HOMERI ODYSSEAE LIBER OCТAVUS.
Cum roseae primo nymphae Titanidis ortu
Proripuit lecto corpus, thalamumque reliquit
Alcinous, Trojaeque ferox eversor Ulysses,
Conciliumque adeunt, ubi stabant litore puppes.
Ingreditur rex ipse prior; tum marmore structis
E niveo pulcris considunt sedibus ambo.
Interea magnam properans it laeta per urbem
Assimilis regis praeconi bellica virgo,
Auxiliumque parans Ithaco, reditumque penates
Ad patrios celerans ita quemque affata virorum: 10
Huc agite, inclamat, vos o capita inclita cives;
Concilium celebrate. novi juvat ora videre
Hospitis, Alcinoi venit qui nuper ad aedes
Jactatus pelago, et pulcro par corpore divis.
Talibus arrectae mentes, atque omnibus ardor
Additus: implentur cunei, coetuque frequenti
Conveniunt. taciti vultum admirantur Ulyssei,
Adspectuque stupent: miros nam diva sedenti
Bellipotens humeris capitique afflarat honores,
Majoremque habitu dederat, plenaque juventa 20
Insignem, ut carus populis spectantibus „Specctantibus“heros
Adforet eximia virtute, et victor abiret
Exercens durae certamina multa palestrae
Florentes inter juvenes. queis rite locatis
Alcinous placido coepit sic farier ore.
Egregii o proceres, quae sit sententia nobis,
Expediam, et paucis, animos adhibete, docebo.
Hic novus, adcessit nostris qui sedibus hospes,
Incertum eoisne plagis, an finibus actus
Hesperiis? reditum poscit, certumque precatur 30
Auxilium supplex. nos ut consuevimus ante,
Maturemus opem: neque enim suspiria fundit
Longa diu, quicumque meas accedit ad oras
Indigus auxilii, frustraque heic tempora ducit.
Quare agite, ac nigram deducite litore puppim
Haud prius expertam fluctus: duo scandite supra
Quinquaginta una lectae fortissima pubis
Corpora, et instructis circum latera ardua remis
Provehite. hinc reduces nostris convivia tectis
Certantes properate; ego large dona parabo. 40
Hаec рubi sint dicta. at vos o prima senatus
Lumina, sceptriferi reges, celebrate faventes
Hunc coetum, dapibus festis ut gaudeat hospes.
Una omnes laeti adsitis, parere nec ullus
Abnuat. ipse etiam vates, cui dulcia musae
Carmina dant, menti quoties vis incita fervet,
Demodocus veniat tectum in regale vocatus.
Hаec fatus praeit ipse foro, cunctique sequuntur
Pone duces. vatem simul in regalia praeco
Tecta vocat, pariterque virum acciti duo supra 50
Quinquaginta, omni e numero delecta juventus,
Jussa petunt celeri non longe litora gressu.
Et jam nigrantem resoni maris alta cаrinam
In freta deducunt, solidoque e robore malum,
Antennasque aptant, vinclisque tenacibus alta
Ad latera adjungunt remos, et candida pandunt
Carbasa. dein retro tranquillo ex aequore vecti
Alcinoi tendunt generosi ad limina nota.
Porticibus latis perque atria longa domorum
Undique collecti juvenes glomerantur in unum 60
Atque senes. ollis bissenas rite bidentes
Setigerosque sues octo, geminosque juvencos
Alcinous mactat: queis caesis tergora pubes
Deripit, atque instans epulis operatur opimis.
Duxit et insignem praeco ad convivia vatem
Ante alios carum musis, cui laeta dedere
Tristiaque Aonides: dulci pro lumine adempto
Scilicet argutae tribuerunt praemia vocis.
Huic ex argento bullis rutilantibus aptam
In medio posuit sellam, qua se alta columna 70
Erigit attollens; donum et testudinis aureae
Suspendit praeco supra caput ipsius, et qua
Accipiat jam parte, docet: tum plena canistra,
Poculaque in mensa statuit spumantia baccho,
Hauriat ut vates, quoties ferat ipsa voluntas.
Cuncti se accingunt mensis, dapibusque fruuntur.
At quum exempta fames, potuque expleta cupido
Jam fuerat, vatem illabens dea pangere cantu
Impulit audaces animos praeclaraque bello
Facta ducum, quorum tunc ibat ad aethera fama. 80
In primis Laërtiaden atque inter Achillem
Exortum certamen; ut olim ad sacra deorum
Contendere acres dictis: at major Atrides
Gaudebat tacitus laetanti pectore cernens
Argolicos proceres sese jurgarier inter,
Gliscere et ardentes animis discordibus iras.
