Bibliographic criteria: none
(All documents)
Search criteria: s
Your search found 1450 occurrences
More search results (batches of 100) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
Occurrences 1152-1289:
1152. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
ablegandi.
13.
1 Sed interest reipublicae vehementer ne ablegatorum in Tabula
Excelsi Senatus inferiore considentium magistratus ultra unum mensem duret.
2 Quapropter semper s uccedant prioribus exacto mense novi alii
ex repraesentandis quatuor Regni partibus ablegati per procuratorem nationis evocandi ex
illis in specie comitatibus et civitatibus, qui vel quae in serie pro quolibet generali Regni
districtu ob id peculiariter in
1153. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
praefectus Budae cum suo dicasterio bellico considens patriae sit filius, ipsa vero
armorum praefectura protocolla sua Excelso Regni Senatui de tempore in tempus
exhibere teneatur.
20.
1 Ordo S. Stephani, velut Hungaricus equestris, pro meritis
constitutus, aliquibus maioribus Regni dignitatibus iustis de causis suapte necessario
copuletur; alioquin ad insignes dignitates non nisi quibus et merita in patriam sunt,
promoventur.
1154. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
antea Hungaris hominum, qui nec servi neque
tamen perfecte liberi erant conditio enata est, et conditionariorum
compellationem accepit. 5 Horum numerum iam sub ducibus vehementer increvisse
inde apparet quod in variis, quae prostant, S. Stephani fundationalibus adeo copiosi
nominentur ut eos omnes ab ipso S. Stephano creatos fuisse vix credi possit.
6 Atque ita primum hereditariae nobilitatis systema Hungariae
invectum est; nimirum cum soli milites omnes Regni
1155. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
liberi erant conditio enata est, et conditionariorum
compellationem accepit. 5 Horum numerum iam sub ducibus vehementer increvisse
inde apparet quod in variis, quae prostant, S. Stephani fundationalibus adeo copiosi
nominentur ut eos omnes ab ipso S. Stephano creatos fuisse vix credi possit.
6 Atque ita primum hereditariae nobilitatis systema Hungariae
invectum est; nimirum cum soli milites omnes Regni terras
hereditario et libero iure possederint,
1156. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
illud discrimen intercessisse videtur quod nullo adhuc apud
Hungaros litterarum usu omnes hae terrarum seu collationes, seu exemptiones verbo tantum
coram testibus fieri consveverint.
§ 5 An sub S. Stephano donationes in diploma redigi consveverint?
1 Post adoptata sub S. Stephano a maiori nationis parte Christiana sacra,
complures episcopatus fundati, monasteria excitata, imo in aliquot Regni locis etiam gymnasia
aperta sunt. 2 Itaque
1157. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
terrarum seu collationes, seu exemptiones verbo tantum
coram testibus fieri consveverint.
§ 5 An sub S. Stephano donationes in diploma redigi consveverint?
1 Post adoptata sub S. Stephano a maiori nationis parte Christiana sacra,
complures episcopatus fundati, monasteria excitata, imo in aliquot Regni locis etiam gymnasia
aperta sunt. 2 Itaque sub hoc rege usus litterarum in Hungaria iam ita
invaluit ut graviora negotia, veluti leges,
1158. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
coram testibus
perfici consveverint.
§ 6 Quando pro libero homine compellatio militis usurpari coepit?
1 Ad aliquam quaestioni huic lucem affundendam meminisse oportet quod iam
sub Geysa, praesertim vero sub S. Stephano conplures non modo optimates, sed et
plebeii exteri, partim exercendi alicuius opificii aut quaestus gratia, partim
tollerandae manuali opera aut ingenuo aliquo servitio vitae Regno immigrarint.
2 Horum certe nullus venturus
1159. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
compellatione, qua antea sola nationis Hungaricae individua gaudebant,
designari coepit. 5 Ut se ab his distingvant, Hungari videntur tum primum
militis compellationem adoptasse. 6 Sola enim haec nomenclatio
in legibus S. Stephani libro 1. c. 4, l. 2. c. 14. § 1, item cap. 21, 25, 33,
43, et 44; in legibus S. Ladislai l. 1. c. 41, l. 2. c.1, l. 3. c. 15. § 1;
denique in Colomanni l. 1. c. 65. usurpatur; nomen servientis
1160. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
Ut se ab his distingvant, Hungari videntur tum primum
militis compellationem adoptasse. 6 Sola enim haec nomenclatio
in legibus S. Stephani libro 1. c. 4, l. 2. c. 14. § 1, item cap. 21, 25, 33,
43, et 44; in legibus S. Ladislai l. 1. c. 41, l. 2. c.1, l. 3. c. 15. § 1;
denique in Colomanni l. 1. c. 65. usurpatur; nomen servientis regii
, minus vero nobilis vocabulum in nullo, quae hactenus pertractata sunt, aevi
1161. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
§ 33 et 39 diplomatibus compellationem servientis regii et nobilis coniungat,
compellatio haec primum sub Ladislao IV civitate donata fuerit, tuto statui
posse videtur.
§ 9 An sub S. Stephano donationes in diploma relatae sint?
1 His dilucidatis tenuis quidem est a nomenclationibus coniectura; si tamen
eam alia adiuncta secundent, non improbabilis evadit. 2 Itaque ego sic
existimo quod usque Colomanni regnum, sub quo
1162. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
diploma praeduci potuerit, et quod frequens numerosorum hominum in
militiam cooptatio natura sua breviorem, quam diplomatica est, formulam exegerit.
4 Nolim tamen inficiari quod donationes amplorum terrae fractuum proceribus
praesertim exteris factae, quales iam s. Stephanus Hunthiis, Pazmanis,
Ortiis, et aliis largitus est, velut maioris negotii momentum efficientes in
scriptum diploma inde iam ab hoc rege redactae fuerint.
§ 10 Quando donationes per diploma conferri
1163. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
posset quod actum hunc solenni
diplomate consignandi usus tum primum originem acceperit. 2 Verum prostant
litterae Stephani III de 1165. infra § 23 exhibendae, quo certos suburbanos
Posoniensis castri ad gradum iobagionum s. regis elevat. 3 Cum
conditio haec fuerit infra statum servientis regii, uti § 16 ostendemus, et
tamen translatio ad illam per diploma facta sit, vix dubitari potest quod
elevatio etiam ad privilegiatum seu
1164. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
exempti. 3 Omnia haec distinctam
exemptorum de castrensibus a iobagionibus castri conditionem
denotare videntur. 4 E contra dum §-o 248 dicitur et hoc ipsum omnes
alii iobagiones tam exempti, quam liberi S. Regis astruxerunt, cum iobagiones
castri ab exemptis distinctum non nominentur, videntur hae duae classes
eandem effecisse conditionem. 5 Ego utrosque ad eandem conditionem
pertinuisse, eos tamen, qui quondam
1165. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
inter
conditionarios aemulatio viguerit, et quisque aut alium, qui in honoratiori
conditione versabatur, ad suam deprimere, aut se ad honorificam magis conditionem extollere
adnisus sit.
§ 16 De conditione iobagionum S. Regis.
1 Supremum inter conditionarios locum tenuerunt qui in diplomatibus, ut
infra apparebit, et Ritu Expl. Ver. §-phis 183, 304, 323, et 360
iobagiones S. Regis, in eiusdem vero Ritus §-phis 174, et 304
1166. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
§ 16 De conditione iobagionum S. Regis.
1 Supremum inter conditionarios locum tenuerunt qui in diplomatibus, ut
infra apparebit, et Ritu Expl. Ver. §-phis 183, 304, 323, et 360
iobagiones S. Regis, in eiusdem vero Ritus §-phis 174, et 304
iobagiones naturales, denique in §-phis 146 et 248 liberi S.
Regis scribuntur. 2 Quod hi fuerint descendentes eorum, quos iam S.
Stephanus militiae alicuius
1167. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
qui in diplomatibus, ut
infra apparebit, et Ritu Expl. Ver. §-phis 183, 304, 323, et 360
iobagiones S. Regis, in eiusdem vero Ritus §-phis 174, et 304
iobagiones naturales, denique in §-phis 146 et 248 liberi S.
Regis scribuntur. 2 Quod hi fuerint descendentes eorum, quos iam S.
Stephanus militiae alicuius castri adscripsit, e diplomate Stephani III de
1169. genuino suo Sensui infra § 23 restituendo
1168. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
304, 323, et 360
iobagiones S. Regis, in eiusdem vero Ritus §-phis 174, et 304
iobagiones naturales, denique in §-phis 146 et 248 liberi S.
Regis scribuntur. 2 Quod hi fuerint descendentes eorum, quos iam S.
Stephanus militiae alicuius castri adscripsit, e diplomate Stephani III de
1169. genuino suo Sensui infra § 23 restituendo apparet. 3 Retinebant quidem
hi quoque iobagiones castri conditionem,
1169. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
sed et castrenses, quorum tamen conditio tantisper
honoratior fuit, ad statum iobagionum castri elevatos fuisse satis apparet.
§ 23 Exemplum suburbani ad conditionem iobagionis S. Regis elevati?
1 Cum iobagionum S. Regis ea fuerit characteristica nota quod
familia talis non ab aliquo posteriore rege, sed ab ipso S. Stephano militiae alicuius castri
adscripta fuerit, pronum esset existimare quod ad conditionem hanc
1170. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
honoratior fuit, ad statum iobagionum castri elevatos fuisse satis apparet.
