Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: neque Your search found 4998 occurrences
First 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1140-1544:1140. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Lucensi Cantori ecclesiae Venetae sancti Marci. M. Marulus. S. P. D. Librum, quem de imitatione Christi ędidi, Tibi mittere pollicitus fueram, et certe misissem, sed is mihi (ut nosti) ab illo fuit interceptus, cui reluctari non potui | neque si possem debui. Scriptum est enim: In tota anima tua time Dominum et sacerdotes illius sanctifica! Ne uero ista tua expectatione a me omnino frustratus uideare, mitto Tibi aliud opus, quod nuper composui, similis quidem cum illo materię, sed tamen multa, quę
1141. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] ut credamus uerissima esse quę Moyses et prophetę,
quę Christus et apostoli
1142. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] comparatur, uirtutes superędificare possimus |
et de nobis dici queat:
1143. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section]
1144. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] liberos reddidit credentes,
non potentię fastus terrenę.
Sola quippe ex corruptibilibus incorruptos et ex mortalibus facit immortales.
Virtus etiam fidei in eo enituit,
quod ex tam infirmo principio tantum roboris concepit,
ut humiles homines, pauperes, inermes |
neque persecutionibus |
neque cędibus cohiberi potuerint,
quin longe late-que reuelatę diuinitus ueritatis uerba disseminarent.
1145. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] credentes,
non potentię fastus terrenę.
Sola quippe ex corruptibilibus incorruptos et ex mortalibus facit immortales.
Virtus etiam fidei in eo enituit,
quod ex tam infirmo principio tantum roboris concepit,
ut humiles homines, pauperes, inermes |
neque persecutionibus |
neque cędibus cohiberi potuerint,
quin longe late-que reuelatę diuinitus ueritatis uerba disseminarent.
1146. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] siquid Christianitatis conceperant, totum consummunt | ęternis-que ardoribus digni efficiuntur | cum infidelibus cruciandi nisi poenitentiam egerint | et ante uitam correxerint | quam iusti Iudicis sententiam subire cogantur. Sed si neque fides actionibus bonis carens a morte liberat, quanto damnabiliorem putabimus perfidiam? De perfidia. Caput IV Nunc ergo quam perniciosum sit | ab
1147. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] magnam.
In omnem enim terram sparsit se ueri Dei sonus,
qui prius Judeę tantum finibus arctabatur.
Et uolucres cęli inquit, requieuerunt in ramis eius.
Illis quippe in Euangelio iocunda quies est,
qui spem suam de terra tollentes in cęlo collocant.
neque quicquam de promissionibus Christi dubitantes aiunt:
1148. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Christo, quę sursum sunt quęrite,
ubi Christus est ad dexteram Dei sedens |
quę sursum sunt sapite, non quę super terram!
In contemptores legis vel evangelii.
Caput IX
Sed neque Legis contemptoribus impune erit,
cum diuinus sermo dicat:
1149. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
quanto se putat magis tutum.
Nam sicut arborem uentorum pulsatam procellis ruere necesse est,
cuius radix uitiosa fuerit,
ita illum labi quoties uoluptatum illecebris prouocabitur necesse
erit.
Neque minus in istos qui facere nolunt,
quam in illos qui audire negligunt,
exclamant prophetę, apostoli, euangelistę, omnes catholici doctores:
1150. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] terra erigunt pauperem
et in cęlo collocant.
1151. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] illa pertinere,
quę salutarem doctrinam nolentibus admittere | minatus est Christus Dominus.
Ad illos enim quos iustitię suę doctores constituit |
et ad prędicandum gentibus destinauit dixit:
1152. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uirtute,
prout nobis diuinus Euangelii sermo suggerit disseramus.
De animi fortitudine.
Caput XIV
Fortis animo is est, qui nulli rerum fragilium cupidini succumbit |
et neque aduersitatibus frangitur | neque prosperitatibus insolescit;
cęlestibus tantummodo bonis adipiscendis inheat ,
cętera contemnit.
Fortis est igitur qui uincit auaritiam | et audit Dominum dicentem:
1153. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sermo suggerit disseramus.
De animi fortitudine.
Caput XIV
Fortis animo is est, qui nulli rerum fragilium cupidini succumbit |
et neque aduersitatibus frangitur | neque prosperitatibus insolescit;
cęlestibus tantummodo bonis adipiscendis inheat ,
cętera contemnit.
Fortis est igitur qui uincit auaritiam | et audit Dominum dicentem:
1154. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] fortitudine, si te iracundia occupat et furere compellit. Talis fuit sacerdotum ille princeps, qui cum audisset Iesum confitentem se a dextris Dei sedere, in rabiem concitatus uestimenta scidit | et in clamorem prorupit | blasphemum eum uocans, qui assertor erat ueritatis. Neque enim potuit quod uerum erat intelligere ira prępeditus | aut quod rectum est iudicare. usque adeo excęcari solent, qui supramodum irascuntur. Sed neque ille fortis est habendus, qui uentri seruit | et omne suum studium in cibo potu-que delicatius
1155. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] scidit | et in clamorem prorupit | blasphemum eum uocans, qui assertor erat ueritatis. Neque enim potuit quod uerum erat intelligere ira prępeditus | aut quod rectum est iudicare. usque adeo excęcari solent, qui supramodum irascuntur. Sed neque ille fortis est habendus, qui uentri seruit | et omne suum studium in cibo potu-que delicatius quam uitę ratio postulat comparando ponit. Vt autem cognoscas quam perniciosa gulę seruitus sit, de manducante et bibente cum ebriosis
1156. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] perseuerat usque in finem
saluus erit,
nonne is
qui in uia uitę multiplex ac uarius est,
procul erit a salute?
Profecto nihil prodest corrigi,
ubi contingit repente deprauari.
Sed cętera percurramus,
cum de isto inconstantię uitio abunde dictum est supra.
Igitur neque ille fortis erit, qui timore perterritus delinquit |
et dum uel rerum suarum
uel corporis detrimentum
uel uitę periculum cauet,
Deum offendere non ueretur.
1157. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Ex quo discimus beneficia quę contulimus tacere quidem,
quę autem recepimus prędicare.
ut in altero ostentatio, in altero uitetur ingratitudo.
Iccirco cęci isti post acceptam sanitatem |
ne iussi quidem silentium tenere potuerunt.
neque tamen ob hoc reprehenduntur.
quia et Dominus ideo iussit ut doceret humilitatem,
et illi ideo non obedierunt, ne magis ingratitudine offenderent.
1158. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] latere non potuit
1159. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nolunt ut laudetur Deus,
obseruantes pręceptum dicentis:
1160. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Renunciat enim omnibus carnis uoluptatibus qui perfectus est, ut uoluptate spiritus, quę in Deo habetur, frui possit. Quanto tamen perfectior fuerit, tanto minus latere poterit. Non potest abscondi ciuitas in monte posita | neque lucerna super candelabrum lucens. Quanuis in solitudine et in montibus ferarum petat cubilia ab humano cultu semotus, Deo tamen uolente proditur, ut alii suo exemplo ad calcandam mundi gloriam cęlestium amore accendantur.
1161. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Et si fama superstes uiuat, quid ad te? quam uoluptatem ex eo capies, si non audis quid de te post te dictitent homines? Solent illi quidem qui per adulationem uiuo laudes dixerunt, de mortuo nonnihil obloqui. quippe cuius iam neque beniuolentiam captent | neque uim formident. Sed esto ut lauderis et in ore uiuas multorum | et hoc insuper ad te illi, qui ad inferos descendunt perferant | nunquid nuncio isto illa tibi leuare cruciatus poterunt | et non magis grauare, si ideo te
1162. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quid ad te? quam uoluptatem ex eo capies, si non audis quid de te post te dictitent homines? Solent illi quidem qui per adulationem uiuo laudes dixerunt, de mortuo nonnihil obloqui. quippe cuius iam neque beniuolentiam captent | neque uim formident. Sed esto ut lauderis et in ore uiuas multorum | et hoc insuper ad te illi, qui ad inferos descendunt perferant | nunquid nuncio isto illa tibi leuare cruciatus poterunt | et non magis grauare, si ideo te noueris fuisse damnatum, quia non uirtuti laborasti
1163. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ,
quia preciosa in conspectu Domini mors sanctorum eius.
1164. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
1165. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] castos esse decet, sicut et ipse castus fuit. ut noui sacerdotii tanto purior successio sit quam ueteris, quanto et sacerdos noster Christus omnibus qui ante illum hoc munere usi sunt, noscitur esse pręstantior. Neque enim arietum ut olim aut uitulorum sanguine nunc sacrificatur, sed ipse Christus uerus Deus et uerus homo, uiuus et immortalis, licet aliena specie uelatus, offertur . Quod si etiam priscis dictum sit:
1166. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] patebit,
nisi perquam caute incesserit.
1167. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] incesserit.
1168. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
qui ergo non minus prudens erit ad cauendum |
quam diabolus astutus ad nocendum,
neque blanditiis eius capietur |
neque uim formidabit.
Vt autem cautus et circumspectus fiat sacerdos,
necessariam sibi esse Scripturarum scientiam nouerit |
intelligentiam-que mysteriorum.
sine qua neque se ab aduersario tueri commode poterit |
neque alios uitę doctrinis recte instruere
|
aut ad uirtutem apte exhortari.
In Aggeo scriptum est:
1169. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quam diabolus astutus ad nocendum,
neque blanditiis eius capietur |
neque uim formidabit.
Vt autem cautus et circumspectus fiat sacerdos,
necessariam sibi esse Scripturarum scientiam nouerit |
intelligentiam-que mysteriorum.
sine qua neque se ab aduersario tueri commode poterit |
neque alios uitę doctrinis recte instruere
|
aut ad uirtutem apte exhortari.
In Aggeo scriptum est:
1170. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] repulisti, repellam te ne sacerdotio fungaris mihi. Postremo loco diximus | pręsentium contemptorem esse sacerdotem. Nam si Christi minister fuerit, paruo erit contentus, dum summa sperat. et ut Dominum suum imitetur, paupertate gaudebit, diuitias contemnet. Neque enim potest esse talis magistri discipulus, nisi renunciet omnibus quę possidet, ut caduca respuens dignus euadat, cui tribuantur ęterna. Sed ne in Veteri quidem Lege Leuitis data est possessio in tribubus, ut scirent non in terra sed in cęlo sibi possessionem esse quęrendam,
1171. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] seruit altari.
Quod autem necessario uictui superest,
indigentibus tribuat
dispensatorem-que se esse agnoscat bonorum Ecclesię non possesorem.
Apostolis et eorum successoribus pręceptum esse meminerit:
1172. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Quod autem necessario uictui superest,
indigentibus tribuat
dispensatorem-que se esse agnoscat bonorum Ecclesię non possesorem.
Apostolis et eorum successoribus pręceptum esse meminerit:
1173. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
1174. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] metuat, de fidelium coetu excludetur | et canibus mutis per contumeliam comparabitur. Cur enim episcopus est, si docere nescit? aut cur scit si non uult? aut quid uelle prodest si non audet quod debet implere? Sed neque presbyter assumat curam animarum, si modo se ad eam rem ineptum nouerit. Male subitur onus | quod imbecillę uires ferre nequeunt. In eos ergo, qui doctoris ecclesiastici sibi munus uendicant | et nequaquam docent,
1175. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] a summo usque ad nouissimum.
Perditos autem plebis mores uulgi-que licentiam illorum qui pręsunt
incurię ascribi,
in Ezechiele ex uerbis Domini discimus:
1176. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] | atque intelliges Legis cerimonias oracula-que prophetarum in Christo esse completa. ingentem-que capies uoluptatem, cum talia cognoscere coeperis. Vnde etiam Petrus tam ualde huiusmodi uisione coepit delectari, ut ibi figere tabernacula cuperet cęlestium oblitus. Sed neque ipse de his humilioribus oblectamentis egredi poteris, ut in sublime raptus nudam contempleris diuinitatem, nisi et te sicut apostolos lucida Spiritus Sancti nubes obumbrauerit, Dei Patris uox roborauerit | et Filii eius gratia illuminauerit. Totius autem Trinitatis fauore supra
1177. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] non spinis obsita, susceptum Verbi semen uberem tibi fructum faciet, et sicut didiceris, ita et operari incipies | ac secundum legis euangelicę pręcepta reliquum uitę cursum dirigere studebis. Alioquin neque legere neque audire proderit, si ab iis quę pręcipiuntur, morum conditio discors erit. Et si nosse desyderas quantum ignauus auditor et impiger inter se differant, audi in Euangelio Dominum dicentem:
1178. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] obsita, susceptum Verbi semen uberem tibi fructum faciet, et sicut didiceris, ita et operari incipies | ac secundum legis euangelicę pręcepta reliquum uitę cursum dirigere studebis. Alioquin neque legere neque audire proderit, si ab iis quę pręcipiuntur, morum conditio discors erit. Et si nosse desyderas quantum ignauus auditor et impiger inter se differant, audi in Euangelio Dominum dicentem:
1179. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Tunc enim quisque ratam Iudicis in se sententiam accipit, cum de corpore egreditur, iterum postea cum corpore simul iudicandus, cum mortui resurgent uiui | et canente tuba throni positi erunt, ut quisque illud quod uiuendo meruit, premium consequatur. Hinc demum neque beatorum glorię ullus unquam erit finis | neque supplicii iniquorum. Atque hęc sane sunt nouissima illa, quorum nos memores esse iubet Salomon ne peccemus. Nihil enim uel peccandi appetitum magis frenat quam future damnationis
1180. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] in se sententiam accipit, cum de corpore egreditur, iterum postea cum corpore simul iudicandus, cum mortui resurgent uiui | et canente tuba throni positi erunt, ut quisque illud quod uiuendo meruit, premium consequatur. Hinc demum neque beatorum glorię ullus unquam erit finis | neque supplicii iniquorum. Atque hęc sane sunt nouissima illa, quorum nos memores esse iubet Salomon ne peccemus. Nihil enim uel peccandi appetitum magis frenat quam future damnationis metus, uel ad uirtutem magis excitat quam mercedis
1181. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] contemplationis ardorem interceptum
frigescere,
in secessu uero in dies magis accendi solere.
Tempus pręterea nocturnum maxime accomodum uidetur.
Tunc siquidem omnia animantia quiescunt.
neque hominum neque pecudum uox auditur,
nec auicularum garritus auribus obstrepit |
nihil-que sentitur,
quod mentem cęli secreta rimantem grauet aut quicquam molestet.
Hoc tibi affirmat psalmista dicens:
1182. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ardorem interceptum
frigescere,
in secessu uero in dies magis accendi solere.
Tempus pręterea nocturnum maxime accomodum uidetur.
Tunc siquidem omnia animantia quiescunt.
neque hominum neque pecudum uox auditur,
nec auicularum garritus auribus obstrepit |
nihil-que sentitur,
quod mentem cęli secreta rimantem grauet aut quicquam molestet.
Hoc tibi affirmat psalmista dicens:
1183. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sincerior animus ad quęque consideranda uiuacior-que consurgit.
Vnde idem propheta in alio psalmo ait:
1184. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Loquentis enim meditatio oratio nuncupatur,
sicut et legentis lectio |
et audientis auditio.
Nam licet etiam orando,
legendo,
audiendo
pensemus ęstimemus-que ea quę dicuntur,
proprie tamen contemplatio ipsa est
quę cum silentio et neque sensuum neque corporis,
sed sola mentis agitatione perficitur.
De huiusmodi contemplatione in Hieremia scriptum est:
1185. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Loquentis enim meditatio oratio nuncupatur,
sicut et legentis lectio |
et audientis auditio.
Nam licet etiam orando,
legendo,
audiendo
pensemus ęstimemus-que ea quę dicuntur,
proprie tamen contemplatio ipsa est
quę cum silentio et neque sensuum neque corporis,
sed sola mentis agitatione perficitur.
De huiusmodi contemplatione in Hieremia scriptum est:
1186. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Morti ęternę obnoxii eramus, ille ultro se morti crucis obtulit, ut nos a morte liberatos ad felicia uitę promissa reuocaret. Mortuus et sepultus resurrexit | cęlum-que cum homine assumpto ascendit, ut homines de terrę puluere tandem surrecturos monstraret | et cum corpore iam neque mortalitati neque corruptioni subiecto, sicut nec ille subiectus est, cęlum petituros , si modo ipsum sequi fide opere-que uoluerint. Igitur tanti ac talis beneficii magnitudinem animo metiendo, quis adeo
1187. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] eramus, ille ultro se morti crucis obtulit, ut nos a morte liberatos ad felicia uitę promissa reuocaret. Mortuus et sepultus resurrexit | cęlum-que cum homine assumpto ascendit, ut homines de terrę puluere tandem surrecturos monstraret | et cum corpore iam neque mortalitati neque corruptioni subiecto, sicut nec ille subiectus est, cęlum petituros , si modo ipsum sequi fide opere-que uoluerint. Igitur tanti ac talis beneficii magnitudinem animo metiendo, quis adeo ingratus erit, ut
1188. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Imprudentis est igitur de bonis corporis aut externis cogitare, quę permanere nullo modo queunt, et ęterni ac stabilis boni, ad quod fruendum creati ac nati sumus, non satis recordari. cum pręsertim hoc haberi non possit, nisi illa contemnantur | neque libere et expedite de hoc aliquid consyderari, nisi illa ferme obliuiscantur. Quandoquidem omnia relinquere et se solum sequi iubet eos Dominus, qui inter ipsius discipulos censeri desyderant. Sola itaque de Deo cogitatio uana
1189. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] animo, ut adores illud ac pro Deo habeas. Non est sceleris huius expers, qui pecuniam seculi-que diuitias magis quam ęquum bonum-que diligit. Apostoli autoritate hoc probamus, qui Colossensibus scribens | auaritiam simulacrorum seruitutem appellat. Neque tamen per hoc mandatum ars reprobata est sculptorum uel pictorum. Non pingere aut fingere simulacra uetantur, sed adorare. Ideo sequitur: Non adorabis ea neque coles. Ego enim sum Dominus Deus tuus.
1190. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] qui Colossensibus scribens | auaritiam simulacrorum seruitutem appellat. Neque tamen per hoc mandatum ars reprobata est sculptorum uel pictorum. Non pingere aut fingere simulacra uetantur, sed adorare. Ideo sequitur: Non adorabis ea neque coles. Ego enim sum Dominus Deus tuus. Quod autem nos quoque Christi sanctorun-que imagines adoremus, non ad ipsas imagines, ne idolatrię arguamur, sed ad eos quorum ipsę imagines apparent, adorationem dirigimus. Iccirco autem
1191. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] seruilia opera quę uetantur, peccata potissime, quibus Deus offenditur, intelligimus, a quibus certe tunc magis est abstinendum, cum diuino cultui opera impenditur. Neque aliam ob rem festo die cessare debent manuum exercitia, nisi ut quisque cęteris omnibus curis expeditus diuina tantum tractet, templa uisitet, precationibus incumbat, missalibus sacrificiis intersit, prędicationes audiat | et totum tempus illud in Dei laudem cultum-que
1192. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Dominus Deus tuus dabit tibi.
