Your search found 808 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 129-200:

consilio et altera causa, priore non inferior, accessit: quod scilicet illa infinita bonitas omnino voluit habere, cui sese communicaret, seu cui benefaceret: ut etiam gentilium sapientes dixêre, Bonum esse sui communicativum. Impervestigabilis enim ars et ordo in opificio totius naturae, in caeli et elementorum positu, in siderum motibus, in perpetua conservatione specierum per individuorum propagationem, in miranda fabrica humani corporis, in luce mentis nostrae tam multiplices artes scientiasque invenientis et percipientis, in numeris, ordine ac legibus, in omnibus

virum: ubi tum res nova ac miraculosa divinitusque creanda dicitur: tum etiam nulla prorrus mentio fit mariti, illam circumdationem aut conceptionem operaturi. Sic et in prima promissione tantum semen mulieris dicitur contriturum caput serpentis, non viri: cum id rectius secundum usitatum naturae cursum marito tribuatur, sive tanquam digniori coniugi: sive quia proprie viri est semen dare ad conceptionem ac generationem, non feminae. Eôdem facit, quod etiam Iacob Meschiam promittens, Silo eum vocat, Gen. 49. quod secundinam mulieris proprie sonat: ut indicet, eum non ab homine

nos obruerent: eoque interstitium esse divinitus fabricatum. X. Quia Deus omnia ad usum hominis condidit, et nihil plane frustra. Quis autem tandem usus homini est aquarum, extra omnes caelos, ac extra totum mundum existentium, praesertim cum illas aquas, affirment isti diversissimae a nostris naturae esse? Nullae ergo ibi aquae sunt. XI. Quia quid faceret elementaris materia extra omnes caelos? Experientia videmus, elementa ita esse sibi invicem associata, ut quam maxime huic toti mundo convenit, utque sese invicem ferre, et in se invicem facilime mutari possint. Terra plurimum habet

ignis cum aethere. Quod si hunc situm ac ordinem rerum mutare velles, perderent sese invicem, non foverent, elementares partes. XII. Quia et illi ipsi qui tuentur sententiam de aquis extra omnes caelos, fatentur, hanc sententiam de aquis in media regione aeris, esse multo probabiliorem, et rerum naturae concinniorem, quam alteram de aquis supra ac extra omnes caelos: sed queruntur, se solummodo voce Firmamenti in aliam sententiam rapi: cuius significationem revera (uti supra ostendimus) non intelligunt. XIII. Quia Moses in creatione proprie tantum tria nominat, Caelum, terram, et aquam.

SPONTANEUS. Iohannes primo capite, definit eos esse filios Dei, qui Christum recipiunt: eos vero ait nasci non ex sanguinibus, nec ex voluntate carnis, nec ex voluntate viri. Iudaei enim putabant, filios Dei eos esse, qui vel ex sanguine aut semine Abraam essent propagati, vel qui suo studio ex naturae bonitate sese pietati dedidissent: praesertim autem, si quid heroici ac praestantis animi et ingenii eis inesset, qui pleno impetu ad voluntatem ferrentur. Illos enim illo suo laudabili studio ac impetu ita paulatim in bonis honestisque actionibus, et in ipsa iustitia ac meritis coram Deo

confossis duobus ducibus, qui publica fide venerant, totus est aspersus eorum sanguine, ita ut tum cingulum, tum calcei eius contaminarentur, seu in eos sanguis illorum influeret. CALCITRARE CONTRA STIMULUM, Act. 9, est frustra suoque magno malo repugnare potentiori, sive Deo, sive naturae, necessitati, aut potentiori homini. Proverbium est notum, usitatumque etiam Ethnicis: et exponitur ab Erasmo Chiliad. 1. Centur. 3. Adag. 46. sumptum autem inde est, quod et equitantes stimulis calcarium equos frustra repugnantes, et in ventum calcitrantes fodiunt: et multis in locis

id est Christos aut unctos meos, et prophetis meis ne malefeceritis. Scriptura tribuit omnibus piis spiritualem unctionem: de qua voce acre in vocabulo Unctio dicetur. Utile porro est, nomina Christi in promptu haberi. Quare adscribemus ea primum, ut sunt in Veteri testamento. Appellationes naturae humanae promissi Messiae convenientes, sunt istae: Semen mulieris prima est appellatio Messiae, quae in Sacris literis occurrit, Genes. 3. quia verus homo erat futurus. Item seme Abrahae, quia ex eius familia nasciturus erat, Genesis 22 Item semen Isaaci, Gen. 26. Semen Iacobi,

Isai nasci debebat. Filius David, 2. Regum 7. Item Germen, Esaiae 4. In die illa erit germen Domini in magnificentia. Hieremiae 23. Item capite 33. Suscitabo David germen iustum. Item alias dicitur tantum germen absque epitheto: ut Ezec. 34. Suscitabo eis germen. Appellationes autem quae naturae divinae promissi Messiae competunt, sunt istae. Filius Det. Psalm. 2. Ego hodie genui te. Daniel 3. Quartus similis erat filio Dei. Esd. lib. 4. cap. 2 Ipse est filius Dei יהוה Iehova. Es. 2. Et elevabitur Iehova solus in die

