Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
11 Et cum Uladislaus penuria aeris pressus complures jam proventus regios
sub longe minimi, ac fructus eorum efferebant, summa pignori locasset, sustinebat status
nobilium pignoratarios investitam his bonis summam e fructibus eorum sibi jam conpensasse,
utve ea gratuito statim remittantur, contendebant. 12 Verum cum proventus
hujusmodi potissimum Bakacs episcopus et cancellarius, tum Zápolyius palatinus tenerent,
obstante horum potentia id in praesens evinci non potuit. 13 Ita
proventibus, qui jam usque 1497. impignorati fuerunt, non revindicatis, cum quaestores regii
ne poena quidem Hamponis et Dombaii deterriti Peculatum ultro pergerent exercere, neque
Uladislaus continendis intra justos limites domus regiae sumptibus par esset, is cum
angustiis aerarii continuo conflictabatur. 14 Quo autem rex magis egebat, eo
plures proventus regios impignorabat, et vicissim quo plures reditus suos impignorabat, eo
magis egebat. 15 Quo factum est ut postremis regni sui annis vix jam aliqui
ei proventus regii superfuerint. 16 Suprema jam hac aerarii regii calamitate
excitati status tandem 1514. efficax malo huic remedium adhibere voluerunt.
17 Itaque articulo 1-o statuerunt ut omnes, quos rex alienavit, proventus
regii illico remittantur. 18 Pignoratariis, quidquid ultra justam investitae
summae usuram percoeperunt, in computum capitalis imputetur (g), pro residuae nefors summae
depuratione medietas impignorati proventus iisdem ita assignetur ut rex interea, dum debitum
hoc exstinctum fuerit, dimidium tantum ejusmodi proventus percipiat. 19
Tanta tamen fuit Joannis Zapolya, Transylvaniae vajvodae et Stephani palatini jam fatis
functi filii, potentia, ut hunc a justa sane hac lege exemerint et, quo is totam investitam
summam recipere possit, 10 denarios a singula porta e tributo illo, quod pro stipendio
militiae conferri solebat, per biennium assignarint. 20 Determinarunt deinde
articulo 3-o quaenam sint bona coronalia, nimirum ad contradistinctionem allodialium, et
illa in posterum pro inalienabilibus tum primum articulo 2-o declararunt. 21
Verum cum alienatos proventus regios potissimum potentiores praelati et proceres -- 3622 -- tenerent, forti regem animo esse oportuisset ut ingratas has tot potentibus
civibus leges effectui dare potuisset. 22 Quo robore cum Uladislaus
praeditus non fuerit, hae quoque leges in effectum non iverunt. 23
Praestitisset sane in tempore adhuc unius floreni subsidium decernere, conflandam ex illo
summam non quaestoribus regiis, sed fidis manibus concredere, pecunia hac alienatos
proventus redimere, editum in Hampone et Dombayo [ERROR: no reftable :]
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
|