Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].

Click here to run a search on selected parts of this documents.

[header]

Front Matter

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Front Matter

§ 1 Hungari principio omnes ex aequo liberi fuerunt.

§ 2 Quomodo inceperit distinctio inter commembra nationis?

§ 3 Origo hereditariae nobilitatis et status optimatum.

§ 4 Primitiva nobilitandi forma vel per donationem vel per exemptionem terrae, et haec verbo tantum, fiebat.

§ 5 An sub S. Stephano donationes in diploma redigi consveverint?

§ 6 Quando pro libero homine compellatio militis usurpari coepit?

§ 7 Quando pro milite – servientis regii?

§ 8 Quando loco servientis regii – nobilis?

§ 9 An sub S. Stephano donationes in diploma relatae sint?

§ 10 Quando donationes per diploma conferri coeperunt?

§ 11 Corolaria.

§ 12 De variis, quae olim vigebant, plebis conditionibus.

§ 13 Conditionarios primum reges invexerunt?

§ 20 20 transposui; cf. Skerleczii " Epistulam ad M. G. Kovachich",

§ 14 De conditione castrensium.

§ 15 De conditione iobagionum castri.

§ 17 17 transposui; cf. Skerleczii " Epistulam ad M. G. Kovachich",

§ 16 De conditione iobagionum S. Regis.

§ 18 Qui compellabantur liberi homines?

§ 19 Qui cives aut suburbani?

§ 21 Inter ipsos conditionarios vigebat existimationis discrimen?

§ 22 Exempla inferiorum conditionariorum ad gradum iobagionis castri elevatorum.

§ 23 Exemplum suburbani ad conditionem iobagionis S. Regis elevati?

§ 24 Inter reliquas conditiones nulla graduatio intercessit?

§ 25 Forma inferiorem conditionarium ad gradum iobagionis castri elevandi?

§ 26 An pro dotatione iobagionis castri certa terrae quantitas defixa fuerit?

§ 27 An iobagiones castri viritim militare debuerint?

§ 28 Conditionarii admensas sibi terras hereditarie, non tamen iure proprietatis possidebant?

§ 29 Nomine iobagionum castri etiam militares eius officiales, non tamen civiles veniebant?

§ 30 Exemplum nobilitati pro pecunia liberi hominis?

§ 31 Item custodis sylvarum?

§ 32 Item speculatoris?

§ 33 Exempla nobilitatorum tavernicorum?

§ 34 Item udvornicorum?

§ 35 Exemplum nobilitati castrensis.

§ 36 Exemplum nobilitati iobagionis castri.

§ 37 Aliud exemplum.

§ 38 Tertium exemplum.

§ 39 Quartum exemplum.

§ 42 42 transposui; cf. Skerleczii " Epistulam ad M. G. Kovachich",

§ 40 Nobiles non tantum utile dominium, sed etiam proprietatem collatarum sibi terrarum habuerunt.

§ 41 Praerogativae nobilium in prima periodo.

§ 43 Corollaria, et discrimen inter veterem et modernam nobilitandi per donationem formam.

§ 44 Forma nobilitandi per donationem in secunda periodo.

§ 45 Forma nobilitandi per donationem in tertia periodo.

§ 46 Scuta gentilitia jam in prima periodo conferebantur.

§ 47 Quando usus per collationem nobilitatem conferendi incoeperit?

§ 48 An in prima periodo viguerit usus nobilium pure diplomaticorum.

§ 49

§ 50

§ 51 Nobiles primitivi et adscititii.

§ 52 Nobiles iobbagyiones castri et ecclesiarum.

§ 53 Distinctio nobilium majoris et minoris officii non subsistit.

§ 54 Nobiles in aulam regiam cooptati tantum honoris gradu ab aliis differebant.

§ 55 Uti et primitivi ab adscititiis.

§ 56 Contra perfecti nobiles a nobilibus iobbagyionibus castri aut ecclesiae in ipsis jam praerogativis differebant.