§ 23 Exemplum suburbani ad conditionem iobagionis S. Regis elevati?
1 Cum iobagionum S. Regis ea fuerit characteristica nota quod
familia talis non ab aliquo posteriore rege, sed ab ipso S. Stephano militiae alicuius castri
adscripta fuerit, pronum esset existimare quod ad conditionem hanc nemo per privilegium
posterioris alicuius regis evehi
1171. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
§ 23 Exemplum suburbani ad conditionem iobagionis S. Regis elevati?
1 Cum iobagionum S. Regis ea fuerit characteristica nota quod
familia talis non ab aliquo posteriore rege, sed ab ipso S. Stephano militiae alicuius castri
adscripta fuerit, pronum esset existimare quod ad conditionem hanc nemo per privilegium
posterioris alicuius regis evehi potuerit; et tamen protulit Belius diploma Stephani III de
1165. ex authographo a se descriptum,
1172. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
quod ad conditionem hanc nemo per privilegium
posterioris alicuius regis evehi potuerit; et tamen protulit Belius diploma Stephani III de
1165. ex authographo a se descriptum, quo ille quosdam suburbanos castri Posoniensis ad
gradum iobagionum S. Regis evehit. 2 Verum unicum hoc contra rei
naturam editum exemplum pro ephemero reputandum esse existimo; caeterum
vetustissimum istud ex hactenus de hoc argumento prolatis diploma, quia obscure admodum et
improprie conceptum
1173. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
conceptum est, mirum in modum torsit Belium, Schierium, et Katonam
Hist. Crit. tom 4, pag. 141, quibus necdum innotuerat haec conditionariorum
graduatio et genuinum castrensium a iobagionibus castri, et horum a
iobagionibus S. Regis discrimen: Istos (sunt verba diplomatis)
homines suburbanos... a servitio castrensi subtraxi, eo tamen tenore, ut inter
proceres eiusdem castri proceres filii, scilicet Stephani, existant.
3 Ut appareat
1174. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
a servitio castrensi subtraxi, eo tamen tenore, ut inter
proceres eiusdem castri proceres filii, scilicet Stephani, existant.
3 Ut appareat quod impropria hac phrasi
suburbanos illos ad gradum iobagionum S. Regis elevare voluerit,
meminisse opportet eius, quod § 18 insinuavimus, nimirum quod ex iis, qui ad castra regia
confluxerunt, liberis hominibus aliqui terras sub conditionario aliquo servitio
assumpserint; tales enim debuerunt esse
1175. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
liberis hominibus aliqui terras sub conditionario aliquo servitio
assumpserint; tales enim debuerunt esse suburbani illi, pro quibus diploma hoc
emanavit, et ideo rex dicit: eos a servitio castri subtraxi; deinde quod
iobagiones S. Regis prae aliis castri iobagionibus praeeminentiae
praerogativa gavisi fuerint, uti id e 304, 360 pluribusque Rit. Expl. Verit.
§-phis apparet, et ideo eos rex
proceres castri appellat.
1176. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
praerogativa gavisi fuerint, uti id e 304, 360 pluribusque Rit. Expl. Verit.
§-phis apparet, et ideo eos rex
proceres castri appellat. 4 Denique quod ante voculam
Stephani litteram S. vel vetustate erosam, vel scriptoris
oscitantia exmissam fuisse admodum probabile sit.
5 Iam si restituta hac littera ita legamus: ut inter proceres eiusdem
castri proceres filii scilicet S. Stephani existant, facile apparebit quod
1177. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
Stephani litteram S. vel vetustate erosam, vel scriptoris
oscitantia exmissam fuisse admodum probabile sit.
5 Iam si restituta hac littera ita legamus: ut inter proceres eiusdem
castri proceres filii scilicet S. Stephani existant, facile apparebit quod per
impropriam licet clausulam illam filii S. Stephani, non nisi
commemorati in tot aliis posterioribus chartis iobagiones S. Regis, id est
descendentes eorum intelligantur, quos
1178. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
fuisse admodum probabile sit.
5 Iam si restituta hac littera ita legamus: ut inter proceres eiusdem
castri proceres filii scilicet S. Stephani existant, facile apparebit quod per
impropriam licet clausulam illam filii S. Stephani, non nisi
commemorati in tot aliis posterioribus chartis iobagiones S. Regis, id est
descendentes eorum intelligantur, quos ipse S. Stephanus militiae alicuius castri adscripsit.
6 Forte non esset nimium audax coniectura si
1179. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
ut inter proceres eiusdem
castri proceres filii scilicet S. Stephani existant, facile apparebit quod per
impropriam licet clausulam illam filii S. Stephani, non nisi
commemorati in tot aliis posterioribus chartis iobagiones S. Regis, id est
descendentes eorum intelligantur, quos ipse S. Stephanus militiae alicuius castri adscripsit.
6 Forte non esset nimium audax coniectura si dicatur quod vocula etiam
iobagionum emanserit, et tunc totus textus ad naturalem hunc
1180. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
Stephani existant, facile apparebit quod per
impropriam licet clausulam illam filii S. Stephani, non nisi
commemorati in tot aliis posterioribus chartis iobagiones S. Regis, id est
descendentes eorum intelligantur, quos ipse S. Stephanus militiae alicuius castri adscripsit.
6 Forte non esset nimium audax coniectura si dicatur quod vocula etiam
iobagionum emanserit, et tunc totus textus ad naturalem hunc sensum rediret:
ut inter proceres eiusdem castri, proceres
1181. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
castri adscripsit.
6 Forte non esset nimium audax coniectura si dicatur quod vocula etiam
iobagionum emanserit, et tunc totus textus ad naturalem hunc sensum rediret:
ut inter proceres eiusdem castri, proceres filii scilicet iobagionum S. Stephani
existant.
§ 24 Inter reliquas conditiones nulla graduatio intercessit?
1 Praeter iobagionis castri et iobagionis S.
Regis Gradum nullam hactenus deprehendimus
1182. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
proceres eiusdem castri, proceres filii scilicet iobagionum S. Stephani
existant.
§ 24 Inter reliquas conditiones nulla graduatio intercessit?
1 Praeter iobagionis castri et iobagionis S.
Regis Gradum nullam hactenus deprehendimus conditionem, ad quam aliquis ex inferiori
quapiam conditionariorum specie per diploma regis evectus fuisset; udvornicorum
quidem conditionem inter reliquas honoratiorem fuisse et exinde apparet quod post
1183. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
conditionem, ad quam aliquis ex inferiori
quapiam conditionariorum specie per diploma regis evectus fuisset; udvornicorum
quidem conditionem inter reliquas honoratiorem fuisse et exinde apparet quod post
iobagiones castri et iobagiones S. Regis ex hac plures quam ex
aliis ad statum privilegiatum evecti fuerint, ut proferendis infra diplomatibus apparebit.
2 Videtur id etiam e diplomate Belae IV de 1236. elici posse, quod inter
Hevenessiana extat; obtulerint nobis (dicitur
1184. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
in Hungaria versati
non poterant ignorare beneficia singuli conditionariorum status. 5 Proinde
cum conditionem udvornicorum praeeligerint, id ea de causa fecisse videntur quia
conditio haec post iobagiones castri et iobagiones S. Regis maiori
prae aliis existimatione gaudebat. 6 Cum tamen nullum alicuius ex alia
conditionariorum specie ad udvornicorum conditionem per diploma regis elevati
exemplum exstet, ego praeter iobagiones castri et iobagiones S.
1185. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
S. Regis maiori
prae aliis existimatione gaudebat. 6 Cum tamen nullum alicuius ex alia
conditionariorum specie ad udvornicorum conditionem per diploma regis elevati
exemplum exstet, ego praeter iobagiones castri et iobagiones S. Regis omnes
reliquas conditiones aequales reputatas fuisse tamdiu sustinebo donec elevatio eiusmodi
authentico quopiam documento edoceatur.
§ 25 Forma inferiorem conditionarium ad gradum iobagionis castri elevandi?
1186. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
§ 32 Item speculatoris?
1 Inter multiplices, quas Hungariae reges habuere conditionariorum species,
erant etiam, ut in provocata iam dissertatione de varia hominum in Hungaria conditione
ostendimus, qui vernacule őr, in legibus S. Ladislai eőrii, in
posterioribus vero chartis spiculatores, vel etiam speculatores
appellantur. 2 Conditionem hanc efficiebant incolae limitanearum
Regni possessionum, eorumque officii nil aliud fuit quam
1187. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
nostros computabiles habeantur, nec unquam ratione pristinae conditionis dicto castro
in aliquo respondere teneantur.
2 Per altiores iobagiones castri non nisi aut
officiales castri, aut iobagiones S. Regis intelligi possunt. 3
Nam inter reliquos nullum honoris discrimen viguit; ego malim primum exinde existimare quia,
si fuissent iobagiones S. Regis, diploma id tanquam quid determinati indubie
expressisset. 4 Obiverit aliquis e horum
1188. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
Per altiores iobagiones castri non nisi aut
officiales castri, aut iobagiones S. Regis intelligi possunt. 3
Nam inter reliquos nullum honoris discrimen viguit; ego malim primum exinde existimare quia,
si fuissent iobagiones S. Regis, diploma id tanquam quid determinati indubie
expressisset. 4 Obiverit aliquis e horum maioribus quodpiam castri munus quod
specifice exprimere, quia longum fuisset, maluerit id compilator generali illa clausula:
de altioribus castri
1189. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
primo eius
nobilitatem sint assecuti.
