De hiis, quae communitas Ragusina servat, cum illustrissimus rex Hungariae moritur, et etiam in novi electione. Capitulo X.

Dignum fuisset post pertinacem Ragusinorum fidelitatem collocasse commendabilem eorundem morem, quem servant diligenter cum quis eorum dominus rex Hungariae moritur, et alter defuncti loco rex legitime eligitur et creatur. Sed armandi celeritas adversum predones maritimos, medicorum ac docentium adolescentes digna commemoratio, et artificium utilissima provisio meum scribendi proponitum paulisper distraxerunt, unde tam et si prius dicendum hac de re fuerit, tamen acquiescet hoc in loco reponi; nec mihi idcirco subirascetur, dumtaxat sua commendatione non careat. Sed quoniam novi regis electio fieri non consuevit, nisi altero iam mortuo, primo sciendum est, quod cum Ragusinis firmiter constat regem Hungariae ipsorum dominum 138 periisse, omnes lugubre vestiunt, prohibetur tubarum et tibiarum sonus, quo ad novus rex creatur, vel saltim duobus mensibus. Fiunt in ecclesia cathedrali ipsius exequiae funerales sumptibus non parvis communitatis. Nam eliguntur tres nobiles, quibus cura eius rei et expensa committitur. Hii diligenti studio in medio templis tabernaculum coopertum veluto altum parant, quod in longitudine et latitudine universum cereis ardentibus illuminatur, similiter et totus chorus desuper. Statuunt item per latitudinem trabes cum cereis accensis. Sed sub tabernaculo aptatur discus in formam et locum barrę, ubi stat corona aurea, ensis regalis, et caetera regiae maiestatis insignia; invitantque oratores, qui infra missam funeralem, quam celebrat urbis presul, vitam, mores et gesta principis defuncti enumerat et collaudant. Accedunt omnes mendicantes et monaci, qui cum canonicis et sacerdotibus omni officio illi divino intersunt; omnibus assignantur candellę ardentes sex unciarum 139 quęlibet, nec deficit thuris vapor copiosus. Haec omnia cum parata sunt, ad templum concurrunt, et Senatus mandato veniunt dominus rector, et caeteri omnes nobiles, qui senatum ingrediuntur bini quidem. Nam coram atrio ad sonum campanae magnae congregantur omnes cum vestibus nigris, hoc statuto ut nemini liceat inde abire, nisi completa absolutione, quae fit a domino archiepiscopo, sed hos praeter nobiles alii fere cuncti cives utriusque sexus pueri, adolescentes, iuvenes, viri et matronae, et senes denique adsunt; nec aperiuntur apothecae, nisi post prandium, cum stetur usque ad tardam horam meridiei in exequiis venerandis, commoventur porro animi satis atque etiam satis compassione; nec fuit dimittenda oblatio pecunialis, quam singuli sacerdotes eo die pro defuncto rege celebrantes recipiunt de bonis communis. Cuique enim propria prebetur oblatio, cuius auxilio ipso die vitam nutrit; diceres rem devotam et summę fidelitatis ac sinceri amoris prestans et firmum iuditium. Huius rei testes multi dici et enumerari 140 possent, sed ne longius pergam, me verum testem offero, qui id bis fieri vidi, primum pro morte serenissimi olim imperatoris Sigismundi ac Hungarię et Boemiae regis illustrissimi, cui defuncto Decembris die VIII. annis Domini MCCCCXXXVII. in Posonio Ragusini exequias celebrarunt die XX. Januarii MCCCCXXXVIII. Secundo pro serenissimi principis Alberti morte Romanorum, Hungariae et Boemiae regis illustrissimi, et Austriae ducis inclyti, qui cum exterminio imphandorum Teucrorum invigilaret, diem suum clausit extremum Octobris die XXVII in MCCCCXXXIX. Huius venerandissimę exequiae aequa priori expensa, sed meo et aliorum multorum iudicio primis ordine superiores, quo ad astantium prudentia factum fuit celebrate fuerunt die VII. Decembris eiusdem millesimi, quarum utrisque interfui, et post orationem cuiusdam magistri Blasii sacrae paginae doctoris ordinis prędicatorum rogatus ego cum totius 141 Senatu plano consensu et ardenti me audiendi desiderio peroravi. Haec sunt, quae in funeribus regalibus servant. At cum novus rex eligitur, creatur et coronatur, audiuntur campanę festivae, deponuntur lugubres vestes, pulsantur tubae et tibiae. Fiunt processiones per urbem universam solemnes, lętatur omnis populus, dantur dona novum vera fide ferenti illi videlicet, qui regales litteras primum attulerit. Eliguntur et mittuntur legati ad novi regis sacram maiestatem cum muneribus et tributo, duntaxat debeant; qui nomine totius Senatus Ragusini privilegiorum et pactorum atque gratiarum confirmationem petunt, et fidelitatem constantissimam et obedientiam perpetuam suae sacrae maiestati spondentes, profitentesque clementissime consecuntur. Quae omnia solertissime facta oculis meis conspexi, cum electus, creatus et coronatus fuit ipse serenissimus rex Albertus, de cuius obitu prior facta est mentio. Habuit, qui litteram regalem presentavit, multa dona 142 et singulares honores, sed presertim auri ducatos centum. Legati fuerunt Johannes de Gondola vir quidem annosus, Michael Marini de Restis, et Jacobus de Georgiis, qui munera pulcra et tributum debitum ferentes, quęque voluerunt, benignius impetrarunt, quinimo militiae honore si assensissent, ipse illustrissimus rex libenti animo Prage donasset eosdem, qui incredibili fere amoris affectu recepti ab eo, et visi ac decorati fuerunt, nec immerito, cum fidelissimorum suorum legatione potirentur de quo satis dictum sit.