Your search found 9849 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 9573-9650:

procurator nationis – cum has dignitates vacare contigerit, e propositis per Regiam Maiestatem candidatis per SS. et OO. eligantur. 2 Ne vero ideo quod ob solam harum dignitatum constitutionem SS. et OO. Regni in comitia cogere difficile videatur, (casus autem hic etiam frequentior esse potest) electio memoratorum Regni ministrorum unquam suspensa maneat taliterque modo dictas dignitates et officialatus diutius vacare contingat: illico, cum aliqua earum dignitatum vacantia enata fuerit,

partibus ablegati per procuratorem nationis evocandi ex illis in specie comitatibus et civitatibus, qui vel quae in serie pro quolibet generali Regni districtu ob id peculiariter in comitiis elaboranda ordine invicem consequentur. 3 Tabulae autem superioris decedentibus assessoribus in Senatu Procerum succedant semper repraesentandarum vacantium dignitatum per Regnum seniores; ita Excelsus hic Procerum Senatus coalescet semper e viris et aetate et consilio venerandis, qui, quod

iugo exempti, usum fructum tantum alicuius terrae erga certum seu servitium, seu obventionem proprietario praestandam, habere potuerint; atque ita illi pro nobilibus, hi pro plebeiis, multiplicati autem interea septem illorum capitaneorum descendentes pro optimatibus haberi coeperunt. 7 Et tunc duos iam Hungaria status, nempe optimatum et nobilium, duas, praeter servos, hominum conditiones, liberorum

quam et adscitarum in societatem armorum Slavicarum familiarum numerum absumpserunt. 3 Aliquando vero ita caesi sunt Hungari ut vix pauci cladis nuncii superfuerint. 4 Debuit itaque iam duces de novis militiae supplementis cura incessere; haec autem non secus obtinere potuerunt quam si, ut advicinantibus in Regnum exteris terras sub solo militiae onere conferant, aut domesticorum, quos iam antea in classem conditionariam receperant, terras ab omni alio praeter militiam

adhibetur, ubique vocabulum nobilis usurpatur. 3 Interea apparebit e producendis infra litteris quod iam Bela IV vocabulum nobilis quandoque usurpaverit. 4 Verum cum ille expressione hac constanter usus non sit, Stephanus autem eius successor in provocandis § 33 et 39 diplomatibus compellationem servientis regii et nobilis coniungat, compellatio haec primum sub Ladislao IV civitate donata fuerit, tuto statui posse videtur.

et edendi in comitiis suffragii; iure enim hoc nec servi nec conditionarii nec sic dicti hospites et liberi homines fruebantur, cum pro commembris nationis, adeoque reipublicae, considerati non fuerint; exemptio autem nobilium a tributis ex ipsa rei natura profluit, quia nemo simul propriis sumptibus militare, simul tributa dependere tenetur. 3 Postremo quod ad hoc, ut commembra nationis ad militandum propriis sumptibus cogi

tamen nomine castrensium, aut servientium castro compellabantur. 2 Horum conditio prae aliis conditionariis pro tantisper honoratiori reputabatur, quia in casu necessitatis pro defensione castri ipsi quoque arma corripere debebant, aevo autem illo potissimum armorum usus honorem adferebat. 3 Caeterum eos certo censu obstrictos fuisse docet Rit. Expl. Ver. § 44 ubi dicitur: castrenses castrensium censione debitores. 4 Quo loco pro intellectu veterum

oneribus exemerunt. 7 Iam vero ut primum ab his oneribus liberabantur, debuerunt aut nobilitari aut conditioni iobagionum castri adscribi. 8> Quod posterius factum sit, docent iam provocati §-phi. <9 Quod autem veteres castri iobagiones maiori prae exemptis his existimatione gavisi fuerint, discitur e §pho. 174-o. 10 Cum enim inde appareat quod veteres Castri Novi iobagiones quosdam Iku, Laurentium etc. pure ideo

eisdem conferre liberaliter dignaremur. 5 Cum rex Uzdam, cui ante decennium terram Vendeghi contulerat, inter iobagiones castri de Thurucz numeret, satis apparet quod ille iam per primam collationem ad hanc conditionem evectus fuerit, hic autem prior illa collatio tantum confirmetur. 6 Idem recitat ibidem pag. 83 rubricam alterius eiusdem regis de 1298. litterae, qua Benedicto et Petro, filiis Chepani lapicidae, terram Souchauch, ad quatuor aratra, sub libertate filiorum

