1. Annuntiatio Virginis Deiparae
Innuba uirginitas, nullis obnoxia mater
Connubiis, casta fertilitate grauis,
Caelestique thoro dignata puerpera, crescat
Quo Tuus intactae uirginitatis honos!
Nanque immortali nupsisti, caelite uiso,
Protinus et sponso es nobilitata Deo.
Sed Tibi connubium fęlix, sine labe uirili,
Contigit, o Virgo, Voxque marita fuit:
Pusio fit Verbum Christus, genitabile numen
Et Verbum matris connubiale suae.
Sponsus idem, matrisque parens et filius almae
Virginis, humanum sidereumque genus,
Quod neque mortalis, sed inennarrabilis auspex
Augurat et caeli pronuba lingua decus.
Nanque salutigero fęlix Tibi nunctius ore
Missus ab aetherei deuolat arce patris
Inque ministerium Verbi, quod cuncta creauit,
Sic caelestis Hymen conspiciendus ait:
»Sis felix paritura Deum! Deus aetheris alti
Est Tecum, Domini gratia tota Tua est!

-- 8v --

Foeminei sexus fortunatissima mater,
Fortunati ambo, Tuque puerque Tuus!«
Haec ubi diuino sermone salutiger et qui
Ore coruscanti fulguris instar erat,
Protinus horrescis caelesti exterrita uisu,
Siue uerecundi tarda pudore metus;
Nam rudis audito tiruncula nomine partus
Vt rosa purpureo tincta colore rubes,
Qualia sint Tecum mysteria tanta uolutas,
Nec sequitur uelox grandia uota fides. 30
Ergo auspex rursus: »Virguncula, parce timori;
Numinis aeterni gratia magna Tua est.
Nanque Tuo fęlix utero florebit Iesus,
Dicetur summi filius ille Dei.
Hic, hic magnus erit, Dauid genitoris habendam
Cui Dominus sedem, regna paterna, dabit;
Aeternumque domus Iacob famulabitur illi,
Imperium finem cuius habere nequit.«
Tu uero simplex qui sis paritura requiris,
Indocilis partus, inscia uirgo maris.
Ille autem: »Haud dubita: Tua uiscera casta manebunt,
Partus et augendae uirginitatis erit.
Diuini nouitas non explorabilis ortus,
Quem tu mirificis es paritura modis:
Concipis humano nec sanguine, foeda nec unquam
Gaudia sunt spoliis perfruitura Tuis.

-- 9 --

Vtque tribus pueris innoxia flamma pepercit,
Sic Tibi diuina temperat ardor ope;
Vt claementer humum penetrabilis aura maritat
Voxque leuis tenui corpore tecta subit,
Tranat ut in uellus taciturnum proximus humor,
Solis et occultus subter operta calor,
Sic Deus archanos meditatur in intima lapsus,
Nec tibi uirgineum sermo resignat opus.
Qui mare, qui terras, qui lucida sidera fecit,
Illius abstruso numine mater eris;
Huic Tua pubertas delectus et optio facta est:
Nec sua conceptum templa profanat onus.
Spiritui Sancto, quem nunc tener ignis obumbrat,
Est uteri felix aula tenenda Tui,[ERROR: no reftable :]1,60 tenenda in margine: futura
Perque Tuas serpet uirtus diuina latebras,
Afflatos fies mater onusta sinus.
Deuolat en caelo praepes simulatus ab alto,
Auspicium thalami connubiale Tui,
Spiritus ille Dei, Deus, implerisque iugali
Flamine materiam uiuificante nouam,
Ignescitque Tuus tacito spiramine uenter,
Seruat et illaesum flamma marita decus,
Vtque antiqua rubus flammis inadusta coruscas,
Fertilis et nullo semine terra uires.
O qualem, Virgo, fundes uberrima fructum,
Gestabit uenter gaudia quanta Tuus!

-- 9v --

Nanque facis seros mulctam finire nepotes,
Nec sinis a primo serpere uirus auo.
Tu uia ueridici florescis in astra prophetae,
Tu pia siderei nectaris urna capax.
Cuncta quod effecit dotabere coniuge Verbo
Aucturoque decus numine mater eris,
Sic incrementum sancti sensura pudoris,
Aetherea partus nobilitate Tui;
Quique Tua gaudet uestiri corporis umbra,
Virgineae fructus fertilitatis erit.
Cernis ut Elisabet, confecta senilibus annis,
Maternum tremulo corpore gestat onus,
Vtque reflorescit concaepto pignore felix?
Computat huic senas menstrua luna uices!
Sic utero gaudet praegnante uieta senectus:
Res adeo infecta est nulla uolente Deo!«
Dixit et actutum posita formidine supplex
Suscipis aeterni nunctia uerba Dei,
Paulatimque tumes, foeta diuinitus aluo,
Voce salutari casta puella grauis,
Maioremque sua tellure, uel aequoris undis,
Et caeli spaciis omnibus una capis.
Non tamen immensa, uirguncula, mole grauaris,
Sed leuior tanto es mater onusta Deo,
Teque idem pariter sustentat – ut omnia – foetus,

