HOMERI ODYSSEAE LIBER QUINTUS.
Vix aderat linquens Tithoni Aurora cubile
Purpureum, caeloque jubar terrisque ferebat,
Quum superi in coetum venere, et maximus una
Altitonans genitor solio consedit in aureo.
His duri Laërtiadae discrimina Pallas
Multa renarrabat memorans, longumque perosa
Hospitium nymphae: jam jam pater optime, et almi
Caelicolae o, dixit, rex miti pectore nullus
Sceptra gerat justique tenax servator et aequi:
Saeviat implacidus semper, jura omnia spernat. 10
Usque adeo in populo nullum, cui praefuit olim,
Cura Ithaci tangit, quamquam regnaverit ipse
Artibus heu frustra patriis. illum insula ponto
Moerentemque aegrumque tenet, nec dura Calypso
Dat reditum, nec laeta valet contendere vela;
Quippe ratis comitesque olli, queis turgida nerei
Aequora transmittat, longo jam tempore desunt.
Nunc etiam gnato funus crudele paratur
In patriam reduci, postquam genitoris amore
Et Pylon et claras adiit Lacedaemonis arces. 20
Sic ait: ast olli nimbosi rector olympi:
Pallas, ait, mea gnata, quid haec te cura remordet?
Non tibi jam sedit sententia, ut acer Ulysses
Adveniens perdat sontes ultricibus armis?
Telemachum vero, potis es namque ipsa, per undas
Duc age duc patriae ad fines: dent carbasa retro,
Illusaque proci relegant iter omne carina.
Dixit; Mercuriumque vocans, ac talia mandans:
I nate o semper mihi fide, i nuncius, inquit,
Atque haec auricomae perfer mea certa per auras 30
Jussa deae: placitum nobis, ut fortis Ulysses
Naviget actutum sine ductu hominumve deumve.
Ille alta in navi lassatus pectora curis
Bis decima Scherien contingat luce feracem,
Phaeacum in terram veniens, queis degitur aevum
Absimile haud nostro laetae inter gaudia vitae.
Illinc eximio superum dignatus honore
Incolumis tandem patrias mittetur ad oras
Secum multa ferens auri data pondera et aeris,
Multas et vestes, quot numquam dona tulisset 40
Adveniens Troja sospes, magnaque potitus
Dardanidum praeda. sic illum certa redire
Fata volunt, patriae sic notas visere sedes.
Juppiter haec. paret jussis Cyllenius ales,
Pulcraque subnectit niveis talaria plantis
Aureaque ac semper florentia, quae freta supra
Immensasque levem terras per inania portant
Aerio volucris pariter cum flamine venti.
Accipit et virgam dextra, qua lumina mulcet,
Sopitosque hominum, quum vult, exsuscitat artus: 50
Hanc manibus retinet, liquidumque per aethera fertur.
Post ubi Pieriam tetigit, delapsus ab aura
In mare se toto demisit corpore praeceps
Adsimilis volucri, trepidis quae litora circum
Piscibus insidias volitans molitur, et alas
Saepe citas cana pelagi salsugine tingit:
Haud aliter fluctus inter Cyllenius ibat.
Jamque ut pervenit, qua tollitur avia longe
Insula, subsiliens undanti e gurgitis aestu
Litus arenosum scandit, progressus et ingens 60
Antrum adiit nymphae, nymphamque invenit in antro.
Intus inexstincto focus igne ardebat, et udas
Fusus odoratae cedri vapor ibat ad auras,
Atque thyae: illa autem cantu solata laborem
Aurato resonam texebat pectine telam.
Circum antrum viridi lucus succreverat umbra
Alnique platanique et odoriferae cyparissi.
Heic variae instabant volucres componere nidos
Frondibus in densis strepitantes, foedaque bubo,
Accipitresque, atque uda loquax per litora cornix, 70
Quaeque aliae glauci rimantur stagna profundi.
Rupe super curva pendentibus undique tophis
Pampineos tendit ramos, floretque racemis
Vitis opaca ingens: vitreo pede mollia subter
Quattuor argento similes per gramina ludunt
Vicini fontes, diversoque agmine tendunt.
Stant semper violis, apioque virentia circum
Prata novo: sedes visu miranda vel ipsis
Caelicolis, laetaque hilarans dulcedine mentem.
