Damiani Benessę De morte Christi liber secundus 17'
2 Porticibus iuncti pariter gradiuntur in amplis:
Hic hospes primum sese tulit obuius olli,
Tendentem saluere iubet, dehinc oscula libant.
Vestibulum ingressos spaciosa per atria ducit
Accensę qua clara faces dant lumina nocti.
Picta sacris stabat series hic eruta libris,
Argumentum operumque Dei gentisque uetustę.
Hic gemini positus, res nulla imitabilis arte,
Concipiunt longe uariarum exordia rerum
Quo corpus mentemque aptat pictura fidelis.
Namque instar numeri spaciumque situmque sequestrat
Congruus angelicis ascriptus sedibus ordo,
Statque uorago sinu contra spaciosa capaci. 18
Hęc[ERROR: no link :]

Hęc . . . 25 imum] Lucr. I, 988-998

sedes certa et solidę fundamina molis,
Nulli hic migratus, nusquam se dimouet illinc.
Insistit quocunque loco, nil nam excutit inde,
Allicit aut alio, sed ibidem immota recumbit:
Non quid sit leuitas regio, non pondera nouit.
Mundus in immenso primum hoc concrescit inani,
Cui propriis natura locis ingentia menbra
Constituit, clauso constat respectibus ordo.
Cęlum summa tulit, sed terra resedit in imo.
Cętera se medio cohibent, rursusque refertur
Ad totum uertex, contraque refertur ad imum,
Atque pari uultu reuocat se funditus imum.
Hęc prorsus [ERROR: no link :]

prorsus] suprascr. pro frustra

ratio iam[ERROR: no link :]

iam frustra] suprascr. pro genti [...]

frustra quęritur extra.
Inde igitur nostris accedunt pondera rebus,
Et motus uaria qui se uertigine uoluit.
Recta namque meat, seu circumcurrit in orbem,
Quam semel obtinuit nusquam de sede recedens.
Alterius gremio complexa recumbit amico
Altera pars, fundo medio stant omnia nixa.
Porro in mole locus quicumque ascribitur ista,
Hęc requies, quantumque recesserit inde remotum,
Sponte sua rursus natura reducit eodem.
Quicquid at in propria motu iam sede cietur,
Exterior nitens impellit labile causa
Mota Dei posito digestu fine creantis.
Atque ita, quo passim uariantur corpora, motus,
Quę moli inseritur, pręscripta lege periret,
Exemptumque globo, ni mundo uita fouenti
Debita deficeret, sedem pressisset eandem.
Sed pars nulla adamat fieri mundana seorsum,
Congerie quę fota locum secernit in aluo
Et nomen uiresque agitandi uiuida cępit.18'
Vtque uices uarias hęrentia menbra ministrant,
Quę decisa cadunt natiuo cassa uigore,
Sic quę inserta ualent, pereunt semota repente.
Iccirco externi nihil indiga machina quantum
Occupat, hic momenta sua est [ERROR: no link :]

est] suprascr.

partita subinde.
Hęc uaria ingenium formauerat arte figurans,
Naturę duplici ut liquidis Deus incubat undis.
Materies partu torpebat pigra recenti,
Concilians nondum sociis se uiribus expers,
Hęc habilis toto uacuo considere sparsa.
At menti contra incumbit caligo profundę,
Quę conuersa Deo formari debuit insons.
Primum concipitur certantis factio uulgi:
Hinc abeunt medio et geminum referuntur in agmen
Seditioque animos studia in diuersa trahebat.
Altera pars nitido euasit pulcherrima uultu,
Arripitur penna sublimis prępete coelo.
Diuina penitus de luce recondit amorem,
Incussamque accensa fouet sub pectore flammam.
Instruit hęc acies et digerit agmina Diuum:
Terna phalanx triplici discriminat ordine turmas.
Diuino intuitu de lumine pendula plebes
Lustrandique operata sacris sibi dedita prębet
Hanc operam, nusquamque Deo diuertit ocellos.
Tota oculus facies coelestum, addictaque partes
In geminas aciem, duplicem uim concipit inde,
Immensam exhaurit qua lucem, et numine sese
Proluit illapso radios iaculata nitentes,
Quaque creatarum rerum mens proficit usu,
Inde uacat collecta Deo tenditque uoluntas 19
In finem, propria ueluti ui pondera sidunt.
Alituum stipata cohors uolat agmine, Sanctus
Spiritus unde ciet, clamor meat aethere magno,
Et placitura Deo meditantur carmina semper.
Hinc circumduci uideas examina ludo,
Agglomerantque Deo una omnes ineuntque choręas,
Et seruant orbes, ac uergunt semper eodem,
Quam densas, liquido cum tranant aere lapsę,
Tempus agit seu uere grues longo ordine tracto,
Siue aestate, petunt cum pabula dulcia, sturnos,
Dum sedes mutant, rumpunt clamoribus auras,
Exercent proprios sic agmina sacra uolatus.
Namque obeunt, reuocant gyros, et prępete penna
Tollunt se uolucres sublime Deoque reducunt.
Quęcunque ore ferunt, mirantur sidera nec mens
Attingit: subter gaudent elementa canore.
Diuersa reprobum genus hinc stat parte repulsum
Sedibus aethereis Diuum statione beata,
Deformis genti facies inimicaque uisu.
Attamen obscoeno lux quędam internitet ori,
Heu infoelices mira quę fallit ab arte.
Hic quantum furuo Furiarum est cernitur Orco,
Et longe pictus sistit formidine terror.
Consilii arcani princeps decreta superbus
Improbat, et faciem, coelum tanquam execret, alto
Deturbatus habet; ruit una turba fauentum,
Telluremque petunt coelesti sede relicta.
Mutantur cultus, mutantur et ora cadentum,
Naturę legem [ERROR: no link :]

legem] leges A

peruertunt, seruaque plebes
Quęrit regna sibi, miseramque insania miscet,
Auertitque oculos ueri qua lumine certo
Lux radiat, nimiumque placens sibi perfida credi19'
Plus uero et nimium censeri insana peroptat.
Aspernata Deum et legem nihil abdita curat,
Solum adamat speciem et mendax in imagine uadit.
Hinc animos sumit fastuque tumescit inani,
Delegit sedem imperio seque ingerit orbi,
Mole recens uacuo immenso qui constitit ampla,
Tantum error miseris et fraudis amica uoluptas.
Sub specie falsa nam se mirantibus infert,
Exitioque suo deceptus fallere gaudet.
Sed uanum gentis studium incassumque labores
Suscepti, robur lassum uirtusque fathiscit.
Nam semel auersos renuentia lumina lucem
Calcat humi reprobos et desuper arbiter urget.
Pressa grauis cępit tellus immania monstra:
Hinc pugnas Herebus superi ciet immemor aeui,
Aut nequit aut aciem refugit obuertere luci
Diuinę, recta radiis simul obuius, unde
Et coelo et terra producitur omne quod usquam est.
At qua materies formatur tarda parumper,
Ingenium superabat opus: stat machina mundi
Ingens, inde suis depingit facta diebus.
Caligat primum sterilis sine germine moles;
Vtque polo illuxit, coecę fugere tenebrę.
Ecce Horas secum sparsis in terga capillis
Ortum tempus agit: tunc[ERROR: no link :]

tunc . . . 136 currunt] Gn 1, 3-5

protinus emicat orbi
Prima dies, coeli tenduntur tegmina circum,
Debitaque interitu compescuit ambitus una,
Condita miscebat uaria uertigine nutans
Vnius rationis opus; noua tempora currunt.
Altera[ERROR: no link :]

Altera . . . 143 ortus] Gn 1, 6-13

lux oritur, rebus cum luce colores 20
Mox redeunt, canis refugit cum fluctibus aequor,
Littora cinguntur, tellus educitur undis.
Concipiunt glebę imperio partuque tumescunt.
Inde uenit foecunda seges, tum semina gestant
Arbutei foetus nuper quis nata seruntur.
Tempora deproperant et tertius occidit ortus.
Accendit[ERROR: no link :]

Accendit . . . 157 Vesper] Gn 1, 14-19

solem et primum tunc Cynthia bigas
Aptauit, trito signatur semita calle,
Qua contexta poli fulsere micantibus astris,
Atque nouis tellus radiis lustrata nitescit,
Solque recens lucem roseo quassabat Olympo.
Hic ardet plena maturus lampade; at illic
Mane suo iam nata iugis Aurora ruborem
Spargit, et excitos auium per guttura cantus
Euocat, hincque faces diuersis Hesperus oris
Accendit, lucet genialis flamma per agros,
Nec procul incumbunt uacuis insomnia terris.
Inde simul metas annis et mensibus addit,
Qua tempestates uariant regionibus orbis.
Tunc quartus claudit labentia tempora Vesper.
Constitit[ERROR: no link :]

