Cum exoticas merces praesertim quorum Surrogatum Germanicae Provinciae praebere potuerunt, aut quae pure ad Luxum referuntur, natura sua nocivae sint, has vero arcendas esse iam 1723. articulo 116. constitutum fuerit, harum inductionale Portorium (vulgo Consumptionale appellamus) in gravi 20 pro 100 summa defixit. Inductionem vero Germanicarum mercium propter Commune Provinciarum harum cum Hungaria respectu exterorum Statuum Interesse penes consuetum 5 a 100 portorium reliquit.

E converso, cum Hungariae superfluas sibi merces ad alias Provincias efferre plurimum intersit, ut harum eductionem facilitet Esituale Portorium tam in exoticas, quam in Germanicas Provincias ad 2 pro 100 reduxit.

Denique cum merces seu ex una ad aliam exoticam Regionem, seu e Germanicis Provinciis in exterum aliquem Statum per Hungariam transvehere nullum Regno adferat detrimentum, imo notabilium transportus Sumptuum beneficium procuret, Transituale Portorium ad 1 a 100 restringat.

Ipsam demum mercium Aestimationem adeo moderato calculo assumpsit, ut nullae adversus eam Quaestorum quaerelae auditae sint. Si eadem occasione et exoticae et Germanicae merces, pro ratione maioris; minorisve utilitatis, prout postea factum est, in Portorio tam Consumptionali, quam Esituali tantisper classificatae fuissent, si eadem fidelia aut Simultaneum aut Corellativum adminus Hungaricum Vectigal etiam pro Germanicis Provinciis elaboratum fuisset: si in hoc, aut eadem, quae pro Hungaria stabilita fuerunt, principia, etiam pro Germanicis Provinciis adoptata, aut concedendi his favores, per alios pro Hungaria Stabiliendos adminus compensati fuissent, poterat aequissimum inter duo haec Monarchiae membra Commercii aequilibrium pro ratione temporis illius iam tum stabiliri.

Itaque ut principii huius effectum procuret eam procuravit Ordinationem, primum ut Mercatori Hungaro qui exoticas merces, non e prima extranei, sed e secunda Haereditario Germanici Quaestoris manu emerit, e Portorio, quod in Loco emptionis deposuit 5 pro 100. in certis Germanicis, sed Hungariae Limitaneis Stationibus restituantur, et ideo Stationes hae Retrosolutionis (Rückzahl-Plätze) dictae sunt. Dein ut et hac, et evitandarum praevaricationum Causa nulla alia, quam hac via merces exoticas Hungariae invehere liceat.

Primum Ordinationis huius membrum in eo fundabatur, quod cum Mercator Hungarus, qui merces has e secunda Germanici Quaestoris manu accipit, huic circiter 5 a 100 titulo Provisionis dependere debeat, iustum sit, ut hic cum illo, qui eas e prima directe manu percipit, adeoque nullam Provisionem Solvit, per diminutum in eadem quantitate Portorium ad Aequilibrium ponatur, ne secus totum exoticum Commercium, ad paucos tantum Nummosos Quaestores, restringatur, qui necessariam pro illo paratam peccuniam possidebant. Alterum eiusdem ordinationis Membrum necessarium primi Corollarium esse dicebatur, utpote cum id rationes Tricesimales admodum inpeditas effecisset, si repersolutio haec in omnibus, quas Hungaria copiosas habet, ingressus Stationibus fieri debuisset.

