Your search found 3676 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 2329-2533:

ac nexam esse, ut qui rite illam assequi velit, caeteris omnibus ornatum atque instructum esse oporteat. Neque enim aut perfectus Orator aut excellens Historicus videtur iis, qui earundem artium leges definierunt, qui non omnium rerum scientiam animo comprehenderit. Quae eo usque ad reliquas etiam artes dimanavit opinio, ut ne Architectum quidem aliter informari recte posse sit a Vitruvio traditum. Verum, quae isti fortasse nimis arroganter usurpant, id potissimum ei praestantissimae Disciplinae, quae Urbium est Magistra

est. Cum enim illi in maximo amplissimoque munere sit versandum, jura Populis stabilienda, in societate multitudo continenda, Religionis cultus ritusque servandi, nonne in hanc tantorum Operum administratione erit eidem doctrinarum omnium cognitio comparanda, ut una divinarum atque humanarum rerum scientiam omnem complexa esse videatur? Quae quidem unde suppetere adjumenta ei possint, minime video, nisi eidem cum universa Philosophia maxima intercedat necessitudo, ut si illius conjunctione praesidioque careat, nulla profecto esse possit. Neque vero haec a me ita dicuntur, quasi non a

gerendi scientiam consecutum existimo; sed illud statuo optimos Reges, optimos Regum Adjutores atque Administros Philosophiae opera potissimum informari, et si quando contigerit, ut qui causarum ordinem rationemque intelligat, idem summae rerum gerendarum praeficiatur, tunc et florentissimum Imperii Statum et beatas Respublicas fore. Quae cum affirmem, non is sum, qui non videam, quam arduum sit ac difficile praeesse caeteris, omnia suo arbitratu movere, Civium animos aequitate moderari, atque idem quam pene exhibeat speciem quandam

facile cognoscet, et ad exprimendam in Republica imitandamque Mundi gubernationem sentiet mirificos impetus. Cumque Dei ipsius amplam atque excellentem notitiam formamque effinxerit, et perviderit naturam Animorum nostrorum, tum et Religionem caeremoniis optime vallatam tuebitur, modumque rerum agendarum atque humanae libertatis usum sapientissimis decretis statuet ac definiet. Haec mihi saepius mecum cogitanti permulta ex vetustissimis repetita temporibus exempla sese animo offerebant, quae sententiam hujusmodi comprobarent,

Dignitatis fastigium divinitus evecto quadam doctrinae ac scientiae luce circumfusam nobisque propositam videmus. Tua quoque eximia ac praestans excitat me Virtus, CARDINALIS AMPLISSIME, quem cum idem Pontifex optimo judicio elegerit Imperii ac Voluntatis Administrum suae, fecit, ut in hoc quasi rerum humanarum theatro uberrimos, quos a Philosophia habes, fructus palam explicare possis, et cum publica re communicare. Jam pridem edita sunt a te hujusmodi non otiosae non umbratilis Philosophiae luculentissima in negotiis

ad nova obeunda munera revocaverit, et Provincia ipsa cumulatissimo te comprobationis prosequens testimonio tam cito ereptum sibi atque avulsum doluerit. Quanta deinde de te omnium spes expectatioque fuerit, et quam eidem abunde fit a te satisfactum, illud argumento esse potest, quod cum maximarum rerum administrationes tibi tantae sint commissae, ut singulae virum et non inertem et industrium satis reddere possint occupatum, te nec opprimant nec perturbent universae. Cumque novi tibi quotidie accedant ac cumulentur labores, a te, quasi otiosus antea fueris, ita sustinentur, ut nulli rei

Litteris quoque inter tot tantasque, quae te diu noctuque distinent cogitationes, nescio quid, aliquid tamen concedis temporis. Vetus illa quidem nonnullorum est opinio, falsa tamen ac contemnenda, otiosorum tantum hominum esse ac vulgarium tractare litteras, quas Principibus Viris in publicarum rerum procuratione versantibus minus decoras esse putandum sit. Faluntur profecto, qui haec ita existimant. Compendiariam quandam esse viam per haec studia ad virtutem ad laudem ad gloriam Optimus novit atque amplissimus quisque; cum praesertim bene provisum ante sit, ne quid privatis

pretium te fecisse existimo, quod Philosophiam versibus persecutus sis, rem nempe gravissimam scribendi genere jucundissimo. Vidisti profecto hujusmodi res, quae ad utilitatem caeterorum scribuntur, tantum valere non posse, ut sine ulla delectationis spe homines invitent ad legendum. Quamvis enim rerum dignitas atque ipsius Veritatis pulchritudo nos per se satis trahere posset, si, prout a Natura quae nobis veri cognoscendi cupiditatem ingenuit instituti sumus, ejus informationem studio atque exercitatione nostra excoleremus;

atque ipsius Veritatis pulchritudo nos per se satis trahere posset, si, prout a Natura quae nobis veri cognoscendi cupiditatem ingenuit instituti sumus, ejus informationem studio atque exercitatione nostra excoleremus; tamen, quia specie rerum quas sensibus percipimus ita implicamur, eisque inhaeremus, ut erroribus corrupti optima Naturae semina hebescere sinamus ac paulatim obliterari, fit, ut, cum animum ad discendum adjungimus, id aegre a nobis ac cum labore fieri experiamur: proinde ea studia, queis alitur animus,

quo pacto liberales animos a discendo averterunt, nedum invitarint, eo, ut opinor, decepti, quod cum solam dicendi venustatem rem esse levissimam putarent, eandem etiam gravibus sententiis doctrinaeque adjunctam nihil afferre momenti arbitrati sunt: Quae quidem docendi ratio Sapientium animis, qui rerum ipsarum atque ordinis pulchritudinem intelligunt, satisfacere fortasse poterat: at cum Philosophia hominum vitae utilissima sit, ad universorum animos fuit accommodanda, resque gravissimae, ut in omnium mentes facile influerent, cum hilaritate sermonis conjungendae. Quid enim crebrius

vero ex eo genere tam libenter legimus audiamus atque ediscimus, quam quae carminibus scripta sunt? Quod qui fieret, nisi Poetae potissimum ex eorum artis instituto delectationem praeseferrent? Sed ut illorum asperum atque austerum docendi genus improbamus, ita horum quoque inanes illecebras ac rerum gravitate destitutam suavitatem reprehendimus. Cum enim sit tanta artis hujus celebritas, qui eam ad voluptatem tantum detorquent, qui non ad res utiles atque graves convertunt, nonne eximiam opportunitatem juvandi negligere videntur, atque ad inanissimam consuetudinem ab optima institutione

ad ejus rationem, cujus e fontibus praecipue rem hauris) neque ea versibus convenissent, quippe quae calculis ac Geometriae rationibus nimis sunt impedita, neque cum hi fere omnes Philosophiae potius partem aliquam attigerint quam universam pertractarint, eadem satis esse potuissent Naturam rerum omnem persequenti. Quae vero a Cartesio traduntur, et seriem rerum omnem suppeditant, et nescio quomodo liberalius sunt dicta et versibus magis accommodata. Quid quod et Viri eximium ac singulare in Philosophiam meritum adjicere aliquid debuit, ut eum potissimum exornare velles. Fuit ille

ea versibus convenissent, quippe quae calculis ac Geometriae rationibus nimis sunt impedita, neque cum hi fere omnes Philosophiae potius partem aliquam attigerint quam universam pertractarint, eadem satis esse potuissent Naturam rerum omnem persequenti. Quae vero a Cartesio traduntur, et seriem rerum omnem suppeditant, et nescio quomodo liberalius sunt dicta et versibus magis accommodata. Quid quod et Viri eximium ac singulare in Philosophiam meritum adjicere aliquid debuit, ut eum potissimum exornare velles. Fuit ille Princeps atque instaurator hujusmodi studiorum, atque

e situ ac squalore in claritatem atque lucem has optimas disciplinas eduxit. Cujus quidem rei laudem nunquam tantopere percipio, quam cum Philosophiae statum, qualis ante illum fuerit, recordor. Quae enim fuit ab iis, qui tum temporis eam professi sunt, ratio adhibita in hac rerum universitate consideranda atque investiganda Natura? An Experientiam, qua maxime res geri potuit, excoluerunt? At nefas (opinor) putaverunt religiosi homines tentare atque scrutari Naturam; proinde experimentis omnino pepercerunt. In scholis potius detenti sunt, ut causas rerum, quas

adhibita in hac rerum universitate consideranda atque investiganda Natura? An Experientiam, qua maxime res geri potuit, excoluerunt? At nefas (opinor) putaverunt religiosi homines tentare atque scrutari Naturam; proinde experimentis omnino pepercerunt. In scholis potius detenti sunt, ut causas rerum, quas ignorarent, ipsi fingerent, et disputando ac disserendo Naturae opera intelligerent, quae mehercule, nisi manibus contrectentur atque usurpentur oculis, nunquam cognoscuntur. Accedebat ad haec Unius auctoritas, cui omnium animi obsequebantur. Erat hic velut positus Veri quaerendi finis,

nunquam cognoscuntur. Accedebat ad haec Unius auctoritas, cui omnium animi obsequebantur. Erat hic velut positus Veri quaerendi finis, ut quae mens unius videre non potuisset, ea consequi jam se quisque desperaret. Proinde quid mirum, si effectum est his artibus, ut nihil tandiu procederent in rerum investigatione, imo ut paulatim obscurarent omnia et confunderent? Vidit enimvero Vir doctissimus patere latius Naturae amplitudinem, quam ut eam unius mens omnem capere posset; proinde hujusmodi circumscriptos rationi fines repudiavit, sustulit, abjecit: eam autem iniit Veri quaerendi viam,

patere latius Naturae amplitudinem, quam ut eam unius mens omnem capere posset; proinde hujusmodi circumscriptos rationi fines repudiavit, sustulit, abjecit: eam autem iniit Veri quaerendi viam, quae Naturam ipsam quodammodo propius oculis admoveret; Geometriam enim et ducem ac magistram rerum Experientiam velut duo lumina Philosophiae adjunxit. Quarum beneficio et ille auxit eam disciplinam tot praestantissimis repertis, et aliorum deinde opera ac studiis eo crevit eadem atque processit, ut nunc tandem illud merito quis

eadem et carminibus et breviter atque ita perspicue sunt a te reddita, ut non ab iis, qui rem fuse ac copiose agunt, plura desideres. Hujusmodi esse censeo, quaecumque de Metaphysicis rebus libro primo tradita sunt: ubi, quidquid de Mente hominis, quidquid de Divinae Naturae atque aliarum rerum informatis atque innatis notionibus dici solent, satis explanate describis. Quae vero altero libro de universa Mundi dispositione, quae exinde de doctrina Vorticum, quae de rebus Opticis dicuntur, ita sane dicuntur, ut, quo quaeque res est obscurior, eo facilius nescio quomodo atque apertius

mei conjectura prospicere possum, non dubitem, quin eam, quae Scriptoribus a frequentia legentium praecipua proficiscitur commendatio, facillime sis ipse consecuturus: cum enim gravissimae disciplinae venustatem adjunxeris, arbitror fore, ut eos, qui hisce rebus non tenentur, si minus rerum ipsarum dignitas atque utilitas, ipsa certe jucunditas trahat: ii vero, qui versari in his doctrinis solent, fortasse a severioribus studiis ad haec hilariora non gravate animum traducent. Quod cum abunde satis, ut auguror, successerint, velim, ut non hanc praeteritorum tibi studiorum

arduae praestantia ac magnitudo; et ex eo, quod hactenus in quamplurimis fere aeque difficilioribus praestitisti, conjiciens, idem etiam in hoc praestare te posse confido. Ne tamen imparati ad rem veniant, qui haec legent, atque ut omnium rerum seriem non explicatam (secus enim commentario opus esset) sed indicatam praevideant, Argumenta ad singulos libros tuos scribere volui; ex quo appareat, me, et si valde mea opera te juvare non potuerim, omnino tamen tibi deesse noluisse.