Constitit . . . 162 fuere] Gn 1, 20-23

[ERROR: no link :]

Constitit . . . mundi] e marg. in loco versus deleti Constitit ut mundus perfectis partibus ipse

at simulac perfecti machina mundi,
Mox[ERROR: no link :]

Mox rutilo] in loco deleti quam primum

rutilo manauit aquis uis germina coelo.
Aetherię generantur aues, quęque aequora [ERROR: no link :]

aequora] aethera A

uerrunt,
Iam passim nigro undabant animalia ponto.
Finit quinta dies, suaque hęc momenta fuere.
Parturit[ERROR: no link :]

Parturit . . . 173 horas] Gn 1, 24-31

et coelo dudum foecunda nitenti
Gignit humus, uultus formantur et ora ferarum.
Hinc uarias species uiderunt protinus astra,
Persultant campis et noto compare gaudent.
Incubuit terrę uirtus diuina liquenti
Foeturęque dedit maioris munera dotis.
Effinxit uultus, diuina euasit imago.20'
Huic late imperium in terras et in aequora cessit,
Aerięque simul timuerunt iussa uolucres.
Gaudebat consorte thori nouus incola mundi
Atque suas iam sexta dies sic terminat horas.
Vt[ERROR: no link :]

Vt . . . 178 luce] Gn 2, 1-4

[ERROR: no link :]

Vt . . . rerum] e marg. in loco versus deleti Tantarum perfecta stetit cum machina rerum

perfecta stetit tantarum machina rerum
Septima lux oritur coelo fere picta sereno
In longum uotis placidę seruanda quieti.
Aerii tractus, canentiaque aequora ponti,
Ac tellus illa tenuerunt ocia luce.
Nulli[ERROR: no link :]

Nulli . . . 183 auras] Gn 2, 5-6

tunc imbres, sed iuxta flumine terram
Fons uiuo humectans uenientia gramina sponte
Potabat, uisus uolui de ualle remota
Arua tenet late spaciosius, protinus inde
Permeat et nostras multo capite exit in auras.
Foelix hinc pecori tellus alimenta ministrat,
Et pingui rimantur aues sua pabula prato.
Hic prope perpetuo rident uiridaria uere,
Seposita nimium foelix regione recessus.
Quo[ERROR: no link :]

Quo . . . 190 primus] Gn 3, 8

ductus mirans specioso uertitur aruo
Tam fortunatos lucos terramque beatam
Ipse pater primus: dolet[ERROR: no link :]

dolet . . . 193 ambo] Gn 3, 24

hinc male cognita mala,
Pellitur et terris uagabundus cernitur exul.
Causa mali coniunx tunc, quo diuertit, adhęret,
Dantque simul poenas incauti pectoris ambo.
Fortuna coniunctus amor meliore locoque
Durat in aduersis, erumna haud frangitur ulla.
Ponitur hinc uitę stricto custodia ferro,
Et longe siluis terror cohibebat amoenis.
Erronesque[ERROR: no link :]

Erronesque . . . 203 Abelem] Gn 4, 1-2

nouis caluerunt ignibus, atque
Oscula complexi iungunt, perque ossa uoluptas 21
Emicuit, risit iunctos Hymenęus amantes.
Post iterum repetit curasque requirit easdem,
Atque pater loeto tollit sua pignora uultu,
Maioremque Chain, aliumque uocauit Abelem.
Hos traxit facilis studia in diuersa uoluntas,
Exercetque Chain tellurem ac iugera uersat,
Alter oues sequitur, latis amat ocia campis.
Huic tantum cantus et dulcia carmina cordi,
Solaturque fugam et casus sic uoce paternos.
Sępe oculos tollit coelo et suspiria ducit:
Commendat uitę superis hic usus Abelem.
Nascitur[ERROR: no link :]

Nascitur . . . cruore] Gn 4, 5-8

[ERROR: no link :]

Nascitur . . . cędes] e marg. in loco versus deleti Nascitur inde odium fraterna et cędes in agro

inde odium, tum mox fraternaque cędes:
Cognati sceleris maculatur terra cruore.
Protinus[ERROR: no link :]

Protinus . . . apertum] Gn 4, 16

in deserta fugit sedesque remotas
Infoelix, facinus diis quando sensit apertum.
Huc[ERROR: no link :]

Huc . . . 226 uitę] Gn 4, 17-24

prope longa quidem series ueniebat auorum:
Primus Enoch; muri iuxta cernuntur et artes.
Irad, Mauiael, huic ordine proximus astat
Matusael, curisque Lamech partitus amorem
Insequitur, lateri coniunx hęrebat utrique:
Adda comesque puer geminus, mouet organa Iubal
Vocalesque agili percurrit pectine chordas.
Ast alter mediis ponit tentoria campis,
Et pariter gemino gaudebat pignore Sella.
His ardens iuxta candebat in incude [ERROR: no link :] 1 ferrum:
Ipse pater medio tristis similisque dolenti,
Haud gens grata Deo curisque exercita uitę.
Sed[ERROR: no link :]

Sed . . . 229 Enos] Gn 4, 25-26

melior longo soboles uenit altera tractu.
Seth bonus et patri luctum qui soluit Abelis:
Altius humanas spes tollit filius Enos.
Hunc[ERROR: no link :]

Hunc . . . 233 huius] Gn 5, 6-29

iuxta Caynan, natus Malalechel huius.21'
Insequitur Iared, post Enoch in aethera raptus,
Matusalem, gaudensque bona cum prole Lamechus:
Ipse pater Nochus uenit ultimus ordinis huius.
Iamque hominum passim turbę populique frequentes,
Non rarus cultor uacui non amplius agri,
Cernere mixta uirum totis erat agmina terris.
Tunc[ERROR: no link :]

Tunc . . . 244 miscet] Gn 6, 1-2

Herebus superis inimicum fudit Amorem
Armauitque deum docuitque impellere uulnus.
Acer lunato mox arcu constitit ales,
Tela uolant, lęsis linquunt sine morte uenenum.
Illicet hinnit amans uisa fere [ERROR: no link :]

fere] suprascr. pro prope

uirgine captus.
Oscula pressabant uulgo rapiuntque puellas,
Confunduntque genus male suasi, et coniuge iustus
Seth capta de stirpe Chain connubia miscet.
Tunc tellus hominum scelere est imbuta profano,
Offenduntque Deum prauę facta impia gentis.
Illa,[ERROR: no link :]

Illa . . . montes] Ov. Met. I, 151-153

sic perhibent, nam tempestate Gigantes
Admorunt superinstructos in sidera montes.
Fama[ERROR: no link :]

Fama . . . tollit] Gn 6, 4

uiros, fama hinc ingentia robora tollit,
Queis[ERROR: no link :]

Queis . . . fugatur] Ov. Met. I, 150

placida et mitis terris Astręa fugatur.
Ille[ERROR: no link :]

Ille . . . 258 Chami] Gn 6, 5-10

dolor tetigit uehemens et cura Tonantem.
Damnato spectat qua uindex irruat orbi:
Impuros inter miseratur et excipit unum.
Hic pius et superos sceleris placauerat expers,
Secernit fruges cumulatque altaria donis,
Annua sic referens partita munera messe.
Huius tergemini, soboles pulcherrima, creti,
Sem pius et Iaphet, robustaque pectora Chami.
Texitur[ERROR: no link :]

Texitur . . . 261 ruinam] Gn 6, 13-17

illatis ingens fere machina tignis:
Expectat perfecta minas casuraque coelo
Fulgura, promissamque hiemem mundique ruinam. 22
Voce[ERROR: no link :]

Voce . . . 270 iras] Gn 7, 13-16

Dei huc species animantum cogitur omnis:
Turmatim primum campis armenta iugantur,
Diuersum genus et pecoris, lapsęque secabant
Aetherię uolucres alis pernicibus auras.
Ingressę sese spaciosa mole recondunt,
Orbis qua tandem perituri turba superstes
Sementi seruata feros euaderet imbres.
Postremo ingreditur senior scelera impia multum
Ante hominum increpitans, superum testatus et iras.
Vt[ERROR: no link :]

Vt . . . 283 umbras] Gn 7, 16-23

mouit uectes posuitque repagula ualuis,
Naufragiumque Deus tribuit contemnere tutos.
Tunc primum picea caligine cogitur aer,
Atque meant toto clamosa tonitrua coelo.
Accensus passim assiduis micat ignibus aether.
Tempestas subitas tunc sese exhaurit in undas,
Descendit coelum, pluuiis absorbitur aer.
Non pelagi discrimen aquis, stant aequora late
Et terras rapiunt, facies hinc redditur una.
Merguntur campi, pereunt crescentibus undis
Colles, et tumidę latuere cacumina terrę.
Quicquid [...], quicquid carpebat et auras,
Extinctum est, mortis species tulit una sub umbras.
Iam[ERROR: no link :]

