Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], De morte Christi, versio electronica (, Dubrovnik), 8402 versus, verborum 61948, Ed. Vladimir Rezar [genre: poesis - epica] [word count] [benesaddmc].
Damiani Benessę De morte Christi liber secundus
17'
2
Porticibus iuncti pariter gradiuntur in amplis:
Hic Vestibulum Picta sacris stabat series hic eruta libris, Argumentum operumque Dei gentisque uetustę. Hic gemini positus, res nulla imitabilis arte, Concipiunt longe uariarum exordia rerum Quo corpus mentemque aptat pictura fidelis. Namque instar numeri spaciumque situmque sequestrat Congruus angelicis ascriptus sedibus ordo, Statque uorago sinu contra spaciosa capaci. 18 Hęc[ERROR: no link :]
Nulli hic migratus, nusquam se dimouet illinc. Insistit quocunque loco, nil nam excutit inde, Allicit aut alio, sed ibidem immota recumbit: Non quid sit leuitas regio, non pondera nouit. Mundus in immenso primum Cui propriis natura locis ingentia menbra Constituit, clauso constat respectibus ordo. Cęlum summa tulit, sed terra resedit in imo. Cętera se medio cohibent, rursusque refertur Ad totum uertex, contraque refertur ad imum, Atque pari uultu reuocat se funditus Hęc
Inde igitur nostris accedunt pondera rebus, Et motus Recta namque meat, seu Quam semel obtinuit nusquam de sede recedens. Alterius gremio Altera pars, fundo medio stant Porro in mole locus quicumque ascribitur ista, Hęc requies, quantumque recesserit Sponte sua rursus natura reducit eodem. Quicquid at in propria motu iam sede Exterior nitens impellit labile causa Mota Dei posito digestu fine creantis. Atque ita, quo passim uariantur corpora, motus, Quę moli inseritur, pręscripta lege periret, Exemptumque globo, ni mundo uita fouenti Debita deficeret, sedem pressisset eandem. Sed pars nulla adamat fieri mundana seorsum, Congerie quę fota locum secernit in aluo Et nomen uiresque agitandi uiuida cępit.18' Vtque uices uarias hęrentia menbra ministrant, Quę decisa cadunt natiuo cassa uigore, Sic quę inserta ualent, pereunt semota repente. Iccirco externi nihil indiga machina quantum Occupat, hic momenta sua
Hęc uaria ingenium formauerat arte figurans, Naturę duplici ut liquidis Deus incubat undis. Materies partu torpebat pigra recenti, Concilians nondum sociis se uiribus expers, Hęc habilis toto uacuo considere sparsa. At menti contra incumbit caligo profundę, Quę conuersa Deo formari debuit insons. Primum concipitur certantis Hinc abeunt medio et geminum referuntur in Seditioque animos studia in diuersa Altera pars Arripitur penna sublimis prępete coelo. Diuina penitus de Incussamque accensa Instruit hęc Terna Diuino intuitu de Lustrandique Hanc operam, Tota oculus facies coelestum, addictaque partes In geminas aciem, duplicem uim concipit inde, Immensam exhaurit qua lucem, et numine sese Proluit illapso radios iaculata nitentes, Quaque creatarum rerum mens proficit usu, Inde uacat In finem, propria ueluti ui pondera sidunt. Alituum stipata cohors uolat agmine, Sanctus Spiritus unde ciet, clamor meat aethere magno, Et placitura Deo meditantur carmina semper. Hinc circumduci uideas examina ludo, Agglomerantque Deo una omnes ineuntque choręas, Et seruant orbes, ac uergunt semper eodem, Quam densas, liquido cum tranant aere lapsę, Tempus agit seu uere grues longo ordine tracto, Siue aestate, petunt cum pabula dulcia, sturnos, Dum sedes mutant, Exercent proprios sic agmina sacra uolatus. Namque obeunt, reuocant gyros, et prępete penna Tollunt se uolucres sublime Deoque reducunt. Quęcunque ore ferunt, mirantur sidera nec mens Attingit: subter gaudent elementa canore. Diuersa reprobum genus Sedibus aethereis Diuum statione beata, Deformis genti facies inimicaque uisu. Attamen obscoeno lux quędam internitet ori, Heu infoelices mira quę fallit ab arte. Hic quantum furuo Furiarum est cernitur Orco, Et longe pictus sistit formidine terror. Consilii arcani princeps decreta superbus Improbat, et faciem, coelum tanquam Deturbatus habet; ruit una turba Telluremque petunt coelesti sede relicta. Mutantur cultus, mutantur et ora cadentum, Naturę