Interea tamen omne hoc Institutum eo unice spectasse, ut Hungari Mercatores ab Immediato exotico Commercio penitus excludantur sicque totum provisionis omnium exoticarum mercium Beneficium, quod gravem aeris summam effert, in Quaestores Germanos derivetur, vel inde apparet quod omnes hae retrosolutionis Stationes non in Hungariae, sed in Germanicarum Provinciarum Limitibus fuerint constitutae. Sed et secus multae sunt exoticae merces, quae infra 5 a 100 Provisionem haberi possunt, adeoque in his mercator Hungarus iam Lucrum habuit, si eas potius e Secunda Germani, quam e prima exteri Quaestoris manu accepit. Vel hoc Beneficium Quaestores Germanos ad figendam in ipsis retrosolutionis locis residentiam permovit. Tum vero novum iterum Mercatori Hungaro e Secunda Germani Quaestoris manu Beneficium accessit: donec enim exoticas merces ex Interioribus Germaniae Locis accipiebat, debuit ibi integrum Portorium persolvere; debuit deinde in Statione Retrosolutionis novam iterum subire manipulationem, ut restituendam sibi Portorii partem obtineat. Ubi et contra si exoticas merces ex ipso Retrosolutionis Loco accepit, peracta semel manipulatione depositoque cum falcidia Retrosolutionis Portorio, Longe promptius ad propria remeavit. Tandem repetita toties, quas Residentes in ipsis Retrosolutionis Locis Germanici Quaestores ex eiusmodi provisionibus percipiebant, emolumenta, ita eos ditarunt, ut exoticas merces Hungaris Mercatoribus ad creditum pro pactatis terminis dare potuerint. Id eum demum effectum produxit, ut nemo amplius horum merces exoticas e prima manu sibi procurare vel tentaverit. Hae enim ab exoticis Mercatoribus, nonnisi erga paratam haberi poterant; Hungaria autem nullos adhuc adeo potentes Quaestores numerabat, qui tantum Aeris, quantum notabilior eiusmodi mercium quantitas requirit, in potestate sua habuisset. Ita Consilium Commerciale effectum primi Sui principii reipsa obtinuit, Hungarique quaestores ab immediato exotico Commercio penitus sunt excussi.

Ad alterum Principium defigendum Consilium Commerciale necessitas ipsa adegit. Cum enim provecta iam vehementer in Germanicis Provinciis Populatio pauca tantum Producta pro Commercio reliqua fecerit, debuit utique Consilium hoc suas in promotionem artefactorum curas convertere. Verum non latebat illud parte ex una quod Fabricae et Manufacturae absque certa et facili distractione exurgere non possint, parte vero ex altera, quod haec novellis adhuc Germanicis Fabricis in exteras Provincias, quae veteranis adeoque omnibus quos § 51. exposuimus favoribus iam gaudentibus Fabricis abundabant procurari non possit. Nihil itaque sibi reliqui esse arbitrabatur, quam ad certam facilemque, quam nascentibus Germanicis Fabricis ad exteras Provincias parare non poterat Distractionem iisdem in destituta adhuc omnibus ferme pro Commercio artefactis Hungaria per Vectigal procuret.

Id, ut assequatur, duos modos invit, quorum 1us si ad omnia Hungarica Producta extensus fuisset, dimidiam Systematis illius, quod Metropoles erga Colonias suas observare solent [Systematis] partem induxisset. Effecit nimirum ut eorum Productorum, quibus Germanicae Fabricae praeprimis egebant, quorumve sufficiens quantitas in Germanicis Provinciis haberi non poterat, ex Hungaria in externis Oras evectio simpliciter prohibeatur. Et hoc nomine Cinerum clavellatorum, quibus Pannifices, Gallarum Quercinarum quibus Cerdones et Allutarii, Pellium leporinarum quibus pileatores egent, eductio ad extra diu prohibita fuit.

Lanae evectionem non procuravit quidem prohiberi, verum per defixum illi grave Portorium id effecit, ut interfuerit Quaestoris Hungari eam in Germanicas potius, quam in exteras Provincias efferre: si enim in illas eam devexit nonnisi 3 xr. si in has 3 fl. a Centenario persolvere debuit. Ne tamen Hungaricae Lanae pretium assurgere possit, Turcicae Invectio ita facilitata fuit, ut si eam Quaestor Germanus e prima manu emit, pro transitu per Hungariam nonnisi tres, pro Inductione vero in Germanicas Provincias nonnisi totidem cruciferos dependere debuerit.

Alter, quem Commerciale Consilium hanc in rem inivit, modus, ille fuit, ut omnium illorum artefactorum Portorium quorum Surrogatum Germanicae Fabricae iam praestare poterant, si ab exotico veniant, a Stabilitis in Vectigali 1754i 20 florenis ad 30 elevetur, si vero e Germanicis Provinciis invehantur, a praescriptis illic 5 florenis ad 3 reducatur. Imo Annis 1764. et 1767. complurium, quae in Germanicis Fabricis iam aliquem perfectionis gradum attigerant, artefactorum ab exotico Inductio simpliciter vetita, nec nisi erga passuales admissa fuit, seu quod idem est, merces illae extra Commercium positae, sicque iam hac quoque parte primus ad Systema Colonicale passus factus fuit. Ita hunc quoque Scopum attigit Consilium Commerciale ut certam Germanicis Fabricis in Hungaria Distractionem procuraverit. Verum per id ipsum ortum Fabricarum in Hungaria difficilem admodum effecit.