Iam . . . 289 summo] Gn 8, 1-5

pulsę nubes, iam lux sua reddita mundo est,
Inque sinus refluit decrescens unda reductos.
Relliquię, nabat, uiuentum, machina ponto.
Hęsit et aeria sublimis rupe resedit,
Armeniam qua Taurus adit, conditque sub astra
Excelsum caput, et superat se uertice summo.
Hinc egressa manus supplex altaria ponit
Atque adolet: gratus superis init aethera fumus.
Sarcula[ERROR: no link :]

Sarcula . . . 294 liquorem] Gn 9, 20

tunc genitor repetit solitumque laborem.
Distinguit scrobibus sarmenta et uinea surgit,22'
Vuaque inexperto fudit calcata liquorem.
Ignotam[ERROR: no link :]

Ignotam . . . pudorem] Gn 9, 21-23

sensit uim: uersi in terga cubanti
Iniiciunt uestem pueri uellantque pudorem.
Continuo[ERROR: no link :]

Continuo . . . 300 orbem] Gn 10

gentis reparabant damna peremptę:
Miratur proprio genitor de sanguine prolem.
Vsque adeo sarcita breui est iactura, nouusque
Quęrebat populus quem se diffundat in orbem.
Cernere[ERROR: no link :]

Cernere . . . 310 terris] Gn 11

erat turrim et non intellecta loquentum
Verba, uagasque acies diuersa in regna ruentes.
Arctoas petit illa plagas Scythiamque rigentem,
Hęc Syriam ingreditur, flantes et pergit ad Austros:
Sunt Euros tendunt qui contra et lumen Eoum,
Atque alii post solis iter mundumque cadentem.
Peruentum quocunque, homines regionibus illis
Continuo superant, prolatos iungere fines
Ambitio magnumque decus, lateque colendo
Tendere et intactis populos inducere terris.
Hactenus imperium stabat tunc temporis orbi,
Instruere et uitam cultu, quę gloria regum
Sola diu, gentesque iugis assuescere Ninus
Cępit, et arbitrium ius sumptis fecit in armis.
Iam genus humanum toto deducitur orbe,
Nec superest quo non accessum, multus abundat
Iam passim populus: surgunt certamina Martis,
Atque iuuat fuso uictoria parta cruore,
Et scelus et crescit uiolenta iniuria regum.
Vir[ERROR: no link :]

Vir . . . 326 defunctus] Gn 11, 27-31

Chaldęus erat genitus de stirpe uetusta
Sem patris quondam, Thares de nomine dictus,
Inueterata sui damnabat tempora secli:
Inde solo patris discedit, pignora iuxta 23
Incedunt, Abram cara cum coniuge gnatus,
Lothque nepos, subeunt uenientes oppida. Thares
Cernitur hic tolli defunctus. Signa[ERROR: no link :]

Signa . . . 329 tenebant] Gn 12, 1-9

secutus
Impiger e coelo iussis iter arripit Abram,
Lothque comes graditur, qua pingia pascua Sidon
Explicat, herbosa pecudes in ualle tenebant.
Hinc[ERROR: no link :]

Hinc . . . 333 relinquens] Gn 13, 5-12

pręculta legit, regio dum iam una reuersos
Non capit et pugnas pastorum rixa ciebat.
Et qua Iordanus pręlabitur amne, recedit
Loth patruo campos et pabula nota relinquens.
Exuuias[ERROR: no link :]

Exuuias . . . hoste] Gn 14, 14-16

uictor pulso referebat ab hoste,
Atque[ERROR: no link :]

Atque . . . docetur] Gn 15

suę gentis senior uentura docetur.
Iuxta[ERROR: no link :]

Iuxta . . . agros] Gn 16

Agar puerumque sinu gestabat in agros:
Hic[ERROR: no link :]

Hic . . . promittitur] Gn 17

percussa uiro recutitę foedera carnis,
Certaque iam proles promittitur, ac[ERROR: no link :]

ac . . . umbras] Gn 19, 1-29

prope tellus
Procumbit, nigrasque ruens subsedit ad umbras.
Cernitur[ERROR: no link :]

Cernitur . . . soporis] Gn 20, 2-3

Abimelech et iurgia nota :
Ludit[ERROR: no link :]

Ludit . . . puer] Gn 21, 2

anus gremio matris puer, inde[ERROR: no link :]

inde . . . ducesque] Gn 21, 9

fugatur
Serua, ducesque [ERROR: no link :]

ducesque . . . foedus] Gn 21, 27

inter percussit Bersaba .
Hic[ERROR: no link :]

Hic . . . 346 aras] Gn 22, 1-18

strue lignorum stat patris uictima gnatus:
Heu[ERROR: no link :]

Heu . . . 346 aras] tres versus additi e marg.

dolor optatę postrema in tempora prolis!
Attamen et sic stat iussis parere supernis.
Accinctus ferro puerum mox sistit ad aras:
Non[ERROR: no link :]

Non . . . pecunia] Gn 23

desunt lachrimę, non carę flebile funus
Coniugis, in tumulum non pensa pecunia; lectum
Est iter ac reditus, Bathuelis filia uenit
Optato; hęc lachrimas matris desiccat amanti.
Sunt[ERROR: no link :]

Sunt . . . 354 gemello] Gn 25

noua Cethurę connubia, longus et ordo
Stirpis, et annosi sublimia funera patris.
Ismael hic multa circum se prole tuetur,
Ventrem alibi foetu soluit Rebeccha gemello.
Versatur[ERROR: no link :]

Versatur . . . gnatus] Gn 26

Geraris, fugit et noua regibus Isach
Pacta ferit: gemina stabat cum coniuge gnatus.
Venator[ERROR: no link :]

Venator . . . 361 reuerso] Gn 27; 33

quicquid lassanti lustra ferasque
Offerret sese iaculo percellere doctus,23'
Emicat in siluas, plangunt per terga pharetrę.
Iunior[ERROR: no link :]

Iunior . . . epulas] e marg. pro ast epulas iunior

ast epulas matris prior obtulit arte:
Venatu genitor turbatur fratre reuerso.
Longe abit et fratrem maternum inuisit Iacob.
Hic[ERROR: no link :]

Hic . . . labores] Gn 29, 15-30

partus quęsitus amor, fraudataque sępe
Immensos merces compensat digna labores,
Adque[ERROR: no link :]

Adque . . . agro] Gn 33, 19

solum patrium post multa exhausta redibat,
Depositique lares empto statuuntur in agro.
Huc[ERROR: no link :]

Huc iuxta] e marg. pro et prope sunt

iuxta raptus, et sunt certamina fratrum.
Secessit[ERROR: no link :]

Secessit . . . primum] Gn 35, 6-8

Luzam, elata est hic Debbora primum,
Dehinc[ERROR: no link :]

Dehinc . . . luctum] Gn 35, 16-20

alios obitus, alium audiit Euphrata luctum.
Et[ERROR: no link :]

Et . . . nepotum] Gn 35, 27-29

clarum ostentat genitoris Manbra pheretrum:
Stant nati circum flentes, stat turba nepotum.
Parte[ERROR: no link :]

Parte . . . 375 Esaus] Gn 36

alia regio nemoris horrebat opaci
Diues auis, diues populorum pinguis Idume.
Gens olli duplex, diuisaque sceptra regentum:
Hac late excurrit uenatu exercitus Esaus.
Accedit diuersa uirum fortuna, Iosippus[ERROR: no link :]

Iosippus . . . 378 habenis] Gn 41, 39-41

Per uarios casus et multa pericula rerum
Cernitur Aegypti tandem pręfectus habenis.
Hęc[ERROR: no link :]

Hęc . . . noctis] Gn 46, 2

uia fatorum, et uerę pręsagia noctis.
Emigrant,[ERROR: no link :]

Emigrant . . . 383 omnis] Gn 47, 1-4

Phariis traducitur Israel oris,
Quantaque cogit amor Iudam perferre legebant.
Ballatus ouium resonant per pinguia culta,
Atque uago pecori Arsinois discurritur omnis.
Hinc[ERROR: no link :]

Hinc . . . auito] Gn 50, 6-9

clara exequias comitatur pompa: sepulcro
Ossa patris longum per iter portantur auito.
Occubuitque[ERROR: no link :]

Occubuitque . . . Iosippus] Gn 50, 26

ingens iam grandi aetate Iosippus.
Ambages longę ueniunt prope; tollitur[ERROR: no link :]

tollitur . . . 389 aulam] Ex 2, 10

undis 24
Moses et exemptum matri mandabat alendum
Insignisque puer forma reuocatur in aulam.
Fugit[ERROR: no link :]