Natura ipsa nos prouocat | gratis parentes nostros colere et amare |
quanto magis hoc facere debemus,
cum etiam
1193. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Insatiabiles nempe bestię sunt | auaritia et libido; non implentur haustu, sed quo magis hauserint, plus esuriunt. Hoc, quod sequitur: non seruum non ancillam, non bouem, non asinum neque omnia quę illius sunt, cum illo quod de domo non concupiscenda dicitur | iungenda censeo, ne ex decalogo hendecalogum faciamus. Cum ergo in fine his duobus pręceptis prauę cupidines uitandę iubeantur, quęrimus quomodo eas
1194. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et cuius tam dicta quam facta nulla prorsus in parte argui queant, cum solus in cunctis ut maxime potens ita summe sapiens sit. Cogita etiam, quanta tibi in his obseruandis, quę pręcepta sunt, promittantur. Certe, non argentum neque aurum neque terreni regni fortunę subiecta potentia aut glorię humanę fragile bonum, sed illa firma atque stabilis beatitudo, qua nihil melius, nihil maius ab homine optari possit. Cum ista animo permensus fueris, tunc non solum quam dulcia faucibus meis
1195. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] tam dicta quam facta nulla prorsus in parte argui queant, cum solus in cunctis ut maxime potens ita summe sapiens sit. Cogita etiam, quanta tibi in his obseruandis, quę pręcepta sunt, promittantur. Certe, non argentum neque aurum neque terreni regni fortunę subiecta potentia aut glorię humanę fragile bonum, sed illa firma atque stabilis beatitudo, qua nihil melius, nihil maius ab homine optari possit. Cum ista animo permensus fueris, tunc non solum quam dulcia faucibus meis eloquia tua,
1196. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et seruus tuus dilexit illud. Non poteris enim illud non maxime diligere, in quo tibi tam grande bonum propositum esse intellexeris. Prudentia pręterea mirum in modum proficere et sapientia compleri incipies. Hoc tibi Baruch prophetę uerbis promittitur. Neque enim fallit ille, per cuius os Spiritus Sanctus locutus est: Audi, inquit, Israhel, mandata uitę! Auribus percipe, ut scias prudentiam. Et Iesus, Sirach filius, cuius dicta sacris uoluminibus inseri meruerunt: Fili, ait, concupiscens sapientiam, conserua iustitiam,
1197. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Hęc est charitas Dei: ut mandata eius custodiamus. Et mandata eius grauia non sunt. Audiat et Moysen in Deuteronomio sibi loquentem: Mandatum hoc quod ego pręcipio tibi hodie, non supra te est, neque procul positum, nec in cęlo situm, ut possis dicere: Quis nostrum ualet in cęlum ascendere, ut deferat illud ad nos, ut audiamus atque opere compleamus? Neque trans mare positum, ut causeris et dicas: Quis e nobis poterit mare transfretare et illud ad nos usque deferre,
1198. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Mandatum hoc quod ego pręcipio tibi hodie, non supra te est, neque procul positum, nec in cęlo situm, ut possis dicere: Quis nostrum ualet in cęlum ascendere, ut deferat illud ad nos, ut audiamus atque opere compleamus? Neque trans mare positum, ut causeris et dicas: Quis e nobis poterit mare transfretare et illud ad nos usque deferre, ut possimus audire et facere quod pręceptum est? Sed iuxta te est sermo ualde, in ore tuo et corde tuo, ut facias illum.
1199. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Et quare, quod cordi insitum est, id euellere ac proiicere conamur? Nonne, cum hoc agimus, intus quibusdam conscientię stimulis pungimur? Quasi qui contra naturę uim nitamur, dum ab his, quę iubentur, declinamus. Perspicuum est igitur, quia prauis affectibus superati neque Deo neque conditionis nostrę rationi obedimus. Quę pręterea dementia est, immo quis furor, uitium sequi malle, cuius finis poena perennis est, quam uirtutem, qua beatitudo comparatur ęterna?
1200. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quare, quod cordi insitum est, id euellere ac proiicere conamur? Nonne, cum hoc agimus, intus quibusdam conscientię stimulis pungimur? Quasi qui contra naturę uim nitamur, dum ab his, quę iubentur, declinamus. Perspicuum est igitur, quia prauis affectibus superati neque Deo neque conditionis nostrę rationi obedimus. Quę pręterea dementia est, immo quis furor, uitium sequi malle, cuius finis poena perennis est, quam uirtutem, qua beatitudo comparatur ęterna?
1201. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sola uia peruenitur, ad eam ipsam Salomon sapientię dono insignis te stimulat dicens: Conserua, fili, pręcepta patris tui, id est, Dei, et ne dimittas legem matris tuę, id est, Ecclesię. Liga ea in corde tuo iugiter et circumda gutturi tuo, ut uidelicet neque cogitatione delinquas neque lingua labaris. Cum ambulaueris, inquit, gradiantur tecum, et cum dormieris, custodiant te, ne pecces, et uigilans loquere cum eis. Quęris, cur ita? Ne scilicet, quamdiu per huius
1202. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ipsam Salomon sapientię dono insignis te stimulat dicens: Conserua, fili, pręcepta patris tui, id est, Dei, et ne dimittas legem matris tuę, id est, Ecclesię. Liga ea in corde tuo iugiter et circumda gutturi tuo, ut uidelicet neque cogitatione delinquas neque lingua labaris. Cum ambulaueris, inquit, gradiantur tecum, et cum dormieris, custodiant te, ne pecces, et uigilans loquere cum eis. Quęris, cur ita? Ne scilicet, quamdiu per huius uitę curricula incedis,
1203. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Pręuaricator est, qui secus fecerit. Sed iam redeat, unde digressa est oratio et sicut instituimus ipsas pręuaricatorum poenas fidelium traditionum scripta percurrendo solicite scrutemur. Neque hoc sine dolore, immo nec sine metu, ne ipsi quoque cum peccatores simus, in illas incidamus. Legimus enim in Deuteronomio execrationes de monte Hebal a Leuitis Dei iussu prolatas, et inter legendum contremiscimus. Maledictus,
1204. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] auerterit, repente uidebit misceri omnia quę ditionis suę sunt, hos capi, illos cędi, alios desciscere, diutinam libertatem statim seruitute mutari | et opes illas, quas multorum annorum uictorię aceruauerant, paruo temporis momento hostium predam fieri. Neque enim hoc humanę uires efficiunt, sed iniuriarum suarum ultor Deus, qui solo nutu et cęlum diruere et terram potens est dissipare. Secure feliciter-que regnabit, qui ipsum regem regum et dominum dominantium nouerit colere ac reuereri.
1205. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Dominus domus huius, id est, corporis humani est Christus. Serui sunt quinque sensus, ianitor anima. hęc si bene uigilauerit, sensus ipsi ad bene operandum recte disponentur. Isto autem modo expectatus Dominus cum uenerit, neque in seruis neque in ianitore quod condemnet inueniet. Tametsi Dominus noster in fine seculorum uenturus sit, ut simul omnes iudicet, cuiusque tamen merita in exitu uitę discutit | et singulorum facta diiudicat. Qualis ergo quisque
1206. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Dominus domus huius, id est, corporis humani est Christus. Serui sunt quinque sensus, ianitor anima. hęc si bene uigilauerit, sensus ipsi ad bene operandum recte disponentur. Isto autem modo expectatus Dominus cum uenerit, neque in seruis neque in ianitore quod condemnet inueniet. Tametsi Dominus noster in fine seculorum uenturus sit, ut simul omnes iudicet, cuiusque tamen merita in exitu uitę discutit | et singulorum facta diiudicat. Qualis ergo quisque nunc decesserit,
1207. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] merita in exitu uitę discutit | et singulorum facta diiudicat. Qualis ergo quisque nunc decesserit, talis etiam in illo ultimo iudicio cum corpore apparebit. Vigilare itaque iubemur, ne mors imparatos occupet. Et quoniam nescimus diem neque horam, semper est uigilandum. Semper autem uigilat, qui semper a malo abhorret | et bonum, ut Deo placeat, agere pro uiribus non cessat. Fieri quidem nequit, quin partem aliquam temporis quieti cedamus, cum
1208. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] discurrit, seruis ibi pruritum excitantibus, ut dominus qui usque mane soporem suum continuare nequiuit, eo iam non interrupto ad meridiem duret. atque istos tam effoeminato ocio assidue torpentes de improuiso mors occupat. Neque enim diu uiuere queunt, qui multo somno dediti marcent. tument uultus lurido colore infecti | putrescentia-que uiscera repente inuadens ualitudo dissoluere festinat. Et quoniam nulla his cura fuit sanctis actionibus inuigilare, quibus nixi in cęlum
1209. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uidisse iactitent.
ueluti digni quibus cęlestis prouidentię mysteria pandantur.
cum magis illis conueniat in Prouerbiis dictum:
1210. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Ad hęc si precatione poposcerimus rem aliquam, cuius incertus est exitus, id est, qua impetrata nescimus, utrum commodo an incommodo nobis futura sit, Dei uoluntati committamus, ut non quod ipsi cupimus pręstet, sed quod ille nouit neque noxium neque inutile fore, quia Redemptor quoque noster, cum passionis calicem transferri a se Patrem rogasset, ita orationem clausit, ut diceret: Veruntamen non mea uoluntas, sed tua fiat! Non quod ipse nesciret crucem, quam subiturus erat, omnium credentium fore
1211. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Ad hęc si precatione poposcerimus rem aliquam, cuius incertus est exitus, id est, qua impetrata nescimus, utrum commodo an incommodo nobis futura sit, Dei uoluntati committamus, ut non quod ipsi cupimus pręstet, sed quod ille nouit neque noxium neque inutile fore, quia Redemptor quoque noster, cum passionis calicem transferri a se Patrem rogasset, ita orationem clausit, ut diceret: Veruntamen non mea uoluntas, sed tua fiat! Non quod ipse nesciret crucem, quam subiturus erat, omnium credentium fore salutem, sed
1212. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] qui Tobię preces offerebant Domino, etiam nostras offerre curabunt. Et sicut in Apocalypsi scriptum est: Fumus incensorum de orationibus sanctorum ascendit coram Deo de manu angeli, ita et nostrę orationes ascendent. Neque ulli dubium esse potest, quin ille cuncta, quę petierit, a Domino impetraturus sit, cuius internuncii spiritus ipsi angelici esse non dedignantur. Neque enim hoc ideo permittit omnium pręscius et semper ubique pręsens Deus, quod indigeat, ut hominum opera orationes-que ad se
1213. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ascendit coram Deo de manu angeli, ita et nostrę orationes ascendent. Neque ulli dubium esse potest, quin ille cuncta, quę petierit, a Domino impetraturus sit, cuius internuncii spiritus ipsi angelici esse non dedignantur. Neque enim hoc ideo permittit omnium pręscius et semper ubique pręsens Deus, quod indigeat, ut hominum opera orationes-que ad se perferantur, sed ut per angelorum officium suam erga pios promptos-que peccatores beniuolentiam testetur. Amare se plurimum eos ostendit, quos talibus uti
1214. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nititur, erit utique maledictus | et dum uulgi plausum captat, uideri, non esse sanctus cupiens, nisi poenitentiam egerit, non effugiet poenam. dicente Propheta: Deus dissipauit ossa eorum, qui hominibus placent. Pręterea neque eorum ad impetrandam gratiam proficit oratio, qui quanuis benefecerint, iactanter tamen facta sua prędicant, cum teste conscientia contenti esse deberent | et quicquid laudabiliter egissent, non sibi sed Deo tribuere. Talis fuit phariseus ille, qui ingressus templum, ut oraret,
1215. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] es et nec frigidus nec calidus, incipiam te euomere ex ore meo. Frigus timoris est, calor ad amorem refertur, tepiditas autem desidię ocio-que tribuitur. Ociosi igitur et terrena magis quam cęlestia curantis deprecatio, quoniam neque satis timet neque satis amat, tantum abest, ut quicquam impetret, ut etiam (si fas est dicere) nauseam ei faciat, quem precatur. Cum enim admodum somniculose roget, illud quod petit contemnere potius quam desyderare uidetur. Nam si
1216. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nec calidus, incipiam te euomere ex ore meo. Frigus timoris est, calor ad amorem refertur, tepiditas autem desidię ocio-que tribuitur. Ociosi igitur et terrena magis quam cęlestia curantis deprecatio, quoniam neque satis timet neque satis amat, tantum abest, ut quicquam impetret, ut etiam (si fas est dicere) nauseam ei faciat, quem precatur. Cum enim admodum somniculose roget, illud quod petit contemnere potius quam desyderare uidetur. Nam si magni penderet quod
1217. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] id, quod orando poscimus, non euenerit, aut dilatum credamus, ut aptiori detur tempore, aut non fuisse profuturum, si datum esset, aut, ne daretur, peccata nostra obstitisse. Si uero ex sententia successerit petitio, gratias Deo agamus neque quicquam nostris meritis, sed totum eius erga nos benignitati deputemus. De orandi ratione satis dictum sit. Nunc, ut confidentius ad orandum procedamus, de peccatorum poenitentia, sine qua omnino placere non possumus,
1218. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Cęterum nisi prorsus omnium, quę turpiter et inique perpetrauimus, nos poenituerit, lux ista in nobis locum non habebit. Non potest fulgere dies quamdiu pars aliqua noctis remanet neque syncerum esse triticum, donec a minutissimis etiam paleolis et cunctis pulueris micis euentilatum non fuerit. Mar. 8 Denique, ueluti cęcus ille, qui nondum satis credulus uisu recepto quasi per caliginem cernebat uidebantur-que
1219. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] si Christi passio sub maledicto uenundatos non redemisset. Lauantur itaque in sanguine Agni, qui in Christum credentes eius misericordiam poenitendo et sperando implorant | et eodem miserante | bonum quod cupiunt, consequuntur. Neque enim nisi fideles forent, quos peccasse poenitet, per portam, id est, per ipsum qui ait: Ego sum ostium ouium, ciuitatem illam patriam beatorum perpetuam atque perennem ingredi potuissent. Quanta conferat
1220. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
uisionum somniorum-que intelligentia donatus est,
puer adhuc senes iudicauit,
et tamen:
1221. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
1222. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Sed nisi de Iudea transieris ad Galileam, Domini resurgentis gloriam uidere non poteris. Tametsi hoc tibi difficillimum sit, incipe tamen, tenta, experire | quanto magis tardas, tanto rem factu difficiliorem reddes. Neque enim ad hanc difficultatem, quam causaris, nisi per moras dilationes-que conuersionis descendisti. quo longius abieris, durius erit reuerti. oneri quotidie addendo, nisi rursum de illo demere incipias, grauitate crescente opprimeris. Quamdiu ergo poenitentiam agere cunctaris,
1223. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] offendere non poenitet, quamdiu non metuis Dominum tuum | nec illi obtemperas, cui angeli in cęlo assistunt, quem sancti omnes uenerantur, omnes inferi contremiscunt. qui est super omnia potens, in omnibus sapiens, omnium optimus, primus omnium omnium-que postremus. neque initium habens neque finem. benignissimus poenitentium remunerator, seuerissimus obstinatorum ultor ac punitor. Et cum tantus talis-que sit, tu illum tibi iratum esse audes negligere? tu illum peccata
1224. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] non poenitet, quamdiu non metuis Dominum tuum | nec illi obtemperas, cui angeli in cęlo assistunt, quem sancti omnes uenerantur, omnes inferi contremiscunt. qui est super omnia potens, in omnibus sapiens, omnium optimus, primus omnium omnium-que postremus. neque initium habens neque finem. benignissimus poenitentium remunerator, seuerissimus obstinatorum ultor ac punitor. Et cum tantus talis-que sit, tu illum tibi iratum esse audes negligere? tu illum peccata peccatis cumulando ad
1225. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] non uereris prouocare? cum tamen a peccatis desistendo placare posses. Ipse enim per prophetam tibi pollicetur | nullam de tot offensis unquam se exprobraturum, si offendere desieris | et secundum sua pręcepta coeperis operari. neque esse suę uoluntatis asseuerat, ut moriatur peccator, sed ut conuertatur et uiuat. Omnia ergo facit, ut saluti tuę consulat. atque huc tendit, quod pręcipit, quod promittit, quod minatur, quod flagellat, quod delinquentem
1226. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Nullum ergo tam immane facinus committi potest, quod poenitentibus miseratio non ignoscat diuina. Et cum ita sit, nonne stultissimum est id desperare, quod plurimis concessum fuisse non ignoras? Cęterum neque poenitentia ipsa peccati quicquam prodest ueniam desperanti, cum hęc ipsa desperatio peccatum tale sit, ut omne poenitudinis meritum euacuet atque irritet. Cayn Nihil profuit Cayno fratricidę,
1227. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Cayn Nihil profuit Cayno fratricidę, quod a Domino coargutus doleret, quia clementię diuinę derogauit dicens: Maior est iniquitas mea quam ut ueniam merear. Iudas Nihil Iudam proditorem iuuit suus pro commisso dolor | neque confessio cum diceret | peccaui tradens sanguinem iustum. Quoniam cum de Dei misericordia desperasset, tristitia superatus laqueo mortem sibi consciuit. Poenitenti igitur et
1228. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] tradens sanguinem iustum. Quoniam cum de Dei misericordia desperasset, tristitia superatus laqueo mortem sibi consciuit. Poenitenti igitur et petenti uenia datur; desperanti uero neque in hoc seculo neque in futuro parcitur. Quidnam igitur te ultro perdis desperando, cum iam certo scias | esse locum uenię, si ueniam poposceris poenitendo? Cur non potius cum Dauide peccatum lugente exclamas:
1229. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] iustum.
Quoniam cum de Dei misericordia desperasset,
tristitia superatus laqueo mortem sibi consciuit.
Poenitenti igitur et petenti uenia datur;
desperanti uero neque in hoc seculo neque in futuro parcitur.
Quidnam igitur te ultro perdis desperando,
cum iam certo scias |
esse locum uenię,
si ueniam poposceris poenitendo?
Cur non potius cum Dauide peccatum lugente exclamas:
abundare facere?
Nonne ille quoque qui dicebat:
Iniquitates meę supergressę sunt caput meum,
et sicut onus graue grauatę sunt super me,
precatus est dicens:
Domine ne in furore tuo arguas me |
neque in ira tua corripias me.
haud ita orasset |
nisi spem haberet impetrandi quod orabat.
sperauit et orauit et uoti compos factus est.
Nonne etiam Hierosolymę
et consummatio uirtutum est,
ita poenitentia finis esse debet peccandi bene-que agendi initium,
ut cętera feliciter succedant |
Deo-que grata atque accepta sint.
Siquis tamen solam poenitentiam sibi sufficere credens confessionem respueret,
in hereticorum numero ponendus esset.
neque ei profecto prodesse potuisset poenitentia ab Ecclesię corpore separato.
Separatum enim a corpore membrum non uiuificatur,
sed quamdiu diuisum est,
manet in morte.
In integrum itaque restituitur gratia,
cum peccator per poenitentiam et confessionem humiliatur.
Postremo quicquid diximus de poenitentia,
idem de confessione est sentiendum.
Neque enim perfecta esse potest poenitentia sine proposito confitendi |
neque utilis confessio absque poenitentię admixtione.
De iis, qvi confiteri negligunt
Caput XVI
et confessionem humiliatur.
Postremo quicquid diximus de poenitentia,
idem de confessione est sentiendum.
Neque enim perfecta esse potest poenitentia sine proposito confitendi |
neque utilis confessio absque poenitentię admixtione.
De iis, qvi confiteri negligunt
Caput XVI
De illis uero qui tam salutiferam peccatorum
De iis, qvi confiteri negligunt
Caput XVI
De illis uero qui tam salutiferam peccatorum confessionem peruicaciter deuitant,
a uia uirtutis perpetuo aberrant,
quia in tenebris manent |
neque quo tendere debeant satis perspiciunt.
Scriptum est enim :
uitam ęternam,
quem Filius hominis dabit uobis.
hunc enim Pater signauit Deus.
Et iterum:
Ego sum panis uitę.
qui uenit ad me non esuriet,
et qui credit in me non sitiet in ęternum.
Ad beatos ista pertinere etiam Apocalypsis docet,
ubi dicitur:
Non esurient neque sitient amplius |
neque cadet super illos sol |
neque ullus ęstus,
quoniam Agnus qui in medio throni est,
reget illos |
et deducet eos ad uitę fontes aquarum |
et absterget Deus omnem lachrymam ab oculis eorum.
