Your search found 622 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 242-319:

per Spiritum S. allata: cuiusmodi decus ac salutare iudicandi ac differendi organum multis caelitus donatum videmus. 23 Denique praecipit idem, aut potius Spiritus Domini per eum, 1 Cor. 14, ut omnia in templo ac religione, praesertim vero ipsa caelestis doctrinae expositio fiat ordine: quia Deus non sit autor confusionis, sed ordinis. Nihil sane perinde εὔχρηστον est (teste Xenophonte, et etiam ipsa experientia) ut lucidus ordo. Porro ordo divinitus vel rebus discendis inditus, vel etiam naturae hominis eas percipientis,

doctrinam et discipulos. Tale est quod modo dixi, Petrum malitioso ac incontrito Mago non mox voluisse certam spem salutis facere, et hominem securum in sua securitate confirmare. Sic et Paulus aliis lac, aliis solidum cibum in docendo offert. 16 Ingens discrimen est etiam, de quo fiat sermo, aut aliquid dicatur aut negetur. Sic Eunuchus Act. 8 dubitat, an Isaias de se, aut alio quopiam pronunciet illa verba: Tanquam ovis ad mactationem ductus est. Aliud et aliter pronunciatur de contritis, aut incontritis, peccantibus scienter, aut inscienter, per imbecillitatem, aut per

Osiander ac Papistae, qui sedulo cavent, ne ex praedictis locis veram de iustificatione sententiam hauriant. 29 Ex hoc praecepto porro illud ultro sequitur, ne primariis, plenisque materiarum sedibus, exaliit, ubi obiter et breviter aliquae sententiae attinguntur, praeiudicium fiat, aut tenebrae offundantur. Ex clarioribus enim obscuriora illustranda sunt, et ex certioribus ac firmioribus infirmiora, non contra. Quod omnes Methodi praecipiunt, et ipse etiam communis sensus docet. 30 Adhibetur nihilominus in omnibus scientiis ac autoribus ea quoque diligentia

tum ex Patrum sententiis evincemus. Vocant Anagogicam interpretationem, quando sic explicatur Scripturae sententia, ut paululum discedendo a verborum primitiva significatione, colligatur aliquid de caelesti gloria, post hanc vitam expectanda, aut de mysterio Trinitatis: atque a visibilibus fiat transius ad invisibilia, a speculo et aenigmate (ut Paulus ait) ad Dei claritatem. quemadmodum Ioannes de Baptismo disserens, progreditur ab aqua ad spiritum, Iohannis capite tertio. Item Apostolus ad Collossenses capite secundo, verba faciens de resurrectione nostra cum Christo, iubet

potissimum scopus praestitutus, et huc labor omnis tendat, uberem ut eruditionem Spiritualem ex divite segete historiarum demetas. Narrationum nulla tam est sterilis, quin ex ea dogma aut redargutio falsae doctrinae, aut vitae institutio, aut consolationes decerpi queant. Quomodo vero istud apte fiat, Christus et Apostoli in illis locis nos docuerunt, in quibus exempla sanctorum Patrum suo instituto accommodantes, argumentationum formulas ad quamcunque rem inde ducunt. 16 Locos aliquot, velut digito commonstrabimus. Matth. 12, de Davide vescente panibus vetitis, de Ion. et

citra additionem vel detractionem plane idem narrat quod alius: alter tamen altero loquitur evidentius, ac verba magis idonea usurpat. Exempla sunt passim in conspectu posita. Istiusmodi igitur collatio, quando plus lucis quam credi potest suppeditat: et sive in rebus ipsis, sive in verbis tantum fiat mutatio, nunquam sine commoditate abit ea diligentia: merito admonendos candidos Lectores censui. Quo autem commodius collatio talis fieret, Eusebius elegantes concinnavit Canones, qui certo monstrant, qui Evangelistae singuli vel soli, vel cum aliis de re quacunque retulerint. Quamvis non

explicandi authoris mentem ne quis aversetur cevabiectam, aut puerilem (quem modum, meminialiquando quosdam audire, qui non calumniabantur modo, sed etiam irridebant) libet paucula interponere. Primum, necessarium omnino est, certam et propriam scriptoris sententiam enunciare, Qua autem ratione id fiat, quid refert modo fiat? Memores esse decet triti Proverbii, σαϕέστερον καὶ ἀμαθέστερον: quantumvis crasse, modo clare. Oportet doctores se subinde accommodentauditorum ingeniis: et cum admittamus omnis generis homines,

ne quis aversetur cevabiectam, aut puerilem (quem modum, meminialiquando quosdam audire, qui non calumniabantur modo, sed etiam irridebant) libet paucula interponere. Primum, necessarium omnino est, certam et propriam scriptoris sententiam enunciare, Qua autem ratione id fiat, quid refert modo fiat? Memores esse decet triti Proverbii, σαϕέστερον καὶ ἀμαθέστερον: quantumvis crasse, modo clare. Oportet doctores se subinde accommodentauditorum ingeniis: et cum admittamus omnis generis homines, inque iis etiam rudes

quemadmodum paulo ante ostendimus Apostolum facere ad Gal. 3, ad vocem Seminis singulari numero expressam. Quidam interpretationem vocum exequuntur in initio, quidam in progressu: sed non admodum refert quo id fiat loco, dum tamen dextre et opportune. Nostri autem consilii rationem supra reddidimus. In his vero omnibus diligens interpres, quo plus fidei sibi conciliet, non gravatur etiam ex sanctorum Patrum commentariis, quae ad eiusdem loci intelligentiam conducunt, in medio statuere, atque quae

