EIUSDEM SYLVA AD GALLIAE / REGEM RELIQUOSQUE / PRINCIPES CHRISTIANOS Sylua prima eiusdem Ludouici Paschalis Catharensis ad Regem Gallorum, reliquosque christianos Principes contra Turcas exortatio
O qui terrarum magnas moderaris habenas,
Quas hinc aereae celsis amfractibus Alpes,
Inde Pyrenaei praerupto vertice montes.
Obcingunt, mediasque vago secat amne Garumna,
Quem Pater aeterno immenso superum dignavit honore,
Excelsumque dedit super omnia nomina nomen:
En tibi protensis tellus Oenotria palmis
Supplicat, et posito iam mitis Iberia fastu,
Atque omnis, cui laudis amor, cui Martia cordi,
Gloria, qui castas CHRISTUM veneratur ad aras,
Summissa te voce rogat; iam parce furori, VD072v
Parce odiis, iramque animo depone receptam;
Et iam , si qua tuam (licet aequa iniuria) mentem
Versat adhuc, dirum vindictae dulcis amorem
Comprime, vel saltem potiora in tempora differ:
Nec tibi sit tanti saevo indulsisse dolori,
Invisaeque animum gentis saturasse ruina,
Ut, procul infrenis dum te rapit impetus irae,
Ante tuos oculos frustra, tibi credita, CHRISTE Christi
Hei mihi Barbaricae populentur ovilia turmae.
Nec modo non tantam studeas avertere cladem
Sed (scelus, haud ullo quod non delebitur aevo)
Ipse caput, tantique unus sis causa furoris;
Unus agas rabidas nostra in praesepia Tigres,
Et, CHRISTI quem sancta Fides speraverat omnes,
Ante alios contra infidos, contraque rebelles,
Semper habere Ducem, solum nunc sentiat hostem,
Solius Illius infestis videat sua templa catervis
Et sua sacra rapi: nec te super aethera fama
Cognite Cognita commoveant proavorum exempla tuorum;
Qui toties Scythico Latium turbante tumultu
Transgressi Transuecti gelidas multa cum laude per Alpes,
Sponte sua, afflictis per mille pericla tulere
Rebus opem, mediisque feri de faucibus hostis
Innocuos rapuere greges: maioraque longe
Audentes, tumida victricia tumidas foelicia signa per undas
Vecta Palestinae fixere in littore terrae;
Tantus erat pietatis amor, CHRISTIQUE recepto
Intermissa diu renovarunt sacra sepulchro.
Si te nulla movet priscae virtutis imago; VD073r
At saltem moveant, quos pulchros sissa capillos,
Et lachrymis suffusa genas, tibi porrigit uni
Assiduas Europa preces. age respice fines
Illyricos, quanto furiarum turbine perflat
Thracia saeva Phalanx; quanto foedata cruore
Circumquaque Novi videantur maenia Castri:
Quot strages, quot damna suis ostentet in agris
Tota Phalantaei miserabilis ora Tarenti.
Nam Rhodos, et gelido quisquis circum iacet Istro,
Quot passim lachrimas, ???, hiantia vulnera pandat,
Praetereo; ceu prisca nimis, levioraque tantis
Annumerare malis: veteres nova damna ruinas
Exuperant, veterumque ferunt oblivia cladum.
Quid memorem, celsis qua Neritos ardua saxis
Ambracio praetenta sinu se tollit in auras,
Barbaricos Latiis immissos navibus ignes?
Infandumque rates immissis ignibus austas?
Occiduaque manus raptam sine Marte, nec ullo
Hoste premente fugam? quum nescia vincere bello
Corda Phrygum, timidusque Oriens, Hispana simulque
Itala, Barbaricis toties assueta tryumphis
Rostra, per Ionias sequeretur turpiter undas.
At non sic patriis pollens Octavius ausis
Illo eodem Cleopatra loco tua signa tuasque
Dicitur extimuisse rates: sed fortius urgens
Dirripuitque Orientis opes, turpique coegit
Te dare terga fugae, victaeque reducere classis
Relliquias, patrii latebrosa in flumina Nili.
Nunc vero in decores priscae virtutis egeni,
Immemoresque sui toties prostrata tremiscunt
Hispani Latiique Duces Rodopeia signa.
Nulla ne tantorum superi iam meta malorum?
Nullus erit modus afflictis o numina rebus?
Sat furiis scelerique datum, sat denique nostri
Innocuo toties maduerunt sanguine campi.
Pone odiis Rex magne modum: tibi supplicat uni,
Unum te totus terrarum respicit orbis.
Crede et ab Elysiis unum te poscere campis
Priscorum tot vota Ducum, quos inclyta quondam
Graecia Barbaricis genuit ditata ruinis;
Atque alios prior ante omnes, qui lignea suasit
Moenia pro patrio cives conscendere muro,
Et Salaminiacis Xersem superavit in undis:
Quique prius clarum medio in Marathone trophaeum
Extulit;et parvo qui facta ingentia campo
Edidit, angusto qua pandunt tramite montes
Termopylae, stigiae certus discumbere coenae;
Totque alii proceres, totque inclyta nomina regum,
Quos Macedum, quosque ora tulit non ultima bello
Illyriae, tibi protensis ad sydera palmis
Commendant patrias post tot discrimina terras.