Quippe ita vaticinans verax praedixerat olli
Pythius in templo, quum sacra ad limina Phoebi
Venerat ex adytis quaesitum oracula; jamque
Trojugenas Danaosque super Jovis ira ruebat. 90
Haec memorat cantu dum vates, moestus Ulysses
Purpureum manibus tollens objecit amictum
Ad caput, et pulcri laetum decus abdidit oris,
Lumina Phaeaces lacrimis ne foeda notarent.
At quoties dulci cessabat carmine vates,
Ille manu tergens lacrimas ponebat amictum,
Auratum atque implens cyathum libabat olympi
Dis superis. mox quum rursus Phaeacia pubes,
Ut caneret, vatem excibat (nam munere cantus
Laeta fruebatur) rursum ille intecta rigabat 100
Ora novo fletu. nec quisquam lumina vidit
Spargentem lacrimis, gemitusque e corde cientem,
Ni pater Alcinous. qui juxta ut forte sedebat,
Turbatumque oculis sensit, graviterque gementem
Audiit, ac tales effudit pectore voces.
O proceres, vosque o magni fortissima cives
Robora, sat dapibus pasti sollemnibus una,
Perpetuaque dapum socia testudine capti
Jam surgamus, ait. variis certamina ludis
Nunc praestat celebrare, ut redditus hospes amicis 110
Post referat, quantum gentes nos vincimus omnes
Et caestu, et lucta, saltuque, et praepete cursu.
Dixerat, ingressusque prior sese extulit altis
E domibus magna populi comitante caterva.
Demodoci citharam vicino in parjete praeco
Suspendit, captumque manu deduxit eodem,
Quo proceres ibant visuri clara palestrae
Munera. jamque forum petiere: it maxima turba,
Subsequiturque effusa viis late omnibus urbis:
Heic medio in circo juvenum manus emicat ardens 120
Acroneos simul, Ocyalusque, et flavus Elatreus,
Ponteusque, Proneusque, Thoonque, Anabasineusque,
Tectorida et Polyneo Amphialus genitore creatus.
Praeterea Euryalus magno par omnia Marti,
Naubolidesque, omnes qui forma et corpore supra
Phaeacas, pulcrum post Laodamanta, vigebat.
Nec non Alcinoi surgunt tria germina gnati
Laodamas Haliusque et par superis Clytonaeus.
Atque hi prima pedum rapido certamina cursu
Praecipites ineunt effusi e carcere: jamque 130
Corripuere viam celeres, pedibusque volantes
Pulveream glomerant nubem. levis agmine tandem
E socio et ventis Clytonaeus et ocyor igne
Effugit, ac spatii quantum jumenta per agros
Signant ante boves, tantum post terga reliquit;
Antevolans comites, coetuque immixtus amico est.
Inde alii media juvenes luctantur arena
Durum opus aggressi, meruit quos inter honorem
Euryalus longe potior, tum praemia saltu
Amphialus, discoque refert insignis Elatreus: 140
Caestibus at superat cunctis praestantior acer
Laodamas clarum regis genus, isque ubi vidit
Laetitia et plausu populi exsultantia corda,
Sic medius socios affatur, et infit ab ore.
O juvenes, poscamus, ait, qua praestat in arte
Advena, quas didicit pugnas? haud ille videtur
Hirsutumque femur, surasque, et longa superne
Brachia, cervicemque malus; nec pectore virtus
Vivida adhuc fugit, multo sed tarda labore
Membra labant. neque enim vis ulla furentibus undis 150
Saevior heroum fortissima corpora frangit.
Dixit. at Euryalus: sic sic juvat, inquit, et illum
Laodama tu primus adi verbisque lacesse.
Haec breviter tunc Euryalus: nec dicta moratus
Regius Alcinoi gnatus, mediumque per agmen
Ingrediens placida sic voce invitat Ulyssem.
Huc ades o venerande hospes, certamina nosti
Si qua manu, juvenumque potes tractare laborem,
Experiare simul. non hac tu ignarus in arte,
Nec fas; quippe homini quid clarius alma dedere 160
Numina, quam pedibus, quam forti vincere dextra?