Atque ibi tum pulcra correptus imagine rerum 80
Constitit admirans domitor fortissimus Argi
Inde oculos postquam cupidos tulit omnia circum,
Antrum ingens subiit. non illum candida nympha
Non subito agnovit, subeuntem ut limina vidit
Prima domus; neque enim, quam vis distantia longe
Tecta colant, facies dis est ignota deorum.
Haud intra sedes aderat Laërtius heros;
At residens flebat deserto in litore, ubi aeger
Saepius insano laxabat frena dolori,
Assiduosque ciens gemitus lacrimisque madescens 90
Irrequieta alti spectabat caerula ponti.
Ergo his tum nymphas inter pulcherrima dictis
Mercurium alloquitur radianti in sede locatum.
O Maja generate, interpres fide Tonantis,
Aurataque potens virga, venerandas et aeque
Carus ades; quae caussa viae? non ante recessus
Visere te memini nostros. age fare, quid optas?
Si fas, si potero, mihi jussa capessere mens est:
Quin sequere ulterius: ponam digna hospite dona.
Haec ubi dicta dedit, suavi dea candida mensam 100
Ambrosia implevit, rubrique immiscuit haustus
Nectaris: ille bibit gaudens et vescitur una.
Postquam coenarat, dapibusque refecerat artus
Aggreditur nympham placido sic ore loquutus.
Divane me divum poscis? non vera negabo
Quandoquidem sic alma jubes. descendere jussit
Juppiter invitum: quis enim per tanta refusi
Stagna maris veniat delapsus ab aethere sponte,
Nulla hominum sese qua tollunt moenia, nulli
Qui superos placent, cumulentque altaria donis? 110
Sed Jovis imperio parendum, nullaque jussa
Fas ulli divum frustrari. heic vivere tecum
Ille virum dicit fortunae turbine nigro
Jactatum ante alios, Priami quot Pergama circum
Annis pugnavere novem, decimoque penates,
Iliacas populati arces, petiere carinis.
Sed reduces fortem laeserunt Pallada, in ipsos
Quae rapida excivit ventorum praelia, et undas
Ingentes. socii monstris data praeda marinis
Tunc omnes periere; ast illum asperrima ponti 120
Tempestas, nimbisque furens huc ventus adegit.
Hunc te, nympha, domum genitor dimittere mandat;
Ignotis nam fata vetant occumbere in oris
Distractum a sociis: fatale est rursus amicos
Visere, et optatas post longum tangere sedes.
Dixerat. his dictis exhorruit alma Calypso,
Ac trepido tales effudit pectore voces.
Di genus adversum nobis, quaenam improba tantum
Invidia, haud vacuo divas requiescere lecto,
Si qua virum placito carum sibi junxit amore? 130
Sic roseos ornata sinus ut Oriona cepit
Aurora, invidiae stimulis ingentibus actos
Vos doluisse polo memini, nec desiit ira,
Donec in Ortygiae sylvis Latonia virgo
Perculit aggressum numquam fallente sagitta.
Sic etiam quum victa animi Iasiona petivit
Flava Ceres, dulcemque ardens saturavit amorem
Mixta viro per culta soli, non inscius illum
Juppiter ardenti jaculatus fulmine stravit.
Nunc eadem vos cura agitat, quod sanguine cretus 140
Mortali vir adest carus mihi. pinea fractae
Illum ego versantem se circum texta carinae
Servavi solum, rutilo quum fulmine navim
Diffidit in mediis iratus Juppiter undis.
Occubuit comitum manus omnis: at ille furenti
Turbine ventorum fluctuque huc venit adactus.
Excepi, fovique libens, voluique senectae
Nescius ut mecum semper traduceret aevum.
Sed quoniam parere Jovi vis maxima cogit
Caelicolas, mentemque nefas frustrarier ulli, 150
Pessum eat, ipse virum si vult trans aequora longe
Mittere; me nullo missuram at tempore speret.
Tantum consiliis adero, monitumque docebo,
Quid faciens patrias contingat salvus arenas.
Haec dea: Mercurius breviter cui talia reddit:
Mitte age sic, magnique Jovis dea respice nutum,
Ne tibi fors odiis post saeviat asper acerbis.