Fr. Nic. Ridolfi Sacri Palatii Apostolici Magister Ordinis Praedicatorum. LIBRI PRIMI ARGUMENTUM Ad Naturam rerum explicandam accedens auspicatur Opus ab invocatione Divinae SAPIENTIAE, per quam, quidquid est, factum ordinatumque est: pergit deinde nuncupare libros suos Nobilibus atque Eruditis Viris, quibuscum sibi eorumdem studiorum consuetudo intercedebat: in quotidianis enim congressionibus simul

aggresius, antequam aliquid certi in Philosophia statuatur, de rebus omnibus dubitationem instituit: ut ita Mentem ab erroribus et praejudicatis opinionibus, quae vel ob aetatis imbecillitatem vel ob temeritatem in judicando atque alia hujusmodi obrepserunt, purgemus. Mox ad comparandam rerum cognitionem veniens ea proposita Veri quaerendi via, ut a notis ad ignota procedatur, a versu 353. hoc sibi certum indubitatumque primo occurrere ait: Ego cogito, ergo sum; et quoniam non alia de causa sibi manifestum id esse videt, quam quod claram ejus et distinctam perceptionem

se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos refellens ad Animorum immortalitatem demonstrandam deducitur a versu 1194. Cum enim Animi naturam in cogitatione sitam esse, Corporis vero in extensione probet, ex ejusdem Corporis dissolutione Animum, qui simplex sit, disolvi atque

moveri, Animum percipere. Propria vero esse Animi velle atque intelligere, amare summum Bonum necessario atque expetere, contra summum malum odio habere atque aversari; ad caetera, quae media sunt, vel expetenda vel fugienda liberum esse suoque arbitratu moveri; innatas ei quoque esse plurimarum rerum notiones; per has Deum a nobis cognosci, non comprehendi; Corpori nos deditos hebetiores ad illum cognoscendum reddi. Postremo culpa primorum Parentum nos esse corruptos corporique nimis addictos deflet, statumque eorum, ante quam a Deo descivissent, describit.

Parentum nos esse corruptos corporique nimis addictos deflet, statumque eorum, ante quam a Deo descivissent, describit. LIBRI SECUNDI ARGUMENTUM Nihil Homini jucundius esse ait, quam in caelestium rerum contemplatione versari. De Mundi dispositione se acturum pollicitus praemitit explicationem naturae corporis, quae in hoc sita est, ut in longum latum et profundum extendatur; proinde et spatium; cui triplex semper hujusmodi dimensio convenit, a corpore non differre afferit: quamobrem vacuum

a nobis distantiam; eaque primae Magnitudinis esse, quae nobis vicinicia sunt; et totidem fere Solis vorticem circumdare, quot aequales globi medium globum circumtangere possunt: his ordinem siderum secundi Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum contemplatione ad Terrae figuram explicandam devenit; illam rotundam esse, et ex ejus umbra in disco Lunae, cum haec deficit, observata, et ex siderum elevatione et depressione pro vario regionum situ, et ex aliis hujusmodi argumentis pronunciat. Non decernit vero, an sphaerica prorsus sit,

Mundi nulla primordia antecesserint, cum a Deo is statim perfecte atque absolute conditus fuerit; tamen permagni referre ait, quibus a primordiis proditurus fuisset, ut omnia, quae in eo nunc fiunt, rite peragantur, exquirere. A versu. 132. igitur haec habet: Materies omnis, ex qua haec rerum universitas componitur, fuit initio divisia in innumerabiles particulas, quae et seorsim circa se ipsas et simul circa puncta quaedam motae fuerunt; unde tot Vortices, quot erant ea puncta, effecti. Rotatu particularum circa se ipsas angulos atteri, easque in sphaerularum figuras reduci

se ipsas et simul circa puncta quaedam motae fuerunt; unde tot Vortices, quot erant ea puncta, effecti. Rotatu particularum circa se ipsas angulos atteri, easque in sphaerularum figuras reduci oportuit: quod vero vacaret inter globos, id particulas attritu excisas replere. Jam duo hinc Elementa rerum suppetunt: Primum, minutiores illae ex attritu angulorum. Partes: Alterum, ipsi Globi. Tertium quoque crassius minusque motui accommodatum debere constare ex eo deducit, quod tria corporum genera in rebus animadvertimus, lucida nempe, pellucida, et opaca. Ubi primi Elementi copia repletis

ejus imaginem exhibere. Toto itaque hoc libro Hominis naturam consideraturus jam ab ejus generatione atque exortu incipit: idque a vers. 65. ad 116. Tum Animam in cerebro locat, unde per totum corpus nervorum propagines diffunduntur, per quos ipsa corpus impellit ac movet, et externarum rerum admonetur. Accedunt et spiritus, quos Animales vocant, qui de purgatiori sanguine effecti totum corpus pervadunt celeriter, ac mobilitant, rerumque species in cerebrum deferunt, in eoque imprimunt. Ab horum spirituum varietate, et diversa cerebri fibrarum constitutione diversi sunt Hominum

in eoque imprimunt. Ab horum spirituum varietate, et diversa cerebri fibrarum constitutione diversi sunt Hominum mores et ingenia; unde et singulae aetates Hominis inter se praecipue differunt. A vers. 248. praeteritorum nos reminisci docet propter spirituum excursum per impressa rerum in cerebro vestigia; itemque a saepe repetitio eorum per nervos transitu agendi aliquid facilitatem a nobis acquiri: ubi de labrorum ac linguae ad loquendum et de nervorum ac musculorum ad progrediendum apto motu disserit. A versu 345. vigilare nos ait, cum spirituum copia nervos

450. docet. Famem deinde et sitim et ciborum in stomacho concoctionem, et, quo pacto corporis partes nutriantur, explicat; ac circuitionem sanguinis describit. Ad sensus delapsus a vers. 520. ad vers. 621. disputat, nobis eos a Natura datos esse non ad veritates rerum cognoscendas, sed ad tuendum conservandumque corpus (facile enim et compendiaria quadam via de rebus, quae vel obesse vel prodesse possint, nos admonent). Tum de iis seorsum acturus, primo Tactum, qui per totum corpus diffunditur, progigni docet in extima cute, a qua motus per nervos ad

obserate domus interiore pariete, vel in objecta charta radiis per lentem vitream transmissis: ea figura per nervum Opticum cerebrum Animae sedem concuti, Animamque percipere. Porro cognosces, cur quidam, praesertim Senes, propriora minus distincte videant, nonnulli contra remotiora: et quo pacto rerum, quas tuemur, distantias percipiamus; et pro variis distantiis quare varia nobis eorum magnitudo figura et motus videatur; et cur duobus oculis singulae res non duplices appareant. A vers. 1784. Affectum originem tradens, Admirationis, Amoris, Odii, Desiderii, Tristitiae, et Gaudii

oportere Hominum corpora ex ipsa eorum constitutione deducit, omnibusque proinde obeundun esse. LIBRI SEXTI ARGUMENTUM NATURA rerum hactenus explicata ad Morum doctrinam transit; atque ut in re maxime necessaria, et quae magis nostra referat, quam omnium extra positarum rerum cognitio, SAPIENTIAM iterum invocat Justitae ac Legum Magistram. Deinde a versu 26. ad 465. haec habet. Nobis, ne vagi atque incerti in

LIBRI SEXTI ARGUMENTUM NATURA rerum hactenus explicata ad Morum doctrinam transit; atque ut in re maxime necessaria, et quae magis nostra referat, quam omnium extra positarum rerum cognitio, SAPIENTIAM iterum invocat Justitae ac Legum Magistram. Deinde a versu 26. ad 465. haec habet. Nobis, ne vagi atque incerti in rebus temere circumferamur, necesse est esse a Deo propositum et constitutum aliquem ultimum bonorum Finem, ad quem nostra omnia referamus,

facilisque tuum da, Diva, leporem
41  Versibus in nostris, conor quos pangere magnis
42  SORGORUM de Gente Viris: hos inclita tollit
43  Nobilitas, his ingenium divinius, et mens
44  Rerum notitiis praefulget i omnibus, omni
45  Hos tu, Diva, tua voluisti excellere laude.
46  Eja igitur Vos, doctrinae qui templa tenetis
47  Edita jampridem ingressi, si publica rerum

44  Rerum notitiis praefulget i omnibus, omni
45  Hos tu, Diva, tua voluisti excellere laude.
46  Eja igitur Vos, doctrinae qui templa tenetis
47  Edita jampridem ingressi, si publica rerum
48  Cura sinit nostras etiam non spernere Musas,
49  Eja agite, hos vultu facili mea dona labores,
50  MARINE, atque ANTONI, illo, quo saepe soletis
51  Me meaque, excipite; et,

ZAMAGNA, a fontibus ipsis
60  Doctrinam hausisti; tuque o sate sanguine claro
61  RAGNIADUM, ingenuas Musarum exculte per artes,
62  Egregii Juvenes animos intendite vestros,
63  Ut rerum occultas penitus convisere causas
64  Possitis, nostro quas in sermone solemus
65  Saepe acri studio vigilique inquirere mente.
66  Quamquam ego non vobis ignota edicere pergo.

obscura reperta,
71  Multa ideo possunt attentam exposcere mentem.

72   Et jam, docta Cohors, tibi protinus ipse, quod instat,
73  Cunctarum incipiam rationem evolvere rerum,
74  Principio inquirens, quae sensu et mente videntur
75  Esse in Natura, num sint? tum quodque quid extet?
76  Quid Deus, atque Animus, quid Corpora? Et unde coorta
77  Et quibus

peragro
80  Aëra, sidereique vagor per moenia mundi.
81  Invenies etiam, teque hoc longe omnibus unum
82  Plus capiet, per quae felix consistere possit
83  Vita hominum, et rerum rectus quid flagitet usus,
84  Quae finis sit summa Boni, quo tendere oportet.

85   Gallus Homo nobis ea mente animoque sagaci
86  Omnia pervidit: non illum monstra,

puroque haurire a fonte liquores.
152  Nil didicisse potest, qui non prius omne, quod intra est,
153  Excutiat falsum. Jam mentem adverte sagacem.

154   Principio rerum species, quas hausimus alte
155  Tum, cum prima novis aetas fuit et rationis
156  Indiga mens, longe ex animo posuisse necesse est.
157  Tunc etenim, ut quaevis male firmo per loca gressu

158  Repsimus instabiles, et humum plerumque petentes,
159  Sic levis et nullo rationis pondere certae
160  Mens firmata ferebatur, quocumque labantem
161  Rerum impellebat variantia, seque plicabat
162  Errorum in nodos caecis conspersa tenebris.
163  At veluti facile ignotis nova pectora rebus
164  Protinus illudi, se fortibus indupeditum

quoque vellera, praedita multa
180  Marmora duritie: velut idem sensus inesset
181  Illis, qui nobis, ope quorum cominus ipsi
182  Talia percipimus: quia propter disposituras
183  Rerum multimodas motusque simul variantes
184  Exoritur varius nobis quoque multiplexque
185  Sensus, ut est variis a rebus percitus extra.

