Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: naturae Your search found 808 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 88-101:88. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section] Hungarorum pietas, quem scilicet uiuentem magis timuerunt ciues quam dilexere (omnia enim non communi, ut reges decet, sed propria metiebatur utilitate), qua pompa funus eius fuit celebratum referre. Id enim dignum cognitu uisum est, ex quo intelligi posset mortales non modo disciplina, sed naturae etiam instinctu decorum seruare, atque ea ultro agere, quae laudi solent dari, quandoquidem ab his quoque, qui quorundam iuditio, haud immerito forsan, ob mores non admodum ciuiles barbari appellantur, ratio honesti habita est. Neque enim Hungari hoc Matthiae officium amore
89. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 12 | Paragraph | SubSect | Section] prę se ferens, utpote pro certo fere habens regnum Hungariae aduenae cessurum, Alienigenam, inquit, dominum, uiri Hungari, patiemur, cum et Hungarorum legibus cautum sit, ne quis peregrinus cuiuspiam magistratus obtinendi ius in Hungaria habeat, et bruta animalia naturae ipsius instinctu ex suo genere sibi duces, qui agmen praecedant, habere soleant? Neque enim cerui, grues, apes ducem sui generis sequi dedignantur. Ad haec ut nostrorum hominum prouerbio utar, nonne pro monstro esset habitum ursini capitis animal,
90. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 26 | Paragraph | SubSect | Section] magnoque sacerdotum, quum et ipse sim sacerdos, dedecore scelus
ipsum duntaxat commemorando execratus sum, quo caeteri religione sacri tam foedo
deterriti exemplo caueant sibi. Quandoquidem uel hac precipue causa rerum gestarum
cognitio sit salubris: etenim ui atque instinctu naturae pudor audiendi, quae turpiter fecimus, nos uehementer reuocat ad honestum. Sed iam eo, unde deflexit oratio, reuertamur.
scilicet ueluti in aedito quodam posita scopulo
nequeunt occultari. Vnde non modo nihil a regibus proficisci debet, quod nomini
eorum ullam notam sit iniecturum, sed quod ne suspitionem quidem criminis sit daturum, propterea quod siue hominum malignitate, siue naturae uitio id eueniat, multo
minus conspicuum est, quod a principibus uiris recte, honeste, et cum uirtute agitur,
quam quod ab his nequiter ac per impotentiam admittitur. Quocirca magnopere regi
cauendum est, ne quid aut ipse per cupiditatem
elatio, quae iustitia uacat, in uitio est, nec fortes uiros decet aut commodis, aut inconsultae
cupidini gloriae potius quam honestati seruire. Patiamur fidem utilitatis esse uictricem: hoc enim est magnorum officium animorum, hoc Christianorum, hoc denique
hominum lege naturae uiuentium. Atqui nullam unquam gentem iustitia ulla ex parte laesit, sed potius conseruauit, auxit, felicem reddidit. At e contrario perfidia et foederis uiolatio saepe reges nationesque potentissimas exhausit, hostibus subdidit, deleuit, funditus
euertit, ita Deo constituente, qui
amisso
habuissent, si id statim a morte Matthiae Coruini ingenue negassent Beatrici, quod nec
polliceri ei inconsulto Vuladislauo honestum fuerat, nec propter foeminae sterilitatem
erat ullo pacto promittendum. Quocirca non tam Beatricem, quum eius cupiditatem
sexus et naturae fragilitas aliqua ex parte excuset, quam Hungaros accusandos censeo.
Natura enim muliebris animus affectionibus obnoxius eius tantum modo perturbationis
uictor fere euadit, quae uel nullam, uel minimam, ut ita dicam, promittit uoluptatem.
Cuius equidem rei admonitus cogitatione referam
atque etiam possessis decedendum ― qui beneficio prouocatus remuneratione in quempiam utitur, is quidem grati solummodo hominis sibi nomen adsciscit, at
qui ultro confert commoda, is demum beneficus ac liberalis merito ab omnibus appellatur. Haec enim uirtus diuinae imitatrix naturae nihil sua causa agit, sed eius gratia, in
quem suo duntaxat delectata officio utitur beneficentia.