Quas ergo
hominis dabit uobis.
hunc enim Pater signauit Deus.
Et iterum:
Ego sum panis uitę.
qui uenit ad me non esuriet,
et qui credit in me non sitiet in ęternum.
Ad beatos ista pertinere etiam Apocalypsis docet,
ubi dicitur:
Non esurient neque sitient amplius |
neque cadet super illos sol |
neque ullus ęstus,
quoniam Agnus qui in medio throni est,
reget illos |
et deducet eos ad uitę fontes aquarum |
et absterget Deus omnem lachrymam ab oculis eorum.
Quas ergo tibi gratias
enim Pater signauit Deus.
Et iterum:
Ego sum panis uitę.
qui uenit ad me non esuriet,
et qui credit in me non sitiet in ęternum.
Ad beatos ista pertinere etiam Apocalypsis docet,
ubi dicitur:
Non esurient neque sitient amplius |
neque cadet super illos sol |
neque ullus ęstus,
quoniam Agnus qui in medio throni est,
reget illos |
et deducet eos ad uitę fontes aquarum |
et absterget Deus omnem lachrymam ab oculis eorum.
Quas ergo tibi gratias benignissime Domine pro tam
potu isto uti,
nonne miseri sunt et infelices,
qui uel indigni ad sumendum accedunt |
uel omnino sumere contemnunt?
Indigne autem accedunt,
qui poenitentiam peccatorum,
ut debent,
non egerunt |
nec satis diligentes in confitendis reatibus fuere |
neque ab omnibus continendi sese propositum habent.
Si conscientia tua te accusat,
cur pollutus Agni purissimi carnem gustando inquinas?
Non culpam sic agendo diluis sed grauas |
et in maximum te pręcipitas scelus.
audi Apostolum
qui indigne contrectat,
Palestinus est;
qui in gulam male affectam mittere non metuit,
in templo Dagon illud collocat.
Corruet igitur ipse et confringetur,
truncum fiet inutile capite ac manibus carens,
quoniam neque cogitare neque facere poterit quod ei prodesse queat ad
salutem.
Et cum ad bene agendum nihil sibi supererit
uirium,
cum Azothiis ęgrotabit,
donec agat poenitentiam |
se-que restituat sibi |
et pro crimine
contrectat,
Palestinus est;
qui in gulam male affectam mittere non metuit,
in templo Dagon illud collocat.
Corruet igitur ipse et confringetur,
truncum fiet inutile capite ac manibus carens,
quoniam neque cogitare neque facere poterit quod ei prodesse queat ad
salutem.
Et cum ad bene agendum nihil sibi supererit
uirium,
cum Azothiis ęgrotabit,
donec agat poenitentiam |
se-que restituat sibi |
et pro crimine satisfacere incipiat,
poterit quod ei prodesse queat ad
salutem.
Et cum ad bene agendum nihil sibi supererit
uirium,
cum Azothiis ęgrotabit,
donec agat poenitentiam |
se-que restituat sibi |
et pro crimine satisfacere incipiat,
quoniam neque tam nequiter delinquenti denegatur locus poenitentię.
Habetur enim in Paralipomenon libro,
quod magna populi pars non sanctificata comedere Phase ausa fuerit |
sed cum se peccasse dolerent |
et Ezechias pro eis orasset,
placatus
Christianus est,
qui uerbis Christi non pręstat fidem?
bibere lege diuina prohibentur.
Dei enim ministros maxime sobrios esse conuenit.
sed haustas de Iordane aquas.
Non grauabunt nos ieiunia nostra,
si sanctorum parsimoniam cogitabimus,
ut saltem imitari eos non pigeat,
quos ęquiparare nequimus.
Apostoli quoque Domini spicas manibus conterentes esuriem sedant |
neque ab ordeaceis abhorrent,
quos etiam aliis apponere iubentur,
cum turbam saturauit Dominus.
Et tunc quidem quinque tantum panes habuerunt,
quod nec ipsis qui duodecim erant, sufficere potuisset.
vt-que apertius quanta illis cura sibi esset intelligas,
cum conscensa naui trans
et hęc omnia apponentur uobis.
Ne quem ergo ad Dei seruitia iterum retardet inopię metus,
his Domini uerbis confirmatus in illo spem collocet.
non tamen ocio et ignauię sese dedat:
laborantes ille adiuuat,
non desides neque somniculosos.
et quoties hominis industria quantum necessitati satis est nequit
parare,
ipse suppeditat.
Agar cum filio per desertum errans cum uehementer sitiret,
angeli indicio puteum comperit |
et inde hausta aqua se et puerum a pernicie seruauit.
Sanson nazareus,
Inebriaui animam lassam |
et omnem animam esurientem saturaui.
Hęc est illa saturitas,
quam se consecuturum sperabat Dauid cum diceret:
Satiabor cum apparuerit gloria tua.
Sancti enim qui se quondam ieiuniis afflixerunt,
non esurient amplius (ut Esaias ait) neque sitient,
et non percutiet eos ęstus et sol,
quia miserator eorum reget eos |
et ad fontes aquarum potabit eos.
et in Apocalypsi Dominus:
Ego inquit sitienti dabo de fonte aquę uiuę gratis.
Igitur tu es ille Domine qui esurientes et sitientes tuo solo aspectu
pręcepta implere negligunt.
Quid enim prodest corpus tenuare abstinentia,
et prauas cupiditates ab animo non euellere?
si sic ieiunas,
non Christum imitaris,
sed diabolum.
qui certe neque comedit neque bibit,
et tamen nunquam a sua peruersitate resipiscit.
Sicut nec illi,
quibus lamentantibus,
quod ieiunando calamitatem nequirent auertere,
Deus respondit:
negligunt.
Quid enim prodest corpus tenuare abstinentia,
et prauas cupiditates ab animo non euellere?
si sic ieiunas,
non Christum imitaris,
sed diabolum.
qui certe neque comedit neque bibit,
et tamen nunquam a sua peruersitate resipiscit.
Sicut nec illi,
quibus lamentantibus,
quod ieiunando calamitatem nequirent auertere,
Deus respondit:
et qui me spernit,
spernit eum qui me misit .
Dum igitur uentri suo quam Deo nostro malunt obedire,
deus eorum uenter est.
quod hic suadet id sequuntur,
quod autem Deus noster iubet contemnunt.
neque eos pudet gulę suę fieri mancipia,
cuius dominos esse conuenerat.
Quid tandem,
impune-ne id sibi futurum sperant,
quod nulla re impediti nisi gulę uitio,
ieiunare ne iussi quidem uolunt?
Sed si
sit ebriositas?
Noe primus uineam plantauit |
uino-que infatuatus pudendis detectis iacuit indecore,
ita ut uni ex filiis risum moueret.
Loth autem inebriatus incestum commisit |
et de filiarum concubitu liberos suscepit,
ignarus quęnam essent illę cum quibus concumberet,
neque fortasse quid ageret.
cum inter dementem et ebrium nullum discrimen sit,
nisi quod alter altero facilius curetur.
Tutius est autem secretum aliquod committere stulto quam ebrioso.
neuter scit arcanum cęlare,
stulti tamen uerbis
ita affectos ad poenitentiam reuocat per Iohelem prophetam et ait:
Expergiscimini ebrii et flete et ululate omnes |
qui bibitis uinum in dulcedine!
Poenitere autem nolentibus per Hieremiam minatur dicens:
Bibite et inebriamini et
uomite et cadite |
neque surgatis a facie gladii,
quem ego mittam inter uos.
Gladius hic iustitia Dei est,
quę breuissimam uitę huius uoluptatem uno ictu mutat in perennem amaritudinem.
Hoc ipsum idem Dominus etiam in Euangelio testatus ait:
Si
corda uestra in
crapula et ebrietate et curis huius uitę ,
et superueniat in uos repentina dies illa.
Horum profecto quę tibi proponimus modo,
si memor fueris,
iam cautior contentior-que factus |
neque cum filiis Heli carnes de cacabo rapies,
ne Deum offendas et morte mulcteris,
neque cum Esau pro edulio lentis primogenita tua uendes,
ne patris benedictionem amittas.
neque cum Israhelitis iurulentias Aegypti concupisces,
ne in deserto intereas |
et ad Terram Promissionis transire
,
et superueniat in uos repentina dies illa.
Horum profecto quę tibi proponimus modo,
si memor fueris,
iam cautior contentior-que factus |
neque cum filiis Heli carnes de cacabo rapies,
ne Deum offendas et morte mulcteris,
neque cum Esau pro edulio lentis primogenita tua uendes,
ne patris benedictionem amittas.
neque cum Israhelitis iurulentias Aegypti concupisces,
ne in deserto intereas |
et ad Terram Promissionis transire non possis.
neque cum Adamo et Eua ieiunii tempore uetitos cibos attinges,
ne de
Horum profecto quę tibi proponimus modo,
si memor fueris,
iam cautior contentior-que factus |
neque cum filiis Heli carnes de cacabo rapies,
ne Deum offendas et morte mulcteris,
neque cum Esau pro edulio lentis primogenita tua uendes,
ne patris benedictionem amittas.
neque cum Israhelitis iurulentias Aegypti concupisces,
ne in deserto intereas |
et ad Terram Promissionis transire non possis.
neque cum Adamo et Eua ieiunii tempore uetitos cibos attinges,
ne de paradiso eiectus miseriis obruaris.
Immodicę
Heli carnes de cacabo rapies,
ne Deum offendas et morte mulcteris,
neque cum Esau pro edulio lentis primogenita tua uendes,
ne patris benedictionem amittas.
neque cum Israhelitis iurulentias Aegypti concupisces,
ne in deserto intereas |
et ad Terram Promissionis transire non possis.
neque cum Adamo et Eua ieiunii tempore uetitos cibos attinges,
ne de paradiso eiectus miseriis obruaris.
Immodicę autem comessationis potissima mala sunt,
quod futurorum bonorum,
quę in Deo sunt,
cogat obliuisci,
dum pręsentibus
Quanto igitur melius penuriam pati |
et continentię uirtute abundare |
quam copia rerum affluere et turpis luxurię sordibus inquinari?
Quanto pręstabilius obseruandis ieiuniis operam dare |
et abstinentia superbiam fastum-que contundere |
quam crapula inflatum neque bonorum neque malorum quę futura sunt
meminisse |
et a Deo recedere?
Quod crimen illorum fuit,
in quos per Amos prophetam exclamat Deus:
Vę uobis qui opulenti estis in Syon |
et confiditis in monte Samarię,
optimates,
capita
Quanto igitur melius penuriam pati |
et continentię uirtute abundare |
quam copia rerum affluere et turpis luxurię sordibus inquinari?
Quanto pręstabilius obseruandis ieiuniis operam dare |
et abstinentia superbiam fastum-que contundere |
quam crapula inflatum neque bonorum neque malorum quę futura sunt
meminisse |
et a Deo recedere?
Quod crimen illorum fuit,
in quos per Amos prophetam exclamat Deus:
Vę uobis qui opulenti estis in Syon |
et confiditis in monte Samarię,
optimates,
capita populorum,
luxum-que uitę cito finiendę.
Quicquid tamen futurum sit,
hoc nobis relinquitur solatii
quod licet urbes regna-que destruantur,
ipsa Christi religio nullis hominum uiribus poterit aboleri.
Quanuis cuncta defecerint,
illa cui neque portę inferni pręualere queunt,
non deficiet.
et hęc est uictoria quę uincit mundum fides nostra.
Quę si obteri unquam potuisset,
prius (ut equidem reor) pedibus multorum qui pręsunt,
quam eorum qui persequuntur,
obtrita fuisset.
Cum autem omnis capessendarum uirtutum labor in cassum cederet,
nisi ei pręsidio perseuerantia foret,
hoc ueluti opportuno dictarum dicendarum-que rerum loco eam inserere
operęprecium erit.
ut qui hactenus digne laudabiliter-que uersati sunt,
intelligant neque deinceps sibi cessandum,
donec ad finem usque peruentum fuerit.
Qui enim perseueruerit usque in finem,
hic saluus erit.
Ad perseuerantiam nos hortatur Apostolus cum ait:
uictus lassitudine subsistit.
Frustra bene coepimus,
nisi et bene finierimus.
Naufragium patiatur necesse est,
qui quanuis recto cursu suis-que uentis diu nauigarit,
ante cum ipsa naui in Syrtibus uel in latentibus hęsit saxis |
quam ad portum est perductus.
postremo neque fabri neque arhitecti |
neque cuiusquam artificis opus,
nisi cum perfectum fuerit,
iure ac merito laudari potest.
tunc demum de illo probe prudenter-que iudicatur,
cum iam omni ex parte cernitur absolutum.
Ita neque nobis proderunt
lassitudine subsistit.
Frustra bene coepimus,
nisi et bene finierimus.
Naufragium patiatur necesse est,
qui quanuis recto cursu suis-que uentis diu nauigarit,
ante cum ipsa naui in Syrtibus uel in latentibus hęsit saxis |
quam ad portum est perductus.
postremo neque fabri neque arhitecti |
neque cuiusquam artificis opus,
nisi cum perfectum fuerit,
iure ac merito laudari potest.
tunc demum de illo probe prudenter-que iudicatur,
cum iam omni ex parte cernitur absolutum.
Ita neque nobis proderunt sanctioris
Frustra bene coepimus,
nisi et bene finierimus.
Naufragium patiatur necesse est,
qui quanuis recto cursu suis-que uentis diu nauigarit,
ante cum ipsa naui in Syrtibus uel in latentibus hęsit saxis |
quam ad portum est perductus.
postremo neque fabri neque arhitecti |
neque cuiusquam artificis opus,
nisi cum perfectum fuerit,
iure ac merito laudari potest.
tunc demum de illo probe prudenter-que iudicatur,
cum iam omni ex parte cernitur absolutum.
Ita neque nobis proderunt sanctioris uitę initia,
si
perductus.
postremo neque fabri neque arhitecti |
neque cuiusquam artificis opus,
nisi cum perfectum fuerit,
iure ac merito laudari potest.
tunc demum de illo probe prudenter-que iudicatur,
cum iam omni ex parte cernitur absolutum.
Ita neque nobis proderunt sanctioris uitę initia,
si coeptis non responderit finis.
si (ut quidam ait)
mulier formosa superne desinat in piscem .
cum sustentamenta uitę tantum suppeditabuntur.
Spem enim omnem in Deo pones atque firmabis,
qui suscitat a terra inopem
In illos Esaias exclamat dicens:
Vę qui sapientes estis in oculis uestris et coram uobismetipsis prudentes!
Quod uitium et Apostolus prohibet cum ait:
Nolite esse prudentes apud uosmetipsos!
Neque illi quidem qui in terrenis duntaxat negociis prudentes sunt,
laudantur,
cum rerum fragilium cura implicati diuina negligant et aspernentur.
Vnde idem Apostolus:
Prudentia inquit carnis mors est,
prudentia autem spiritus uita et pax.
Et iterum:
Prudentia carnis
niti,
ut lucretur,
cauet.
Valde quidem fugienda est ista prudentia,
quia uere mors est.
non mors quę mortem afferat,
sed quę morte acerbius cruciet |
et mori uetet.
Cęterum neque ipsa simplicitas
(ut diximus)
absque prudentia erit probanda.
Stupida enim et fatua est,
offendens ad lapidem pedem suum.
Hanc habere prohibemur |
dicente Propheta:
nolite pueri effici sensibus,
sed malicia paruuli estote |
sensibus autem perfecti estote.
A sensibus exclusit simplicitatem,
a simplicitate maliciam,
ut neque sensus peruerti sinantur per ignorantiam puerilis obtusitatis
|
neque simplicitatem rectam deprauet maligna suggestio.
Paruulę sensibus fuere uirgines illę,
quę de sola fidei uirginitate sibi plaudentes cum uacuis lampadibus occurrerunt Sponso.
Et quoniam oleum bonorum operum,
quo sensuum nostrorum
et cognitio.
atque inter sapientiam et prudentiam hoc differi ,
quod prudentia tantum circa humana sit.
Hęc igitur quę proprie sapientia dicitur late se effundit,
utranque scientiam continet.
neque scire tantum contenta est,
nisi etiam secundum scientię suę pręcepta mores uitam-que composuerit.
Nam siquis philosophiam omnem didicerit |
et non perinde ac illa pręcipit uiuat,
doctum equidem confitebor,
sapientem negabo.
semper inquirendo philosophi inuenire nunquam potuerunt,
opus erit eam discere doctrinam,
quę a Deo nobis non ab hominibus tradita sit.
cum sola uerissimum ad beatitudinem monstret iter |
et eandem certissime polliceatur atque conferat.
Neque tamen qui mediocri scientia pręditi sunt,
a spe beatitudinis excluduntur.
Si uis inquit ad uitam ingredi,
serua mandata!
Diuinę igitur legis tantum quę ad bene beate-que uiuendum pertinent
institutiones nosse |
et eas opere persequi,
satis perfecta est hominis
per se ipsi inuenirent,
si non alius quam Deus debuit illam homini monstrare,
sicut et fecit.
Sed non est satis eam didicisse |
nisi quę pręcipiuntur fecerimus,
beati esse non possumus.
Neque enim uiam qua ad cęlum itur,
nosse,
sed cum noueris,
per eam ingredi sapientis est.
Quin immo, tanto nequius peccat,
quanto quis inter bonum malum-que discernere plenius didicit.
Sit
uitia quę detestatur.
Hoc si pręstiteris,
uere te sapientem esse scias |
ac beatum fore cum hinc decesseris credas |
atque tunc demum et scientia et sapientia et bonis omnibus multo
huberius quam in uita fieri possit,
complendum.
Etenim neque scientiam perfectam habere possumus,
quamdiu mortalitatis onere premimur |
neque sapientiam.
dicente Apostolo:
beatum fore cum hinc decesseris credas |
atque tunc demum et scientia et sapientia et bonis omnibus multo
huberius quam in uita fieri possit,
complendum.
Etenim neque scientiam perfectam habere possumus,
quamdiu mortalitatis onere premimur |
neque sapientiam.
dicente Apostolo:
sapere quam oportet sapere,
sed sapere ad sobrietatem,
hoc est quantum humanę naturę permittitur,
tantum et indagare discendo |
et conari operando.
Atque hoc erit |
seipsum nosse:
nihil supra uires tentare |
neque quod capere non possumus,
frustra sequi uelle,
sed suis finibus contentari |
et ea quę uerbis explicare nequimus,
fide tenere,
diuino credentes testimonio.
Porro sapientię definitionem,
quam supra retulimus,
diuinarum uidelicet atque humanarum rerum scientiam esse,
non
retulimus,
diuinarum uidelicet atque humanarum rerum scientiam esse,
non plene factam arbitror.
Quęnam erit sapientia,
ut iam dixi,
scire tantum et non facere quę facienda
didiceris?
neque cauere quę cauenda noueris?
Mansuetudinem,
liberalitatem,
clementiam,
castitatem,
constantiam |
cęteras-que uirtutes |
non nosse solum,
uerum et exercere |
earum-que officio uti sapientia est;
nihil agere quod actum nolis;
sapientia et Dei uirtus Christus est.
Hunc scrutare in Veteribus cęlatum Scripturis,
in Nouis manifestum,
in utrisque admirabilem atque adorandum |
summi boni doctorem ac largitorem.
boni, inquam,
quod tota gentilitatis Academia semper perquisiuit,
et nunquam potuit inuenire.
Neque enim fas erat,
ut tantę rei,
qua nihil homini maius potest contingere,
alius esset cognoscendę monstrator |
quam qui esset fruendę donator atque autor.
Minus dignitatis habitura erat nostra religio,
si alio quam Deo
in prosperis humilitatem,
in utrisque constantiam.