186   Adde, quod et nostros multi

ut est variis a rebus percitus extra.

186   Adde, quod et nostros multi nil fallere sensus
187  Contendant: (quibus hoc ultro concedere possim:
188  Sensus enim haud aliter rerum nos admonet omnis,
189  Ac ipse a rebus fuerat commotus: eandem
190  Ostendunt oculi, quam ipsa accepere, figuram)
191  Praeterea exortum verum omne a sensibus ipsis,

212  Ut si regula certa, potes qua nosceri rectum
213  Quid fit, quid contra curvum, et nil talia praeter,
214  Exoptes etiam, ut tibi pondera mensurasque
215  Demonstret rerum, longe a ratione ferere.
216  Nimirum sic est per foedera naturaï
217  Dispositum, ut rem quaeque suam gerat officiumque
218  Res bene, ut alterius, nisi prave, non metat arvum.

279   Dic porro, mea si causando docta refellis,
280  Unde fit, ut, veteri nostraque aetate vocamus 280
281  Nomine quos pulchro, et Sapientes credimus esse,
282  Scilicet inter se tanto ut discrimine rerum,
283  Quas docuere, recedentes penitusque repulsi
284  Dissideant, atque in pugnas in bella ferantur
285  Ardentes? Quaenam hos excivit causa tumultus?
286  Assimili veris nimirum

312  Nimirum verae pro vi rationis ut omnes
313  Rursum expendantur: neque porro expendier omnes
314  Possunt, et veram revocarier ad rationem,
315  Ni, quarum nos cumque sumus rerum ante potiti
316  Notitiam nil jam penitus nunc scire reamur.
317  Et veluti, juncto postquam bove verterit arva
318  Pinguia, et infelix excoxerit omne per ignem
319  Herbarum

323  Pectora) sed plenas illinc visurus aristas
324  Crescentes, et messe domum impleturus opima:
325  Sic bene majori commutat foenore sortem.
326  Tu quoque cunctarum sic obliviscere rerum:
327  Neu semper sit opus dubitare, incertaque rerum
328  (Fluctibus ut mediis sine clavo pinus ) agatur
329  Huc animi mens atque illuc, metuasque dolosas

324  Crescentes, et messe domum impleturus opima:
325  Sic bene majori commutat foenore sortem.
326  Tu quoque cunctarum sic obliviscere rerum:
327  Neu semper sit opus dubitare, incertaque rerum
328  (Fluctibus ut mediis sine clavo pinus ) agatur
329  Huc animi mens atque illuc, metuasque dolosas
330  Errorum facies, captae ludibria mentis

332  Influent in mentem, tuque hac laetabere parte.
333  Nec Verum in rebus facile est reperire: ea certe est
334  Gloria paucorum, quos non sine convenienti
335  Ordine notitiis scimus rerum esse potitos.
336  Nos horum, si quid cupimus fecisse, necesse est
337  Observata sequi vestigia certa viai.
338  Frustra Pasiphaes Prolem Taurique biformem
339  Immani letho

per flexus reddita finis
345  Nam secus errandi nunquam foret, aeternumque
346  Mansisset coeca labyrinthi indagine clausus.

347   Quapropter, quoniam naturam inquirere rerum
348  Coepimus, esse opus est aliquod, quod prendere primo
349  Impete possimus mentis, liquidumque patensque
350  Principum veri, quod nos ad caetera ducat
351  Paulatim a primis

quidem docui, res ipsaque per se
397  Jam patet. Ergo illud, quod clara in mente tuemur,
398  In nullas poterit nos unquam inducere fraudes.
399  Inde tibi elucet, rerum id non posse quod extat
400  Non extare simul; nihili nihil esse; suaque
401  Majus parte, quod est totum, parque omnibus esse.
402  Caetera de genere hoc tibi possim commemorare

451  Consimili ratione videbis de genere omni
452  Nos aliquid summum supremumque intus habere,
453  Idea quod Grajis vocitatur; possumus id nos
454  Notitiam aut speciem aut exemplar reddere rerum.

455   Porro quis tanto donavit munere mentem,
456  Ut, quod sit Summum supremumque, ipsa videret?
457  Non etenim sibi mens per se unquam effingere tale

536  Sic tamen, ut teneat majori parte loci plus,
537  Parte minore sui minus, et non omnis ubique.
538  Omnibus omnis adest Deus, et videt omnia passim
539  Nuda et aperta sibi, quae rerum cumque geruntur,
540  Queis sunt cumque locis; nil possit ut illius usquam
541  Effugisse Potestatem, longeque recêsse.
542  Scilicet haec summi natura immensa requirit.

se noverit intra,
576  Omne quod est, novit: quare Sapientia summa est
577  Infinitaque Mens, hujus cui scena Profundi
578  Tota quidem paterit, quam vasta est quantaque tota.
579  Haec rerum formas cunctarum continet in se.
580  Proinde quidem, semper cum se tueatur, oportet,
581  Quarum habet exemplar, videat res semper ut omnes,
582  Quaecumque existunt, quaecumque existere possunt.

jam, quod superest, pergam contexere dictis.

607   Praeterea summi debet Natura videri
608  Numinis Omnipotens, ut possit, quodquod in illa
609  Menta gerit, facere: at rerum gerit omniparentes
610  Cunctarum formas; quare omnia posse fatendum est.
611  Non illi labor ullus erit facere atque creare;
612  Nam, quaecumque velit, subito facta atque creata

Corpora sunt igitur, quae nos extensa vocamus,
689  Et vere existunt in rebus, certaque constant.

690   Tum, quando sensu semper constante vigemus
691  Res circa, rerum si nil existeret harum,
692  Et nos perpetuo proin tota denique vita
693  Erraremus eas revera extare putantes,
694  Gauderet nostros falsis illudere sensus
695  Numen imaginibus;

779  Advertas animum, quod cum audis saepe loquentes
780  Coram Homines, vocem non tantum percipis illam,
781  Cujus in aëre consistit natura agitato,
782  Verum etiam vocis sub signo nomina rerum,
783  Notitiaeque tuae bene respondentia verba:
784  Tutemet haec eadem quoniam es tibi conscius esse
785  In te mentis opus tantum, fateare necesse est
786  Hac ratione, aliis

esse figura
827  Nobiscum, obsistens rationibus esse repugna
828  De genere hoc Homines, qualem es te conscius esse.

829   Nunc age, et omnigenûm quae constant corpora rerum
830  Omnia non semper saeclis aeterna fuisse
831  Innumerabilibus, sed quae Divina Potestas
832  Ipsa prior cunctis et per se prima creârit,
833  Percipe. Quaecumque in rebus

quia pendet ab illo,
839  Principium tenuisse sui videatur, oportet,
840  De nihiloque creata, nec usque aeterna fuisse.
841  Quapropter, qui cunctarum primordia rerum
842  Esse aeterna ferunt, per seque existere posse,
843  Insanire putem priscorum corda Virorum,
844  Quorum cum primis Epicurus Democritusque est
845  In patriis ambo viventes

suspensam stare catenam
850  In liquido tantum velit aëre, tentet et auris
851  Innixam fabricare domum atque educere caelo.

852   Neve Deum mihi jam pergas contendere, rerum
853  Quidquid id est, potuisse aeterno educere ab aevo,
854  Aeternasque ideo res omnes posse videri;
855  Ut, licet a Solis claro lux profluat orbe,
856  Aeternus si Sol, etiam

Solis enim diversa constat ab illo
858  Natura; siquidem naturam utriusque patebit
859  Perpetuo in motu consistere particularum.
860  At contra Summum longe longeque remotum est
861  Rerum a non summa natura; proinde videri
862  Si queat haec pariter semperque aeterna fuisse,
863  Nonne pari ratione queat quoque summa videri?
864  Quod quoniam pugnat, pariter pugnare, creatae

866  Aeternum summae quapropter totius Omne
867  Non fuit; ast illam semper Deus infinita
868  Natura excedens durando vincere debet.

869   Non minus et, per quem rerum natura creata est
870  Omnis, uti maneat, servari debet ab illo.
871  Nam veluti aetherio perfusi lumine campi
872  Aëris et vitrei fluctus maris et sola terrae
873  Non possent

884  Stare diu valet, atque aevi contemnere vires,
885  Quamvis docta manus signo procul absit ab illo
886  Artificis qui finxit opus, quoque non ita possit
887  Copia cunctarum haec rerum per temporis omnes
888  Circuitus per se constans servataque egere
889  Jam nihil Auctoris, qui primum existere fecit:
890  Namque horum ratio patefit diversa profecto.
891  Non

897  Indiga nil artis potuit constare, necesse est,
898  Post etiam ut possit, formam nil praeter inanem
899  Dante manu: at quoniam, quanta est, a Numine tota
900  Constitit haec penitus rerum Natura (neque unquam
901  Quîsset enim constare secus) fateare necesse est,
902  Ejus quod sit egens, ut constans incolumisque
903  Servetur pariter: nam si subtraxerit illud

914  Sortita, haudquamquam formam coalescere in unam
915  Convenienter et inter se connexa ligari
916  Per se fortuitis potuissent motibus unquam,
917  Ni Chaos hoc ingens atque haec variantia rerum
918  Suprema tum primum a Mente diremta fuisset
919  Formarum aeterna ratione et lege suarum.
920  Nec sic diversae possint res continuato
921  Ordine temporibus certis spatiisque

sic damna perennia vitae
934  Ut possint auctu pariter reparare perenni:
935  Multaque de genere hoc nova mundo suppeditantur
936  Enascentia, uti lapsis succedere possint)
937  Id rerum sine motu infraque supraque meantum
938  Haud ullo fieret pacto: quapropter inesse
939  Corporibus debet motus, quando omnia motu
940  Nascuntur, pereunt, mutantque locum atque figuras.

causa est, agat omnia, oportet.

955   Hinc facile agnosces, quam scilicet avius erret,
956  Qui penitus nulla fretus ratione fatetur
957  Semina cunctarum per se genitalia rerum
958  Aeternos ire in motus semota quiete,
959  Quique ea summaï partem contendit in unam
960  Ferri: at cur potius nullo impellente ferantur
961  Illuc, non alio, non partes

981  Hectoraque immani flagrantem Marte legentes,
982  Atque immixta dolis certamina Grajugenarum
983  In Trojam, Paridis quae accendit perfidus ignis?
984  Non igitur, quamvis quoque multis semina rerum
985  Ex infinito ferrentur percita plagis
986  Conciliorum infinitum genus experiundo,
987  Unquam congruerent inter sese ordine tali,
988  Qualem sortita est haec rerum Summa

multis semina rerum
985  Ex infinito ferrentur percita plagis
986  Conciliorum infinitum genus experiundo,
987  Unquam congruerent inter sese ordine tali,
988  Qualem sortita est haec rerum Summa creata:
989  Qui queat ut fieri, rationem consiliumque
990  Altius humano divinam denique Mentem
991  Postulat, ut penitus nulla erret ab ordine parti,
992  Quo neque per

1014  Ast olea et ramis et trunco et fronde priori
1015  Assimilis? nihil ut mentita immensa vetustas
1016  Sit rebus, quascumque novat? nihil innumerarum,
1017  Quas Fors condiderit, rerum omni de genere unquam
1018  Mutatum exierit de sinibus, omnia quando
1019  Fors incerta regit, quae quanta vi peragantur
1020  Consilii, nostra non est pertingere mente?

corpora parva
1034  Condere nec primo potuit fors, nec potuisset
1035  Semper eodem eadem constans servare tenore.
1036  Quare opus est etiam atque etiam fateare, quod omnis
1037  Haec rerum Summa a suprema Mente regatur.