§ 57 Quando iobbagyiones castri et ecclesiae ad imperfectam licet nobilitatem eluctati sunt?

§ 58 Donatarii, qui onerosas impetrarunt donationes, etiam imperfecta tantum nobilitate gaudebant.

§ 59 Quae fuerint onera.

§ 60 Cur Ludovicus I omnes nobiles in praerogativis exaequarit?

Front Matter

§ 1 Generalia temperatae gubernii formae principia.

Ut potestas legislativa, executiva et iudicialis rite separentur.

Separatio haec continuam quidem inter potestates has luctam producit.

Verum huic per statuendos singulae potestati disertos limites; per statuenda, ne quae eos transgredi possit, impedimenta; denique per justum inter eas aequilibrium prospici debet.

§ 2 Exemplum temperatae monarchiae in Anglica constitutione.

Generalia constitutionis Anglicae principia.

Diversitatem conditionum retinere.

Proprietatem sacram habere.

Omnes promiscue incolas jure civitatis donare.

Nobilitatem in realibus cum populo exaequare.

Haereditariam juxta primogeniturae ordinem successionem stabilire.

§ 3 Organisatio potestatis legislativae.

Ut legislatio per repraesentantes nationis exerceatur.

Ut ordinata votisationis norma vigeat.

Ut ius intercedendi et Superior Tabula et rex habeat.

§ 4 Limites potestatis legislativae.

Quoad ius tributa imperandi.

Quoad imperium ad militiam.

Quoad ius belli.

Quoad ius pacis.

Quoad ius foedera ineundi.

Quoad tractatus commerciales.

Quoad ius monetae cudendae.

Quoad provisionales ordinationes.

§ 5 Limites potestatis executivae.

Extrinsecus apparatus quo regia dignitas exornata est.

Pars quae regi delata est in legislatione.

Executiva ferme tota eidem competit.

Officia seu obligationes ad quae regem potestas haec obstringit.

§ 6 Limites et organisatio iudicialis potestatis.

§ 7 Praesidia quibus Angli constitutionem suam communiverunt.

Relate ad potestatem legislativam per illimitatum regis ius interdicendi.

Relate ad potestatem executivam.

Per negatum eidem ius praepositionis.

Per continuum parlamentum.

Per revocandum post mortem singuli regis in examen constitutionis statum.

Per obstrictam fidelitatis juramento nationi militiam.

Per subjectam praeter stricte militaria in aliis omnibus civili iurisdictioni militiam.

Praesidia quoad judicialem potestatem.

In stricta observandarum formularum et litteralis legis sensus obligatione.

§ 8 Modi conservandae temperatae gubernii formae si minor populus se uniat cum majore.

§ 9 Vicissitudines constitutionis Hungaricae, et quod principio fuerit monarchico-aristocratico-democratica.

§ 10 Verum mox in monarchico-aristocraticam inclinavit.

§ 11 Subinde in olygarchiam coepit propendere.

Epocha prima. § 12 Sub S. Stephano ad monarchico-aristocraticum systema reducta est.

§ 13 Forma haec usque Colomannum perduravit.

§ 14 Ab hoc usque Andream II inter arbitrarium imperium et oligarchiam fluctuavit.

§ 15 Quam primam in scriptum redactam tenemus sub Andrea II constitutionis formam, hac monarchico-aristocratica gubernii forma restauratur.

§ 16 Et Andreae II et Belae IV et Ludovici I et Mariae reginae decreta sunt verae diaetales constitutiones.

§ 17 Et haec non tum primum stabilita, sed tantum renovata fuit.

§ 18

§ 19 Sub Bela IV eadem conservatur.

§ 20 Uti et sub Stephano V, Ladislao Chuno, et Andrea III .

§ 21 Primus constitutionis naevus: ordo regiae successionis nuspiam pragmatice stabilitus.

§ 22 Alter constitutionis defectus: usus partiendi cum fratribus et primogenitis regum regni.

