Israelitae Deut. 23, gestare paxillum in baltheo. id est, acuminatum lignum, quo egesta stercora terra obruerent. Postremo paxillus, aut clavus, vel ligneus vel ferreus, infigebatur parieti, ut in eo variae res quotidiano usu necessariae suspenderentur, quo, cum opus eis esset, ad manum haberentur. Sic Isaiae 22, [?: Elia-im ] thesaurarius per metaphoram vocatur paxillus in loco fideli aut

nec attigit domos Iudaeorum, ipsosque Iudaeos. Sic Exo. 12 usurpatur. Secundo, significat ipsum agnem paschalem, tunc et postea in memoriam tanti beneficii Dei mactatum et comesum. Tertio, illos dies festus, praesertim primum. Quarto, totam illam [?: celebrit-- ] et observatione. Postremo, Paulus etiam pro ipso Christo usurpat, qui per illum paschalem agnum significabatur. Caeterum ipsum verbum transiliendi omnino singularem quandam vim non tantum parcendi, sed et servandi habet. Isaiae 31, Sicut aves volantes proteget Dominus super Hierusalem, protegendo et liberando,

etiam scriptores, doctiss. Budaeus in Comment. observavit: et particulam εἰ etiam εἰδικῶς usurpatam, comperio a Graecis interpretibus interdum per ἐάν converti: ut Iob 22. Postremo quod vetus interpres παθητὸν convertit Passibilem, non videtur convenire. Quamvis enim παθητὸς proprie declaret eum qui patibili sit natura: tamen sententia ipsa postulat, ut accipiatur pro eo qui non

rerum humanarum cum verbo Dei, expressa esse a Paulo Colloss. 2: Cum religiosas traditiunculas de cibis, vestibus, et aliis elementis a pseudoapostolis inculcatas conferens cum vera doctrina ac religione, dicit illa absumi τῇ ἀποχρήσει, ipso usu. Postremo, Perfectionis vocabulum aut res in Sacris literis variis vocibus exprimi solet. Dicitur enim vertiturque alias perfectus, alias consummatus, integer, sincerus, immaculatus, incolumis. Septuaginta saepe ἄμενητος irreprehensibilis verterunt.

peccatis alienum, quin si Dominus velit intrare in iudicium cum eo, et iniquitates eius observare, ut loquitur Scriptura, plane actum sit de eo. Tertio, exemplo suo docet, quod nos quoque perinde proximo nostro etiam in infimis officiis servire debeamus, sicut et ipse nobis omnibus servivit. Postremo, quia omnes in quotidianis actionibus vitaque ista communi in nos invicem necessariô impingimus, nobis invicem istas quasi quotidianas sordes ac offensiones benigna condonatione abluere ac abstergere debeamus. Recto pede incedere ad veritatem Evangelii, est recta doctrina et exemplo

Isaiae 42. et Matth. 12. Solent enim rixosi, ebriosi, et iracundi ac iniusti temere in plateis, conviciis cum aliis concertare. Sed Christus et alii pii doctores, legitime modesteque de controversiis religionis disceptant. Quare Christi conciones etiam vehementiores non fuerunt talis clamor. Postremo, etiam Sapientia dicitur clamare in plateis, et omnes ad se invitare. Proverbiorum 1. Qua locutione indicatur publicum ministerium verae doctrinae, et summa copia rectae institutionis in vera ac summa sapientia. Hoc modo saepe Christus in plateis clamavit. In plateis cadere, aut

genere decreverat distribuere. Verbi gratia: Proposuit Dominus gloriam suam illustrare, hoc sit propositum proprie vocatum. Deinde constituit, quorum hominum salute glorificetur: ita ut illos habeat in conspectu, quos peculiari favore dignetur suis momentis. haec sit praescientia, vel praenotio. Postremo huic praescientiae attexitur προορισμὸς praedestinatio, qua s. Dominus certis gradibus fuos illos destinat ad se vocare, ut quemadmodum proposuit, eorum salute glorificetur, cuius praedestinationis fons et caput est Christus. Ita fiet, ut

Christianismi longe maximam, mundoque ignotam sapientiam continent: ut scire, esse tantum unum Deum esse causam et gubernatorem omnium, unde omnia bona veniant et petenda sint: hominem sic conditum, sic lapsum, corruptum, redemptum, qui eius finis [?: ] beatitudo, quod verum officium. Postremo, ipsa vera ac vina fides in pectore pii hominis existens ac vigens, mirifice eum dirigit ac gubernat, ut stabili quadam ratione vitam suam regat, non quavis aurula, rumusculo, spe, metu, aliorum persuasionibus aut affectibus impulsus huc atque illuc vacillet, modo hoc modo illud probet,