in uno temporis momento factus esset, idem permansit, invictam ubique animi constantiam conservans: sed neque amicis ad consolandum ipsum venientibus, ipsique insultantibus, et dolorem exacerbantibus, exasperatus est. Rursum si quis consideret, quomodo mitis in eadem re et simul magnanimus fiat, ut animi quidem indignatione adversus peccatum utatur, lenitate vero erga homines: invenit David, generosum quidem in virilibus belli factis, mitem vero et immobilem in hostibus retaliandis. Talis erat et Moses, magno quidem animo contra eos qui in Deum delinquunt exurgens, leni vero animo

esse referenda: nihilque in eis aliud, quam quod ei sit proprium, contineri. Quae eorum opinio argui non potest. Omnis enim ex affectu religiosae mentis hic sensus est, et caret culpa propensiori studio, omnia ei per quem ipsa omnia sunt, coaptare. Quanquam enim idipsum interdum imperite fiat: tamen per id quod ad Deum cuncta referuntur, necesse est ut ea quae ei sunt propria, vere ac fideliter praedicentur. Cavendum autem est, ne dum omnia convenire in eum aequaliter opinamur: per assertionis huius studiosam intentionem plurimum et divinitatis suae dignitati, et corporationis

sermonem ad Deum dirigit: Ita fac Domine, ita fac misericors Domine: impera, quod non possit impleri: imo impera, quod non nisi per gratiam tuam possit impleri: ut cum homines id implere per suas vires nequiverint, omne os obstruatur, et nemo sibi magnus videatur. Sint omnes parvuli, et reus fiat omnis coram Deo. Talia sunt innumera dicta Augustini, de vero usu Legis, non vivificante, sed tantum accusante ac damnante, sicut et Paulus de ea disserit. IOANNIS DAMASCENI ADHORTATIO AD LECTIONEM SACRAE SCRIPTURAE. Unus est Deus et

est, ac si diceretur: Nolite diligere vanitatem, et quaerere mendacium. quo ita posito, rectissima locutione sequitur. Et scitote, etc. Gregorius Homil. 2, super Ezechielem. In mente prophetarum ita coniuncta sunt exterioribus interiora, quatenus simulutraque videant, simulque in eis fiat et intus verbum quod audiunt, et foras quod dicunt. Et ideo cum nil praecessit, incipiunt, Et factum est: quia verbum quod foris protulit, illi verbo quod intus audierant, coniunxit. verum est nihilominus, quod Hebraeo more haec comunctio copulativa simpliciter inchoet sententiam, aut etiam

Earum vero, quae e diverso veniunt, Scripturae divinae sententiarum absolutiones nec extremo, quod aiunt, digito contingunt: ut quod apud Apostolum in epistola ad Roman. scriptum est: Scimus autem, quod quaecunque Lex loquitur, his qui in Lege sunt, loquitur, ut omne os obstruatur, et subditus fiat omnis mundus Deo: quia ex operibus Legis non iustificabitur omnis caro coram illo. per Legem enim cognitio peccati. Nihil contrarium in sanctis Scripturis continetur. Chrysostomus in Genes. Homilia 1.

EXPLICATIO. Divina Scriptura dicit, quod Deus

et tanto cumulatius, quanto vel peritus agricola plus seminibus laboris [?: i-- ] penderit, vel beneficium terrae foecundioris indulserit. Sic ergo efficitur, ut culturae diligentia exiguum semen, verbi causa sinapis, quod est minimum omnium, efficiatur maius omnibus oleribus, et fiat arbor, ita ut veniant volatilia caeli, et habitent in ramis eius. Ita et sermo qui nobis ex divinis voluminibus legitur, si peritum inveniat et diligentem colonum, cum primo attactu inveniatur exiguus et brevis, ut coeperit excoli, et spiritualiter retractari, crescit in arborem, in ramos et

Et dum infulget humanae menti, repente illuminat, repente docet, neque in incertum aurem cordis adducit: sed ita certum reddit, ita quod videt pro constanti habet, ut non dubitet dicere: Quia verbum factum, inquam, quia certissimum futurum est, immutabiliter adimplendum est, et impossibile ut non fiat, quod futurum esse denunciat. Sicut in populo Iudaeorum multi olim prophetaverunt falso spiritu, quorum neque prophetiae nec scripta recepta sunt, ita et in Christianorum populo Evangelia plurimi scripserunt, quae ab Ecclesia non recepta. Luc. in praefatione sui Evangelii. Et

de praesenti seculo Scriptura significet. Cap. 10. Quot modos et differentias in operatione creaturarum Scriptura posuerit. Cap. 11. De bis quae ad gubernationem mundi pertinent. Cap. 12. Quot modis fiat generalis gubernatio. Cap. 13. Quibus modis fiat gubernatio specialis. Cap. 14. De legislatione et differentiis eius. Cap. 15. De lege per opera. Cap. 16. De lege per

Quot modos et differentias in operatione creaturarum Scriptura posuerit. Cap. 11. De bis quae ad gubernationem mundi pertinent. Cap. 12. Quot modis fiat generalis gubernatio. Cap. 13. Quibus modis fiat gubernatio specialis. Cap. 14. De legislatione et differentiis eius. Cap. 15. De lege per opera. Cap. 16. De lege per verba. Cap. 17. De angelica gubernatione.