fuerit. 8 Verum cum rex non dicat terram castri, sed de terra Andreae, videtur terra haec per defectum Andreae ad regem devoluta, et sic stirpi Namzalo collata fuisse; iam autem constat quod terrae per defectum aut notam nobilis alicuius ad regem devolutae non nisi nobilibus, conditionariis vero adeoque ipsis etiam iobagionibus castri non nisi terrae castrorum conferri consveverint; deinde constat ex

quod sub hoc rege iobagiones dicti castri non nisi a sex domibus unum militem ad exercitum regium mittere debuerint. 12 An tamen hic rex eandem militandi mensuram pro omnibus etiam aliis regiis castris defixerit, necdum constat; minus autem adhuc constat an norma haec ab aliis etiam praedecessoribus et successoribus Belae Regis in prima periodo observata fuerit; constat enim quod in ipsa prima periodo usus circa complura obiecta variaverit, et ideo e litteris unius alteriusve regis ad usum totius periodi

residentias et possessiones haberent iisdem libertatibus et servitiis, quibus D.D. Belae (nempe IV), Stephani (nempe III), et Ladislai (nempe IV) Regum exstiterunt, nostris temporibus permaneant: qui autem de iis tempore impacato de propriis eorum residentiis... alio se transtulissent, ad debita ipsorum loca, et obsequia revertantur, comiti Nicolao de superiori őr condam eiusdem spiculatori comisimus, sed nunc per nos meritis suis requirentibus in numerum et

regia statuentes auctoritate, ut liceat amplius ipsi cum praediis T.T. aurea et perpetua perfrui libertate, et inter servientes regis adnumerari perpetuo. 3 Cum diploma hoc non nisi 190 post regnum S. Stephani annis emanaverit, hoc autem temporis intervallo et styrps aliqua facile perdurare et memoria eius originis conservari potuerit, vel hinc apparet quod familia Urusz iam a S. Stephano militiae castri Zaladiensis adscripta, id est ad conditionem iobagionis castri huius collocata fuerit.

respectum. 8 Cum castrum Goricza et pertinentem ad illud terram Klokoch, in qua postea familia comitum Voykfy arcem nunc a Turcis possessam aedificaverat, in Croatia profunde situari, S. Stephanum autem regnum suum eo non extendisse constet, ipse ego apocryhum pronunciarem hoc instrumentum nisi mihi exploratum foret quod autographum eius nulli suspicioni obnoxium in archivo eiusdem familiae reipsa extet. 9

mero aulici seu familiaris aulae honore gavisi fuissent. 13 Si genuinus veterum diplomatum spiritus expendatur, facile apparebit quod nobiles pro praetoriano regum milite habiti fuerint; praetorianam autem cohortem sub ipsis imperatoribus Romanis partem aulae Caesareae effecisse constat. 14 Itaque hoc esse videtur quod ignari proprietatis linguae Latinae veterum diplomatum compillatores per clausulas illas exprimere voluerint.

civilistae eam ita explicant ut possessor etiam in defectu suae stirpis de re sua libere disponere possit. 8 Nos illum ita accipimus ut possessor usque ad defectum suae familiae plenam de re tali disponendi habeat facultatem, limitationem autem illam quod donatarius de bonis donationalibus in defectu disponere non possit pro distincto redevolutionis ad S. Coronam iure consideramus. 9 Itaque in hac quidem verborum controversia nihil momenti situm est, quando ius hoc

patriis et usu decidi debet. 12 Iam vero leges patriae sententiae huic evidenter adversantur quia cardinalem nobilium praerogativam in eo collocant ne in bonis suis citra viam iuris turbari possint, turbarentur autem si rex collata licet perennaliter bona pro lubitu recipere posset. 13 Adversantur etiam diplomata, nam et praesens et complura, quae author libelli de nobilium in bona sua iure protulit, non tantum clausula iure