Esaiae 9. Vocatum est nomen eius אל Deus. אל־שעון Deus salvator meus, et salus mea Esaiae 12. Ecce Deus salvator meus. Appellatio Messiae, quae utrique naturae convenit, est עמנואל Immanuel. Esaiae 7. Vocabis nomen eius Immanuel, id est nobiscum Deus. idque ob duas naturas, quibus haec persona est praedita: divina nimirum, et humana. Esaiae 8. Erit extensio alarum eius (regis Assyriorum) implens

quid feceris. Psal. 32. Dixi, confitebor adversum me iniquitatem meam, et tu remisisti iniquitatem peccati mei. Sic Pharisaei dicuntur venisse ad baptismum Iohannis, confitentes peccata sua: id est, agnoscentes et testantes se vere ab eo argui falsae doctrinae, et peccatricis naturae ac vitae. Confiteri enim, est agnoscere crimen, quod tibi obiicitur. Iacob. 5, etiam de mutua offensarum confessione et deprecatione dicitur: Confitemini alterutrum peccata vestra. Tertio, crebro in Psalmis significat non tantum fateri Domino sua peccata: sed etiam eum agnoscere et

σωματικῶς, Coloss. 2 significat idem quod personaliter. nam σώματα corpora Graecis usitate personam significant: corporaliter igitur divinitas in homine Christo habitare dicitur, quia duae diversae naturae divinitas et humanitas, in Christo unam constituunt personam. Forte etiam allusio est aliqua ad regum residentiam, qui alibi per suos ministros sunt aut agunt aliquid: alibi vero corporaliter aut personaliter resident. Sic non habitat divinitas in sanctis angeli aut piis, sed tantum ut in

7. Sacerdotes in custodiis suis stabant: id est, in deputatis locis ac functionibus. Levitic. 22. Custodiant custodiam meam. Et Numer. 9. Custodiam Iehovae servabunt. Alias ponitur pro observatione praeceptorum Dei generali, quae ab omnibus hominibus flagitatur: idque perfectissima, et huic naturae etiam renatae plane impossibili. ut, Si vis in vitam ingredi, serva aut custodi mandata. Deuteron. 6. Audi et custodias: pro, diligenter observes ut facias, etc. Ibidem: Iustitia erit nobis, cum custodierimus ut faciamus omne praeceptum istud. Alias dicitur de quadam custodia

2. Sic et illud, Dixit Dominus Domino meo: recte exponi potest. pro, praecepit aut ordinavit. Centurio dicens, Domine dic verbum, et sanabitur puer meus: petit, ut modo mandet angelis, aut morbo ipsi, sic fore protinus ut sanetur aegrotus, quandoquidem ille pro sua divina omnipotentia toti rerum naturae imperitet. Hoc modo multi etiam illud Dei dicere, Genes. primo, Fiat lux, etc. explicant: quod idem significat ac, praecepit: sicut sane et ipsa adiuncta Imperativa indicant, Fiat, colligantur aquae, producat terra aut aqua, etc. declarantia illud Dicere, esse

ac interitum hominum denotat. Tertio, significat homines non quidem eodem tempore viventes, sed tamen simili ingenio praeditos. Sic dicitur Generatio iustorum, Psalm. 14. Item, Generatio quaerentium Deum, Psal. 24. et contra Generatio iniustorum. Ubi homines, ob morum et naturae similitudinem habentur pro una generatione, etiamsi diversissimis locis et temporibus vivant. Sic Luc 16 dicit Christus, filios huius seculi esse sapientiores filiis lucis in sua generatione. id est, inter suos: vel potius, in suis rebus ac negociis: nempe carnalibus, in quibus mire

etc. Sed omnia illa eorum commenta tandem eo redeunt, quod gratia significet quandam qualitatem divinitus nobis donatam. Sic enim describitur a Thoma in prima secundae, quaest, 110. quod sit supernaturalis qualitas, seu forma accidentalis animae, et quaedam participatio divinae naturae, diversa nonnihil a virtute, et a Deo data ad iuvandam nostram pietatem, bona opera, ac reconciliationem cum Deo. Sic M. Sentent. lib. 2. distinct, 26 dicit, Gratiam iustificantem esse fidem ac dilectionem. Cum igitur illi legunt in Paulo, Gratia salvati estis, gratia iustificamur, gratia

se ad gratiam regenerationis percipiendam, seu ad merendum de congruo. Gratiam gratum facientem, auxilium Dei ad merendum vitam de condigno. Erasmus in Diatriba facit tres gratias: incipientem, adiuvantem, et perficientem. Pelagiani priores vocaverunt gratiam ipsam legis instructionem, et naturae bonitatem: posteriores dixerunt, gratiam etiam ipsam Dei opem per Spiritum sanctum. Bonaventura hoc modo suas gratias definit: Gratio generaliter dicitur adiutorium divinum, creaturae liberaliter et gratis impensum, ad quemcunque actum indifferenter. Gratia gratis data, est adiutorium

nativa operatione aut effectione ut sicut in Hebraeis dicat subversum ac naturalem hominem esse impossibile surgere: aut ita divitem per se suaque vi aut natura propter obstacula suarum divitiarum salvari: Deo tamen ut externae causae, esse possibile: ita vicissim hic Iohannes doceat, renovatae naturae non esse possibile peccare: sed tamen non neget posse talem renatum ab externa causa subverti, Impossibile igitur id quoque dicitur, quod cum per se non impossibile, alicui tamen et ratione alicuius circumstantiae est perdifficile. Non autem a me haec ideo dicuntur quasi nulla ratio sit

divinare: sed primaria ea esse videtur, ut Deus significaret, se, quod ad religionem attinet, ipsum etiam semen aut fontem huius carnalis vitae damnare et reiicere, ita ut omnes oporteat denuo renasci. Per abscisionem ergo et reiectionem illius pelliculae, reiectio ipsius primi seminis, totiusque naturae inde generatae depingitur. INCLINARE, per metaphoram varia significat Hebraeis, quae non perinde in Latino sermone sunt usitata Primûm enim, signum reverentiae ac honoris est, ei exhibiti, coram quo nos inclinamus. Quare inclinare se coram aliquo, est honorare eum externo illo