Quęrit regna sibi, miseramque insania miscet, Auertitque oculos ueri qua lumine certo Lux radiat, nimiumque placens sibi perfida credi19' Plus uero et nimium censeri insana peroptat. Aspernata Deum et legem nihil abdita curat, Solum adamat speciem et mendax in imagine uadit. Hinc animos sumit fastuque tumescit inani, Delegit sedem imperio seque ingerit orbi, Mole recens uacuo immenso qui constitit ampla, Tantum error miseris et fraudis amica uoluptas. Sub specie falsa nam se mirantibus infert, Exitioque suo deceptus fallere gaudet. Sed uanum Suscepti, robur lassum uirtusque fathiscit. Nam semel auersos renuentia lumina lucem Calcat humi reprobos et desuper arbiter urget. Pressa grauis cępit tellus immania monstra: Hinc pugnas Herebus superi ciet immemor aeui, Aut nequit aut aciem refugit obuertere luci Diuinę, recta radiis simul obuius, unde Et coelo et terra producitur omne quod usquam est. At qua materies Ingenium superabat opus: stat machina mundi Ingens, inde suis depingit facta diebus. Caligat primum sterilis sine germine moles; Vtque polo illuxit, coecę fugere tenebrę. Ecce Ortum
Prima dies, coeli tenduntur tegmina circum, Debitaque interitu compescuit ambitus una, Condita Vnius rationis opus; noua tempora Altera[ERROR: no link :]
Mox redeunt, canis refugit cum fluctibus aequor, Littora cinguntur, tellus educitur undis. Concipiunt glebę imperio partuque tumescunt. Inde uenit foecunda seges, tum semina gestant Arbutei foetus nuper quis nata seruntur. Tempora deproperant et tertius occidit Accendit[ERROR: no link :]
Aptauit, trito signatur semita calle, Qua contexta poli fulsere micantibus astris, Atque nouis tellus radiis lustrata nitescit, Solque recens lucem roseo quassabat Olympo. Hic ardet plena maturus lampade; at illic Mane suo iam nata iugis Aurora ruborem Spargit, et excitos auium per guttura cantus Euocat, Accendit, Nec procul incumbunt uacuis insomnia terris. Inde simul metas Qua tempestates Tunc quartus claudit labentia tempora Constitit[ERROR: no link :]
Mox[ERROR: no link :]
Aetherię generantur aues, quęque
Iam passim nigro undabant animalia ponto. Finit quinta dies, Parturit[ERROR: no link :]
Gignit humus, uultus formantur et ora Hinc uarias species uiderunt protinus astra, Persultant campis et noto compare gaudent. Incubuit terrę uirtus diuina liquenti Foeturęque dedit maioris munera dotis. Effinxit uultus, diuina euasit imago.20' Huic late imperium in terras et in aequora cessit, Aerięque simul timuerunt iussa uolucres. Gaudebat consorte thori nouus incola mundi Atque suas iam sexta dies sic terminat Vt[ERROR: no link :]
Septima lux oritur coelo fere picta sereno In longum uotis placidę seruanda quieti. Aerii tractus, canentiaque aequora ponti, Ac tellus illa tenuerunt ocia Nulli[ERROR: no link :]
Fons uiuo humectans uenientia gramina sponte Potabat, uisus uolui de ualle remota Arua tenet late Permeat et nostras multo capite exit in Foelix hinc pecori Et pingui rimantur aues sua pabula prato. Hic prope perpetuo rident uiridaria uere, Seposita nimium foelix regione recessus. Quo[ERROR: no link :]
Tam fortunatos lucos terramque beatam Ipse pater
Pellitur et terris uagabundus cernitur exul. Causa mali coniunx tunc, quo diuertit, adhęret, Dantque simul poenas Fortuna Durat in aduersis, erumna haud frangitur ulla. Ponitur Et longe siluis terror cohibebat amoenis. Erronesque[ERROR: no link :]
Oscula complexi iungunt, perque ossa uoluptas 21 Emicuit, risit iunctos Hymenęus amantes. Post iterum repetit curasque requirit easdem, Atque pater loeto tollit sua pignora uultu, Maioremque Chain, aliumque uocauit Hos traxit facilis studia in diuersa uoluntas, Exercetque Chain tellurem ac iugera uersat, Alter oues sequitur, latis amat ocia campis. Huic tantum cantus et dulcia carmina cordi, Solaturque fugam et casus sic uoce paternos. Sępe oculos tollit coelo et suspiria ducit: Commendat uitę superis hic usus Abelem. Nascitur[ERROR: no link :]
Cognati sceleris maculatur terra Protinus[ERROR: no link :]
Infoelix, facinus diis quando sensit Huc[ERROR: no link :]
Primus Enoch; muri iuxta cernuntur et artes. Irad, Mauiael, huic ordine proximus astat Matusael, curisque Lamech partitus amorem Insequitur, lateri coniunx hęrebat utrique: Adda comesque Vocalesque agili Ast alter Et pariter gemino gaudebat pignore Sella. His ardens iuxta candebat in 1