Apparebit-que in illo quod Salomon ait:
Melior est sapientia quam arma bellica.
Fortior est enim,
cuius animum non frangunt aduersa |
neque turbant iniurię |
quam qui armis hostes superat.
Alibi etiam dicitur:
Melior est sapientia quam uires,
et uir prudens quam fortis.
Nam sapientia et prudentia bona animi sunt.
sensuum affectiones ratione frenat |
et saniori consilio parere compellit.
Sapiens linguam quoque continet,
uerbositatem fugit,
ne in multiloquio peccet.
Pauca loquitur sed considerate.
nihil leue ab ipso prolatum auditur,
sed serium semper et graue ponderis-que multi.
Neque enim prius uerbum emittit |
quam quo casurum sit cogitet.
Sapiens ut semper sapiens sit studet |
ut-que cum Salomone dicere possit:
Sapientia quoque perseuerauit mecum.
Quęris quo pacto semper sapiens
quę nunquam subducitur,
nunquam deficit,
bonis omnibus affluit semper,
malis uacat,
desyderium implet.
denique ad summum bonorum peruentum est,
cum ad illam peruenitur.
Huc accedit quod Christianorum sapientia non ita rigide neque inhumane
circumscripta sit,
sicut fuit illa Stoicę sectę philosophorum,
qui docebant |
sapientem animi passionibus prorsus carere oportere ut beatus sit.
Nos enim e contrario definimus |
non posse sapientem fieri beatum,
qui adhuc in corpore uiuens futurę beatitudinis
amiserunt,
promissam cognoscunt.
Gentilitas demones alios bonos alios malos esse dixit.
nos uero sub hoc nomine malos tantum intelligimus.
Illos enim spiritus qui boni sunt,
Dei angelos atque ministros nuncupamus.
Neque certe conuenit |
quorum diuersa est uoluntas,
eodem nomine confundere.
Demones ergo nequitię pleni spiritus inuidię acti stimulis hominem
semper ad uitia prouocant,
ne ad cęleste regnum,
unde ipsi
premat mortiferę seruitutis,
ex eo patet quod consequenter dicitur:
Non est super terram potestas quę comparetur ei.
qui factus est ut nullum timeret |
omne sublime uidet |
ipse est rex super uniuersos filios superbię.
Neque rex solum sed etiam pater talium nuncupatur.
dicente Domino:
Vos ex patre diabolo estis,
et desyderia patris uestri uultis facere.
Sicut enim qui opera Abrahę faciunt,
filii Abrahę sunt,
ita qui diabolum imitantur,
filii eius dicendi sunt,
uia peccatoris peribit,
et anima poenitentis erit salua.
Idem humani generis perpetuus hostis etiam olla ardens dicitur.
dicente Hieremia:
Ollam succensam ego uideo.
In ea excoquendi sunt habitatores terrę,
et non peregrini neque aduenę,
quorum conversatio in cęlis est.
Idem postremo mors appellatus est,
dicente Domino:
Ecce posui ante oculos tuos uitam et mortem;
hoc est, me uitam |
et diabolum mortem.
Si ergo Christum tibi elegeris uiues,
si
prostrauit |
Eritis inquit sicut dii,
scientes bonum et malum,
et nequaquam moriemini.
minis autem grassatus est in martyres pariter et uerberibus,
cum idolatras ut in eos desęuirent concitasset.
Primi nobis documento sunt,
ut neque blandimentis neque pollicitationibus eius ullam adhibeamus
fidem.
secundi ut omnia prius extrema pati parati simus |
quam Deo peccare.
Nec bellum igitur minanti pareas |
nec pacem offerenti
inquit sicut dii,
scientes bonum et malum,
et nequaquam moriemini.
minis autem grassatus est in martyres pariter et uerberibus,
cum idolatras ut in eos desęuirent concitasset.
Primi nobis documento sunt,
ut neque blandimentis neque pollicitationibus eius ullam adhibeamus
fidem.
secundi ut omnia prius extrema pati parati simus |
quam Deo peccare.
Nec bellum igitur minanti pareas |
nec pacem offerenti credas.
atque fraudis non ignarus diligenter animum
aduerte |
atque tecum tacitus examina,
quo tendant eius uerba,
quid gestus exigant,
quo alienę imaginis figmenta prouocent.
et caue nequid committas |
aut a fide alienum |
aut ab honestate diuersum |
aut uoto castitatis contrarium |
neque ut susceptum pro amore Dei uitę perfectioris propositum uanis
inimici terroribus agitatus derelinquas.
Nihil tibi diabolus nocere poterit,
quamdiu tu cum Deo tuo constanter ambulaueris dicens:
Dominus mihi adiutor,
et ego
eorum sententia |
iudicium faciendum.
Arrogantis est dubiis in rebus proprio sensu niti |
et aliorum nolle audire consilia.
facile-que erroribus patet,
qui suę semper plus tribuit |
quam prudentię alienę.
Vbi autem non auri neque argenti,
sed quod preciosius est,
animę periculum imminet,
etiam tuta metuere sapientis est.
Qvod diabolo imminvtae sint vires.
Caput XVIII
Veruntamen siqua solito
Iob
Permisit sane etiam patientissimum uirum Iob tentari et calamitatibus
affici,
non ut diabolo faueret,
sed ut hominis uirtutem manifestam faceret.
Non potuit inimicus
neque opum rapina |
neque filiorum orbitate |
neque corporis in tabem conuersi morbo |
illius uincere constantiam,
et quem deiicere sperabat,
ei maioris glorię adipiscendę prębuit occasionem.
ut inter erumnas beatior fieret |
quam cum prosperitatibus abundaret.
Quis enim antehac
Iob
Permisit sane etiam patientissimum uirum Iob tentari et calamitatibus
affici,
non ut diabolo faueret,
sed ut hominis uirtutem manifestam faceret.
Non potuit inimicus
neque opum rapina |
neque filiorum orbitate |
neque corporis in tabem conuersi morbo |
illius uincere constantiam,
et quem deiicere sperabat,
ei maioris glorię adipiscendę prębuit occasionem.
ut inter erumnas beatior fieret |
quam cum prosperitatibus abundaret.
Quis enim antehac patientiam eius
Permisit sane etiam patientissimum uirum Iob tentari et calamitatibus
affici,
non ut diabolo faueret,
sed ut hominis uirtutem manifestam faceret.
Non potuit inimicus
neque opum rapina |
neque filiorum orbitate |
neque corporis in tabem conuersi morbo |
illius uincere constantiam,
et quem deiicere sperabat,
ei maioris glorię adipiscendę prębuit occasionem.
ut inter erumnas beatior fieret |
quam cum prosperitatibus abundaret.
Quis enim antehac patientiam eius laudauit,
quam postea omnes
causa quare nobis Dominus dederit aduersarium,
quare ab eo nos tentari uoluerit.
ut uidelicet cum uicerimus,
milites suos imperator benignissimus tanto magis remuneret quanto magis prompte ac strenue certauerimus.
ad pugnam quippe non ad quietem in hoc terrę theatro missi sumus,
ut neque fortes nisi pręcedentibus meritis mercedem accipiant |
neque ignaui mulctam,
nisi cum ab hoste uicti apparuerint.
Non est ociosa Dei militia.
placuit ei fideles suos laboribus,
fatigationibus,
erumnis,
persecutionibus,
malorum odiis iniuriis-que experiri.
eo nos tentari uoluerit.
ut uidelicet cum uicerimus,
milites suos imperator benignissimus tanto magis remuneret quanto magis prompte ac strenue certauerimus.
ad pugnam quippe non ad quietem in hoc terrę theatro missi sumus,
ut neque fortes nisi pręcedentibus meritis mercedem accipiant |
neque ignaui mulctam,
nisi cum ab hoste uicti apparuerint.
Non est ociosa Dei militia.
placuit ei fideles suos laboribus,
fatigationibus,
erumnis,
persecutionibus,
malorum odiis iniuriis-que experiri.
Vnde angelus ad Tobiam:
ratio suadet,
mali cupiditas ne destruat.
Qui enim sunt Christi,
carnem suam crucifixerunt cum uitiis et concupiscentiis.
Quos ergo concupiscentię superant |
et quibus caro dominatur,
hi non sunt Christi.
Neque enim fieri potest,
ut aliquis et seruus Christi sit |
et uitiorum mancipium.
Si spiritu, inquit, uiuimus,
spiritu et ambulemus!
Qui sit autem iste
enim absque spiritu uiuere non potest.
Tunc autem absque spiritu est,
cum a mandatis diuinis se auertens propriam sequitur uoluntatem |
et pecudum more pręsentia appetit,
futura non considerat.
uisibilium amore capitur,
inuisibilia contemnit |
neque quod ratio discernit,
sed quod appetitio suggerit sequitur.
De qua carnis uiolentia conquęritur Dauid et ait:
et uineę nostrę florebunt.
Cum enim uitiosa extinguitur cogitatio,
animus ad prosequendum uirtutum propositum uegetatur |
et saluberrimis uitę fructibus exhuberat.
Cęterum si malarum cogitationum insultus non ita crebros |
neque ita uehementes pati desyderas,
claude fenestras sensuum tuorum,
per quas mors ad animam ingredi consueuit.
Auerte oculos ne uideant uanitatem.
Sepi aures tuas spinis |
et linguam nequam noli audire.
Pone ori tuo frenos,
ne in uerbo labaris |
neque gulę aliquid ultra
insultus non ita crebros |
neque ita uehementes pati desyderas,
claude fenestras sensuum tuorum,
per quas mors ad animam ingredi consueuit.
Auerte oculos ne uideant uanitatem.
Sepi aures tuas spinis |
et linguam nequam noli audire.
Pone ori tuo frenos,
ne in uerbo labaris |
neque gulę aliquid ultra necessitatem indulgeas.
Naribus odoramenta luxurię subtrahe.
Manus contine,
ne quem iniuste offendas |
ne-ue quid impudice tangas.
denique modis omnibus obserua et caue,
ne extranei portas Hierusalem ingrediantur, id est animę tuę domicilium.
Et si
Naribus odoramenta luxurię subtrahe.
Manus contine,
ne quem iniuste offendas |
ne-ue quid impudice tangas.
denique modis omnibus obserua et caue,
ne extranei portas Hierusalem ingrediantur, id est animę tuę domicilium.
Et si ingressi fuerint,
cura ut expellantur.
neque malignos cogitatus ibi remorari sinas,
ubi cum inualuerint,
perniciem generant.
Veruntamen sępe fit,
ut ipsi cogitatus etiam inuitis nobis ingerant sese |
et suapte ui ab iis quę iusta atque honesta sunt,
auertere animum
nolumus,
animo uoluamus.
tunc inter orandum quid lingua loquatur ,
mens non attendit,
et cum corpore in ecclesia simus,
animo foris per diuersa uagamur.
Huic ingruenti turbę totis uiribus reniti decet |
et non cedere |
neque si mali quicquam suaserint consentire.
Quod ut succedat,
eorum industriam,
qui paralyticum gerebant,
imitari oportet.
Illi tecto domus in qua Christus erat,
patefacto |
ęgrotum coram Iesu submiserunt |
et morbo receperunt liberatum.
Quisquis autem ab his crebro ac frequenter solicitatur,
reor quod nondum ut debet,
seculo renunciauerit,
sed aratrum tenens adhuc post tergum respiciat.
si non respiceret,
non iam pręterita neque pręsentia,
sed futura cogitaret.
Abscindamus igitur et proiiciamus procul a nobis membra scandalizantia |
nullius-que rei afficiamur studio,
quę propositum vitę sanctioris turbet |
et charitatis ardorem,
si una cum illis meliora periclitantur,
illicita erunt.
Quod si ea etiam quę dextra sunt,
quoties impediunt,
abscindi iubeantur,
quanto magis illa quę sinistra sunt,
id est quę mala sunt,
declinare ac fugere debemus |
et eisdem neque oculum intendere |
neque manum porrigere,
ut neque cogitemus aliquid prauum ac detestabile |
neque faciamus.
Restat igitur ut et malis pręferantur bona |
et bonis meliora si ad summum bonum uolumus peruenire.
periclitantur,
illicita erunt.
Quod si ea etiam quę dextra sunt,
quoties impediunt,
abscindi iubeantur,
quanto magis illa quę sinistra sunt,
id est quę mala sunt,
declinare ac fugere debemus |
et eisdem neque oculum intendere |
neque manum porrigere,
ut neque cogitemus aliquid prauum ac detestabile |
neque faciamus.
Restat igitur ut et malis pręferantur bona |
et bonis meliora si ad summum bonum uolumus peruenire.
erunt.
Quod si ea etiam quę dextra sunt,
quoties impediunt,
abscindi iubeantur,
quanto magis illa quę sinistra sunt,
id est quę mala sunt,
declinare ac fugere debemus |
et eisdem neque oculum intendere |
neque manum porrigere,
ut neque cogitemus aliquid prauum ac detestabile |
neque faciamus.
Restat igitur ut et malis pręferantur bona |
et bonis meliora si ad summum bonum uolumus peruenire.
Cum
Quod si ea etiam quę dextra sunt,
quoties impediunt,
abscindi iubeantur,
quanto magis illa quę sinistra sunt,
id est quę mala sunt,
declinare ac fugere debemus |
et eisdem neque oculum intendere |
neque manum porrigere,
ut neque cogitemus aliquid prauum ac detestabile |
neque faciamus.
Restat igitur ut et malis pręferantur bona |
et bonis meliora si ad summum bonum uolumus peruenire.
Cum pręterea continentiam semper
residuum locustę comedit bruchus,
residuum bruchi comedit rubigo.
aut quid boni in illo remanere poterit,
cui uitia dominantur?
Strenuis autem et accinctis |
assidue-que contra improbę uoluptatis illecebras luctantibus tuta
sunt omnia.
Neque enim superseminantur zizania in medio tritici,
nisi cum ocio dediti dormimus |
et a custodia bonę frugis cessamus.
Atque ideo sane uigilare et orare nos iubet Dominus |
ne tentationibus succumbamus.
hoc est, diligentes esse et intentos |
et solicitos,
ne per desidiam spiritus
Ecclesiastes ait)
a paupere uiro sed sapiente liberatur.
Quis autem pauperior illo qui uitiis seruit?
quis sapientior quam qui ab iis dum licet fugit |
et ad studium se confert uirtutum ?
Sed ne rursum in eodem luto more porcorum relabamur,
non ociose neque segniter est agendum.
Nam sicut per negligentiam uicti fuimus,
ita per sedulitatem curam-que certandi uincemus.
Cuius rei nequaquam ignarus Apostolus admonet et ait:
Si sic oraueris,
non frigide sed ardenter,
non proterue sed humiliter,
tentationum constrictus angustiis,
exaudiet te Dominus |
et non dabit in commotionem pedem tuum |
neque dormitabit qui custodit te.
Petite inquit et accipietis |
Quid tu poscere pigritabis,
cum idem Dominus et rogari uelit |
et quod pie rogatur,
prompte se daturum promitat?
Si sicut decet supplicaueris,
circumdabit te scuto ueritas eius.
non timebis a timore
in ipso speraui;
qui subdit populum meum sub me;
id est, qui carnem meam meo seruire spiritui compellit.
Nisi enim ipse certare doceret,
ipse protegeret,
ipse liberaret,
ipse aduersarios nostros nobis subiiceret,
fragilitas nostra neque carnis passionibus
pręualere |
neque demonum laqueos euadere unquam potuisset.
Ingratus est igitur tentationum uictor,
qui Deo acceptum non refert quod uicerit.
Et si laudem
sub me;
id est, qui carnem meam meo seruire spiritui compellit.
Nisi enim ipse certare doceret,
ipse protegeret,
ipse liberaret,
ipse aduersarios nostros nobis subiiceret,
fragilitas nostra neque carnis passionibus
pręualere |
neque demonum laqueos euadere unquam potuisset.
Ingratus est igitur tentationum uictor,
qui Deo acceptum non refert quod uicerit.
Et si laudem uictorię sibi arrogare non dubitet,
uictus
diues erit in cęlo.
Gloria enim et diuitię in domo eius.
Parsimonia
Victu quoque modico ac tenui,
et qui corpus tantum sustentet contentus erit,
qui Christum imitabitur.
Per dies quadraginta ille neque comedit neque bibit,
postea (ut euangelista ait) esuriit.
et tunc quidem diaboli maligna tentamenta uicisse describitur,
ut noscamus ieiunio et esuritione opus esse,
si carnis illecebras demonum-que captiones cupimus superare.
in cęlo.
Gloria enim et diuitię in domo eius.
Parsimonia
Victu quoque modico ac tenui,
et qui corpus tantum sustentet contentus erit,
qui Christum imitabitur.
Per dies quadraginta ille neque comedit neque bibit,
postea (ut euangelista ait) esuriit.
et tunc quidem diaboli maligna tentamenta uicisse describitur,
ut noscamus ieiunio et esuritione opus esse,
si carnis illecebras demonum-que captiones cupimus superare.
post mensam hymnum dicit.
ut semper Deum laudemus,
cuius donum est |
et cibus quo uescimur,
et uita qua uiuimus.
Panes ordeaceos habebat cum pauit turbam.
aquam ad bibendum a Samaritana muliere petiit,
ne rudes fastidiamus cibos |
neque uina delicatiora exquiramus.
Carnem nisi in Paschate non comedit.
minutis pisciculis usus est.
Erubescant qui paupertatem professi diuitum dapibus delectantur.
Ne autem uilia contemnamus alimenta,
fel et acetum in cruce positus gustauit.
Denique beatos dicit esse
hoc est,
qui nubendi libertatem in propositum uerterunt castitatis,
quo purius expeditius-que Deo seruirent |
et cum angelis in cęlo socii essent,
qui angelicam uitam in terra uixissent.
de quibus est dictum:
hoc est,
qui nubendi libertatem in propositum uerterunt castitatis,
quo purius expeditius-que Deo seruirent |
et cum angelis in cęlo socii essent,
qui angelicam uitam in terra uixissent.
de quibus est dictum:
Non minus declinandi sunt,
qui in flagitiis obduruerunt.
declinandi sunt,
qui in flagitiis obduruerunt.
uestram dirimet societatem |
et ubi dissimilis intercesserit uoluntas,
conuictus concors esse non poterit.
odiui ecclesiam malignantium,
et cum impiis non sedebo.
Ita ergo hominibus utendum est |
ut pomis.
donec recentia et integra permanent,
grata sunt |
et gustui seruantur;
cum autem corrupta et marcida fuerint,
proiiciuntur,
quia neque gustum delectare queunt |
neque odoratum.
Propheta igitur malorum consortio refutato,
quos aditurus,
cum quibus consessurus sit,
continuo declarat dicens:
Lauabo inter innocentes manus meas,
et circumdabo altare tuum, Domine.
Quid est istud?
et cum impiis non sedebo.
Ita ergo hominibus utendum est |
ut pomis.
donec recentia et integra permanent,
grata sunt |
et gustui seruantur;
cum autem corrupta et marcida fuerint,
proiiciuntur,
quia neque gustum delectare queunt |
neque odoratum.
Propheta igitur malorum consortio refutato,
quos aditurus,
cum quibus consessurus sit,
continuo declarat dicens:
Lauabo inter innocentes manus meas,
et circumdabo altare tuum, Domine.
Quid est istud?
nisi quod idem pręcipit
et cęlestium meditationum fruitur iocunditate.
Sed nisi cum magis discedere curaueris ab Herode |
et illos comitari,
illis adhęrere studueris,
quorum uitę splendor et sanctimonię claritudo tibi dux esse poterit
usque ad Christum,
neque manus digne lauare |
neque altare Domini commode poteris amplecti.
Audi ipsum ad discipulos dicentem:
fruitur iocunditate.