in operatione creaturarum Scriptura posuerit. Cap. XI. Tribus modis generationem Scriptura significavit. 1 Aut enim sola Dei voluntate factum aliquid scribitur, ut est: In principio fecit Deus caelum et terram. 2 Aut voluntate simul et voce sive praeceptiva, ut est: Fiat lux, et, Fiat firmamentum: sive deliberativa, ut est: Faciamus hominem adimaginem et similitudinem nostram. 3 Aut voluntate, voce ac definitione, ut est: Crescite, et multiplicamini, et replete terram. Et iterum: Germinet terra herbam pabuli, ferentem semen secundum genus suum: et lignum

creaturarum Scriptura posuerit. Cap. XI. Tribus modis generationem Scriptura significavit. 1 Aut enim sola Dei voluntate factum aliquid scribitur, ut est: In principio fecit Deus caelum et terram. 2 Aut voluntate simul et voce sive praeceptiva, ut est: Fiat lux, et, Fiat firmamentum: sive deliberativa, ut est: Faciamus hominem adimaginem et similitudinem nostram. 3 Aut voluntate, voce ac definitione, ut est: Crescite, et multiplicamini, et replete terram. Et iterum: Germinet terra herbam pabuli, ferentem semen secundum genus suum: et lignum fructiferum,

primum diximus facta: quaedam vero ex iam factis primo die. Horum probationes sunt. Quia quoties Scriptura ex aliquo factas res cupit ostendere, aut palam significat, ut est: Producat terra: et, Producant aquae, et similia: aut certe ex subtili significatione verborum, ut cum dicit: Fiat firmamentum: utique significat fuisse aliquid fluidum ac liquidum, id est aquas: quae ut solidatae ostenderentur, firmamentum vocatum est quod fiebat. Et rursus luminaria derivativa appellavit, quae quarto die facta sunt; ut ex lumine primo die operato facta monstraret. In his autem quae primo

Specialis gubernatio est, per quam singula, et maxime rationabilia gubernantur a Deo, sicut praeceptum in Paradiso de ligno. Sicut enim omnes creaturas divina continet virtus, ut maneant: ita etiam rationales diversis occasionibus erudit, ut proficiant. Quot modis fiat generalis gubernatio. Cap. XIII. Generalis gubernatio in duas species dividitur. Aut enim successione constat, aut statu. successione: ut homines vel iumenta, caeteraque, quae morte vel corruptione pereuntia, renascentium similitudine renovantur, statu autem, ut ea,

non per successionem subsistunt, sine aliqua tali meditatione divinitus gubernantur. Utrum vero et in ipsis per angelorum ministerium aliquid agatur, secreta et difficilis quaestio est. Quibus modis fiat gubernatio specialis. Cap. XIIII. Specialis gubernatio fit tribus modis. Aut enim a Deo fit, pro angelis et hominibus: aut ab angelis, propter seipsos et homines: aut ab hominibus, propter se. A Deo pro angelis et hominibus, fit per legislationem.

Octava differentia est: quod aliqua praecepta ad fidem pertinent, aliqua ad mores: quorum subdivisio admodum prolixa cognoscitur. De angelica gubernatione. Cap. XVIII. Angelorum propter seipsos et homines gubernatio quomodo fiat, palam quidem in Scriptura non legitur: tamen cum in ea dicantur esse angelorum gradus et ordines, atque discursus propter humanam vitam, ac pro Tobia et Daniele, et aliis: sine dubio significatur, quod iniuncta sibi in mundo negotia gubernant: quibus et sibi consulunt, dum obediunt creatori:

9 Aliquando Ecclesiae spiritualem aedificationem, cum dicitur: Ex gradibus eburneis, ex quibus te delectaverunt. 10 Aliquando Ecclesiasticam authoritatem, cum dicitur: Pones eos principes super omnem terram. 11 Aliquando plenitudinem credentium, cum dicitur: Replebitur gloria eius omnis terra, fiat fiat. 12 Aliquando tolerantiam, sive tentationes, sive persecutiones, cum dicitur: Donec educat in victoria iudicium, et: In nomine eius gentes sperabunt. 13 Aliquando inimicorum destructionem, cum dicitur: Et inimici eius terram lingent. 14 Aliquando pacem, qua gaudet post persecutiones

Aliquando Ecclesiae spiritualem aedificationem, cum dicitur: Ex gradibus eburneis, ex quibus te delectaverunt. 10 Aliquando Ecclesiasticam authoritatem, cum dicitur: Pones eos principes super omnem terram. 11 Aliquando plenitudinem credentium, cum dicitur: Replebitur gloria eius omnis terra, fiat fiat. 12 Aliquando tolerantiam, sive tentationes, sive persecutiones, cum dicitur: Donec educat in victoria iudicium, et: In nomine eius gentes sperabunt. 13 Aliquando inimicorum destructionem, cum dicitur: Et inimici eius terram lingent. 14 Aliquando pacem, qua gaudet post persecutiones Ecclesia,

in ultimis diebus exurgent tempora maligna. et rursus: Quando sanae doctrinae non acquiescent, sed secundum sua desideria quaerent sibi doctores. 29 Aut Baptismatis gratia: ut est, Ipse vos baptizabit in Spiritu sancto et igne. 30 Aut consumptio Hierusalem ac templi Iudaici: sicut est, Orate, ne fiat fuga vestra hyeme vel sabbato. et: Ecce relinquetur vobis domus vestra deserta. 31 Aut Evangelii praedicatio: sicut dicitur, Et praedicabitur Evangelium regni in omni orbe terrarum, in testimonium omnium gentium, et sic erit finis. 32 Aut mala finis ipsius una cum ipsa fine: ut cum dicitur,

mutantur in substantiva, dubium sit, an pro praedicato aut subiecto accipienda sint: ut, Gloria et magnificentia est opus eius: id est, opus eius est gloriosum et magnificum. Posset quis dubitare, an non potius sensus sit, quod quicquid est gloriosum et magnificum, id ab eo procedat ac fiat. 18 Aliquando talis loquutio, et praesertim praedicatum, in simile sui resolvendum est: ut Esa, 1, Eritque robur aut idolum in stupam, et factor eius in scintillam, et ardebunt simul ambo illi: id est, Tales illi erunt, vel ita peribunt. Sic Ies. 34, Convertentur flumina eius