Jamque agesis, tentare juvet: nunc abjice tristi
Ex animo curas; lux illa optata propinquat,
Quae reditum fert certa tibi, nautaeque parati,
Et deducta natat mediis nova pinus in undis.
Tantum effatus erat. tum sic Laërtia proles:
Laodama, irrisum quid me nunc talia, dixit,
Cogitis istantes circum? mihi tristia cordi,
Luctusque, lacrimaeque magis, quam praemia pugnae,
Qui jam multa tuli bello jactatus et undis. 170
Nunc autem heic sedeo supplex si flectere regem
Indigus auxilii, si possim et flectere cives.
Haec Ithacus: contra Euryalus sic turbidus illum
Increpuit dictis. clarae non ulla palestrae
Dona tibi, aut umquam petiisti praemia laudis
Adsuetus princeps inter considere nautas,
Per mare qui longis repetunt compendia terris,
Servatorque penus praedaeque; haud corpore magno,
Haud animis pugiles validos praestantibus aequas.
Quae postquam juvenis vacuas effudit in auras, 180
Illum torva tuens, graviterque iratus Ulysses:
Heu quam turpis, ait, tibi vox nunc excidit ore,
Quisquis es, immeritum demens qui capere dictis
Haud dubitas. laus cuique sua est: non omnibus addunt
Omnia caelicolae, formamque, et munera linguae.
Invida cui formae natura invidit honorem,
Eloquio tamen ille potens sua damna rependit;
Atque ipsum aspiciunt homines, dum pallida fanti
Infuscat pudor ora, regitque modestia vocem
Suaviloquens; it fama viri sublimis, et omni 190
Eminet in coetu late, totamque per urbem
Ingrediens divum caelesti gaudet honore.
Sed cui di dederunt praestanti corpore formam,
Assimilemque sibi fecere, haud aurea manant
Verba etiam. facies tibi pulcra, et nullus eamdem
Caelicolum renuat; firmo sed robore contra,
Et justa tu mente cares haud aequa loquutus,
Scilicet et vanis incessens pectora verbis.
Non ego non ista, ceu rere, ignarus in аrte;
Sed retuli primam vario in certamine laudem, 200
Dum vigor, et solido stabant in corpore vires:
Fracta malis nunc membra gero, bella horrida passus
Multa diu, pelagique gravi labefactus ab aestu.
Nec tamen edomitum curis certare pigebit
Sic etiam; dictis alte mihi vulnus adactum,
Excitusque furor menti est. nec plura loquutus
Prosilit in medios, ipsaque in veste gravatus
Saxum immane rapit, multoque ingentius illo,
Quo soliti alterno Phaeaces ludere jactu.
Hoc circumvolvens dextra contorsit in auras 210
Turbinis in morem. rapido lapis impete missus
Insonuit, pronique, ad terram corpora cives
Curvavere fuga resonantis ab alite: at ille
Actus abit, supraque volans trans omnia longe
Signa fugit. subito praesens Tritonia metam
Figit cuncta homini similis, magnaque vocatum
Voce Ithacum inclamat: vel lumine captus utroque
Hoc ipse et possit palpans dignoscere signum:
Haud alia heic mixtum campo jacet inter, at omnem
Ante jacet turbam longe. jam laude superbus 220
Macte tua, primoque animos certamine firma;
Non alius juvenum te aequare aut vincere „vinccre“speret.
Sic diva: exsiliit laetanti рectore Ulysses
Aspiciens circo in medio, qui laudibus ipsum
Ornassetque bonus dictisque excisset amicis:
Ac levius tali est ad pubem voce profatus.
Illuc, o juvenes, illuc vos tendite jactu:
Experiar dehinc rursus „Rusus“ ego, rursusque vel illud,
Vel spatium valido transmittam longius ictu.
Quod si cui virtus, roburque in pectore praesens, 230
Huc adsit, stimulis mihi quando subdita flamma
Aestuat, et caestu mecum, luctave, vel acri
Contendat cursu. non ullum ex agmine toto
Phaeacum, excepto uno Laodamante, recuso.
Ille hospes meus est: caro quis pugnet amico?
Demens, ac similis vesano corde furenti
Quippe agitur, quicumque alienis audet in oris
Hospitibus certare suis: ille immemor ultro
Votaque fortunamque optataque commoda turbat.
Cetera jam properet mecum contendere pubes; 240
Nec metuo quemquam tota de gente, nec ullum
Despicio: quid quisque stat valet, noscere fаctis.