Atqui haud ab re tua futurum est, Vuladislaue, si Alberthus cognouerit non magis
senatus sui studio quam tua uoluntate regnum paternum obtinuisse. Nam et te
satisfaciendum. Nos enim Christum, quem uos Deum esse affirmatis, in omni sermone honorifice appellare solemus, poena ei grauissima constituta, qui de
Christo quicquid per contemptum obloqui, aut ullam uocem eo indignam proferre ausus
esset. Nec sane immerito. Nam sicut illum praeter morem humanae naturae nullo
genitali semine procreatum esse arbitramur, ita omnes mortales sanctitate antecessisse nulli
dubium est.
Quum igitur nos extra uestra positi sacra Christum tanti facimus, cur tu aduersus
sum, ut proposito
uitae periculo malim fortunae bona quam propriam amplecti salutem. Si fortunae meae
magnitudine forte sua uobis suspectae petuntur, auferte eas, libens his cedo, sit in tuto
religio, et quam Christo debeo fides.
Nec putetis me, cui sane iam ingrauescente aetate fatum lege naturae diutius differri
nequit, mortis metu haec dicere, quae quidem Christiano uiro longe felicior quam ipsa
uita est, praesertim ei, qui ne a uera desciscat religione occumbit, sed uestrae dumtaxat aestimationis, et gloriae causa. Nam damnatione mea
coepit, quanam potissimum
arte imminens eluderet fatum. Iam enim iusta ultio appetebat pro fratris filio nefarie
necato, alienoque imperio ui oppresso. Neque enim, ut impii arbitrantur, Deus negligit
mortalia, quamquam hoc seculum seu mortalis uitae curriculum uidetur potius esse naturae quam iudicii.
Itaque dum ab se pestem auertere conatur, Galliarum prius pariter et Germaniae
principibus nequicquam in nouum Francorum regem solicitatis, aduersus Gallicas copias
iam Alpes transgredientes atque in se aduentantes parat exercitum, propriis uiribus tandem
nigrum colorem mutaretur, caroque in dies magis non sine foedo
odore exulceraretur,
quidam medicorum, dum id ulcus curationem haud recipere
putant, submoto omni medicamento morbum naturae curandum permittebant; alii
locum quidem remedio esse censentes, per metum tamen haesitantes manus ulceri
admouere non audebant. Itaque carnem per se uehementer exulceratam cancer interim
inuasit, qui ad uiscera tendens pulmone celeriter exeso ― et erat illi assiduo opii usu
Hungarici ulli uestrum quicquam terroris incutiat: una cum
rege Matthia Chugniade uirtus quoque Hungarorum extincta est, eodemque sepulchro
condita. Nam ex quo rex ille, ut de maioribus natu accępi bellicosissimus exercitatusque
iam ab iuuenta finitimis circa omnium accolarum bellis, naturae concessit, Hungari otio
tantum et luxui indulsere, omnique fere cura militiae administrationisque regni abiecta.
Quo fit, ut ne iustus quidem exercitus noster, sed manus praedatoria fines Hungarici regni
nostro imperio adiunctos non modo impune continenter incurset, sed etiam ita
cardinalium concertatione, ut uix manibus in comitio clausi temperarent, dum sibi
quisque pontificatum ambit. Itaque magna pars eorum maluit suffragio suo externo
adesse quam suae gentis competitorem in fastigio sibi negato conspicere. Tanta plane uis
inuidiae est, qua naturae uitio animus humanus multo uehementius in ciuem quam in
externum accenditur. Quamquam in hoc pontifice designando quidam cardinalium
Carolo Augusto gratificari uoluerunt, quippe satis creditur Romanum imperatorem
intentiore cura operam dedisse, ut Hadrianus Romanus
45
46
* natura Z:
naturae Mg: ab quare quoquo usque ad
Vuladislaus Danubio deest in K
47
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.