Rom. 6, Factum sub lege: id est, obnoxium legi, ut eos qui legi erant obnoxii redimeret. Gal. 5, Si spiritu ducimini, non estis sub lege: id est, sub damnatione legis. Aliquando etiam vindictam seu poenam legis significat. 1. Tim. 1. Iustis non est lex posita, sed iniustis. Vitium depravatae naturae inclinans, vel potius horribiliter protrudens ac praecipitans nos ad peccandum, lex in mentibus nostris seu peccatum inhabitans vocatur. ¶ Appellationes etiam Legis, et periphrases multas novum Testamentum, praesertim autem Apostoli habent. Lex Dei, Rom. 7. Condelector legi

Apostoli, cum praescribunt opera quae a iustificatis fieri debeant. 1. Pet. 1. 2 et 5. et 2. Pet. 1. 1. Iohan. 2. 3. 4. 5. Rom. 10. 12. 13. Gal. 5, Iac. 1. 2. 3. 4, et in aliis locis. Constat etiam illa partitio legum ex Apostolorum scriptis, quod alia sit lex divina et scripta, alia lex naturae, alia civilis, aliae traditiones humanae. nam singillatim harum specierum meminerunt. Legis quidem naturae, Rom. 2. Nam cum gentes, quae legem non habent, natura quae legis sunt fecerint, eae legem non habentes sibi ipsis sunt lex, qui ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis, simul

1. 1. Iohan. 2. 3. 4. 5. Rom. 10. 12. 13. Gal. 5, Iac. 1. 2. 3. 4, et in aliis locis. Constat etiam illa partitio legum ex Apostolorum scriptis, quod alia sit lex divina et scripta, alia lex naturae, alia civilis, aliae traditiones humanae. nam singillatim harum specierum meminerunt. Legis quidem naturae, Rom. 2. Nam cum gentes, quae legem non habent, natura quae legis sunt fecerint, eae legem non habentes sibi ipsis sunt lex, qui ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis, simul attestante illorum conscientia, etc. Verum de hoc Pauli loco, eiusque vera interpretatione,

gestationem, ibi nullum crimen est ea gestare. Sic et ubi non est lex vetans esum [?: carni-m ] , sicut in religione Dei nulla est, ibi esus earum [?: lici-us ] est. Si Deus non prohibuisset pomi esum, non fuisset peccatum id edere. Sic etiam de ipso Decalogo ac lege naturae aut morali idem verisime dici potest, quod sicut, si ea prorsus in rerum natura non existeret, videlicet non solum in libris, sermone ac memoria hominum, sed nec in iustitia aut voluntate Dei, contraria facta minime certe essent peccata. Ita ubi eadem plane ignoratur, non tamen data opera

potest, quomodo et cur lex dicatur augere peccatum, et excitare in membris nostris pravas cupiditates, quam tamen plusquam satanicam malitiam homo sibi de semet nullo modo persuadere patitur. Verum haec omnia legem non per sese, suave natura, sed per accidens, vitio scilicet nostrae corruptissimae naturae, operari, docet ibidem Paulus. Legem. n. affirmat sua natura iustam, [?: ] ctam, bonam, ad vitam datam, et spiritualem esse. i. quae requirat internam ac spiritualem obedientiam: sed nos contra carnales esse, qui ei obedire nequeamus. Per accidens ergo lex ista ingentia mala

ad regem, quod non est secundum legem: Esther. 4. pro, quod est praeter morem aut consuetudinem. Legitimum, et statutum aut ordinatum quippiam certa ratione, idem est: ut Exod. 28, et Levit. 6. Legitimum hoc est: id est, sic consecrabuntur, sic vestientur perpetuo sacerdotes. Legem naturae communiter vocant noticias de moribus, divinitus menti hominis in prima creatione inscriptas, quarum adhuc aliqua vestigia aut umbrae. praesertim secundae Tabulae praecepta attingentes, et Deum non considerantes, etiam post ruinam aut corruptionem hominis superstites utcunque sunt. Eas

vel aliunde importata, sed ex ipsis verbis ac sermone, doctrinaque Pauli sua sponte nata, et inde accepta, ut mox cupidis veritatis liquido patebit. In primo cap. teste Augustino, Hieronymo, Ambrosio, Chrysostomo, Primasio, Theophilo, et aliis Patribus, agitur non de noticiis naturae inscriptis aut innatis, sed de scientia Dei, et noticiis ex operib. eius per ratiocinationem perceptis: ut mox ex sequentib. verbis, quae illas duas voces in primaria propositione existentes, Veritas et Iustitia, explicant, manifeste patet. Sicut. n. Paulus in ea propositione, Detinent

Quod si qui sunt, qui revera natura, aut naturalibus viribus legem Dei praestent, tum non tantum noticias, sed et totum ac plenum liberum arbitrium eis concedi prorsus necesse est: idque plane secundum Pelagianorum sententiam, et secundum illam Papisticam, quod veteres sint servati per legem naturae. Septimo, dicit Paulus, non aliquas qualescunque noticiolas esse illis honestis Ethnicis inscriptas: sed ipsum opus legis, quod efficacem noticiam una cum ipso opere ac voluntatis bonitate clare complectitur: opus legis nequaquam solam speculativam et ociosam noticiam significat. Quin addit

idololatrae ethnici. Decimo, fingamus sane, quod alicubi fuerint. aliqui pauci excellentis Ethnici, divina quadam natura praediti, qui legem inscriptam habuerint, sibi ipsis lex fuerint, et natura quae legis sunt fecerint: num propterea ea quae de illis paucis et eximiis dicuntur, toti naturae humanae, eiusque noticiis conveniunt? Non valet ista ratiocinatio, ne in philosophia quidem, a selectis ac divinis quibusdam ingeniis (paucorum qui sane vitiisque iocisque Altius humanis exeruere caput) ad omnes homines communis sortis ac naturae. Et verum sane est, Deum quosdam