§ 42
42 transposui; cf. Skerleczii " Epistulam ad M. G. Kovachich", §
19,1.
Exempla nobilitatorum iobagionum S. Regis.
1 Superest ut evectorum ad statum nobilium etiam iobagionum S.
Regis exempla proferamus. 2 Exstat in Collect. Hevenessiana diploma
Andreae II de 1217. quod ita habet: Quod nos nostri fidelis Urusz iobagionis S.
1190. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
42 transposui; cf. Skerleczii " Epistulam ad M. G. Kovachich", §
19,1.
Exempla nobilitatorum iobagionum S. Regis.
1 Superest ut evectorum ad statum nobilium etiam iobagionum S.
Regis exempla proferamus. 2 Exstat in Collect. Hevenessiana diploma
Andreae II de 1217. quod ita habet: Quod nos nostri fidelis Urusz iobagionis S. Regis
de Zala servitium recolentes... ipsum cum tribus fratribus et cum universis
1191. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
S. Regis.
1 Superest ut evectorum ad statum nobilium etiam iobagionum S.
Regis exempla proferamus. 2 Exstat in Collect. Hevenessiana diploma
Andreae II de 1217. quod ita habet: Quod nos nostri fidelis Urusz iobagionis S. Regis
de Zala servitium recolentes... ipsum cum tribus fratribus et cum universis
heredibus suis et fratrum suorum... a iobagionibus S. Regis de castro Zaladiensi
penitus exemptum permanere praecipimus, regia
1192. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
Andreae II de 1217. quod ita habet: Quod nos nostri fidelis Urusz iobagionis S. Regis
de Zala servitium recolentes... ipsum cum tribus fratribus et cum universis
heredibus suis et fratrum suorum... a iobagionibus S. Regis de castro Zaladiensi
penitus exemptum permanere praecipimus, regia statuentes auctoritate, ut liceat amplius ipsi
cum praediis T.T. aurea et perpetua perfrui libertate, et inter servientes regis adnumerari
perpetuo.
3 Cum
1193. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
penitus exemptum permanere praecipimus, regia statuentes auctoritate, ut liceat amplius ipsi
cum praediis T.T. aurea et perpetua perfrui libertate, et inter servientes regis adnumerari
perpetuo.
3 Cum diploma hoc non nisi 190 post regnum S. Stephani annis emanaverit,
hoc autem temporis intervallo et styrps aliqua facile perdurare et memoria eius originis
conservari potuerit, vel hinc apparet quod familia Urusz iam a S. Stephano militiae castri
Zaladiensis adscripta, id est ad conditionem iobagionis
1194. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
perpetuo.
3 Cum diploma hoc non nisi 190 post regnum S. Stephani annis emanaverit,
hoc autem temporis intervallo et styrps aliqua facile perdurare et memoria eius originis
conservari potuerit, vel hinc apparet quod familia Urusz iam a S. Stephano militiae castri
Zaladiensis adscripta, id est ad conditionem iobagionis castri huius collocata
fuerit.
4 Caeterum diploma hoc vetustissimo, quod § 36 produximus, Emerici
diplomate non nisi 20 annis posterius est, et tamen
1195. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
5 Protulit etiam Kerchelich in Notit. Prael. pag. 190 Belae IV
de 1224. diploma quod iterum a prioris aetate non nisi septem annis distat et sequentes
clausulas continet: Quod Radus et fratres eius de Klokoche, qui de filiis iobagionum S.
Regis de Goritza oriundi fuerant... tanta donavimus praerogativa libertatis ut tam ipsi quam
ab eis in perpetuum descendentes de domo et familia nostra de caetero censeantur.
6 Quibus etiam terram Klokoche perpetua donavimus libertate...
1196. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
habeant
respectum.
8 Cum castrum Goricza et pertinentem ad illud terram
Klokoch, in qua postea familia comitum Voykfy arcem nunc a Turcis
possessam aedificaverat, in Croatia profunde situari, S. Stephanum autem regnum suum eo non
extendisse constet, ipse ego apocryhum pronunciarem hoc instrumentum nisi mihi
exploratum foret quod autographum eius nulli suspicioni obnoxium in archivo
eiusdem familiae reipsa extet.
1197. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
non
extendisse constet, ipse ego apocryhum pronunciarem hoc instrumentum nisi mihi
exploratum foret quod autographum eius nulli suspicioni obnoxium in archivo
eiusdem familiae reipsa extet. 9 Itaque aut styrpem hanc S. Ladislaus, qui
eousque reipsa pertigerat, militiae castri Goricza adscripsit, hi vero ad
imitationem eorum, qui in Hungaria a. S. Stephano ad conditionem hanc repositi fuerant,
compellationem iobagionum S. Regis usurparunt, aut certe commenti
1198. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
suspicioni obnoxium in archivo
eiusdem familiae reipsa extet. 9 Itaque aut styrpem hanc S. Ladislaus, qui
eousque reipsa pertigerat, militiae castri Goricza adscripsit, hi vero ad
imitationem eorum, qui in Hungaria a. S. Stephano ad conditionem hanc repositi fuerant,
compellationem iobagionum S. Regis usurparunt, aut certe commenti appellationem
hanc impetratores privilegii huius cancellariae Belae regis imposuerunt.
10 Caeterum clausula De domo et
1199. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
extet. 9 Itaque aut styrpem hanc S. Ladislaus, qui
eousque reipsa pertigerat, militiae castri Goricza adscripsit, hi vero ad
imitationem eorum, qui in Hungaria a. S. Stephano ad conditionem hanc repositi fuerant,
compellationem iobagionum S. Regis usurparunt, aut certe commenti appellationem
hanc impetratores privilegii huius cancellariae Belae regis imposuerunt.
10 Caeterum clausula De domo et familia nostra censeantur eam
apud quosdam erroneam produxit opinionem quasi
1200. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
possit. 8 Nos
illum ita accipimus ut possessor usque ad defectum suae familiae plenam de re tali disponendi
habeat facultatem, limitationem autem illam quod donatarius de bonis donationalibus in
defectu disponere non possit pro distincto redevolutionis ad S. Coronam iure
consideramus. 9 Itaque in hac quidem verborum controversia nihil momenti
situm est, quando ius hoc redevolutionis nemo Hungarorum unquam
negavit.
10 Verum qui nobiles Hungariae non
1201. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
praesertim cum
supra attulerimus exempla e quibus patet quod ipsi inferiorum classium
conditionarii non ad statum servientium regis evecti, sed tantum ad aliam
eminentiorem conditionem, utpote iobagionis castri, vel liberi S.
Regis relati fuerint.
3 Apparet 2-o: Quod in prima regum periodo non alii
conditionarii quam regii nobilitatem adipisci potuerint; cum enim
id ea perfici solverit ratione ut possessa per conditionarium terra a
1202. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
venerunt, vel qui... de
conditionariis, ac populis communibus ejusdem ecclesiae propter suorum praerogativam
meritorum... in coetum... dictorum iobbagyionum sunt translati. 4
Quod pro naturalibus iobbagyionibus illi habiti fuerint quos iam S. Stephanus
militiae adscripsit vel inde apparet quod hi alias etiam liberi S. Regis vel
iobbagyiones S. Regis, ut eodem §-ho ostendimus, compellentur.
5 De naturalibus iobbagyionibus ecclesiae Albensis Bela in laudato Diplomate
1203. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
suorum praerogativam
meritorum... in coetum... dictorum iobbagyionum sunt translati. 4
Quod pro naturalibus iobbagyionibus illi habiti fuerint quos iam S. Stephanus
militiae adscripsit vel inde apparet quod hi alias etiam liberi S. Regis vel
iobbagyiones S. Regis, ut eodem §-ho ostendimus, compellentur.
5 De naturalibus iobbagyionibus ecclesiae Albensis Bela in laudato Diplomate
id diserte quidem non profitetur; cum tamen dubitari non possit quod iobbagyiones
1204. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
in coetum... dictorum iobbagyionum sunt translati. 4
Quod pro naturalibus iobbagyionibus illi habiti fuerint quos iam S. Stephanus
militiae adscripsit vel inde apparet quod hi alias etiam liberi S. Regis vel
iobbagyiones S. Regis, ut eodem §-ho ostendimus, compellentur.
5 De naturalibus iobbagyionibus ecclesiae Albensis Bela in laudato Diplomate
id diserte quidem non profitetur; cum tamen dubitari non possit quod iobbagyiones ecclesiarum
compellationem et distinctionem
1205. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
et distinctionem naturalium iobbagyionum ab exemplo
iobbagyionum castri invexerint, vix etiam dubitare licet quod eandem etiam
characteristicam notam nomenclationi huic attribuerint, nimirum ut pro talibus illi solum
habeantur, quos ipse S. Stephanus militiae alicujus ecclesiae adscripsit. 6
Itaque cum per naturales iobbagyiones ii designati fuerint quos S. Stephanus
militiae alicujus castri aut ecclesiae adscripsit, probabile admodum efficitur
quod per naturaliter
1206. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
quod eandem etiam
characteristicam notam nomenclationi huic attribuerint, nimirum ut pro talibus illi solum
habeantur, quos ipse S. Stephanus militiae alicujus ecclesiae adscripsit. 6
Itaque cum per naturales iobbagyiones ii designati fuerint quos S. Stephanus
militiae alicujus castri aut ecclesiae adscripsit, probabile admodum efficitur
quod per naturaliter nobiles etiam ii intelligant quos idem rex in numerum militum immediate regiorum, id est, ut nunc loquimur, in album
1207. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
castri agat quin ullam illis praeter honoris praerogativam §-ho 304-o
attribuat, ubi dicitur: Cum... comes de Doboka pervideret (id est lustraret)
exercitum suum, quidam Herenszt stetit in ordine iobbagyionum naturalium, qui...
iobbagyiones S. Regis nuncupari solent; tunc accesserunt quidam de iobbagyionibus S. Regis
et rejecerunt illum de ordine suo dicentes quod ipse non esset de ordine et gradu
iobbagyionum S. Regis. 9 E quo satis apparet iobbagyiones S.