Non adeo exosus pugnas, vel inutilis arma
Demoror: ipse arcum novi tractare sonantem,
Inque acie hostili primus fallente sagitta
Confoderem, quemcumque velim; multi undique circum
Jactarent quamvis non irrita tela sodales.
Solus me Danaos inter pubemque Pelasgam
Alta Philoctetes jaculando Pergama circum
Vincebat: reliquos multo praestantior esse 250
Glorior ante omnes, quotquot nunc educat alma
Terra viros. neque enim priscis aequarier ausim
Alcidae aut Thebano, aut Euryto Oechaliaeo,
Qui superos valuere ipsos contendere contra.
Unde etiam celeri fato, visam ante senectam,
Eurytus oppetiit: quippe illum ad tela vocantem
Aemulus excepit longe jaculatus Apollo.
Hasta autem nostra volat eminus incita dextra,
Quantum non alius celerem torquere sagittam
Evaleat. solum timeo ne praepete cursu 260
Inferior cedam: nam me stridentibus euris
Edomuit gravis ira maris, dapibusque carentem
Longa fames: aegri languent sine viribus artus.
Talia dum memorat, circum stupor omnibus ora
Presserat. Alcinous dein alta silentia rupit
Sic referens: nobis haud haec ingrata profaris,
Nec frustra laudesque tuas, tuaque inclita facta
Enumeras laesus, ne quis te carpere posthac
Audeat, aut dictis virtutem incessere tantam,
Fas novit quicumque, inimicaque jurgia damnat. 270
Nunc adeo, et nobis dederit quas Juppiter artes
Perpetua veterum ductas ab origine patrum,
Accipe; tuque aliis contra cum conjuge cara
Cumque tuis quondam ducens convivia gnatis,
Immemor haud umquam nostrum, narrare memento.
Non sumus aut validi pugiles, aut praemia lucta
Quaerimus: in volcri cursu, levibusque carinis
Fama prior. Nobis epulae, citharaeque, chorique,
Et variae semper vestes, calidoque lavacra
Rore placent, mollesque tori. vos crura movere 280
Ante alios apti melius, jam tollite saltus,
O juvenes, patrias ut redditus hospes ad oras
Post sociis referat, quantam heic se nautica tollat
Gloria, quantum etiam valeat Phaeacia pubes
Saltibus et choreis et dulci munere cantus.
Atque aliquis properans citharam ferat ocyus auream
Demodoco; pendet regali in sede relicta.
Vix haec Alcinous: tecta intra regia praeco
Adproperat vati citharam adlaturus ab aula;
Nec non cura quibus ludorum publica, lecti 290
Surrexere novem proceres, atque undique campum
Aequantes late circum fecere patentem.
Et jam altis praeco citharam e penetralibus affert
Demodoco: ille autem media progressus arena
Constitit, et circum sparsi lanugine prima
Implicuere chorum juvenes. pede concita tellus
In numerum percussa sonat: miratus Ulysses
Curvatosque stupet motus, vibrataque crura.
Interea argutas percurrens pectine chordas
Dulce canit vates jucundos Martis amores 300
Et Veneris, primum Vulcani in sedibus olim
Ut furtim congressi una votoque potiti.
Multa quidem Mavors ausus temerare nefando
Crimine Vulcani thalamos castumque cubile
Dona dedit, vicitque deam. sed Phoebus ab axe
Aetherio dum cuncta videt, detexit amantes,
Admonuitque senem. quae tristia nuncia postquam
Audiit Ignipotens, cura perculsus acerba
Infremit, atque iram flammato in pectore versans
Tecta petit. positis heic rite incudibus altis, 310
Nescia disrumpi solvique tenacia vincla
Arte parat, flammisque liquentia temperat aera.
Hinc ubi perfecit vesano concitus aestu
Insidias Marti, thalamum conscendit in altum,
Mollis erat qua parte torus; circumque supraque
Vincula diffudit solidis haerentia fulcris
Eque altis trabibus demissa: ut aranea casses
Quum tenues texit, quos vis non ulla videre,
Non ipsi valeant superi. Sic caeca latebant
Stamina, sic vafro fallebant lumina nexu. 320
Atque ea disposuit quum strata cubilia circum,
Implicuitque torum, tecto se finxit abire,
Et Lemnum petere inde procul, quam Mulciber urbem
Incoluit caram terris magis omnibus unam.