quae de illis paucis et eximiis dicuntur, toti naturae humanae, eiusque noticiis conveniunt? Non valet ista ratiocinatio, ne in philosophia quidem, a selectis ac divinis quibusdam ingeniis (paucorum qui sane vitiisque iocisque Altius humanis exeruere caput) ad omnes homines communis sortis ac naturae. Et verum sane est, Deum quosdam singulares Heroas ac instauratores orbis mirificis donis ornasse, non tamen carentia originalis peccati. Undecimo, expendatur conclusio totius huius collationis hypocritae, Iudaei, et iusti Ethnici. Ea enim manifeste indicat, totam illam collationem esse

mêtibus inscriptis, veluti imperfecti quidam partus, carentes, manci ac mutili. Postremo, fuerunt sane quidam et olim et hoc tempore qui intellexerunt haec assertive a Paulo dici: indeque illum deterrimum, et plane Ethnicum errorem extruxerunt, aliquos esse sine Christo servatos, tantum per legem naturae, ut praesertim Aristidem, Socratem, Aristotelem, Platonem, Ciceronem, Scipionem, Senecam, etc. Proinde, ne nos quoque in idem barathrum erroris ruamus, aut aliis tuendi occasionem praebeamus: sciamus et doceamus, haec Paulum non assertive, sed conditionaliter dicere, ut totus

supina oscitantia eorum, qui putant hic praestantem Ethnicorum naturam praedicari, cum Paulus [?: ] sce tribus capitibus studio id agat, ut omnes homines accuset ac condemnet, idque non tantum ratione [?: ] lium peccarorum, sed etiam pessimae ac [?: distorti- ] naturae, seu ratione extremae corruptionis originalis peccati. Verum age redigamus totum hunc Pauli [?: ] cum, eiusque dispositionem, in tabellam quandam, [?: ] eo clarius appareat, quid hic Paulus Agat. Sed sit lector attentus, et diligenter hanc dispositionem considatur

ab uno Deo ad multa idola errore iudicii discedit ac deficit: Galat. 5. hoc innatum principium manifeste contra ista principia de uno Deo pugnat. Quarto, quia impossibile est, innata principia in omnibus gentib. latere, et sese in opus ipsum aut praxin non exerere aut proferre, quandoquidem Naturae sequitur semina quisque suae: sed omnes gentes natura ad pluresdeos, imo a vero Deo ad meras nugas, aut etiam diabolos, ruerunt. Igitur nullum tale principium de unitate Dei habuerunt, Quinto quia liberum arbitrium est non solum, quo ad bonum, mortuum: sed etiam ad contrarium malum,

(quae illi, et semper philosophia, maximi faciebant) et dicere. Enlegite ipsimet vestrae mentis librum, reperietis ibi meae philosophiae doctrinam, quod sit unus verus Deus, non plures: quod is curet res humanas, quod talem obedientiam a nobis flagitet. Curigitur vos doctissimi Graeci et naturae in quisitores ac sectatores, ab innata vobis luce de uno Deo, eiusque providentia, atque ita a vobismetipsis et naturae ductu, quam esse optimam ducem praedicatis, deficitis ac degeneratis? Nihil profecto hoc argumento aptius, eruditius et efficacius reperiri et depromi apud tales homines,

ibi meae philosophiae doctrinam, quod sit unus verus Deus, non plures: quod is curet res humanas, quod talem obedientiam a nobis flagitet. Curigitur vos doctissimi Graeci et naturae in quisitores ac sectatores, ab innata vobis luce de uno Deo, eiusque providentia, atque ita a vobismetipsis et naturae ductu, quam esse optimam ducem praedicatis, deficitis ac degeneratis? Nihil profecto hoc argumento aptius, eruditius et efficacius reperiri et depromi apud tales homines, et in tali theatro potuisset. Extende vero hoc argumetum et per totam Scripturam, in qua cum Spiritus sanctus saepe ab

aut quia non obviat legis rectitudo, aut quia non obviat iuris punitio. Atque hoc quidem modo licitum erat repudium uxoris, secundum legem Moysi: quia in lege nulla erat poena repudianti constituta, modo conscripto et porrecto libello repudii legitime fieret: non autem illo modo, quo repugnat lex naturae et rectae rationis dictamen. Haec ille. LIGARE, notae significationis verbum, varios Hebraismos parit, primum in sua propria significatione, deinde et in figuratis. In propria significatione, Ligare currum, est equos iungere corrui, Genes. 46. 1. Reg. 18. Liga quadrigas ad

Hinc prohibetur Exod. 12, ne peregrinus et mercenarius comedat de agno Paschali: ubi non quivis mercenarius, sed tantum ex gentib. significatur. Solebant enim gentiles ventitare ad Iudaeos, eisque servire pro mercede: et forte illi eos cupide conducebant, tanquam peritiores agriculturae, naturae aut ingenii, et illorum locorum. Dies mercenarii, pro plenis taedii ac molestiae. sicut mercenarii tempus plenum molestiae ac laboris est: non enim patitur eum conductor ociari, Iob 7. Porro Iob 14, Sicut mercenarii dies eius: significatur tempus molestum ac laboriosum, cuius