Omnia haec Commerciale Consilium uno ictu neque per Systematicum Vectigal, sed sensim per Successivas Ordinationes, et quasi vadum tentando induxit. Interea Hungaricum 1754i Vectigal, qua parte per has, aliasque quasdam particulares ordinationes mutatum non fuit, adhuc subsistebat. Tandem 1775o idem Consilium Systematicum pro Germanicis etiam Provinciis Vectigal edi procuravit. Systema eius in Thesi in eo subsistit, quod Portorium Transitus in uno, Exitus in 3. Inductionis seu Consumptionali, pro ratione ac minus ac magis necessariae fuerunt merces in 20, 10 aut etiam 5 fl. ita defixerit, ut nihilominus Hungaricae eiusdem Speciei merces nonnisi dimiduo Portorii huius dependat.

Vel hinc apparet, quod Consilium Commerciale tantum abest ut ab adoptatis antea Hungaros, ab immediato cum exteris mercibus Commercio excludendi, certamque Germanicis artefactis in Hungaria distractionem procurandi, principiis recesserit, ut potius eo iam conatus suos extenderit, ne Fabricae prorsus in Hungaria exurgere possint.

Perstabat enim adhuc pro Hungaria elevatum per idem Consilium contra Dispositionem Vectigalis Hungarici de Anno 1754o ad 30 florenos de omnibus promiscue exoticis mercibus Portorium. Itaque Germanus Quaestor merces illas quas Vectigal hoc ad 20 florenos reduxerat, decem, quas vero illud ad 10 restrinxerat 20 florenis levius pro Hungaro Mercatore habere potuit, accessit quod Urbe Fluminensi Germanicae adhuc eotum Iurisdictioni subiecta, huic et Tergestino Portui Anno 1771 is favor concessus fuerit, ut nec ab eductis per hos haereditariis nec ab Inductis in illos, exoticis mercibus quidpiam dependatur. Si vero exoticae merces e his Portubus in Germanicas Provincias invehebantur, ne quidem moderatum illud 20 et respective 10. pro 100 exoticum Portorium, sed quoad plurimos Articulos longe minus deponi debuerit. Ubi tamen si merces hae ex ipsis illis Portubus in Hungariam inducebantur, non tantum elevatum illud 30 a 100 Consummo indiscriminatim; sed insuper Germanicum Exito et Transito persolvere debuerunt, favoresque hi in novo etiam hoc vectigali § 4. Confirmati fuerint. Non potuit itaque Quaestor Hungarus cum Germano concurrentiam sustinere: debuit ab omni immediato cum exoticis mercibus commercio excludi: debuit totum provisionis Beneficium ad Germanos Quaestores derivari.

Ut tamen id tanto certius obtineatur, Beneficium repersolvendorum illorum 5 florenorum sublatum: coactio tamen, quam Institutum Retrosolutionis inferebat, per Vectigal hoc magis adhuc adaucta fuit. Defigebantur nempe certa iam novo Ingressus Commercialis Stationum (vulgo Commercial-Einbruch-Stationen) nomine insignita Loca, statuebaturque: ut non iam tantum exoticae uti antea in Retrosolutionis Instituto sed complures etiam Germanicae merces 13o Vectigalis §o designatae non alia, quam per has Stationes via Hungariae inferri, neque alibi quam illic pertricesimari possint.

Tandem prodivit etiam 45o Vectigalis huius §o, agitatum iam diu antea Naturalisationis Systema, nimirum defigebantur Certae Hungariae propius adsitae Germanicae Civitates hae pro Locis depositorialibus declaratae, una Statutum fuit, ut ab inferendis in Hungariam exoticis mercibus, Inductionis seu Consumptionale Portorium, nonnisi in his Depositorialibus Locis deponi debeat, hoc vero deposito, et Esituali in finitima Germanica Statione persoluto, merces hae tanquam iam naturalisatae per Omnes Hungaricas Tricessimas Libere dimitti debeant, et hoc demum Institutum omne cum exoticis, quas Hungaria consummebat mercibus, Commercium, Quaestoribus Depositorialium harum Civitatum, quasi de manu tradidit, habitans enim in tali Depositoriali Civitate Germanus Quaestor et advenientibus mercibus inspicere et manipulationem Tricesimalem subire, et Portorium commode persolvere poterat: Hungarus e contra, ut id commode praestare possit, aut quoties merces suae adveniebant praesto esse, aut Stabilem illic Mandatorium alere debuisset, quod utique et molestius et sumptuosius illi evenisset, quam merces has e Secunda habitantis in Depositoriali aliqua Civitate Quaestoris Germani manu recipere. Atque ita Commerciale Consilium suum Hungaros ab omni immediato cum exoticis mercibus Commercio excludendi Scopum certius adhuc obtinuit per Naturalisationis Systema, atque illud antea assecutum fuit per Institutum Retrosolutionis.

