§ 42 [ERROR: no reftable :]
42 transposui; cf. Skerleczii " Epistulam ad M. G. Kovachich", §
19,1.
Exempla nobilitatorum iobagionum S. Regis.
1 Superest ut evectorum ad statum nobilium etiam iobagionum S.
Regis exempla proferamus. 2 Exstat in Collect. Hevenessiana diploma
Andreae II de 1217. quod ita habet: Quod nos nostri fidelis Urusz iobagionis S. Regis
de Zala servitium recolentes... ipsum cum tribus fratribus et cum universis
3280
heredibus suis et fratrum suorum... a iobagionibus S. Regis de castro Zaladiensi
penitus exemptum permanere praecipimus, regia statuentes auctoritate, ut liceat amplius ipsi
cum praediis T.T. aurea et perpetua perfrui libertate, et inter servientes regis adnumerari
perpetuo.
3 Cum diploma hoc non nisi 190 post regnum S. Stephani annis emanaverit,
hoc autem temporis intervallo et styrps aliqua facile perdurare et memoria eius originis
conservari potuerit, vel hinc apparet quod familia Urusz iam a S. Stephano militiae castri
Zaladiensis adscripta, id est ad conditionem iobagionis castri huius collocata
fuerit.
4 Caeterum diploma hoc vetustissimo, quod § 36 produximus, Emerici
diplomate non nisi 20 annis posterius est, et tamen clausulas servientis regii
et eliberationem non tantum impetratoris, sed et eius praediorum exprimit, quae in Emerici
diplomate desiderantur; ita nempe stylus cancellariae regiae sensim perficiebatur.
5 Protulit etiam Kerchelich in Notit. Prael. pag. 190 Belae IV
de 1224. diploma quod iterum a prioris aetate non nisi septem annis distat et sequentes
clausulas continet: Quod Radus et fratres eius de Klokoche, qui de filiis iobagionum S.
Regis de Goritza oriundi fuerant... tanta donavimus praerogativa libertatis ut tam ipsi quam
ab eis in perpetuum descendentes de domo et familia nostra de caetero censeantur.
6 Quibus etiam terram Klokoche perpetua donavimus libertate...
7 Itaque de caetero ad iam dictum castrum nullum habeant
respectum.
8 Cum castrum Goricza et pertinentem ad illud terram
Klokoch, in qua postea familia comitum Voykfy arcem nunc a Turcis
possessam aedificaverat, in Croatia profunde situari, S. Stephanum autem regnum suum eo non
extendisse constet, ipse ego apocryhum pronunciarem hoc instrumentum nisi mihi
exploratum foret quod autographum eius nulli 3282 suspicioni obnoxium in archivo
eiusdem familiae reipsa extet. 9 Itaque aut styrpem hanc S. Ladislaus, qui
eousque reipsa pertigerat, militiae castri Goricza adscripsit, hi vero ad
imitationem eorum, qui in Hungaria a. S. Stephano ad conditionem hanc repositi fuerant,
compellationem iobagionum S. Regis usurparunt, aut certe commenti appellationem
hanc impetratores privilegii huius cancellariae Belae regis imposuerunt.
10 Caeterum clausula De domo et familia nostra censeantur eam
apud quosdam erroneam produxit opinionem quasi impetratores in cognationem regiam recepti
fuissent. 11 Verum explicant vocabulum familia (quod solum
aequivocationi huic ansam dedit) et provocatae § 37 Emerici regis de 1197. litterae ubi
dicitur: In aula regia tam ipsi, quam sui heredes perpetua libertate gaudeant ,
et aliud ipsius Belae IV § 38 laudatum diploma de 1266. in clausula: tam ipsi, quam
eorum heredes... inter aulicos nostros computabiles habeantur , et provocatum §-o 39
Stephani V de 1265. diploma, quo dicitur quod de domo regia in numero servientium
regalium computabiles habeantur . 12 Nolim tamen ut e clausulis his
id deducas quasi eotum nobiles mero aulici seu familiaris aulae
honore gavisi fuissent. 13 Si genuinus veterum diplomatum spiritus
expendatur, facile apparebit quod nobiles pro praetoriano regum
milite habiti fuerint; praetorianam autem cohortem sub ipsis imperatoribus
Romanis partem aulae Caesareae effecisse constat. 14 Itaque hoc esse videtur
quod ignari proprietatis linguae Latinae veterum diplomatum compillatores per clausulas illas
exprimere voluerint.