etiam diplomata, nam et praesens et complura, quae author libelli de nobilium in bona sua iure protulit, non tantum clausula iure perpetuo et aliis huic aequipollentibus terminis, sed etiam vocabulo irrevocabiliter utuntur; quod autem irrevocabiliter donatum est, id certe, nisi omnem verborum significationem perturbare velimus pro lubitu recipi non potest. 14 Quoad usum duo sunt in quibus se adversarii potissimum fundant; primum quod in unum

comes vel castellanus noster de Scepus † 41.3 † exciderat aliquid e MS-to, fortasse iudicet. ipsos iudicio et omni iurisdictione ipsius comitis et castellani duximus penitus eximendos, causas autem, si quae contra ipsos emergerent, nostra propria persona vel vice iudex curiae regiae iudicabit. 4 Eximentes etiam eosdem ab omni exactione seu collecta, quae per nostram indicatur maiestatem, exponentes nihilominus ex gratia

illo haec de donatorii nobilitatione clausula superflua effecta sit. 17 Porro quod propter eundem terras iam nobilitari iure, iam sub conditionaria servitute conferendi usum conditio, sub qua terra conferebatur, in donatione diserte exprimi, quod si autem terra antea sub conditionaria servitute possessa iure nobilitari conferebatur, eius a prioribus oneribus exemptio diserte indicari debuerit. 18 Nunc invecto inter terras liberas, quas nobiles, et publicis oneribus obnoxias, quas

multa de conditione servorum adhaeserint, veluti quod sint glebae adstricti etc. iam minus atque antea conditionariis via ad nobilitatem patuit. 6 Iam reges excepto extraordinario quodam casu nullum e colonis suis nobilitabant, alienos autem absque domini eius terrestris assensu, quem non ita pronum fuit impetrare, alioquin nobilitare non poterant. 7 Itaque nobilitationis beneficium ad solos homines liberos nempe ad statarium, qui epocha hac iam induci coepit, militem,

quod quidem, nisi me omnia fallunt, in tertia primum periodo evenit; cum enim in hoc systemate nonnisi terrae liberae collatae sint, debuit inde principium illud enasci quod omnis terrae per principem ignobili facta collatio nobilitet; hoc autem invecto, clausula de impetratoribus ad statum nobilium evectione, tamquam natura sua subintellecta, utique superflua evasit, adeoque e stylo donationalium tanto magis exmitti debuit quod inducto subinde armalium usu clausula haec totam ferme earum

4 Vidimus denique quod nec Andreas II in diplomate de 1217, quod § 42 provocavimus, nec idem Bela IV in diplomate de 1244, quod § 34 recitavimus, aliqua sensus hujus clausula utatur. 5 Debuit itaque clausula haec aliquem effectum producere, hunc autem vix alium statuere licet quam quod aliqui ita nobilitati fuerint ut una in aulam regiam cooptentur, alii non idem; atque ita apparet jam secundum, inter nobiles in aulam regiam cooptatos et simpliciter tantum nobilitatos discrimen.

et puri Regni nostri nobiles gratulantur. 4 Quod per veros, puros, et naturaliter nobiles primitivi Regni nobiles intelligantur, ipsa verborum horum significatio satis indicare videtur. 5 Qui autem sub nomenclationem primitivorum nobilium venerint, de eo infra disseremus. 6 Caeterum cum clausula haec in aliis eorumdem regum diplomatibus, ut supra vidimus, non adhibeatur, appparet iterum quod inter primitivos et postea creatos,

perinde ac naturales iobbagyiones a reliquis solo existimationis gradu discrepasse tuto statuere licet. 12 Verum ex iis, qui nobilitatem impetrabant, urgebat quosdam illa ambitio ut primitivis nobilibus in ipsa hominum existimatione exaequntur, id autem ea ratione a effecturos arbitrabantur si clausulam ejusmodi donationi iniseri procuraverint. 13 Quod tamen eos minime assecutos fuisse puto; invecto enim haereditariae nobilitatis systemate ea ex ipsa rei natura publica opinio suapte invalescit quod vetus