infamissimo supplicio, ut omnium scelestissimus, interiret. Non minventur omni bono habet vulgata versio, Psalm. trigesimo tertio. in Hebraeo est, non destituentur. MIRABILE, Hebraice פלא Pele significat, quidquid est â communi cursu vitae aut naturae valde [?: alie- ] : eoque plerunque de extraordinariis operibus [?: ] dicitur. Nec tamen raro etiam de hominum reb. operibus usurpatur, ut ex sequentibus exemplis [?: li-bit ] . Mirabile interdum ponitur pro impossibili re et opere: ut Genesis decimo

mortificatione venditarunt, in eo errantes, quia primum ubi innatus morbus inhaereat nesciverunt, eum in sola carnali parte et affectibus cum philosophis ponentes: cum ille vel maxime sit in summa ac nobilissima animae parte, nempe in parte rationali: eoque eum debilitatione ipsius a Deo conditae naturae expugnare sunt conati. inde vigiliae, cilicia, flagellationes, ieiunia, cibi corruptissimi, et similia. Secundo, cum toti ad opus operatum delapsi essent. putaverunt istas externas pietatis laruas, vestes loca, ritus, motus ac gesticulationes plurimum ad mortificationem facere. Verum Deus,

spiritualibus, si Deo careat. Ier. cap 17 [?: ] parat huic virgulto, hominem non sperantem in Deum, [?: ] in humana praesidia. Contra ei opponitur pius, [?: sperat ] in Deum, et comparatur arbori in loco irriguo crescere. Ratio comparationis ac naturae huius arbusti satis [?: ] indicatur. inquit enim: Erit enim quasi myrica in deserto, et non videbit bonum, sed manebit in siccitatibus [?: in ] deserto, et terra salsuginis quae non habitatur. Cum descriptioni si addas contrariam pii hominis et arboris

huic significatio est, cum natura animalium et hominum pro ipsis animalibus et hominibus ponitur. Iac. 3, Omnis natura animalium domatur a natura hominis: id est, omnia animalia domari possunt, solentque ab hominibus. D. Petrus cap. 1. 2 Epistolae, dicit nos fieri divinae naturae participes, quod tum de substantia ipsa recte exponi potest, quia donatur nobis spiritus sanctus tum de instauratione imaginis Dei in nobis, ac communicatione vitae aeternae. In Epistola Iudae dicuntur impii aliqua scire naturâ, sicut et bruta, et in illis corrumpi:.i. in rebus huic

μᾶλλον, comparative, non corrective. ¶ Utile fuerit et Aristotelis sententiam de voce Necessarii audiri, quae ab ab hisce prius annotatis non ita valde aliena est. Sic igitur ille libro primo de Partibus animalium scribit: Necessitas vero non aeque in rebus naturae omnibus inest, ea videlicet, ad quam omnes fere authores rationes referre tentant, prius quam doceant quot modis accipi Necessarium debeat. In est idipsum rebus quidem aeternis simplici absolutaque ratione: sed caducis etiam gignendisque omnibus ex suppositione tribuitur: quomodo in

verbum Dei spargetur, ac bonum semen tritici frustra [?: in-- ] grum spinis, sentib. ac urticis contectum seminatur. [?: Verb- ] go contritionem praedicat Propheta, et veram [?: convers- ] flagitat, quae inde a mutatione pessimi cordis [?: pr- ] naturae dependet. Proverb. 21, Altitudo [?: oculo- ] latitudo cordis novale impiorum peccatum. [?: ] Novale aliqui exponunt arationem: id est, cogitationem, quod omnia ista sint merum peccatum ac [?: ] Domino: nempe superbia, quae per altitudinem

sunt, et tristiciam in hominibus excitant dies nubilae et nebulosae: ideo additur hoc amplificationis et hypotypo seos gratia, quo magis iam terrificae minae Dei humana corda ad resipiscentiam permoveant. Est alioqui hoc valde usitatum Scripturae, ut in descriptione tristium poenarum, totius rerum naturae facies tristis, minax ac horribilis depingatur: contra in descriptione rerum secundarum ac beneficentiae divinae omnia laeta esse, et veluti arridere nobis, ac nobiscum congaudere et exultare dicantur: de quo Hebraismo supra dixi. Ratio autem huius locutionis est, quia infelicibus omnia

Opera legis contendunt intelligenda esse in Paulo, opera naturalibus virib. ac sine gratia ante iustificationem facta, sicut et illae celebres definitiones habent. Verum Paulus hac phrasi excludit simpliciter omnia bona opera a Lege praescripta ex iustificatione, sive antea sive postea facta, sive naturae sive gratiae viribus: eamque in sola remissione peccatorum aut iustitiae Christi im putatione collocat: quod in Libello de Fide, et in altero illi adiuncto, in quo definitio Iustitiae Christianae asseritur, prolixius probavi. Sic et Christus opera Publicani, quae ille gratias agens

opesque suas mari credant, veluti seminantes eas spe metendi lucri. Panis absconditus: id est, in abscondito ac iniuste paratus. Intelligo de omnibus iniuste partis. Proverb. 8. intelligitur de adulterio. inquit enim ibi adultera: Aquae furtivae dulces sunt, et panis clandestinus. Talis est naturae nostrae perversitas: sicut et Poeta dicit, Venerem gaudere furtis. Sic et mox 20 dicit: Suavis est panis mendacii. Omnia nimirum iniusta nobis magis sapiunt. Panis afflictionis, aliquando significat victum tenuem, aliquando difficulter paratum, aliquando etiam in memoriam afflictionum

animarum. Sicut et in Esaia 57 cap. dicit. Animas ego feci: quod contra traducem animae esse vi detur. Posset tamen complecti etiam donationem Spiritus sancti, eiusque dona, et renovationem. Deus varie dicitur pater: alias, cum intelligimus de tota essentia Deitatis, est pater vel naturae, quia condidit omnes homines: vel gratiae, quia nos sibi adoptavit: alias de unica illa prima persona, quae est consubstantialis filii et Spiritus sancti accipitur. Epistola ad Hebraeos dicit Melchisedecum fuisse sine patre ac sine matre: id est, parentes eius non esse indicatos, ut et in