Nec frustra excubias, furtisque accommoda Mavors
Tempora servabat. deformem ut linquere vidit
Tecta senem, subitis ictus praecordia flammis
Pulcra coronatae subiit penetralia divae,
Quae tum forte redux magni genitoris ab aula
In thalamo defessa assederat. ille ubi venit, 330
Amplexusque manum divae, sicque orsus ab ore est.
Huc ades o lux cara mihi: quid gaudia nota
Differimus? cessit domibus, Lemnumque, profectus
Sintias invisit senior Vulcanus agrestes.
Dixerat: illa ultro flagrans haud vota moratur.
Conscendunt ambo stratis, et munera somni
Dulcia furtivi libant; simul aerea circum
Retia sopitos effusis nexibus artus
Impediunt. Non ulla valent attollere membra,
Non relevare, dolis jam certi et fraude teneri. 340
Interea prius ipse suae quam gentis adisset
Moenia, Vulcanus rediit; namque altus ab arce
Aetheria sol furta videns detexit, et olli
Detulit infidos damnatae conjugis ignes.
Accelerat, gravibusque ictus sub pectore curis
Vestibulo insistit. subitus furor iraque mentem
Praecipitant, clamatque horrendum, et cuncta deorum
Atria terrificis late clamoribus implet.
Juppiter o superique omnes, huc vertite gressus
Visuri dirumque nefas, infandaque facta 350
Haud toleranda mihi, magno me nata Tonante
Dedecorat claudum Cypris; fovet improba Martern,
Quod pedibus valet ille, et toto est corpore pulcher,
Contra informis ego, claudusque. haud auctor at ipse,
Aut sum caussa mali: tota est haec culpa parentum,
Heu fuerat satius tali queis prole carere.
Cernitis, ut placido devincti membra sopore
In thalamo recubant noctro; me saeva tuentem
Cura premens agitat? non posthac talia credo
Furta simul repetent; fors et nunc poenitet ausi, 360
Optatamque quietem, optataque gaudia culpant.
Invitos tamen usque doli, atque innexa tenebunt
Vincula, dum genitor dotalia munera reddat,
Olli ego pro infida solvi quae virgine cumque:
Pulcra quidem est, sed habet nimium mutabile pectus
Talia vociferans jactabat. nec mora, divi
Aurea conveniunt exciti ad limina: venit
Neptunus domitor terrarum; venit Apollo
Arcitenens, Majaeque genus Cyllenius ales.
Solae se tenuere deae prohibente pudore 370
In domibus: stabant alii per limina divi,
Atriaque implebant magno resonantia risu
Cernentes ante ora dolos, Vulcania texta.
Atque aliquis socium spectans: haud turpia, dixit,
Facta decus laudemque parant; vis effera cedit
Ingenio, celeremque folet praevertere tardus.
En et Vulcanus claudo vestigia gressu
Tarda movens superis celerem magis omnibus unum
Deprendit Martem, mulctamque exsolvet adulter.
Haec divi alternis. post et formosus Apollo 380
Mercurio: fare o, dixit, Jove nate, subires
Vincula num captus, tecum si Cуpris adesset?
Cui volucer laeto subridens nuncius ore:
Hoc utinam fieret! tum me ter tanta profusis
Implicitum nodis teneant vincla aerea, et una
Dique deaeque alto spectatum adsitis olympo,
Non ego apud talem fugiam requiescere divam.
Haec ita Mercurius: superi risere loquentem.
At non Neptunus; tolli sed ahenea Marti
Vincla petit, mulcetque animos et mitigat iras. 390
Solve agedum, supplex inquit: quaecumque reposces,
Spondenti mihi si qua fides, Mars omnia reddet
Caelicolis coram. sed contra Mulciber inquit.
Ne vero ne coge: haud aequo haec foedera jure,
Nec sat firma reor. qua te vi namque tenebo,
Si Mars effugiet vinclis, mulctamque negabit?
Cui rector pelagi: fugiens persolvere poenam
Si renuet Mavors, ego solvam, quae simul ille
Dixerat: aequa petis, nec fas me tendere contra;
Continuo Vulcanus ait, nodosque resolvit. 400
Illi autem validis elapsi e nexibus una
Prosiliere toro, petiit Mars horrida Thracum
Arva fuga; Cyprumque adiens Venus aurea venit
In Paphon, altus ubi stat lucus, et ignibus olli
Ara calet semper, sertisque recentibus halat,
Excipiunt reducem Charites, formosaque membra
Ambrosio, gaudent quo numina magna nitere,
Rore rigant, circumque addunt mirabile textum.