Tantum effatus abit motis Cyllenius alis.
Illa autem, postquam magni Jovis horrida jussa
Audiit, extemplo contra processit Ulyssem. 160
Hunc solo reperit projectum in litore: fletu
Lumina non umquam cessant, vis vivida dulcem
Carpitur optanti reditum, nec mollia curat,
Gaudia jam teneros nymphae pertaesus amores.
Ille cava sub rupe cubans in nocte jacebat,
Invitusque deae haud invitae adstabat; at almam
Per lucem solis residens in cautibus aeger
Singultusque ciens longos lacrimisque tepescens
Irrequieta vagi spectabat caerula ponti.
Cui dea tum propior moerenti haec edidit ore. 170
Infelix ne longa trahens suspiria, questus
Assiduos heic rumpe, vigor neu vividus aevi.
Langueat; optanti reditum tibi certa paravi.
Jamque age longa secans resonanti robora ferro
Arte tibi latamque ratem tabulataque supra
In sublime struens propera, devectus ut atro
Gurgite spumantis nerei vada turgida sulces.
Ipsa autem cereremque tibi laticesque lyaeos
Expediam, fontemque feram, queis pulsa facessat
Dira fames. Vestem super addam, ac flamina mittam 180
Ventorum a tergo spirantia, quae cita fines
Ad patriae incolumem lapsu te praepete reddant;
Si modo caelieolae stellantia templa colentes
Adnuerint, quorum vis major, et omnia noscit,
Et melius sanctae regit omnia numine mentis.
Sic ait. obstupuit fantem Laërtius heros,
Continuoque: aliud simulato pectore volvis,
Non reditus mihi, nympha, paras. mene horrida, dixit,
Exigua tentare jubes rate caerula ponti,
Quae neque surgentes ingenti mole carinae 190
Trajiciant actae facili Jovis alite vento?
Non ego te invita conscendam, diva, nec usquam
Hinc fugiam, ni sancta mihi juraveris ante
Numina, nil aliud per te mihi triste timendum.
Vix ea: subrisit pulcro dea caerula vultu,
Permulsitque virum dextra, et sic ore loquuta est.
Macte animis vafroque diu mihi cognite mentis
Ingenio, quae dicta tuo de pectore promis?
Audiat hoc tellus, et desuper arduus aether,
Et subter stygis unda fluens, dis maxima cujus 200
Relligio est sanctum jurare ac fallere numen:
Clades nulla tibi per me, nil triste paratur.
Consilium, quod ego caperem, do scilicet, ipsam
Si qua gravis pariter fors rerum et cura teneret
Sollicitam. mens aequa mihi est, nec viscera ferro
Stant rigido; miseris ultro succurrere novi.
Dixerat, ac celeres gressus tulit ante; nec ille
Segnius ingrediens divae vestigia servat.
Utque cavam tetigere specum, consedit Ulysses
Magnanimus solio, quo se Cyllenius ales 210
Sustulerat. tum nympha dapes mortalibus aptas
Aggerat, ac bacchi spumantia pocula ponit.
Sedit et ipsa ducem contra; cui protinus almae
Ambrosiam famulae dulcem nectarque tulere.
Jamque alacres ambo tendunt ad fercula dextras,
Vescunturque simul: postquam satiata voluptas,
Talibus est regem dictis affata Calypso.
Ergone Laërtae sate claro o sanguine, fines
Sic patriae ad caros properas? felicibus opto
Auspiciis, longumque vale mihi laetus in aevum. 220
Si tamen heu scires, quantos tibi fata labores
Ante parant, patriae venias quam vectus ad oras;
Credo equidem, haec mecum servares limina major
Et senio et leto, quamquam non immemor umquam
Conjugis usque adeo cupias invisere vultus,
Quae miserum cogit semper tabescere curis.
Nec vero faciemque minus formosa nec artus
Ingentes reor esse; nefas mortalia quando
Corpora cum magnis forma certare deabus.
Haec illa: at contra sic orsus reddit Ulysses. 230
Ne saevi, dea magna; meam tibi cedere et ipse
Penelopem fateor membrisque atque oris honore;
Quippe olli mortale genus, tua forma perennis
Stat sine fine, animus nec secius ardet abire
Scilicet, ac patriae dilectas visere sedes.