1038   Hic tibi multa quidem falso conficta feruntur:
1039  Nam, quia dant motus occultis plurima causis,
1040  Hoc genus est herbas de

ita fuêrunt
1077  Dicere; cum certe non prima, sed unica constet.
1078  Quare opus est, caveas, Naturae ne tibi nomen
1079  Sit fraudi, fuit ut multis, qui plurima rerum
1080  Dum fieri in terris pariter caeloque tuentur,
1081  Omnem vim rebus Naturam suppeditare, et
1082  Omnia divino fieri sine Numine rentur.
1083  Usque adeo ignaros abducit

1146   Haec leviora:etenim manifesto tendere bello
1147  Saepe quidem multos videas in provida Mentis
1148  Consilia aeternae, atque antiquo more Gigantum
1149  Conari rerum Dominum exturbare potenti
1150  E solio, rapere et mundi quas flectit habenas,
1151  Scilicet ut vita sic liberiore fruantur
1152  Impia Gens; tanta est scelerosae audacia mentis:

annis.
1225  Est etiam Mens saepe Virum quoque florida ut intus
1226  Evanescere, et extra se videatur abire:
1227  Et, cum vi concussa aliqua mox se ipsa recepit,
1228  Conscia nullarum rerum, quas volverit, illo
1229  Nil egisse recordetur se tempore, nullos
1230  Sopito motus animo sensusque fuisse.
1231  Id fit, ubi rerum multarum copia multa
1232  Multimodis

mox se ipsa recepit,
1228  Conscia nullarum rerum, quas volverit, illo
1229  Nil egisse recordetur se tempore, nullos
1230  Sopito motus animo sensusque fuisse.
1231  Id fit, ubi rerum multarum copia multa
1232  Multimodis animo simul obversatur oberrans,
1233  Atque levi quaevis impellit tenuiter ictu;
1234  Quamque nequit tum Mens proprio cognoscere sensu

1282  Distans, extensam pariter non esse probatum est
1283  Partibus aut ullis constantem compositamque.
1284  Non igitur poterit corrumpi, dissolüique
1285  A rerum plagis neque longo vincier aevo.
1286  Dicere at, in nihili quod nostra redire profundum
1287  Debeat exacto tandem Mens tempore vitae,
1288  Desipere est. Quid enim sic omni ex parte peremtum

redire profundum
1287  Debeat exacto tandem Mens tempore vitae,
1288  Desipere est. Quid enim sic omni ex parte peremtum
1289  Occidit usque adeo penitusque revertitur in nil
1290  Rerum natura ex omni Summaque creata?
1291  Quod si Summa manet rerum omnis corporearum
1292  Morte carens penitus, tanto magis inficiandum
1293  Debere omnem Animae naturam nobilioris

1288  Desipere est. Quid enim sic omni ex parte peremtum
1289  Occidit usque adeo penitusque revertitur in nil
1290  Rerum natura ex omni Summaque creata?
1291  Quod si Summa manet rerum omnis corporearum
1292  Morte carens penitus, tanto magis inficiandum
1293  Debere omnem Animae naturam nobilioris
1294  Deficere et penitus letho cessare peremtam.
1295  Namque ea

cum venas vis penetravit
1367  Acris, et ardorem per cunctos dididit artus,
1368  Sanguine turbato turbetur vis animaï,
1369  Claudicet ingenium, madeat mens, impediantur
1370  Notitiae rerum cum libertate, neque ulla
1371  Denique vi sibi Mens constet, sed ad omnia praeceps
1372  Id facere impellat, fieri quod non pateretur
1373  Incolumis, retegat secreta, nefandaque prodat:

quia juncta suo cum corpore Mens est
1381  Illa lege, pati plagas ut corporis omnes
1382  Debeat, et motus ejus sentire valentes.

1383   Foederis hanc legem, qua rerum discrepitantes
1384  Sunt inter se naturae per mutua nexae,
1385  Corpus uti atque Anima est, sanxit Deus; unde habet omnes
1386  Et sensus Anima, ipsa suos et

crura manusve movere
1427  Aut oculos; a se quia non haec mutua pendent,
1428  Sed simul existunt tantum, recteque vicissim
1429  Respondent. Facile id fuit Olli, quem penes omnis
1430  Rerum, quas fieri nil pugnat posse, Potestas
1431  Infinitarum. Quapropter id eligit idem
1432  E numero tanto, Menti quod consonet apte,
1433  Corpus; ut hinc motus ejus videantur oriri

singula, agendi
1455  Esse potestatem quandam, sed cuique suam, ne
1456  Sint prorsus paria, at varie discreta vicissim,
1457  Ut numeri, inter se; varias componere possint
1458  Ut rerum formas; neque possint incolumi re
1459  Permutari, et eundem in ea servare vigorem:
1460  Seu probat ille etiam, haec magni cur machina mundi
1461  Non melior, quam fit, queat esse; educere Numen

foret, hanc ipsam, abjecta meliore, quid esset,
1464  Cur legeret? neque enim Ratio secus ulla videtur
1465  Esse, ut sufficiat: metiri hac omnia debent,
1466  Haec illi ad Verum via, et hinc certissima rerum
1467  Argumenta petit; reddi hac tum denique retur
1468  Pervia quaeque suae divina humanaque menti, et
1469  Quaecumque in mundo constant, quaecumque vel extra.

1533   Ejus item rationis erunt timor ira voluptas
1534  Et genus hoc aliae res, quae corpusque animamque
1535  Afficiunt una, ut possint utriusque vocari.
1536  Illa etiam rerum retinentia, quodque valemus
1537  Esse diu memores, poterit commune videri.
1538  Omnia quae mihi qua siant ratione modoque,
1539  Cum res poscet, eris clarandum. Plurima vero

ut libuit: nimirum haec insita vis est.

1572   Hinc Animam agnosces rasae non esse tabellae,
1573  Ut dicunt, similem, quae nullam gestet ab ortu
1574  Impressam rerum speciem, nullamque receptet
1575  Notitiam sensu sine corporis, unde figuret
1576  In varias porro se formas. Scilicet ipsa
1577  Multa etiam per se sine corporis auxiliatu

ut hinc possis comprendere plurima mente
1599  Cognosci sensum licet haud transmissa per ullum.

1600   Notitiane Sui quoque non signaverit, illam
1601  Qui formis rerum ditavit pluribus, Auctor?
1602  Quique, sua, fecit, videantur ut omnia luce,
1603  Ipsam non dederit Mens lucem ut cernere possit?
1604  Proinde potest etiam naturam agnoscere Summi.

cerebri
1670  Et tenuis puri vapor almus sanguinis omnis
1671  Nil inconsulta tentabat Mente, neque ullos
1672  Non mandante Anima motus dabat, extera quamvis
1673  Multimodo rerum facies impelleret ictu
1674  Corpus, ut hinc sensu posset variante moveri
1675  Mens intus, si vellet, et hinc sentire dolorem
1676  Sive voluptatem pro plaga et frigora et aestum.

33  Numen, quid facere hic pro tali denique oportet
34  Natura? num divitiis certare parandis
35  Noctes atque dies? infestumne ambitionis
36  Luctari per iter potius, quam exordia rerum
37  Dispicere et causas, qua quid ratione geratur,
38  Et lustrare plagas Mundi, et deferrier illuc,
39  Unde gradus summam ad Naturam pervius extat?

mihi ne contendere pergas,
142  Corporis ullius non sic potuisse coire
143  Implexas partes inter se, unaque teneri,
144  Quin sint intermixta foramina multa viaeque
145  Exiguae quamvis rerum inter texta relictae.
146  Sponte tibi hoc possum concedere, nec mea proinde
147  Victa labat ratio, supera neque dicta vacillant:
148  Intervalla etenim multo subtilior aura

270   Namque in Natura motum quis perneget esse?
271  Qui si non esset, starent mare flumina venti,
272  Ipsaque iners Natura quiescet, et genitali
273  Haudquidquam coetu rerum foecunda crearet
274  Principio; quidquam neque porro augere creatum
275  Posset: quae fieri manifestum est; plurima quando
276  In summa rerum nascuntur, et edita crescunt.

et genitali
273  Haudquidquam coetu rerum foecunda crearet
274  Principio; quidquam neque porro augere creatum
275  Posset: quae fieri manifestum est; plurima quando
276  In summa rerum nascuntur, et edita crescunt.
277  Vere novo Tellus herbarum vivida mater
278  Profert res teneras, gremioque educit in auras,
279  Aptaque, uti crescant, paulatim alimenta ministrat.

idem,
306  Cum dispertitur per magnum corporis augmen.
307  Omnis poscit enim ratio, ut divina Potestas,
308  Quam supera ostensum est esse immutabile Summum,
309  Quem motum primo tum rerum effecit in ortu,
310  Legibus haudquaquam mutatis fervet eundem.

311   Has mihi nunc leges, quae sint, par dicere versu,
312  Non alio, quam quem simplex Natura

368  Per compendia res, ubi est pluribus usus.
369  Obliquo porro cum tramite mota feruntur
370  Corpora, continuis extrinsecus in diversa
371  A rerum debent deflecti offensibus, atque
372  A latere impelli, ut cursu decedere semper
373  A recto possint, et iter signare recurvum.
374  Quod si nulla foris res esset, causaque motum

resilire repente
414  Corpora vis cogit, capere et diversa viarum:
415  Scilicet efficiunt non hac ut lege soluta
416  Corpora sint, verum ne nos possimus eandem
417  Interdum in vario rerum deprendere motu.

418   His bene firmatis jam rebus, scire necesse est
419  Te memorem quas ante alias, ut postulat ordo;
420  Namque aliis, quae mox dicendae cumque

427  Semper habe interea, et nunquam obliviscere primam
428  Hanc Causam summeque bonam summeque potentem:
429  Ne quam mox fraudem metuas, dum magna videbis
430  Magna et pulchra nimis, quae illius condita rerum
431  Sunt opera; quoniam et magnis majora videri
432  Hac poterunt ratione; quia illa condita constant
433  A Causa. Longe quam debes posse fateri
434  Quid majus, quam nos

fiat variantia motu?

596   Propterea, caelo fieri qua singula constet,
597  Usus erat rationem aliquam reperire: neque illa
598  Credendum tamen est nobis quod condita rerum
599  Summa sit haec: quis enim temere id non crederet audax,
600  Ex infinitis rationibus et mage pulchris
601  Et mage naturam ad rerum facientibus harum,
602  Quas Deus aeterna

illa
598  Credendum tamen est nobis quod condita rerum
599  Summa sit haec: quis enim temere id non crederet audax,
600  Ex infinitis rationibus et mage pulchris
601  Et mage naturam ad rerum facientibus harum,
602  Quas Deus aeterna conceptas Mente gerebat
603  Omnipotens, quod in hanc tandem concesserit unam
604  Prae reliquis longe melioribus et magis aptis?
605  Mî

vidit primum Vir gentis Hetruscae:
718  Inclitus ille novis finxit nomina stellis.
719  Haud ullo tantum se Tuscia tollit Alumno:
720  Namque hic multa bene et divinitus inveniendo
721  Rerum notitias praegrandibus incrementis
722  Auxit, quae aeternis monumentis insita florent.