Fugit . . . exilium] Ex 2, 15

in exilium; uisu[ERROR: no link :]

uisu . . . 392 dabat] Ex 3

mirabile uocem
Misit flamma rubo: "Procul hinc uestigia siste",
Et deinceps mandata dabat rursusque reuisit
Aegyptum. Fratri[ERROR: no link :]

Fratri . . . Aaron] Ex 4, 27

redeunti occurrit Aaron,
Hinc[ERROR: no link :]

Hinc . . . Crudelis] Ex 5

adeunt regem et referunt mandata; recusat
Crudelis, monstris[ERROR: no link :]

monstris . . . 397 clades] Ex 7 - 10

illi coelestibus instant,
Duraturque malis Pharao. Bacchatur in omnem
Aegyptum clades; permissi[ERROR: no link :]

permissi . . . 399 Diripiunt] Ex 12, 31-36

tollere tandem
Signa duces abeunt et gentis tecta nephandę
Diripiunt: mens[ERROR: no link :]

mens . . . uulgo] Ex 12, 28

una uiris, cadit hostia uulgo.
Egressis[ERROR: no link :]

Egressis . . . coelo] Ex 13, 21-22

monstrabat iter lux pręuia coelo;
Incedunt,[ERROR: no link :]

Incedunt . . . hostis] Ex 14, 5-9

subitus tergo quibus imminet hostis.
"Este[ERROR: no link :]

Este . . . 404 malo] Ex 14, 13-14

uiri, durate, bonam spem pectore cuncti
Pręripite", ingeminat Moses, "Deus eximet omni,
Neu dubitate, malo", gressumque[ERROR: no link :]

gressumque . . . 406 natabat] Ex, 14, 22-29

tulere per undas.
Ecce instat Pharao, pelagus superingruit hosti.
Passim equites, currus, opulentaque gaza natabat.
Aequore transmisso exultans iam concutit arma
Israel; hinc[ERROR: no link :]

hinc . . . 411 Deus] Ex 16, 13

rapido gradiuntur in auia cursu,
Perque sitim et siluas et per deserta feruntur, [ERROR: no link :]

feruntur] e marg. pro meabant

Quis coelo uenere dapes, populumque cibauit
Ipse Deus; quintis[ERROR: no link :]

quintis . . . 415 Consulitur] Ex 17-18

castris exercitus intrat
In Rhaphidon, scatuitque latex de rupe perennis.
Esaidem infestis hic perculit obuius armis,
Quo socer excitus de Madianitide terra
Consulitur; nitidum[ERROR: no link :]

nitidum . . . 419 atra] Ex 19, 16-20

hinc iussus subit aethera Moses.
Incubuit nubes circumque incendia fumant,
Mons mugire solo et sonitu strepere alta tubarum:
Horribili audiri uoces clangore per omnem
Hinc populum: nebula tunc sese condidit atra. 24'
Ingressus[ERROR: no link :]

Ingressus . . . ritus] Ex 20-31

uitę et iuris pręcepta docetur,
Quaque Deum placent sacri misteria ritus.
Longe[ERROR: no link :]

Longe . . . 426 uirum] Ex 32

alia interea castris sub monte geruntur.
Sistra sonant, thyasi celeres uertuntur in orbes,
Statque Apis medio, recolunt portenta deorum,
It ferro Leuita metens, [ERROR: no link :]

metens] nitens A

cui multa cadebat
Turba uirum. Compacta[ERROR: no link :]

Compacta . . . arca] Ex 37, 1-9

stetit prope foederis arca:
Illinc[ERROR: no link :]

Illinc . . . 429 noxę] Ex 40, 34-38

signa capi solitum, seu castra moueri,
Sistere seu potius, uotiuaque uictima duci,
Et stabant uarię descripta piacula noxę.
Initiata[ERROR: no link :]

Initiata . . . amictus] Lv 8, 1-10

sacris gens additur, infula, uittę[ERROR: no link :] 2
Et proprii de more uiris gestantur amictus.
Dumque[ERROR: no link :]

Dumque . . . 435 litandi] Lv 10, 1-10

prophanata non rite litatur acerra,
Accensus fratres inuasit coelitus ignis.
Quo terrore illo raro accedebat Aaron,
Obseruans ritum feriarum et iura litandi.
Excubias[ERROR: no link :]

Excubias . . . 450 Calculus] Nm 2

statuunt tunc demum et forma redacta est
Castrorum, iussum turbas ad signa referri
Sub duce quemque suo, medioque recepta locatur
Arca Dei, ualidę numerus dehinc plebis initur.
Bisseni proceres stabant, suaque agmina cuique
Et bissena omnis in castra exercitus ibat.
Tunc terno commissa duci custodia, seruat
Quisque latus propriasque uices, ut tessera turmis
Sortito ascripsit, quadrato tenditur, atque
Omne latus sobolis delectę robora cingunt.
Seruato pariter incedunt ordine cuncti
Quattuor in partes positi, triaque agmina cędunt
Cuilibet; unus enim assideat qui peruigil arcę
Exemptus, populi numero nec miscuit illum
Calculus; hoc[ERROR: no link :]

hoc . . . 452 cultu] Nm 3

triplicem sed turmam continet agmen,
Officio discreta suo gens subdita magno25
Pontifici, simili cuius stant pignora cultu.
Hinc[ERROR: no link :]

Hinc . . . 456 circum] Nm 10, 11-12

motum, noto quam primum classica signo
Insonuere uiris; Synai mons milite tandem
Deseritur, nubes progressa recumbit in agro
Pharanio; circum [ERROR: no link :]

circum . . . ignis] Nm 11, 1-3

exurens hic [ERROR: no link :]

hic] suprascr.

uisitur ignis.
Egressi[ERROR: no link :]

Egressi . . . campo] Nm 11, 35

castra effodiunt Asarothide campo,
Atque[ERROR: no link :]

Atque . . . culpę] Nm 12, 10

luit poenas confictę fęmina culpę.
Metantur[ERROR: no link :]

Metantur . . . 462 gentis] Nm 13

posthac qua iam [ERROR: no link :]

iam] suprascr.

plaga terminat illa.
Hinc missi qui certa ferant, fando agmina terrent:
"Vidimus Enachidas aequalia robora coelo,
Et fortem Esaidem, ualidissimaque oppida gentis."
Hinc[ERROR: no link :]

Hinc . . . 465 surgunt] Nm 16

questus hominum et diuortia longa uiarum,
Ac coedes populi, diruptoque haustus hiatu
Interiit Choreas, incendiaque altera surgunt.
Cernitur[ERROR: no link :]

Cernitur . . . uirgę] Nm 17, 20

examen uirgę, desertaque[ERROR: no link :]

desertaque . . . bibebant] Nm 20, 11

rursus
Ingressi latices icta de rupe bibebant. [ERROR: no link :]

bibebant] e marg. pro potabant

Iuxta[ERROR: no link :]

Iuxta . . . Horo] Nm 20, 22

obitus picti, natusque Eleazarus Horo.
Vestibus[ERROR: no link :]

Vestibus . . . defuncti] Nm 20, 28

induitur defuncti: hic[ERROR: no link :]

hic . . . medetur] Nm 21, 1-9

contudit hostem
Israel, et lęsis prope uipera uisa medetur.
Inde[ERROR: no link :]

Inde . . . 475 potitur] Nm 21, 24-35

pererratis regionibus obuia primum
Pertulit arma Sei percussoque oppida cępit,
Vsque ad Ieboeum quę sunt a finibus Arni.
His terris quondam Moabitas expulit ille,
Cumque Ogo cernit pariter regnoque potitur.
Exagitat[ERROR: no link :]

Exagitat . . . 478 auctus] Nm 22, 1-7

populos metus et uictoria circum;
Accersit Balaccus opemque et carminis artem,
Balaccus regno nuper Moabitidis auctus.
Et[ERROR: no link :]

Et . . . ense] Nm 25, 1-8

iuxta turpis descripta patibula noxę
Cernuntur: Phinees męchos ulciscitur ense.
Fit[ERROR: no link :]

Fit . . . capitum] Nm 26

census capitum, iaciundę[ERROR: no link :]

iaciundę . . . sorores] Nm 27, 1-11

sortis initur 25'
Tunc ratio, exposcunt fraudatę iura sorores.
Delectus[ERROR: no link :]

Delectus . . . recepit] Nm 27, 12-23

Iosue regimenque et sceptra recepit,
Conuehitur[ERROR: no link :]

Conuehitur . . . auri] Nm 31, 9

terra de Madianitide pręda
Plurima, qua populus pecoris ditatur et auri,
Concessęque[ERROR: no link :]

Concessęque . . . terram] Nm 32

tribus parto consistere tractu,
Promissam pactę pugnando uincere terram.
Progressus[ERROR: no link :]

