Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bunić, Jakov (1469-1534) [1490], De raptu Cerberi, editio electronica (, Dubrovnik), 1034 versus, verborum 6750, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjder].
IACOBI BONI RACVSAEI CHRISTI SVB FIGVRA HERCVLIS PRAELVDIVM
LEONI X PONT. MAX. DICATVM LIBER SECVNDVS: THALIA
"Postera ab Eoo roseis inuecta quadrigis Te croceis, Titone, toris Aurora reliquit Solque recedentes radiis dispescuit umbras Atraque nigrantes Erebo nox intulit alas, Quum sator omnigeni foetus diuumque creator Oceanus Scythico balaenis aequore iunctis Inuehitur curru et decliues fertur in undas. Illa dies misero fatorum extrema meorum Castorides, uox illa fuit praenuntia laeti. Namque supinatum curru dum uerrimus aequor Flumine delati rapido, procul ecce tumentes Versaque arenosum secum maria omnia fundum Corripiunt et late irato in marmore miscent. Diuersi fugiunt pisces, ingentia cete Phocarumque greges magnarum et monstra rotarum Arboribusque ferae similes similesque columnis Dilluuiem tetris ructantes faucibus atram. Monstraque quadrupedum secum mare uoluit ab imo Orbe trahens, causa et tantae uenit ecce procellae: Balaenae saeuis infestabantur ab orcis Oceanoque fuga pulsae maria alta petebant, Quo sese hostili defendere ab agmine possent, Et uasto profugae turbabant aequora motu, Ac si conuulsis radicibus urgeat altas Orcadas et magnos rapiat fuga in aequora montes. Occurrunt orcae contra rostrisque trucidant Angustisque graues illidunt cautibus, illae Commotae ingenti Dicas Aeoliis fluctus eferuere uentis Quum Notus aut Aquilo Neptunia concutit arua. Saxosae interea circum iactantur arenae, Quas grauis interdum balaena e faucibus efflat. Tempestas sic atra deum denuntiet iras, Si duros caelo lapides effulminet alto. Crystallum fragile adueniens Disiicit in tenues crustas, mihi guttura densis Irruit humor aquis uitalem et strangulat ignem: Praecluduntque undae miserae spiracula uitae. Tum pater Oceanus casum miseratus In pisces corpus uertit caeloque locauit. Diuulsam membris animam insaturabilis Orcus Deuorat; haec Stygiis centum damnata per annos Errabit ripis horrendaque monstra pauebit. Sed te per caelum, quod te manet, et iubar almum Obtestor Phoebi et Dircaei Amphionis urbem, Des ut opem misero quum tu remeabis ab umbris Tristibus ad superas iucundi luminis Manibus inferiasque meis atque aggere inanem Constituas tumulum, saltum ut hoc munere fungar. Aut tu si quid habes iuris seu roboris alti, Si durum Omnia quandoquidem uincis, tu me eripe tanto Supplicio et tecum crudelibus extrahe poenis!" Talia fatus Hylas ac talia clauiger heros Reddidit: "O utinam tantum mihi robur adesset Ius quoque, quo propriis exutas artubus umbras Attrectasse queam tristesque refringere poenas Et diuinarum decreta adamantina legum, Tu uotis Iuppiter Alcides, Saturnia regna redirent. Sed si uictorem spoliis Acherontis iniqui Me superi aspicient, faxo tua sentiat umbra Non tantum inferias tristes et nomen inane Sarcophagi: uolucrem mihi Iuppiter Arcada caelo Demittet, uincat linguae qui fulmine Ditem Transferat et qui te ad requiem sedesque beatas." His dictis gauisus Hylas magnamque recoepit Spem puer, haec si qua est miseris sub tristibus umbris. Proripit Alcides Stygiae se ad stagna paludis. Quem simul atque Charon uiridi prospexit ab alueo Ad uada currentem caenosoque algida fluxu Littora uectoremque ratis clamore uocantem, Expauit torua facie magnoque tremendum Pectore uixque ausus fatalem poscere uirgam Cunctarique uirum et properandi quaerere causas. Officii memor ipse sui: "Tu clauiger", inquit, "Siste pedes! Quis deus humanis indutus carnibus? Istud Quidue petit ferrum, quid stipite robur obusto? Quo ruis? Huc supero defunctae lumine gentes Conueniunt manesque uehit mea cymba sepultos Corporeis nunquam membris