nihil aliud declarare quam ἐξαρχῆς, idque per traiectionem construendum esse cum verbo λαλῶ: deinde ὅτι scribendum esse, ita ut non sit coniunctio, sed provocabulum. Postremo, repetendum esse ἀπὸ τοῦ κοινοῦ verbum εἰμὶ: ut in summa intelligamus, Christum quaerentibus Iudaeis quid esset? respondere, se id esse quod ab initio ipsis dixisset: id est, quod iam pridem

annotavimus. ut Rom. 12, et apud Lucam saepe, et infra in hoc ipso 8. cap. ὅ, τι vero, non ὅτι scribendum esse, docet maxima pars superiorum interpretationum, et ita etiam legitur in Theophylacto Romano. Postremo, haec est natura responsionum, ut in iis repetatur verbum positum in quaestione: ut hoc loco plane sit germana repetitio verbi substantivi, quod fuerat in quaestione usurpatum. Quod autem attinet ad particulam καὶ, quamvis ea possit non incommode

populum producere, id est aliquo acerbissimo supplicio ipsius gratum spectaculum populo praebere. PROFANUM. Triplices res ac homines sunt: primum quae dicuntur sanctae aut sacrae, quae peculiariter sunt Deo eiusque cultui destinatae: deinde communes, quae hominum usui et communi vitae: postremo immundae [?:-purae ] , quae tum Deo suo quodam modo displicent, tum hominib. sunt illicitae. Vox igitur Profanus, sicut et [?: Con- ] alias res communi vitae concessas notat, alias vero eas quae plane immundae habentur: quae vocis ambiguitas et diversis reb.

de Deo pie sapienterque loqui. Num. 11. Quis det mihi ut totus iste populus prophetet? Sic Ioel 2. et Act. 2. Filii vestri et filiae vestrae prophetabunt. Denique Prophetare etiam pro falsa rerum futurarum vaticinatione et falsa doctrina ponitur. Ier. 5. Prophetae prophetant mendacium. Postremo, Christus quoque dicitur propheta, sed non sine articulo aut pronomine demonstrativo Ille. Ioan. 1. Tune es ille propheta, scilicet per excellentiam sic dictus: ille nempe eximius, singularis, ac summus propheta, toties praedictus et promissus? Sic et Deut. 18 dicitur, Suscitabit tibi

externam purificationem aut lustrationem noverunt etiam Ethnici, et nunc Turcae ac Iudaei. Fit vero creberrima eius mentio, praesertim in veteri Testamento ac in primis in libris Moysi. Secunda est, purificatio Ecclesiae ac religionis, quando Deus eam ab erroribus et seductoribus repurgat: ut hoc postremo tempore ingenti suo beneficio factum est, revelato ac ex templo eiecto Antichristo cum suis abominationibus et nundinationibus, quibus ex ea speluncam latronum effecit. De tali purgatione loquitur Malachias, quod angelus Domini, id est Meschias, repurgabit filios Levi, id est Ecclesiam

sexto, Quomodo dabit hic nobis carnem suam ad manducandum: in quo multi ob ignorationem huius Hebraismi impegerunt, cum alioqui sit maximi momenti habere eum explicatissimum, praesertim ob controversiam Sacramentariam: ideo exposui totam illam partem Capitis sexti, aut saltem summam eius, cum in postremo Libello de Sacramento, tum etiam in aliis, quos vide. Si quomodo, εἴ πως, usurpant hanc locutionem Graeci ecliptice: ideo aliquando aliquo verbo antecedente sermo explendus est. Romanorum undecimo, Ministerium meum illustro, si quo modo ad

id est, eximium sive egregium vertit: quanquam idem alicubi reddiderit peculiare. In Evangelio quod appellatur Hebraeorum, pro supersubstantiali pane reperit Hieronymus מחר, quod dicitur crastinum. Equidem ut nihil horum improbo, ita quod postremo loco positum est, mihi maxime probatur. Nec enim in precatione tam caelesti Christus de hoc, opinor, loquitur pane, quem a suis parentibus accipiunt et gentes. Et apud Graecos ἀθιοῦσα crastinus dicitur dies. Sic enim usus est et Lucas in Actibus

Aegypti significat. Octavo, Ezechiel iubetur radere suum caput et barbam, eosque pilos in tres partes dividere, quarum primam in ignem iniiciat, secundam gladio concîdat, tertiam in ventum dispergat: ut illo novo ac peregrino facto ostendat Iudaeis, quomodo Deus sit illos puniturus. Postremo radebant aliquando communis usitataeque mundiciei causa. Quare intermittere talem rasionem, sicut et apud Romanos habere promissam barbam aut capillos, signum luctus ac doloris erat. Sic exulante Davide Mephiboschet non raserat barbam suam, nec se laverat, aut vestimenta mutaverat. 2.