Sed nisi cum magis discedere curaueris ab Herode |
et illos comitari,
illis adhęrere studueris,
quorum uitę splendor et sanctimonię claritudo tibi dux esse poterit
usque ad Christum,
neque manus digne lauare |
neque altare Domini commode poteris amplecti.
Audi ipsum ad discipulos dicentem:
atque animo Christo seruiunt |
et piis orationum actionum-que obsequiis Deo famulantur.
Optimi cuiusque lateri crebro adhęrens,
nunquam non addisces aliquid |
uel dictum sapienter |
uel factum prudenter |
uel obseruatum sancte.
Adde quod neque pręcepta |
neque exempla,
quę litteris mandata legimus,
ita mouent |
ut sanctorum hominum uiua uox |
et pręsens oris aspectus |
et uitę totius tenor oculis expositus ac manifestus.
Miranda siquidem plurimorum gesta audimus,
nonnulla tamen quia difficilia factu ardua-que
seruiunt |
et piis orationum actionum-que obsequiis Deo famulantur.
Optimi cuiusque lateri crebro adhęrens,
nunquam non addisces aliquid |
uel dictum sapienter |
uel factum prudenter |
uel obseruatum sancte.
Adde quod neque pręcepta |
neque exempla,
quę litteris mandata legimus,
ita mouent |
ut sanctorum hominum uiua uox |
et pręsens oris aspectus |
et uitę totius tenor oculis expositus ac manifestus.
Miranda siquidem plurimorum gesta audimus,
nonnulla tamen quia difficilia factu ardua-que uidentur,
suspenso
oculis expositus ac manifestus.
Miranda siquidem plurimorum gesta audimus,
nonnulla tamen quia difficilia factu ardua-que uidentur,
suspenso animo accipimus,
uix fidem adhibentes relationi alienę.
de his autem quę oculis intuemur,
quę pręsentes inspicimus,
dubitare non est neque ambigere.
aut cuius testimonio credemus,
si nostro contenti non fuerimus?
Cum igitur nihil certius esse possit |
quam quod ipsi coram audiuimus |
coram-que spectauimus,
nihil etiam magis ad capessendas uirtutes nobis proderit |
potuit,
qualem tunc hi pauperculi dedere,
ut claudus qui baiulabatur,
statim ambularet?
Denique de ipsa apostolorum inopia,
quod Euangelia testantur,
olim in prophetis fuit prędictum.
ut illud plurimi faciendum scias,
de quo neque noui scriptores |
neque ueteres tacuerunt |
In Esaia legitur:
pauperculi dedere,
ut claudus qui baiulabatur,
statim ambularet?
Denique de ipsa apostolorum inopia,
quod Euangelia testantur,
olim in prophetis fuit prędictum.
ut illud plurimi faciendum scias,
de quo neque noui scriptores |
neque ueteres tacuerunt |
In Esaia legitur:
uos Dominus ab infidelium uiolentia |
aut non defendet.
si defendet,
tuti eritis.
si non defendet,
per patientiam martyrii a Domino coronabimini.
et Ecclesia Dei gloriosius ędificabitur
in cęlo |
quam permanet in terris .
Neque enim lapidei parietes isti |
uel prędia |
uel urbes |
uel prouincię |
uel regna |
Ecclesia Dei sunt,
sed ipsa Christum credentium atque confitentium congregatio.
Quę cum de terra tollitur,
in cęlum transfertur.
ut quę inter mundi turbines fideliter
uestris-que precibus adiuti uincent.
Quamdiu his contraria agitis,
Ecclesiam quoque pati contraria necesse est.
Quę quoniam uobis commendata est,
sanguis eius de manibus uestris requiretur.
quia non quomodo Christus |
neque quomodo apostoli pro illa statis,
sed qualiter uestra uobis persuadet libido.
non ut oportet uiuendo,
sed potius ut delectat.
Latos agros,
regias domos,
tiriantinas uestes,
auream argenteam-que supellectilem,
phaleratos equos,
uenaticos canes,
nobiles seruos uultis
Israhel.
Possessionem itaque non sunt sortiti sacerdotes,
et tantum decimas ac primitias quibus sustentarentur,
et loca in quibus habitarent habebant.
Nouis uero, id est, Christi discipulis dicitur:
Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris!
Et:
Qui non renunciauerit omnibus quę habet,
non potest esse meus discipulus.
Et:
Qui uult uenire post me,
abneget semetipsum et sequatur me!
Et:
Si uis perfectus esse,
uende omnia quę habes et da
Possessionem itaque non sunt sortiti sacerdotes,
et tantum decimas ac primitias quibus sustentarentur,
et loca in quibus habitarent habebant.
Nouis uero, id est, Christi discipulis dicitur:
Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris!
Et:
Qui non renunciauerit omnibus quę habet,
non potest esse meus discipulus.
Et:
Qui uult uenire post me,
abneget semetipsum et sequatur me!
Et:
Si uis perfectus esse,
uende omnia quę habes et da pauperibus,
et
superessent.
inter nauigandum anxios quod panes ferre secum obliti
essent,
iusta correptione incessuit dicens:
Quid cogitatis inter uos modicę fidei,
quia panes non habetis?
nondum intelligitis neque recordamini quinque panum et quinque milium
hominum,
et quot cophinos sumpsistis?
neque septem panum et quatuor milium hominum et quot sportas
sumpsistis?
sua satis sunt.
Cum autem omnia defuerint,
tunc demum manum suam porriget Deus |
et qui mundo quoque seruientes alit,
sibi seruientibus deese non poterit.
sunt.
Cum autem omnia defuerint,
tunc demum manum suam porriget Deus |
et qui mundo quoque seruientes alit,
sibi seruientibus deese non poterit.
|
sepultum quoque cum aromatibus quęsierunt,
nihil omittentes quod singularis erga amatum dilectio uidebatur exigere.
Nec solum officiosas uerum etiam audaces amor fecerat.
cum aromatibus quęsierunt,
nihil omittentes quod singularis erga amatum dilectio uidebatur exigere.
Nec solum officiosas uerum etiam audaces amor fecerat.
agere |
sic-que incedere optas |
et quantum in te est compellis,
uerę dilectionis pręceptum obseruasti,
ęque ac teipsum proximos tuos amando.
Qui uero luxurię deditus perniciosas mortiferas-que
sequitur uoluptates |
atque ad eas usurpandas cęteros hortatur,
certum est ab illo neque se quidem ipsum diligi |
neque proximum suum.
Hic nempe seipsum non modo non diligit,
sed etiam odit maxime,
cum nemo ei capitalior hostis sit |
quam ipse sibi,
quandiu uitiis malę-que animi libidini seruit.
Quid enim magis noxium
|
et quantum in te est compellis,
uerę dilectionis pręceptum obseruasti,
ęque ac teipsum proximos tuos amando.
Qui uero luxurię deditus perniciosas mortiferas-que
sequitur uoluptates |
atque ad eas usurpandas cęteros hortatur,
certum est ab illo neque se quidem ipsum diligi |
neque proximum suum.
Hic nempe seipsum non modo non diligit,
sed etiam odit maxime,
cum nemo ei capitalior hostis sit |
quam ipse sibi,
quandiu uitiis malę-que animi libidini seruit.
Quid enim magis noxium esse potest homini quam peccatum?
cultum,
quibus eternum cęleste-que bonum comparatur.
In hoc, inquit, cognoscent omnes,
quia discipuli mei estis,
si dilectionem habueritis ad inuicem.
Non ergo loqui linguis neque prophetare |
neque nosse mysteria |
neque habere fidem |
neque bona pauperibus erogare |
neque postremo corpus tradere ut ardeat,
discipulum Christi probant,
sed sola ista talis,
qualem debere esse diximus,
dilectio.
cęleste-que bonum comparatur.
In hoc, inquit, cognoscent omnes,
quia discipuli mei estis,
si dilectionem habueritis ad inuicem.
Non ergo loqui linguis neque prophetare |
neque nosse mysteria |
neque habere fidem |
neque bona pauperibus erogare |
neque postremo corpus tradere ut ardeat,
discipulum Christi probant,
sed sola ista talis,
qualem debere esse diximus,
dilectio.
Quam ut
comparatur.
In hoc, inquit, cognoscent omnes,
quia discipuli mei estis,
si dilectionem habueritis ad inuicem.
Non ergo loqui linguis neque prophetare |
neque nosse mysteria |
neque habere fidem |
neque bona pauperibus erogare |
neque postremo corpus tradere ut ardeat,
discipulum Christi probant,
sed sola ista talis,
qualem debere esse diximus,
dilectio.
Quam ut auidius capiamus,
In hoc, inquit, cognoscent omnes,
quia discipuli mei estis,
si dilectionem habueritis ad inuicem.
Non ergo loqui linguis neque prophetare |
neque nosse mysteria |
neque habere fidem |
neque bona pauperibus erogare |
neque postremo corpus tradere ut ardeat,
discipulum Christi probant,
sed sola ista talis,
qualem debere esse diximus,
dilectio.
Quam ut auidius capiamus,
iterum idem Dominus
In hoc, inquit, cognoscent omnes,
quia discipuli mei estis,
si dilectionem habueritis ad inuicem.
Non ergo loqui linguis neque prophetare |
neque nosse mysteria |
neque habere fidem |
neque bona pauperibus erogare |
neque postremo corpus tradere ut ardeat,
discipulum Christi probant,
sed sola ista talis,
qualem debere esse diximus,
dilectio.
Quam ut auidius capiamus,
iterum idem Dominus superiorem sententiam repetit dicens:
Videndum tamen ne dum talia imprecaris illi a quo mali aliquid
sustines,
odium uel inuidia te moueat,
sed sola prouocet charitas,
qua inimicum tuum meliorem effici cupias,
non miseriorem,
et emendatum non afflictum,
neque hoc propter te ne ille tibi noceat,
sed propter Deum ne Deus offendatur,
et propter proximum ne Domino suo peccando
pereat.
Dicet aliquis arduum nimis et difficile esse in eos
iniurię patientem timidum uocat,
ecclesię limen terentem hypocritam appellat,
subditos corripientem iracundum esse criminatur,
et quod uirtuti ascribere deberet,
hoc ad proxima ei uitia trahere nititur.
Tales erant illi qui de Ioanne neque edente neque bibente |
demonium ei inesse dixerunt.
et de Domino edente cum aliis ac bibente:
Ecce uorator et potator uini et publicanorum amicus.
Qui ergo sic odit
patientem timidum uocat,
ecclesię limen terentem hypocritam appellat,
subditos corripientem iracundum esse criminatur,
et quod uirtuti ascribere deberet,
hoc ad proxima ei uitia trahere nititur.
Tales erant illi qui de Ioanne neque edente neque bibente |
demonium ei inesse dixerunt.
et de Domino edente cum aliis ac bibente:
Ecce uorator et potator uini et publicanorum amicus.
Qui ergo sic odit proximum
confitetur Christum,
extra synagogam fieret.
Postremo cum nullum finem inueniret inuidia,
quandiu uiueret ille cui inuidebatur,
falsis testimoniis circumuentum accusant |
et totis animis ad necem innocentis maleuoli homines concitantur.
Neque ideo te excusatum putas,
quia pharisei iustum persecuti sunt,
tu peccatorem.
Neminem sic odisse debes,
ut nocere uelis.
Proinde ęquales patienter feras,
in minores ita animaduertas,
ut crimen detestari,
illos autem
|
diuina-que sequentium pręcepta Legem-que colentium.
Eorum rete plenum magnis piscibus,
id est eorum concordia uirtutibus perfectionis referta non scinditur.
eorum pacis tunica inconsutilis,
quam a Christo acceperunt,
non diuiditur,
neque scissuras patitur rixarum |
nec tineas inuidię sustinet,
sed Domini pręsidio munita inuiolata illęsa-que perdurat.
tunc felicius et sine fine duratura,
cum de terris transferuntur in cęlum.
ut qui pacifici fuerant,
filii Del fiant et uocentur.
hoc qui intus est inquietamur.
Inimicus autem domesticus noster atque intestinus ipsa carnis concupiscentia est.
Pacem agimus quandiu illi non ceditur,
quandiu repugnatur |
neque quod caro affectauerit,
hoc fieri spiritus permittit.
Caro post uoluptates abire nititur |
et in uitia semper est prona.
Spiritus uero qui est ratio ipsa ab his abhorret,
ne Deo peccet,
consyderans quam sit grande scelus prauę cupidini morem gerere,
qua
ut comptam uideas mulierem |
et in choreis lasciuientes cernas iuuenes,
auerte oculos tuos.
ne quod diutius consyderauerint,
facilius concupiscant.
auditus
Tuas etiam aures sepi spinis |
et linguam nequam noli audire.
neque amatoriis obscoenis-que cantibus uel impudicis poetarum
lectionibus eas accommodes,
ne forte turpe aliquid ab iis receptum ad cor penetret |
et per blanditias infusum animam feriat.
Odoratus
Odoramenta quoque muliebrem mollitiem prę se ferentia fuge |
Quod si forte a pace,
quam proximo tuo debes,
alienatum uiderit,
ipse suam pacem quę omnem sensum exuperat,
iratus tibi denegabit.
pacem quę omnem sensum exuperat,
iratus tibi denegabit.
iratus tibi denegabit.
ac honestum censetur |
quod-que ut fiat lege diuina iussum est.
sic e contrario id esse malum quod turpe,
quod iniustum |
et a ratione alienum |
quod-que fieri cęlesti interdicto prohibitum apparet.
Cętera uero quę neque iussa neque uetita neque consulta esse constat,
in medio posita sunt,
et nec bona nec mala iudicantur.
sed si bene utaris bona erunt,
si male mala,
ut diuitię et dignitates |
et huiusmodi cętera.
Si ad multorum utilitatem te conuerteris
diuina iussum est.
sic e contrario id esse malum quod turpe,
quod iniustum |
et a ratione alienum |
quod-que fieri cęlesti interdicto prohibitum apparet.
Cętera uero quę neque iussa neque uetita neque consulta esse constat,
in medio posita sunt,
et nec bona nec mala iudicantur.
sed si bene utaris bona erunt,
si male mala,
ut diuitię et dignitates |
et huiusmodi cętera.
Si ad multorum utilitatem te conuerteris proderunt,
sin autem luxurię libidini-que
est.
sic e contrario id esse malum quod turpe,
quod iniustum |
et a ratione alienum |
quod-que fieri cęlesti interdicto prohibitum apparet.
Cętera uero quę neque iussa neque uetita neque consulta esse constat,
in medio posita sunt,
et nec bona nec mala iudicantur.
sed si bene utaris bona erunt,
si male mala,
ut diuitię et dignitates |
et huiusmodi cętera.
Si ad multorum utilitatem te conuerteris proderunt,
sin autem luxurię libidini-que tradideris,
cupiditas efficiet amor-que uirtutum.
Illas amplecti nihil te impediat.
illas deserere nihil te cogat.
Mortem minatur tyrannus,
sed uirtus pollicetur immortalitatem;
opes hostis diripit,
sed uirtus thesaurum suum habet in cęlo.
quem neque fur surripere |
nec tinea potest corrumpere.
Quid quęreris de amissione fluxę atque fragilis rei,
et de ęterni boni possessione mox capienda non lętaris?
Ad illam diu optatam beatitudinem hinc decedens peruenies,
tantum ut uirtutes tibi sint comites
pro nobis pati uoluit,
ut nos pro sui nominis gloria sustinere possimus pręstat.
Faciamus quidem satis cum obedimus.
nulla tamen apud illum imperandi est causa,
nisi ut remuneret obedientes.
Neque enim nostro obsequio indiget Deus,
sed nos ipsius indigemus iussione.
ut cum hoc quod iussum est impleuerimus,
accipere illud quod promissum est mereamur.
tametsi hoc quoque ut iussa perficere ualeamus,
eius muneris sit,
cuius benignitatis est perficientibus
Nunc enim uidemus in ęnigmate per speculum,
tunc autem facie ad faciem, et sicuti est eum uidebimus.
quę sola uisio efficit nos beatos |
atque omni uirtute repletos |
et iam neque culpę neque tentationi obnoxios.
quibus miseriis interim carere non possumus.
Danda tamen est opera,
immo omni labore conandum,
nequando in illa peccata quę ad mortem ducunt incidamus.
quod si etiam minima quęque (quantum in nobis
Nunc enim uidemus in ęnigmate per speculum,
tunc autem facie ad faciem, et sicuti est eum uidebimus.
quę sola uisio efficit nos beatos |
atque omni uirtute repletos |
et iam neque culpę neque tentationi obnoxios.
quibus miseriis interim carere non possumus.
Danda tamen est opera,
immo omni labore conandum,
nequando in illa peccata quę ad mortem ducunt incidamus.
quod si etiam minima quęque (quantum in nobis est) uitare
lapsus nobis eueniet.
De moderatione uirtutum.
Caput XI
Porro in exercendis colendis-que uirtutibus ita nos gerere oportet,
ut neque ad dextram neque ad sinistram declinemus,
quoniam extrema uitiosa sunt,
in medio autem est uirtus.
lapsus nobis eueniet.
De moderatione uirtutum.
Caput XI
Porro in exercendis colendis-que uirtutibus ita nos gerere oportet,
ut neque ad dextram neque ad sinistram declinemus,
quoniam extrema uitiosa sunt,
in medio autem est uirtus.
Tu qui te ita institutum compositum-que senseris,
caue nequa inanis glorię appetitio animum tuum attollat |
et quod humilitate congestum est,
arrogantia dissipet.
Ad exemplum aliorum uirtus tua sit exposita semper,
non ad iactantiam neque ostentationem.
ut tua iustitia (sicut pręcipit Dominus) in occulto sit conscientię
tuę,
et tamen ad laudem largitori uirtutum, Deo, pręstandum,
qui te uiderint concitentur.
bonis inuidet,
diuinę benignitati calumniam facit,
cum omnis hominum bonitas ex Deo sit.
Gaudeamus igitur bono alieno ęque ac nostro |
et in aliis,
sicut etiam in nobis Dei beneficia laudemus.
Illum uero qui uirtutibus nos antecellit,
et diligamus corde |
et opere imitemur |
neque in quo ipse profecit,
sed in quo nos defecimus doleamus.
Si autem contigerit |
nosipsos ab aliis pati inuidiam,
huiusce rei causam discussa animi nostri conscientia |
inquiramus.
et si hoc nostra culpa fieri cognouerimus,
emendemus,
sin aliena,
ęquo animo feramus.
Vsu
In omni autem colenda conseruanda-que uirtute |
non philosophorum opinionibus niti debes,
sed sanctarum autoritati inhęrere Scripturarum.
Qua confirmatus intelliges contra Stoicorum sententiam |
posse alium alia uirtute magis excellere |
neque necesse esse,
ut qui unam habuerit |
eum habere omnes.
Abel. Enoch. Noe. Abraham. /
Isaac. Iacob. Ioseph. Moyse. Iosue. Iob. Dauid. Salomon. prophetę.
In Abel ante omnia quę in illo erant,
laudatur
Et cum ita sit,
tollitur omnino illa necessitas omnium pariter habitarum uirtutum una habita |
parilitas-que cunctarum.
Quę si esset,
nemo magis ista quam illa uirtute pręstare potuisset.
neque prorsus omnes nihil prodesse sine
charitate Paulus diceret,
si ulla earum carere charitate potuisset.
et si pares essent,
quomodo staret illud,
quod idem ait:
Fides spes charitas,
tria hęc,
maior autem horum est
enim uiam ueritatis docent.
quam uiam ipsi terendo Iudicis aduentum pręstolantur securi.
unde dicitur:
iustus est Deus,
scitote quoniam et omnis,
qui facit iustitiam ex ipso natus est.
Idem in Euangelio:
quoniam et omnis,
qui facit iustitiam ex ipso natus est.
