In CroALa inventa

FLAVII IACOBI EBORENSIS MORALIUM CARMINUM LIBER PRIMUS.

Mortalia omnia fluxa, et caduca.
Hoc mare, et haec tellus, hic aer, et ignis: et ille.
Qui Iovis infusi spiritus intus agit.
Cuncta immota manent, nullisque obnoxia seclis.
Non sua vis illis, non sua forma perit.
Caetera in interitum vergunt properante senecta,
Ut Tagus, ut pluviis Durius auctus aquis.

Socratis consilium.
Consule de facie speculum. nam sive venusta est,
Sive rubet simus nasus, et hirta coma.
Efficiet noster (modo sit tibi cura) libellus,
Pulchra sit illa magis, turpis et illa minus.

Theophrasti querela.
Vivunt annosae cornices, longaque cervis,
Longaque contingunt saecula corve tibi.

-- 94 --

Vita hominum exigui spatiis includitur aevi.
Prodiga naturae vis, et avara fuit.

Deus opti. max. verus rex.
Ibat Ioannes Eboram Rex magnus in urbem.
Et niger in terris Auster et hymber erat.
Cum subito exoriens sol aureus expulit omnem
Duritiem caeli, restituitque diem.
Tunc Rex, qui soles et tempora laeta reducit
Cum libet, hic vere, non ego, regnat, ait.

Terra aeternum permanet.
Has Gradii nuper terras; haec iugera campi
Iam novus e Tusca gente colonus arat.
Scilicet aeternos tellus quae stabit in annos,
Nunc hunc, nunc illum tempore mutat herum.

Nescis quid vesper vehat.
Crastina nemo sibi promittat tempora, nemo,
Hoc adeo celsa dicere ab arce libet?
Nam mecum hesterna coenatus nocte Marinus
Multa iocans (ut sit) seria multa loquens.
Mox dormitum abiit. verum nox illa suprema,
Et fuit (heu lachrymae) coena suprema viro.

Pudicitiae laus.
Ioannes Baptista tibi qui dedicat aram,
Ille arae inciso carmine pauca rogat.
Ut quae nata tuo nuper de fonte levata est,
Vivat labe carens, aut cadat ante diem.

Piae matris votum.
E cera effectum caput, et votiva tabella
Cum titulo pendet Virginis ante fores.

-- 95 --

Servatum ob puerum crudeli a vulnere mater
Dedicat et longum vivat ut ille, rogat.

Homine ingrato nihil peius.
Quaeque graves succos, et mixta aconita cicutis,
Quaeque ferat tellus, diraque monstra tulit.
Nil homine ingrato peius ferat, aspicit illum
Phoebus, et aversos territus urget equos.

Pacis bona.
Pacem Dii superi, pacem date. pacis alumnus
Bos arat, et fruges larga rependit humus.
Pax alit unanimes concordi foedere cives.
Et mala in Ionium nubila abire iubet.

Quae dos virginibus amplissima.
Quod puer audivi, dicam, non purpura, et aurum.
Non quae de rubro littore concha venit.
At colus, et pensum purgati velleris adsit,
Adsit anus custos fida pudicitiae.
Adsit uterque parens, laudatis moribus aeque.
Dos ea nupturis maxima virginibus.

Petronii sententia.
Potat, et unguentis olet, et scortatur in horas,
Et peream, si quid Nicia mentis habet,
Hunc tamen adciscit generum sibi Crassus, et ampla
Dos simul, et forma scita puella datur.
Et vetus, et tritum est. nummos qui servat in arca,
Hic bonus, sapiens, et gener albus erit.

Nemo in se descendit. proverbium.
Altera pectus obit, dependet et altera tergo
Nobilis Aesopi mantica carminibus.
Utraque sede tamen propria caret. hinc gravis error,

-- 96 --

Hinc teritur nostris orbita flagitiis.
Mutassent faciles Divi loca, et ilicet omnis
Vita hominum faelix, et sine lite foret.

Deformis.
Monstrum horrendum, ingens quem non terrebit Erinnys?
Igne micant oculi, virus et ore vomit.
Illa tamen veneris puero fuit unica cura.
Illa levem pharetram fregit, et illa facem.
Mater et ex illo (si credimus) ad vada nigri
Cocyti peperit flebile adulterium.

Lege Alexandri Problema Lxxxvi. de amore ferino.

Quae a teneris annis discenda.
Adfari blande, complecti comiter omnes,
Pauca loqui, et nulli Didace verba dare.
Hoc tuus a teneris ediscat Tullius annis.
Ante pilos magnos aequet ut ille senex.

