§.42. Actualis Status Opificiorum.

Si praestitae de his Obiectis Iurisdictionum Relationes ad has Ideas exactae fuissent, pronum foret actualem Obiectorum horum Statum adaequate adumbrare. Nunc cum recentiores et de Opificiis et de Fabricis relationes desiderentur: cum in iis etiam, quae exstant, Singulares manufacturistae, cum Fabricis confundantur: cum ad Complures Tabellae rubricas, in Relationibus non satis determinate respondeatur: denique cum nullo Anno omnes omnium Iurisdictionum relationes confluxerint, Deputatio etiam haec, actualem Obiectorum horum Statum, nonnisi inadaequate exhibere potest.

Maxime completa Opificum Tabella est de Anno 1777. quae in pleno centum Opificum Species exhibet; sed his immixti sunt etiam tales, qui Classem manufacturistarum stricte subeunt; vel uti Pannifices, Tectores aliique. Exhibet illa Magistrorum numerum in 13934., Sodalium in 12316. Tyronum vero in 4671, universim 30921 Individua. An tamen vel haec accurrata fuerit Opificum pro illo Anno Consignatio merito dubitare licet, et inde a 14 Annis, numerus eorum forte increvit. Si vel unam 16am numeri illius, idest 1932 pro incremento assummamus haberet Hungaria Opifices 32853.

Quiscunque demum sit positivus Opificum numerus, Opificia in Hungaria non admodum florere vel e Tabella illa satis apparet. Ostendit id primum exiguus Opificiorum Speciei, quae ad plura millia assurgunt numerus; tum improportio intra hos, et totum Populationis Statum; si enim haec spectetur ad 140 Individua vix unus Opifex obvenit. Ostendit deinde improportio inter Magistros et Sodales, nam 1605 Sodales pauciores sunt, quam Magistri: ubi in vigente Ceharum Systemate duo adminus Sodales ad Unum Magistrum in Diametro obvenire deberent. Ostendit denique exiguus Tyronum Numerus, qui Succrescentiam Instituti huius efficiunt, ut adeo vereri liceat, ne numerus Opificum Successive decreverit potius, quam accreverit. Inde fit ut tanta Supellectilis imo vestimentorum etiam, quae stricte ad Opificia pertinent quantitas Vienna in Hungariam inferatur; ut Complures Magistri Viennenses Opificia Sua iam in Manufacturas transformaverint, utque ligneroum tantum fabricatorum annua in Regnum inductio 229.361 florenos in Diametro ultimi Decennii efferat. Fit quidem aliquando, ut artefacta eiusmodi e Sola illa opinione illinc procurentur quasi Viennae omnia et cultius et solidius elaborentur; universim tamen inficiari non licet, quod haec Viennae, et in meliori qualitate et leviori pretio haberi possunt. Si id maiori illic Opificum Concurrentiae adscribatur, patet ex hoc ipso Hungariam nec dum Sufficientem Opificum numerum habere: si obvertatur, quod Viennenses Opifices Compendiario quaedam Adminicula quoad eiusmodi Artefacta v.g. Arculariorum opera habeant, quae Hungarici habere non possunt: Caristiam e contra Viennensem in victu et habitatione, Publicaque onera in Calculum revocare oportet. Deinde nec hoc de omnibus, quae Vienna adferri solent, artefactis statuere licet. Cerdones enim, Pileatores, pluresque alii ipsam primam artefacti sui materiam Domi leviori habent, et tamen elaborata sua plerumque Cariori aestimant, quam Viennenses. Est itaque aliquod seu in Spiritu Opificum Hungaricorum, seu in Ceharum Instituto intrinsecum vitium, cui nec illa Legis Sanctione ne Opificibus fundos Oeconomicos emere liceat, nec illa Administrationis Publicae provisione ut Singulis Ceharum Congressibus Magistratualis Persona intersit, adhuc satis obviatum est.