§ 23 Solemnia coronationis omnes epochae hujus reges subiverunt.

Eorum, qui vivo patre coronati sunt, aliqui post aditum regnum coronationem repetierunt, alii non.

De inaugurali iuramento non ita est expeditum.

Vestigium capitulationis hactenus primum de Andrea III erutum est.

Exempla coronatarum et in consortium imperii adscitarum reginarum.

Fratres et primogeniti regum, quibus pars aliqua regni obvenit, in consortium imperii non adsciscebantur.

Palatini nullae adhuc fuerunt partes tempore interregni.

Minorenni haeredi regni reges ipsi tutores dabant.

§ 24 Usus comitiorum tota epocha viguit, status non 24 tit: non

§ 25 Interna gubernii forma fuit vitiosa.

§ 26 Aerarii et proventuum forma.

§ 27 Id tamen de iure tantum intelligi debet, de facto saepe inter arbitrarium imperium, oligarchiam et democratiam militarem fluctuavit.

§ 28 Causae per quas id effectum fuit: 1-o non definitus regiae successionis ordo.

2-o Communicata regi judicialis potestas.

3-o Nullum inter corpora legislativa aequilibrium.

4-o Nulla edendorum suffragiorum norma.

5-o Nullus fixus comitiorum terminus.

6-o Nullus renovandae per inaugurale diploma consitutionis usus.

Infirma constitutionis praesidia.

a) Inaugurale sacramentum.

b) Poena excommunicationis.

c) Authoritas palatini.

d) Libera resistendi facultas.

e) Negatum ante coronationem regiae potestatis exercitium.

§ 29 Hungariam epocha hac maxime afflixit quod reges executiva sua in potestate per prodigam bonorum et exemptionum largitione abusi sint.