Bonus vicinus.
Venales aedes, venalem inscripsit et hortum,
Atque suburbanum Gabrio praediolum.
Addidit et titulum, vicinum moribus aequis,
Et prisca insignem simplicitate damus.

Fictus amicus nocet et Homero
Luce palam qui me verbis oppugnat, et armis,
Ille nocet certe, sed nocet ille parum.
Nam sibi collatum quis non obversus in hostem
Aut fugit, aut certe vimque animumque parat?

-- 97 --

At mihi vultu blanditus, et ore bilingui
Mente tamen tacitas instruit insidias.
Ille nocet, vere ille nocet fuge candide Sylvi
Invisum superis Dis, Stygiisque caput.

Dulce bellum inexperto.
Quique mare ingressus nondum, quique aspera belli,
Aspera militiae tempora nulla tulit.
Alter nauta vagus, fortis cupit alter haberi
Miles, et hic pugnas somniat, ille rates.
Iam vero experti bellum hic, maris ille procellas,
Succenset votis sanus uterque suis.

Quae tempestive fiunt laudantur.
Qui molles aditus, et idonea tempora fandi
Captat, is acceptus saepe venire solet.
Contra importunus quicunque accedit amicus,
Mutat amicitiae nomen, et hostis habet.

Puerilis ira vicio caret.
Nemo quidem sanae mentis laudaverit iram.
Ira furor brevis est, nec nocet illa parum.
Si tamen in pueri teneros invaserit annos,
Nuncia magnanimi pectoris esse solet.

Dulce, et decorum pro patria mori.
Faelices animae, seu vos plaga lucida coeli,
Seu nemus Elysium, mollis et umbra tegit,
Vos egressa recens e corpore Mentoris umbra
Dum pia pro patria suscipit arma, petit.

Solonis votum.
Multa puer vidi, iuvenis quoque multa, senexque
Ut se quaeque dabant tempora, multa tuli.
Multa simul didici. verum seu Nestoris annos,
Seu Priami vincam, discere plura libet.

-- 98 --

Animi immortales.
De Iove quid sentit Musonius? Aule requiris.
Id tibi versiculis ille duobus ait.
Est Deus, est animus nobis a morte superstes.
Sunt loca amoena situ, sunt loca plena metu.

Epicharmi sententia.
Care puer ne cui credas, et sobrius esto.
Nec sit cura minor, dissimulare loco.
Haec tria qui teneat, dicet, fortuna valebis.
Quidquid ages, in me nil Dea iuris habet.

Vota militaria.
Suspensum clypeum vidi Ioannis ad aedem.
Et clypeo affixus Persicus ensis erat.
Litteraque inscripta est. Direpta ex hoste perempto
Tuscus eques patrio dedicat arma Deo.

E sacris litteris.
Sic sapiens secum. prodivi nudus in auras,
Nudus et has linquam, nec datur ulla fuga.
Cur igitur quisquam se maceret? Ut suus haeres
Dormiat in pluma, potet et ante diem.

Ex Salomonis Ecclesiast.
Viderit e collo si quis pendere suillo
Aut aurum, aut gemmam, rideat ille satis.
Et merito. Verum magis est ridenda puella,
Sit licet ore bono, si male mente sapit.

Omne imperium desuper.
Scilicet imperii vis omnis pendet ab astris.
Omnis et arbitrio statque caditque Iovis.
Qui vero ante diem reges, et regna lacessit,
Desipit infaelix, pugnat et ille Deo.

-- 99 --

Muliebre genus amabile contra Euripidem.
Unice amo muliebre genus. Nam parva puella
Ludere saepe solet, et saepe movere iocos.
Curat adulta domum, et servat sua iura marito.
Cum fit anus, crebro fundit ab ore preces.

In tenebris digitis dimicare. proverbium.
Hic, qui cum digitis obscura in nocte micares,
Nec te victorem falleret, errat inops.
Ille autem, prae quo potuit Catilina videri
Defensor patriae, diffluit inter opes.
Numinis occulti vis haec. Qui caetera nescit,
Aut se scire negat, grandius ille sapit.

Dulcis coniugii bona.
Vixit lustra decem Lepida cum coniuge Flaccus.
Nullaque lis illis, nulla querela fuit.
Et nunc una dies tumulo componit eodem.
Si qua fides. Tellus stat super ossa levis.

Poetae avaritia reprehensione non caret.
Contemptor laudis captat qui magna Poeta
Dona, bibit nullas hic Heliconis aquas.
Cui vero syncerus honos, et gloria cordi,
Delphica in illius laurea fronte viret.