Regis a reliquis
1208. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
§-ho 304-o
attribuat, ubi dicitur: Cum... comes de Doboka pervideret (id est lustraret)
exercitum suum, quidam Herenszt stetit in ordine iobbagyionum naturalium, qui...
iobbagyiones S. Regis nuncupari solent; tunc accesserunt quidam de iobbagyionibus S. Regis
et rejecerunt illum de ordine suo dicentes quod ipse non esset de ordine et gradu
iobbagyionum S. Regis. 9 E quo satis apparet iobbagyiones S.
Regis a reliquis ordine tantum et gradu discrepasse, quod inde etiam confirmatur quod
1209. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
suum, quidam Herenszt stetit in ordine iobbagyionum naturalium, qui...
iobbagyiones S. Regis nuncupari solent; tunc accesserunt quidam de iobbagyionibus S. Regis
et rejecerunt illum de ordine suo dicentes quod ipse non esset de ordine et gradu
iobbagyionum S. Regis. 9 E quo satis apparet iobbagyiones S.
Regis a reliquis ordine tantum et gradu discrepasse, quod inde etiam confirmatur quod
hi perinde ac alii castrorum iobbagyiones nobilitatem, ut jam ostendimus, per distinctum
regis privilegium
1210. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
qui...
iobbagyiones S. Regis nuncupari solent; tunc accesserunt quidam de iobbagyionibus S. Regis
et rejecerunt illum de ordine suo dicentes quod ipse non esset de ordine et gradu
iobbagyionum S. Regis. 9 E quo satis apparet iobbagyiones S.
Regis a reliquis ordine tantum et gradu discrepasse, quod inde etiam confirmatur quod
hi perinde ac alii castrorum iobbagyiones nobilitatem, ut jam ostendimus, per distinctum
regis privilegium debuerint impetrare.
10 De naturalibus
1211. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
publica
opinio suapte invalescit quod vetus nobilitas prae nova majorem adferat existimationem,
publica autem opinio nullis, praesertim naturae rei contrariis clausulis se
cogi permittit. 14 Quare ego ita existimo quod sub ipso S. Stephano
descendentes primitivarum, quae Regnum occuparunt, familiarum pro
nobilibus primitivis habiti, et majori prae illis, quos rex hic in coetum
militum, id est nobilium, cooptaverat, existimatione gavisi fuerint. 15
1212. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
habiti, et majori prae illis, quos rex hic in coetum
militum, id est nobilium, cooptaverat, existimatione gavisi fuerint. 15
Postquam primitivae illae stirpes partim naturali rerum cursu, partim per continua ferme
bella interciderunt, tum primum creati a S. Stephano milites pro naturaliter
nobilibus, id est primitivis, haberi coeperunt. 16 His quoque sensim
exstinctis nulla amplius nova creatorum nobilium epocha defixa fuit, quia nullus successorum
ejus tot fundandae novae periodi titulos conjunxit,
1213. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
debuerunt se cum defectus pacti, tum vitia
administrationis publicae sensim evolvere; debuit populum cupiditas incessere ut partim jura
principis in populum, partim praerogativae singulae civium classis enucleatius definiantur.
14 Et hoc apud Hungaros sub S. Stephano peractum esse mox videbimus.
15 Si ordinatio ejusmodi ipsam trium summi imperii partium, legislativae
videlicet, executivae et iudicialis potestatis partitionem in re ipsa contineat, etsi ignota
adhuc ea aetate vocabula haec diserte non adhibeantur,
1214. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
usum fructum
concesserint, eandem et a capessendis magistratibus, et a jure suffragii in comitiis
arcuerint, quo magis nobilitatis decrevit, horum autem auctus est numerus, eo magis etiam
prior democratia in aristocratiam inclinavit.
12 (a) S. Steph. libr. 2. cap. 20.
§ 11 Subinde in olygarchiam coepit propendere.
1 E converso cum duces non tantum septem illorum capitaneorum posteros, sed
promiscue alios etiam supremis regni muneribus
1215. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
de
1459. articulo 32. in Vestigiis Diaetarum pag. 344, ubi dicitur: "sunt plures
nobiles qui quodammodo statum baroniae.... ultra caeteros nobiles habent".
Epocha prima. § 12 Sub S. Stephano ad monarchico-aristocraticum systema reducta est.
1 Post suscepta Christiana sacra accesserunt episcopi et abbates, quibus
praeter ius spiritualia curandi, partim de recepto eotum religionis hujus systemate, partim
quia necessarius pro agendis
1216. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
constitutos in
supremis regni muneribus proceres, sed eorum etiam, qui haec antea gesserunt, vastaque sibi
hoc occassione bona procuraverant, posteros, nec non praelatos complectebatur.
3 Per hanc status praelatorum accessionem mitigata tantisper fuerit sub S.
Stephano illa optimatum oligarchia. 4 Imo cum nobiles concessas sub S.
Stephano libertates continuo postea reclamaverint, videntur hi non tantum ab oppressionibus
optimatum vindicati, sed et ad primitivum suum in comitiis influxum repositi fuisse, sicque
1217. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
antea gesserunt, vastaque sibi
hoc occassione bona procuraverant, posteros, nec non praelatos complectebatur.
3 Per hanc status praelatorum accessionem mitigata tantisper fuerit sub S.
Stephano illa optimatum oligarchia. 4 Imo cum nobiles concessas sub S.
Stephano libertates continuo postea reclamaverint, videntur hi non tantum ab oppressionibus
optimatum vindicati, sed et ad primitivum suum in comitiis influxum repositi fuisse, sicque
illa, ad quam seu assequendam, seu conservandam Hungari tantis continuo studiis
1218. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
hi non tantum ab oppressionibus
optimatum vindicati, sed et ad primitivum suum in comitiis influxum repositi fuisse, sicque
illa, ad quam seu assequendam, seu conservandam Hungari tantis continuo studiis nitebantur,
monarchico-aristocratica constitutionis forma jam sub S. Stephano stabilita fuit (a).
5 (a) Vide hanc in rem dissertationem in Vestigiis Diaetarum a
pag. 17 usque 20.
§ 13 Forma haec usque Colomannum perduravit.
1 De posterioribus
1219. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Stephano stabilita fuit (a).
5 (a) Vide hanc in rem dissertationem in Vestigiis Diaetarum a
pag. 17 usque 20.
§ 13 Forma haec usque Colomannum perduravit.
1 De posterioribus usque S. Ladislaum regibus pauca ad nos usque
pertigerunt monumenta. 2 Reducta tamen per S. Stephanum ad priorem
monarchico-aristocraticum statum gubernii forma usque Colomannum perstitisse videtur.
3 Nam et coronationis omnium regum praeter Petrum, et
1220. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Diaetarum a
pag. 17 usque 20.
§ 13 Forma haec usque Colomannum perduravit.
1 De posterioribus usque S. Ladislaum regibus pauca ad nos usque
pertigerunt monumenta. 2 Reducta tamen per S. Stephanum ad priorem
monarchico-aristocraticum statum gubernii forma usque Colomannum perstitisse videtur.
3 Nam et coronationis omnium regum praeter Petrum, et celebratorum sub iis
comitiorum luculenta jam vestigia tenemus (a), et libri S. Ladislai, et
1221. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Reducta tamen per S. Stephanum ad priorem
monarchico-aristocraticum statum gubernii forma usque Colomannum perstitisse videtur.
3 Nam et coronationis omnium regum praeter Petrum, et celebratorum sub iis
comitiorum luculenta jam vestigia tenemus (a), et libri S. Ladislai, et Colomanni testantur
quod in comitiis populus, id est minor nobilitas, aequam cum optimatibus
partem habuerit (b). 4 Si quae tamen proximioribus aetati illi scriptoribus
fides est, gravissima negotia, veluti
1222. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
a rege successorem (c),
exauctoratio prioris et alterius electio (d), tum quoque penes episcopos et optimatos fuit.
5 Tantum, an occasione coronationis inaugurale nuncupaverit sacramentum, non
constat.
6 Id constat quod primus statim S. Stephani successor Petrus, homo exter
peregrinisque imbutus principiis, pleraque ejus instituta everterit, praecipuis muneribus
exteros praefecerit, quin plerasque etiam terras his potissimum contulerit, Hungaros vero
gravibus tributis oneraverit. 7 Verum
1223. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
ejus instituta everterit, praecipuis muneribus
exteros praefecerit, quin plerasque etiam terras his potissimum contulerit, Hungaros vero
gravibus tributis oneraverit. 7 Verum constat una quod successor hujus Samuel
cuncta Petri acta resciderit, patriaque adeoque S-ti Stephani instituta revocaverit (e).