Progressus . . . Moses] Dt 5, 1-21

medio populo intra septa coacto
Commendat mandata iterum cęlestia Moses.
Tunc[ERROR: no link :]

Tunc . . . 493 ocellos] Dt 34

Abari demum conscenso uertice Phasga
Prospicit; hinc multum quęsitę regna tuetur
Telluris, quantum spacii latissima pandunt,
Ac sic in mortem placidus componit .
Tantarum[ERROR: no link :]

Tantarum . . . successor] Ios 1, 1-9

rerum molem pondusque subiuit
Ipse gubernacli Iosue successor, et arcam
Protinus inuexit fluuio deductaque retro
Aegit aquas, uacuo cui restitit alueus amne
Inferior, tutumque exhausta hac parte meatum
Concessit, feruet properando exercitus omnis.
Hęc pressit medio et uenientem sustinet undam.
Transmissere omnes: imo[ERROR: no link :]

imo . . . locantur] Ios 4, 3

de flumine sumptos
Bissenos lapides statuunt ubi castra locantur.
Tunc[ERROR: no link :]

Tunc . . . uidit] Ios 5, 2

circumcidi populum iam Galgala .
Hinc[ERROR: no link :]

Hinc . . . 512 coęquans] Ios 6 - 19

strauit gentes incussi fama pauoris.
Iam primam Hyericon post oppida cętera coepit:
Marte alacer fertur, potis est obsistere nulla
Vis hominum; passim strages rerumque uirorumque.
Obtentum quodcunque iacet procul inter Amanum
Et qua tam leni subit aequora flumine Nilus:
Ora Syro prętenta mari, porrecta sub axem
Vsque Arabum regio, quam limite linea certo
Partitur tribubus cunctis segmenta coęquans.
Concilium[ERROR: no link :]

Concilium . . . una] Ios 24

populi cernunt Sidone coactum:26
Effertur iuxta Iosue atque Eleazarus una.
Hic[ERROR: no link :]

Hic . . . 518 omneis] Idc 2, 11-16

alius rerum et fortunę nascitur ordo,
Congressasque acies inter uictoria nutat,
Oppressę quoties adolent altaria gentis,
Poenituit quoties rursus, dominantur in omneis.
Longa ducum series sęuis crudescit in armis,
Stant pugnata uiris obnixo pręlia Marte.
Othoniel[ERROR: no link :]

Othoniel . . . riget] Idc 3, 7-11

hic aere riget, stat[ERROR: no link :]

stat . . . Aioth] Idc 3, 12-30

ferreus Aioth,
Vomere[ERROR: no link :]

Vomere . . . spem] Idc 3, 31

bella gerit Sangar; spem [ERROR: no link :]

spem . . . 524 paruaque] Idc 4 - 5

Debbora tollit
Hic populo, laudumque in partem foemina uenit
Barachi; paruaque [ERROR: no link :]

paruaque . . . uideres] Idc 7, 1-8

manu Gedeona uideres.
Res[ERROR: no link :]

Res . . . defit] Idc 7, 16-22

geritur facibus, nec clangens buccina defit.
Impius[ERROR: no link :]

Impius . . . regnum] Idc 9, 1-6

Abimelech fratrum de coede cruentum
Inuasit regnum. Potuit[ERROR: no link :]

Potuit . . . 529 preces] Idc 9, 50-57

qua, ulciscitur illum
Ioathan: perimunt collisos pręlia, nec iam
Euentu caruere preces. Dehinc[ERROR: no link :]

Dehinc . . . Iair] Idc 10, 1-5

Tolla secutus,
Atque Iair: moestum[ERROR: no link :]

moestum . . . peragrans] Idc 11, 34-38

uictoria fecit Ieptam,
Filia cui questu replet nemora alta peragrans,
Hęc miserę concessa feri solatia luctus.
Abessa,[ERROR: no link :]

Abessa . . . Abdon] Idc 12, 8-13

Achialon, statque ordine tertius Abdon,
Et[ERROR: no link :]

Et . . . ulna] Idc 16, 19

peregrinus amor cui non foeliciter exit:
Deposuit Sanson crinem meretricis in ulna.
Supplicia[ERROR: no link :]

Supplicia . . . arca] I Sm 4, 16-17

exhauris hic, Heli, fusaque campis
Agmina coeduntur, captiua et ducitur arca.
Rexque caput Saul diademate cingitur aureo.
Castra[ERROR: no link :]

Castra . . . 541 ense] I Sm 14, 1-13

cadunt coram modo quo penetrauit adortus
Ionatas solus: sed qui comitatur euntem,
Demetit et lęto dat multos armiger ense,
Atque[ERROR: no link :]

Atque . . . refutet] I Sm 14, 36-45

hic ob meritum in mortem deposcitur insons.
Stat contra populus, obstent uel fata, refutet. 26'
Accitus[ERROR: no link :]

Accitus . . . 546 loquenti] I Sm 16, 14-23

pastor medicę non inscius artis.
Dum rapitur, regi furiata mente medetur,
Et iungit cytharę carmen prędulce loquenti.
Hic[ERROR: no link :]

Hic . . . 549 ingens] I Sm 17, 48-51

tortę repetens excusso uerbere fundę
Ictus incursu [ERROR: no link :]

incursu] incussu A

celeri referebat eodem,
Et populi terror Golias mox [ERROR: no link :]

mox] suprascr. pro prope

concidit ingens.
Ac[ERROR: no link :]

Ac . . . iuxta] I Sm 19, 8-10

depicta necis spectant discrimina iuxta,
Et[ERROR: no link :]

Et . . . uiro] I Sm 20, 18-23

demum misso latitanti simbola telo
Iacta uiro effusamque[ERROR: no link :]

effusamque . . . coactam] I Sm 22, 1-2

fugam turmamque coactam
Atque[ERROR: no link :]

Atque . . . necatos] I Sm 22, 17-19

sacerdotes non ullo iure necatos,
Nec[ERROR: no link :]

Nec . . . aequo] I Sm 31

non uindictam tandem de rege receptam,
Marte Palestinis dum non concurritur aequo.
Ille[ERROR: no link :]

Ille . . . montes] II Sm 1, 17-27

dolor uatis, [ERROR: no link :]

uatis] s in uatis suprascr

mortes qui fleuit amaras,
Et uos, Gelboi, damnauit carmine, montes.
Successus[ERROR: no link :]

Successus . . . 560 gentes] II Sm 8

regni faustos pugnataque bella
Cernere erat, circumque hostes franguntur et usque
Victor ad Euphratem reuocauit sub iuga gentes.
Sed dulcis non longa dies mortalibus aeui:
Turbatur fortuna domus, statque ultio coedis,[ERROR: no link :]

coedis . . . tuę] II Sm 11

Infoelix Aethęe, tuę, sed sola uoluntas,
Haud negat esse ream quę se sibi conscia culpę,
Eualuit superare Deum solioque[ERROR: no link :]

solioque . . . habenas] II Sm 19, 15

locatur
Redditus et regni rursus suscepit habenas.
Omnibus interea huc acies uertuntur ad unum.
Aureus[ERROR: no link :]

Aureus . . . eburna] III Rg 10, 14-25

et quo non alter speciosior oris [ERROR: no link :]

oris] suprascr. pro ullus

Pro solio residet, spondaque accumbit eburna,
Hunc iuxta genitrix, diues pictura superbit.
Stabant templa Dei, sublimiaque atria regis,
Intentę[ERROR: no link :]

Intentę . . . serit] III Rg 5, 9-14

obseruant extremo a cardine gentes
Quęcunque ore serit. Sed non mortalibus ulla
Res tuta est, meliusque ferunt aduersa secundis.
Scinditur[ERROR: no link :]

Scinditur . . . 577 paternum] III Rg 12, 9; 12, 28-30

in partes regnum direptaque templi27
Auexit spolia Aegyptus: proh dedecus, ecce
Prostituit se gens ritum auersata paternum.
Sed[ERROR: no link :]

Sed . . . Assa] III Rg 15, 9-22

Iudę columen populi scelus expulit Assa,
Et[ERROR: no link :]

Et . . . 584 sacri] III Rg 16

quamuis seras, incesto a sanguine poscit
Poenas Bassa, ferox minus, haud innoxius, ipse
Insidiis Zambri luiturus crimina, quando
Israel in geminas partes diuisus abiuit.
Surgit uulgati meretrix ceu corporis Achab,
Sub quo cessauit placabilis hostia sacri.
Euersi cultus diuini huic, notus in agro
Ictus dat poenas; fatoque[ERROR: no link :]

fatoque . . . 588 Iudę] IV Rg 9, 22-29

occumbit eodem
Qui se participem sceleris coniunxerat olli
Rex Iudę: in[ERROR: no link :]

in . . . origo] IV Rg 10, 6-7

prolem clades grassata uagatur,
Mandatoque die una omnis iugulatur origo.
Fatidicę falli nequeunt oracula mentis:
Nam fore sic dudum uatum responsa canebant.
Tunc,[ERROR: no link :]