donationi iniseri procuraverint. 13 Quod tamen eos minime assecutos fuisse puto; invecto enim haereditariae nobilitatis systemate ea ex ipsa rei natura publica opinio suapte invalescit quod vetus nobilitas prae nova majorem adferat existimationem, publica autem opinio nullis, praesertim naturae rei contrariis clausulis se cogi permittit. 14 Quare ego ita existimo quod sub ipso S. Stephano descendentes primitivarum, quae Regnum occuparunt, familiarum pro

residebant. 23 Liberis denariis ne castrenses quidem obnoxios fuisse e Rit. Expl. Verit. § 206 elucescit, ubi dicitur: Telku et Bora... impetiere quosdam de villa Echek quod essent similiter centurionatui subjecti, illi autem dixerunt non esse subjectos centurionatui, sed debitores liberorum denariorum. 24 Quod actores in hac lite fuerint castrenses, inde apparet quia reliqui castro adscripti conditionarii non

seu de tributis seu de cibrionibus seu de fekespénz seu de debito centurionis, id satis constat quod iobbagyiones castri et iurisdictionem et signa comitis ex ipso conditionis suae instituto agnoverint descensibusque ejus subjacuerint, id autem verae nobilitati ex ipsa liberi hujus status idaea repugnaverit, adeoque quod nobiles iobagyiones seu castri seu ecclesiae (horum enim semper eadem cum illis sors fuit) a genuinis regni nobilibus non tantum honoris gradu, sed

Hungariae, nos ad Ruicha pro restituendis terris a praedicto castro alienatis et pro libertate hominum de Ruicha judicanda destinasset... quos invenimus ex castrensibus indebite factos esse iobbagyiones castri vel praediales, eos reddidimus in pristinam libertatem, quos autem invenimus iobbagyiones castri vel praediales, illos in statu suo, secundum quod Coloniannus, rex nempe Galliciae et dux Sclavoniae bonae memoriae ordinaverat cum Terris suis pacificis duximus dimmittendos. 8 Apparet hinc quod aliqui castrenses

e iobbagyionibus castri tot, quot e statu nobilium individua delegarint. 17 Debebant certe illi in usum complurium praerogativarum nobilitarium pridem antea devenisse, quam ad hanc administrationis publicae communionem admittantur; id autem ad Belae IV regnum, qui Turopolyenses jam 1224. ad imperfectum illum nobilitatis statum, ut jam vidimus, evexit, commode referri potest. 18 In Hungaria singulares castri iobbagyiones ad perfectam statim nobilitatem evehi

Turopolyenses jam 1224. ad imperfectum illum nobilitatis statum, ut jam vidimus, evexit, commode referri potest. 18 In Hungaria singulares castri iobbagyiones ad perfectam statim nobilitatem evehi consvevisse supra ostendimus, evecti autem ad imperfectam illam libertatem integri castri alicujus iobbagyionum corporis nullum hactenus exemplum prolatum est. 19 Cum tamen Bela IV in provocato §-ho 52 de 1269. diplomate jam in ipsis ecclesiae Albensis

MS tributorum forma sibi ordiendum esse existimavit, procuravitque per art. 12-um ut abrogata in Transylvania centesima, in Sclavonia mardurinis, utrobique systema lucri camerae invehatur. 8 Ut autem animos statuum ad novitatem hanc faciliores reddat, videtur eos hoc exaequatorum nobilium favore delinire voluisse. 9 An, et si ita, quousque in exaequandis reliquis publicae administrationis partibus processerit, necdum satis constat. 10 Quod in

potestatis legislativae. 1 Itaque Angli cum penes securitatem personae proprietatisque veram libertatem in eo sitam agnoscerent ne quis aliam aut peragere, aut intermittere debeat actionem, quam quae eidem legibus vel praescribitur, vel vetatur; nulli autem civi actio aliqua jure aut imperari, aut prohiberi per legem possit, nisi quam aut edere, aut intermittere reipublicae intersit, potestatem legislativam ipsi populo reservare debere facile perviderunt. 2 Si enim id principi concredatur, ministerium ejus,

ut et singuli cives, et integri eorum ordines leges illas, quae suis adversantur commodis, saepe non secus observare velint quam si majori vi ad id adigantur. 2 Itaque sicut legislativa, ita etiam executiva potestate omnis respublica opus habet. 3 Ut autem haec officio suo rite defungi possit, major ipsi, quam qua non ditissimus tantum quisque, sed ne plures quidem in unum consentientes et legibus refractarii cives pollere possunt, potentia attribui debet. 4 Si haec conflato e pluribus corpori deferatur, actio