est. DE VERBO. 1 Verba eadem Hebraei per varias coniugationes ducunt, sicut Graeci per varia genera activum, medium, et passivum: eaque ratione plures significationes ac genera efficiunt, ac crebro fit, ut quod in prima est neutrum, in secunda fiat activum ac transitivum. Hinc porro etiam in novum Testamentum et versiones, aliqui Hebraismi veniunt. Sic tertia Hebraeorum coniugatio in verbis Heaemin et הכזיב

usurpatur impersonaliter. Levit. 13, Contaminatus vocabitur. Deut. 25, Quoniam vocabitur remissio ipsius Domini 2. Sam. 20, Stabitur in promontorio. Gen. 12, Dic quod sis mea soror, ut benefit, vel bene fiat mihi. Ibid. Abrahamo vero bene fuit propter ipsam. Ios. 21, Quae nominatim sic vocatur. Num. 13, Locus vero ille nominatus est Eschol. Esa. 9, Et vocabitur nomen eius admirabilis. Quae omnia in tertia persona vocis activae videntur esse impersonalia passiva. Gen. 27, An

Sic forte Matth. 23 dicit Christus: Vae vobis Scribae et Pharisaei hypocritae, quia purgatis exteriorem poculi ac patinae partem, intus autem plena sunt rapina ac intemperantia. Pharisaee caece, purga prius id quod est intra poculum et patinam, ut etiam id quod extra est, purum fiat. Ubi videtur loqui de eo. quod est intra poculum, cum proprie loquatur de eo quod est intra cor aut pectus eorum (quasi ipsos iam poculum abusive vocando) quod etiam vocabulo intemperantiae indicat, et quod mox eandem similitudinem aut Metaphoram clarius proponit, conferendo eos cum sepulchris

at ego non redigar sub ullius potestatem. Escae ventri, et veterescis: Deus autem et hunc et illas abolebit: corpus vero non scortationi. Hebr. 6, Sed persuasimus nobis, fratres, de vobis meliora, et cum salute coniuncta, etiamsi ita loquamur. Sic 1. Cor. 9, Non scripsi autem haec, ut ita fiat in me. Ratiocinatio est, per quam a signo aliquo rei magnitudinem ostendimus: ut cum filius Salomonis suum minimum digitum dicit crassiorem esse lumbis patris sui: aut cum Deus dicit, sedem suam

quoniam laborem et dolorem tu inspicies, ut reponas in manum tuam. Psal. 119, Vide afflictionem meam, et eripe me. Iere. 1, Vide Domine afflictionem meam, quoniam superbivit hostis. Rom. 10, Qui stat, videat ne cadat, id est, caveat. quod etiam Latini dicent, videre ne aliquid fiat, aut ut fiat. Phil. 3. Videte canes, videte malos, id est, cavete. Gen. 4, Respexit Dominus ad sacrificium Abel, et ad sacrificium Cain non respexit. Col. 2, Dicite Archippo, vide ministerium tuum. Isa. 58, Quare ieiunavimus, et non aspexisti? 1 Samuel. 18, Non rectis oculis Saul

et dolorem tu inspicies, ut reponas in manum tuam. Psal. 119, Vide afflictionem meam, et eripe me. Iere. 1, Vide Domine afflictionem meam, quoniam superbivit hostis. Rom. 10, Qui stat, videat ne cadat, id est, caveat. quod etiam Latini dicent, videre ne aliquid fiat, aut ut fiat. Phil. 3. Videte canes, videte malos, id est, cavete. Gen. 4, Respexit Dominus ad sacrificium Abel, et ad sacrificium Cain non respexit. Col. 2, Dicite Archippo, vide ministerium tuum. Isa. 58, Quare ieiunavimus, et non aspexisti? 1 Samuel. 18, Non rectis oculis Saul aspiciebat

Meschiae supra nivem. Tribuitur id accidenti, quod convenit subiecto seu substantiae: homo enim rubet aut maculatur peccatis, et vicissim ab eis abluitur: non ipsa peccata rubent et dealbantur aut lavantur. Sic saepe Deus dicitur fieri propitius alicuius peccatis aut iniquitatibus, cum peccatori fiat propitius. 1 Sam. 2, Arcus fortium fractorum, pro, arcus fortium est fractus, Exod. 25, Pelles arietum rubricatorum: pro pelles arietum rubricatas, aut rubro tinctas. Rom. 1, Revelatur ira Dei de caelo super omnem impietatem et iniustitiam hominum: id est, super ipsos homines impios et

coniuncta aliquibus, praesertim notabilia ac conspicua pro ipsis rebus vicinis ponuntur, quo veluti ex signo res signata intelligatur: quod tamen plerunque vel cum emphasi, vel cum singulari aliqua gratia fit. quae locutiones etiam synecdochicum quid habere videntur. Matthaei 24, Orate, ne fiat fuga vestra hyeme aut sabbato: per quod difficultas et magnitudo persecutionis, exilii fugaeque indicatur: quia hyeme non facile est fugere, sabbato autem non licet procul fugere. Quasi dicat, periculum et

et periculo navigantium, Implebantur et periclitabantur. Apostolis tribuitur, implebantur, quod erat proprium navis. Hoc tropo Cor pro anima rationali infinities in sacris Literis ponitur: dum vel accusatur, vellaudatur alicuius cor, vel etiam exigitur rectum cor, vel ut aliquid ex corde fiat. Nam Scriptura animam rationalem in corde collocat. Aliquando contra contentum pro continente ponitur, ut Marci 5 est, quod venerit nuncius ab Archisynagogo, et dixerit, Filia tua est mortua: id est, venit ex domo ipsius ad eum apud Christum existentem.