sive quid male fiat, sive male negligatur. Sed in Sacris literis haec vox latius patet, et plures habet nonnihil obscuras, aut certe ignotas significationes ac loquutiones. In genere autem videtur recte 1. Ioann. 3 descriptum esse, quod. sit, quic quid est a lege Dei alienum: sive sit ipsius naturae distorsio, deformitas aut pravitas sive quicunque perversi motus animi, sive conatus, aut denique actiones. Nam lex non tantum pravas actiones internas ac externas prohibet, et rectas mandat: sed etiam vult ipsum cor totumque hominem rectum esse, ac divinae imagini correspondere: sicut

exosum ac reum. Sic com Iudaei dicunt ad caecum natum, ac a Christo sanatum, Ioan. 9. Tu natus es in peccatis, et [?: ] nos docere? non illi quidem proprie in originale omnium hominum peccatum respiciunt: sed tamen volunt dicere, eum ita inde ex utero distortae ac perversae naturae esse, ac ita quasi monstrosum ac sceleratum formatum esse, ut non sine causa eum ipsa mater [?: ] ra caecitate signaverit, quo omnibus testaretur hunc hominem perversissimi ingenii ac indolis esse, eoque ab omnibus veluti portentum quoddam, detestandum et fugiendum esse.

sed etiam sciens ac volens a severo mandato sui creatoris discessit: plusque Satanae, ingentia bona ex peccato promittenti, quam Deo ipsi exitium mortemque comminanti, credidit: qua ratione a Deo sese avellens, Satanae eius hosti semet associavit. Quem lapsum mox aut poena sequuta est, totius naturae hominis ex imagine Dei in Satanae larvam transmutatio: veluti si ex optimo auro aut argento scoria, et ex optimo vino aqua aut vappa, aut ex dulci massa foetidissimum fermentum factum fuisset. quibus similitudinibus [?: ] declaranda hac horrenda metamorphosi Spiritus sanctus in

nec etiam actualia peccata recte dixeris: sed est quidam eins perpetuus aestus, aut agitatio. Huc et referantur appellationes peccati Originalis, quibus utitur Scriptura Re. 7. appellatur Peccatum, et Lex membrorum, et Concupiscentiae alibi, carentia iustitiae originalis, depravatio naturae, figmentum malum, fomes, languor naturae, lex carnis, etc. Appellatur et Peccatum militans, quia quantumvis iam in sanctis nonnihil mortificatum sit ac debilitatum: tamen adhuc potenter ac furenter militat contra novum hominem, summo studio eius pia vota conatusque

sed est quidam eins perpetuus aestus, aut agitatio. Huc et referantur appellationes peccati Originalis, quibus utitur Scriptura Re. 7. appellatur Peccatum, et Lex membrorum, et Concupiscentiae alibi, carentia iustitiae originalis, depravatio naturae, figmentum malum, fomes, languor naturae, lex carnis, etc. Appellatur et Peccatum militans, quia quantumvis iam in sanctis nonnihil mortificatum sit ac debilitatum: tamen adhuc potenter ac furenter militat contra novum hominem, summo studio eius pia vota conatusque impendiens, ne ea pie sancteque faciat ac

Aegypto liberatione, dat suis Apostolis Spiritum sanctum: ostendens etiam ipsa temporis convenientia, Deum suam promissionem implevisse, et pro mortua litera vitam Spiritus in novo Testamento instituere. Unde in memoriam utriusque ineffabilis beneficii, et veluti utriusque testamenti, picturae aut naturae nomen, et festum ipsum retentum est. Testatur autem historia Act. 2, plurimos tum homines Hierosolymis fuisse. Apud Evangelistas nulla fit eius mentio. Paulus Act. 2 et 20, festinabat, si possibile sibi esset, ut diem Pentecostes ageret Hierosolymis. Item: Commorabor, inquit,

suum ipsius opus, quod integrum durare cupiebat, citra doloris sensum poenitentia ductus, ipse destruat. Quoniam itaque opifex ille omnium, universum genus humanum, quod et condiderat et amaverat, incorrigibiliter corruptum de terra prorsus delevit: respectu facti huius, non respectu divinae naturae, tribuit hoc illi Moses, quod poenituerit eum quod hominem condidisset, et quod dolore cordis tactus consilium delendi illius caeperit. Quare nihil opus est spinosis et arduis quaestionibus nos involvere, quando perspicuum est, quorsum spectnt voces istae Poenitentiae et Doloris: nempe ut

alicuius rei: deinde est vox ordinis, et habet se relative ad secundum et tertium: denique idem valet quod aeternitas. Nuncigitur in quanam harum significationum hoc loco accipiatur, quaestio est. Ordinem haec voxhîc significare non potest: non enim hîc successio quaedam rerum similium eiusdemve naturae exponitur. Deinde de rerum omnium mundique inchoatione multi eam intelligunt. quasi diceret: Cum mundus totaque rerum natura crearetur, iam tum ERAT Verbum, seu filius Dei. Non ergo tunc primum cum aliis creaturis esse coepit. Hic sensus non incommodus est: tota autem vis eius consistit in