et provinciarum praefectos in officio continere voluerunt. 7 b) Caeterum ut major in judiciis aequitas vigeat, eam iniverunt rationem ut nemo, nisi a duodecim ex eadem, cujus ipse reus est, conditionis lectis civibus iudicium recipere; ex copiosis autem, qui illi hunc in finem proponuntur, judicibus praeter 12 contra omnes arbitrarie excipere, sicque ipse ferme reus iudices sibi legere possit. § 7 Praesidia quibus Angli constitutionem suam

possit, illud fixum principium praestruxerunt quod nullus prorsus magistratus simul duas, seu civilem et militarem, seu illam et iudicialem jurisdictionem exercere possit. Relate ad potestatem executivam. 8 Cum autem longe majus in eo periculum subversetur ne rex seu potestas executiva in legislativam etiam seu sensim irrepat, seu uno ictu invadat, plures jam ei rei obices sunt constituti. 9 Iam primum: Per negatum eidem ius

in legislativam serpere possit obstaculum in eo consistit quod natio continua, si exiguas, quas lex constituit, ferias excipias, comitia agat. 15 Haec enim praesentaneum semper adversus quaspiam noxias innovationes remedium adhibere possunt. 16 Ne autem potestas executiva ipsos, si semper iidem sint, repraesentantes in suam partem traducere, aut ipsi legati nationis in aliqua reipublicae noxia principia conspirare queant, lex comitiorum cursum sex annis definivit, quibus transactis natio ad novum iterum

iure civitatis frui non permiserint, nullam eidem proprietatem fundi immobilis, sed temporaneum tantum aut certe precarium usum fructum concesserint, eandem et a capessendis magistratibus, et a jure suffragii in comitiis arcuerint, quo magis nobilitatis decrevit, horum autem auctus est numerus, eo magis etiam prior democratia in aristocratiam inclinavit. 12 (a) S. Steph. libr. 2. cap. 20. § 11 Subinde in olygarchiam coepit propendere. 1 E converso

vide Vestigia Diaetarum pag. 78; anno vero 1214. inter privilegia Strigoniensis archiepiscopi Pontifex numerat: "praestatio quoque sacramentorum a regibus et reginis Hungariae eorumque haeredibus." 7 Quod autem sacramentum hoc non ad ecclesiasticas tantum immunitates, sed etiam ad jura regni directum fuerit, docuimus in nota (a) ad §-um 15. § 18 1 Andreas II vix solutis anni 1222. comitiis debuit contraria eorum

clausulae; quis enim prohibebit reges ne clausulas infundatis licet praetensionibus suis faventes propriis diplomatibus inserant? 46 Res ipsa eventuumque vices et factorum series indagari debet. 47 Haec autem aperte ostendunt in secundo, tertio et ultimo periodi hujus rege vel id in quaestionem vocatum fuisse, an masculo prae foemineo sexu ius competat successionis; ostendunt post 100 ab aditu per S. Stephanum regimine annos primum patri suo immediate successisse

coeperat, continuas, quamvis ad apertum bellum non perductas, discordias habuit. 14 Bela IV Stephano primogenito Styriae recens occupatae ducatum cesserat. 15 Verum cum hunc subinde per pacis tabulas Friderico restituere debuerit, nullum autem filio aequivalens praestare voluerit, hic patrem non jam ad tertiam, sed ad dimidiam regni partem sibi cedendam coegit. 16 Ita editum semel inter fratres partiendi regni exemplum effecit ut idem postea non tantum fratrueles, sed et primogeniti regum

aliquot primoribus suprema voluntate interea mandavit. 24 (a) Ubertim id in Vestigiis Diaetarum ostenditur. 25 (b) Chronicon Thurocz. cap. 30-o "Et vivi regis Salomonis coronam... habere noluit;" Salomon autem triennio post electionem S. Ladislai decessit. 26 (c) Chronicon Thuroczii: "Imperator... pacemque inter eos (Salomonem et Geyzam) reformatam jurisjurandi religione confirmavit". 27 Videtur Salomon non tantum Geyzae, sed et regno jurare