in ipsius sanguine: quod nempe eatenus eius redemptione iustificamur, quatenus ille nobis, fide eius sanguinem aut passionem intuentibus et apprehendentibus, patrem reconciliat. Docet ergo, istam redemptionem esse reconciliationem cum Deo, quae est etiam absolutio aut iustificatio a peccatis. Postremo Paulus ipse perspicuissime declarat, quid ei sit redemptio, cum eam ostendit esse ipsam remissionem peccatorum. Coloss. primo, et Ephesiorum primo: In quo habemus redemptionem per sanguinem ipsius, remissionem peccatorum. ubi, remissionem peccatorum, per appositionem addit,

et Melchisedek Rex Salem, Hebr. 7: id est, rex iustitiae ac pacis. et praeterea (ut ipse coram Pilato testatur) Rex veritatis: primum, quia et affert, spargit et conseruat veram doctrinam mundo: deinde, quia iustificat peccatores, eosque etiam ad iustam vitam suo sancto Spiritu refingit: postremo, pacis rex est quia affert conscientiis pacem, Deumque peccatoribus placat, eisque aeternam pacem, tranquillitatem ac felicitatem, liberatis a mala conscientia, ira Dei, et a tenebris ac poenis inferni, parit. Ita non ocioso nomine, sed reipsa ac efficacia est rex veritatis, iustitiae ac

pacis exse solo pendere, et ab ipso omne regimen petere: non in suum regem aliquem mortalem homuncionem respicere, et ab eo pendere. Est et aliud Regnum Dei, quod tantum spirituale est, et solummodo ratione religionis, et super eos qui volunt esse ipsius cultores: cui opponitur regnum Satanae. Postremo, est regnum Christi super Ecclesiam: qui quatenus est mediator, redemptor, et gubernator suae Ecclesiae, specialiori et quasi propinquiori quadam ratione dicitur esse rex eius, quam pater: aut quatenus etiam ipse est cum Deo patre et Spiritu sancto verus ac aeternus Deus et piorum rex. Ut

est cuiusvis hominis ac gentis: est item communicatum, sed tantum eatenus hominibus convenit, quatenus sunt vera ac viva membra Christi aeterni sacerdotis. In eo enim sumus, ac non alia ratione, sacerdotes: fitque tantum aut obitur interno animi motu ac fide, non offerendis externis sacrificiis. Postremo est unus solus verus ac aeternus sacerdos: ut Psal. 110, et tota Epistola ad Hebraeos testatur. qui etiam ob suam aeternitatem, et quia fuit etiam rex iustitiae et pacis, et denique quia solus haec summa bona acquisivit, ideo dictus est sacerdos perpetuus, et secundum

Isaiae 34, Gladius Domini impletus est sanguine, impinguatus est adipe, etc. quoniam sacrificium habet Dominus in Bozra, et mactationem magnam in Edom. Sic Matth. 22, rex ad invitatos suos dicit: Tauri et altilia mea sacrificata sunt, omnia sunt parata, venite, etc. Postremo significat sacrificium etiam convivium, quia crebro sacrificiis convivia addebantur. 1. Sam. 9: Populus non comedit, donec ille veniat. Nam ipse benedicit sacrificio, et postea comedunt invitati. id est, precatione et verbo Dei sanctificat cibos. Sic mox 16. dicitur Samuel invitare

dicit, se ἱερουργεῖν, sacrificare Evangelium Christi inter gentes, ut eorum oblatio fiat accepta. Si non ita clare locutus fuisset Apostolus de metaphorico sacrificio praedicationis, omnino adversarii inde suam Missam confirmare conati fuissent. Postremo observandum est, quod sicut Scriptura figuratis significationibus vocis Sacrificii, oblationis et sacrificandi utitur: ita postea etiam Patres multo liberius, ne dicam licentiosius ac imprudentius iisdem abusi sunt. Quorum dicta quandoquidem posteri non recte intellexerunt, extruxerunt

et Deum quoque ipsum denique in medio sui: qua ratione seu externa sanctitate etiam hypocritae in medio Ecclesiae sancti sunt. Secundo, pii sunt tum imputatione iustitiae Christi sanctificati seu purificati, tum etiam renovatione Spiritus sancti: atque hae duae sunt passivae sanctitates. Postremo dicuntur etiam sancti active, quia student et sedulo vacant sanctitati vitae actionumque, et a Deo perpetuo petunt sanctificationem sui cordis et vitae, actionumque per Christum. Verum prophetae ac singulares ministri Dei etiam maiore quadam emphasi dicuntur sancti, ut postea in verbo

decimoquinto: Ego Iehova sanans te. Sanare, θεραπεύειν, tripliciter in novo Testamento accipi potest: nempe primum de medicatione secundo de sanatione per medicationem (ut Lucae octavo dicitur, quod nemo potuerit sanare mulierem fluxu laborantem.) Postremo, usitatissime ponitur [?: ] sanatione miraculosa: ut Matthaei quarto, Circuibat Iesus docens et sanans quemvis morbum, et quemvis languorem. Sanare contritos corde, est consolari eos, et [?: ] lis pacem cordis afferre: Isaiae sexagesimoprimo, Lev. quarto.

