Abrahamus Jacobus Penzel Adamo Barichevich s. p. d.

Zagrabiam

Legi, vir summum everende, maxima cum animi mei voluptate litteras, quas Zagrabiae a. d. XIV. Kal. Martias scriptas, dispensatores currus publici recte tradiderunt, atque ut morem gererem humanissimis precibus tuis, subjunxi hisce, sed timidiuscule, indiculum omnium earum versionum, editionumque Biblicarum, quas tenuis mea suppelex litteraria servat. Doleo scruta te, ne carbones dicam, inventurum, ubi thesauros speraveras. Sed qui possem, rogo Te, dives esse librorum, qui octuogesimo nono anno, ne unicum quidem possidebam, et qui per septem hos annos numquam ea usus sum conditione, per quam mihi coemere libros licuisset, iis potissimum, quos fors mihi objecit, contentus? Videbis inibi bina exempla versionis Bibliorum Venedicae, unam utriusque foederis Budissae 1742. impressam, alteram solius novi Testamenti excusam Cottbusii 1710. utraque octonis. Venedicam linguam ubi dixi, Tu eam intellexisse putato, quae longe lateque per utramque Lusatiam tam superiorem, quam inferiorem a rusticis, plebeisque hominibus communis est, et quam Tu in ultimis tuis Serbicam appellasti. De tot, tantisque Slavicis gentibus olim per omnem Germaniam diffusis, in ipso Germaniae meditullio, nunc tantum pusilla ista gens Lusatiam incolens aetatem tulit. Est vero una eademque lingua, qua inferioris, superiorisque Lusatiae habitatores utuntur. Quoniam tamen in pronunciatione aliisque minutiis differat, quoniam porro quaelibet dialectus, ut accidere solet, peculiaria sua vocabula habeat, quae alias, rectius ut puto, in idioticis colligunt, hinc factum est, ut Venedi bifariam sibi linguam esse somniaverint gensque omnibus doctioribus libris plane destituta, utriusque dialecti peculiarem grammaticam ediderit. Grammaticam ejus dialecti, qua Lusatia superior utitur, edidit Georgius Matthaci Budissae 1721. etc, alterius vero Hauptmannus Lubbanii 1761. etc. Fere omnes libri impressi, dialecto superioris Lusatiae conscripti sunt cujus orthographiam, qua nunc etiam utitur, Zacharias Bierlingius in Orthographia Vandalia, 1689. excusa, primum stabilivit. Habent etiam etÿmologum, Abrahamum Frencelium, qui 1693. quaternis de Originibus linguae Sorabicae, opus insanientis sanaeque eruditionis refertissimum scripsit.

Quod si mentem litterarum Tuarum recte percepi, videris putare Sorabos nunc demum versionem Bibliorum accepisse. Sed ego, quod facile fieri potuit, vel mentem tuam, non ita, ut par erat, adsecutus sum, vel Tu cl. Antonii mentem sinistre interpretatus es. Nosti, vir cl. eam ἀκρίβειαν, qua jejunam nudamque Bibliorum Lectionem Lutheri adsectae prosequi solent, et qua nihil iis curae magis cordique est, quam τὸ γράμμα ἄνευ τοῦ πνεύματος blaterare. Hinc facile divinare licet, nec Venedos, quorum pars maxima Lutheri αἵρεσιν sectatur, diu sine interpretatione aliqua divinorum librorum mansisse. Atque ita se res habent. Statim enim post Lutheri obitum, vel eo adhuc vivente, particellae nonnullae Sanctorum Pandectarum Venedico sermone reddita typis evulgata sunt. Quarum nullam possideo, ne vidi quidem, memini tamen Baumgartenium, quem nunc adire non licet, nonnullas earum in notitiis, quas de bibliotheca Hallensi dedit, summa fide descripsisse. Sumptibus tandem auspiciisque comitis Iersdorfii, quae gens ultima atque ditissima omnium Lusaticarum est, prodiit utriusque foederis versio Venedica, anno 1728. 4 interpratoribus: Joanne Langio, Matthaeo Jockisch, Joanne Boehmero, atque Joanne Wavero, quam Kühnius, cujus exemplum possideo 1742. repetiit. Inferioris Lusatiae incolis Novum Testamentum iam Theophilus quidam Fabricius 1709. dederat, quibus tamen huc usque vetus testamentum defuit. Hunc defectum suppletutus Joannes Fridericus Fritz, qui se ipsum Venedice nominat Farrara Jalkoczach a Jolbine et qui litteras suas, quas subinde mihi dat Kolkwez signare solet, obtenta permissione a Consistorio Berolinensi, etiam N. T. Venedice transtulit, utque mihi scribit (ipsum enim librum nondum videre licuit) novam plane orthographiam, a Fabriciano toto caelo discrepantem sequitur. Interim non omnes Lusatii dogmata Lutheri profitent. Sunt et ibi catholici, pauciores tamen numero et libris imprimendis, si non prorsus fallor, lutheranis pauciores. En indiculum omnium eorum, qui mihi hactenus innotuere: Evangelia Dominicalia una cum Epistolis 1690. Porro quem ipse possideo: Kratke Izalsa pratzineno, to jo: inektore wossebnische pojedanja ztoko starowo ha nowoho zakonja 1759. historias continet selectas ex utroque foedere excerptas. Denique quod superius dixi, unam eandemque esse linguam utriusque Lusatiae dialectum, ea de re tu ipse judex sedeto. Descripturus enim sum, quoniam credo libris Venedicis Te carere, initium Evangelii s. Johannis:

Lingua Superioris et Inferioris Lusatiae

1. We spocίatku bie to slowo, 1. Wo sachopenu bescho to slowo, a to slowo bie pola Boha, a to slowo bescho podla Bohga, a Boh bie to slowo. a Bohg bescho to slowo.

Adjeci his litteris etiam plagulam unam ephemeridum nostrarum, quae nunc singulis septimanis hic prodeunt, veniam petens, si forte, quod facile fieri potuit, superiores meas hisce iam quisquiliis oneraverim, ac tandem, quoniam te meas esse aliquid putare nugas [ERROR: no link :]Katul, Carmina, 1, 3-4. confido, ἐπινίκιον Carolo nostro adclamatum, quod nolim a te severe nimis iudicari. Ipse enim scio, οἰκονομίαν totius ὠδῆς melius disponendam fuisse, ut taceam unum alterumque prosodicum σφάλμα, de quo non ita ac de interna vi poetica sollicitus sum. Hujus enim generis vitia levi deterguntur spongia, ast quod poeta intrinsecus deest, hoc nulla illi conciliare vel κριτικωτάτη τέχνη potest. Doleo tantum sinistra me auguria pro dextris coepisse. Nam ecce Carniolia tanta quanta iam Gallica est, scholaeque, quod me propius tangit, clusae. Audio eas statim post Pascha esse aperiendas, et sane nunquam claudenda fuissent. Subdubito tamen. Cum enim studiosorum multi e perperam sic dictis stipendiis vivant, quae ante discessum Gallorum numquam solventur, puto hos omnes Zagrabiam, Gracium, Vindobonam etc. migraturos, ubi et suis stipendiis uti, et studium litterarium ulterius percurrere possunt. Quod si hoc acciderit, et ubi totam aestatem mihi sine discipulis degendam esse conspexero, relinquam et ego Gallos, urbemque, veniamque Zagrabiam, ut ibi vel in alia Hungariae aut Slavoniae urbe aestatem transigam. Aliqua linguarum recentiorum cognitio Gallica, Italica, Anglica etc. comparabit mihi forsit penes tuos victum. Nam ita Dii me amant, hic per totam aestatem sine stipendio vivere nequeo. Nihil enim repositorum habeo, neque in loculis, nec in arca. Tu vero fac ubi licuerit, scribe an hoc consilium meum calculo tuo adprobaveris, an non. Nam si iter hoc susciperem, nec postea haberem, unde viverem, conditio mea Zagrabiae deterior adhuc foret, quam hic est. Interim meliora sperabimus.

Nactus tandem sum primum volumen Bibliotheca Slavica, quam Durichius Vindobonae edidit. De quo doctissimo opere, quod tu dubio procul, iam diu vidisti, nihil tibi ulterius scribendim esse putavi. Pergunt Vindobonenses bene de re litteraria mereri. Ut enim de immenso illo stupendoque eruditionis opere Eckheliano sileam, quo omnem numismaticam, vasto ausu, cui et ille modo par erat, complectitur, edidit nuperrime Alterus, indefessae diligentiae vir Phranzae historiam, cujus hactenus versionem modo Latinam habebamus, sed proh dolor, prorsus in usum Graecorum, ita ut paucissima ejus exempla in tabernas librariorum nostrorum pervenierit. Liber baro Locella dedit comptissimam Xenophontis Ephesini editionem, cujus lectione bonas horas nunc fallor. Michaeler, quem hactenus solummodo indagatorem prisci Teutonici sermonis noveram, ingentem librum De Situ Paradisi foras dedit, quem nondum videre licuit, quem tamen aveo evolvere, quia omne studium Biblicum praesertim vero sacra geographia summis mihi in deliciis est. Sed cur ego noctuas Athenis? Tibi enim, procul dubio omnia haec iam diu innotuere.

Subscribere diem nequeo: domus enim currus publici clusa, et nescio, quando Galli eam aperient, usque ad exoptatum illud tempus litterae hae una cum aliis penes me restare reponique in scriniis meis debent.

Tu vero, vir doctissime, vive feliciter procul ab omni armorum strepitu, et, quod facis, Penzelium Tuum, Te amantem, quantum pote, redama. Iterum vale, et cura valetudinem Tuam. Labaci MDCCXCVII.