Ipse pater medio tristis similisque dolenti, Haud gens grata Deo curisque exercita Sed[ERROR: no link :]
Seth bonus et patri luctum qui soluit Abelis: Altius humanas spes tollit filius Hunc[ERROR: no link :]
Insequitur Iared, post Enoch in aethera raptus, Matusalem, gaudensque bona cum prole Lamechus: Ipse pater Nochus uenit ultimus ordinis Iamque hominum passim turbę populique frequentes, Non rarus cultor uacui non amplius agri, Cernere mixta uirum totis erat agmina terris. Tunc[ERROR: no link :]
Armauitque deum docuitque impellere uulnus. Acer lunato mox arcu constitit ales, Tela uolant, lęsis linquunt sine morte uenenum. Illicet hinnit amans uisa
Oscula pressabant uulgo rapiuntque puellas, Confunduntque genus male suasi, et coniuge iustus Seth capta de stirpe Chain connubia Tunc tellus hominum scelere est imbuta profano, Offenduntque Deum prauę facta impia gentis. Illa,[ERROR: no link :]
Admorunt superinstructos in sidera Fama[ERROR: no link :]
Queis[ERROR: no link :]
Ille[ERROR: no link :]
Damnato spectat qua uindex Impuros inter miseratur et Hic pius et superos sceleris Secernit Annua sic Huius tergemini, soboles pulcherrima, Sem pius et Iaphet, robustaque pectora Texitur[ERROR: no link :]
Expectat perfecta minas casuraque coelo Fulgura, promissamque hiemem mundique Voce[ERROR: no link :]
Turmatim primum campis armenta iugantur, Diuersum genus et pecoris, lapsęque secabant Aetherię uolucres alis pernicibus auras. Ingressę sese spaciosa Orbis qua tandem perituri turba superstes Sementi seruata feros euaderet imbres. Postremo ingreditur senior scelera impia multum Ante hominum increpitans, superum testatus et Vt[ERROR: no link :]
Naufragiumque Deus tribuit contemnere tutos. Tunc primum picea caligine cogitur aer, Atque Accensus passim assiduis micat ignibus aether. Tempestas subitas tunc sese exhaurit in undas, Descendit coelum, pluuiis Non pelagi discrimen aquis, Et terras rapiunt, facies hinc redditur una. Merguntur campi, Colles, et tumidę Quicquid [...], quicquid carpebat et Extinctum est, mortis species tulit una sub Iam[ERROR: no link :]
Inque sinus Relliquię, nabat, uiuentum, machina Armeniam qua Taurus adit, Atque adolet: gratus superis init aethera Sarcula[ERROR: no link :]
Distinguit scrobibus sarmenta et uinea surgit,22' Vuaque inexperto fudit calcata Ignotam[ERROR: no link :]
Iniiciunt uestem pueri uellantque Continuo[ERROR: no link :]
Miratur proprio genitor de sanguine prolem. Vsque adeo sarcita breui est iactura, nouusque Quęrebat populus quem se diffundat in Cernere[ERROR: no link :]
Verba, uagasque acies diuersa in regna ruentes. Arctoas petit illa plagas Scythiamque rigentem, Hęc Syriam ingreditur, flantes et pergit ad Austros: Sunt Euros tendunt qui contra et Atque alii post solis iter mundumque cadentem. Peruentum quocunque, Continuo superant, prolatos iungere fines Ambitio magnumque decus, lateque colendo Tendere et intactis populos Hactenus imperium stabat Instruere Sola diu, gentesque iugis assuescere Ninus Cępit, et arbitrium ius sumptis fecit in armis. Iam genus humanum toto Nec superest quo non accessum, multus abundat Iam passim populus: surgunt certamina Martis, Atque iuuat fuso uictoria parta cruore, Et scelus et crescit uiolenta iniuria regum. Vir[ERROR: no link :]
Sem patris quondam, Thares de nomine dictus, Inueterata sui damnabat tempora secli: Inde solo patris discedit, pignora iuxta 23 Incedunt, Abram cara cum coniuge gnatus, Lothque nepos, subeunt uenientes oppida. Thares Cernitur hic tolli
Impiger e coelo iussis iter arripit Abram, Lothque comes graditur, qua pingia pascua Sidon Explicat, herbosa pecudes in ualle Hinc[ERROR: no link :]
Non capit et pugnas Et qua Iordanus pręlabitur amne, Loth patruo Exuuias[ERROR: no link :]
Atque[ERROR: no link :]
Iuxta[ERROR: no link :]
Hic[ERROR: no link :]
Certaque iam proles
Procumbit, nigrasque ruens Cernitur[ERROR: no link :]
Ludit[ERROR: no link :]
puer,
Serua,
Hic[ERROR: no link :]
Heu[ERROR: no link :]
Accinctus ferro puerum mox sistit ad Non[ERROR: no link :]
Coniugis, in tumulum non pensa Est iter ac reditus, Optato; hęc lachrimas matris Sunt[ERROR: no link :]