Tunc . . . 596 Ioas] IV Rg 11, 1-3

qualem in tragico non uidit scęna cothurno,
Exoritur casus, faciesque miserrima cędis.
Heu regni crudelis amor! Athalia sęuit,
Nec pueris fera quod mater, quod foemina parcit.
Effugit insanam de strage [ERROR: no link :]

strage] e marg. pro peste

ereptus Ioas,
Nec[ERROR: no link :]

Nec . . . cruentas] IV Rg 14, 5; 14, 19

scelere occisum non tanto Amasias ultus
Euasisse manus potuit pietate cruentas.
Delituit[ERROR: no link :]

Delituit . . . 604 amens] IV Rg 15, 4-6; II Par 26

nato commisso Azaria regno,
Elatus frustra uiolata id rettulit ara.
Et qui sępe ferox certamine contudit hostem
Ac fines circum sumptis deterruit armis,
Ille suos animos haud pertulit irrita ponens
Thura Deo subitisque notis eluditur amens.
Zachariam[ERROR: no link :]

Zachariam . . . trucidauit] IV Rg 15, 10

Sellis trucidauit, Manache[ERROR: no link :]

Manache Sellim] IV Rg 15, 14

Sellim, 27'
Romelides[ERROR: no link :]

Romelides . . . interficit] IV Rg 15, 27

natum huic interficit, Oseas[ERROR: no link :]

Oseas illum] IV Rg 15, 30

illum.
Et sic imperiis agitatus fluctuat usque
Israel, inuexitque[ERROR: no link :]

inuexitque . . . 614 fouebat] IV Rg 26; II Par 28

scelus cultumque profanum
Rex Achaz Iudę; Assyria implorauit ab usque
Auxilia, et gemino sic est defensus ab hoste.
Non tamen id paruo stetit illi; pręda tyranno
Conuehitur raptum templi penetralibus aurum,
Gentilesque deos aris male credulus ambit,
Quaque perit demens facinus pestemque .
Stabat[ERROR: no link :]

Stabat . . . 617 ualuas] II Par 29, 1-3

pro templo Ezechias legemque tenebat,
Commendatque uiris patrii libamina ritus,
Ac clausas moto reserauit cardine .
Pontifices populi hic de more piacula mactant:
Non[ERROR: no link :]

Non . . . 621 cannis] II Par 29, 25-28

desunt cytharę, sonitu non tibia claro,
Quęque aperit latum fundo tuba flexilis oram
Cimbalaque et uariis resonabant organa .
His[ERROR: no link :]

His . . . 624 furorem] II Par 30, 6-9

carmen patulo iuuenum chorus accinit ore,
Atque iubet fieri populis hortamina circum,
Diuinum ut reuocent precibus pia uota furorem.
Parte[ERROR: no link :]

Parte . . . 630 uinctus] IV Rg 17, 1-6

alia Assyrium migrat captiuus in orbem
Israel et patrii traducitur aeris exul,
Illorumque larem ignoti tenuere coloni,
Qui male commixtis tribuunt exordia sacris,
In terra qua cultus erat lectissimus olim.
Sed ueterum peccata luit suaque Ossia uinctus.
At[ERROR: no link :]

At . . . 635 illo] II Par 32, 20-23

pro rege pio Deus ipse accingitur armis
Cęlestumque ruunt accensę in pręlia turmę.
Res geritur Iudę proprii sine militis usu,
Strata uirum cęsis dum spectat corpora castris,
Sennacheris campo uix territus aufugit illo.
Sacrilegi[ERROR: no link :]

Sacrilegi . . . 639 aris] II Par 33

accedit scelus huc insigne Manassę.
Templa prophanantur rursus, peregrinus in aedem28
Ascitur cultus, natusque exempla secutus
Non de more patrum uetitis adolebat in aris.
Occasum populi cecinere oracula uatum.
Interea[ERROR: no link :]

Interea . . . 643 templa] II Par 34, 1-13

exitium tenuit aduersaque fata
Rex Iosias, ueterum nulli pietate secundus,
Instauratque aedem collapsam ac diruta templa.
Ecce[ERROR: no link :]

Ecce . . . urbem] II Par 34, 14

autem sacris inuenta uolumina legis
Vulgantur: metus attonitam mox permeat urbem.
Consultis[ERROR: no link :]

Consultis . . . 649 usum] II Par 34, 22-28

proceres referunt responsa; futurum
Vrbis ut excidio gentis delicta luantur.
Interea regis pietati parcitur, irę
Subtrahitur meritę populi breue tempus in usum.
Aegyptus[ERROR: no link :]

Aegyptus . . . 652 satelles] II Par 35, 20-24

iuxta pernix in bella ruebat,
Vrget, regi obstet, Iosias festinus; at illum
De subita raptum referebat cęde satelles;
Quemque[ERROR: no link :]

Quemque . . . 655 regem] II Par 36, 1-4

creat populus, pharao illum in uincla petiuit
Et secum ducit, solio pro fratre relinquit
Eliachim, Ioachim mutato nomine, regem.
Ille[ERROR: no link :]

Ille . . . 660 auito] II Par 36, 5-10

suis auxit sceleratus crimina patrum,
Atque ea maturę processit culpa ruinę,
Assyriumque iugum expertus desciuit et hostis
Vicini sensit prędas pugnamque rebellis,
Accumulat sceleri cui filius hęres auito.
Ecce[ERROR: no link :]

Ecce . . . 672 pręfecit] IV Rg 24, 10-17

Palestinis sonipes persultat in aruis
Assyrius, circumque obsessam permicat urbem
Miles et excusso perterret cuspide muros.
Tunc rex egreditur magna comitante caterua.
Stat paries męstus tam grandi suplice, ceu qui
Iactet: "Et ipse fui, cui nunc fortuna repente
Succubuit, secumque trahens iam deuehit Orco."
Nil contra ille tamen cautes ceu dura mouetur.[ERROR: no link :] 3
Protinus efferri thesauros pręcipit[ERROR: no link :]

pręcipit inde] suprascr. pro imperat illo

inde
Captiuumque agitur uulgus, longo ordine feruent:
Imperium inuitos Babilonem tendere cogit. cogit] inter v. 671 et v. 672 auctor versum unum (Aufert una dies longę [...]) e margine posuit, sed postea delevit; idem versus eodem modo scriptus et postea expunctus post v. 692 et v. 69328'
Sedechiam solio pręfecit; sed[ERROR: no link :]

sed . . . 677 cathenę] IV Rg 25, 1-7

mala uertit
Mens regem populis exemplum triste futurum,
Captiuus coram iugulari pignora cernit.
Neue fore misero spectaclum lętius ullum,
Sic fortuna uices mutauit, lumen utrumque
Eruitur, nectuntque manus post terga cathenę.
Nec[ERROR: no link :]

Nec . . . 696 coibat] IV Rg 25, 8-21

procul inuoluens flammam caligine fumus
Tollitur, increpitant dispersa incendia late,
Sublatasque faces iaculantur in aethera circum,
Obscuram uero per noctem urbs tota relucet.
Accensus media templi furit aestus in aede,
Saxa ruunt muri penitus compage soluta.
Inde ignis superans summam dominatur in arcem,
Compręhensoque cadunt subito regalia tecta.
Tunc passim serpit uictor, longique laboris
Vna dies hauribat opus: carpenta uehuntur,
Aedibus huc educta honeratur gaza superbis.
Quod reliquum fuerat formę seu roboris urbi,
Nominis aut demum, captiuum ducitur, atque
Lictores procerum cędebant colla securi.
Exultat[ERROR: no link :]

Exultat . . . cernens] duo versus add. e marg.

tota uictor tibi miles in urbe,
Aediderat longum quae tempus, diruta cernens.
Posthac longinquis regionibus exul agebat
A patria tellure procul coeloque sueto,
Atque una populus non amplius aede coibat.
Post[ERROR: no link :]

Post . . . 704 censu] II Par 36, 21-23; I Esr 1, 1-4

longum exilium tandem multosque labores
Iam fatis aderat promissum tempus, et orbi
Eripit [ERROR: no link :]

Eripit] e marg. pro abstulit

Assyrii [ERROR: no link :]

Assyrii] Assyrio A

imperium, Mędosque subegit
Rex Persa ac solio trabeatus cernitur aureo.
Affulsit miseris libertas; uisere terram
Antiquam patriumque solum permissa potestas,
Edictumque urbis tunc diruta tollere templa, 29
Et de regali suscepta pecunia censu.
Alter[ERROR: no link :]