Quin procul Illiaco te te de littore solum
Hectoris umbra vocat: per te mea Troia ruinis
Eruta, ait, veteres iterum reparabit honores;
Impius Helaei nec Barbarus accola Ponti
Dardanii cineris rumpet clamore quietem.
Proiice tela manu sanguis meus : aspice quo te
Extra aequi rectique vias dolor impius aufert;
Et bellis accinge tuos melioribus ausus,
Iustaque in Ismarias infer tua signa Phalanges.
Quod fortuna decus? quales tibi fata tryumphos
Hinc tribuent? quantisque virum cum plausibus ibit?
Ipsa etiam gelido, quae praeiacet Hellesponto,
Urbs Regina Asiae, toti licet imperet orae
Aeoae, super et multas caput efferat urbes;
Totque suum videat cunctis inpartibus orbis
Ferre iugum reges; sine te tamen esse videtur,
Non secus ac Matrona suo discreta marito.
Novit enim sua deberi tibi sceptra, tuisque
Natorum natis, et qui nascentur ab illis,
Novit enim quantis orientis gloria rebus
Auspitio producta tuo se tollet in auras:
Teque sibi totis (ut dignum est credere) votis
Exoptat, poscitque suis tua lilia terris.
Eya igitur iam sume manu rationis habenas,
Et cursus animi late compesce vagantis.
An nescis cui bella moves? quem tendis in hostem?
Quem petis irarum impatiens victricibus armis?
Non pudet ah dirum cognata in viscera ferrum
Stringere, et innocuas damna in comunia gentes,
In commune nephas stimulis urgere malignis?
Quin potius, missis odiis, causisque malorum,
Praevaleat pietatis amor, nexuque perenni
Amborum placidas iungat concordia mentes,
Quas nequeat fortuna sua turbare procella,
Nec nova suspitio, nec caecus solvere livor.
Tu quoque, qui victor superas expandis ad auras
Victrices Aquilas Caesar, tua signa, per undas
Occiduas, et regna novi tibi subdita mundi,
Quicquid id est, tantas penitus quod mulceat iras,
Cognato concede tuo non multa petenti,
Mansuramque diu tandem componite pacem:
Atque ambo comitante Deumque hominumque secundo
Auspitio, pariterque animis, et viribus auctis
Vertite in Eoos vexilla infesta tirannos,
Et CHRISTI proferte fidem Christique sepulchrum
Priscorum nobis exemplo reddite avorum.
Pro dolor, ah pietas, Domini cunabula vestri
Linquitis indecores genti tractanda prophanae
At vos interea, quo vos agit ira, furorque
Alter in alterius struitis noctesque diesque
Perniciem, varias toto conamine fraudes.
Nec tu Magne pater, triplici qui cincta corona
Tempora sacra geris, cui claudere limina coeli
Et reserare datur; nec tu sanctissime Pastor
Destituas miseras tanto in discrimine gentes.
Sed qua praereliquis, quibus ingens subiacet orbis
Maiestate vales, populi tua iussa sequentis
Infrenes ausus, insanaque comprime corda.
Discordes tu iunge animos, et pectora Regum
Evacuata odiis fraterno foedere necte.
At tu sancte Leo, Veneti quo praeside gaudent
Terrarum, coelique decus; qui cuncta tueris
Littora, sollicita quae circuit Hadria cura;
Quae maris Ionii, Quaeque impetus alluit Aegei,
Regnaque Niliaco Cypri praetenta Canopo,
Respice mille tuae crudelia vulnera gentis;
Respice, quanta tuos circumstent barbara fines
Agmina, et in nostros vertant iam signa penates.
Barbaricis ne crede dolis, ne crede rebelli
Thurcarum populo, sed te quoque viribus adde
Occiduis, viresque tuas, age iungite dextras,
Iungite conconrdes aeterno foedere mentes.
Hactenus insanae cursus processerit irae,
Hactenus alterno spumarint sanguine fontes,
Et iam depositis placato pectore rixis
Vertite in Ismarias tot mutua vulnera terras.
Illic indomitum bellandi extinguite amorem,
Atque illic vestras cum laude ostendite vires
Immiti populo, natisque ad dira catervis
Threciis. videat versis in prospera fatis
Ipsa suam sobolem nostris Europa sub annis
Insultantem Asiae: videat sub nomine vestro
Ire Tryumphatos Rubro de littore Reges,
Bactraque, et edomitum leges mutare Niphatem,
Et totum victas orientem tradere palmas.
Hesperiae, luctusque suos soletur amaros,
Et sua Barbaricis compenset damna ruinis.