Si vero divum quis in aequore saeviat atro,
Omnia durando patiar, non pectore gestans
Corda ignara mali; bello jactatus, et alto
Namque tuli jam multa: etiam haec sors aspera cedat.
Nec plura his. titan subiit delapsus in aequor 240
Interea, sparsitque polum nox atra tenebris.
Et jam ambo ingressi secreta cubilia rupis
Dulcia nocturni ceperunt gaudia somni.
Post ubi dispulerat stellas aurora micantes
Suave rubens, Ithacus chlamydem tunicamque superne
Induit, at niveam tenui velamine pallam,
Artis opus rarae charitum, demisit ad imos
Nympha pedes, zonaque latus constrinxit utrumque
Auro intertexta; tum flavo vertice mytram
Imposuit properans reditum non segnis Ulyssi. 250
Principio solido e ferro dat habere bipennem
Ingentem: hinc acies atque hinc splendescit acuta,
Ac teritur qua parte manu, sustentat eamdem,
Ceu capulus, pulcro radix oleagina ligno;
Datque alia instrumenta artis. dein tramite noto
Ducit ad extremi secretam litoris oram
In nemus umbriferum, foliis ubi plurima canis
Populus, et superas abies educta sub auras
Proceraeque alni stabant, arentia ramis
Robora et aequoreas propere lapsura per undas. 260
At postquam ostendit silvam, in penetrale recessit
Digrediens dea pulcra: instat contra impiger heros,
Aggrediturque nemus ferro, celeratque laborem.
Jamque adeo immani bisdenos corpore truncos
Straverat, ac ferro laevans aequarat acuto,
Directosque omnes ad normam exegerat. utque
Adtulit optanti terebras formosa Calypso,
Protinus insistens terebravit robora, et actis
Omnia firmavit clavis ac nexibus aptans
Sese inter. jamque ille ingenti mole carinam 370
Condiderat solus, patulae quo tempore cymbae
Vix alius fundum strueret faber inclitus arte.
Addit transtra, addit tabulata haerentia vinclis,
Asseribusque tegit dissecta ex abjete. malum
In medio statuit, pendentiaque antennarum
Cornua; tum puppi clavum defigit in alta,
Quo regat obscuro dubios in marmore cursus.
Nec minus et salicum lentis latera ardua virgis
Protegit in gyrum, rabidas munimen in undas
Materiam stipans multam. dein linea texta, 280
Quae dea portarat, sinuosa in carbasa vertit,
Illigat et funes circum, tortosque rudentes,
Atque pedes, ut cuncta suo videt ordine stare,
Vectibus innitens navim demittit in aequor.
Quarta adeo lux orta aderat, perfectaque moles
In pelago nabat. quinta discedere jussit
Luce dea, irriguo postquam illum flumine lavit,
Mollibus et niveos intexit vestibus artus.
Dat quoque vina, dat et fontes, epulisque parandis
Apta locat large variarum munera rerum, 290
Ac lenem innocuo submittit murmure ventum.
Vela facit laetus, zephyrisque faventibus heros
Fertur aperta volans per caerula. jamque residens
Ipse gubernaclum torquet, nec lumina somno
Languida declinat, tardantis plaustra Bootae,
Pleïadumque choros spectans, brevibusque coactam
Ire polum circa spatiis ad Oriona versam
Arcton, quam vocitant etiam cognomine currum,
Solaque in oceani numquam lavat aequore vultus.
Hanc etenim ad laevam semper dea jussit habere 300
Tendentem cursus et caerula vasta secantem.
Ille decem septemque dies sulcaverat aequor,
Quum decima octava se luce ostendere montes
Phaeacum visi, brevior qua meta viarum,
Et longum obscuro ceu scutum adsurgere ponto.
Aethiopum interea linquens procul avia regna
Illum undis nantem conspexit rector aquarum
Montibus e Solymis, subitasque exarsit in iras,
Et quassans caput haec secum: mutata voluntas
Dulichio de rege diis caelestibus, inquit, 310
Heu procul Aethiopum caris dum versor in oris.
Ecce tenet propior Phaeacia litora, ubi illum
Fata volunt longos tandem finire labores.