ἀντὶ τούτου derelinquet homo patrem et matrem suam adhaerebit uxori suae. id est, propter hanc Dei ordinationem aut coniugium, quando quidem Deus sic ordinanit, et naturae penitus implantavit. Deut. 19, et Mat. 5. Oculum pro oculo, dentem pro dente. id est, propter excussum dentem aut oculum privari laedens debet dente aut oculo. Sic saepe pati pro Christo et Evangelio dicimur: id est, propter. Non raro Pro in Vulgata versione novi Testamenti

promissio Christi de eius extremo adventu et iudicio? PROMISSUM: pro, res promissa, aut bonum promissum. Luc. 24, Mittam promissum patris. Rom. 9 Quorum sunt, obsequium et promissa. in Graeco est, Cultus et promissiones. 2. Pet. 1. Maxima et preciosa promissa nobis sunt donata, ut divinae naturae participes efficeremur. id est, promissa bona. PROPAGINES, per metaphoram significant interdum instaurationem status ac rerum alicuius, post aliquam gravem cladem. Nahum 2. Evacuaverunt nos evacuatores, et propagines eorum corruperunt, id est, hostes corruperunt illos quasi

siquidem Deo acceptus et salvus esse velit: quia quicquid ex carne nascatur, aut ab ea sua industria ac quira tur, sit tantum caro, sintque omnes homines secundum illam priorem nativitatem filii irae ac diaboli, eiusque man cipia, ac ad eius imaginem nati et formati. Hanc prioris naturae aut creaturae, totiusque nativitatis, et omnis industriae ac sapientiae carnis damnationem, mortifica tionem, ac quasi abolitionem, Scriptura summo studio urget: et novam nativitatem, creaturam, et hominem ad imaginem Dei formatum, et ad bona opera conditum ac idoneum flagitat ac exigit. In

1. Pet. 1, Renati non ex semine mortali, sed ex immortali per sermonem Dei vivi, et manentis in aeternum. 1. Iohan. 3. Quisquis natus est ex Deo, peccatum non committit. Quoniam semen ipsius in ipso manet, nec potest peccare, eo quod ex Deo natus est. Sic et Petrus dicit 2 primo, nos divinae naturae consortes esse factos. 2. Corinth. 4: Etiamsi externus noster homo corrumpitur, internus tamen renovatur quotidie. Ephes. 4, Deponite veterem hominem, qui corrumpitur secundum cupiditates deceptionis: renovamini spiritu mentis vestrae, et induite novum hominem, qui secundum Deum

ad agnitionem secundum imaginem eius qui condidit ipsum. Hic novus homo, et nova creatura passim in Sacris literis celebratur: praesertim 2. Corinth. 5. Rom. 7 et 12: Gal. 6. Ephes. 2, 4. Coll. 3, et alibi. Regeneratio, Matth. 19 accipitur pro integra instauratione hominis, et totius naturae in fine mundi. inquit enim ibi Christus: Amen dico vobis, quod vos qui secuti estis me in regeneratione, cum sederit filius hominis in throno gloriae suae, sedebitis et vos super thronos duodecim, iudicantes XII tribus Israel. Quod autem Regeneratio, cum de peccatoris regeneratione

Matth. 17. Actor. 1. Num in tempore hoc restitues regnum Israeli? id est instaurabis, ut Israel habeat regnum sicut olim? Actorum tertio. Quem oportet quidem caelum accipere usque ad tempora restitutionis omnium quae praedixit Deus. id est, usque ad instaurationem regni Dei, et rerum totius naturae per Satanam primumque lapsum labefactatae, aut etiam evertae. RESURGO, iterum surgo, sicut ἀνίστημι. id est, post casum, aut cubationem, vel sessionem denuo me erigo. Per metaphoram, potissimum transfertur ad resurrectionem a morte.

sanctificantur. Verum Sanctificare alias, sese expiare ceremoniis Mosaicis, indicat. Actor. 21: Sanctifica te [?: ] illis. Alias timere notat. 1 Pet. 3 Dominum Deum sanctificate in cordibus vestris Alias donare spiritum sanctum, et per eum operari in iustificatis novitatem naturae et bona opera. 1 Thess. 4. Sanctificatio vestra, a abstineatis a scortatione, et sciat unusquisque [?: ves- ] uas suum possidere cum sanctificatione et honore, [?: ] cum affectu concupiscentiae. 1 Ioan. 3, Omnis qui habet spem hanc. purificat se. Alias

imputatae et inchoatae. Sic sacramen talis manducatio panis et corporis, est signum spiritualis fruitionis Christi, credendo eius passionem pro nobis esse factam. Sic Genesis decimoseptimo Deus dicit, Circumcisionem esse signum foederis: fuit enim eius externa nota, et simul pictura tum damnatae naturae, cum eius quasi fontem abscindi et abiici debere indicatum est: tum et spiritualis circumcisionis cordis. Sic et iridem constituit Deus signum, nunquam amplius venturi universalis diluvii. Sol et luna, Genes. 1, dicuntur futura in tempora et signa, quia et distinguant tempora, et indicent

ostentado: vel etiam magis veterem Adamum, ut ruat in vetitum, irritando: vel denique in certam damnationem ac desperationem adducendo, et (ut loquitur scriptura) ad inferos deducendo. Contra Evangelium et adiunctus spiritus vivificat hominem, veram pietatem in eo excitando, eique iustitiam, naturae instaurationem, et vitam aeternam offerendo. Tertio, tota doctrina Legis simul et Evangelii, sine Spiritu sancto per accidens est litera occidens: hoc est, non vitae, sed mortis causa, auget tantum ac cumulat nostram damnationem. sicut inquit Christus: Si non venissem, et locutus fuissem

caelestia vocantur: contra vero, inferna. Io. 3: Qui e supernis venit, super omnes est: qui ex terra est, ex terra loquitur. Qui e caelo venit, super omnes est. Christus est e supernis ratione divinitatis, ratione conceptionis de Spiritu S. et denique ratione summae sanctitatis ac integritatis naturae. Io. 8. Vos estis ab infernis, ego e supernis sum. Vos de mundo estis, ego non sum de mundo hoc. Sub mundo complectitur, quicquid habent homines a natura, sive ex nativitate, sive humano studio. explicat autem seipsum. SUPERINDVI, 2. Cor. 5. significat, in hac vita adhuc, et