Idem in Euangelio:
An nescitis quoniam membra uestra templum sunt Spiritus Sancti,
qui in uobis est?
in Domino permanens.
Cęteri etiam apostoli apostolici-que uiri uasa electa fuere,
uasa magnę domus,
alii quidem aurea alii uero argentea.
Ad quos propheta:
Dei laudem sua procacitate obscuret.
obscuret.
bonum fecerit,
quis eum ex bono malum reddidit |
nisi uoluntas mala de libero procedens arbitrio?
Itaque idem ipse,
qui ex Deo bonus erat,
ex se factus est malus.
Integrum illi fuit |
naturam bonam,
sicut a Deo acceperat,
ita et conseruare,
sed noluit |
neque curauit.
Voluntate igitur non natura mali efficimur,
cum peccamus.
Et quia peccando naturam ipsam lędimus,
naturę quoque conditorem Deum simul offendimus.
Ideo-que peccantibus mala omnia non immerito accidere confitemur.
causa non esse peccandum.
Quę dicam,
nolo ut mihi credantur,
nisi singula sanctarum autoritate Scripturarum firmata erunt.
Peccati igitur ea prima malignitas est |
inutilem facere hominem |
et neque sibi neque aliis recte consulentem.
dicitur enim in Ecclesiastico:
esse peccandum.
Quę dicam,
nolo ut mihi credantur,
nisi singula sanctarum autoritate Scripturarum firmata erunt.
Peccati igitur ea prima malignitas est |
inutilem facere hominem |
et neque sibi neque aliis recte consulentem.
dicitur enim in Ecclesiastico:
in illo potest esse firmitatis,
quoniam non supra petram ędificat,
sed super harenam,
et arundo est uento agitata.
Hoc psalmistę crede dicenti:
et nullius egens |
et tamen dicitur ei:
si dixerimus quod societatem habemus cum eo,
et in tenebris ambulamus,
mentimur et ueritatem non facimus.
Idem innuunt Prophetę uerba in psalmo ad Deum dicentis:
cum eo,
et in tenebris ambulamus,
mentimur et ueritatem non facimus.
Idem innuunt Prophetę uerba in psalmo ad Deum dicentis:
comessationes,
et his similia,
quę prędico uobis sicut prędixi,
quoniam qui hęc agunt,
regnum Dei non possidebunt .
Idem alibi repetens ait:
his similia,
quę prędico uobis sicut prędixi,
quoniam qui hęc agunt,
regnum Dei non possidebunt .
Idem alibi repetens ait:
uobis sicut prędixi,
quoniam qui hęc agunt,
regnum Dei non possidebunt .
Idem alibi repetens ait:
quoniam qui hęc agunt,
regnum Dei non possidebunt .
Idem alibi repetens ait:
qui hęc agunt,
regnum Dei non possidebunt .
Idem alibi repetens ait:
possidebunt .
Idem alibi repetens ait:
Idem alibi repetens ait:
repetens ait:
Non oculorum munditiem inquinabit uisa mulier,
non aures demulcebit amatorius cantus,
non naribus blandietur ad mollitiem animi compositum unguentum |
nec gustus integritatem
prodere ciuitatem meditatur |
et illos admittere per portam male custoditi auditus.
Odoratus
Olfactum debellare properant unguenta.
quod si odore per nares penetrante intus latens animus captus fuerit,
omnibus muliebribus deliciis ad se aditum aperiet |
neque eum odoramentis ad luxuriam uti pudebit.
Gustus
Cum gustu certabunt esculentorum poculentorum-que exquisiti sapores.
quorum auiditate superatus animus per lubricum
gulę callem crapulam illabi permittet.
,
sed seculi uanitatibus dediti |
et temporalibus immersi negociis |
ita uiuunt,
quasi qui post pręsentem uitam nihil futurum expectent.
Hi si qua tandem sęuientis fortunę molestia compulsi Deo supplicant non exaudiuntur.
Neque enim liberari de peccato,
sed de calamitate desyderant.
Ait ergo Scriptura:
fragrante desidere,
impudicicię argumenta sunt |
et eneruatę emollitę-que uitę certissima indicia.
Talium nanque usu lenones,
meretriculę |
homines-que ad luxuriam se natos credentes delectantur,
non illi qui uirtutem pręferunt uoluptati |
neque qui spiritui quam carni studere malunt.
neque qui soli Deo placere desyderant |
et Christo Domino dicere possunt:
In odorem unguentorum tuorum curremus.
atque iidem confiteri audent:
Christi bonus odor sumus.
|
et eneruatę emollitę-que uitę certissima indicia.
Talium nanque usu lenones,
meretriculę |
homines-que ad luxuriam se natos credentes delectantur,
non illi qui uirtutem pręferunt uoluptati |
neque qui spiritui quam carni studere malunt.
neque qui soli Deo placere desyderant |
et Christo Domino dicere possunt:
In odorem unguentorum tuorum curremus.
atque iidem confiteri audent:
Christi bonus odor sumus.
Verissima autem Christi unguenta
VII
seruat,
appetitiones domat,
ignauiam expellit,
dicta facta cogitata-que rationis finibus concludit.
Nihil turpe fieri patitur,
uoluptatibus imperat ne modum excedant.
dolori succumbere uetat,
in omnibus recti honesti-que rationem constare iubet.
non sinit extolli prosperis |
neque deiici aduersis,
sed in utraque fortuna constantem animum esse iubet.
Ne itaque sensuum tuorum perturbationibus cedas temperantia efficiet |
et ad illa quę memorauimus,
comparanda remedia te diriget.
quibus tu usus abiges abs
mensuris iustis-que proportionibus
circumscribes.
ut nec modicitate delinquas nec nimietate excedas.
Optimum-que tibi uidebitur solertiam sequi nautarum,
qui in onerando nauigio tale temperamentum seruant,
ut neque nimio pondere pressum obruatur fluctibus |
neque nimia leuitate suspensum lateribus uacillet |
et flantium uentorum impetum ferre nequeat.
In omni quippe uitę tenore rationabilis mensurę modus utilissimus est.
Intemperantia uero omnium
ut nec modicitate delinquas nec nimietate excedas.
Optimum-que tibi uidebitur solertiam sequi nautarum,
qui in onerando nauigio tale temperamentum seruant,
ut neque nimio pondere pressum obruatur fluctibus |
neque nimia leuitate suspensum lateribus uacillet |
et flantium uentorum impetum ferre nequeat.
In omni quippe uitę tenore rationabilis mensurę modus utilissimus est.
Intemperantia uero omnium prorsus nequitiarum et parens et
Lex,
ut sacerdos uiduam uel repudiatam ducat uxorem,
sed uirginem tantum.
repudiatam ducat uxorem,
sed uirginem tantum.
quod acceperat conceptus.
Ad nostra ueniamus.
ICXC
Ipse Dei filius Christus uirginem matrem sibi elegit,
uirgo ipse permansit,
uirginum sponsus dici uoluit.
sed neque baptizari nisi a uirgine sibi placuit |
neque matrem cum ab ea decederet nisi discipulo uirgini commendare.
Hęc autem omnia,
ut quam Deo grata esset uirginitas doceret.
cuius conseruandę matrem foeminis,
Ad nostra ueniamus.
ICXC
Ipse Dei filius Christus uirginem matrem sibi elegit,
uirgo ipse permansit,
uirginum sponsus dici uoluit.
sed neque baptizari nisi a uirgine sibi placuit |
neque matrem cum ab ea decederet nisi discipulo uirgini commendare.
Hęc autem omnia,
ut quam Deo grata esset uirginitas doceret.
cuius conseruandę matrem foeminis,
se masculis in exemplum dedit.
conseruandę matrem foeminis,
se masculis in exemplum dedit.
Exinde uterque sexus profiteri coepit uirginitatem |
et ineundi coniugii prolis-que suscipiendę uoluptate contempta ad
monasteria confugere |
se-que soli Deo dedicare.
ut dum neque nubunt |
neque nubuntur,
angelis cęlestibus pares forent |
et humanam conditionem egressi peculiare priuilegium acquirerent,
cantica quę nemo alius cantare potest,
coram Deo personandi |
Agnum-que sequendi quocunque se ille uertisset.
ut sicut Christo
foeminis,
se masculis in exemplum dedit.
Exinde uterque sexus profiteri coepit uirginitatem |
et ineundi coniugii prolis-que suscipiendę uoluptate contempta ad
monasteria confugere |
se-que soli Deo dedicare.
ut dum neque nubunt |
neque nubuntur,
angelis cęlestibus pares forent |
et humanam conditionem egressi peculiare priuilegium acquirerent,
cantica quę nemo alius cantare potest,
coram Deo personandi |
Agnum-que sequendi quocunque se ille uertisset.
ut sicut Christo matri-que eius Marię
dum marito seruiret.
circa se conspiciunt nisi rupes et siluas,
nihil audiunt nisi rugitum ferarum et auium cantum et sibila serpentum.
tu te autem periculo liberum fore arbitraris quotidie inter foeminas conuersando,
illas intuendo,
de illis fabulas audiendo |
te-que ultro illarum aspectibus offerendo |
neque consortia uitando,
sed nunc uocatus nunc inuocatus domos cubicula-que illarum adeundo?
Non est istud crede mihi seruare castitatem sed prostituere,
non spiritui seruire sed carni.
cum scriptum sit:
igitur quibus tibi carnis tuę domanda petulantia est,
ieiunia sunt solito crebriora,
frequentiores preces,
magis intenta diuinorum tractatuum lectio |
et circa facienda opera corporis fatigatio diligentior.
Cum hoc telorum genere qui in pręlium processerit,
eius castitatis arcem |
neque carnis foeda titillatio |
neque diaboli callida machinamenta poterunt euertere.
Primo igitur da operam,
ut ieiunando de cibis potius quam de lasciuia cogites |
et uenarum calorem temperes uentris uacuitate.
petulantia est,
ieiunia sunt solito crebriora,
frequentiores preces,
magis intenta diuinorum tractatuum lectio |
et circa facienda opera corporis fatigatio diligentior.
Cum hoc telorum genere qui in pręlium processerit,
eius castitatis arcem |
neque carnis foeda titillatio |
neque diaboli callida machinamenta poterunt euertere.
Primo igitur da operam,
ut ieiunando de cibis potius quam de lasciuia cogites |
et uenarum calorem temperes uentris uacuitate.
Cęterum sicut Christi et Ecclesię sancta est coniunctio,
ita uiri et uxoris impolluta sit copula oportet,
ut nec ipse aliam sponsam |
nec ipsa alium desyderet sponsum.
et suspicionem etiam caueant minus fidi inter se amoris pacti-que uiolati.
Neque enim coram Hymeneo uel Thalassio inter se pepigere,
ut uana solebat gentilitas,
sed ut decet fideles,
Deo uero inuocato Christo-que teste et Ecclesia.
Nihil magis ratum esse debet |
quam quod his accitis ac pręsentibus pie iuste-que
Videant igitur uir et mulier ne coitus desyderio uicti menstruorum tempore congrediantur,
ne plus molestię accipiant ex natorum foeditate |
quam ex concubitu uoluptatis.
Sed neque illo die coeant,
quo rem diuinam facturi sunt.
Tunc enim facilius quod poposcerint impetrabunt,
cum casti puri-que ad supplicandum Deo processerint.
Hoc sane pręcipit Apostolus dicens:
copulandi,
ne forte dum coniugii iugum se subire credunt,
iugum subeant seruitutis.
et si bene recte-que sibi consultum uolunt,
audiant uersiculum illum a pueris in schola,
in foro,
in omnibus compitis uentilatum:
Si uoles apte nubere nube pari.
Sed neque nimis formosam ducendam esse aiunt |
nec nimis deformem,
ne uel hanc habeas despectam |
uel illam suspectam.
Ea ergo placeat,
cuius media inter istas erit species.
ut nec multos allicere |
nec tibi
cuius media inter istas erit species.
ut nec multos allicere |
nec tibi non grata esse possit,
ac proinde utriusque uestrum et pudicicia tutior maneat |
et animus omni sublata suspicione tranquillior |
et ad mutuam propensior charitatem.
Neque enim illi concorditer queunt pacifice-que uiuere,
qui inter se de connubii fide dubitant |
et zelotypię uitio uel maritus mechum |
uel uxor pellicem imaginatur ac timet.
De filiorvm edvcatione familiaqve regenda.
Caput
Duo igitur in lecto uno sunt qui matrimonio copulantur,
ut sint duo in carne una |
et lectulum non diuidant prauo desyderio amoris alieni.
Cęterum quia nec uirginibus castitas |
nec uiduis continentia |
neque coniugatis proderit pudicicia,
si mandata Dei perficere neglexerint,
ideo dicitur:
unus assumetur et unus relinquetur.
Quilibet enim ordo in duo erit diuisus,
alios habebit qui saluabuntur,
alios qui peribunt.
Saluandi obuiam Christo assumentur in aera,
damnandi
luituri.
Quod si ne uirgines quidem,
quę fatuę erant,
intrare beatitudinis ianuam potuerunt,
quomodo intrabunt scortatores,
adulteri,
libidinibus die noctu-que seruientes?
Si inquam neque continentibus |
neque matrimonii fidem seruantibus parcitur,
cum illa quę iussa sunt contempserint,
quanto acrius torquebuntur,
qui continentiam quoque
stupris polluerunt?
uel qui coniugii sanctitatem adulterii nequitia prophanarunt?
Quod si ne uirgines quidem,
quę fatuę erant,
intrare beatitudinis ianuam potuerunt,
quomodo intrabunt scortatores,
adulteri,
libidinibus die noctu-que seruientes?
Si inquam neque continentibus |
neque matrimonii fidem seruantibus parcitur,
cum illa quę iussa sunt contempserint,
quanto acrius torquebuntur,
qui continentiam quoque
stupris polluerunt?
uel qui coniugii sanctitatem adulterii nequitia prophanarunt?
Christus
scorto,
quam denique est illud quod in puniendo adulterio Lex decernit.
Nihil enim terribilius dici aut excogitari potest |
igni inextinguibili,
tenebris exterioribus,
uerme immortali,
perenni fletu,
nunquam quieturo dentium stridore |
poenis-que illis,
quarum grauitas neque intermittenda |
neque eleuanda |
neque seculis ullis unquam speratur finienda.
Quorsum igitur illa mortiferę cupidinis fomenta?
amatorias missitare tabellas,
delinificis blandiri uerbis,
nutu nictu sibilis allicere,
comere caput,
uestimenta componere,
denique est illud quod in puniendo adulterio Lex decernit.
Nihil enim terribilius dici aut excogitari potest |
igni inextinguibili,
tenebris exterioribus,
uerme immortali,
perenni fletu,
nunquam quieturo dentium stridore |
poenis-que illis,
quarum grauitas neque intermittenda |
neque eleuanda |
neque seculis ullis unquam speratur finienda.
Quorsum igitur illa mortiferę cupidinis fomenta?
amatorias missitare tabellas,
delinificis blandiri uerbis,
nutu nictu sibilis allicere,
comere caput,
uestimenta componere,
fores obsidere
quod in puniendo adulterio Lex decernit.
Nihil enim terribilius dici aut excogitari potest |
igni inextinguibili,
tenebris exterioribus,
uerme immortali,
perenni fletu,
nunquam quieturo dentium stridore |
poenis-que illis,
quarum grauitas neque intermittenda |
neque eleuanda |
neque seculis ullis unquam speratur finienda.
Quorsum igitur illa mortiferę cupidinis fomenta?
amatorias missitare tabellas,
delinificis blandiri uerbis,
nutu nictu sibilis allicere,
comere caput,
uestimenta componere,
fores obsidere aliorum,
ludis
et uerbis consolare miserum,
si nequeas auxilio.
Atque ita omni petenti dabis aliquid,
cum dederis,
quod et te dare deceat |
et illum accipere.
Eadem ratio erit mutui pręstandi.
Neque enim mutuandus est gladius irato |
neque clauis furi |
neque equus latroni |
neque nauis piratę |
neque pecunia aleatori |
neque musicum instrumentum impudico amatori.
Mutuum ergo da non ei,
qui animo male aliquid agendi poscit,
sed qui petit,
quod et sibi prosit |
et
auxilio.
Atque ita omni petenti dabis aliquid,
cum dederis,
quod et te dare deceat |
et illum accipere.
Eadem ratio erit mutui pręstandi.
Neque enim mutuandus est gladius irato |
neque clauis furi |
neque equus latroni |
neque nauis piratę |
neque pecunia aleatori |
neque musicum instrumentum impudico amatori.
Mutuum ergo da non ei,
qui animo male aliquid agendi poscit,
sed qui petit,
quod et sibi prosit |
et nemini noceat.
omni petenti dabis aliquid,
cum dederis,
quod et te dare deceat |
et illum accipere.
Eadem ratio erit mutui pręstandi.
Neque enim mutuandus est gladius irato |
neque clauis furi |
neque equus latroni |
neque nauis piratę |
neque pecunia aleatori |
neque musicum instrumentum impudico amatori.
Mutuum ergo da non ei,
qui animo male aliquid agendi poscit,
sed qui petit,
quod et sibi prosit |
et nemini noceat.
cum dederis,
quod et te dare deceat |
et illum accipere.
Eadem ratio erit mutui pręstandi.
Neque enim mutuandus est gladius irato |
neque clauis furi |
neque equus latroni |
neque nauis piratę |
neque pecunia aleatori |
neque musicum instrumentum impudico amatori.
Mutuum ergo da non ei,
qui animo male aliquid agendi poscit,
sed qui petit,
quod et sibi prosit |
et nemini noceat.
Quod si nec a male
et te dare deceat |
et illum accipere.
Eadem ratio erit mutui pręstandi.
Neque enim mutuandus est gladius irato |
neque clauis furi |
neque equus latroni |
neque nauis piratę |
neque pecunia aleatori |
neque musicum instrumentum impudico amatori.
Mutuum ergo da non ei,
qui animo male aliquid agendi poscit,
sed qui petit,
quod et sibi prosit |
et nemini noceat.
Quod si nec a male postulantibus auerti uolueris,
illum accipere.
Eadem ratio erit mutui pręstandi.
Neque enim mutuandus est gladius irato |
neque clauis furi |
neque equus latroni |
neque nauis piratę |
neque pecunia aleatori |
neque musicum instrumentum impudico amatori.
Mutuum ergo da non ei,
qui animo male aliquid agendi poscit,
sed qui petit,
quod et sibi prosit |
et nemini noceat.
Quod si nec a male postulantibus auerti uolueris,
admone ut a malis
rectę syncerę-que elemosinarum operationi.
Quod cum caueris,
uideant in te homines,
unde Deum laudent,
unde uirtutis exercendę exemplum trahant.
aut si illi non uiderint,
satis tibi sit |
elemosinam tuam neque angelos latuisse qui tibi congratulabuntur,
neque Deum qui relaturus est pręmium.
(!)
Sed neque illorum utilis aut accepta erit apud Deum elemosina,
qui cum peccata non deserant,
ea redemptum iri se existimant.
Quod cum caueris,
uideant in te homines,
unde Deum laudent,
unde uirtutis exercendę exemplum trahant.
aut si illi non uiderint,
satis tibi sit |
elemosinam tuam neque angelos latuisse qui tibi congratulabuntur,
neque Deum qui relaturus est pręmium.
(!)
Sed neque illorum utilis aut accepta erit apud Deum elemosina,
qui cum peccata non deserant,
ea redemptum iri se existimant.
quasi uero porrecta stipe
laudent,
unde uirtutis exercendę exemplum trahant.
aut si illi non uiderint,
satis tibi sit |
elemosinam tuam neque angelos latuisse qui tibi congratulabuntur,
neque Deum qui relaturus est pręmium.
(!)