Secunda epocha § 30 Defectus hi ipso quidem redeunte ad status reges eligendi iure cum principio secundae periodi emendati fuerunt. § 31 Legitimae S. regni coronae alia in coronatione Caroli per nuncium Pontificium substituitur. Institutum necessitatis coronationis genuine explicatur. § 32 Carolus inaugurale sacramentum nuncupavit quidem; an tamen capitulationem aliquam ediderit vel Andreanam adminus constitutionem confirmaverit, hactenus non constat. Et ideo sub Carolo I constitutio in puram monarchiam inclinavit. A comitiis celebrandis alienus fuit. Subditos nobilium primus tributo subjici procuravit. Insurrectiones extra comitia decrevisse videtur. § 33 Ludovicus I etiam via electionis regnum adivit. § 34 In coronatione sacramentum nuncupavit, diploma tamen inaugurale non edidit. § 35 Monarchico- tamen aristocraticam constitutionis formam pro omnibus aliis regibus observavit. § 36 Nobiles lucro camerae non subjecit. § 37 Neque dependendo in naulis et teloniis censui. § 38 Corregentia primum inducta. § 39 Constitutio sub Ludovico nullo praesidio fulcita. § 40 Maria 40. tit Maria: Mariae B § 41 Corregentem habuit non Sigismundum, sed matrem Elisabetham. § 42 Primum vestigium ut nobilitas ad comitia non viritim, sed per nuncios comparuerit. Quomodo id perfici potuerit? § 43 43 tit. corr. pro 53 § 44 Primus de successione regni cum exteris principibus pacisci Sigismundus coepit. § 45 Sigismundi calamitates ab intermisso principio regni sui comitiorum usu ortum habuerant. § 46 Admisso sub Sigismundo civitatibus jure suffragii, constitutio tantisper in democratiam inclinat. § 47 Ne hac quidem occasione aequilibrium inter corpora legislativa inducitur. § 48 Internus regni status sub hoc primum rege tantisper regulatus. § 49 Status sub Sigismundo in pleno potestatis legislativae exercitio perstiterunt. Praeter objectum externae securitatis § 50 50. tit. delevi Primus statuum passus ad stabiliendam haereditariam successionem; § 51 Primus extra omnem cum domo Arpadiana cognationem hac epocha Albertus imperavit. Corregentem tamen Elisabetham conjugem Sigismundi filiam habuit. § 52 Primus statuum passus ad stabiliendam haereditariam successionem. § 53 Status in pleno potestatis legislativae exercitio persisteant. Primus ad residentiam in Hungaria figendam Albertus obligatur. Objectum externae securitatis adhuc videtur regi fuisse reservatum. § 54 Potestas regis executiva diserte explanatur. Quoad collationem tamen palatinalis dignitatis nunc primum restringitur. § 55 Memorabilis forma qua decretum Alberti manipulatum est. § 56 Status immemores delatae Elisabethae haereditatis Uladislaum Polonum, Arpadianae domui nullo gradu nexum, eligunt. Elisabetha cum filio et corona regni ad imperatorem Fridericum evadit. Uladislaus illegitima Corona coronatur. § 57 Uladislaus inaugurale sacramentum nuncupavit. Primus, quoad hactenus constat, post Andream II formali capitulationi subscripsit. Vestigium diplomaticum quod rex primo per coronationem reale potestatis regis exercitium consequatur. Primum vestigium quod objectum etiam externae securitatis in diaeta fuerit pertractatum. § 58 Primum exemplum quo status tempore interregni vicariam regis potestatem in generalem regni capitanum Nicolaum Ujlak transtulerunt. Forma administrationis quam tunc stabiliverunt. § 59 Verum hac paulo post ab Ujlakio ablata eandem conferunt Joanni Hunyady sub titulo gubernatoris. § 60 Authoritas quam muneri huic adhibuerunt. Latum a rege judicium non fuit inappellabile, sed potuit a judicibus regni ordinariis reformari. Status omnes magistratus ad abdicanda officia cogunt et ipsi illa conferunt. Plane privilegia confirmant. Nobiles impossessionatos lucro camerae subjiciunt. § 61 Ladislaus Posthumus regno admovetur; ejus capitulatio, quae corpori juris sub nomine decreti inserta est. Status regi juramentum fidelitatis nuncupant. § 62 Decreta comitiorum jam tum comitatibus submitti consveverunt. § 63 Mala aerarii administratio. Excussa legum observantia anarchia viget. § 64 Factiones adversus Hunyadium qui solus labescentes jam res Hungariae sustentabat. Tentamen introducendi in absentia regis supremi senatus. § 65 Mahomete Hungariae jam imminente regnicolae decretam ante biennium insurrectionem praestare recusant. Solus tamen cum exigua manu Hunyadius vires ejus retundit. § 66 Mortuo et Hunyadio et rege Ladislao, Szilághius se gubernatorem eligi procurat. § 67 Ut Hunyadii filius, suus vero ex sorore nepos, Mathias rex eligatur, efficit. Capitulationi pro Mathia subscribit. § 68 Mathias inaugurale deponit, fidelitatis vero juramentum a potioribus praelatis et baronibus recipit. Circa convocandam ad diaetam nobilitatem variat. § 69 Andreanam constitutionem et Sigismundi decreta primo occasione coronationis confirmat. Quid Hungari in S. Regni corona coronationisque necessitate reponerent, diserte explicatur. § 70 Adhuc tempore Mathiae rex non tractare cum statibus, sed articulos, prout sibi exhibebantur, confirmare solebat. Usus decreta ad singulos comitatus submittendi renovatur. § 71 Decreto 1471. eadem quae capitulationi vis attribuitur. § 72 Absente rege an palatinus regnum hucusque moderatus sit, non constat. Mathias absens ad comitia oratores mittit. § 73 § 74 Palatinum reges nominabant non obstante Alberti articulo 2. § 75 § 76 § 77 Mathias status a communione potestatis legislativae non exclusit. § 78 Nec tributa arbitrarie imperabat. § 79 Nec insurrectione status gravabat. § 80 Ipsum externae securitatis objectum in comitiis pertractabat. § 81 Leges judiciales privatim nullas tulit. § 82 Nec executiva sua potestate abusus est. Itaque arbitrarii imperii nomine unice ideo notabatur quia competentem sibi executivam potestatem mascule exercuit. § 83 § 84 Mortuo Mathia Uladislaus rex eligitur eidemque prolixior quam ulli praedecessorum capitulatio proponitur. § 85 Nulli ante-coronationales articuli eidem proponuntur. § 86 Varii de successionis regiae ordine tractatus. § 87 Uladislaus curat coronari infantem filium Ludovicum II et pro illo capitulationem elargitur. § 88 Duae tabulae necdum existebant. Nobiles per nuncios convocantur. § 89 Sub eodem objectum etiam externae securitatis in comitiis pertractatur. § 90 Memorabiliores politicae leges sub illo perlatae. De palatini electione. De iuristitio sub diaeta et salvo conductu. Ut avulsae ab aliquo comitatu possessiones eidem reincorporentur. Ut sedes judiciariae comitatuum ad pristina loca reducantur. Praestationes colonorum definiuntur. Lex ambigui sensus. § 91 Forma tributorum et status aerarii sub Uladislao. A quaestoribus regiis rationes exiguntur. Impignorati proventus regii redimantur. § 92 Tricesimarum regulatio. § 93 Regulatio monetae et rei montanisticae. Ordinationes commerciales. § 94 Regulatio rei bellicae. § 95 De pecuniis exercitualibus. § 96 Conatus inducendi ad latus regis stabilis consilii. § 97 Cur Uladislaus Ioanni Corvino praelatus fuerit. Sub Uladislao primum oligarchia, tum anarchia viguit. § 98 Ejus causa non restricta nimium regis potestas, sed regis ignavia fuit. § 99 Dissensiones inter clerum et statum saecularem. § 100 Dissensio inter magnates et statum nobilitarem. § 101 Luxus et exinde orta ministrorum venalitas. § 102