8 Constat quod ipse Henricus imperator postquam Hungaros ad recipiendum,
ejecto Samuele, regem Petrum persvasisset, hunc ad observanda imposterum Hungarorum instituta
obstrinxerit (f). 9 Constat denique quod idem
1224. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
quidpiam immutasse hactenus non comperi.
11 Sanctum vero Ladislaum eadem rite observasse testes sunt tres decretorum
ejus, qui adhuc prostant, libri.
12 (a) Vestigia Diaetarum a pag. 40. usque 58.
13 (b) S. Ladislai lib. I ingressus: "cum universis regni sui pontificibus,
et abbatibus, nec non cunctis optimatibus, cum testimonio totius cleri et populi."
14 (c) Chartuitius: "accersitis episcopis et primis palatii, primum cum eis
tractavit (nempe S. Stephanus)
1225. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
(b) S. Ladislai lib. I ingressus: "cum universis regni sui pontificibus,
et abbatibus, nec non cunctis optimatibus, cum testimonio totius cleri et populi."
14 (c) Chartuitius: "accersitis episcopis et primis palatii, primum cum eis
tractavit (nempe S. Stephanus) de substituendo pro se rege."
15 (d) Ioann. archid. de Gverche, dum de exauctorato Petro et Samuele
electo narrat: "Duces, episcopi, comites, ad quos de regno providere pertinebat (...)
Samuelem (...)
1226. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
reges etiam ipsi nobiles
gravaverint. 7 Patet ex articulo 15-o et 22-o quod homines regii sylvas
nobilium per porcos, prata per equos depasci, segetes vero per canes venaticos conculcari
permiserint. 8 Patet ex articulo 4-o quod nobiles stabilita sub S. Stephano
libr. 2. cap. 5. et 36. disponendi de rebus suis facultate exuerint, bona non tantum capitali
sententia affectorum (horum enim bona e lege consvetudinaria in potestatem judicis
concedebant) sed etiam naturaliter decedentium occupaverint; imo ne
1227. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
rex imposterum subditis nobilium ullum tributum, ullas
collectas imponere possit, articulo 3-o. 3 Deinde ne ab ipsis liberis
hominibus in privatorum terris residentibus aliud quam mardurinarum tributum, quod Colomannus
antiquato liberorum denariorum, cui inde a S. Stephani temporibus subjiciebantur, censu
induxerat, exigere possit, articulo 27-o. 4 Executiva etiam principis
potestas primum quoad collationem bonorum et officiorum ita restricta fuit ne haec exteris,
sed nobilibus tantum Hungaris conferre possit, articulo
1228. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
infringere solebant.
§ 17 Et haec non tum primum stabilita, sed tantum renovata fuit.
1 Ac haec quidem prima est, quam in scriptum redactam tenemus, regni
constitutio. 2 Cum tamen Andreas II se libertates a S. Stephano concessas
tantum renovare in praefatione profiteatur, constitutio haec jam sub S. Stephano stabilita,
nunc vero tantum renovata fuerit (a); constat enim quod tributorum objectum jam sub Colomanno
in comitiis pertractatum fuerit. (lib. III,
1229. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
sed tantum renovata fuit.
1 Ac haec quidem prima est, quam in scriptum redactam tenemus, regni
constitutio. 2 Cum tamen Andreas II se libertates a S. Stephano concessas
tantum renovare in praefatione profiteatur, constitutio haec jam sub S. Stephano stabilita,
nunc vero tantum renovata fuerit (a); constat enim quod tributorum objectum jam sub Colomanno
in comitiis pertractatum fuerit. (lib. III, cap. 45. 78. 79. 80. et 81). 3
Constat quod plurimae leges, quae ad
1230. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
cap. 45. 78. 79. 80. et 81). 3
Constat quod plurimae leges, quae ad securitatem proprietatis referuntur, velut circa liberam
de bonis suis disponendi facultatem, circa regulas successionis, circa dotes viduarum, et
quartam puellarum jam sub S. Stephano, S. Ladislao, et Colomanno in diaetis perlatae fuerint.
4 Constat quod jam sub iisdem regibus numerosae circa judiciorum formam in
comitiis editae sint constitutiones; constat denique quod longe ante Emericum, qui ante
Andream II regnavit, reges
1231. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
45. 78. 79. 80. et 81). 3
Constat quod plurimae leges, quae ad securitatem proprietatis referuntur, velut circa liberam
de bonis suis disponendi facultatem, circa regulas successionis, circa dotes viduarum, et
quartam puellarum jam sub S. Stephano, S. Ladislao, et Colomanno in diaetis perlatae fuerint.
4 Constat quod jam sub iisdem regibus numerosae circa judiciorum formam in
comitiis editae sint constitutiones; constat denique quod longe ante Emericum, qui ante
Andream II regnavit, reges inaugurale
1232. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
4 (a) Vide decretum hoc in Vestigiis Diaetalium Actorum pag.
134. et sequentibus.
5 (b) Denariorum, qui a liberis, sed non nobilibus exigebantur, duas partes
regi, tertiam domino terrestri competiisse e fundationalibus S. Stephani, quas pro abbatia
Pecsváradiensi edidit, quasve Koller in Historia Episcopatus Quinqueecclesiensis
protulit, apparet; cum enim ibi dicatur: "insuper et liberorum denariorum tertiam partem,
quam ex advenis in terra ecclesiae habitandis debentur, ad
1233. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
edidit, quasve Koller in Historia Episcopatus Quinqueecclesiensis
protulit, apparet; cum enim ibi dicatur: "insuper et liberorum denariorum tertiam partem,
quam ex advenis in terra ecclesiae habitandis debentur, ad calceamenta fratrum concessimus,"
apparet quod S. rex competentem jure dominii terrestralis tertiam fratribus
contulerit, reliquas duas tertias ad jus regium spectantes sibi reservaverit.
6 Cum Colomannus liberis denariis marturinarum tributum substituerit, harum
depensio quod
1234. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
usos fuisse constat; res haec ab iis casibus metienda
venit quando rex, aut nullam, aut minorennem, aut plures etiam adultas
masculas proles reliquit.
7 Primus casus, dum nempe rex nullum reliquit filium, statim post funus S.
Stephani se evolvit. 8 Si primogeniturae ordo jam stabilitus fuisset, huic
Andreas I succedere debuisset. 9 Regnavit vero Petrus, qui ex Arpadiana
styrpe per masculum ne descendebat quidem. 10 Ut vim exempli hujus elevent,
alii id
1235. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Geyzae I jam anno 1075. superstites fuisse filios, anno vero 1077. eum
fatis cessisse constat. 25 Nisi hi intra hoc biennium obiverunt, ad horum
natu maximum juxta primogeniturae ordinem regnum devolvi debuisset. 26
Regnavit tamen frater Geyzae S. Ladislaus, et quidem, ut patriae chronica diserte habent, a
statibus electus; quod utique stabilito semel successionis ordine locum habere non potest
(d).
27 Tandem post 100 a suscepto per S. Stephanum regimine annos primus patri
suo immediate
1236. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
debuisset. 26
Regnavit tamen frater Geyzae S. Ladislaus, et quidem, ut patriae chronica diserte habent, a
statibus electus; quod utique stabilito semel successionis ordine locum habere non potest
(d).
27 Tandem post 100 a suscepto per S. Stephanum regimine annos primus patri
suo immediate successit Colomannus, huic vero filius ejus Stephanus II. 28
Hoc improli decedente, cum Borichium Colomanni filium ex adulterio natum fuisse nunquam jure
evictum fuerit, si fixus fuisset successionis ordo,
1237. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Hoc improli decedente, cum Borichium Colomanni filium ex adulterio natum fuisse nunquam jure
evictum fuerit, si fixus fuisset successionis ordo, hic, uti complures e natione
contendebant, regno admoveri debebat. 29 Visum est potius Belae II, etsi
caeco, Lamperti, S. Ladislai fratris, ex filio Almo nepoti regnum deferre.
30> Huic iterum filius Geyza II immediate successit. <31 Sub
hoc tertius, nempe dum rex plures jam adultos filios reliquit, casus se evolvit.
32 De principio quidem primogenito Geyzae
1238. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
debet.
47 Haec autem aperte ostendunt in secundo, tertio et ultimo periodi hujus
rege vel id in quaestionem vocatum fuisse, an masculo prae foemineo sexu ius competat
successionis; ostendunt post 100 ab aditu per S. Stephanum regimine annos primum patri suo
immediate successisse Colomannum; ostendunt neglecto minorenni Andreae I filio Salomone
fratres ejus primum Geyzam I, tum S. Ladislaum paene invitos electos fuisse; ostendunt Belae
I non filium ejus Geyzam I, sed Salomonem
1239. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
vocatum fuisse, an masculo prae foemineo sexu ius competat
successionis; ostendunt post 100 ab aditu per S. Stephanum regimine annos primum patri suo
immediate successisse Colomannum; ostendunt neglecto minorenni Andreae I filio Salomone
fratres ejus primum Geyzam I, tum S. Ladislaum paene invitos electos fuisse; ostendunt Belae
I non filium ejus Geyzam I, sed Salomonem fraternalem suffectum fuisse; ostendunt juniorem
licet fratrem Guitardum Belae III regnum eripere voluisse; Stephanum vero IV aeque minorennem
natu
1240. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
regna condidere, barbarorum, Francorum
in Italia, Nordmanorum in Anglia, Visigothorum in Hispania, et Longobardorum in Italia
exempla satis ostendunt.