-- 10 --

Vectoremque uehis caelibe uentre Tuum.
Iamque puerperium salui sine fraude pudoris
Exit et humano uagiit ore Deus
Miraturque suum nasci natura parentem:
Miraris partus, innuba Virgo, Tuos.
Vtque recens subiit penetralibus intima clausis
Viscera, maturum clausa reliquit onus,
Innocuumque piae matris seruauit honorem,
Gauisus nasci sospite flore puer.
Hic ille, hic infans, ueterum quem cuncta uirorum
Saecula diuinis uaticinata modis.
Consilii magni est hic angelus: hunc fore dixit
Messian Christi Moses imago sui.
Hic nouus Emanuel, neque enim mentitus Esaias,
Dauiticaque Deum uoce locuta chelis,
Totque alii uates praesago carmine, quorum
Pectora ueridicus mouit anhela furor.
Nec solum ueteres illum cecinere Sibyllae
Et docuit qui nunc mutus Apollo silet.
Mira fides: uixdum pignus semestre salutat
Materna functus uoce propheta puer,
Infantemque Deum caeca ueneratur in[ERROR: no reftable :]1,119 in in margine: ab aluo
Ioannes, matris pondus anile suae.
Qui tamen Eoae gemmas immiscuit algae,
Tellurem auriferas fundere iussit aquas,
Vestifluos ditat precioso uellere Seras
Et toto uarias orbe creauit opes,

-- 10v --

Nudus, inops, inter stipulas et stramina reptat,
Nudaque nascentis terra cubile fuit.
Ablegauit opes et luxum infantia frugi,
Mollibus et membris frigora ferre docet;
Soluit et in primis humana piacula cunis,
Ostentat precium publica poena suum;
Indomitumque gelu pecudes mirantur iniquo,
Afflatuque foues, hospes aselle, tuo.
Bos quoque conspirat tepida studiosior aura,
Inque uicem est anima fotus utraque Deus.
Agnouere suum tegetes et culmina numen
Tactaque sidereo nectare fragrat humus.
Ambrosiam redolet praesepe et nocte beata
Lucidior media nascitur aura die.
Te nascente, puer, uulgo florentibus aruis,
Fundit odoratas bruma benigna rosas.
Nec modo fragranti Libanus desudat amomo,
Spirat Idumeis nardus amoena rubis,
Mellaque destillat preciosaque balsama Syon,
Nectareusque rigat proxima rura liquor,
Sed procul extremus Tanais Scythiaeque rigentis
Pigra nec offensis floribus halat hyems,
Temperiemque nouam sentit plaga solis iniqui,
Decolor et Lybici uernat harena soli.
Tota reflorescit tellus, uelut orbe renato,

-- 11 --

Errorum nebulas depositura graues.
Destructum antiqua nam fraude repullulat aeuum,
Ortu integrescunt aurea saecla Tuo.
Oris et effigiem et manuum monimenta Tuarum
Amota duplex labe refingis opus.
Deformata prius liuentis felle ueneni,
Iam Tua nos melior, Christe, figura sumus.
Mortiferos frustra fera uipera pandit hyatus,
Infęlix morsu deperitura suo.
Te, lucemque tuam tremit Orcus et intima Ditis
Tartara, portentis exanimata nouis:
Vtque aegros Furiae suspirant crinis aceruos,
Serpentisque gemunt fata propinqua feri,
Exultantque pii Manes, noua sedibus imis
Lux quoque natalem testificata Tuum.
Nimirum reparas hominem, qua tenditur orbis,
Rursus et in caelum saecla sepulta uocas.
Ergo prophanatas dignaris uisere terras,
Legibus accinctus monstra piare nouis.
Scilicet et uiciis hominum rituque nefando
Et foeda offensus relligione puer
Nasceris ut sanctis mortalia saecla reformes,
Moribus et monitis instituenda Tuis,
Humanumque genus simulacra carentia sensu
Diraque dedoceas monstra putare deos,

-- 11v --

Vtque suo gladio Mors occidat aegraque fracto
Ore relaxatos[ERROR: no reftable :]1,176 Ore relaxatos in margine: Gutture laxatos reddat abyssus auos.
Nanque ultro fragiles moribundi corporis arctus
Sumis, et extingui membra sepulta sinis,
Quo crescat surgentis honos corpusque subacta
Morte salutarem pandat in astra uiam.
O feelix pietas! Superi, simul infera gaudent,
Indiciis ortus exhylarata Tui,
Et sola terrarum et caeli conuexa reclamant,
Aethereus resonat nomen herile fragor,
Et formidatum duplicatur imagine fulgur,
Caelite persultat terra polusque nouo.
Attonitusque horret praestricto lumine pastor:
Mortalis uiso numine sensus hebet.
Mox hominis dempta caligine iussa capessit,
Natalemque Dei pastor adorat humum.
Quid dicam Eoo uenerandis littore cunis
Munera portantes accelerare Magos
Atque actos reges duce sidere, cum noua solis
Antiquum uicit stella diurna iubar?
Memnonias liquere domos atque ultima Bactra
Et procul Aurorae ditia regna suae,
Rumoris fesso quo nunctia Fama uolatu
Tardaque longinquo deficit orbe Fides.