723   Praeterea ipsius speciem variare notatum est
724  Saturni; visus modo

aeribus aera ciebant
915  Terrifico sonitu, possit qui vincere cantus,
916  Ne moveant Lunam auditi, caeloque refigant.
917  Has tamen errorum nubes jam cognita rerum
918  Causa resolvit, et ex animi ratione repellit.
919  Quod si eadem nostra quoque nos aetate lateret,
920  Forsitan insanam [quis contra spondeat Auctor?]
921  Nos quoque

tantum felicibus ausis
20  Progrediuntur, uti prorsus miranda reperta
21  Gentibus humanis in publica commoda vitae
22  Ediderint. Verum miranda haec omnia quid sunt
23  Denique prae rerum majestate atque repertis
24  Ejus, qui nobis rationem invenit eam, qua,
25  In caelo quidquid peragi terraque videtur,
26  Verius ex adyto divini pectoris edit,
27  Sacri quam

vestigia signis;
34  Non quia te sperem properantem aequare sequendo,
35  Veri propter eum sed, quo mens ardet, amorem:
36  Namque facem Veri praefers, lucemque ministras.
37  Tu sapiens rerum Inventor, tu munera nobis
38  Inclita suppeditas et vita digna perenni.
39  Nam simul atque tuis evolvimus aurea chartis
40  Aurea dicta, quibus penitus Natura retecta est
41  Omni

41  Omni ex parte patens, occultaque prodita vis est
42  Causarum, et ratio simul ac tua vociferrari
43  Incipit, hanc omnem suprema a Mente coortam
44  Naturam rerum et suprema a Mente geri res;
45  His animus rebus quaedam divina voluptas
46  Afficit, atque extra mihi me rapit, ut videar jam
47  Non humilis Terrae sed totius incola Mundi,

63   Et quoniam docui, quae partes Totius extent,
64  Et qua sint inter sese ratione locatae;
65  Semina nunc, quae sint rerum et Primordia Mundi,
66  Dicendum, et sese quo motu corpora quales
67  Composuere recens in formas, quaque coacta
68  Vi facere id, demum unde omnis Natura coorta.

esse incoepit] ab ortu
75  Crede fuisse Orbem, qualis nunc saecula constat
76  Post elapsa, statim rationis et ordinis hujus
77  Nimirum Tellus et Sol et Sidera primo
78  Extabant ortu rerum tempusque coortum,
79  Motu quaeque suo subito distincta locisque.
80  Primi quin Hominum non sunt rationis egentes,
81  Ut Pueri, exiguo pariter neque corpore creti,
82  Sed plena

Potestas,
102  Quo primum inciperet, jam illo confecta videres,
103  (Prorsus ut intersit mora nulla) in tempore signa.
104  Hac ratione vides, primo jam tempore Mundi,
105  Omnis quod rerum quoque tum Natura repente
106  Constiterit, qualis post longos constitit annos
107  Parti perfecta ex omni, quia Mente creata est
108  Illa, cui summa est simul Ars et summa Potestas.

111  Et quibus a causis habeant exordia prima;
112  Esset opus potius, quo semine qua ratione
113  Se foetae evolvant gremio, perquirere, Matris;
114  Quam quales jam tum cunctarum in origine rerum
115  Cum Terra simul extitetint Caeloque creati.
116  Sic etiam quid erit, vera ratione quod obstet,
117  Quasdam scrutari naturas Principiorum,
118  Unde velut certo de semine

Sidera Caelum
119  Undarumque sales liquidi Tellusque videri
120  Possit, et unde omnis demum Natura coorta,
121  Quamvis non ita res exortas esse reamur?
122  Proinde magis, quae sit rerum Natura, patebit,
123  Quam cum constat, uti fuerit res quaeque creata.

124   Porro cum summa potuissent Numinis arte
125  Haec infinitis rationibus esse coorta;

162  Esse ea, quae propter molem crassamque figuram
163  Non possunt properanter agi, motuque cieri
164  Perfacili, duo quo jam percipis altera ferri.
165  His tribis omne, quod est, rerum constare necesse est:
166  Efficiunt Solem, et quae fixa vocavimus, Astra
167  Prima, Scobes, Elementa; at fluvida deinde Pilarum
168  Particulis constat

deinde Pilarum
168  Particulis constat caeli natura rotundis;
169  Denique Tellurem Lunam Stellasque vagantes
170  Tertia constituunt Elementa. His plura negamus
171  Esse opus ad rerum Naturam: namque tuamur
172  Convestire sua cum Solem et Sidera luce
173  Omnia, luminibus caelum praebere meatum,
174  Rejicere at lumen Terram Stellasque vagantes;
175  Nonne tibi

contigui qui sunt, spatiumque coarctant,
336  Vorticibus: quare est motus violentior illic.

337   Nunc, quoniam docui, quae prima secundaque rerum
338  Sint Elementa, et qua motus ratione ferantur,
339  Tertia jam illorum quae natura, tuamur.
340  Nec me animi certe fallit, quod tristior esse
341  Haec ratio plerumque

edere pergo;
343  Tandem ut turbinibus jam jam lassata teneri
344  Mens facile haud possit nostris in versibus, atque
345  Elabi sibi multa sinat, quae scire necesse est
346  Funditus ad rerum naturam perspiciendam.
347  Proin opus est facto, veluti, qui lumina figunt
348  Artifices in rem tenuem perquamque minutam,
349  Saepe fatigatos oculos jamjamque trementes

764  Cera prius perrupto oleo; non rumpet olivum
765  Quercu de viridi ramus, sub flore Lyaei
766  Immersus licet; hunc abies hunc fraxinus, ulmus,
767  Frustaque de genere hoc leviorum plurima rerum
768  Non vincent, sed se super illum educta locabunt.
769  Sic etiam gravitate sua se quodlibet Astrum
770  Defert inter eas partes, quae viribus aequis
771  Sint, et ubi cunctos

partes undique aguntur
895  Multimodis, non impulsu non viribus aequis,
896  Debent tot variis ideo rationibus orbes
897  Et motus mutare suos, quot corpora passim
898  Constant in Summa rerum, quae mota cientur;
899  Omnia quandoquidem, quae concita cumque feruntur,
900  Diffundunt vires etiam in longinqua per inter-
901  Jecta loca, et vacui quae sunt expertia prorsus.

illuc
911  Consequitur gaudens, quo pergunt ducere fixa
912  In praedam: neque enim poterit tunc illa sequenti
913  Elabi, et tuta intectam se condere fronde;
914  Ducere sic certam rerum vestigia mentem
915  Parva queunt etiam, capit quo praemia Veri
916  Dulcia, jucundo nec non quaesita labore:
917  Oblectant animos ipsi nam saepe

939  Et teneris tantum Puerorum mentibus atque
940  Mollibus ingeniis post se tractanda reliquit.
941  At quibus est Animi vis auctior, illa refutant,
942  Vestigantque avidi veras rerum rationes.
943  Quare age, cunctarum si jam primordia rerum
944  Certa tenes, porro, quae caetera cumque supersunt,
945  Evolvamus ab his, unde ipsa exorta videntur.

940  Mollibus ingeniis post se tractanda reliquit.
941  At quibus est Animi vis auctior, illa refutant,
942  Vestigantque avidi veras rerum rationes.
943  Quare age, cunctarum si jam primordia rerum
944  Certa tenes, porro, quae caetera cumque supersunt,
945  Evolvamus ab his, unde ipsa exorta videntur.

946   Et quoniam docui, Terraï corpora circum

960  Omni more pilae, reliquis quapropter oportet
961  Corporibus praestent nisu, quo longius ire
962  Pugnant a Terra, medio quae Vortice constat.

963   Hinc rerum Gravitas patefactaque certa videtur
964  Ponderis hinc ratio, quo deorsum multa feruntur:
965  Nam si de terra sublati pondera saxi
966  Projicias sursum, subito tum obstabit eunti

990  Vis ea materiae; sed, quae plus densa, premuntur
991  Fortius et citius, contextus quam quibus extat
992  Rarior, intersuntque foramina multa viaeque.
993  Aëriae quanquam quoque rerum pondera iniqua
994  Mensura immutant aurae: gravitatis in illis
995  Nam plus amittunt longe, quae corpore raro
996  Sunt et contextu tenui lataque figura,
997  Quam solido quae

ubi major inest, minus, ille ubi lentior extat,
1070  Nempe polum prope utrumque minus, plus partibus illis,
1071  Quae spatiis distant aequis ab utroque polorum.
1072  His, opus est igitur, decrescant pondera rerum,
1073  Et Gravitas deorsum minus urgeat, auctaque contra
1074  Vi majore premat gemina in regione polorum.
1075  Propterea multis Terra hinc compressa videtur,
1076  Altior in

festas quoque inire choreas
1120  Turba cum magna pariter ludente videtur.

1121   His animadversis illud quoque noscere debes,
1122  Nimirum sub aquis gravium cur pondera rerum
1123  Decrescant adeo, ut facili vel magna moveri
1124  Saxa labore queant; quae porro educta sub auras
1125  Taurorum juga lassarent, atque Agricolarum
1126  Contererent magnas

libratum est viribus illud:
1152  Pars lapidi gravitatis erit tunc illa superstes,
1153  Parte parem qua vincit aquam: quapropter oportet,
1154  Pondera caeruleis rerum minuantur in undis.

1155   Si libet, hinc poteris, gravitas quae certa liquorum,
1156  Scrutari: si namque pilo suspendis equino
1157  Auri aut argenti pondo, atque

quae mole pari est] gravitatem: ita nempe valebis
1160  Securos fontem illimem cognoscere in haustus,
1161  Purus qui ante alios longeque levissimus extet.
1162  Tum quoque consimili solidarum pondera rerum
1163  Deprendi ratione queunt: tamen ante necesse est
1164  Hoc teneas, solidi quod major corporis auctus
1165  Majorem amittat partem gravitatis in undis,
1166  Sustentatur enim

lymphaticus, atque potenti
1181  Percussus mentem thyrso; tam mira reperto
1182  Scilicet a Vero venerunt gaudia menti.

1183   Est etiam, ut possint extra undas pondera rerum
1184  Imminui, et facili quovis ratione moveri,
1185  Findier, adduci, praecelsa in culmina tolli:
1186  Multimodis fieri quod saepe videmus; at uno

Vulgus risisset; at ejus
1210  Jam miranda fidem faciebant multa reperta.

1211   Tympana sunt etiam Cunci Trochleaeque movenda
1212  Viribus haud magnis inventae ad pondera rerum,
1213  Caetera item, mihi quae properanti praetereundum est.

1214   Nunc age, praeter eam, quam dico, materiaï
1215  Vim, quae tellurem circum versatur in orbem,

praetereundum est.