Stirpis, et annosi sublimia funera patris. Ismael hic multa circum se prole tuetur, Ventrem alibi foetu soluit Rebeccha Versatur[ERROR: no link :]
Pacta ferit: gemina stabat cum Venator[ERROR: no link :]
Offerret sese iaculo percellere doctus,23' Emicat in siluas, plangunt per terga pharetrę. Iunior[ERROR: no link :]
Venatu genitor turbatur fratre Longe abit et fratrem maternum inuisit Hic[ERROR: no link :]
Immensos merces compensat digna Adque[ERROR: no link :]
Depositique lares empto Huc[ERROR: no link :]
Secessit[ERROR: no link :]
Dehinc[ERROR: no link :]
Et[ERROR: no link :]
Stant nati Parte[ERROR: no link :]
Diues Gens olli duplex, Hac late excurrit Accedit diuersa
Per uarios casus et Cernitur Aegypti Hęc[ERROR: no link :]
Emigrant,[ERROR: no link :]
Quantaque cogit amor Ballatus ouium resonant per pinguia culta, Atque uago pecori Arsinois discurritur Hinc[ERROR: no link :]
Ossa patris longum per iter portantur Occubuitque[ERROR: no link :]
Ambages longę ueniunt prope; tollitur[ERROR: no link :]
Moses et exemptum matri mandabat alendum Insignisque puer forma reuocatur in Fugit[ERROR: no link :]
Misit flamma rubo: "Procul hinc uestigia siste", Et deinceps mandata Aegyptum. Fratri[ERROR: no link :]
Hinc[ERROR: no link :]
Duraturque malis Pharao. Bacchatur in omnem Aegyptum
Signa duces abeunt et gentis tecta nephandę
Egressis[ERROR: no link :]
Incedunt,[ERROR: no link :]
"Este[ERROR: no link :]
Pręripite", ingeminat Moses, "Deus eximet omni,
Ecce instat Pharao, pelagus Passim equites,
Perque sitim et siluas et per deserta
Quis coelo uenere dapes, populumque cibauit Ipse
In Rhaphidon, scatuitque latex de rupe perennis. Esaidem infestis hic perculit obuius Quo socer excitus de Madianitide terra
Incubuit nubes circumque incendia fumant, Mons mugire solo et sonitu strepere alta tubarum: Horribili audiri uoces clangore per omnem Hinc populum: nebula tunc sese condidit Ingressus[ERROR: no link :]
Quaque Deum placent sacri misteria Longe[ERROR: no link :]
Sistra sonant, thyasi celeres uertuntur in orbes, Statque Apis medio, recolunt portenta deorum, It ferro Leuita
Turba
Illinc[ERROR: no link :]
Sistere seu potius, uotiuaque uictima Et stabant uarię descripta piacula Initiata[ERROR: no link :]
2
Et proprii de more Dumque[ERROR: no link :]
Accensus fratres inuasit coelitus ignis. Quo terrore illo raro Excubias[ERROR: no link :]
Castrorum, iussum Sub duce quemque suo, Arca Dei, ualidę numerus dehinc plebis Bisseni proceres stabant, suaque agmina cuique Et bissena omnis in castra exercitus ibat. Tunc terno commissa duci custodia, seruat Quisque latus propriasque uices, ut tessera turmis Sortito Omne latus sobolis delectę robora cingunt. Seruato pariter incedunt ordine cuncti Quattuor in partes positi, triaque agmina cędunt Cuilibet; unus enim assideat qui peruigil arcę Exemptus, populi numero nec miscuit illum
Officio discreta suo gens subdita magno25 Pontifici, simili cuius stant pignora Hinc[ERROR: no link :]
Insonuere uiris; Synai mons milite tandem Deseritur, nubes progressa recumbit in agro Pharanio;
Egressi[ERROR: no link :]
Atque[ERROR: no link :]
Metantur[ERROR: no link :]
Hinc missi qui certa ferant, fando agmina terrent: "Vidimus Enachidas aequalia robora coelo, Et fortem Esaidem, Hinc[ERROR: no link :]
Ac coedes populi, diruptoque haustus hiatu Interiit Choreas, incendiaque altera Cernitur[ERROR: no link :]
Ingressi latices icta de rupe
Iuxta[ERROR: no link :]
Vestibus[ERROR: no link :]
defuncti:
Israel, et lęsis prope uipera uisa Inde[ERROR: no link :]
Pertulit arma Sei Vsque ad Ieboeum His terris quondam Cumque Ogo cernit Exagitat[ERROR: no link :]
Accersit Balaccus opemque et Balaccus regno nuper Moabitidis Et[ERROR: no link :]
Cernuntur: Phinees męchos ulciscitur Fit[ERROR: no link :]
Tunc ratio, exposcunt fraudatę iura Delectus[ERROR: no link :]
Conuehitur[ERROR: no link :]
Plurima, qua populus pecoris ditatur et Concessęque[ERROR: no link :]
Promissam pactę pugnando uincere Progressus[ERROR: no link :]
Commendat mandata iterum cęlestia Tunc[ERROR: no link :]
Prospicit; hinc multum quęsitę regna tuetur Telluris, quantum spacii latissima pandunt, Ac sic in mortem placidus Tantarum[ERROR: no link :]