Talia cantabat vates. gaudebat Ulysses
Miratus tacito cantum sub pectore, et omnis 410
Phaeacum pelago ratibusque assueta juventus.
Hinc jubet Alcinous choreas pede plaudere solos
Laodamanta Haliumque, quibus contendere laudem
Haud alius juvenum poterat. jam murice pictam
Accipiuntque pilam, Polybus quam fecerat ipsis,
Dumque illam superas caeli jacit alter ad auras
Absiliens, alter terra in sublime levatus
Excipit ante levem, pedibus quam tangat arenam.
At postquam lusere pila, dant corpore saltus
Curvato in spatio varios, et crura reponunt, 420
Alternantque vices. plausum Phaeacia pubes
Ingeminat, fremituque ingenti cuncta resultant.
Atque heic Alcinoum compellat laetus Ulysses.
O pater, o rector Phaeacum maxime, vanam
Non mihi pollicitus laudemes: quis visere tales
Sperasset juvenum choreas? fecere tuenti
Facta fidem, pressitque animum stupor. haec ubi dixit,
Alcinous contra tanto gavisus honore
Protinus alloquitur Phaeacas. o mihi fida
Pectora, ductores, audite haec mentibus aequis. 430
Hospitis eximiam virtutem cernitis: ergo
Ferte viro jam dona, ut fas. me praeter in urbe
Sunt alii reges bisseni sceptra gerentes:
Quisque novam tunicamque paret, chlamydemque decoram,
Atque talentum auri. confestim cuncta feramus,
Laetus ut accumbat mensis data munera cernens
Hospes. at Euryalius demens infanda loquutus
Et dono et dictis offensi leniat iram.
Sic ait. assensere omnes, nec dicta morantes
Munera ferre jubent, misso praecone per urbem 440
Quisque suo. Euryalus dein regi talibus infit.
Alcinoë, o populo regum clarissime in omni,
Nunc equidem tua jussa sequar, veniamque precabor,
Atque ensem hunc ex aere dabo, cui lucidus аrdet
Argento capulus, totumque nitens elephanto
Includit vagina; haud est ignobile donum.
Haec dicens rutilum manibus simul accipit ensem,
Pаucа simul fatur. sis, o pater optime, felix,
Fudimus et verbum si quod male, ventus in undas
Abripiat vanum. sic o tibi conjugis ora 450
Cernere, sic patrios tandem dent numina fines!
Cui Laërtiades: et tu sis, inquit, amice,
Felix, dique tibi semper fausta omnia donent;
Nec te adeo posthac, quem nunc mea pectora dictis
Supplicibus placans donasti, torqueat ensis.
Dixerat, atque humeris арtum demisit ab altis.
Sol ruit interea, totaque ex urbe feruntur
Munera ad Alcinoi sedes. quae cuncta recensent
Magnanimi regis gnati, ponuntque parentem
Ante suam late clara splendentia luce. 460
Jamque etiam Alcinous gradiens prior alta subibat
Atria, ductoresque alii post terga sequuti.
Ut venere, altis considunt sedibus omnes;
Et senior: fer, ait, quae pulcrior omnibus, arcam
O conjux dilecta mihi, tunicamque recentem,
Et chlamydem super ipsa para. jamque adsit ahenum
Flammea vis circum, calidis ut fontibus artus
Abluat, utque videns heic longo ex ordine cuncta,
Eximii dederunt quae large munera cives,
Et dapibus festis et cantu gaudeat hospes. 470
Illi praeterea signis auroque nitentem
Hanc pateram nunc ferre dabo, non immemor umquam
Ut nostri libetque diis magnoque Tonanti.
Audiit Arete, facilesque hortata puellas
Ocyus imponi flammis de more lebetem
Imperat ingentem. tripodem quae protinus aptant
Rore superfuso plenum, congestaque flammae
Pabula subjiciunt: latam circumdedit alvum
Flamma sonans, humorque cavo tepefactus aheno est.
Regina interea pulcram penetralibus arcam 480
Extulit, imposuitque viro, quae clara dedere
Munera Phaeaces, vestemque, aurique talenta,
Adjunxitque super tunicam, laenamque rubenti
Murice fulgentem placido sic ore loquuta.