1214   Nunc age, praeter eam, quam dico, materiaï
1215  Vim, quae tellurem circum versatur in orbem,
1216  Unde tibi exoritur Gravitas, et Pondera rerum
1217  Exoriuntur, uti docui, jam percipe porro
1218  Quod superest, aliud quoque Terrae corpora circum
1219  Materiae genus esse, polo uae transit ab uno
1220  Cardinis oppositam in

1401  Succina praeterea sunt et pellucida multa
1402  Corpora Gemmarum naturaque Vitrea, frictu
1403  Quae valido calefacta potest sibi jungere raptas,
1404  Si prope sint, paleas et quaeque levissima rerum:
1405  Inter namque vias et coeca foramina multas
1406  Vortice perpetuo fluere atque meare putemus
1407  Particulas, quobus est iter auris indupeditum
1408  Perplexaeque

artes;
1576  Verum ut Naturae vires non invidus Orbi
1577  Proferat, et doctas moveant spectacula mentes,
1578  Quaeque umbratilibus quoque sint accepta Lyceis,
1579  Ostendat, rerum desideriumque novarum
1580  Sopitis incendat, et ad tentamina ducat:
1581  Vidi equidem, Vos et mecum vidistis, et una
1582  Omnia mirantes lustrastis mente sagaci,
1583  Cultor

1603  Naturae, et certo constrictam limite finit,
1604  Quid queat aut nequeat, praescribens, arbitrioque
1605  Cuncta suo temere, haud contentus quaerere, fingit;
1606  Cum qui Naturam rerum in discrimina ducunt,
1607  Quosque diu varius solertes reddidit usus,
1608  Quo vertunt se cumque, nova undique et undique mira
1609  Objiciantur, et humanae quae denique nunquam

1613  Docta suas peragat Ratio tum denique partes.
1614  Nimirum bene, si praeeat Natura, sequemur.
1615  Quod superest, opus est etiam cognoscere quaedam,
1616  Quae de principiis ipsis manantia rerum
1617  Afficiunt varie naturam corporis omnem.
1618  Et primo calor est, ubi corporis exagitantur
1619  Particulae a primi correptae motu Elementi,
1620  Perceleri motu, quo quamque

1740  Occultis illapsa viis in viscera cautis.
1741  Humida proporro sunt corpora, flexilibus quae
1742  Constant particulis oblongis mobilibusque,
1743  Ut facili possint in crebra foramina rerum
1744  Insinuarier ingressu, madefactaque reddant,
1745  Quaecumque humentis naturae corpore tangunt;
1746  Res velut humectat tactu liquor almus aquarum.
1747  Mollia quod si harum

compagibus aër,
1831  Undique dum premit, in contactu corpora jungit.
1832  Consimile est, faicunt quod multi, ostendere vires
1833  Aëris exemplis rerum dum pluribus optant
1834  Ferri namque globum scindunt in bina cavatum,
1835  Dimidiae ferri parti tum deinde rotundi
1836  Dimidium jungunt, at nullo glutine, partem;
1837  Aëra

relaxant.
1851  Usque adeo exterior junctas res comprimit aura.
1852  Unde quidem fluidus vi tanta polleat aër,
1853  Posterius referam; satis est modo scire probatum
1854  Duritiem rerum repeti quoque ab aëris auris.
1855  Non tamen aëriis ut non sint dura sine auris
1856  Corpora: namque etiam dixi tibi ab aethere partes
1857  Urgeri circumque premi immotasque teneri.

corporibus distare videntur
1899  Non ratione alia, quam quod, communia quae sunt,
1900  Semina materiae variis congressibus aptant
1901  Sese in concilio, ut rerum variantia possint
1902  Edere multiplici formae ratione coorta.
1903  Nempe, infinitas quoniam variare figuras
1904  Prima queunt Elementa modis distantia multis,
1905  Atque uno

exegimus acri;
25  Et me, nescio quae, perfundit grata voluptas,
26  Scilicet et noctes vigilatas esse diesque
27  Exactos, quibus id studio praestante movebam,
28  Ut de natura rerum obscurisque repertis
29  Concinerem, quantum licet, aptis carmina verbis;
30  Jamque eluctatum veluti de syrtibus illis
31  Esse juvat: contra sed cum reminiscor earum

quantum licet, aptis carmina verbis;
30  Jamque eluctatum veluti de syrtibus illis
31  Esse juvat: contra sed cum reminiscor earum
32  Quae superant, rerum, et quantum quoque restet agendum,
33  Et quam difficile obscuras res carmine puro
34  Clarare; exoritur tum quaedam ignavia menti,
35  Frigidus et torpor quoque et harum taedia rerum

32  Quae superant, rerum, et quantum quoque restet agendum,
33  Et quam difficile obscuras res carmine puro
34  Clarare; exoritur tum quaedam ignavia menti,
35  Frigidus et torpor quoque et harum taedia rerum
36  Exoriuntur; uti Musaei arescere fontis
37  Ex Helicone fluens videatur vena, priusquam
38  Respergi sacro mea possint corda liquore.
39  At tua me Virtus, animo quae saepe

43  Verbaque in obscuras res sufficit, atque perennem
44  Deducit medio ex Helicone in carmina venam;
45  Ut tibi saltem aliqua possim ratione placere.
46  Quare age multarum, quae restant, percipe rerum
47  Naturam et vires, et qua ratione gerantur
48  Plurima, quae coram fieri quoque cernimus ipsi
49  Persaepe, et prima Naturae in fronte locantur.
50  Hoc genus est Unda atque Aër

in caeli correptus templa volavit,
78  Admovitque facem Soli, flammamque receptam
79  Detulit in Terras; sine flamma namque videbat
80  Non posse humanam Mortales ducere vitam.
81  Par rerum quapropter, eo quibus usque juvamur,
82  Prorsus uti nequeat consistere vita sine ipsis,
83  Par erit illarum rationem inquirere rerum.
84  Et primo, quoniam pertusa foramine constat

80  Non posse humanam Mortales ducere vitam.
81  Par rerum quapropter, eo quibus usque juvamur,
82  Prorsus uti nequeat consistere vita sine ipsis,
83  Par erit illarum rationem inquirere rerum.
84  Et primo, quoniam pertusa foramine constat
85  Interior vario Tellus, fateamur oportet
86  Undantes etiam atque oblongas ducier intus
87  Hinc atque inde vias, quas prima

93  Proin facile ipsa fluit, quia laevia principiorum,
94  Ut tibi jam supera quoque dixi, corpora debent
95  Aetheris a motu, dum transmeat, exagitari,
96  Praetereaque potest in crebra foramina rerum
97  Insinuarier ingressu; madefactaque reddit,
98  Quaecumque humentis naturae corpore tangit:
99  Quod facere haud valeat, si partibus esse globosis

Salium loca namque sub alta
479  Praetereunt terra latices, virusque receptant.
480  Sulphuris idcirco quoque plurimus halat odorem
481  Fons, et naturam ferri sortitur et auri:
482  Rerum quandoquidem lymphis permiscet earum
483  Particulas, per quas sub terra labitur alta.
484  Sunt etiam quaedam, quae certo agitantur ab aestu,
485  Ut mare, quod certas refluitque fluitque per horas,

763  Quam magis ut possis venti vim noscere sese
764  Expandentis, ubi est compressus, percipe causam.
765  Dico itaque a magnis id prorsum materiaї
766  Viribus aetheriae prodire; patentia rerum
767  Intervalla viasque means dum transit apertas.
768  Namque ubi marmoreum celeri pila eburnea casu
769  Lapsa pavimentum subter ferit, ilicet illam,
770  Qua tetigit, partem

quae sunt obvia, frangit,
843  Parjete seu duri colliditur incita saxi.
844  Propterea claro Boyli quoque Machina versu
845  Scribenda est, quantae nobis hoc fonte repente
846  Notitiae rerum et fluxerunt utilitates?
847  In primis tripodem super altum impone rotundi
848  Fornicis in morem (forma haec est apta) cavatum
849  Vas vitreum [Excipiens

Solis
1618  Per noctem radios, caelumque rubentibus illud
1619  Pingere collucens flammis, et vasta referre,
1620  Quae paveant Homines, incendia; scilicet ignari
1621  Interdum specie rerum colludimur ipsa:
1622  Aut vario inter se motu commixta repente
1623  Concipiat flammas et vero fulgeat igne.
1624  Ignis et est, multi sursum quem vertice aperto
1625  Eructant

1758  Urbs ima consedit humo: se pulveris ingens
1759  Protinus in caelum nubes agit, atraque lucem
1760  Involvit, noctemque refert. Quae in turbine tanto
1761  Mens animusque fuit, rerum in vertigine tanta
1762  Deprensis? iterum tellus concussa videtur
1763  Jam trepidare, (animum quoque nunc ita concutit horror)
1764  Sub pedibusque labare

50  Et venas atque ossa Virûm firmantia corpus
51  Hic tentem numerare; vel, ut digesta per artus
52  Sint, et quam vario fungantur munere, fari.
53  Tanta quidem ubertas atque harum copia rerum est,
54  Ut prope nulla, velis si me tentare, daretur
55  Finis: item exhorrent peregrina ea nomina Musae,
56  Quae nostro varias signant in corpore partes.
57  Illis haec melius,

68  Scire licet certo Naturae e semine oriri,
69  Foecundique suis erupta excludier ovis.
70  Nam neque fortuitus congressus particularum,
71  Nec Solis calor atque imbres, nec putrida rerum
72  Materies ulli dedit unquam exordia vitae;
73  Quod falsum ratio, falsum experientia vincit.
74  Et quis enim certo sine semine nectere partes,
75  Texereque ullius viventes

commercia certa cerebri
130  Unde fluunt, inter stationem et cor animantis
131  Et sensus omnes et partes corporis omnes.
132  Propterea varios, quibus incutiuntur, ad ictus
133  Rerum nos extra positarum, sive quid intus
134  Mens jubeat, varias subito tendantur, oportet,
135  In partes; valeant ut certa impellere jusso
136  Motu membra,

135  In partes; valeant ut certa impellere jusso
136  Motu membra, suisque agitent impulsibus artus.
137  Adde, quod et mira referunt raitone cerebro,
138  Quidquid id est, nostris quod rerum sensibus offert
139  Se praesto; fidique velut, cita turba, ministri
140  Efficiunt, de rebus uti bene conscia constet
141  Mens alienigenis, et quali comta figura

et acri vivida constant
174  Sensu: namque, velut cursor, quocumque jubetur,
175  It, redit; et longis excurrens undique nervis
176  Quoslibet in motum subita vi concitat artus;
177  Et rerum externis vel molliter exagitatus
178  A plagis properat regionem praecipitanter
179  Corporis in summam, et Reginae nuncius adstat,
180  Nulla mora est, Menti; mollique ea cuncta cerebro

179  Corporis in summam, et Reginae nuncius adstat,
180  Nulla mora est, Menti; mollique ea cuncta cerebro
181  Imprimit, et signis demonstrat singula certis.
182  Quo confusa minus sunt haec vestigia rerum,
183  Et majora locis alteque infixa, necesse est,
184  Clarius ac melius Mens evigilata repente
185  Percipiat, rebusque magis moveatur ab illis.
186  Et quia non Homines diversas

sunt; progrediente
230  Ossa tamen nervique simul firmantur ab aevo;
231  Denique durescunt senio, longeque tenaces
232  Et rigidi restant; quapropter mollior aetas
233  Effigies rerum facili ratione receptat;
234  Et facili pariter, nisi tum vapor egerit aurae
235  Altius impressas, jactura amititt easdem;
236  Excepit porro cum quae

236  Excepit porro cum quae simulacra Virûm mens,
237  Firma diu perstant, fibrisque manentibus haerent.
238  Postremo vix ulla Senes vestigia cani
239  Percepisse queunt rerum nova; proptereaque,
240  Quandoquidem fibris antiqua tenacibus haerent
241  Indelebiliter, reminisci praeteritorum
242  Possunt; hinc toties visa olim et gesta recensent.