50 (a) Simon de Keza: "Principes et nobiles Hungariae episcoporum
consilio... Abam sororium S. Stephani super se regem praefecerunt;" Archid. de Guerche:
"duces, episcopi, comites... Samuelem ducem regem dicunt."
51 (b) Thuroczius part. 2, cap. 44-o: "Quia vero carnalis amor et
consanguinitatis affectio solet impedire veritatem...
1241. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Id enim ipsum statim Andream
civili cum fratre suo bello involvit.
3 Hoc exemplo permotus Geyza I a fratruele suo Salomone rege tertiam regni
partem perinde extorsit, perindeque in civile cum eodem bellum prolapsus est.
4 Unicus cum S. Ladislao regnum hactenus divisit frater ejus Lampertus quin
civile exinde bellum consecutus sit.
5 S. Ladislaus Almo, e fratre suo Lamperto nepoti, non jam tertiam regni
partem sed Sclavoniae, quam recens conquisiverat, ducatum cessit. 6
1242. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
suo Salomone rege tertiam regni
partem perinde extorsit, perindeque in civile cum eodem bellum prolapsus est.
4 Unicus cum S. Ladislao regnum hactenus divisit frater ejus Lampertus quin
civile exinde bellum consecutus sit.
5 S. Ladislaus Almo, e fratre suo Lamperto nepoti, non jam tertiam regni
partem sed Sclavoniae, quam recens conquisiverat, ducatum cessit. 6 Verum
Colomannus postea hunc recipere tertiamque regni partem eidem concedere maluit, nec multo
post in civile cum eodem
1243. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
§ 23 Solemnia coronationis omnes epochae hujus reges subiverunt.
1 Singulum epochae hujus regem coronationis solemnia mox cum aditu regni
subivisse extra dubium versatur (a). 2 Tantum Geyzae I coronatio uno, S.
Ladislai triennio integro dilata fuit (b). 3 Neque tamen circumscriptam
interea fuisse horum regum authoritatem uspiam comperimus, ut adeo institutum illud, quod rex
ante coronationem iura majestatica exercere non possit, hac adhuc aetate necdum viguisse
1244. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
non
viguisse jam e decursu operis apparuit.
Exempla coronatarum et in consortium imperii adscitarum reginarum.
11 Coronatae reginae duo tantum tota hac epocha exempla prostarit.
12 Unum in Gisela, S. Stephani (d), aliud in Elisabetha, Stephani V consorte
(e).
13 Totidem adscitarum in consortium imperii reginarum exempla hac epocha
tenemus, nempe Saroltae a Geyza duce (f) et Giselae a S-to Stephano (g).
Fratres
1245. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
hac epocha exempla prostarit.
12 Unum in Gisela, S. Stephani (d), aliud in Elisabetha, Stephani V consorte
(e).
13 Totidem adscitarum in consortium imperii reginarum exempla hac epocha
tenemus, nempe Saroltae a Geyza duce (f) et Giselae a S-to Stephano (g).
Fratres et primogeniti regum, quibus pars aliqua regni obvenit, in consortium imperii
non adsciscebantur.
14 Fratres regum, quibus tertia pars regni obtigit, non assumebantur in
societatem
1246. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
verum ducatum suum aut provinciam proprio jure gubernabant.
15 Ita etiam primogeniti regum, qui vivo patre coronati fuere, etsi jam
adolevissent junioresque reges compellarentur, communionem imperii eo ipso non
consequebantur. 16 De solo Colomanno per S. Ladislaum in consortium regni
adscito hactenus vestigium prostat. 17 Reliqui, uti Bela IV, Stephanus V,
tertiam regni partem aut provinciam propriis auspiciis administrabant, propriam tenebant aulam, regiosque ejus proventus ipsi percipiebant,
1247. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
voluntate interea mandavit.
24 (a) Ubertim id in Vestigiis Diaetarum ostenditur.
25 (b) Chronicon Thurocz. cap. 30-o "Et vivi regis Salomonis coronam...
habere noluit;" Salomon autem triennio post electionem S. Ladislai decessit.
26 (c) Chronicon Thuroczii: "Imperator... pacemque inter eos (Salomonem et
Geyzam) reformatam jurisjurandi religione confirmavit". 27 Videtur Salomon
non tantum Geyzae, sed et regno jurare debuisse.
1248. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
(e) Vide ejus litteras in Vestigiis Diaetarum pag. 146, ubi
dicit: "Unde cum die appositionis coronae capiti nostro promisimus juramento, quod jura
nobilium reddi faciamus".
30 (f) Biographus S. Adalberti: "Sarolta totum regnum viri in manu tenuit,
et quae erant viri, ipsa regebat."
31 (g) Patet id e provocato sub (d) textu.
32 (h) Patet e copiosis, quae hanc in rem jam producta sunt, diplomatibus.
33 (i)
1249. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
§ 24 Usus comitiorum tota epocha viguit, status non
24 tit: non conieci
honore consilii, sed jure suffragii gaudebant, forma comitiorum.
1 Usum comitiorum inde a S. Stephano per totam hanc periodum viguisse in
Vestigiis Diaetarum luculenter ostensum est, quamvis pauca eorum decreta ad nos
sint transmissa. 2 Id dum dico, status jura suffragii in iis gavisos fuisse
utique una adfirmo. 3 Armatae enim,
1250. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
17 Ita pluribus etiam regibus oblatae ab iisdem confirmatae fuerint
ejusmodi leges, quae tamen ad nos usque non pervenerunt. 18 Si quae seu
decernendorum contra vigentia crimina poenarum, seu aliarum civilium legum perferendarum
causa, veluti sub S. Stephano, S. Ladislao et Colomanno, comitia acta sunt, in his aliquas
rex ipse, alias quidam e statibus leges proponebant, mutuo tamen semper assensu
perferebantur. 19 Testantur id laudatorum jam regum libri luculenter,
quamquam nolim inficiari multas ex iis,
1251. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
Ita pluribus etiam regibus oblatae ab iisdem confirmatae fuerint
ejusmodi leges, quae tamen ad nos usque non pervenerunt. 18 Si quae seu
decernendorum contra vigentia crimina poenarum, seu aliarum civilium legum perferendarum
causa, veluti sub S. Stephano, S. Ladislao et Colomanno, comitia acta sunt, in his aliquas
rex ipse, alias quidam e statibus leges proponebant, mutuo tamen semper assensu
perferebantur. 19 Testantur id laudatorum jam regum libri luculenter,
quamquam nolim inficiari multas ex iis, quae libris
1252. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
Patet id e pluribus civitatum privilegiis; speciminis causa libet
unicum civitatis Pestiensis provocare, ubi dicitur: "Si per ipsum (majorem villae) debita
iustitia alicui non fuerit exacta, ipse villicus, et non villa debeat conveniri coram nobis."
10 (b) S. Steph. lib. 2, cap. 43, dicitur: "Si quis militum judicium a
comite suo recte judicatum spernens ad regem appellaverit". 11 Verum
appellata haec propter adjectam gravem 10 auri pensarum poenam raro locum habuerit.
12 (c) E S.
1253. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
(b) S. Steph. lib. 2, cap. 43, dicitur: "Si quis militum judicium a
comite suo recte judicatum spernens ad regem appellaverit". 11 Verum
appellata haec propter adjectam gravem 10 auri pensarum poenam raro locum habuerit.
12 (c) E S. Ladislai l. 3, cap. 3-o apparet palatinum non proprio officii
jure, sed regis nomine nobilium causas cognovisse, id quod postea judex curiae praestabat.
13 Sub Andrea II jam ipsi comites nobilium causas decimales discutiabant,
articulo 5-o.
1254. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
forma.
1 Proventus regis hac epocha in amplo illo terrarum tractu, qui ducali
condam domui obvenerat et a copiosis regum fundationibus adhuc reliquus fuit, consistebat.
2 Census 5 denariorum a singulo libero, non tamen nobili, jam sub S. Stephano
exigebatur. 3 Colomannus ultra hos mardurinarum tributum induxit.
4 Ejus successores jam a privatorum etiam colonis collectarum nomine denarios
hos colligere, novumque lucri camerae censum exigere coeperunt. 5 Et hoc
1255. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
nobilium colonis haec praeter omne fas exigere, donec tandem
sub Carolo I institutum hoc nomine lucri camerae lege publica receptum fuit.
7 Caeterum inalienabilitas bonorum coronalium, ac praesertim terrarum,
populorumque castris adscriptorum jam quidem sub S. Stephano lib. 2. cap. 6-o tamquam lex
fundamentalis stabilita fuit. 8 Inde enim regia domus suos proventus, inde
copiosum et proprio tantum arbitrio obnoxium militem habebant.
9 Haec erat illa militia, cui S. Stephanus sororium
1256. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
jam quidem sub S. Stephano lib. 2. cap. 6-o tamquam lex
fundamentalis stabilita fuit. 8 Inde enim regia domus suos proventus, inde
copiosum et proprio tantum arbitrio obnoxium militem habebant.