-- 12 --

Illic uirgineos testantia sidera partus
Nunctia nascentis prima fuere Dei,
Caelestisque Fides stimulis ingentibus aegit
Extremo attonitos ex oriente Magos.
Praeuento rumore uolant atque ocius Euro,
Nec uia ueloces longa fatigat equos.
Iamque explorandis obiter natalibus oris
De Christo Solymum consuluere genus,
Vtque recognoscunt Bethlemica culmina tantum
Municipem et ciuem promeritura Deum,
Quae sese iactant fidibus Dauida canoris
Et consanguineum progenuisse ducem,
Iam per Idumeos iter irreuocabile tendunt,
Rursus et Herodis regna cauenda feri,
Gaudentesque iterum caeleste reuisere sidus
Aetherea clarum luce sequuntur iter.
Nec mora; succedunt septum face sideris ardens,
Signa lacessito cuius inusta solo,
Aurum, thus, myrrham regalia dona ferentes,
Hoc regi, tumulo hanc, illa dedere Deo;
Quique perexiguas tegetes, non atria regum,
Natali uoluit nobilitare suo,
Fecit adorari praesepe, crepundia, pannos,
Prostratis teneros regibus ante pedes.
In foeno et stabulis maiestas tanta reperta est
Aulaque siderei Regis ouile fuit;

-- 12v --

Pro trabea regum, quem non suus ambiat aether,
Ambitur panno pauperiore Deus.
Et uinclis compressa suum manus aestimat orbem,
Immensumque suo robore librat onus.
Et solium et fasces sunt stramina; gemma nec aurum,
Munere nec tanto purpura digna fuit,
Sed culmi et tegetes et pastoralia tecta:
Stramineae uenit gloria tanta casae!
Et uoti et precii Penuria compos habundat,
Auctorisque sui Copia diues eget.
Pars quota, nec tanti rerum preciosa supellex,
Tale ministerium digna subire fuit;
Sola puerperio feelix admissa uerendo
Diuitiis potuit taedia ferre sui.
Feelices culmi, feelicia stramina, feelix
Praesepe, infantis conscia terra Dei!
Idaei tibi ficta Iouis cunabula cedant,
Nec nisi mendacis fabula uana soli,
Stantia nec placeant haerentis littora Deli,
Latona geminum parturiente iubar,
Nec minus et Baccho reptata uel Hercule tellus:
Adsurgat stabulis quaelibet ora Tuis.
Quod si laurigeros posset mutare triumphos,
Malluerit munus Martia Roma Tuum.
Hinc Tibi bellipotens Ladislaus militat et tot
Debita pro sanctis suscipit arma locis.

-- 13 --

Hunc Tu, Diua, pio ductu comiteris euntem,
Nec, rogo, frustrari regia uota uelis,
Cernere quo liceat per amica, per hospita, sanctum
Perque Ladislai regna puerperium,
Ne pia conculcet sacraria barbarus hostis[ERROR: no reftable :]1,255-282 vv. in margine adscripti
Et contacta Tuo proterat arua pede;
Quod praesepe Tuum tanto radiauit alumno,
Indignum est uiolet sanguinolentus Arabs.
Angelicisne choris ostensa et sidere caeli,
Regibus et famulis nobilitata casa,
Et tellus reptata Deo spurcabitur et quae
Diuini rubuit rore cruoris humus?
Praedone sacrilegus famulum bibet ore cruento
Iordanem, loto sacra fluenta Deo?
Da monimenta Tui, Regina puerpera, partus:
Tutus adoratum quisque uiator eat.
Supplicibus pateant cunabula sancta, rudem quae
Vagitum infantis promeruere Dei.
Oscula figamus saxis, incisa loquuntur
Quae Tua per memores singula gesta notas;
Notaque lustremus passim uestigia, sanctum
Necdum impune uiris concelebretur iter,
Sed loca matronę, pueri innuptęque puellę,
Tuta petant partu sanctificata Tuo:
Et Tibi Reginę Solymis famulentur in oris,
Paulinas uideant saecula nostra pias.
Atque iterum deserta sacer Stridonis alumnus
Deuiaque et rupes antraque uasta colat;
Perque Palestinae saltus regionis habundet
Turba heremi cultrix relligiosa pii.
Te duce sic orbem purget Vladislauus et illam,
Quae Te progenuit, uictor adoret humum!