245  Viventes veluti, vocitent, et abesse querantur,
246  Obliti functos, memores vixisse, salutent
247  Exanimes etiam post fata recentia Amicos.
248  Mens etenim actarum reminiscitur excita rerum
249  Propterea, quia, cum vestigia plurima servet
250  Illarum, in facili veluti depicta cerebro;
251  Excurrat si forte per haec levis halitus aurae,
252  Et simili moveat fibras

334  An numerat nervos, an fibras texuit omnes
335  Corporis ipsa sui demum primordia quae sint,
336  An videt et quae sint parti loca cuique quis ordo
337  Ergone tantarum poterit Mens inscia rerum
338  Tam facile et subito tam certa lege movere,
339  Cum libuit, corpus? Quapropter oportet, ut Auctor
340  (Nam nihil est aliud, cui possis ipse referre

338  Tam facile et subito tam certa lege movere,
339  Cum libuit, corpus? Quapropter oportet, ut Auctor
340  (Nam nihil est aliud, cui possis ipse referre
341  Quodcumque est) Auctor rerum, quique unica Causa est,
342  Ipse det, ipse regat motus, cum membra movere
343  Mens avet: hoc voluit sancitas poscere leges,
344  Illius ad nutum cieantur ut ilicet artus.

363  Mentem alienigenis jam rebus posse moveri
364  Per sensus; quoniam laxatis undique nervis
365  Cum cerebri regione manent commercia nulla
366  Sensibus, ut suetas nequeant transmittere rerum
367  Illuc effugies, neque fibras mobilitare.
368  Propterea multo Sopor ille gravissimus extat,
369  Quem capias magno confectus membra labore,
370  Herbarumve fatur, quas longa

387  Dira catervatim conturbant somnia Mentem
388  Ignotas facies simulacraque mira tuentem.
389  Somnia enim fiunt, cum incertis motibus aura
390  Per cerebrum excurrens varie vestigia rerum
391  Commovet, et multa colludit imaginis umbra:
392  Nam neque tunc omnes levis iste resolvere Somnus
393  Quit cerebri fibras, agilem neque saepe tenere
394  Aurae animam,

415  Sponte vides Pueros facere id plerumque, per orbes
416  Dum se multiplices vertunt: simul ipsa videtur
417  Ire domus circum et circum atria versa moveri:
418  Stare quidem immoti tanta in vertigine rerum
419  Non possunt, terraeque petunt sola proinde cadentes.
420  Tum quoque pallenti multos languore videmus
421  Deficere, exangui cum corpore collabefiunt
422  Omnia membra, velut

468  Languescunt: Animam sensus proin afficit aeger:
469  Hinc ingens desiderium consurgit aquarum.
470  Excipere ore velint sitientes flumina aperto.
471  Ergo, velut doceo, variarum pabula rerum
472  Immissa in stomachum penetrans liquor undique rodit;
473  Seque, facit, vertant dissutaque disque soluta
474  Protinus albentem in succum longeque

refellar?
555  Nimirum haec Oculis cum, non videamus eisdem,
556  Sed qui dissimili textura forsitan intus
557  Sunt, opus est etiam non una percipiamus.
558  Quos simul intuimur, rerum ratione colores.
559  Quin sunt qui videant rubicundam lumine dextro
560  Corporis unius faciem viridemque sinistro.
561  Sunt qui uno majora minorave corpora coram,
562  Quam

569  Mole utrique potest, illam cum cernimus ambo.
570  Quare hunc, si quis inest errorem haud possumus unquam
571  Detegere, aut ullis manifestum reddere verbis:
572  Quandoquidem rerum de mole haud judicat ulla
573  Mens ratione, aliis referens nisi rebus, ut illas
574  Majores dicat collatis sive minores
575  Sive pares; neque sic referendo fallimur hilum.

sunt multaque immota quiete,
735  Vix tenuem reddunt linguae per texta saporem
736  Plerumque, et sensu vix percipiuntur ab ipso:
737  Qui nimio contra persaepe obtunditur usu
738  Rerum, quae magno percellunt nervea motu
739  Texta; velut multo qui proluit ora Lyaeo
740  Nocte dieque madens, et vix non ebrius unquam est;
741  Tandem ejus sensum vix percipit ille liquoris

Speculi non posse vias penetrarier intro
1186  A radiis, supera quoque dixi, lucis; at illo
1187  Omnes reflecti offensu, subitoque repelli.
1188  Propterea rerum variarum apparet imago
1189  In Speculo; quoniam simulacrum lucis ab ipsis
1190  Cum venit in Speculi laevorem rebus, ab ejus
1191  Planitie redit haud confusa lege situque,

1326  Est radii jubar, ingreditur cum tenue foramen,
1327  Et nondum ad triquetri pervenit corpora vitri.
1328  Ergo videmus eo res tingi quasque Colore,
1329  Cujus particulas retro jacit extima rerum
1330  Ex sese facies, ut lux rubicunda pyropi est,
1331  Propterea, quoniam vix ullos ille Colores
1332  Reflectit, praeter viva quam luce rubentes.
1333  Quantum ultra Mens illa

haec memoret, R.P. Rogerius Boscovich Soc. Jesu Matheseos in Coll. Romano Professor. quicum communia nobis 1350
1351  Vincula communis Patriae, quem sidera Mundi,
1352  Vires, mensuras, rationes, pondera rerum
1353  Et numeros audit Pubes Romana docentem.
1354  Magnis ille Viris Socialis foedere vitae
1355  Jungitur. Hoc Divûm sancitum est munere, ut essent,

1452  Qui parte haud aliter quam lens ab utraque tumescit
1453  Turgidus: extremus demum subit interiorque
1454  Vitreus, hoc multo qui mollior extat, at illo
1455  Densior. Ergo Oculis Mens rerum externa videndo
1456  Percipit, emissis cum rebus ab omnibus omnes
1457  In partes radiis acies obvertimus; intro
1458  Illabantur uti se protinus

foramen
1471  Admittat radios; qui protinus excipiantur
1472  Convexo hinc illinc a vitro: proinde videbis
1473  Haud procul inter se collectos jungier una,
1474  Pingereque in cana rerum simulacra papyro,
1475  Illapsi quarum radii per tenue foramen,
1476  Errantesque greges et arantes jugera Tauros
1477  Silvasque collesque et pictos floribus hortos,
1478  Omnia

distincta colore.
1479  Sic quoque Pupillae medium lux missa foramen
1480  Ingreditur; lens humoris Crystallina porro
1481  Excipit, et fractam membrana jungit in ima,
1482  Et parva rerum depingit imagine formas.
1483  Utque inversa situ picta simulacra videmus
1484  In charta, inversas pariter quoque rere figuras
1485  Pingier extremis Oculorum in finibus intus:

1511  Quae nostros veniens Oculos subit, angulus inde,
1512  Si distet longe, minor exit, major at idem,
1513  Si propre sit corpus. Ratio hinc mihi certa petenda est,
1514  Quapropter rerum diducta, remotaque longum
1515  Corpora per spatium clare magis intueantur,
1516  Quam nimium vicina Senes; nam planior illis
1517  Anteriore Oculus cum sit de parte remissam

nam planior illis
1517  Anteriore Oculus cum sit de parte remissam
1518  Aevo vim propter fibrarum hinc inde prementum
1519  Ad latera, et fundo propiore accesserit ipsa,
1520  Qua rerum effigies fiunt, membrana, necesse est,
1521  Ut, quia distracti vicini corporis inter
1522  Se radii veniunt, Oculosque offensibus intrant
1523  Obliquis, fracti tum humoribus ante propinqua

corporis inter
1522  Se radii veniunt, Oculosque offensibus intrant
1523  Obliquis, fracti tum humoribus ante propinqua
1524  Sistantur fundi tunica, quam mutua jungi
1525  Inter se, et rerum simulacra effingere possint.
1526  Ur pariter raidos longe lens vitrea jungit,
1527  Si convexa parum constet, speciemque papyro,
1528  Quae prope

1532  Sint minus obliqui radiorum lucis ut ictus
1533  Distractique minus, poterunt post denique multos
1534  Humorum anfractus supremae in fronte coire
1535  Membranae, et species variarum ibi pingere rerum.
1536  Proinde Senes longe positas res atque remotas
1537  Clarius aspiciunt; propiusque admota tueri
1538  Corpora vix possunt, geminis nisi lumina vitris,
1539  Convexa hinc atque

orbis.
1753  Quod si forte Oculo manus uni subdita subter
1754  Pressit eum; quoniam parti tum nervus ab illa
1755  Fit brevior, perfert neque eodem tempore motum
1756  In cerebrum; rerum, fit, ut omnia bina tuamur,
1757  Bina coruscantis florentia lumina flammae
1758  Oraque bina Virûm duplicataque corpora vulgo.
1759  Possumus hoc alio fieri quoque dicere pacto.

1827  Deinde fluit nervis in sensus, mira recepta est
1828  Per quos effigies, ut tensi non moveantur,
1829  Immotique situ persistant prorsus in uno,
1830  Donec in insueta Mens haeret imagine rerum.
1831  Usque adeo interdum vis undique magna vaporum
1832  Cogitur in certos sensus sedemque cerebri,
1833  Ut nequeat prorsus pars corporis ulla

1833  Ut nequeat prorsus pars corporis ulla moveri,
1834  Multa quandoquidem deserta est omnis ab aura,
1835  Hinc Stupor exoritur, qui sensus membraque vincit,
1836  Praetereaque nihil rerum, quaecumque lacessunt,
1837  Percipere ullarum Mentem sinit; usque adeo re,
1838  Immemor ipsa sui quoque, fixa moratur in una.
1839  Noxius hic Stupor est. ast a novitate teneri

re,
1838  Immemor ipsa sui quoque, fixa moratur in una.
1839  Noxius hic Stupor est. ast a novitate teneri
1840  Defixum, atque diu miris haerescere rebus
1841  Juverit; hinc quoniam rerum natura novarum
1842  Longum Admiranti tandem detecta patescit;
1843  Altius et molli simulacra impressa cerebro
1844  Haerent nec morbo longis delenda nec annis:
1845  Utile quod

et qua ratione gerantur
12  Omnia, quae caelo peragi terraque videmus,
13  Dulce sit id quamvis atque ad res utile multas,
14  Attamen ad vitae quidnam momenta beatae,
15  (Haec etenim rerum summa est) quid contulit unquam?
16  Tu mihi tu coecam divinae lumine lucis
17  Ingredere, O, Mentem, SAPIENTIA, consilioque
18  Nutantem rege, Diva, tuo; da nectaris haustus

sunt,
25  Et facere, at potius facere: haec sunt ultima vota-
26  Principio extremus qui sit, quo tendimus omnes,
27  Finis, quaeque Boni summi natura, videndum:
28  Harum notitia sine rerum namque fateri
29  Est opus institui vitam non posse, nec ulla
30  Formari mores Hominum ratione regique.
31  Haud secus ac caeli si qua sit parte locata,