Hesiodi carmen.
Odisse inter se fabros, vetus illa querela.
Dignaque vel magni versibus Hesiodi.
At medici se odere magis. Pro Iuppiter omnes
Ut pereant medici, dispereantque fabri.

In vino veritas.
Littera, quam nuper legi carbone notatam,
Illa auro incidi littera digna fuit.

-- 100 --

Largius epoti prodeunt arcana cululli.
Qui sapit, utatur parcius ille mero.

E Graeco.
Iusso sole valere Cleombrotus Ambraciota
Sponte sua celsa pronus ab arce ruit.
Huic desiderium moriendi iniecerat illa
Socratis indigna caede cicuta nocens.

Iovii iocus.
Ridebat Iovium nuper Pisana iuventus,
Ut victum, ut querulum, semicaprumque senem.
Ille autem contra mordere, et multa iocose
Dicere, ut arguto vir fuit ingenio.
Tandem punctus ait. belle me Hercule, belle
Garrula coenosis rana coaxat aquis.

Tyranni vox.
Tunc violare licet leges, cum regna petuntur.
Caetera iura valent, et iuvat esse pium.
Vox Duce Cadmaeo, vox Caesare digna Tyrranno.
O bene, quod ferro stratus uterque iacet.

Depositum quatenus restituendum.
Depositum domino repetenti reddat oportet
Vir bonus ut vulgo nota rubrica docet.
At qui depositum furioso reddidit ensem,
Iura volunt, capitis fiat ut ille reus.

E Plutarcho.
Quid vatum ignaras mentes Crispine fatigas?
Sustulit Eurialum debita Parca tuum.
Praestitit et fatis tolli properantibus illum.
Finis enim multis mors fuit una malis.

-- 101 --

Laus pudicitiae.
Praeda licet belli, laribusque abducta paternis
Multa adversa diu Laura puella tulit.
Illibata tamen fert oscula nupta marito.
Phoebe veni, cantum postulat illa tuum.

Eadem sententia.
Galla licet patria amissa servire Tyranno
Cogeris, et supplex aspera multa pati.
Si tamen, ut tetricis increbuit ore Sabinis,
Salva pudicitia est. omnia salva satis.

Divi invocandi.
Augustine tuas statuam dum ponit ad aras
Notus homo e nostrae littore Dalmatiae.
Dive senex, inquit, cui stat Noceria cordi,
Et qui parva colis moenia Traguriae.
Adsis o faelix, et res ne despice nostras.
Et sit praecipue cura Caserta domus.

In bono Medico maxima aegrotantibus spes.
Aegra iacet mea lux, sudorque invasit in artus
Frigidus, et propter stat Libitina torum.
At sperare iubent nondum tria lustra peracta,
Et Montanus adest Italus Hippocrates.

Vir sapiens fortunae inconstantiam parum curat.
Fortuna inconstans, et laetis invida rebus,
Sive adversa venis, sive secunda, vale.
Nam mihi parta quies animo. Nec curo citatam
Sive rotam moveas, improba, sive premas.

-- 102 --

A viro improbo vituperari laudi dicitur.
Cum meus Andreas me laudat laetor, et illi
Opto faelices, et sine nube dies.
Contra si Bibulus verbis incessit amaris,
Gaudeo, et huic etiam candida cuncta precor.
Quid caussae est? Inquis, dicam, quia candidus alter,
Alter et effusi fellis, et ater homo est.

Coniugis in virum pietas.
Nutriit uberibus coniectum in vincla parentem.
Nata pia, hoc ingens Graecia iactat opus.
Graecia patritiae noli certare Rhacusae.
Ecce suum moriens servat Hyella virum.

Rhacusanus Patritius Scaevole comparandus.
Stat respersus adhuc de sanguine regis Etrusci
Mutius, et spreto fumat ab igne manus.
Roma sile; senior contempsit vincla Saraccus.
Alter et Illyriae Regulus ille fuit.

Sic vivas, ut nemo sciat te vixisse prover.
Vixit ita, ut nemo norit vixisse, Philemon.
Tradit ut antiquus scriptor Aristomenes.
Fallit Aristomenes. nam vixit et ille Platoni
Charus, et antiqui Socratis hospes erat.

Belli incommoda, et pacis bona.
Te tuba castrorum somno excitet, armaque cogat
Sumere, et incerto Marte ciere manus.
At mihi gallorum cantu, cum roscida cedunt
Sidera, rumpatur dulcis, et alta quies.

Exercendum ingenium.
Qualis ager, quem non vomer bis versat in annum.
Squallet, et agricolam fallit avara seges.

-- 103 --

Talis et ingenii vis deperit omnis et ardor
Pectoris, adsiduam ni ferat usus opem.