[?:- ] doctrinae et vitae, docendo et regenerando, ac omnibus horis nos regendo, ac salutaria et Deo accepta proponendo. Contra Satan dicitur non perstitisse in veritate,.i. in debita fidelitate erga Deum, in vera Dei agnitione et celebratione, et omnino in veris bonis Dei ac naturae integritate, seu in imagine Dei, ad quam conditus fuit ab initio. Nec tantum ipse non perstitit in veritate, sed etiam alios secum traxit ex veritate in mendacium: i. ex fidelitate Dei ad infidelitatem, ex vera sententia ac celebratione Dei in contraria mendacia, ex vera ac solida imagine

perinde ut ovem tuam regis et tueris. Locum Zach. [11,] Accepi mihi duas virgas, unam vocavi Decorem, et unam vocavi Corruptores, et pavi gregem, etc. valde varie tractant interpretes. Nostri enim, pro virga corruptorum, legentes Virgam funiculi: per virgam decoris intelligunt legem naturae, et per virgam funiculi legem Iudaeorum. Ubi autem venit Evangelium, utraque lex cessavit, ne posset damnare. Vel, sicut legem naturae emendavit lex Mosae, ita legem Mosis Evangelium, etc. Mihi verisimilior haec expositio videtur: quia semel se pastorem dixit, qui pasceret ovem

pavi gregem, etc. valde varie tractant interpretes. Nostri enim, pro virga corruptorum, legentes Virgam funiculi: per virgam decoris intelligunt legem naturae, et per virgam funiculi legem Iudaeorum. Ubi autem venit Evangelium, utraque lex cessavit, ne posset damnare. Vel, sicut legem naturae emendavit lex Mosae, ita legem Mosis Evangelium, etc. Mihi verisimilior haec expositio videtur: quia semel se pastorem dixit, qui pasceret ovem occisionis, adhuc perseverat in habitu pastoris, et dicit se sumpsisse duas virgas pastorales, quibus gregem dirigat. Intellige autem

sed vivit in me Christus: et vitam quam nunc vivo in carne, per fidem filii Dei vivo. id est, tum iustitiam ac vitam, qua nunc spiritualiter fruor, habeo tantum ex fide et merito Christi, ut mox sequitur: tum etiam haec nova vita et obedientia, quam Deo praesto, non ex meis viribus ac bonitate naturae oritur, sed ex spiritus renovatione, ac gubernatione Christi. Agitur itaque hic de ipsa iustitia imputata simul ac inchoata, deque hoc spirituali vivere aut vitae operibus, non de Physica vita. VITA nomen, haec eadem ferme significata retinet: in primis vero crebro denotat bonam

ut integer spiritus noster et anima et corpus sine querela in adventum Domini nostri IESU CHRISTI, iudiciumque servetur. Sapientia mundi huius philosophiam suam in tres partes divisit, Physicam, Ethicam, Logicam: id est, naturalem, moralem, rationalem: sed naturalem illam, pertinentem ad causam naturae: moralem, quae respiciat ad mores: rationalem vero, quae de sublimioribus disputans, Deum omnium patrem esse confirmet. Quam tripartitam doctrinae disputationem non adeo abhorret illa nostrorum in disputatione distinctio, qua docti quique hanc caelestem Scripturarum philosophiam secundum

ib. 6 legum unam esse diversis personis aut rebus ib. 7 lex hostiae, pro delicto ib. 14 lex domus ib. 15 legem in omnibus provinciis dari ib. 16. 17 etc. legitimum ib. 27 lex naturae ib. 29 Libanus 567. 15 Liber ib. 43 liber emptionis ib. 45 liber thesaurorum ib. 46 liber recti aut iustorum ib. 53 liber viventium aut vitae ib. 60 in Libro vitae

Hoc primum scientes, quod nulla prophetia sit privatae interpretationis 978. 20. 21 Donec lucifer oriatur in cordibus vestris, etc. 597. 32. 33 Studete firmam facere vocationem et electionem vestram 266. 69 Dicit nos fieri divinae naturae participes 710. 16 17 etc. ibid. Videte ne ex vestro fundamento seu firmamento excidatis 287. 39 etc. Iesus cum accepisset a patre honorem, et gloriam 393. 52 Oculi pleni adulterae 771. 15 3

iram operatur ibid. 26 legis finis Christus 548. 56 lex caeremoniaria per Christum sublata 696. 55. 56 legales ritus atque caeremonias cur Paulus appellet egena elementa 269. 48 lex nunc abrogata 542 8 lex naturae 551. 29 legis noticia naturae non insculpta 558. 67 etc. lex spiritus quae sit, et cur ita dicta 1163. 42 etc. Libanus mons 567. 16 liber a iustitia quis? 570. 6. 7 libertatis, in qua initio

legis finis Christus 548. 56 lex caeremoniaria per Christum sublata 696. 55. 56 legales ritus atque caeremonias cur Paulus appellet egena elementa 269. 48 lex nunc abrogata 542 8 lex naturae 551. 29 legis noticia naturae non insculpta 558. 67 etc. lex spiritus quae sit, et cur ita dicta 1163. 42 etc. Libanus mons 567. 16 liber a iustitia quis? 570. 6. 7 libertatis, in qua initio a Deo conditi sumus, praecipui gradus, seu

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report