Casibus edita dicat
45  Constare, atque eadem servari a Casibus isdem.
46  Quod quoniam a vera quantum ratione recedat,
47  Jam supera ostendi tibi primo in carmine, totamque
48  Hanc rerum Summam, quam vasta est quantaque, totam
49  Eductam e nihilo divina a Mente probavi,
50  Quid superest? nisi, non temere et non forte creatos
51  Cum videas Homines summa at ratione, putare

aut Pluti laetatus amico,
152  Quandoquidem, quid sit dives nummataque vita,
153  Ignorat. Veras utinam de pectore voces
154  Ejicerent illi, quibus est res ampla; fateri
155  Deceptos rerum a specie et fulgoribus auri
156  Protinus audires, miseros quibus esse necesse est
157  Haud minus, ac inopis si vitae incommoda ferrent.
158  Scilicet haud Hominum dives Fortuna quit unquam

306  Scilicet ardores hos excitat; illa laborum
307  Oblitos facit atque fui; dat prodiga vitae
308  Pectora, dum cupiunt potiori vivere vita:
309  Usque adeo ignari sectamur inania rerum!
310  Ac si jam quidquam vitaї munere functos
311  Ad nos pertineat, nostri num Fama supersit,
312  Nostraque num vivant aeternis nomina fastis,
313  Nomina cum sonitu quoque

411  Quae nullius egens sibi sufficit, unaque Clara,
412  Et summe per se pariter Venerabilis una est,
413  Laetaque, gaudendi quae causas invenit in se:
414  Nam si deficeret quid eorum, haud indiga rerum
415  Non foret. Ergo Boni simplex natura videtur
416  Unaque. Quis tanto, Superi, nos munere donet,
417  Ut nihil optandum jam plenis deinde supersit?
418  Quis? nisi, quod Summum

503  Praeterea per se faciet nihil ipsa Voluntas,
504  Rem nisi, quam facit, et finem Mens noscat agendi,
505  Et quae circumstant, et in id quoque sponte feratur.
506  Quapropter Vis est atque ipsa Inscitia rerum,
507  Qua saepe a nobis nolentibus invitisque
508  Multa geruntur: uti nigras in carceris umbras
509  Cum quis vi rapitur, quamvis eat, ire videtur

595  Atque animo ex omni nimirum Numinis, omne
596  Unde Bonum, summi supremam semper amare
597  Naturam, atque in eam votis ardentibus ire,
598  Et nihil hanc extra, verum nos nostraque rerum
599  Mortalesque alios hanc tantum propter amare.
600  Nam cum non alio res Auctor sine creârit,
601  Nec jam servet adhuc, quam sese propter; oportet,
602  Ut, quem animae

non nostram potuisset, quae sit amori
608  Apta, Voluntatem; nisi tum vertisset eandem
609  Ad sese, summeque Bonum jussisset amari,
610  Quod summum est; aliter rerum confunditur ordo.
611  Et quis enim est adeo a vera ratione repulsus,
612  Truncus uti et stolido constans e marmore moles,
613  Protinus ut sese non intra sentiat ipsam
614  Nil

655  Nam quaecumque boni nihil a se habuere, necesse est
656  Non possint se propter amari, at in omnibus Auctor.
657  Nempe frui nos hoc tantum debemus, at, ipsum
658  Quae jam cumque extra rerum sunt, omnibus uti,
659  Plusve minusve quidem, suprema ut scilicet ejus
660  Summi a natura magis ipsa minusve recedunt,
661  Extremique juvant ut nos in gaudia Finis.
662  Neu tu

moventes
939  Injiciunt animis, facilesque per ardua gressus
940  Expediunt, sternuntque viam, minuntque laborem,
941  Virtutesque artesque juvant: novitate velut cum
942  Perculsi rerum si nos haeremus in illis
943  Toti admirantes, tum concita protinus acri
944  Mens desiderio ferviscit, funditus ipsam
945  Rem, novitate sua quae perculit, inspiciendi.
946  Inde

1035  Sensibus, illecebras vitare, animumque retractum
1036  Rebus ab externis, magni nos unde tumultus
1037  Continuo exagitant, in Veri educere lumen,
1038  Scilicet assidue meditantem, noscere rerum
1039  Ut possit pondus, semperque aeterna tueri.
1040  Indulgetur enim plus aequo ubi sensibus ipsis,
1041  Jam Mens, quae sensus supra sunt cumque, tueri
1042  Non valet;

1155  Nimirum Natura Boni: quare una, necesse est,
1156  Sit Virtus; quoniam est Amor immutabilis Aequi:
1157  Namque ab amore suam debent fortita videri
1158  Naturam, actarum quae sunt bona pravaque rerum:
1159  Quandoquidem si rectus Amor se Numen in unum
1160  Dirigat; ut torrens, secum rapit omnia victor,
1161  Omnia recta, suo facit omnia consona fini,
1162  Atque omnes

1176  Temperat, et nullis corruptum rebus Amorem
1177  Purum atque integrum divinos servat ad ignes:
1178  Ipsa qouque haec Fortis, dium quae propter Amorem
1179  Aspera magnanimo fert pectore duraque rerum.
1180  Quin et Justitiae quoque eodem e stipite Virtus
1181  Tollitur: hanc idem quoniam rigat ardor Amoris,
1182  Quo summo servire Bono contendit, et ipsi
1183  Omnia propterea,

1222  Mutatisque locis et quae stant caetera circum,
1223  Aspectu vario mutantur dissimilique,
1224  Artis opus magnae cognoscere consiliique est.
1225  Proderit anteactos rerum meminisse per annos
1226  Gestarum, et quidquid veterique novaque notatum
1227  Proditur Historia, atque omnes evolvere fastos.
1228  Tum super his Animus praesentia noscere debet;

per annos
1226  Gestarum, et quidquid veterique novaque notatum
1227  Proditur Historia, atque omnes evolvere fastos.
1228  Tum super his Animus praesentia noscere debet;
1229  Quae rerum natura, status quis temporis extet
1230  Ingeniumque Virûm: nec non opus esse futura
1231  Quis neget ex aliis, quae jam sunt, quaeque fuere,
1232   Conijicere, atque ita res

Conijicere, atque ita res acri praevertere mente,
1233  Propterea ut possis ratione educere multa,
1234  Quid fieri nequeat nisi prave, quidve probandum.
1235  Multus at hic rerum variusque requiritur usus;
1236  Et nisi non longis tandem venit usus ab annis.
1237  Non animos igitur Juvenum facere ulla sagaces
1238  Gestarum poterit brevis experientia rerum.

1235  Multus at hic rerum variusque requiritur usus;
1236  Et nisi non longis tandem venit usus ab annis.
1237  Non animos igitur Juvenum facere ulla sagaces
1238  Gestarum poterit brevis experientia rerum.
1239  Haud tamen hac illi prorsus Virtute carerent,
1240  Consilia in dubiis vellent si exposcere rebus,
1241  Et dociles semper praebere Monentibus aures.
1242  Nam neque saepe

1259  Scilicet humanis gaudet colludere rebus
1260  Fors, ut vulgus ait, nec opino vertere cuncta
1261  Adventu, quae tunc Hominum Mens cumque parabat.
1262  Propterea variam quia rerum conditionem
1263  Scit Prudens, nunquam, cum fecerit omnia, certus
1264  Secura eventus expectat mente futuros;
1265  Prorsus ut in vita rerum nihil accidat omni
1266  Ullarum, non

cumque parabat.
1262  Propterea variam quia rerum conditionem
1263  Scit Prudens, nunquam, cum fecerit omnia, certus
1264  Secura eventus expectat mente futuros;
1265  Prorsus ut in vita rerum nihil accidat omni
1266  Ullarum, non posse quod accidere ipse putârit.
1267  Vidimus, ingentes aliqua persaepe paratus
1268  Belli cum fierent de parte, et cogeret amplis

tum scilicet illos
1276  Mirari insolitam veluti rem, quamque futuram
1277  Crediderant nunquam. Mirum nil accidit illi
1278  Et nihil insuetum, sapiens qui corde sagaci
1279  Eventus rerum varios cognovit, in ipso
1280  Plerumque incertis praesertim ludere bello
1281  Fortunam vicibus; quapropter comparat aequum
1282  Adversis animum rebus pariterque secundis.

1347  Obtinet haec medium rationis, et altera reii;
1348  Nam res commutat rebus, neque respicit ultra
1349  Ipsa aliud quidquam, quam par ut constet utrinque
1350  Permutandarum pretium mensuraque rerum:
1351  Omnia natura quanquam communia constant,
1352  Privatumque nihil; tamen et communia primo
1353  Quae fuerant, sua fecerunt vel forte vel armis
1354  Vel quondam in vacuum

1665  Nec, de se ignarum quid vulgus praedicet, audit:
1666  Lubricus hic certe locus est, consistere vix ut
1667  Possit, qui magnis persaepe laboribus audax
1668  Susceptis, toties rerum vitaeque perîcla
1669  Fortiter invasit: petitur nam deinde superbe
1670  Gloria gestarum merces ut debita rerum:
1671  Fortis et hanc Animus debet contemnere victor.
1672  Hujus

1667  Possit, qui magnis persaepe laboribus audax
1668  Susceptis, toties rerum vitaeque perîcla
1669  Fortiter invasit: petitur nam deinde superbe
1670  Gloria gestarum merces ut debita rerum:
1671  Fortis et hanc Animus debet contemnere victor.
1672  Hujus item quoque materies Virtutis opusque est,
1673  Adversis nunquam rebus succumbere, nullisque
1674  Expugnato

et Virtutis imagine fallat,
1718  Ipsi sponte sibi diram consciscere mortem.
1719  Scilicet Insanis hoc saepe ignavia suadet.
1720  Fortem tune putes, cui non tolerare potestas
1721  Rerum et fortunae et jacturam denique honoris
1722  Caeteraque; in sese quae fuerunt dira paventum
1723  Dextram armare Hominum, vel letho ut talia vitent?
1724  Propterea invictum ne rere fuisse Catonis

1801  Lux sordescit; uti culpa Mens obruta turpi
1802  Jam vetere amisso corrumpitur atra decore;
1803  Idque fit, a Summo cum nempe aversa recedit,
1804  Inque creatarum infelix bona inania rerum
1805  Vertitur, ex animoque illis conjungitur omni.
1806  Scilicet hic Animae status est, media extet ut inter
1807  Corpus et ipsa Deum, simul et jungatur utrique:
1808  Alterutri

parte necesse est
1810  Abscedat simul, atque infirma ea foedera reddat.
1811  Quare corporeis quo sensibus illaqueatur
1812  Plus, aut per sensus quae percipit, hoc magis ipso a
1813  Rerum Auctore recedit, et obliviscitur ejus.
1814  Quaenam est Naturae magis, omni et dissona legi,
1815  Denique cum pulchro quae res magis ordine pugnat?
1816  Nec porro paria esse queunt peccata videri;

1879  Ponderat, et pretio bona quaelibet aestimat aequo,
1880  Ut praeferre sciat majora minoribus usque
1881  Lucra: quid? aeterno si constent pondere summa,
1882  Ambigat haec levibus subito praeponere rerum
1883  Momentis? Omni quivis,, licet, oscitet in re,
1884  Oscitet in nummis et fama et honore parandis,
1885  Quaeque alia inquirunt Homines ardenter amantque;
1886  Rure vel urbe,

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report