non de causa effect. aut etiam ratione. Matth. 6. Remitte nobis debita, sicut et nos remittimus: exemplum proponit, non summam similitudinis convenientiam, multo minus veram causam remissionis peccatorum, ut hypocritae et Pharisaei nominant. Nam Deus et gratis remittit, et perfectius. Sic, Fiat tibi sicut credidisti: non vult per omnia accommodari magnitudinem beneficii cum quantitate fidei, quae multo est imbecillior aut languidior beneficio Christi. Sic intelligatur et illud: Convertimini ad me, sicut et ego ad vos. In genere sic, non in specie aut individuo. Levit. 9. Ora pro

est. Sic Matth. 8, Confestimque fuit mundata lepra eius: id est, ipse fuit mundatus a lepra. Sicut in praecedenti de hominis mundatione dicitur: sic saepe mundari sanguines aut peccata reperitur. Et Deus dicitur irasci aut propitius fieri alicuius peccatis, cum ipsis hominibus peccantibus fiat iratus propter peccata, et propitius condonatis peccatis. Sic quoque pronomina affixa interdum adduntur accidenti. Idola argenti sui, quae erant addenda subiecto, nempe homini, cuius sunt idola: dicendum enim fuisset, Abiiciet homo idola sua argentea. Contra etiam

Hic duplex dubium oriri posset: primum, quomodo illi ad exequendam Dei ordinationem convenisse dicantur, cum nec sciverint eam nec cupiverint Deo obedire, aut eius voluntatem facere. Alterum dubium, cum idem factum necis Christi non minus Deus ordinaverit et fecerit, quam persecutores, quomodo fiat, ut ipse sit in eo iustus, illi vero iniustissimi: sicut ille inquit: Duo cum idem faciunt, non est idem. Hic igitur secundum praedictam Regulam observetur, aliud esse substantiam facti, et aliud

scelerate peregerunt. Quam mortem ipsemet etiam Deus dudum ordinaverat, ac tandem ad eventum produxit. Verum Iudaei neque sciverunt hoc consilium, nec in hoc Deo obedire sunt conati. Ita duplex dubium per hanc distinctionem substantiae et accidentis in hoc loco solvitur. Alterum qui fiat; quod cum tum Deus, tum Iudaei voluerint procuraverintque Christum interfici, tamen Dei factum est sanctissimum, Iudaeorum vero est plane sceleratum: nec huius eorum culpae causa in Deum ullo modo reiici potest. Alterum dubium, quonam modo persecutores dicantur convenisse, ut efficiant Dei

etc. Sic exponunt aliqui illud dictum Christi Luc. 22, Nunc qui habet sacculum, tollat et peram, et qui non habet, vendat tunicam suam, et emat gladium: ut sit prophetia multiplicium difficultatum. Adhortatio ad paranda remedia praeindicat futuras necessitates: sic, Orate, ne fiat fuga vestra hyeme. Aliquando per formam admirationis ac percontationis tanquam in re praesente. Isaiae 63, Quis est iste, qui venit de Edom rubens vestibus? Huc referatur quod interdum ad confirmandas promissiones aut affirmationes praesentium aut mox secuturarum

non haberetis: id est, Si caecitatem vestram et errores agnosceretis, remitterentur vobis peccata. Rom. 7, Ego sine lege vivebam: id est, non vere agnoscebam vim legis, sive vera legis noticia. Item: Ut peccatum esset vehementer peccatum. Rom. 3, Veritas Dei per meum mendacium exuberavit, ut fiat totus mundus reus Deo: id est, agnoscatur esse reus. Item: Sit Deus verax. Rom. 5, Lex subintravit ut abundet peccatum: id est, ut magnitudo ac foeditas peccati agnoscatur. Sic delinquere, Ose. 5, et Levit. 5, ponitur pro agnitione et confessione delicti. Stultus fiat, ut reddatur

exuberavit, ut fiat totus mundus reus Deo: id est, agnoscatur esse reus. Item: Sit Deus verax. Rom. 5, Lex subintravit ut abundet peccatum: id est, ut magnitudo ac foeditas peccati agnoscatur. Sic delinquere, Ose. 5, et Levit. 5, ponitur pro agnitione et confessione delicti. Stultus fiat, ut reddatur sapiens: id est, suam stulticiam agnoscat, 1 Cor. 3. 2 Cor. 7, Gloriatio nostra de Tito veritas facta est: id est, agnita est esse verax. Et 1 Thessal. 1, Fides vestra exiit in omnem locum: id est, agnita est ubique. Sic Iliad. 3, Solvat poenam, quae maneat apud posteros: id

sed sermonem obscurant, si sint in eo nimium arcta durioreque syntaxi aut compositione confarcinatae et compactae: quod admodum crebro in sacris Literis, praesertim in Psalmis, Prophetis et Epistolis fit. Nam historiae sunt liberiore filo sermonis conscriptae. Verum age quo clarius fiat id quod dicimus, proferamus illustre exemplum unius sententiae tam multis intersertis aut iniectis oneratae, idque primum ex prophanis, deinde ex sacris, quas etiam inter sese invicem conferemus: plurimum. n. ad illustrationem sermonis facit diversorum authorum similia exempla conferre.

gratia nobis contingat. Denique ut tanto magis haec iustitia agnoscatur, veluti per Analysin quandam totam hanc materiam resolvit, exponendo quid sit peccatum aut iniustitia, et unde veniat, quid efficiat, quove modo regnet: tum etiam quid lex, gratia ac iustitia sint aut agant: ac denique qui fiat, ut Iudaei eam non consequantur, gentiles vero ea potiantur. Quae rerum sententiarumque perpetua connexio mirabili artificio per integra 11 capita cohaeret. Solet igitur hic Apostolus singulari quadam dexteritate ent ibi connexionem rerum aut sensuum reperire, ubi alioqui sua

porro rursus habet in fine vocem Deo, cui dictioni nova oratio, expositionis causa adiicitur, quod is Deus per Christum omnia condidit. Tantopere interdum autem labuntur ex alio in aliud, ut saepe ita labendo in eandem propositionem rei propriam, ex qua delapsi erant, revertantur, et fiat quasi circulus quidam sensuum: ut Eph. 3, Si quidem audivistis dispensationem gratiae Dei datam mihi erga vos, quod secundum revelationem notum fecit mihi mysterium, etc. Post multa addit, Per Evangelium, cuius factus sum minister. Hic principalis propositio erat, iussum se esse