Haec manibus tu claude tuis, et vincula circum
Injice, ne quis iter carpentem et molliter artus
Compositum somno noctis te fallat in umbra.
Sic illa: audivit quae postquam dius Ulysses,
Ipse suas occludit opes, circumque tenacem
Implicuit nodum, docuit quem subdola Circe. 490
Queis actis subito famulae duxere lavatum
Apposito in labro. subit ille, et rore tepenti
Perfundi gaudet: nam postquam tecta Calypsus
Liquerat auricomae, non umquam talia sensit
Munera. diva quidem superis caelestibus aequans
Illum laeta prius studio omni atque arte fovebat.
Ut famulae lavere, et pingui corpus olivo
Lustrarunt, tunicamque humeris chlamydemque nitentem
Induerunt, gradiens iterum processit in aulam, 500
Et medium sese potantibus intulit heros.
Nausicaa extemplo celsi pulcherrima tecti
Adstitit ad postes, formamque atque oris honorem
Admirata novum, pudibundaque. in hospite figens
Lumina: salve, inquit, semper; patriaque potitus
Sis memor o! primae debes cui munera vitae.
Ille autem: Alcinoi sata claro o sanguine nympha,
Sic reducem sistat patriis me Juppiter oris,
Jactatumque diu tranquilla per aequora ducat;
Semper honore meo, semper celebrabere votis 510
Diva velut; vitam tu virgo namque dedisti.
Haec ait, et sponda sedit compostus in aurea
Magnanimum juxta regem, jamque incita pubes
Partiturque dapes et vina liquentia miscet.
Nec minus et carum populo cantuque potentem
Demodocum praeco ducens protraxit, et ipsum
In medio posuit subnixum terga columna.
Atque Ithacus subito tosto de tergore partem
Abscindens (pars magna suis nam proxima dextrae,
Et circum tenera candens pinguedine stabat) 520
Praeconem alloquitur. grata haec o munera ferto
Demodoco, quem vel tristi praecordia luctu
Saucius, eximio gratus complectar amore.
Omnibus in terris clari celebrantur honore
Praecipuo vates: namque illos aurea cantum
Musa docet, carumque genus, nomenque tuetur.
Dixerat: et praeco celerans data munera vati
Porrigit. ille capit dono laetatus opimo,
Et simul ipse, simul reliqui convivia ducunt.
Inde ubi pulsa sitis, compressus et ardor edendi; 530
Rursum Ithacus: cunctis ego te mortalibus, inquit,
Demodoce antefero, seu dulcis carmina musa,
Seu docuit cithara pharetraque insignis Apollo.
Usque adeo ornato cantu fera fata Pelasgum
Concelebras, casusque doces, durumque laborem,
Quem passi quondam, ceu si vel miles ad altam
Ilion adfueris, vel saltem certus ad aures
Nuncius adtulerit famam, quin ordine verso
Dic ingentis equi molem, quam struxit Ерeus
Pallade cum socia, summaque locavit in arce 540
Insidians Ithacus foetam latitantibus armis
Excidiumque Phryigum et fatum exitiale futuram.
Si referes haec rite, memor late undique laudes
Ipse tuas nomenque feram, cui numine divum
Talia contigerunt jucundi munera cantus.
Nec plura. ille deo plenus sic ora resolvit
Carminis hinc feriem repetens, avecta carinis
Pars Danaum ut longe phrygio de litore cessit
Ignibus injectis in castra; ac moenia Trojae
Altera pars ingressa ingentibus abdita claustris, 550
Et glomerata Ithacum circa consederat urbe
In media. nam sponte sua dementibus orsis
Ipsi Troes equum traxere in Palladis arcem.
Sic medius stetit ille: at circum plurima mussant
Dardanidae variis curarum fluctibus acti,
In partesque abeunt diversas. namque placebat,
Aut latebras uteri ferro terebrare repostas,
Dejicere aut prono molem de culmine, et arce
Praecipitare sacra, scopulisque illidere acutis,
Aut sinere aeternis nulli violabile donum 560
Esse diis, quorum sub numine Pergama stabant.
Haec vicit, potiorque aliis sententia visa,
Nec Troes potuere aliter. nam fata ferebant
Exitium certum, postquam intra moenia magnus
Conscendisset equus, delecta ubi corpora pubis
Grajugenae, primique duces, capita alta, sedebant:
Supremum excidium Phrygibus letumque ferentes.