assueta grauari. Sed si Persephones rutilantis uirga metalli Est tibi, tum nostra poteris trannare carina Sospes et ad dominam Ditis sua munera ferre. Orphea nam memini, quem candida Calliopea Edidit Oeagro conceptum flumine, cymba Accepisse mea, stupidos quum carmine manes Mulcebat cytharaque lacus resonante furentis Firmabat cursum siluasque animasque trahebat Ad cantum: inferni strepitus latrantiaque ora Conticuere canis, dum garrula murmurat ipsis Cyllenis fidibus uoces imitata canentis. Ille reposcebat miserando funere raptam Euridicen: chaos antiquum primaeuaque mundi Semina, quae Phlegeton dias produxit in oras, Germanosque Ioues diuisaque regna canebat. Talia dum cantu celebrat Rhodopeius Orpheus, Dulcia lenibant miseros solatia manes, Tractus et Aeolides dura cum caute rotaque Constitit Ixion, pertusas fontibus urnas Bellides implerunt Acheronque obmutuit undis. Victus et infernus blanda dulcedine Pluto Restituit manes abreptae coniugis Orpheo, Orpheus et superas remeauit uictor ad auras." Quem contra breuibus fatur Thyrintius heros: "Thracius ad sedes Erebi descendere uates Si potuit uictorque lacus exire profundos Garrulitate lyrae fretus cantuque loquaci Et mea qui quondam cecinit praeconia, cur non Fas mihi sit patrui sedes inuisere Ditis?! Iuppiter ipse mihi genitor, me Iuno nouerca Iussit adire domos Erebi Stygiamque paludem Transulcare rati magnam Plutonis ad arcem. Hoc insigne mihi gestandum: robur et ipsa Ferrea compago, sic Marti ferreus ensis, Tela trisulca Ioui, Neptuno fuscina, Phoebo Corytus calamique leues et thyrsus Iaccho; Mercurio sic uirga datur. Nonne ipse tridentem Pluto tenet gestatque suam Diana pharetram? Quisque deus sua signa gerit. --- Proserpina quondam Quod statuit ferri ipsa sibi sub Tartara munus Ecce uides, ramum fuluui cognosce metalli!" Dixit, et unguifero ramum detexit amictu. His placata senis mitescunt pectora dictis Sedatusque timor nautae laetusque coruscae Suspicit admirans donum uenerabile uirgae. Tunc se praecingit, remos et uela rudentesque Expedit et tenui Impiger ingreditur uasta cum mole carinam Amphitryoniades. Tum lubrica pondere cymba Subsedit tremefacta iugis undamque recaepit In latus et titubans tranauit flumina tandem. Alcides postquam ripa ulteriore potitus, Qua minus adgeritur limi fluuiique refusis Languet margo uadis et glauca sordet in ulua, Protinus hic ingens apparuit aula tyranni Tartarei: hanc longo suspendit porticus arcu Sublimesque alto tollunt adamante columnae Et circum Diis ueneranda palus liuenti personat unda. Hic prope uestibulum et diri palatia Stat solium sublime dei iuxtaque triformis Cerberus: humano depastus sanguine Membra sub exesa scabri Quo Stygias prostratus aquas custodit et alta Atria latratu triplici gentesque sepultas Deuorat et tenues horrendus territat umbras. Isque ubi mota pedum propius uestigia sensit Accessisse dei, lapsas mox arrigit aures Captauitque sonum et paulatim gutture clauso Infremuit, uibrat caudam draco uerbere torto, Vipereis stant colla iubis, procurrit et altos Iactat in aduersum latratus eminus hostem Et modo terga timor uertit, modo subtrahit ira. Indomitus stetit Alcides formidinis expers Nudatumque clepit Nemeaeo tegmine corpus Et graue suscepit uibrato pondere robur Exploratque manu uersans aptatque catenas Ingentes, infracta cani mox uincula capto. Tum se proripuit furibundi fulminis instar, Ille fuga uersus petit alta sedilia Ditis. Vt quum Chaonius quondam latrator euntis Mota uiatoris sensit uestigia, raptim Dura catenati frangens retinacula ferri Currit in aduersum latrans, sed fuste uiator, Expertus rabiem timidae domitare Lyciscae, Hanc fugat impauidus tectumque suburget herile, Sic premitur fugiens uicinaque Cerberus horret Vincla catenarum et minitantis uerbera clauae. Iam penes Alcides aderat, iam terga premebat