ut ibidem Aristoteles definit. Sic [?: ] detur Moses hoc vocabulum usurpare, cum [?: art- ] tabernaculi subinde Sapientes, aut sapientes corde appelis. Sic et Paulus 1 Corinth. 3, architectum dicit sapienti et Isaias cap. 3. Ierem. decimo. Postremo, sapientes vocant etiam scientiam communium rerum, vitae [?: ] communis, morumque. Sic Catonem sapientem ei dictum, testatur Cicero. Sic etiam doctrina de moribus et communi vita, a Salomone in Proverbiis comprehensa, Sapientia vocatur: et quidem per prosopopoeiam, veluti

Deus, se ibi loqui de uno aliquo certo individuo, et non de tota posteritate Abraami. Primum etenim excludit Ismaelem, aliosque concubinarum filios cum suis posteris, ex voce benedicti seminis, eamque ad solam Isaaci prolem restringit: postea ad Iacobi, inde ad Iudae, donec ad solum Silo, et postremo ad unum quendam posterorum Davidis, qui simul sit futurus verus Deus et Meschias. Quare licet Paulus in praedicto loco utatur Graecae linguae commmoditate: tamen hac ratione vult monstrare veram usurpationem vocabuli Semen in promissionibus

quamprimum ei incipit indulgere, ut postea tanto minus sit sui arbitrii. quod hic multo magis fit, quam in habitibus: ut Philosophi de incontinente aut impotente disserunt, qui aliud probet, aliud patret, praevalente vitiorum habitu rationi. Secundo, quia peccatum facit patrantem iniustum ac reum. Postremo, quia one at cum poenis, seu facit eum servum poenae, ut Iurisprudentes loquuntur. Servire multo vino, Tit. 2. est, deditum esse ebriositati. Mox sequenti, Servire desideriis et voluptatibus, est deditum esse cupiditatibus. Secundae Petri secundo: Cum ipsi sint servi corruptionis.

Genesis decimooctavo, significat. Quarto, silent, qui tranquillo animo alicunde opem sperant ac expectant: quique ipsi nequeuntes aliquid praegrande aut difficile expedire, alteri id commendant, seu alteri lampada tradunt, quiete expectantes ut ille adveniens id peragat. Postremo, quiescuntetiam a laboribus ac conatibus suis mortui, et alii non procul a morte existentes, qui valde sunt debilitati. Nunc singularum significationum exempla proferamus. ¶ Primum igitur silentium res pacatas bonumque statum, contra clamor calamitosum denotat: cuius

et furoris draconis per tempns, tempora, et dimidium. Et paulo post de eadem re dicunt, Dies mille ducenti et sexaginta. ubi per Tempus posses intelligere mille dies, quia sunt unus quidam integer numerus: per Tempora, sequentes bis centum, quia sunt duo quidam numeri aut quantitates temporis: postremo, per dimidium temporis, illos ultimos 60 dies, qui sunt circiter dimidium centum dierum, qui sunt unus integer numerus aut quantitas temporis. Spacium vero eodem redit, nempe ad sesquiquatuor annos: et tamdiu nostra abominatio desolationis duravit, nempe magnum INTERIM cum suis spuriis: id

homines, significat eos mortales ac prorsus fragiles esse. Isaiae 51, Nolite timere opprobrium hominum. Nam veluti vestimentum, sic devorabit eos tinea: et veluti [?: la- ] devorabit eos vermis. Sic saepe alias per tineas ac vermes fragilitas hominis et rerum humanarum describitur. Postremo, vermiculi genus fuit, unde rubram purpuram confecerunt: quare Hebraei eum colorem vocant tholaath: vermiculum, forte ipsas Conchas ex quibus idem color confieri solitus est, hoc nomine infigiunt. Sic putant aliqui nomen Italicum Scarlato, quo idem color nunc vocatur, venire a Graeco

afflictionem meis vinculis: id est, mihi vincto ac captivo. Col. 4. Memores estote vinculorum meorum. id est, meae captivitatis, aut mei qui sum vinctus. Ita subito unius vocis significationes variantur. primum enim indicat causam captivitatis, aut Evangelion, deinde constantiam in captivitate, postremo ipsum captivum. Vinculum pacis, Ephes. 4. dicitur illa tranquilla coniunctio, seu ipsa pax, quae, dum durat, quasi vinculo aut foedere quodam inter se homines connectit. Multo vero magis id dilectio facit, quae est firmior, arctior ac sanctior quaedam pax. Studemus igitur servare

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report