Dein canit, ut late populantes Pergama Graji
Eruerint patefacta effusi e roboris alvo,
Egressique dolis. loca per diversa vagantes 570
Diversos memorat, vastantesque ignibus urbem;
Ast Ithacum irrupisse domum armipotentis in altam
Deiphobi, ceu Martem ipsum, dicebat Atrida
Stipatum Menelao. horrendam heic protinus armis
Conserere illum ausum pugnam, facilique Minervae
Auxilio fretum tandem vicisse canebat.
Finierat vates: cantu commotus at heros
Moerebat, lacrimisque genas atque ora rigabat;
Ac veluti carum luget quum femina sponsum
Collapsum patriae celsis sub moenibus urbis 580
Dum cladem a gnatis carisque a civibus arcet:
Illa videns multo lapsantem in sanguine, et aegrum
Vitam exhalantem super incubat anxia tristes
Ingeminans questus. contra hostes vulnera telis
Adjiciunt, caeduntque humeros et colla retrorsum,
Captivumque trahunt: tanto magis aestuat illa,
Aegrescitque dolens, atque implet lumina fletu.
Sic tum etiam tristi ductor Laërtius imbre
Ora rigans flebat; nec quisquam in sedibus illum
Viderat effusis foedantem pectora guttis, 590
Alcinoum praeter, qui forte ut sederat olli
Proximus, ingenti suspiria crebra trahentem
Cum gemitu audivit sic interfatus amicos.
Audite o cives clarum genus: aurea ponat
Demodocus jam plectra; haec fors non omnibus aeque
Dulce sonant. ex quo dapibus consedimus una,
Et resona incepit modulari carmina vates,
Ex illo numquam tabescere desiit hospes
Luctibus indulgens: aliquis dolor insidet aegro
Magnus, et assiduo convellit viscera morsu. 600
Verum agite, edico, vates jam cesset; ut omnes
Laetitia excipiat, nosque una et gaudeat hospes,
Id satius multo est. olli hunc celebramus honorem
Donaque largimur faciles, reditumque paramus:
Quippe homini, cui tantum aliquis sub pectore sensus
Vivit adhuc, ipso pro fratre est hospes habendus.
Nec vero quaecumque petam, tu callidus astu
Vera tegas, oro: fari quin omnia praestat.
Dic nomen, quo te genitrix, genitorque vocabant,
Et cives, et rura urbi vicina tenentes?
Namque hominum nemo est sine nomine, ut ortus in auras
Prodiit aetherias primum, sive improbus ille,
Sive probus contra est: simul ac genuere parentes,
Nomina jucundis gaudent imponere natis.
Dic patrios etiam fines, dic moenia gentis,
Ut referant te sponte alienae haud mentis egentes
Consiliique rates? nostris non puppibus ullus
Rector adest, clavoque docet per caerula cursum.
Ipsae hominum mentemque vident penitusque reposti
Sensa animi; norunt urbes, et pinguia rura,
Quae diversa locis habitant late undique gentes 620
Omnigenae, volucrique fuga maris aequora tranant
Aëre et obscura circum, caligine septae,
Quin metuant vel damna pati, vel mergier undis.
Sed memini haec solitum quondam memorare parentem
Nausithoum, et nobis portendere tristia fata,
Neptunique iras ob talia munera. namque
Adfore dicebat tempus, quum pinea navis
Laeta mari rediens, subito spumantibus undis
Haerebit, nostraeque ingens mons ingruet urbi.
Haec genitor: quae dicta velit sive irrita numen 630
Sive rata, ut placitum menti est, sic denique cedant.
Tu vero mihi fare, atque haec super adde roganti
Queisnam jactatus terris, quas vectus et oras
Adpuleris? populosque doce, cultusque locorum,
Quaeque gerunt gentes injusta atque effera corda,
Quae contra hospitibus faciles pia-numina servant?
Cur Danaum Argivumque vicem sic pectore tristi,
Iliacaeque urbis casus, auditaque luges
Funera, quae statuere dii, et perfecta tulere
In cantum seris ventura nepotibus olim. 640
An tibi sub Troja generum mors invida fortem
Vel socerum rapuit, quos nobis numina caros
Ante alios dederunt post prolem etgermina prolis?
Anne aliquis periit tibi dulci cognitus usu,
Eximiusque animi socius? non fratris amori
Praetulerim, virais quem fidum candida junxit.