ANANTAPODOTON ET ANACOLUTHON. Anantapodota etiam aliquo modo ad ordinem Sententiarum referre possis. Est enim quaedam necessaria harmonia aut consonantia non tantum in rebus, sed etiam in sermone, ut sequentia praecedentibus respondere ac consonare debeant. Quod si non fiat, tum molesta, tum et obscura fit oratio. Vocant vero Grammatici hanc figuram tum Anacoluthon, tum et Anantapodoton, id est, non sequens, aut, non redditum. Quae duo alii quidem confundunt, tanquam ista vocabula tandem figuram significent, alii non nihil distinguunt: nos sane ea distinguemus.

tamen talis sermo solum animum movet, sed etiam res ipsas feliciter illustrat, dum eas veluti coram spectandas contemplandasque proponit, atque ita veluti intuitivam quandam noticiam (ut scholae loquuntur) efficit. De hoc genere sermonis disserit Aristot. Rhet. 3. cap. 14, idque uti fiat docet, et Homerum huius virtutis nomine laudat. Sane sacrae Literae in hoc genere multos alios scriptores superant: praestant vero hunc effectum multis modis, quorum aliquos recensebimus, ut eo melius hoc genus sermonis etiam ab imperitis agnoscatur. Primum igitur res

semina principiorum ad omnes scientias et virtutes, rationem quae recta sunt monstrare, et voluntatem eadem appetere, posse hominem illa rectitudine rationalis partis et institutione ac exercitio se ad omnes virtutes assuefacere, earumque sibi habitus comparare, per quas porro et iustus et beatus fiat. Hasce vanissimas persuasiones, ceu falsas quasdam stateras, pondera, mensuras, ac perpendicula seu κριτήρια et amusses cum semel ex Philosophia hausissent, penitusque cordi ac animo suo infixissent, necessario toti ad iustitiam legis inclinarunt,

Niniven cap. 2, describensque modum expugnationis eius, dicit portas fluviorum esse apertas, et ipsam esse sicut piscinam. quod nemo, quos ego vidi, recte exponit: sed ex Diodoro Siculo intelligi potest, qui dicit fuisse oraculum pervetus, Ninam prius capi non posse, quam fluvius ei fiat hostis. Hoc illos non intellexisse, priusquam obsidente hoste ita exundarit flumen, ut copia et impetu aquarum everteret claustra et proxima moenia, qua in urbem influxit, ac per eam rupturam residente aqua intrasse hostem. Convenit etiam quod Propheta ait, ita omnes eo casu fuisse

adulterinam herbam seu alienam, si in frumento nascatur, sic vocari: verum est proprie ea, quae in Misnia et Saxonia vocatur Tzual, unde etiam verbum habent Tzualem, quod ferme delirare significat. Cum hordeo interdum, praesertim in Brunsuicensi solo crescit, unde si cerevisia sine repurgatione fiat, praedicta ratione dementat bibentes. Quid communius sale, fermento, aqua et igne? et tamen explicata plenius eorum natura, multae phrases et parabolae illustrarentur, ut quid sit foedus salis, quod crebro in sacris Literis usurpatur, nempe stabile ac firmum: tum quia sal in

ac phrases Moyses usurpasset: deinde, quomodo eas Prophetae ac Psalmi aut sequuti fuissent, aut diversis vocabulis enunciassent: denique, quomodo easdem vel Evangelistae vel Apostoli expressissent. Omnino enim verba sunt nobis notae rerum, ut nos eas ex notis agnoscere sit necesse: ac saepissime fiat, ut paululum immutatis notis, vel prorsus a tota re aberremus, vel certe plurimum eius quasi proprietatum amittamus. Porro collatis ac expositis primariis Scripturae vocibus ac phrasibus in summis articulis, utile esset etiam ulterius progredi ac monstrare, quo scriptores secuti

Si dicas, Cocles sine ullis auxiliis repulit in ponte Samnitas: idem plane est, quod solus Cocles. Denique illa perpetua affirmatio, per fidem, omnino idem valet ac per solam fidem: cum toties per Christum placari pater affirmatur, omnino idem valet, quood per solum. Christum. Regula fiat etiam universalior, quod saepe sacrae Literae multum vehementerque urgendo indefinitas, volunt exprimere universales: et ponendo ac inculcando vehementer unum aliquid, caetera omnia ex eo loco ac gradu excludunt. Haec et huiusmodi innumera possent hîc admodum utiliter annotari:

homines gradatim a summa ac purissima religione, in infimas feces abominationum et idololatriarum devolvuntur. Sic enim ratiocinando magis ac magis evanescimus, et satan cavet, ne si repente a purissima veritate ad longe foedissimas idololatrias pertrahere homines conetur, fraus eius deprehensa, fiat irrita. Simul vero hinc cernimus, de quibus potissimum sententiis ac rebus olim Prophetae cum Israelitis tantopere litigarunt. DE NOMINE IEHOVA. De nomine Iehova plurima et a Iudaeis et a Christianis disputantur: sed multa parum certa, pleraque

satanae et peccatum, id est res tetra, Deo inimica et abominabilis censetur, ac a Deo Scripturaque vocatur. Hinc est quod Deus hunc hominem, ut nunc est, in Theologia non vult pro suo filio agnoscere, sed filium diaboli aut ex patre diabolo esse pronunciat. Quare ad hoc ut homo denuo fiat Dei filius, vult hunc praesentem hominem mori, sepeliri, mortificari, ac prorsus exui: et contra novum ex spiritu et aqua, imo ex se generari, renasci ac innovari, et formari ad imaginem eius, qui eum ab initio condidit, et ita ut fuit ab initio conditus. Neque tamen nego aliquam