Salmatius fons. prover.
Reddidit ignavum coniux Lerina Sabinum,
Qui prius intrepido pectore miles erat.
Pallet, et ipse sui formidat corporis umbram.
Non secus emollit Salmacis unda virum.

Ex Hesiodo.
Quique sequenda simul, vitandaque noverit, illum
Illum Heroa velis dicere semideum.
At qui non novit, non audit honesta monentem,
Is tibi telluris non leve pondus erit.

Lenae fraudes.
Invitam si quis violarit virginem, in illum
Insurgant leges, ultor et ensis agat.
Emollit legem Musurus. Et illa diserte
Addita particula est, moribus ingenuis.
Quippe ferunt lena doctas a matre puellas,
Quae fecere, suo dissimulare loco.

Animi virtus omni telo praestantior.
Non murus, vallumve, aut celsis turribus arces,
Non quae sulphurea machina glande tonat.
Sint patriae tutela meae. nec talibus olim
Indiguit tellus Itala praesidiis.
Armatis armati obstant, i fortis in hostem
Miles, et attritum cedere coge loco.

Themistoclis vox e Cicerone.
Non Ulubris quod sis, vel Roma natus in urbe,
Idcirco obscurus, vel mage clarus eris.

-- 104 --

Virtus, et tua dextra tibi tua stemmata sunto.
Et natale solum nomen inane puta.

Veritatis laus.
Quaerit Varro meus, quid fons, et origo bonorum
Dicatur docto carmine Lampridii.
Quid contra vitare decet, quid turpe putandum?
Haec ego simpliciter dicere constitui.
Vera loqui gnarus, caelo descendit ab alto,
Mendacem Stigii progenuere lacus.

Auctoris votum.
Castra, et militiam, et soles, et frigora, et hymbres,
Parthus, sive Getes discat amare puer.
Me virides hederae, me myrti e fronde corollae,
Me de Permessi fonte morentur aquae.

E Ciceronis Tusculanis.
Quam me delectat Critiae qui dira propinat
Pocula magnanimo pectore Theramenes.
Nempe metu vacuus qui dura in morte iecatur,
Post obitum Manes cogitat Elysios.

Commune malum multis solatio est.
Olim in deliciis, et amoribus esse solebam,
Cum puer, et pulcher, dives et aeris eram:
At nunc aeger, inops, et longo fractus ab aevo,
Rideor, et tota fabula in urbe feror.
Nimirum vetus est. Fert omnia longior aetas,
Et commune solet lenius esse malum.

Ebrietas interdum prodest.
Sobria nox animo curas inducit amaras,
Nec patitur dulci membra sopore frui.

-- 105 --

Heus puer, ut molli submittat lumina somno,
Utque abigat curas, largius adde merum.

Graecia in Historia mendax.
Quae virtute animi, et multo sudore paravit
Quique pedes miles, quique meretur equo.
Saepe ducum auspiciis, titulisque adscribere vanis
Audet adulator Graecus in historia.

Omnium rerum vicissitudo.
Cum bello excisas arces contemplor, et urbes,
Italaque Hispano subdita regna iugo.
Sic equidem dico. Romanus vicerat olim,
Nunc patitur leges, quas prius ipse tulit.

Virtus immortalis.
Vixerunt Troes, fortes vixistis Achivi,
Troia aequata solo est, Graecia victa iacet.
Lex ea nimirum fatorum, is temporis ordo.
Orta cadunt. virtus intemerata manet.

Odi memorem compotorem.
Invitas ad coenam, et prandia lauta Philippe,
Non veniam. quare? Tucca venire vetat.
Vir bonus est, inquis, cedo. Laudandus et aeque.
At conviva loquax, et memor esse solet.
Et quae inter calices, et libera vina loquaris,
Omnia Lethaeis spargere oportet aquis.

Invidia gloriae comes.
Etsi magnorum dicor comes inclyta regum,
Versor et inter equos, inter et arma ducum,
Laudor et egregiis a vatibus, attamen ipsam
Invidiam experior gloria carnificem.

-- 106 --

Sapiens in Deo spes suas collocat.
Qui sapiens? Qui se, suaque omnia numine in ipso
Collocat, et totum se nihil esse putat.
Qui demens? Qui se scire omnia cogitat unum,
Audet et ipse suo fidere consilio.

Fluxae, et caducae res mortales. SUB IULIO III. PONT. MAX.
Cernuus occubuit bos, et iacet arida quercus,
Quaerit et amissas anxia Flora pilas.
Et quae iucundum spirabant nuper odorem
Lilia, molle solo deposuere caput.
Nunc viridis mons est. Quid tum, spoliabatur herba
Ipse quoque ut primum saeva recurret hyems.