Ictibus intorquens magna ui robur obesum, Quum Iouis ante thronum Stygii collabitur atque Colla dedit domitus duris uexanda catenis. Haud segnis ferrum ceruicibus alligat atris Amphitryoniades spiris immanibus omnemque Implicat, Assacheus ueluti draco sanguine Maurum Quum sitiens elephanta petit seu flumine uiuo Insidiatus atrox seu densa conditus umbra Nexibus innodat longoque ligamine serpit. At procul aeria custos ex arce Megaera [ERROR: no link :]❦ --- Spectaclum horrendum --- exoritur, quoi condere bellum Et Stygias seruare domos dedit arbiter Orci. Illam monstrifero genuit Nox humida partu Pressa Acheronte truci, quae proelia uoce cieret Et strictos in bella ferox committeret enses. Tunc irata cauam furiali murmure concham Inflauit, Stygii quo protinus ardua regni Machina contremuit uastum intonuitque profundum: Sensit et Elysium longe nemus, audiit omnis Fortunata cohors foelicibus abdita siluis, Audiit armifraga quae cuspide ab aegide saeua Fulgurat et subito stimulat Bellona tumultu Daemonas. Hi spurcos bifido mucrone bidentes Vulcano candente ferunt, qua buccina Martem Increpuit, ceu bella noua pro coniuge rursus Pluto gerat uetitisque petat procursibus Aetnam. At non Alcides ullis perterrita monstris Pectora turbabat, ueluti Cantabria cautes Nil timet Aeolias hyemes aestumque minacis Oceani, scopulis sed firma sonantibus haeret Fluctibus in mediis, Magnes et concaua circum Antra fremunt undisque sonat latrantibus aequor. Quem procul ut regno spolia ex utroque ferentem Prospiciunt illique induta comantibus armis Alta Cleonei fulserunt terga leonis, Conspectu patuit deus et praestantibus alto Corde animis, patuere palam fatalia dona Et robur uiresque dei, quibus omnia uictor Prodigia et portenta domet quae pontus et aether Et quae terra creat cunctisque patentia regna Persephones. Quare infestum si comminus agmen Consererent, magni timuerunt Herculis iras. Tum dea terrorum quae fraude exuberat omni Mortem saeua uocat, quae postquam nocte cruenta Prodiit, indignum uita nec amabile uulgus In senio marcere sinit floresque iuuentae, Immatura legit populo lachrymanda domoque Funera praecipuosque immani absumit hiatu. Et Dolor inclaemens aegro uestigia gressu Admouet; his toto non est deformior ulla Pestis in inferno nec monstrum dirius ullum. Quos his exacuit dictis ac uoce superba: "O mihi bellorum comites, Erebi effera proles, Humano quoties respersi sanguine campos! Vincimur insoliti uinci, proh dedecus! Hostis En nostras trahit exuuias, qui bella Typhaeum Vana lacessentem tumulo depressimus alto Inarimes quique Enceladum subiecimus Aetnae Atque tot anguipedes Phlegraea ualle Gigantas Fulmine et excussa lapsos obtriuimus Ossa. At nunc --- heu, quanta est iniuria! --- pristina nobis Vis cecidit, qua cuncta cadunt, nomenque uerendum Perdidimus, sursum liceat si impune reuerti Dedecus hoc nostraque ingens cum labe trophaeum Si referet superae Iunoni inuisa propago. Scilicet ignaui Stygia torpebimus aula Et uictor parto remeabit praedo triumpho?! At non hinc audax nostrae Iunonis adulter Vt labyrintheos potuit euadere flexus, Aequorei quanquam fuerit Iouis inclyta proles. Nunc igitur ne fama prior neu clarus Auerni Conculcetur honos nostrique potentia sceptri, Sumite laetales calamos funestaque tela, Quae nece cuncta premunt, caelum quae, terra fretumque Fert quaeque aetherium subter nascuntur Olympum! Laus acri rapienda uiro est et adorea pugnae." Hoc pacto incensi dictis furialibus alas Concutiunt gaudentque dolis. Mors falce cruenta Terribilis praecepta facit pharetramque silentem Induit atque implet calamis. Hanc pone sequuntur: Luctus et algificus Pallor, Dolor improbus ipsam Praeuolat innumeros portans in proelia Morbos. Sed neque Cocyti nox importuna nec Orci Ianitor et moesto mors inuitabilis arcu, Non alius labor aut aduersis