(§ 8)

Primus modus.

Alter modus.

Tertius modus.

§ 9 Primus modus Hungariae non convenit.

Neque secundus.

Sed tertius.

§ 10 Quomodo is applicari possit quoad ea, quae totam in communi monarchiam respiciunt, in specie quoad residentiam regiam.

Quoad imperium in militiam.

Quoad militem confiniarium.

Quoad subsidia belli.

Quoad contributionem.

Quoad reliquos proventus regni.

Quoad jus cudendae monetae.

Quoad vectigal 30-le.

§ 11 Quomodo unio illa conservari potest relate ad dicasteria in quibus de communibus totius monarchiae rebus tractatur.

Quoad negotia soli Regno Hungariae propria.

Quoad directionem rei militaris.

Quoad montanistica objecta.

§ 12 Quod municipalis Hungariae constitutio ad totam monarchiam nihil attineat, et quomodo firmari possit?

Relate ad potestatem legislativam.

Per fixum diaetae terminum.

Per ordinatam consultationum normam.

Per decorum leges exponendi modum.

Per regulationem regii veto.

Per stabiliendum inter duas Tabulas coalescendi modum.

Per regulandum jus propositionis.

Per examen provisionalium ordinationem.

§ 13 Quomodo constitutio firmari potest quoad potestatem executivam. Per senatum vigilantem.

Quoad collationem officiorum.

Quoad collationem bonorum.

Quoad obligationem leges effectuandi.

§ 14 Quomodo quoad potestatem iudicialem?

Nequis erga occultas delationes vel per privatas resolutiones possit condemnari.

Ut nullum constitui possit iudicium extraordinarium, seu delegatum.

Ne iudicia illegalibus mandatis turbari possint.

Ne rex sententiam supremi fori possit alterare.

§ 15 Quod omnia haec non mutent, sed tantum explanent et firment veterem constitutionem.

§ 16. Principia per quae contrariantes sententiae conciliari possunt.