Nec tamen omnino fugiet; gravis exitus instat.
Sic fatus cogit nubes, magnoque tridente
Aequora subvertit miscens, atque excitat omnes
Ventorum pelagique minas. jam nubila condunt
Telluremque fretumque; polo nox incubat atra.
Una eurusque notusque ruunt, zephyrusque protervus,
Ac vastos boreas volvens ad litora fluctus.
Extemplo collapsi artus solvuntur Ulyssi,
Turbatoque haeret gelida formidine sanguis:
Ingemit, ac tales effundit pectore voces.
Heu quinam excipiet miserum me denique casus,
Vel quid agam? fueritne verax alma Calypso,
Nunc vereor, quae fata monens horrenda deorum
Dicebat, patrios quam fines tangere detur,
Hausturum mediis in fluctibus ante dolores
Immensos: rata dicta manent atque omina divae.
Heu quibus occuluit Saturnius aethera nimbis, 330
Turbavitque undas! ventorum horrentia gliscunt
Praelia, et adverso concurrunt agmine cuncti:
Mors instat vicina. o terque quaterque beati
Inachidae, magnis queis coram occumbere Atridis
Contigit iliacae pugnando ad moenia gentis!
Mene illo exstinctum vitam hanc effundere in auras
Non potuisse die, quum me contra aspera tela
Troës ad exanimi jactabant corpus Achillei?
Tunc mihi apud Grajos ingens et parta fuisset
Gloria, et inferiae dignae; nunc funere tristi 340
Perditus ad stygias descendam inglorius umbras.
Talia jactantem veniens a vertice fluctus
Impulit horrendum stridens, totamque cаrinam
Concussit. cadit ille ruens, clavumque remittit
Avulsum e manibus; tum malo adverso procella
Ingruit ac medium glomerato turbine frangit:
Nant procul antennae dilapsaque vela per aequor.
Ast illum rapido tenuit sub gurgitis aestu
Unda diu superas quamprimum emergere in auras
Conantem frustra, madidaque in veste gravatum. 350
Post tandem emersit, salsique liquoris amarum
Evomuit fontem, qui plurimus undique rivis
Caesarie e flava totoque e vertice manat.
Nec tamen oblitus tanto in discrimine navim,
Sed valido nisu luctatus in aequore captam
Arripuit, seditque intus fata ultima vitans:
Ipsam agit ac partes maris aestus torquet in omnes.
Ac veluti, scythicis aquilo quum saevus ab oris
Incubuit campis autumni tempore, et altum
Insonuit, raptat sentes atque arida differt 360
Gramina, seque leves glomerant per inane manipli:
Sic illam in rapido versabant vortice venti,
Interdumque notus boreae, interdumque ferendam
Praecipiti objectat zephyro violentior eurus.
Haec sensit mediis Cadmaea in fluctibus Ino
Leucothee, quondam mortali corpore virgo,
Tunc pelagi dea magna, almoque insignis honore.
Illa Ithacum rabido miserata in gurgite ferri
Languentemque aegrumque, volans par omnia mergo
Prodiit e fluctu, navimque ingressa resedit, 370
Ac propior sic fata. Quid o tibi rector aquarum
Tam graviter saevit, tantas et suscitat iras?
Infelix! At non te perdet in aequore, quamvis
Id quoque, si possit, cupiat furialibus orsis.
Quin sequere o mea dicta, atque exue vestibus artus
Nudatos, ventisque feris sine ferre carinam
Per vada nigra sali. Tu vero litora cursu
Tende natans ad prima, ubi te fatalibus arvis
Accipiet salvum pelago Phaeacia tellus,
Dimittetque iterum. Jamque hanc citus accipe vittam 380
Expertem senii, et prono sub pectore tende:
Nil metue hac fretus, nullum patiere periclum.
At postquam optata manibus tellure potitus
Litora contigeris, spoliatus in aequor eamdem
Projice, tuque alio faciem et vestigia verte.
Haec ubi fata dea est, vittam dedit, et freta rursum
Assimilis mergo, subiit spumantia: at illam
Qua subiit, fluctu texit super unda nigranti.