Alter . . . 707 secuti] I Esr 2

tunc Iosue populum Babilone reuexit,
Ascriptique duces acies rexere; manipli
Incedunt campis raptim sua signa secuti,
Et[ERROR: no link :]

Et . . . 715 templi] I Esr 3

multum optata tandem consistere terra
Cernuntur. Medio tuba perstrepit agmine clangens,
Et ritu ueteri populus tentoria ponit,
Ac statuunt altare Deo. Tum protinus aedem
Vrgent instaurare; duces capita ardua iungunt
Zorobabel cętuque suo comitatus Iesus.
Crescit opus: feruent omnes instantque labori,
Et perfecta stetit recidiui fabrica templi.
Exciti[ERROR: no link :]

Exciti . . . 721 potestas] I Esr 7

Assyriam quo facto linquere certant,
Lęta manus tandem patrios inuisere fines.
Namque hominum coetus uenit alter, et altera castra;
Pręsidet his, quid ius quid sit phas, unicus autor
Noscere et in populum documenta edicere legis
Dux Esdras, rerum cui facta est ampla potestas.
At[ERROR: no link :]

At . . . 726 talenta] I Esr 8

quos certa fides iras auertere diuum,
Quęruntur, sic ritus auis a Mose uetusto,
Sic longa serie seruato more iubetur.
Adducti parent mandatis, deinde legebant
Expositos lebetes argenti aurique talenta.[ERROR: no link :] 4
Quęsita[ERROR: no link :]

Quęsita . . . initum] I Esr 10

multum tandem uersantur in urbe:
Hic poenę ratio turmis et foedus initum.[ERROR: no link :] 5
Egregius[ERROR: no link :]

Egregius . . . ] II Esr 1, 11

iuuenis non defuit: [ERROR: no link :]

defuit] suprascr. pro deerat

aureus olli
Circundat humeros uirgato clauus amictu,
Qui[ERROR: no link :]

Qui . . . tollant] II Esr 2, 11-20

gestu facilis medio stans ordine pangit,
Quam partem muri proceres, quę moenia tollant.
Vna[ERROR: no link :]

Vna . . . ferrum] II Esr 4, 10-12

operi est intenta manus, tenet altera ferrum,
Obstrictamque[ERROR: no link :]

Obstrictamque . . . plebem] II Esr 5

leuat periniquo foenore plebem.
Hinc[ERROR: no link :]

Hinc . . . ] II Esr 7

agitur census: congesta pecunia crescit.29'
Cogitur[ERROR: no link :]

Cogitur . . . 738 Mirantur] II Esr 8, 1-3

huc populus tota collectus ab urbe,
Intentique oculos legis pręcepta docentem
Mirantur, iuxta[ERROR: no link :]

iuxta . . . 741 plebes] II Esr 10 - 11

iurati in uerba seorsum
Quisque suam latę in partem regionis abibat.
Rhachelides cum fratre sacram pulcherrimus urbem
Incoluit, circum diffusa est cętera plebes.
Diuersa hinc series et rerum nascitur ordo,
Surgentesque noua cernunt de stirpe nepotes,
Atque uices regni uarias bellique tumultus.
Stat[ERROR: no link :]

Stat . . . 749 sacerdos] J. AJ 11, 298-312

templi in medio fratris de cęde cruentus,
Moxque luit poenas post impia facta Ioannes.
Pręficitur Iadus, de more hunc infula uestit.
Exulat at frater, peregrino et seruit amori
Colle Garizeno ponens altare sacerdos,
Defunctoque[ERROR: no link :]

Defunctoque . . . Onias] J. AJ 11, 347, 2

puer patri succedit Onias.
Impune[ERROR: no link :]

Impune . . . abactos] J. AJ 12, 2-7

ciues, dum uitant Sabbata, miles
Mactabat, secumque trahit Ptolomęus abactos.
Affulsit[ERROR: no link :]

Affulsit . . . amore] J. AJ 12, 11

tandem miseris spes unica: legem
Doctrinę quęrit captus Philadelphus amore.
Auctus[ERROR: no link :]

Auctus . . . crescit] J. AJ 12, 98

honor populo mandante Nicanore crescit:
Certa fides tantum et studii meruere labores.
Heu[ERROR: no link :]

Heu . . . 761 Procubuit] J. AJ 12, 157-185

quantum semper nocet imprudentia rebus!
Interitu gentis pene nam [ERROR: no link :]

nam] suprascr. pro hoc

delirat auarus
Princeps, ni iuuenis iam cladi obsisteret acer.
Mirantur reditum, tunc omnis terra Iosippo
Procubuit, fratrumque legunt examen et actis
Germanum[ERROR: no link :]

Germanum . . . retundit] J. AJ 12, 222

Hircano uictoria lęta retundit.
Inde[ERROR: no link :]

Inde . . . urbem] I Mcc 1, 29-64

ferox saltus obsedit, sacra prophanat
Antiochus iuxta, totam uastarat et urbem.
Iussa[ERROR: no link :]

Iussa . . . armis] I Mcc 2, 15-28

refellebat sumptis Mathathias armis: 30
Crudescunt[ERROR: no link :]

Crudescunt . . . fratrum] I Mcc 3, 25-26

pugnę, stabant et pręlia fratrum,
Optatumque[ERROR: no link :]

Optatumque . . . festum] I Mcc 4, 36-59

diu celebrant per lumina festum.
Sed[ERROR: no link :]

Sed . . . 770 cadentis] I Mcc 5 - 9, 18

non bella domi miseris, non extera desunt.
Marte uigil passim Iudas occurrit aperto,
Atque adeo sęuit mors uultu accensa cadentis.
Fata[ERROR: no link :]

Fata . . . 774 sensit] I Mcc 10 - 12, 50

ducis luxere diu, molemque subiuit
Ionatas rerum, quas impiger euehit armis,
Insidias donec fraudemque expertus iniquam
Vsque suos cęsos [ERROR: no link :] 6 iniectaque uincula sensit.
Spem[ERROR: no link :]

Spem . . . 780 fraudi] I Mcc 13 - 16

populi Simon moerentis sustinet; illum
Sed frangit pietas, iterumque eluditur astu.
Hic paries: "Ne crede fidem contemnere suetis."[ERROR: no link :] 7
Tandem post hostes externaque pręlia spectant
Ecce, scelus[ERROR: no link :] 8 , generum soceri de cęde madentem;
Heu uitę exitio est probitas obnoxia fraudi!
Illinc[ERROR: no link :]

Illinc . . . 788 uallum] J. AJ 13, 228 - 248

elapsus studio defenditur urbis
Hircanus: subito fortuna ut uertitur, hostem
Persequitur uindex patris iam sede recepta.
Matris uisa tamen pro muro flagra retardant.
Et sic hortatu quamuis reuocantis in arma
Antiochi hic acies, admotaque machina, nec non
Apparent artes populi nitentis ab urbe,
Et mox sublatum percusso foedere uallum.
Mutauit[ERROR: no link :]

Mutauit . . . 795 mussat] J. AJ 13, 249-300

fortuna uices aurumque sepulcro
Eggeritur: passim fert circum signa domando
Finitimos, foelix res aeque et fortis adauxit,
Ac uastata solo Samaria cernitur omnis.
Ciuilis subito discordia miscuit urbem,
Saducęa de parte stetit legesque refellit
Hircanus, Pharisęe, tuas: plebs dissona mussat.
Ponit[ERROR: no link :]

Ponit . . . ] J. AJ 13, 301-319

Aristobolus capiti diadema cruentum,
Et scelere infoelix male regia sceptra resumit.30'
Pręficitur[ERROR: no link :]

Pręficitur . . . 807 uereri] J. AJ 13, 320-404

solio eductus de carcere frater,
Et fortuna uiro contra pugnauit eunti.
Sensit opem appulsa Aegypti de littore classe,
Ac rursus uires reficit, uictorque patenti
Euehitur campo: sed uirtuti aemula gentis
Seditio transit medios obnixa per enses.
Aggessit numerosę odio suspendia plebis:
Extorres fugiunt ausi iam obsistere nuper,
Testatusque tibi acceptum id, Pharisęe, referri
Occubuit suadens uestrum consulta .
Consilio[ERROR: no link :]