prodiga damnis Fata uirum superare ualent: domat omnia fortis Amphitryoniades aequo sub corde ferendo Quae tristis fortuna sibi seu fata dedissent. Iamque nouem uenit quo cingitur orbibus Orcus Clamosumque forum nigram stat Ditis ad aulam Gnosius et residens celsa quaesitor in arce Iura docet sontes saeuam et quatit horridus urnam. Hic quoque Pirithoi sese obuia protulit umbra. Tunc subito sic orsa loqui: "Iouis alta propago Alcide, qui cuncta domas quae mundus ubique Monstra creat fatique dolos fraudesque nouercae! Quis deus haec superi praedicere posset Olympi , Euentura mihi? Quae spes portenderet unquam Quae tua dextra tulit, quae nox imperuia fatis? Tu misero defensor ades tutellaque Theseo. Inclyte semideum princeps, solatia nobis Insperata geris. Vinclis uictricibus hostem Fortius ange meum, qui me fornace trifauci Corripuit trepidos frangens in dentibus artus, Ange, precor, nostri capitis fortissime uindex! Nec monstri miserere feri! Nihil iste dolebat Thaesea quom Stygiae uinctum duxere cateruae; Atque tot humanos crudelis manderet artus, Me quoque Gnosiaci qui quaesitoris acerbum Iudicium expecto tristis sortesque tremisco. Sed te si qua manet priscae pietatis imago, Eripe Tartareis miserandum Thaesea uinclis! Hoc facilis labor: est praeduro adamante reuinctus Praeque uiam quae te superas educet ad auras. Haec te facta decent; isto tuo gloria gressu Scandit ad aetherium tecum sublimis Olympum." Haec ait. Ille malis miseros defendere suetus Ingemuit; subiere tori, quibus ipse bimembres Nimbigenas domuit, uirtus subit aemula Thaesei, Thermodontiaca quocum pro coniuge bellum Gessit et inuictis spoliauit Amazonas armis. Talia tum breuiter sedato pectore fatur: "Huius, amice, tibi solaminis auctor adesse Iam pridem cupio, nec me crassator Auernus Terruit umbrarum, non mille pericula laeti. Ostendas igitur, squallent quo languida Thesei Membra situ, qua mole ruunt, qua compede marcent. Sed prius hoc strictim doceas: quot moenibus istis Cingitur Orcus inops, quid claudit machina tanta?" Quoi Phlegyae genus inuiso de sanguine Martis: "Tristia Persephones clauduntur regna noueno Circuitu: quorum ridenti lucidus aura Vltimus aspectat ludentes mollibus aruis Foelices animas et fortunata piorum Concilia, octauus ueterum iam labe malorum Lustratas, largo quae potu obliuia captant. Septimus impressas uario purgamine culpas Exedit leuibus uentis uel fonte uel igni. Sex reliqui uariis resonant cruciatibus, intus Instipant animas flammis poenisque cohercent Perpetuis peccata luant. Has dira nocentes Peruigil Alecto semper custodit, at illas Belli feruor adhuc mutilat. Stat fertilis orbis Idalio saltu: hic miseros amor urit amantes. Hic homicidarum statio et qui sponte nefandas Iniecere manus sibimet uitasque dederunt Aeterno exitio. Tantum mors ipsa rependit Libera, corporeo quibus est de carcere pulsa Lux uitae, cuique ut peragat sua fata necesse est. Hic solida glacie atque altis concreta pruinis Gens, quae ignara fuit rerum, sine fulgure mentis Figitur atque undis immota tenacibus haeret, Quosque nouercales Lucina excoepit in ulnas Aspexitque truci uultu, defluxa maligno In terras inimica polo, crudelia lugent Funera, crudeles Parcas matrumque hymenaeos." "Rex Lapitum, armisoni proles a sanguine Martis, Anne etiam infantes miserae dispendia uitae Suscipiunt? Quidnam angusto meruere sub aeuo? Tantane Tartareum tenet inclaementia regem? Anne alium? Tantos animas quid mergat in ignes? Quis deus infesto condemnet numine manes?!" "Heu, male nota rogas huc descendentibus umbris. Verum equidem dicam, dictis te et uera docebo."
Bunić, Jakov (1469-1534) [1490], De raptu Cerberi, editio electronica (, Dubrovnik), 1034 versus, verborum 6750, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjder]. |
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.