fons, cloaca aut sentina peccatorum, et genuinus filius aut imago diaboli, unde infinita vis peccatorum omnibus momentis, sicut vespae et crabrones ex suis examinibus provolant. Cogitemus igitur, quo tandem nomine iste quasi gurges, aut etiam mare omnium peccatorum sit appellandus, an ei iniuria fiat, si vocetur originale peccatum? Cogitemus quoque, in quam tandem formam aut perfectionem malitiae ille horrendus Dei hostis suum hoc infelix mancipium perducere voluerit, quod ad suum libitum sibi captivavit, an non in summam pessimamque. Quid vero peius peccato? Quare aut peccatum

ad illustrationem et propagationem caelestis doctrinae caelitûs, ingentique miraculo donatum. Porro autem, praeterque quod Dei donum est, eoque merito magnifaciendum: etiam illud expendatur, magnique fiat, quod Deus tum olim, tum et hoc tempore instaurationi purae doctrinae, linguarum cognitionem adiungendo, abunde testatus est, eas illustrandae ac conservandae et propagandae caelesti veritati cum primis utiles, atque adeo necessarias esse. Quocirca duplici de causa linguas discere ac colere

Non attendentes neque quid, neque de quo loquantur. 6 Conveniat etiam de vicinis propositionibus, de quibus non est lis, quo etiam inde aliquid adiumenti ad illustrationem veritatis, et decisionem litis peti queat, et praeterea ne a controversis ad non controversas ob vicinitatem fiat declinatio, ut solent qui malam causam habent, ab odiosiore scopo ad aliquid vicinum et plausibilius latenter confugere. 7 Conveniat et de aliquarum praecipuarum vocum significatione, quarum maior videtur fore in disputatione usus. Quod si etiam de aliquibus rerum ad propositam

nisi forte parva aliqua incertaque post mortem gloriola. 55 Plena haec religio est consolatione, bonosque in recto proposito retinet et confirmat: at contra nulla est, quae tantum terroris possit in cutere malis, eosque absterrere a sceleribus. Haec enim sola causas indicat, cur hoc fiat, quod in hoc mundo affligantur boni, et bene habeant mali. Haec bona spe praelucet in posterum bonis, dum vitam aeternam post hanc pollicetur. At reliquae doctrinae nullam indicare causam possunt, cur haec ita eveniant. Multa quidem divinant de immortalitate animae: sed nihil certi

seculo Scriptura significet. Cap. X. ibid. Quot modos et differentias in operatione creaturarum scriptura posuerit. Cap. XI. ibid. De his quae ad gubernationem mundi pertinent. Cap. XII. 126 Quot modis fiat generalis gubernatio. Cap. XIII. ibid. Quibus modis fiat gubernatio specialis. Cap. XIIII. 127 De legislatione, et differentiis eius. Cap. XV. ibid. De lege per opera. Cap. XVI.

differentias in operatione creaturarum scriptura posuerit. Cap. XI. ibid. De his quae ad gubernationem mundi pertinent. Cap. XII. 126 Quot modis fiat generalis gubernatio. Cap. XIII. ibid. Quibus modis fiat gubernatio specialis. Cap. XIIII. 127 De legislatione, et differentiis eius. Cap. XV. ibid. De lege per opera. Cap. XVI. ibid. De lege per verba. Cap. XVII. ibid.

cathedram Mosi, omnia quae dicunt vobis, etc. 420 23. Vae vobis scribae et pharisaei simulatores, qui, etc. 201 24. Ab arbore fici discite parabolam 184 Amen dico vobis, non transibit generatio haec, etc. 182 Orate ne fiat fuga vestra hyeme aut sabbato 189 Dividet eum, et partem eius ponet cum hypocritis 203 Sicut dies Nohe erit adventus filii hominis. ibid. Vae praegnantibus et lactantibus 231 25. Esurivi, et dedistis mihi potum 305 26. Amodo

Visum est Deo per stulticiam praedicationis salvos facere credentes 250 2. Oportet haereses esse 191 Spiritualis diiudicat omnia 192 3. Fundamentum nemo potest ponere aliud 191 Sed ne iam quidem potestis: adhuc enim carnales estis 244 Stultus fiat, ut reddatur sapiens 235 Sumus superaedificati super fundamentum apostolorum et prophetarum. 226 Num in Pauli nomine estis baptizati? 248 Unusquisque propriam mercedem accipiet secundum proprium laborem 249 4. Deus qui iussit fulgere lumen ex tenebris,

61. inde allegorizandi in Papatu summa licentia 437. 438 alloeosin tropum quotupliciter Theologi indicent 92. 93 ἀλλόφυλοι in veteri Testamento qui 112 allusio quid 171. quibus modis fiat. ibid. ambiguitas in quibus locutionibus facile dissolvatur 165 ambiguitates quales in Sacris meris reperiantur 174 ambiguorum distinctio Scripturae S. intelligentiae necessaria 85 Ambrosius quando floruerit 311.