Haeret inops animi, necdum sat certus Ulysses
Fluctuat: inde imo ducens suspiria corde 390
Haec secum. ah misero ne quis deus aspera rursum
Damna mihi insidiasque, struat, sic linquere navim
Sponte monens? nondum parebo: dissita longe
Visa jacet tellus, ubi spondent fata salutem.
Quin ego quae potior surgit sententia menti,
Hanc sequar, et junctis donec compagibus haerent
Robora, non illis usquam dimotus abibo
Dura ferens. postquam navim disperserit aestus,
Nil melius quando superest, per caerula nabo.
Atque ea dum secum turbata mente volutat, 400
Saevus in adversam puppim contorquet ab alto
Ingentem pelago fluctum Neptunus, et ipsum
Excutit. utque olim violento turbine ventus,
Venit ubi in magnum stipularum illapsus acervum,
Dissolvens vacuas omnem dispergit in auras
Hаc illac: sic texta ratis maris unda resolvit.
At non tardatus casu vafer emicat heros
Et sese, velut altus equo, locat arbore longa,
Nudatusque artus vittam sub pectore sternit;
Et jam undas pronus subiens, et brachia jactans 410
Nat pelago. vidit nantem Neptunus ab alto,
Concutiensque caput sic voce incessit amara.
I licet, i passus mala multa, et fluctibus errans
Tende manus. venies optatae ad litora gentis,
Nec tamen adventu spero laetabere tali.
Sic fatus concussit equis fluitantia lora,
Altaque ubi surgit domus illi, venit in Aegas.
Sed Pallas Jove nata novas se vertit ad artes,
Aeolioque procul ventos in carcere frenat,
Omnibus obstructis lateque silentibus acrem 420
Threicium praeter borean, qui caerula frangat,
Donec Phaeacum terras contingat Ulysses
Elapsus ponto raptusque e faucibus Orci.
Noctes ille duas totidemque ex ordine luces
Fluctibus erravit cladem undique et undique letum
Permetuens: tot namque adstare pericula cernit.
Tertia sed postquam tenebris aurora fugatis
Clara polo effulsit, posuerunt murmura venti,
Pacatusque stetit ridenti marmore pontus:
Vidit et ille altam propius consurgere terram 430
Intendens aciem summa sublimis ab unda.
Ac veluti gnatis vita est jucunda parentis
Cui misero longum sedit vis morbida membris,
Incubuitque malum numen; tum rursus amatam
Di faciles reddunt depulsa tabe salutem:
Haud aliter cupido jucunda apparuit olli
Vertice frondifero tellus adsurgere visa.
Innatat, ac pedibus nitens conscendere litus
Adcelerat. sed postquam aberat non longius arvis,
Quam vox auditur resono clamantis ab ore, 440
Illisi ad cautes hausit strepitantia ponti
Murmura. namque ingens reboabat litore fluctus
Horrendum eructans, salsaque adspergine late
Omnia rorabant: neque enim statioque carinis
Tuta aderat, curvique sinus; sed culmina stabant
Aspera, et objectis scopulorum horrentia saxis.
Tum vero gelidus circum praecordia sanguis
Diriguit, gemitumque trahens: heu visere postquam
Insperata dedit facilis mihi Juppiter arva,
Ac propiora sequens adii spatia humida terris, 450
Nusquam, ait, egressus patet atro e gurgitis aestu.
Cautibus horrescit praetentum litus acutis,
Rauca fremit circum unda, super juga laevia candent,
Et subter vasto demittitur aequor hiatu.
Qua fugiam pressis figens vestigia plantis,
Evadamque malo, quin raptum ad lubrica fluctus
Projiciat me saxa, et nisu eludat inani?
Quod si etiam ulterius sulcem vada, sicubi portus
Inveniam, tutosque humili tellure recessus;
Heu timeo, ne saeva iterum maris unda gementem 460
Abripiat longe in pelagus; neu grandia contra
Monstra sali, quae multa sinu fovet Amphitrite,
Faucibus immittat patulis male numen amicum:
Novi odia insensi Neptuni expertus, et iras.
Interea haec secum tristi dum pectore versat,
Ad cautes et saxa ipsum fert aestus aquarum.