9 Haec erat illa militia, cui S. Stephanus sororium suum Petrum, postea
regem, praefecerat (a). 10 Hujus potissimum militis ope reges cum potentiores
dynastas, tum ipsam copiosam minorem nobilitatem, in officio continebant. 11
His copiis minora, quin nobilitatem armare continuo
1257. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
Hujus potissimum militis ope reges cum potentiores
dynastas, tum ipsam copiosam minorem nobilitatem, in officio continebant. 11
His copiis minora, quin nobilitatem armare continuo debebant, bella saepe confecerunt.
12 Verum successores S. Stephani in terris populisque castrorum donandis
adeo nimii fuere ut jam sub Andrea II parum de iis superesset. 13 Processerat
quidem jam Andreas ipse ad castrensium populorum revindicationem (b). 14 Ast
perturbato toto regiminis sui cursu vix
1258. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
decreti hujus
articulum 5-um et notam (d).
§ 27 Id tamen de iure tantum intelligi debet, de facto saepe inter arbitrarium imperium,
oligarchiam et democratiam militarem fluctuavit.
1 Caeterum eandem, quae sub S. Stephano invecta est, constitutionis formam
tota prima regum periodo de iure perdurasse satis apparet; nimirum quod potestas legislativa
et iudicialis principi cum natione communis, executiva propria fuerit. 2
Verum usu ipso rem aliter se habuisse is facile
1259. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
ante coronationem regiae potestatis exercitium.
19 Unicum illud Hungaricae constitutionis palladium ut rex, antequam
coronatur, nullum regiae potestatis actum legitimo possit exercere, nulla vero pro legitima
coronatione habeatur, nisi quae specifica S. Regni corona peracta sit, jam quidem hac etiam
periodo viguit (a). 20 Id ipsum tamen usu tantum et consvetudine conservatum
neque uspiam in publicas tabulas relatum fuit. 21 In possessorio S. hujus
coronae tota legislativae, qua status gaudebant,
1260. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
vero pro legitima
coronatione habeatur, nisi quae specifica S. Regni corona peracta sit, jam quidem hac etiam
periodo viguit (a). 20 Id ipsum tamen usu tantum et consvetudine conservatum
neque uspiam in publicas tabulas relatum fuit. 21 In possessorio S. hujus
coronae tota legislativae, qua status gaudebant, potestatis securitas consistebat; poterant
enim, donec eam in potestate habebant, occasione singulae coronationis constitutionem regni
sui seu renovare, seu explanare magis, seu novis fulcire praesidiis, et si rex
1261. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
transferre potuerit. 22 Immo ne usus quidem inaugurale aliquod diploma edendi
aut Andreanam adminus constitutionem iuramento firmandi, hac adhuc epocha, ut jam ostendimus,
obtinuit.
23 Quid itaque mirum si reclamata licet semper, quae sola S. Stephano
stabilita fuit quaeve in ordinata monarchiae aristocratia temperata gubernii forma
consistebat, si re ipsa raro fuerit observata, plerumque aut arbitraria regis potestas, aut
aliquot potentiorum magnatum oligarchiae, anarchia vero saepissime viguerit.
1262. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
aut arbitraria regis potestas, aut
aliquot potentiorum magnatum oligarchiae, anarchia vero saepissime viguerit.
24 (a) Vide in Vestigiis Diaetarum pag. 150-a diploma Andreae
II de 1203. e quo patet quam necessaria fuerit et coronatio et ipsa S. corona ad hoc ut rex
regiam potestatem legitime capessat.
§ 29 Hungariam epocha hac maxime afflixit quod reges executiva sua in potestate per
prodigam bonorum et exemptionum largitione abusi
1263. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
sexus rationem habuisse
et tamen iure suo electionis usi fuisse videantur. 9 Litem vero cum
Pontifice ita composuerunt ut ille ius electionis statuum, hi ius confirmationis Pontificum
agnoverint.
§ 31 Legitimae S. regni coronae alia in coronatione Caroli per nuncium Pontificium
substituitur.
1 Carolus, quod Ladislaus Vajvoda sublatam restituere nollet coronam, ut
se quoquomodo firmet, eam cum statibus et nuncio Pontificio inivit rationem ut hic legalem
1264. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
instrumentum de illegitima hac Caroli coronatione confectum est; ita etiam primum sub hoc
rege diplomaticum habemus argumentum instituti illius (in publicas enim leges ne tota quidem
adhuc secunda periodo relatum est) quod coronatio nulla alia quam specifica illa S. Stephani
corona peragi, nullus nisi eadem redimitus aliquem regiae potestatis actum legitime possit
exercere. 4 Episcopi tamen (c), imo ipse Carolus (d), id pro vulgari tantum
opinione reputabant. 5 Verum alium certe illi fovissent sensum si
1265. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Majestatem creato." 13 Quod idem etiam Stephanus
palatinatu motus fuerit, docent adjudicatoriae Leustachii palatini in processu archi-abbatis
contra civitatem Posoniensem productae, ubi postquam narratum fuisset quod Stephanus
palatinus causam ab octavis S. Georgii 1492. ad octavas S. Jacobi
prorogaverit, subjungitur deinde: "eodem honore palatinatus ab ipso domino Stephano palatino
per regiam Majestatem ablato, ex ipso nobis dato." 14 Ita adhuc ante 41 a
condito sub Alberto
1266. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Quod idem etiam Stephanus
palatinatu motus fuerit, docent adjudicatoriae Leustachii palatini in processu archi-abbatis
contra civitatem Posoniensem productae, ubi postquam narratum fuisset quod Stephanus
palatinus causam ab octavis S. Georgii 1492. ad octavas S. Jacobi
prorogaverit, subjungitur deinde: "eodem honore palatinatus ab ipso domino Stephano palatino
per regiam Majestatem ablato, ex ipso nobis dato." 14 Ita adhuc ante 41 a
condito sub Alberto articulo 2 annos palatinos a
1267. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Uladislaus illegitima Corona coronatur.
5 Aucto ea ipsa de causa partium Uladislai numero, hi ejus coronationem
decreverunt, et cum legitima regni corona abesset, non ut Verböczius parte 2-a tit. 12. §
34. ait: "Reliquiis ornamentorum capitis S. Stephani" sed illa, quae cranium S. Stephani in
theca religiose asservatum ornabat, aurei operis vetusta corona (a) eundem Albae Regali
mense Augusto magna frequentia congregati, reipsa etiam coronarunt (b). 6
Secundum jam epocha hac est istud regis
1268. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
coronatur.
5 Aucto ea ipsa de causa partium Uladislai numero, hi ejus coronationem
decreverunt, et cum legitima regni corona abesset, non ut Verböczius parte 2-a tit. 12. §
34. ait: "Reliquiis ornamentorum capitis S. Stephani" sed illa, quae cranium S. Stephani in
theca religiose asservatum ornabat, aurei operis vetusta corona (a) eundem Albae Regali
mense Augusto magna frequentia congregati, reipsa etiam coronarunt (b). 6
Secundum jam epocha hac est istud regis illegitima corona redimiti exemplum.
1269. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
abrogatum fuisse tuto liceat existimare.
7 (a) Vide litteram regis ad Hunyadium in Annalibus Regni
Hungariae ad annum 1454.
8 (b) Vide in Vestigiis Diaetarum litteram S. Capistrani pag.
283, litteras vero praelatorum ad Pontificem datas pag. 286; ex utraque apparet non fuisse
haec generalia regni comitia, forte quod rex peregre aberat, sed particularem praelatorum et
baronum conventum.
§
1270. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Mahometes eo iterum anno cessaverit, nullum eorum, quae forte ibi decreta fuerant, effectum
subsecutum esse comperimus.
2 Anno 1456. Ladislaum comitia Pestinum pro festo Epiphaniae indixisse
constat (a); an tamen haec, uti et alia ante festum S. Brictii
65.2 Brictii: Beictii B
eodem anno indicta (b) reipsa celebrata sint, necdum compertum est.
3 Id constat Mahometem hoc anno ad Belgradum expugnandum invadendamque
Hungariam cum
1271. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
omnes
pluribus post coronationem annis id praestiterunt. 3 Nimirum noluerunt
Hungari fundamentalia jura sua nisi a legitime coronato rege confirmari, et vero
constitutionale illud axioma "quod nullus pro legitimo rege haberi possit, nisi qui propria
S. Regni corona redimitur" in Mathiae exemplo plurimum enituit. 4 Quod ut
clarius appareat, rei hujus series altius tantisper repetenda videtur.
Quid Hungari in S. Regni corona coronationisque necessitate reponerent, diserte
1272. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
"quod nullus pro legitimo rege haberi possit, nisi qui propria
S. Regni corona redimitur" in Mathiae exemplo plurimum enituit. 4 Quod ut
clarius appareat, rei hujus series altius tantisper repetenda videtur.
Quid Hungari in S. Regni corona coronationisque necessitate reponerent, diserte
explicatur.
5 Domus Austriaca jam post Alberti I obitum 1308. in duas distinctas
lineas abivit, nempe Friderici I et Alberti II (a); Alberti linea in Ladislao Posthumo,
Alberti
1273. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Posthumo,
Alberti III, cui status haereditarium obtulisse regnum supra §-o 51 vidimus, filio defecit.
