§.45. Actualis Status Filaturae seu Neturae.

Omnes hae seu Lineae seu Laneae seu Gozypeaceae fabricae non possunt excitari, nisi Plebis Industria ad filaturam seu Neturam animetur. Hanc vero solae foeminae in sufficienti pro multis aut magnis fabricis quantitate perficere non possunt. Quare in omnibus Provinciis ubi eiusmodi Fabricae florent, iam viri etiam ad manus filaturae admovendas dispositi sunt. Saepe ne sic quidem necessitates Fabricae sola vicinia explere potest, verum defilandum materiale per remotiores etiam partes distribui solet.

Augustus Iosephus II. Ut in Hungaria Viri etiam Plebeii ad filaturam excitentur, iteratim demandaverat eo potissimum persuasus argumento quod alioquin pauci eorum elaborandis in aliquod vitae subsidium quibusdam artefactis per hyemem tempus impendant, sed hanc pars longe maxima otiose consummat. Verum irradicata est apud Plebeios Hungaros ab hoc, velut muliebri labore aversio, quam praesens etiam utilitas vix; sola forte necesitas suo tempore vincet. Interea apparet e Relationibus quod Anno 1787. in Solo Oppido Papa 4716 Librae Lanae pro Mosoniensi Fabrica defilatae sint: Id tamen relatio non exprimit, an totam hanc Filaturam solae mulieres vel aliquam etiam partem viri perfecerint. Quis sit ad reliquas, quas supra memoravimus Lineas, Laneas et Gozypeaceas Fabricas Filaturae progressus? Relationes non exhibent. E Commercialibus tamen Tabellis constat, quod Filaturae omnis generis pro 183120 florenis iuxta ultimum Diametrum e vicinis Provinciis quotannis inducantur, adeoque satis apparet et quod Domestica Industria, ne paucas quidem, quas Hungaria habet fabricas adhuc provideat, et quod filatura in Germanicis Provinciis iam eo provecta sit, ut licet magnas et copiosas fabricas habeant, ultra tamen harum necessitatem notabilem illius quantitatem etiam exportare possint.