§ 12 De collegiis publicis.
1.1 Praecipua hactenus recensita regni Hispanici negotia per collegia
administrari consueverunt. 2 Praecipuum ex his collegiis est Consilium status;
constat collegium hoc 4, 5 vel etiam sex secretariis status pro ratione negotiorum; senior
inter hos dicitur decanus consilii et ut primarius minister considerari debet et primado
dicitur etiam; huic adjuncti sunt ceteri inter quos negotia per departamenta divisa sunt;
primus gerit negotia externa, 2. tractat negotia rei nauticae, Indiarum et rei marinae, 3.
objecta gratiae et 2-228 justitiae gerit; 4. est finantiae minister, 5. rei
bellicae; singuli status consiliarii haec negotia seorsim manipulant, et tantum regi
substernunt consilia sua.
2.1 Secundo loco censetur supremus Castiliae senatus, hic senatus subjectus
est ministris status; hic senatus in 7 departamenta divisus est, cuique divisioni praeest
proprius praeses, in cuius absentia decanus seu senior consiliarius praeest.
3.1 Tertium collegium est consilium bellicum, in quo rex est praeses, cuius
vices cancellarius supplet; dividitur in duas partes, quas salas compellant; in sala primaria
adest decanus cum 13 consiliariis, in hac oeconomica, politica, et negotia gratiae
administrantur; secunda sala constat ex decano et 4 consiliariis, et hi negotia justitiae
administrant.
4.1 Quartum collegium est tribunal Sacrae inquisitionis, cuius praeses est
Magnus inquisitor Hispaniae, qui adnexum habet sibi confessorium regium et 7 assessores.
5.1 Quintum est supremum collegium Indiarum, quod in duas salas divisum est;
1--a oeconomica et politica Indiarum negotia administret, 2--a vero negotia justitiae; in
prima adest praeses cum 9 consiliariis, et in 2--a cum 7.
6.1 Sexto est Consilium ordinum equestrium, adest praeses cum 9
consiliariis, et aliis subalternis.
7.1 Septimo loco est Camera regia seu Consilium finantiae, quae ex 3 salis
constat, ubi negotia contributionum, justitiae et politica alia negotia administrantur; in
prima habetur gubernator cum 3 consiliariis; in 2--a 16 consiliarii, in 3--a sunt 6.
8.1 Ad Senatum hunc spectant 5 fora alia, nempe Camera rationaria; 2--o
Commissio generalis bullae cruciatae, quo pertinent etiam dispensationes diversae
ecclesiasticae, hoc collegium habet 11 consiliarios; 3. est Collegium administrationis
tabacae, habet 7 consiliarios cum praeside; 2-230 4--tum est Suprema generalis
inspectio; supremus inspector intendans generalis dicitur, qui 2 habet inspectores adnexos
sibi; 5--tum est Collegium generale rei commercialis, quo pertinet negotium rei monetariae et
montanisticae, cum 11 consiliariis. 2 8--o est Regius aulae senatus, qui
constat ex praeside et 12 assessoribus et negotia famulitii regii dirigunt; 9--o loco sunt 12
Collegia iustitiae, de quibus jam supra egimus.
9.1 In provinciis adnexis, incorporatis, et subjectis specialis habetur
constitutus provinciae praeses, qui apellatur vel prorex vel gubernator vel capitanus, pro
diversitate provinciarum. 2 Hi gubernatores olim erant soli, sed ob abusus
multos hodie habent adnexos consiliarios; raro tamen ultra triennium permittitur quis
gubernator, ne per corrasas opes formidabiles fiant.
10.1 Urbes habent suos magistratus domesticos, qui vel gubernatoribus vel
collegiis subsunt; hi magistratus tam judicialia quam politica ipsi gerunt.