Quoad ius belli.

9 c) Ius etiam belli et pacis natura sua ad legislativam refertur potestatem; cum enim bellandi ratio adeo sumptuosa effecta sit ut gravia prorsus subsidia requirat; cum bella, quin civium effundatur sanguis, geri non possint; cum denique vicissitudines belli id secum ferant ut hostis unam aut plures etiam provincias saepe desolet, evertat Penates, animalia rapiat, ipsos homines aut caedat aut in captivitatem abducat sicque complura civium millia in extremam conjiciat calamitatem, securitas certe et rerum et personarum admodum fluctuaret, si ius indicendi belli mero imperantis arbitrio relinquatur. 10 Cum enim principes ac eorum ministri variis saepe animi affectibus soleant agitari, possent illi facile seu e privata vindicta seu assequendae laudis bellicae ambitione bella ex bellis serere sicque et personarum et rerum securitatem continuo perturbare. 11 Cum tamen aequilibrium Europae tam complicatas inter aulas produxerit negociationes ut saepe bellum quam secretissime decerni salus reipublicae exposcere videatur, ipsae illae, quae legislativam potestatem sibi retinuerunt, gentes varia hac in re decreverunt. 12 Poloni totum ius belli ad comitia revocaverant. 13 Sveci usque ad nuperum tempus offensivum [ERROR: no reftable :]

4.13 offensivum: offensum A, B

bellum sibi reservarunt, defensivi curam soli principi tradiderunt. 14> Angli utriusque potestatem in principem transtulerunt. <15 Galli recentissime rem maxime ad vivum resecasse videntur, dum et omni in aequilibrium Europeae influxui, et omni offensivo bello palam renunciarunt; defensivi vero primam provisionem principi, reliqua populo reservarunt. 16 Caeterum Angli, ut illa, quae superius memoravimus, pericula evadant, sufficiens se in eo praesidium habituros arbitrati sunt, quod decreverint gravissimam eum ministrum nationi rationem redditurum esse, qui nationem bello minus necessario involverit; quo tamen consilio eos propositum sibi finem non esse assecutos eventus ipse ostendit; cum enim tricis, quae reliquas sub praetextu aequilibrii Europae unice augendis suis limitibus intentas aulas agitant, adeo non renunciarint ut ipsa potius natio ambitiosum occupandi maris imperii spiritum adoptarit, tantis tamque sumptuosis involuti fuerunt bellis ut debitorum, quae eo nomine contraxerunt, mole pene opprimarentur.

3362