Ipse gubernacli Iosue successor,
Protinus inuexit fluuio deductaque retro Aegit aquas, Inferior, tutumque exhausta hac parte meatum Concessit, feruet Hęc pressit medio et Transmissere
Bissenos lapides Tunc[ERROR: no link :]
Hinc[ERROR: no link :]
Iam Marte alacer fertur, Vis hominum; passim strages rerumque uirorumque. Et qua tam leni subit aequora flumine Nilus: Ora Syro prętenta mari, porrecta sub axem Vsque Arabum regio, quam limite linea certo Partitur tribubus cunctis segmenta Concilium[ERROR: no link :]
Effertur iuxta Iosue atque Eleazarus Hic[ERROR: no link :]
Congressasque acies inter uictoria nutat, Oppressę quoties adolent altaria gentis, Poenituit quoties rursus, dominantur in Longa ducum series sęuis crudescit in armis, Stant pugnata uiris obnixo pręlia Marte. Othoniel[ERROR: no link :]
Vomere[ERROR: no link :]
Hic populo, laudumque in partem foemina Barachi;
Res[ERROR: no link :]
defit.Impius[ERROR: no link :]
Inuasit
Euentu caruere
Atque
Filia cui questu replet nemora alta Hęc miserę concessa feri solatia luctus. Abessa,[ERROR: no link :]
Et[ERROR: no link :]
Deposuit Sanson crinem meretricis in Supplicia[ERROR: no link :]
Agmina coeduntur, captiua et ducitur arca.Rexque caput Saul diademate cingitur aureo. Castra[ERROR: no link :]
Ionatas solus: sed qui comitatur euntem, Demetit et lęto dat multos armiger Atque[ERROR: no link :]
Stat contra populus, obstent uel fata, Accitus[ERROR: no link :]
Dum rapitur, regi furiata mente medetur, Et iungit cytharę carmen prędulce Hic[ERROR: no link :]
Ictus
Et populi terror Golias
Ac[ERROR: no link :]
iuxta,Et[ERROR: no link :]
Iacta
Atque[ERROR: no link :]
Nec[ERROR: no link :]
Marte Palestinis dum non concurritur Ille[ERROR: no link :]
Et uos, Gelboi, damnauit carmine, Successus[ERROR: no link :]
Cernere erat, circumque hostes franguntur et usque Victor ad Euphratem reuocauit sub iuga Sed dulcis non longa dies mortalibus aeui: Turbatur fortuna domus, statque ultio coedis,[ERROR: no link :]
Infoelix Aethęe, Haud negat esse ream quę se sibi conscia culpę, Eualuit superare Deum solioque[ERROR: no link :]
Redditus et regni rursus suscepit Omnibus interea Aureus[ERROR: no link :]
Pro solio residet, spondaque accumbit Stabant templa Dei, sublimiaque atria regis, Intentę[ERROR: no link :]
Quęcunque ore Res tuta est, meliusque ferunt aduersa secundis. Scinditur[ERROR: no link :]
Auexit spolia Aegyptus: proh dedecus, ecce Prostituit se gens ritum auersata Sed[ERROR: no link :]
Et[ERROR: no link :]
Poenas Bassa, ferox Insidiis Zambri Israel in geminas partes diuisus Sub sacri.Euersi Ictus dat
Qui se participem sceleris Rex
Mandatoque Nam canebant.Tunc,[ERROR: no link :]
Exoritur casus, faciesque Heu regni Nec pueris fera quod mater, quod Effugit insanam de
Ioas,Nec[ERROR: no link :]
Euasisse manus potuit pietate cruentas.Delituit[ERROR: no link :]
Elatus frustra uiolata id rettulit ara. Et qui sępe ferox certamine contudit hostem Ac fines circum sumptis deterruit armis, Ille suos animos haud pertulit irrita Thura Deo subitisque notis eluditur Zachariam[ERROR: no link :]
Romelides[ERROR: no link :]
Et sic imperiis agitatus fluctuat usque Israel, inuexitque[ERROR: no link :]
Rex Achaz Iudę; Assyria implorauit ab usque Auxilia, et gemino sic est defensus ab hoste. Non tamen id paruo stetit illi; pręda tyranno Conuehitur raptum templi Gentilesque deos aris Quaque perit Stabat[ERROR: no link :]
Commendatque uiris Ac clausas Pontifices populi hic de Non[ERROR: no link :]
Quęque Cimbalaque His[ERROR: no link :]
Atque Diuinum Parte[ERROR: no link :]
Israel Illorumque larem ignoti tenuere coloni, Qui male In terra qua cultus erat lectissimus olim. Sed ueterum peccata luit suaque Ossia At[ERROR: no link :]
Cęlestumque ruunt accensę in pręlia turmę. Res geritur Iudę proprii sine militis usu, Strata Sennacheris campo uix territus aufugit Sacrilegi[ERROR: no link :]
Templa prophanantur rursus, peregrinus in aedem28 Ascitur cultus, natusque exempla secutus Non de more patrum uetitis adolebat in Occasum populi cecinere oracula uatum. Interea[ERROR: no link :]
Rex Iosias, ueterum nulli pietate secundus, Instauratque aedem collapsam ac diruta Ecce[ERROR: no link :]