Boni nominis maxima iactura.
Cum Lusitanis agerem puer otia terris,
Saepe pater (memini) saepe monebat avus?
Ferre decet quaecunque venit iactura peculi,
At iactura boni nominis, illa premit.

E Theocrito.
Quae minime sunt pulchra, nimis tibi pulchra videntur
Et quae pulchra nimis, turpia Lande putas.
Non equidem miror. nota est vox illa poetae.
Coecus amor Deus est. Coecus et omnis amans.

Vinum aqua temperandum.
Bacchus ut e flammis, et fulmine prodiit infans,
Nympha Deum puris sobria tinxit aquis.
Inde colit fontes. Nam ni compescitur undis,
Ebria Centauros rursus in arma vocet.

-- 107 --

Ambitionis mala.
Luxuries, et avaritia, et quae tertia pestis
Additur insani pectoris ambitio.
Ire per omne nefas, mortemque accersere suadent.
Nulla quies animo est. Turbidiora placent.

In bello parentes filios efferunt.
Impie Mars, ferro qui regna exscindis et urbes,
Quique ducum misces funera funeribus.
Haec quoque culpa tua est, quod patre superstite Lausus
A dolor. Inferna cogitur ire rate.

Animi generosi quibus in rebus cognoscantur.
Augustine puer tu prisca numismata regum,
Et cuneo impressas congeris effigies.
Omnis et impensa est lucro tibi, nullus et auri
Urit amor, veteres noris ut historias.
Macte animo nam qui reges miratur, et arma.
Huic nec sanguis iners, nec nisi summa placent.

Mortuis ignoscendum.
Sunt sua iura quoque et mortis solatia victis.
Iureque Pelidae Barbarus Hector ait.
Vicisti, et victum spoliasti lumine corpus.
Da tumulum, et manes laedere parce meos.

Legislatorem inculpatis moribus esse oportet.
Legislatorem, qualis Draco fertur Athenis,
Qualis et ille Solon, aut Numa Pompilius.
Esse probum par est. Nam quid sine moribus aequis
Incisae leges, scriptaque iura valent?

Somnia ne cures e Catone.
Hoc moneo, ne te moveant insomnia, neve
Forte putes vanis rebus inesse fidem.

-- 108 --

Nam velut in varias vigilat mens anxia curas,
Somnus ita variis ludit imaginibus.

Frugalitas bonam valetudinem consequitur.
Pavonem, Rhombumque et Lesbia vina Sabinus
Gustat, et Hippocratis flagitat aeger opem.
At valet, et medicas ridet Sempronius artes,
Cui cibus hortensis brassica, potus aqua.

Generatio praeterit, et generatio venit.
Ut flos in pratis hic languet, et ille virescit.
Par homini sors est, hic abit, ille venit.
Alter et alterius leto procedit in auras.
At stat, aeterna lege perennat humus.

Aurea Themistoclis vox.
Nota Themistoclis vox est, vox aurea certe.
Dignaque vel templo Delphice Phoebe tuo.
Ne testis, ne tu sis arbiter inter amicos.
Alter enim, ut belle res cadat, hostis erit.

Plebis temeritas.
Aut fremit indomitum plebs, et dominatur acerbe.
Inque Deos ipsos saevit, et arma cepit.
Aut humilis, supplexque solet servire Tyranno.
Nil medium, aut dignum dicere laude queas.

Virtus diversa, at pari laude.
Condit aquaeductus, muros, navalia, portus,
Marcus, et e niveo marmore templa locat.
At Numa captivos emit a praedonibus Afris.
Sit sacer in libris ille, vel ille meis.

Fugiendae meretrices ut monstra marina.
Ne dulces cantus Sirenum audiret Ulisses,
Implevit cera callidus auriculas.

-- 109 --

Nequitias, et blanditias meretricis avarae,
Hos cantus, haec tu monstra marina puta.

Litterae, et doctrina maximos honores consequuntur.
Exul et offenso pede debilis, Irus et alter;
Alter et obscuro sanguine Codrus eram.
Musa tamen vulgo subduxit, et auxit honores,
Et nunquam moriens nomen habere dedit.

Beta sapit. proverb.
Sic mihi nescio quis nuper male natus in aurim,
Heus pater insanit Flavius iste tuus.
Nam repetit pueris vulgati verba Catonis,
Quaeque docet Samius symbola Pythagoras.
Risi ego. Et heus inquam sunt, quis insulsa videntur
Ne morer exemplis, ostrea, Beta sapit.

-- 110 --