6 Fridericus II, qui Mathiae tantum negotia facessivit, e linea Friderici I
descendit; Fridericus hic, ut primum Ladislaum Posthumum cum S. Regni corona in suam accepit
potestatem, de asserenda suae quoque lineae in regnum Hungariae haereditate consilium
suscepit. 7 Hoc fine repetitum toties ab Hungaris Ladislaum Posthumum tamdiu
restituere detrectavit donec eum Hunyadi armis et nomine
1274. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
procuratae praepotentia
Szilághii Mathiae electioni acquiescere nolens non multo post, atque hic regni gubernacula
adierat, tempore, secessit nixaque fundamentali constitutionis Hungaricae principio quod
nullus nisi ipsa illa, quam Fridericus in potestate habebat, S. Regni corona adimitus pro
rege Hungariae haberi possit, eidem regnum detulit, id potissimum obtendens quod Ladislaum
sanguinis nexu contingat, et S. Regni coronam in potestate habeat (b).
12 Si Fridericus
1275. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
nixaque fundamentali constitutionis Hungaricae principio quod
nullus nisi ipsa illa, quam Fridericus in potestate habebat, S. Regni corona adimitus pro
rege Hungariae haberi possit, eidem regnum detulit, id potissimum obtendens quod Ladislaum
sanguinis nexu contingat, et S. Regni coronam in potestate habeat (b).
12 Si Fridericus suppeditatis prompte factiosis his necessariis belli
subsidiis coronationem sui peragi curasset, actum erat de adolescente neque satis adhuc
firmato rege
1276. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
coronatum agnovisset. 14 Nunc cunctabundo semper, ubi de sumtibus agebatur,
Friderico Mathias errore hoc in rem suam naviter usus insurrectionem graviorem, quam quae
unquam hactenus decreta fuit, in comitiis ipso primo aditi per se regni anno pro festo S.
Nicolai Szegedini celebratis a statibus impetravit. 15 Copiis his subsequo
statim vere factiosos ad Körmöndinum invadit acceptaque primum, tum reddita iis clade
traductisque in partem suam bonorum officiorumque pollicitatione factionis capitibus Garaio
1277. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
super ea re instrumentum in Vestigiis
Diaetarum pag. 348, ubi dicitur: "quod (regnum) absque coronato rege tamquam
acephalum fuit." 25 Inter motiva autem delati eidem regni dicitur: "quod
domino nostro Ladislao regi sanguine juncta fuit (...) et S. Regni coronam hucusque in suis
manibus fideliter custoditam tenuerit ac hodie teneat."
26 (c) Reliquas conditiones exhibet tractatus ipse in Auctuario
diplomatico Adami Kollár: prohibiti autem secundi matrimonii testes sunt Cuteus in
1278. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
insimulatur. 16 Juvat
itaque id tantisper ad vivum
77.16 vivum: visum B
resecare.
17 (a) In regalibus pro diaeta 1462. apud Pray ad hunc annum ita loquitur:
"Cum S. coronae negotium et tantarum turbarum compositio... totius regni statum concernat...
nec satis esse putavimus cum his duntaxat praelatis, baronibus, et nobilibus, qui pro nunc
apud maiestatem Nostram sunt... definire; quin ea, quae ad publicam pertinent utilitatem,
1279. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
dabimus vel assignabimus, sed
eundem hic in regno et apud manus eorundem... regnicolarum mittemus ad gubernandum."
§ 88
1 Videamus jam qualiter legislatio sub Uladislao processerit.
2 Ut S. regni corona in potestate statuum permaneat et per eligenda ab iis
individua custodiatur, identidem quidem decretum fuit; videntur tamen status a cautela illa
recessisse, quam sibi 4-o capitulationis §-o pepigerant, nimirum ut ipsa arx Visegrad, in
qua corona
1280. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
in Szilághiana seu Mathiae I capitulatione
articulo 13-o et 1471. articulo 1-o annua locusque comitiorum Pestinum; terminus vero festum
Pentecostis defixus fuerat. 4 Sub Uladislao 1498. ut quadriennio adhuc annua
sit diaeta et in campo Rákos pro festo S. Georgii semper celebretur, postea vero non nisi
omni triennio celebretur per articulum 1-um constituebatur. 5 Et implevit
hoc statuum votum Uladislaus; licet enim intra hoc quadriennium decretum tantum 1500.
exstet, vestigia tamen comitiorum 1499, 1501, et
1281. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
suis
comitatibus reapplicentur, 1500. articulo 28-o ordinatum, et ne inter emanatas medio earum
avulsionis et antiquiores litteras contrarietas supersit, statutum fuit ut omnes ejusmodi
medio tempore emanatae seu privilegiales seu judiciales litterae in proximis S. Iacobi
octavis sub poena confiscationis eorum exhibeantur, quo mutatio haec dorso
earum inscribi sicque proprietariis earum securitas procurari possit.
Ut sedes judiciariae comitatuum ad pristina
1282. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
articulo 1-o nec immerito vetuerunt.
27 Optandum tamen fuisset ut regi adeo indigo jam tunc aut ea, quam paulo
antea diximus, aut alia meliori ratione prospectum fuisset.
28 (a) In litteris Uladislai ad comitatum de Sáros 1500. in festo S.
Magdalenae datis, quae in Vestigiis Diaetarum pag. 437-a producuntur, dicitur:
"Qualiter in proxima generali congregatione, festi S. Georgii per universum hoc regnum
Nostrum Nobis consultum et decretum exstitit ut treugas praesentes, quas cum Turcis
1283. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
alia meliori ratione prospectum fuisset.
28 (a) In litteris Uladislai ad comitatum de Sáros 1500. in festo S.
Magdalenae datis, quae in Vestigiis Diaetarum pag. 437-a producuntur, dicitur:
"Qualiter in proxima generali congregatione, festi S. Georgii per universum hoc regnum
Nostrum Nobis consultum et decretum exstitit ut treugas praesentes, quas cum Turcis habemus,
rumpere atque... bellum contra eosdem gerere debeamus... 29 Accedit eodem,
quod pecuniae praesentis subsidii, quod ad hoc gloriosum
1284. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
quod pecuniae praesentis subsidii, quod ad hoc gloriosum opus per vos datum est... nimis
tarde ubique exsolvantur."
30 (b) In Vestigiis Diaetarum pag. 462 provocatur mandatum
Uladislai regis ad comitatum Szaladiensem 1508. in festo S. Ioannis Bapt. datum, quo jubet
subsidium unius floreni annui ad necessitates confiniorum diaetaliter impositum dicatoribus
suis eatenus expeditis resignari. 31 Et certe subsidium hoc
decernere opere pretium fuit; quam enim
1285. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
primis statim, quae sub Uladislao 1492. pro festo Purificationis acta sunt,
comitiis eruperunt. 11 Verum cum summa ab utrinque ageretur contentione,
nihil in hac diaeta ea de re potuit determinari. 12 Debuit tamen alia eodem
adhuc anno pro festo S. Michaelis ad definienda haec objecta diaeta praefigi (d).
13 Ac haec quidem diaeta seu clero impediente seu de alia quapiam ignota
causa celebrata non fuit (e). 14 Sequenti tamen anno pro eodem festo S.
Michaelis comitia iterum acta et
1286. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tamen alia eodem
adhuc anno pro festo S. Michaelis ad definienda haec objecta diaeta praefigi (d).
13 Ac haec quidem diaeta seu clero impediente seu de alia quapiam ignota
causa celebrata non fuit (e). 14 Sequenti tamen anno pro eodem festo S.
Michaelis comitia iterum acta et memorata objecta reipsa in discussionem assumpta fuere.
15 Sed tum tanta inter clerum et saeculares contentio exarsit ut comitia
nullo edito decreto tumultuose dissoluta sint. 16 Forte Uladislaus 1494.
1287. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
20 Verum ut
confiniariis, imo regulatis etiam legionibus meri ferme exteri praeficiantur, ut reliquus ab
iis, qui signis adscripti sunt aut porro adscribentur, confiniarius populus, quasi conflata
alioquin e nobilium bonis, quam confinia occupant, plaga a S. Regni corona avulsa esset, sub
oppressivo militari, adeoque peregrino gubernio fatiscere debeat, id enim vero commune
monarchiae bonum certe non exposcit. 21 Possit itaque princeps tranquillis
domi rebus confiniario in necessitates cujuscunque monarchiae partis
1288. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
actum legitime exercere possit. 22 Cum tamen id variis
cavillationibus ansam dederit, diserte explanandum puto quod regi ante coronationem regiae
potestatis exercitium non competat.
23 m) Eodem titulo diserte quidem explicatur quod si alia, quam S. Regni
corona rex coronetur, omnes ejus regiae potestatis actus perinde illegitimi sint ac si
nunquam fuisset coronatus. 24 Ut tamen omnis differentiarum fomes etiam
eatenus sopiatur, id quoque diserte renovandum puto.
25 n) Ex his plane
1289. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
corona rex coronetur, omnes ejus regiae potestatis actus perinde illegitimi sint ac si
nunquam fuisset coronatus. 24 Ut tamen omnis differentiarum fomes etiam
eatenus sopiatur, id quoque diserte renovandum puto.
25 n) Ex his plane causis quod S. Regni corona non in regis, sed statuum
esse debeat potestate, innumerae fere leges innuunt. 26 Ne id etiam alicui
imposterum dubio locum relinquere possit, id quoque clare censeo exprimendum.
27 o) Ut in dicasteriis omnia publice agantur, nihil
Bibliographia locorum inventorum
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
More search results (batches of 100) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
|