Vulgantur: metus attonitam mox permeat Consultis[ERROR: no link :]
Vrbis ut excidio gentis delicta luantur. Interea regis pietati parcitur, irę Subtrahitur meritę populi breue tempus in Aegyptus[ERROR: no link :]
Vrget, regi obstet, Iosias festinus; at illum De subita raptum referebat cęde Quemque[ERROR: no link :]
Et secum Eliachim, Ille[ERROR: no link :]
Atque ea maturę processit culpa ruinę, Assyriumque iugum expertus desciuit et hostis Vicini sensit prędas Accumulat sceleri cui filius hęres Ecce[ERROR: no link :]
Assyrius, circumque obsessam permicat urbem Miles et excusso perterret cuspide muros. Tunc rex egreditur magna comitante caterua. Iactet: "Et ipse Nil contra ille tamen cautes ceu dura 3
Protinus efferri thesauros pręcipit[ERROR: no link :]
inde
Captiuumque agitur uulgus, longo ordine feruent: Imperium inuitos Babilonem tendere Sedechiam solio
Mens regem populis exemplum triste futurum, Captiuus coram iugulari pignora cernit. Neue fore misero spectaclum lętius ullum, Sic fortuna uices mutauit, lumen utrumque Eruitur, nectuntque manus post terga Nec[ERROR: no link :]
Tollitur, increpitant dispersa incendia late, Sublatasque faces iaculantur in aethera circum, Obscuram uero per noctem urbs tota relucet. Accensus media templi furit aestus in aede, Saxa ruunt muri penitus compage soluta. Inde ignis superans summam dominatur in Compręhensoque cadunt subito regalia tecta. Tunc passim serpit uictor, longique laboris Vna dies hauribat opus: carpenta uehuntur, Aedibus huc educta honeratur Quod reliquum fuerat formę seu roboris urbi, Nominis aut demum, captiuum ducitur, atque Lictores procerum cędebant colla securi. Exultat[ERROR: no link :]
Aediderat longum quae tempus, diruta Posthac longinquis regionibus exul agebat A patria tellure procul coeloque sueto, Atque una populus non amplius aede Post[ERROR: no link :]
Iam fatis
Rex Persa ac solio trabeatus cernitur aureo. Affulsit miseris libertas; uisere terram Antiquam patriumque solum permissa potestas, Edictumque urbis tunc diruta tollere templa, 29 Et de regali suscepta pecunia Alter[ERROR: no link :]
Ascriptique duces acies rexere; manipli Incedunt campis raptim sua signa Et[ERROR: no link :]
Cernuntur. Medio tuba perstrepit agmine clangens, Et ritu ueteri populus tentoria ponit, Ac statuunt altare Deo. Tum protinus aedem Vrgent instaurare; duces capita ardua iungunt Zorobabel cętuque suo comitatus Iesus. Crescit opus: feruent omnes instantque labori, Et perfecta stetit recidiui fabrica Exciti[ERROR: no link :]
Lęta manus tandem patrios inuisere fines. Namque hominum coetus uenit alter, et altera castra; Pręsidet his, quid ius quid sit phas, unicus autor Noscere et in populum documenta edicere legis Dux Esdras, rerum cui facta est ampla At[ERROR: no link :]
Quęruntur, sic ritus auis a Mose uetusto, Sic longa serie seruato more iubetur. Adducti parent mandatis, deinde legebant Expositos lebetes argenti aurique talenta.[ERROR: no link :]
4
Quęsita[ERROR: no link :]
Hic poenę ratio turmis et foedus 5
Egregius[ERROR: no link :]
Circundat humeros uirgato clauus amictu, Qui[ERROR: no link :]
Quam partem muri proceres, quę moenia Vna[ERROR: no link :]
Obstrictamque[ERROR: no link :]
Hinc[ERROR: no link :]
Cogitur[ERROR: no link :]
Intentique oculos legis pręcepta docentem
Quisque suam latę in partem regionis abibat. Rhachelides cum fratre sacram pulcherrimus urbem Incoluit, circum diffusa est cętera Diuersa hinc series et rerum nascitur ordo, Surgentesque noua cernunt de stirpe nepotes, Atque uices regni uarias bellique tumultus. Stat[ERROR: no link :]
Moxque luit poenas post impia facta Ioannes. Pręficitur Iadus, de more hunc infula uestit. Exulat at frater, peregrino et seruit amori Colle Garizeno ponens altare Defunctoque[ERROR: no link :]
Impune[ERROR: no link :]
Mactabat, secumque trahit Ptolomęus Affulsit[ERROR: no link :]
Doctrinę quęrit captus Philadelphus Auctus[ERROR: no link :]
Certa fides tantum et studii meruere labores. Heu[ERROR: no link :]
Interitu gentis pene
Princeps, ni Mirantur reditum, tunc omnis terra Iosippo Germanum[ERROR: no link :]
Inde[ERROR: no link :]
Antiochus iuxta, totam uastarat et Iussa[ERROR: no link :]
Crudescunt[ERROR: no link :]