Quo pulsus, ni diva aderat Tritonia praesens
Consilio, infractos artus doluisset et ossa
Exanimis, lacera foede cute, et undique manans
Sanguine, sed manibus prendens capita aspera rupis 470
Ambabus, gemitumque trahens se advolvit, et arcto
Haeret in amplexu, veniens dum profluat aequor.
Exitium sic ille ferum tunc fugit: at unda
Mox eadem refluo perculsum gurgite traxit,
Avulsumque jugis procul altum immisit in aequor.
Ceu quando glauco latebrosae rupis ab antro
Polypus extrahitur, simul ater vulnere sanguis
Volvitur, infixi simul uncis cruribus haerent
Ad vivum lapides: aspro sic ille revulsus
E scopulo manibus laceris sparsusque cruore 480
Excidit: unda super spumanti marmore texit.
Atque ibi tunc Ithacus contra, quam fata ferebant,
Funere crudeli periisset, nata Tonante
Ni virgo trepido mentem hanc miserata dedisset.
Exsilit a fluctu, rauco qui murmure fervens
Litora pulsabat: tum praeter рroxima vectus
Caerula, tellurem nando respectat, an usquam
Subsidatque solum, pateatque egressibus ora?
Nec frustra: pulcri delapsus ad ostia venit
Fluminis. haec illi visa est accommoda sedes, 490
Nec scopulis praetenta, nec ulli pervia vento
Agnovitque amnem, placidumque in vota vocavit.
Quisquis es, o mihi sancte fave: tua ad ostia supplex
Advenio saeva Neptuni elapsus ab ira
Caelicolis etiam sacer est, quicumque virorum
Adsistat curis gravibus jactatus, ut ipse
Ingredior nunc amne tuo, genibusque propinquo:
Supplicis o miserere pater; tua numina adoro.
Dixerat. ac fluvius sedato gurgite fluctus
Leniit, et stagni in morem, lentaeque paludis 500
Stravit aquas, gremioque intrantem accepit amico.
Ille autem genua inflectens, contraxit et ambo
Brachia jam nimio lassatus corda labore,
Edomitusque mari. tumet albo corpore totus,
Atque liquor large salsus promanat ab ore,
Naribus et plenis: non vox, aut spiritus aegro,
Sed jacet, exanimansque artus stupor urget inertes.
Postquam auras hausit spirans, pulsumque recepit
Corde animum, solvit diam sub pectore vittam,
Immisitque amni. retro tulit aestus in undas 510
Aequoreas prono labentem flumine, et Ino
Laeta suis tenuit manibus. progressus at heros
E fluvio juncos inter procumbuit in ulva,
Osculaque infigit terrae, et sic ore profatur
Mixta trahens crebro gemitu suspiria corde.
Heu quid fata parant? misero quid denique restat?
Exitio periment; nam primo lucis in ortu
Frigida vicini venit aura e fluminis alveo. 520
Anne petam nemora alta, interque umbrosa recumbam
Lustra? sinet languor si tantum adnitier aegrum,
Fessaque jucundo componere membra sopore;
Ah metuo, lanianda feris ne praeda quiescam.
Talia jactanti, talesque in pectore curas
Secum alternanti potior sententia visa
In nemus ire. ergo celerat, mollique repertam
In clivo, fluvium supra, consurgere silvam
Horrentem cernit propius; subitoque locatur
In medio natas inter de stirpibus isdem 530
Felicem hinc oleam, hinc oleastrum fronde virentem,
Quas neque ventorum gravium vis humida perflat,
Nec Phoebus radiis flammantibus acer adurit,
Non imber penetrat. sic arctis nexibus haerent,
Inque vicem ramos et densa cacumina jungunt.
Huc Ithacus subiit, foliisque agreste cubile
Aggessit stratis, quorum vis magna jacebat
Sparsa solo, ploresque operire in tempore brumae
Apta viros, glacies quum saevior asperat axem.
His opibus gaudet tremefactus corpore nudo, 540
Seque locans medius gelidos super integit artus
Undique. ceu quando flagrantem pastor in arvo
Sub cinere abscondit torrem, servatque repostae
Semina vivacis flammae deserta pererrans
Culmina, ne longe quaerat post indigus ignem:
Sit ille intexit foliis sese undique. Pallas
Dat facilem somnum, longo qui fessa labore
Membra levet nigro componens lumina velo.