Ambrosius quando floruerit 311. quo nomine ab Hieronymo reprehensus 48 Ambrosii de ieiunio quadragesimali sententia 311. locus 281 Amos quo tempore vixerit 55 amphibologia cur non inter tropos recensenda 165. in Sacris literis quomodo fiat. ibid. unde oriatur. ibid. quomodo accidat 181 amplificationis species 175 Anabaptistae allegoriis magnopere delectati 48 ἀνακεϕάλαίωσις 229 anacoluthon

antiphrasi quae vocabula tribuantur. 168 antitheses ac res oppositae non semper optime respondent 204. crebrae in Iohanne 301 antithesium illustratio 245. etc. antitheton 175 antonomasia quid 168. quot modis fiat. ibid. aposiopeses longiores in Sacris literis fieri quam in aliis linguis 222 Apostoli et Evangelistae quomodo aliquando veteris Testamenti testimonia adducant 120. et Evangelistae quomodo veteris Testamenti testimonia ponant 118. cur

crudelitas 335 asini sepultura quae 108. 109 assertiva saepe conditionaliter proponi 238 asseverationis figura creberrima in Sacris literis 212. 213 Assyrius rex cur ab Esaia accusetur 338 asyndeton quomodo fiat 173 asyndeta ad brevitatem idonea 283 aliquando orationem vehementiorem facere 283. cur multis de causis moveant 271. in Iohanne plurima 302 asyndetorum plurimus in Scriptura usus 283 audire 185 auditoris

sua cur in communione contulerint Christiani Ierosolymae 21 bovi trituranti os non obstruxeris, proverb. 336 brachia cur Deo tribuantur 199 brevitas cur auditori grata 281. et energia divini sermonis quomodo consideranda 285. quibus modis fiat 282. symbolis et sententiis apta. ibid. brevitatis incommodum 2. mirabile artificium in Evangelistarum narrationibus 282. sacrae cognoscendae utilitas 286. usus 281 ad Brevitatem foecundam in sacris quae pertineant 284

cui Moses adscribat 353. nomine quid Scriptura notet 304. velamen duplex 348 per Cor quid intelligatur 86. 87 Corinthiorum tumorem quomodo Paulus exaggeret 175 Corpus doctrinae Vulgandi, veteris et novi Testamenti 22. 23. quomodo tranquillum fiat 308 corporis et sanguinis Domini sacramentum cur ecclesiae datum 428. molestia animi quoque intentionem interturbare 308 correctio 176 correctionis nomine quid intelligendum. 393 correlativa interdum pro se invicem poni. 190

330 demonstrationes Scripturae S. 39 demonstrativum pronomen Hoc, crebro iterari in Iohanne 302. 303 Demosthenes, quo orationis genere in exordio pro corona utatur 247 Demosthenis locus 249 densitas sermonis quomodo fiat 280 descendere quando Deus dicatur 199. item ascendere. ibid. deserta Iudaeae 332. meridionalia unde oriantur, ibid. item septentrionalia. ibid. deterius semper potiori insidiari 443

per Eloquia sacra quae sciamus 99 per Emanuelis nomen quid indicetur 283 Emanuelis prophetia quomodo cum lovae nomine congruat 359 emphasis quid 169. in Sacris quomodo fiat. ibid. sacrarum literarum 283 enallage quid 174. quomodo in omnibus linguis fiat. ibid. enthymemata praevalida in novo testamento 275 epanalepsis quomodo accidat 173 ad Epanalepsin qui Hebraismus

prophetia quomodo cum lovae nomine congruat 359 emphasis quid 169. in Sacris quomodo fiat. ibid. sacrarum literarum 283 enallage quid 174. quomodo in omnibus linguis fiat. ibid. enthymemata praevalida in novo testamento 275 epanalepsis quomodo accidat 173 ad Epanalepsin qui Hebraismus etiam referendus 259 epanalepses cur in Iohanne crebrae 302 epanalepticum genus

incredulitatis poena 430. etc. incrementum 175 indefinita pro universali poni, usitatum 218 indignationis figura 213 de Individuo infinita disceptatio, nullaque scientia aut certitudo 2. quomodo sermo fiat 165 individua crebro pro universalibus poni 218 per Individua proposita institutionis utilitas 36. 37 induere Christum, et induere novum hominem, locutiones unde Paulus sumpserit 342 infans quid Hebraeis 111

cur brevitatis studiosi 281 laeticiam et tristiciam diversimode gentes testari 308 laetum animum quae repraesentent 275 lamentationis figura 213 lancea quomodo saepe in Scriptura usurpetur 337 lapsus styli quomodo fiat 247 Latini luctus et ieiunium 307 Latinorum conquestio 400 Latinarum literarum origo 390 Latomus quomodo scripturam tractet 418 Latomi locus. ibid. laus et vituperatio in Sacris 227

remissionem peccatorum consequendi vias innumeras unde papistae sint commenti 315. in se imputationem obedientiae continere 364 de Remissione peccatorum quomodo monachi iudicarint 305. 306 renovatio quid 371. 372 repetitio quibus modis fiat 256. quomodo fiat 173. 174 repetitionis energia 373 ad Repetitionem rhetoricam quid pertineat 258 repetitiones ad sententiarum ordinem quomodo referantur 255. apud Hebraeosuariae. ibid. crebrae in Ioanne 301

peccatorum consequendi vias innumeras unde papistae sint commenti 315. in se imputationem obedientiae continere 364 de Remissione peccatorum quomodo monachi iudicarint 305. 306 renovatio quid 371. 372 repetitio quibus modis fiat 256. quomodo fiat 173. 174 repetitionis energia 373 ad Repetitionem rhetoricam quid pertineat 258 repetitiones ad sententiarum ordinem quomodo referantur 255. apud Hebraeosuariae. ibid. crebrae in Ioanne 301 repetitiones

patrum et sanctorum facta bona et mala cur narret 50. sacra. vide literae sacrae, Eloquia S. a nobis prius amanda quam discenda 110. brevis verbis et sententiis 2. cur bonorum et malorum bona et mala facta et dicta recenseat 31. cum dubitative loquitur, cuius hoc respectu fiat 116. 117. cur brevitate utatur 284. cur divinam authoritatem habeat 424. 425. cur ferarum nomine aliquos homines appellet 103. 104. cur interdum difficilior, caussae 1. 2. 3. inde, cur quinque modis de filio loquatur 124. cur sententiatim et concisim in quibusdam partibus

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report