Consilio . . . 816 urbe] J. AJ 13, 405-14, 79

mulier tunc regnum inuasit inito[ERROR: no link :] 9
Inque aulam reuocat Pharisęos, gentis honores
Restituit dudum non uano crimine demptos.
Pellit Aristobolus fratrem rerumque potitur
Solus, et exiguam passus uix credere partem,
Ad quem spectabant patrii moderamina sceptri.
Externę quęruntur opes, Romanaque signa
Tunc cępta inferri primum regionibus illis.
Ingressus trepida lucet Pompeius in urbe.
Qua tantas rerum scripturas explicat aequor,[ERROR: no link :] 10
Circundat radios iaculanti limbus acantho,
In quibus ingenium non ductu defuit artis:
Namque aurum fundunt et multa luce coruscant
Qua se diuellunt lambentes orbe coronam.
In nubes abeunt orę, quibus insidet ampla
Lux tenuem uisum picea caligine condens.
Ibat ut [ERROR: no link :]

ut] suprascr. pro hic

attonitus uisu per singula Thomas,
Dumque leui fixus pictura pascitur, olli
Ambages retegens arcanaque mystica Christi
Cuncta quidem repetit per longa exorsa Ioannes: 31
"Ipse Deus uires", inquit, "pertingere mentis
Quo nequeunt, res summa quidem, rem dicere si phas,
Et non sit supra quod uox compellat et omnis
Mens capit; ipse sibi et sese intellectus abunde
Atque capax apprima sui, res unica certe,[ERROR: no link :] 11
Haud quaquam res sola tamen; namque undique amusim
Secum correspondet, et alter nascitur idem.
Pullulat aeque iterum concors sibi mutuo, et uno
Productus riuo subsistit tertius idem.
Naturę hęc retinet sese radice propago.
Vna tamen natura manet, deluditur illic
Quę mentes agitat ratio, geminata potestas
Quod ualeat fieri nunquam sic aequa uel una:
Namque sua quod non aliunde propagine maius
Atque illo, per se quod constat, cuncta resolui
Nec posse id [ERROR: no link :]

id] suprascr. pro hoc

numero diduci protinus unquam.
Nam quantum est, quodcunque ualet, sic pondera lance
Stant iusta: namque una trium natura, deique
Non plures. Et quod naturę competit, illud
Notio fit Patris, quod non descendit ab ullo
Principio, fons ipse, et quod transmittitur, idem
Quatenus ipse Deus constat, non quatenus alter
Filius est, cui porro nihil detraxit origo.
Omnis nam transfusa sibi est natura, Deumque
Non fors ipsa tulit, ceu rerum cętera uis hęc
Naturę: sine Patre nequit nam Filius esse,
Et sine prole Pater. Quin quanta potentia summi
Est proles mensura Dei! Infinita potestas
Manca foret, si par sibi non subsisteret alter:
Cuncta resoluuntur sed quo, res unica debet.
Sic res una Deus, sed res non sola probatur:
Cumque alia excedat, nec par sibi repperit usquam31'
Quo mensus sese cognosceret, alma propago
Idem sit quantus, proprio pręscripsit ab ortu
Mentis ab aeterno Verbum dicentis origo,
In quo iam genitor liquido cognoscitur ipse.
Namque sui latuit nil illum; protulit ergo
Quicquid concepit de se sua dictio Verbum.
Hinc quod detrahitur Verbo, de robore demit
Primęuę Patris naturę protinus illud.
Quamlibet et magnus fuerit, non optimus esset
Summus amor tali sibi ni manauerit actu,
Virtutem ut semper sequitur comes ipsa uoluptas,
Quam citra sine laude operam consumit inanem.
Sancta Dei iccirco manat pax illa secundo,
In qua complacuit sine tempore Filius olli.
Quantus et ipse Pater, quantusque est Filius, esse
Tantus debet amor, qui tali prodiit ortu.
Quantumque huic adimis, subito subducitur illud
De bonitate Patris uel de propagine Nati.
Si non aequalis, sin ipso haud impare compar
Non respondet amor, genitor nempe inuidus esset.
Ast illis uitium de finibus exulat omne,
Atque ea produci demum perfecta necesse est:
Sic producta ideo personas dicimus esse.
Cętera nam referunt quo se, substantia prima est,
Esse quidem rebus iam cunctis pullulat unde.
Cumque adeo longe genus intellectile pręstet,[ERROR: no link :] 12
Hinc[ERROR: no link :]

Hinc . . . iam] e marg. pro Illo atomos cuius signamus nomine nobis

atomos ipsos signamus nomine quo iam[ERROR: no link :] 13
Impositum stirpi diuinę rite uidetur.
Esse ipsum, porro cui iam substantia uera est,
Viribus immensis et grandi robore degit. 32
Promicat hinc, summaque Deus numeratur in aethra,
Dum tot personas aspectus mutuus alto
Constituit, foetuque Deus dum germinat ultro.
Quodque bonum summum simplex est illud et unum,
Sic natura Dei numero haud diducitur [ERROR: no link :]

diducitur] e marg. pro pręhenditur

illo,
Seque aliquo non illa refert, omnino sibi una,
Summa sibi atque eadem sese complexa, triformem
Sed seruat uultum, facieque relucet in illa,
Mutua quę secum collatuque lumina iungit.
Altior at captu, nec dictu effabilis ulli,
Quę uita hęc, uerę ratio tamen unica uitę,
Nilque aliud nisi uita, simul mortalia nanque
Cętera cuncta manent educta in luminis oras,
Cum prius haud essent penitus, quantumque propinquant,
Percipiunt uegeto diffundi lumine uitę.
Huic demum uotis humana silentia libant,
Cum mens fessa redit captatis sensibus impos
Conatus, rerum dum non respondet imago,
Vnde sibi construxit iter gressumque parauit.
Attamen hac itur, quo mens pertingit et ipsum
Nominibus sibi mille uocat, qui dicitur unus,
Et uere est unus, quoue est nil certius uno:
Qualis luscus adhuc incertum hac conicit umbra
Lucem impartitam partito lumine cernens,
Hinc nouit primo quantum declinat ab ortu,
Dum minus attingit simplex primum illud et unum.
Quęque etenim proprio uirtus pensatur ab actu,
Diuisim tantum quę simplex fertur in unum,
Iuxta animę nobis dispar notescit origo.
At Deus omne bonum perfecti quicquid et usquam est,
Is uero est illud, pariter diciue meretur.
Cum duo sint uirtus, atque hinc qui prouenit actus,32'
Longe actus pręstat, uocemque accommodat olli:
Huius sed uirtus ceu radix, protinus inde
Actus distinguit natura libensque uoluntas.
Nil fluxum peperit natura potensque moueri,
Processus [ERROR: no link :]

Processus] e marg. pro productus

illo referuntur, origine manant
Qui prima, diuersa quidem naturaque duplex
Non uenit hinc, eademque manens substantia segnis
Haud torpet, genita sed sese luce tuetur,
Atque aeternus amor tali spectamine prodit.
Magni hęc ipsa Dei, si fas est dicere, uita
Perpetua, et motu nunquam uariabilis ullo.
Sed quodcunque iubet fieri diuina uoluntas,
Haud quaquam subito certum immensumque necesse est,
Arbitrio cuius limes pręscribitur ille.
Quantumcunque tamen distabit origine prima,
Vt quod fortuitum ac aliter contingit haberi,
Atque ratum et nullis agitabile casibus unquam.
Ergo illo reuoca, quę passim condita cernis:
Vt libuit construxit opus, queis scilicet ipsum
Se prodat, uoluit uarios effingere uultus.
Serua ministerio tunc primum turba refulsit
Spirituum, atque acies duxerunt ordine iussi.
Dehinc hominem mox tollit humo, cui foedere certo
Extendit coelos, intusque elementa ligauit,
Diuersis ferri et iussit circum actibus orbes.
Atque ita prouisum, uitę succurrat egenti,
Et mundus foueat largo uelut ubere parta.
Ast hominem coelo spes altior euehit, ultra
Ingenii proprias cui dotes addidit, ipso
Auro nobilius diuinum munus opemque, 33
Qua degat foelix, et coelum possit adire.
Neu quis tot rerum causas quęsiuerit extra,
Diuinique operis finem putet esse caducum
Et mortale, uetus sacri hęc sententia uoti.
Filius asseruit non se sublimis in arce,
Cui par, cuique et numen idem similisque potestas,
Nec uelut inuasit regalia sceptra tyrannus.
Ingens arcanum - quid dictis demoror, o mens! -
En famulum exhibuit sese, uilemque figuram,
Sic placitum est, deuota Patri uelut hostia legit:
Consilio Deus ergo huc rettulit omnia condens.
Hic caput et primum fuit albo nomen in illo,
Index et ueluti totius lemma libelli.
Hunc hominem uiles hodie nos cernimus ipsi."
Vt dixit, lachrimisque genas simul implet obortis,
Pręclusitque dolor fauces, non hiscere quiuit
Amplius: o pietas ac aeui pectora primi!
Quę lux tunc fuerat, quis lectę gentis et ardor?
Sed quia nunc coepto decurrens orbita flexit
Ingenio monstrante uiam, iam tempus habenas
Tendere pręscripto reuocantes tramite cursum.
Hęc satis, ut facilem capiat doctrina tenorem. Finit liber secundus