Optatumque[ERROR: no link :]
Sed[ERROR: no link :]
Marte uigil passim Iudas occurrit aperto, Atque adeo sęuit mors uultu accensa Fata[ERROR: no link :]
Ionatas rerum, quas impiger euehit armis, Insidias donec fraudemque expertus iniquam Vsque suos 6
Spem[ERROR: no link :]
Sed frangit pietas, iterumque eluditur astu. Hic paries: "Ne crede fidem contemnere suetis."[ERROR: no link :] 7
Tandem Ecce, scelus[ERROR: no link :] 8
Heu uitę exitio est probitas obnoxia Illinc[ERROR: no link :]
Hircanus: subito fortuna ut uertitur, hostem Persequitur uindex patris iam sede recepta. Matris uisa tamen pro muro flagra retardant. Et sic hortatu quamuis reuocantis in arma Antiochi hic acies, admotaque machina, nec non Apparent artes populi Et mox sublatum percusso foedere uallum.Mutauit[ERROR: no link :]
Eggeritur: passim fert circum signa Finitimos, foelix res aeque et fortis Ac uastata solo Samaria cernitur omnis. Ciuilis subito discordia miscuit urbem, Saducęa de parte stetit legesque refellit Hircanus, Pharisęe, tuas: plebs dissona Ponit[ERROR: no link :]
Et scelere infoelix male regia sceptra resumit.30' Pręficitur[ERROR: no link :]
Et fortuna uiro contra pugnauit eunti. Sensit opem appulsa Aegypti de littore classe, Ac rursus Euehitur campo: sed Seditio transit medios obnixa per enses. Aggessit numerosę odio suspendia plebis: Extorres fugiunt ausi iam obsistere nuper, Testatusque tibi acceptum id, Pharisęe, referri Occubuit suadens uestrum Consilio[ERROR: no link :]
9
Inque aulam reuocat Pharisęos, gentis honores Restituit Pellit Aristobolus fratrem rerumque potitur Solus, et exiguam passus uix credere partem, Ad quem spectabant patrii moderamina sceptri. Externę quęruntur opes, Romanaque signa Tunc cępta inferri primum regionibus illis. Ingressus trepida Qua tantas rerum scripturas 10
Circundat radios iaculanti In quibus ingenium Namque aurum fundunt et multa luce coruscant Qua se In nubes abeunt orę, quibus insidet ampla Lux Ibat
Dumque leui fixus pictura pascitur, olli Ambages retegens arcanaque mystica Christi Cuncta quidem "Ipse Deus uires", inquit, "pertingere mentis Quo nequeunt, res summa quidem, rem dicere si phas, Et non sit supra quod uox compellat et omnis Mens capit; ipse sibi et sese intellectus abunde Atque capax apprima sui, res unica certe,[ERROR: no link :] 11
Haud quaquam res sola tamen; namque undique amusim Secum correspondet, et alter nascitur idem. Pullulat aeque iterum concors sibi mutuo, et uno Productus riuo subsistit tertius idem. Naturę hęc retinet sese radice propago. Vna tamen natura Quę mentes Quod ualeat fieri nunquam sic aequa uel una: Namque sua quod non aliunde propagine Atque illo, per se quod constat, cuncta resolui Nec posse
Nam quantum est, quodcunque ualet, sic pondera lance Stant iusta: namque una trium natura, deique Non plures. Et quod naturę competit, illud Notio fit Patris, quod non descendit ab ullo Principio, fons ipse, et quod transmittitur, Quatenus ipse Deus constat, non quatenus alter Filius est, cui porro nihil detraxit origo. Omnis nam transfusa sibi est natura, Deumque Non fors ipsa tulit, ceu rerum cętera uis hęc Naturę: sine Patre nequit nam Filius esse, Et sine prole Pater. Quin quanta potentia summi Est proles mensura Dei! Infinita potestas Manca foret, si par sibi non subsisteret alter: Cuncta resoluuntur sed quo, res unica debet. Sic res una Deus, sed res non sola probatur: Cumque alia excedat, nec par sibi repperit usquam31' Quo mensus sese cognosceret, alma propago Idem sit quantus, proprio pręscripsit ab ortu Mentis ab aeterno Verbum dicentis origo, In quo iam genitor liquido cognoscitur ipse. Namque sui latuit nil illum; protulit ergo Quicquid concepit de se sua dictio Verbum. Hinc quod detrahitur Verbo, de robore demit Primęuę Patris naturę protinus illud. Quamlibet et magnus fuerit, non optimus esset Summus amor tali sibi ni manauerit actu, Virtutem ut semper sequitur comes ipsa uoluptas, Quam citra sine laude operam consumit inanem. Sancta In qua complacuit sine tempore Filius olli. Quantus et ipse Pater, quantusque est Filius, esse Tantus debet amor, qui tali prodiit ortu. Quantumque huic adimis, subito subducitur illud De bonitate Patris uel de propagine Nati. Si non aequalis, sin ipso haud impare compar Non respondet amor, genitor nempe inuidus esset. Ast illis uitium de finibus exulat omne, Atque ea produci demum perfecta necesse est: Sic producta ideo personas dicimus esse. Cętera nam referunt quo se, substantia prima est, Esse quidem rebus iam cunctis pullulat unde. Cumque adeo longe genus intellectile pręstet,[ERROR: no link :] 12