Quoad Fabricas et manufacturas ea tantum hactenus Consilio Commerciali Cura fuit, ut certam Germanicis Artefactis in Hungaria distractionem procuret. Nunc ea iam illud Sollicitudo incessit, ne erectis forte sensim in Hungaria Fabricis Distractio haec diminuatur; itaque ut Fabricarum in Hungaria ortum antevertat, varia iis in Vectigali hoc posuit Impedimenta.

Effloruerunt in Belgio et Lombardia ad Monarchiam quidem spectantibus, sed longo terrarum tractu dissitis Regionibus antea adhuc, quam in reliquis Germanicis Provinciis Fabricae et manufacturae. Ne hae Germanicarum incremento obstare possint, Belgica et Lombardica artefacta vectigali hoc pro exoticis declarata sunt, eo solo discrimine, quod haec dimidium tantum eius, quod eiusdem speciei exoticum artefactum portare debet, Portorium Consumptionale dependant, ne vero Fabricae in Hungaria exoriri possint, Artefacta Hungarica ad eandem Cathegoriam sunt collocata, licet Germanicorum e contra artefactorum si in Hungariam invehantur, Portorium, iam una quarta, iam una quinta minus, atque exoticis impositum fuerit. Ac Belgium quidem et Lombardia, quae mediae inter exteras Provincias iacent, adeoque varios mercium suarum exitus habent, onus hoc haud admodum sensere. In Hungaria, quae nonnisi Germanicis et Turcicis Provinciis eotum cingebatur, cum Turca paucorum tantum artefactorum nostrorum usum habeat, haec Portorii et elevatio, et inaequalitas debuit utique Fabricarum ortum impedire.

Praeter haec Consilium Commerciale omnes insuper modos in Vectigali hoc inivit quibus Germanicorum Artefactorum Distractio in Hungaria facillitari possit. Hoc plane1 Quaestoribus indulsit ut in Depositorialibus Civitatibus merces pro Speculatione deponere possint, id est quod non debeant statim declarare: an eas in Hungariam per Consummo, vel vero per eam per Transito tantum devehere velint? Imo postquam iam etiam declararunt, ante absolutam 30-lem manipulationem mutare poterant Consilium, mercesque pro Consummo iam declaratas, in Transitum et vicissim permutare. Poterant etiam merces faciendi tantum periculi causa (vulgo Auflöpsung dicebatur) in Hungariam ita inducere, ut si Quaestorem probum, et Sufficientibus facultatibus provisum esse Officio 30mali constitit, aut si is caventem pro se stitit, ne Esituale quidem Portorium in Limitanea Germanica Statione deponere debuerit, verum illud primo in redditu ab eo, si quid reipsa vendidit, exigebatur. Cum eadem occasione novum pro Hungaria Vectigal elaboratum non fuerit, omnes hi favores Germanicis tantum Quaestoribus in Beneficium cessere, Hungari stante adhuc veteri de 1754i Vectigali, nullo eatenus reciproco gaudere poterunt.

Caeterum illa Cinerum Clavellatorum, Gallarum Quercinarum, et Pellium Leporinarum eductionis ad extra prohibitio Vectigali hoc relaxata quidem, ipsum tamen horum Articulorum Esituale Portorium: adeo elevatum fuit, ut simplici prohibitioni prorsus aequipolluerit; pellium enim Leporinarum in 20., Cinerum Clavellatorum in 25, gallarum Quercinarum in 40 pro 100. Esituale Portorium defixum fuit. Ita Commerciale Consilium per elevationem huius Portorii eundem, quem antea per prohibitionem effectum obtinuit; nimirum ut concernentes Germanicae Fabricae prima haec materialia, levi semper pretio habere posuerint. Per defixam vero Artefactis Hungaricis, dimidiam exotici Portorii partem, concessosque quos paulo ante recensuimus Germanis Quaestoribus favores, id effecit, ut Germanica Artefacta, non modo certam in Hungaria distractionem retinuerint, verum etiam ne fabricae in Hungaria vel exoriri potuerint.