§ 11 De educatione et scholis.
1.1 Educatio in Hispania privata magis est quam publica. 2
Habentur in Hispania 23 universitates et 3 in America, ex his tamen tantum 3 sunt veri nominis
universitates: Madritensis, hanc Phylippus 4. anno '625. fundavit, Carolus vero 3 formavit eam
magis anno '770; alia est in urbe Alcala dehenaros; 3. Salamancae; insigniter dotatae sunt
omnes 3; praeter has academiae diversae habentur, copiosae gymnasiae, et scholae triviales in
2-226
omni fere loco; Phylippus 5. Madritti fundavit 3 academias, linguae Hispanicae, historiae et
medicinae; Seviliae vero fundavit academiam artium liberalium. 3 Valedoleti
est geographiae academia; Ferdinandus 2. fundavit picturae, sculpturae et architecturae
academiam Madritti. 4 Hispanus ad scientias generatim aptus est, maxime tamen
ad poesim sunt proclives, in authorum classicorum lectione et imitatione certe non ultimi
sunt; ipse Seneca, Quintilianus, Lucanus etc. Hispani antiqui erant. 5
Philosophia in hanc diem regnat scholastica, quae multum obest perfectioni
eorum, nemo enim audet novationem facere, quin incurrat notam sacrae inquisitionis; in studio
medicinae hodie adhuc omnibus gentibus Europeis postponuntur Hispani, utut aevo medio Hispania
fuerit sedes celeberrimorum medicorum; Ferdinandus 2. hortum botanicum fundavit celeberrimum
Madritti; in iurisprudentia magis eminent Hispani, maxime circa jus Romanum versantur scripta
eorum; politicas tamen juris partes et philosophicas plane non excolunt. 6
Theologia prout filosofia realitate destituitur, et in meris ineptis
futilitatibus versantur; casuisticam maxime excolunt; tale est opus Sanqueczii de matrimonio;
interpretationem scripturae, linguarum studium negligunt, meris nugis obruti.