Sed neque illorum utilis aut accepta erit apud Deum elemosina,
qui cum peccata non deserant,
ea redemptum iri se existimant.
quasi uero porrecta stipe corrumpi possit Deus,
ut scelera non puniat.
meruerunt Iesum |
et caligine oculorum ac mentis detersa resurrectionem eius lęti uidere,
quem lugebant crucifixum.
Ad hęc in Exodo est pręceptum:
suę oblitus tam iniquas actiones impune abire passurus sit,
et non pro merito uindicaturus?
Nunquid uanum est quod Salomon pręcepit dicens:
et spes omnis male partę rei in contrarium uertetur.
Intolerabilior tamen erit poena inferni |
quam uitę pręsentis calamitas.
Iudex
Cęterum neque illorum inulta erit auaritia,
qui dicundi iuris fungentes officio,
pecunia donisue corrupti iniuste iudicant |
et quęstum magis quam ęquitatem diligunt |
eius-que causam potiorem habent qui plus dederit.
His per prophetam dicitur:
munera libenter accipiunt.
Illi quidem libenter munera accipiunt,
quos cupiditas illicit ,
non quos necessitas constringit.
Ioseph. Daniel
Neque enim peccauit Ioseph a pharaone accipiens dona |
neque Daniel a rege Babylonis.
Vtrunque diuina prouidentia contigit,
ut populus Israhel prius in Aegyptum confugiens principem suę gentis haberet a quo aleretur.
deinde in Caldea captiuus,
a quo protegeretur.
Ideo isti nec
Illi quidem libenter munera accipiunt,
quos cupiditas illicit ,
non quos necessitas constringit.
Ioseph. Daniel
Neque enim peccauit Ioseph a pharaone accipiens dona |
neque Daniel a rege Babylonis.
Vtrunque diuina prouidentia contigit,
ut populus Israhel prius in Aegyptum confugiens principem suę gentis haberet a quo aleretur.
deinde in Caldea captiuus,
a quo protegeretur.
Ideo isti nec honorem nec dona recusarunt,
ut suis in necessitate
Negociator
Execranda et negociatorum auaritia,
qui nec foenore abstinent |
nec merces adulterare timent.
pondere quoque et mensuris fallunt,
alia statera uendentes,
alia ementes.
neque eos poenitet aut pudet dolo ac fraudibus niti ut lucrentur.
Aduersus istos iratus Dominus per Micheam prophetam uociferatur et ait:
qui non posuit Deum adiutorem suum,
sed sperauit in multitudine diuitiarum suarum,
et pręualuit in uanitate sua.
Ideo Apostolus ad Timotheum:
paraui,
uxorem duxi,
non possum uenire,
habe me excusatum.
Itaque indignum se pręstat perenni bono ad quod uocatur,
dum pluris ęstimat fragilia et caduca,
quę illum de pręsentibus deliciis ad futura transferent supplicia,
unde iam neque diuitiis redimi poterit |
nec potentia uirium suarum liberari.
Ideo illi per prophetam dicitur:
Ezechias
Qua iactantię uanitate cum Ezechias quoque,
qui iustus erat,
peccauerit,
quomodo poterunt iniqui ea carere,
qui certe magis opibus quam uirtute esse clari cupiunt?
Sed quantum uolunt glorientur,
cum interierint,
non sument omnia |
neque descendet cum eis gloria eorum |
nudos et fortunę et animi bonis gehenna excipiet,
tanto miseriores futuros,
quanto sibi uidentur feliciores.
Recte itaque admonentur a Domino per Hieremiam dicente:
Fallaces.
Ad hęc nihil illis fallacius est.
qui enim diuitias amat,
nec periurare timet |
nec alios fraude circumuenire dubitat |
nec eum omnino aperte mentiri pudet,
siquid ex eo se facturum lucri credit.
neque quisquam est,
qui in leuissimis etiam rebus tam facile iurat quam diues auarus.
tunc autem maxime,
cum e re sua fore sperat,
si uerbis fecerit fidem.
Timidi
Nullum postremo
igitur ac perpendite diuitiarum mala diuites,
et iam non ad luxuriam his utimini,
sed ad liberalitatem.
Si diuitię affluant nolite cor apponere,
si desunt nolite concupiscere.
Quę-nam stulticia est id appetere,
quod neque seruos repudiat |
neque reges satiat,
et tot malorum quod diximus,
immo plurium quam diximus causa sit?
Aut si nihil ex opulentia mali metuitis,
hoc saltem negare non potestis,
quod omnis terrena possessio fluxa atque fragilis sit |
diuitiarum mala diuites,
et iam non ad luxuriam his utimini,
sed ad liberalitatem.
Si diuitię affluant nolite cor apponere,
si desunt nolite concupiscere.
Quę-nam stulticia est id appetere,
quod neque seruos repudiat |
neque reges satiat,
et tot malorum quod diximus,
immo plurium quam diximus causa sit?
Aut si nihil ex opulentia mali metuitis,
hoc saltem negare non potestis,
quod omnis terrena possessio fluxa atque fragilis sit |
semper-que citius de
et ubi fures non effodiunt nec furantur.
Apostoli
Ipsis quos in suum elegit consortium pręcepit,
ne aurum uel argentum possiderent |
nec pecuniam in zonis |
nec peram in uia |
nec duas tunicas |
neque calciamenta |
neque uirgam.
Et quisquam opes opibus cumulando ei se placiturum confidit?
Si seruus Christi es,
cur ille pauper et tu diues es?
Si discipulorum
effodiunt nec furantur.
Apostoli
Ipsis quos in suum elegit consortium pręcepit,
ne aurum uel argentum possiderent |
nec pecuniam in zonis |
nec peram in uia |
nec duas tunicas |
neque calciamenta |
neque uirgam.
Et quisquam opes opibus cumulando ei se placiturum confidit?
Si seruus Christi es,
cur ille pauper et tu diues es?
Si discipulorum eius locum tenes,
cur
pro omnibus quę retribuit mihi?
Sed quoniam ipsi melius quam nobis nota est inopia nostra,
nihil aliud exigit,
nisi ut in eum credamus,
ei seruiamus,
eius mandatis legibus-que pareamus.
Hoc si pręstabimus,
neque benefecisse nobis illum poenitebit |
neque ea quę pollicitus est pigebit exhibere.
ac tanto quidem libentius hoc faciet,
quanto nos magis in impartienda proximis nostris humanitate exerceri uiderit.
Is enim proxime ad similitudinem eius accedit,
cui
Eis incumbunt officiis,
eorum cura studio-que distringuntur,
in quibus uersantes |
non diuitiis quę improbis etiam communes sunt,
sed quod longe beatius est,
uitę sanctimonia proficiunt.
Quin immo contemptis calcatis-que opibus ad solam uirtutem confugiunt |
neque hanc se consequi posse sciunt,
nisi illas abiecerint.
Et cum nihil preciosius uirtute sit,
quis negauerit eos multum lucrifacere qui in dando reddendo-que beneficio et liberales imprimis et grati esse student?
Intuendum igitur minor-ne an maior sit iniuria quam beneficium.
Minoris enim iniurię obliuisci debes |
et memor esse beneficii.
Cum uero maior uel par fuerit offensa,
obligatione officii absolutus es |
neque gratiam debes illi,
qui gratię meritum lędendo amisit.
Iniuriam tamen omnem,
quantacunque fuerit,
remittere debemus |
nec uindictam appetere,
propter eum qui ait:
Dimittite et dimittetur uobis.
Sed si condonata
LIBER SEXTUS. CHARITATIS.
Utrum Deo reddi possit beneficium.
Caput I
Non possumus (ut quidam aiunt) Deo dare beneficium,
cum eius omnia sint.
sic neque gratiam referre,
cum nullius rei indigeat |
bonorum-que omnium plenissimus existat.
Quid ergo sępe in Scripturis de ingratitudine nostra querentem audimus?
Ingratitudinis autem non iure argueretur,
qui gratus esse nequiuisset.
Offendimus autem si his contraria agimus.
Ideo-que ab illo et iusti pręmium referunt |
et poenam iniqui;
non quod Deo ex benefactis hominum aliquid accedat |
aut decedat ex malefactis,
cui neque addi quicquam neque adimi potest.
sed quia idem tum iustissimus tum optimus sit |
non potest non odisse malos |
neque bonos non diligere.
et hoc quidem pro beneficio sibi dato ęstimat,
si quod pręcipit facimus,
pro offensa si non facimus.
atque ideo alios
si his contraria agimus.
Ideo-que ab illo et iusti pręmium referunt |
et poenam iniqui;
non quod Deo ex benefactis hominum aliquid accedat |
aut decedat ex malefactis,
cui neque addi quicquam neque adimi potest.
sed quia idem tum iustissimus tum optimus sit |
non potest non odisse malos |
neque bonos non diligere.
et hoc quidem pro beneficio sibi dato ęstimat,
si quod pręcipit facimus,
pro offensa si non facimus.
atque ideo alios gratos uocat,
alios
illo et iusti pręmium referunt |
et poenam iniqui;
non quod Deo ex benefactis hominum aliquid accedat |
aut decedat ex malefactis,
cui neque addi quicquam neque adimi potest.
sed quia idem tum iustissimus tum optimus sit |
non potest non odisse malos |
neque bonos non diligere.
et hoc quidem pro beneficio sibi dato ęstimat,
si quod pręcipit facimus,
pro offensa si non facimus.
atque ideo alios gratos uocat,
alios ingratos;
hos punit,
illos efficit beatos.
De
composuit,
quibus nomen Domini inuocaret.
pro quo dedit ei Dominus,
ut filios gigneret |
et nongentos quinque uitę annos absque offensa impleret.
Enoch
adorari coeptus est Christus.
Nequaquam sancti martyres coronati triumpharent in cęlo,
nisi in terra uicissent.
Fidei uictoria
(!)
Vera fidelium uictoria est |
neque deiici aduersis |
neque secundis efferri,
Deo magis quam hominibus obedire |
et carnem spiritui repugnantem in seruitutem redigere.
Quę quidem et illi sancti,
quos persecutionis non attigit gladius,
diligenter obseruarunt.
Christus.
Nequaquam sancti martyres coronati triumpharent in cęlo,
nisi in terra uicissent.
Fidei uictoria
(!)
Vera fidelium uictoria est |
neque deiici aduersis |
neque secundis efferri,
Deo magis quam hominibus obedire |
et carnem spiritui repugnantem in seruitutem redigere.
Quę quidem et illi sancti,
quos persecutionis non attigit gladius,
diligenter obseruarunt.
Postremo et ipse interfectus fuisse creditur in septima generatione,
ut prius annos multos aduersa sustineret maledictionis,
deinde quod fratri intulerat,
ipse ab aliis ferret.
illam illatam sibi deputat,
quę seruis suis indigne infertur.
Quando quidem sic ultus est eos,
qui Moysen et Aaronem minaciter impetere ausi fuerant.
Post hęc profecti de monte Hor per uiam quę ducit ad Mare rubrum pertesi itineris laborem rursum reclamant.
sed neque hoc fuit illis impune.
Ignitorum serpentum ictibus percussi moriebantur.
Hinc tandem humiliatis ac ueniam poscentibus |
Moyses Domino iubente serpentem ex ęre formatum suspendit in ligno,
quem uulnerati aspiciendo conualescebant.
restituerit captiuos |
quia tamen ab impietate non recedebant,
Idumei illorum fines depopulati sunt,
urbes aliquot expugnarunt Palestini,
agrum uastauerunt Assyrii.
pendere compulit.
ea erant |
centum argenti talenta in singulos annos,
unum auri .
Eliachim
Tunc Ioahazo sublato Heliachinum eius fratrem pręfecit regno.
Sed cum neque isto ad regni gubernacula sedente populus ab erroribus resipuisset,
Nabuchodonosoro Babyloniorum regi seruierunt |
atque etiam latronum infestationes passi sunt.
Ioachim
Et ne tunc quidem ab idolatrię cultura desistentes Ioachino Ioachimi filio
Saluatore nostro sentiendo ingrati simus |
et tuis flagitiis ostendis contrarias illis actiones ad gratitudinem pertinere.
Gratus itaque erga Dominum ac Redemptorem suum erit,
qui non pecuniam ipso,
sed ipsum pecunia chariorem habuerit,
nihil cum ipso simulauerit,
nihil in ipsum impie neque cogitauerit |
neque fecerit |
et nunquam de clementia Dei diffisus omnem salutis suę spem in ipso sitam fixam-que semper esse curauerit |
et tandem mori potius quam Deo peccare optauerit.
Atque hęc hactenus.
nunc autem ad reliquas
ingrati simus |
et tuis flagitiis ostendis contrarias illis actiones ad gratitudinem pertinere.
Gratus itaque erga Dominum ac Redemptorem suum erit,
qui non pecuniam ipso,
sed ipsum pecunia chariorem habuerit,
nihil cum ipso simulauerit,
nihil in ipsum impie neque cogitauerit |
neque fecerit |
et nunquam de clementia Dei diffisus omnem salutis suę spem in ipso sitam fixam-que semper esse curauerit |
et tandem mori potius quam Deo peccare optauerit.
Atque hęc hactenus.
nunc autem ad reliquas charitatis partes
Apostoli eius in prędicando curam.
tibi erunt,
sed toties,
donec cum psalmista dicere possis:
uerbi,
ut non euacuetur crux Christi.
Non iudicaui inquit me scire aliquid inter uos nisi Iesum Christum et hunc crucifixum.
Vt-que doceret aliam esse sapientiam carnis,
aliam spiritus, ait:
Sapientiam autem loquimur inter perfectos,
sapientiam uero non huius seculi neque principum huius seculi,
qui destruuntur,
sed loquimur Dei sapientiam in mysterio,
quę abscondita est.
Iccirco sane et Timotheo discipulo ad prędicandum destinato:
igitur ut fidelis seruus et prudens,
quem constituit Dominus super familiam suam,
det illi in tempore tritici mensuram.
Vbi obseruandum est,
quod non solum tempore apto opus sit,
ut data prosint,
sed etiam mensura,
ut neque plus neque minus dicatur |
quam necesse fuerit.
Accommodatissima autem huic negocio tempora erunt |
ieiuniorum dies,
qui ante festum Dominicę natiuitatis Dominicę-que resurrectionis solennes habentur.
ut fidelis seruus et prudens,
quem constituit Dominus super familiam suam,
det illi in tempore tritici mensuram.
Vbi obseruandum est,
quod non solum tempore apto opus sit,
ut data prosint,
sed etiam mensura,
ut neque plus neque minus dicatur |
quam necesse fuerit.
Accommodatissima autem huic negocio tempora erunt |
ieiuniorum dies,
qui ante festum Dominicę natiuitatis Dominicę-que resurrectionis solennes habentur.
defecerit dissipabitur populus;
dissipabitur utique populus |
non corporum motu,
sed quod deterius est,
inconstantia morum,
carni magis quam uirtuti seruiendo.
Neque enim fieri potest,
ut sit ibi uirtuti locus,
ubi non est qui doceat uirtutem.
Hinc idem ait:
Fit autem plerunque ut plebs aliqua propter scelerum magnitudinem cordis-que duritiam indigna sit,
cui Deus mittat sui uerbi doctorem.
Vnde per Amos prophetam ait:
est enim:
in prandio fuerunt,
ita et orationem gratiorem faciet magis-que delectabilem alterius operis uicissitudo.
Quod autem ait Dominus:
ut pondus eleuet |
et ad mensuram oneratum ire dimittit.
Haud aliter tibi de iumento corporis tui faciendum erit.
alioquin iumentis quibusdam minus sapere uideberis.
Camellus enim neque ultra solitum procedit spacium |
nec plus instituto onere recipit.
Quod si maius ferente fuerit onus,
necesse est ut opprimat.
Inconsulta effluunt,
moderata autem durant.
spacium |
nec plus instituto onere recipit.
Quod si maius ferente fuerit onus,
necesse est ut opprimat.
Inconsulta effluunt,
moderata autem durant.
Neque enim qui tulerit laborem,
sed qui pertulit,
ęternę quietis beatitudinem consequetur.
De ocio invtili et infrvctvoso.
Caput XX
Vt autem et
est damnaretur.
Hic est ille qui talentum ad negociandum acceptum abscondit in terra,
et cum nullum quęstum fecerit,
eiici iubetur in tenebras exteriores,
quarum horrorem fletus auget et dentium stridor.
sicut humiliter orauerat,
ita quod uolebat perfecit.
Clamat in Euangelio centurio:
in medium proponam.
de his enim disertius expressum in Scripturis comperio.
Ioannes Baptista
Ioannes interrogatus quis esset,
negauit se esse Christum,
malens ueritate submitti |
quam efferri mendacio |
et neque Heliam neque prophetam se esse asseruit dum humiliatur.
proinde Christi testimonio extollitur quod uidelicet in spiritu Helię uenisset,
quod plus quam propheta esset,
quod denique inter natos mulierum nemo illo maior surrexisset.
Ille tamen modis omnibus
de his enim disertius expressum in Scripturis comperio.
Ioannes Baptista
Ioannes interrogatus quis esset,
negauit se esse Christum,
malens ueritate submitti |
quam efferri mendacio |
et neque Heliam neque prophetam se esse asseruit dum humiliatur.
proinde Christi testimonio extollitur quod uidelicet in spiritu Helię uenisset,
quod plus quam propheta esset,
quod denique inter natos mulierum nemo illo maior surrexisset.
Ille tamen modis omnibus deiicere se et
Vnigeniti a Patre |
plenum gratię et ueritatis.
Qui eius glorię consors esse desyderas,
eius humilitatis prius te socium ac participem exhibeas oportet.
Non est discipulus supra magistrum |
neque seruus domino suo maior,
ut exaltari uelit sicut dominus |
et humiliari nolit sicut seruus.
Hunc autem omnium autorem,
omnium saluandorum doctorem ac redemptorem Paulus Philippensibus in exemplum proponens ait:
illum |
et donauit illi nomen,
quod est super omne nomen,
ut in nomine Iesu omne genu flectatur cęlestium terrestrium et infernorum,
et omnis lingua confiteatur,
quia Dominus Iesus Christus in gloria est Dei Patris .
Neque humilius diuinitas inclinare se potuit,
quam ut hominem assumeret,
se-que hominum potestati submittere ad flagella et mortem per ludibria sustinendam.
neque sublimius attolli quiuit humanitas |
quam ut diuinitati unita unus Christus et Deus esset et homo,
sedens ad dexteram Patris,
confiteatur,
quia Dominus Iesus Christus in gloria est Dei Patris .
Neque humilius diuinitas inclinare se potuit,
quam ut hominem assumeret,
se-que hominum potestati submittere ad flagella et mortem per ludibria sustinendam.
neque sublimius attolli quiuit humanitas |
quam ut diuinitati unita unus Christus et Deus esset et homo,
sedens ad dexteram Patris,
a spiritibus angelicis omnium-que sanctorum coetu uenerandus,
mortuos et uiuos iudicaturus in eadem humanitate,
humanitate,
in qua uoluit ab homine iudicari.
tunc humilis quidem nunc gloriosus,
tunc mortalis nunc immortalis et impassibilis,
tunc seruus nunc dominus,
tunc infirmus nunc ponens inimicos scabellum pedum suorum in uirga uirtutis suę.
Tunc non erat ei species neque decor,
nunc dicitur:
homines,
Deus tamen nunquam fallitur:
omnia nuda et aperta sunt oculis eius |
ipse cordis et renum scrutator unicuique reddet iuxta opera eius |
quę tunc quidem iudicanda exponentur,
cum nihil erit occultum quod non sciatur,
neque absconditum quod non reueletur.
iudicaberis.
Cęterum uerę quoque ac sanctę humilitatis ualde studiosis cauendum erit,
ne forte humilitatem
perseuerarint |
negligentia est istud non humilitas |
et charitatis quam proximo debes obliuio.