Hinc[ERROR: no link :]
13
Impositum stirpi diuinę rite uidetur. Esse ipsum, porro cui iam substantia uera est, Viribus immensis et grandi robore degit. 32 Promicat hinc, summaque Deus numeratur in aethra, Dum tot personas aspectus mutuus alto Constituit, foetuque Deus dum germinat ultro. Quodque bonum summum simplex est illud et unum, Sic natura Dei
Seque aliquo non illa refert, omnino sibi una, Summa sibi atque eadem sese complexa, triformem Sed seruat uultum, Mutua quę secum Altior at captu, nec dictu Quę uita hęc, uerę ratio tamen unica uitę, Nilque aliud nisi uita, simul mortalia nanque Cętera cuncta manent educta in luminis oras, Percipiunt uegeto diffundi lumine uitę. Huic demum uotis humana silentia libant, Cum mens fessa redit captatis sensibus impos Conatus, rerum dum non respondet imago, Vnde sibi construxit iter gressumque parauit. Attamen hac itur, quo mens pertingit et ipsum Nominibus sibi mille uocat, qui dicitur unus, Et uere est unus, quoue est nil certius uno: Qualis luscus adhuc Lucem impartitam partito lumine cernens, Hinc nouit primo quantum declinat ab ortu, Dum minus attingit simplex primum illud et Quęque etenim proprio uirtus pensatur ab actu, Diuisim tantum quę simplex fertur in unum, Iuxta animę nobis dispar notescit origo. At Deus omne bonum perfecti quicquid et usquam est, Is uero est illud, pariter diciue meretur. Cum duo sint uirtus, atque hinc qui prouenit actus,32' Longe actus pręstat, uocemque accommodat olli: Huius sed uirtus ceu radix, protinus inde Actus distinguit natura libensque uoluntas. Nil fluxum peperit
Qui prima, diuersa quidem naturaque duplex Non uenit hinc, eademque manens substantia segnis Haud torpet, genita sed sese luce tuetur, Atque aeternus amor tali spectamine prodit. Magni hęc ipsa Dei, si fas est dicere, uita Perpetua, et motu nunquam uariabilis ullo. Sed quodcunque Haud Arbitrio cuius limes pręscribitur ille. Quantumcunque tamen distabit origine prima, Vt quod fortuitum ac aliter contingit haberi, Atque ratum et nullis agitabile casibus unquam. Ergo illo reuoca, quę passim condita cernis: Vt libuit construxit opus, queis scilicet ipsum Se prodat, uoluit uarios effingere uultus. Serua ministerio tunc primum turba refulsit Spirituum, atque acies duxerunt ordine iussi. Dehinc hominem mox tollit humo, cui foedere certo Extendit coelos, intusque elementa ligauit, Atque ita prouisum, uitę succurrat egenti, Et mundus foueat largo uelut ubere parta. Ast hominem Ingenii Auro nobilius diuinum munus opemque, 33 Qua degat foelix, et coelum possit adire. Neu quis tot rerum causas quęsiuerit extra, Diuinique operis finem putet esse caducum Et mortale, uetus sacri hęc sententia uoti. Filius asseruit non se sublimis in arce, Cui par, cuique et numen idem similisque potestas, Nec uelut inuasit regalia sceptra tyrannus. Ingens arcanum - quid dictis demoror, o mens! - En famulum exhibuit sese, uilemque figuram, Sic placitum est, deuota Patri uelut hostia legit: Consilio Deus ergo huc rettulit omnia condens. Hic caput et primum fuit albo nomen in illo, Index et ueluti totius lemma libelli. Hunc hominem uiles hodie nos cernimus ipsi." Vt dixit, lachrimisque genas simul implet obortis, Pręclusitque dolor fauces, non hiscere quiuit Amplius: o pietas ac aeui pectora primi! Quę lux tunc fuerat, quis lectę gentis et ardor? Sed quia nunc coepto decurrens orbita flexit Ingenio monstrante uiam, iam tempus habenas Tendere pręscripto reuocantes tramite cursum. Hęc satis, ut facilem capiat doctrina tenorem. Finit liber secundus
Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], De morte Christi, versio electronica (, Dubrovnik), 8402 versus, verborum 61948, Ed. Vladimir Rezar [genre: poesis - epica] [word count] [benesaddmc]. |
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.