Debes enim curare,
ut eos qui tibi commissi sunt efficias meliores |
docendo,
solicitando,
increpando,
puniendo.
quod si per ignauiam teneritudinem-ue animi omiseris,
non mitis |
neque mansuetus |
neque humilis,
sed e contrario inhumanus et a charitate alienus fuisse argueris |
crediti-que tibi gregi non pastor sed desertor.
Quęris fortasse cur ergo pręcipiat Dominus:
est istud non humilitas |
et charitatis quam proximo debes obliuio.
Debes enim curare,
ut eos qui tibi commissi sunt efficias meliores |
docendo,
solicitando,
increpando,
puniendo.
quod si per ignauiam teneritudinem-ue animi omiseris,
non mitis |
neque mansuetus |
neque humilis,
sed e contrario inhumanus et a charitate alienus fuisse argueris |
crediti-que tibi gregi non pastor sed desertor.
Quęris fortasse cur ergo pręcipiat Dominus:
|
uel ad charitatem.
(!)
Definiamus igitur uitiosam fore humilitatem,
quę charitati aliis-que uirtutibus non fuerit copulata.
Nam neque libidinosis proderit humilitas |
neque gulę uentri-que seruientibus |
neque alii alicui flagitio subnixis.
humilitatis ordo
Prima humilitas esse debet Deo obedire.
deinde prępositorum iussa exequi,
(!)
Definiamus igitur uitiosam fore humilitatem,
quę charitati aliis-que uirtutibus non fuerit copulata.
Nam neque libidinosis proderit humilitas |
neque gulę uentri-que seruientibus |
neque alii alicui flagitio subnixis.
humilitatis ordo
Prima humilitas esse debet Deo obedire.
deinde prępositorum iussa exequi,
postremo facilem se omnibus pręstare,
(!)
Definiamus igitur uitiosam fore humilitatem,
quę charitati aliis-que uirtutibus non fuerit copulata.
Nam neque libidinosis proderit humilitas |
neque gulę uentri-que seruientibus |
neque alii alicui flagitio subnixis.
humilitatis ordo
Prima humilitas esse debet Deo obedire.
deinde prępositorum iussa exequi,
postremo facilem se omnibus pręstare,
neminem offendere |
et pati potius iniuriam
semper sunt iurgia.
In tantum quidem superbi iurgiis assuescunt,
ut ipsa iurgia superbiam appellet psalmista dicens:
suę,
ut sit in excelso nidus eius.
Ad superbię autem uitium alios uirium confidentia stimulat,
alios rerum prosperitas hortatur,
aliis audaciam longus peccandi usus pręstat |
qui retuso iam conscientię aculeo delictorum assiduitate |
neque hominum pudore |
neque ullo Dei metu cohibentur.
nidus eius.
Ad superbię autem uitium alios uirium confidentia stimulat,
alios rerum prosperitas hortatur,
aliis audaciam longus peccandi usus pręstat |
qui retuso iam conscientię aculeo delictorum assiduitate |
neque hominum pudore |
neque ullo Dei metu cohibentur.
Filius autem hominis non habet ubi caput reclinet suum.
Alteri enim terrenis negociis dediti auaritię student.
alteri nihil magis curant |
quam ut fama honoribus-que emineant.
ut-que id assequantur,
neque homines |
neque Deum offendere uerentur.
Destituit enim eos ratio,
ac ueluti pecora pręsentia tantum aspiciunt |
et futura quę ęterna sunt non recogitant.
Quod si quid etiam bene fecerint,
suę uirtuti non diuinę gratię
hominis non habet ubi caput reclinet suum.
Alteri enim terrenis negociis dediti auaritię student.
alteri nihil magis curant |
quam ut fama honoribus-que emineant.
ut-que id assequantur,
neque homines |
neque Deum offendere uerentur.
Destituit enim eos ratio,
ac ueluti pecora pręsentia tantum aspiciunt |
et futura quę ęterna sunt non recogitant.
Quod si quid etiam bene fecerint,
suę uirtuti non diuinę gratię tribuunt.
Contra
Turrim enim ędificarunt ,
cuius altitudinem ad cęlum usque educere decreuerant.
Tam igitur stulta est superbia,
ut etiam nulli mortalium possibilia pręsumat.
Inter ędificandum linguis confusi sunt,
deinde per orbem dispersi,
ita ut |
neque intelligere alter alterum |
neque simul consistere quiuerint.
Senacherib
,
cuius altitudinem ad cęlum usque educere decreuerant.
Tam igitur stulta est superbia,
ut etiam nulli mortalium possibilia pręsumat.
Inter ędificandum linguis confusi sunt,
deinde per orbem dispersi,
ita ut |
neque intelligere alter alterum |
neque simul consistere quiuerint.
Senacherib
et data est ei clauis putei abyssi .
Idem alibi:
Quid est enim aliud humanę potentię ostentatio |
nisi florum gloria,
mane florens,
uesperi arescens ac defluens |
et omnem penitus amittens decorem?
Nullum terrę regnum perpetuum |
neque diuitię stabiles |
neque honor firmus.
Cuncta caduca,
fragilia,
uaria atque mutabilia.
in quibus hominum superbia dum caput attollere nititur,
dum se stare putat,
corruit.
Quid est enim aliud humanę potentię ostentatio |
nisi florum gloria,
mane florens,
uesperi arescens ac defluens |
et omnem penitus amittens decorem?
Nullum terrę regnum perpetuum |
neque diuitię stabiles |
neque honor firmus.
Cuncta caduca,
fragilia,
uaria atque mutabilia.
in quibus hominum superbia dum caput attollere nititur,
dum se stare putat,
corruit.
nullus hominum timor obstabit,
nullus pudor,
quin agamus,
quicquid uel a Domino |
uel a pontifice uel a collegii nostri pręposito iniunctum fuerit.
Non timuerunt sancti prophetę magnos reges coram arguere |
neque populo plebi-que aduersa denunciare,
cum a Domino mitterentur.
Qvorvm imperio parendvm sit.
Caput X
Omnibus illis qui nobis iure pręsunt,
obedire nos oportet,
dummodo id iubeant,
quod diuinę non aduersatur iussioni |
neque eorum qui pręsidibus pręsunt imperio;
ut semper maioribus honor deferatur in obediendo.
dicente Apostolo:
damnationem acquirunt.
Quoties ergo imperatum est,
quod potestati quę a Deo est conuenit,
parere debemus ut Deo.
At uero cum male,
impie,
iniuste aliquid iussum fuerit,
malignitati eius qui iussit resistendum est |
neque quod fieri uoluit faciendum.
Talis quippe iussio nequaquam sequitur ordinem a Deo datę potestatis,
sed eius qui abutitur potestate,
prauitatem atque nequitiam.
Iccirco idem apostolus ad Titum scribens non satis habuit dicere:
unus finis fuerit,
ut uidelicet hominibus obediendo Deo placeamus.
Qui enim ideo alicuius iussis obtemperant,
ut ab eo mercedem capiant,
mercenarii sunt.
et qui parent metuendo,
nequid mali patiantur,
serui sunt.
Is uero qui neque spe pręmii |
neque timore supplicii,
sed solo Dei amore se subiicit ad obediendum aliis,
non mercenarius neque seruus est sed potius filius Patri ęterno perpetua charitate deuinctus.
Atque ideo qui uoluntarie seruit,
sponte
ut uidelicet hominibus obediendo Deo placeamus.
Qui enim ideo alicuius iussis obtemperant,
ut ab eo mercedem capiant,
mercenarii sunt.
et qui parent metuendo,
nequid mali patiantur,
serui sunt.
Is uero qui neque spe pręmii |
neque timore supplicii,
sed solo Dei amore se subiicit ad obediendum aliis,
non mercenarius neque seruus est sed potius filius Patri ęterno perpetua charitate deuinctus.
Atque ideo qui uoluntarie seruit,
sponte obtemperat,
nihil in quo
alicuius iussis obtemperant,
ut ab eo mercedem capiant,
mercenarii sunt.
et qui parent metuendo,
nequid mali patiantur,
serui sunt.
Is uero qui neque spe pręmii |
neque timore supplicii,
sed solo Dei amore se subiicit ad obediendum aliis,
non mercenarius neque seruus est sed potius filius Patri ęterno perpetua charitate deuinctus.
Atque ideo qui uoluntarie seruit,
sponte obtemperat,
nihil in quo Deo gratificari se censet,
agit inuitus.
Hic certe cum psalmista
adipem arietum.
et alibi:
nisi pro illorum inobedientia Christi Saluatoris obedientia satisfecisset.
illos Deus!
Et in multis aliis Scripturę locis iudicare positum est pro damnare.
Et in multis aliis Scripturę locis iudicare positum est pro damnare.
iubetur.
si nostris prophetis,
id est diuini uerbi pręceptoribus non paruerimus,
Deo ulciscente perire necesse erit.
et isti qui nunc nostrę salutis consultores sunt,
in die Iudicii erunt accusatores.
Cecinimus uobis dicent |
et non saltastis;
lamentauimus et non planxistis |
neque uirtutis exhortationes admittendo |
neque post peccatum poenitentiam suscipiendo.
Dominis pręterea siue pręfectis non iniqua iubentibus obtemperare nolle perniciosum est.
uerbi pręceptoribus non paruerimus,
Deo ulciscente perire necesse erit.
et isti qui nunc nostrę salutis consultores sunt,
in die Iudicii erunt accusatores.
Cecinimus uobis dicent |
et non saltastis;
lamentauimus et non planxistis |
neque uirtutis exhortationes admittendo |
neque post peccatum poenitentiam suscipiendo.
Dominis pręterea siue pręfectis non iniqua iubentibus obtemperare nolle perniciosum est.
et faciat iudicium meum |
et educet me in lucem,
et uidebo iustitiam eius.
Iram ergo Domini perquam humiliter toleremus,
quia peccauimus.
tunc autem ab eo speremus lucem,
cum per peccatorum poenitentiam iratum placauerimus.
Neque enim aliter egit latro in cruce,
cum fateretur iuste se pati et digna factis recipere |
et conuersus ad Saluatorem clamaret:
Memento mei Domine cum ueneris in regnum tuum !
Ob quam tolerantię subiectionem meruit et ipse inuitari
debes,
non tam tua quam eius qui rapuit causa.
ne uidelicet ille alienum iniuste possidendo pereat.
fecerat,
nihil commisit,
quo ea calamitas ipsi grauis esse uideretur.
iniustorum,
interim tam prospera quam aduersa mundi huius omnibus communia sunt.
ideo et his aliquando bene |
et illis male.
Cęterum obduratis et in scelere perseuerantibus male cędit prosperitas,
quia insolentiores reddit.
Iustum autem neque prospera extollunt |
neque frangunt aduersa;
in utroque rerum euentu eandem seruat animi constantiam.
Sed in aduersis si non melior,
certe tutior efficitur.
Semper enim ad delinquendum magis
quam aduersa mundi huius omnibus communia sunt.
ideo et his aliquando bene |
et illis male.
Cęterum obduratis et in scelere perseuerantibus male cędit prosperitas,
quia insolentiores reddit.
Iustum autem neque prospera extollunt |
neque frangunt aduersa;
in utroque rerum euentu eandem seruat animi constantiam.
Sed in aduersis si non melior,
certe tutior efficitur.
Semper enim ad delinquendum magis prouocant,
quę secundo flatu
|
et persecuti uos fuerint |
et dixerint omne malum aduersum uos mentientes propter me.
gaudete et exultate,
quoniam merces uestra copiosa est in cęlis.
Quam certe mercedem si alta mente consyderabimus,
terrena omnia facile contemnemus.
neque omnino quicquam toleratu graue uidebitur,
quoties bona,
quę pro malorum perlatione compensanda sunt cogitabimus.
Immensa enim et ineffabilia sunt illorum bona de quibus in Apocalypsi dicitur:
dicitur:
7.
Hi sunt qui uenerunt de tribulatione magna |
et lauerunt stolas suas in sanguine Agni.
ideo sunt ante thronum Dei,
et seruiunt ei die ac nocte in templo eius;
et qui sedet in throno,
habitabit super illos.
non esurient neque sitient amplius,
neque cadet super illos sol |
neque ullus ęstus.
quoniam Agnus qui in medio throni est,
reget illos et deducet eos ad uitę fontes aquarum |
et absterget Deus omnem lachrymam ab oculis eorum.
Talia secum meditabatur Paulus cum diceret:
Non est ergo suorum lachrimis motus,
non mortis periculo deterritus,
ut a proposito desisteret |
tanto amore flagrabat Christum omnibus quibus poterat euangelizandi,
decernens non ante a prędicatione eius cessare,
quam in corpore uiuere cessasset:
neque solum Paulus,
qui plus omnibus laborauit,
certum ac deliberatum id habuit,
sed plane omnes illi,
qui supplicia necem-que pati maluerunt |
quam fallacibus diis libamenta offerre.
Verba sanctorvm martyrvm ad tyrannvm in ipsos saevientem.
liberas.
unde soluti de terra tollimur ad cęlum |
et pro patientię uirtute a Domino coronamur,
non corona sicut est tua peritura,
sed nunquam deficiente,
nunquam defutura.
Libet itaque abs te interimi,
ut uiuamus cum Christo,
quem nulla ui nobis potes auferre |
neque nos ulla quęstione,
ullo tormentorum genere a charitate eius separare.
Hoc te frustra prorsus conatum scies,
cum etiam ipsa postrema in mortem anhelantium uoce Christum inuocari,
Christum glorificari audieris.
et tunc demum te uictum senties,
sed fateri pudebit.
Nos enim in
eius uastetur.
Vos uero tot prodigiis,
tot miraculis in Dei ueri cultu confirmati,
eiuscemodi crimen dimittitis impunitum.
Qua in re plane ostenditis terrena uobis curę esse non cęlestia |
et nomen uos habere christianorum non religionem neque iustitiam.
Vir enim fidelis obturare statim manibus aures debet,
ne uocem Dominum suum maledicentis audiat,
uel repente auersus fugere,
ne sacrilegi oris petulantię fauere uideatur,
si manserit |
uel auscultarit |
et simul cum
Quanquam eos etiam qui non lęduntur,
ineffrenata impatientia interdum in rabiem agit,
sicut et illos,
de quibus paulo ante locuti sumus,
qui neque fratribus neque liberis |
neque Dei sacerdotibus |
neque foetibus in aluo matrum adhuc latentibus pepercere.
Moabitę
(!)
Vt autem ista quoque minus miremur,
Quanquam eos etiam qui non lęduntur,
ineffrenata impatientia interdum in rabiem agit,
sicut et illos,
de quibus paulo ante locuti sumus,
qui neque fratribus neque liberis |
neque Dei sacerdotibus |
neque foetibus in aluo matrum adhuc latentibus pepercere.
Moabitę
(!)
Vt autem ista quoque minus miremur,
Moabitarum
Quanquam eos etiam qui non lęduntur,
ineffrenata impatientia interdum in rabiem agit,
sicut et illos,
de quibus paulo ante locuti sumus,
qui neque fratribus neque liberis |
neque Dei sacerdotibus |
neque foetibus in aluo matrum adhuc latentibus pepercere.
Moabitę
(!)
Vt autem ista quoque minus miremur,
Moabitarum impatientia facit.
qui
qui non lęduntur,
ineffrenata impatientia interdum in rabiem agit,
sicut et illos,
de quibus paulo ante locuti sumus,
qui neque fratribus neque liberis |
neque Dei sacerdotibus |
neque foetibus in aluo matrum adhuc latentibus pepercere.
Moabitę
(!)
Vt autem ista quoque minus miremur,
Moabitarum impatientia facit.
qui regis Idumeorum ossa de
Moabitę
(!)
Vt autem ista quoque minus miremur,
Moabitarum impatientia facit.
qui regis Idumeorum ossa de tumulo erruta ignominię causa igni cremarunt.
Quis erit iracundię finis,
si neque morte eorum,
quos odio habet satiatur |
et in corpora quoque humo obruta desęuit?
Merito igitur tantam animorum feritatem etiam in nationes incredulas ultus est Deus |
dicente Amos propheta:
Impatientia enim tota de rebus terrenis est.
a quibus certe quanto secedimus longius,
tanto proximiores Deo efficimur.
Cui quidem si iungi uolumus,
humilitate opus est |
et patientia et omni mansuetudine,
non supercilio,
non indignatione neque ira,
quę Deus odit et execratur.
Post hęc mentem quoque hominis excęcat impatientia |
et quę recta uera-que sunt,
non sinit dignosci neque intelligi.
Ideo-que ista animi perturbati
humilitate opus est |
et patientia et omni mansuetudine,
non supercilio,
non indignatione neque ira,
quę Deus odit et execratur.
Post hęc mentem quoque hominis excęcat impatientia |
et quę recta uera-que sunt,
non sinit dignosci neque intelligi.
Ideo-que ista animi perturbati passio maxime in iudiciis faciendis cauenda est.
Nunquam enim iuste iudicabit,
qui iratus est.
Nam si ille cui iratus fuerit,
pro crimine
quid autem dementius |
quam in alterum indignari |
et a semet poenas exigere?
quid autem dementius |
quam in alterum indignari |
et a semet poenas exigere?
et Dei nuncium in uincula coniicere non fuit ueritus.
Sed male illi cessit ista audacia:
plurimi de populo perierunt,
ipse anno deinde tertio pedum dolore consumptus est.
88
foro-que abstinendum |
dicente Apostolo:
ait:
Quiesce ab ira |
et derelinque furorem |
noli emulari ut malefacias.
quoniam qui malignantur exterminabuntur.
Nihil existimes laudabilius,
nihil christiano dignius placabilitate atque clementia.
et rursum nihil indecentius neque foedius immanitate,
superbia,
ira,
impatientia.
fortis,
ne tententur supra id quod possunt.
Sanctos uero atque perfectos,
ut appareat quam constantes,
quam firmi sint in contemnendis omnibus quę diu stare nequeunt,
et in illis quę eterna sunt diligendis,
necesse est
aduersitatibus erumnis-que probari.
Neque ideo fit illis iniuria siue dolus,
quod terrenis bonis minus abundent,
quando ea ipsimet quidem prę cęlestium desyderio contemnunt atque aspernantur.
malunt-que in aduersis experiri |
quam in prosperis ocio torpescere.
ita obduratus fuerit,
diabolo flagellandus tradatur,
et hoc iuxta Salomonis sententiam dicentis:
et hoc iuxta Salomonis sententiam dicentis:
labaris,
obserua quando loqui,
quando tacere debeas.
a Salomone diuinę sapientię uiro est dictum:
legi,
hoc est pietatem iustitiam-que colentibus.
philosophi. / oratores / poetę.
Nihil itaque uobis proderit o philosophi,
scite subtiliter-que ratiocinari,
nisi etiam innocenter integre-que uixeritis.
Neque uobis rhetores ornate copiose-que dicere ulli erit emolumento,
nisi compti et exculti uirtutibus incesseritis.
Neque uobis qui in bicipiti somniastis Parnaso,
in componendis poematibus Homero atque Vergilio esse pares usui erit,
nisi profligata uitiorum labe | morum puritatem atque
/ oratores / poetę.
Nihil itaque uobis proderit o philosophi,
scite subtiliter-que ratiocinari,
nisi etiam innocenter integre-que uixeritis.
Neque uobis rhetores ornate copiose-que dicere ulli erit emolumento,
nisi compti et exculti uirtutibus incesseritis.
Neque uobis qui in bicipiti somniastis Parnaso,
in componendis poematibus Homero atque Vergilio esse pares usui erit,
nisi profligata uitiorum labe | morum puritatem atque munditiam retinueritis.
Huc igitur uota,
huc studia uestra conferantur,
ut si minus liceat eruditionem simul et
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.