juribus, id est de manutenenda regni constitutione, jurate caveat. 7 Ut juratam hanc tanto certius obtineant securitatem, nihil oportunius constituere potuerunt, quam ut rex statim cum regni aditu et coronari et jurare debeat. 8 Ut autem coronationis tanto certior effectus subsequatur, nullam efficiaciorem sancire potuerunt legem quam illam ut rex ante coronationem nullum regiae potestatis actum legitime exercere possit. 9 Verum ne haec quidem plenam adhuc statibus securitatem praestare

potuisset. 10 Ubi e converso stabilito semel hoc instituto non poterat electus etiam rex reale potestatis exercitium adire donec coronetur; non poterat coronari donec status specificae hujus, quam in potestate habebant, coronae usum eidem concedant, status autem id concedere non solebant donec electus promptum se non exhibuit inaugurale nuncupandi sacramentum. 11 Et haec est vis instituti hujus, non populare (ut ignari rerum nostrarum exteri improperare solent) praejudicium, non vanum spectandorum

ducis" est indeterminata. 3 Comitia etiam haec factiosa tantum fuisse et id ostendit quod nullus episcoporum, nullus baronum, nullus comitum in instrumento hoc cum dignitate exprimatur, et quod Carolus ipse id agnoverit qui se postea bis adhuc coronari, nulli autem posterioris electionis et coronationis instrumento clausulam successionis inseri procuraverit. 4 Agnovit etiam per id quod filium suum Ludovicum se adhuc vivo coronari summis studiis, etsi irrito conatu adlaboraverit. 5 (a) In

Ludovicum status regni sicut in aliis praerogativis, ita in hac etiam non dependendi nauli et telonii census immunitate conservasse appareat. 9 (a) In antiquissimo, quod adhuc eruere potui, civitatis Varasdinensis privilegio de 1209. dicitur: "Nullum autem burghenses tributum et tricesimam solvere tenentur, nisi qui vadit in Theutoniam." 10 In privilegio civitatis Pestiensis de 1224: "Item infra limites regni nostri ab omni tributo, salva tricesima, sint exempti." 11 In

falsorum sigillorum conservatoribus eradicandis, nec non quibuslibet querulantibus justitia impendenda celebrata". 19 En sedriam criminalem et civilem! 20 Reipsa enim tulit palatinus sententiam contumaciae in causa civili. 21 Procedebant autem palatini absque interventu comitis parochiani, cum vicecomitibus judicibus nobilium, et juratis assessoribus. 22 Habeo complures adjudicatorias e quibus patet palatinos ejusmodi congregationes pro comitatu Iaurinensi et Comaromiensi, pro

denique eliberata subinde e carcere Maria exaequati jam etiam hac epocha inter maritum et conjugem imperii exemplum positum est. 4 Ab eo enim tempore donationes, praecipuum juris majestatici exercitium, et a Sigismundo et Maria emanabant, in plerisque autem earum singulus conjugum alterius per clausulam de voluntate et consensu meminit. § 44 Primus de successione regni cum exteris principibus pacisci Sigismundus coepit. 1 Sigismundus primus de

1401. detulit successionem. 5 Verum Sigismundum, cujus electio anceps, coronatio infrequentium comitiorum crisi obnoxia, regnum ipsum vacillans fuit, de successionis ordine inconsultis statibus nil constituere potuisse, status autem neutrum pactorum horum ratum habuisse satis constat. § 45 Sigismundi calamitates ab intermisso principio regni sui comitiorum usu ortum habuerant. 1 Sigismundus aetatis indubie fervore abreptus primis 15 annis

corpora legislativa inducitur. 1 Ipsos etiam comitatus non tantum sub Sigismundo, sed sub reliquis etiam regibus plerumque tantum medio nunciorum ad comitia evocatos fuisse, testantur praefationes decretis eorum praemissae (a). 2 Numerum autem legatorum quod adtinet, hunc aut penes quatuor perstitisse, aut certe comitatuum arbitrio delatum fuisse, a civitatum exemplo admodum probabile efficitur. 3 Caeterum inductus hac ratione copiosam minorem nobilitatem per repraesentantes tantum ad comitia

differebat (d); cumque exstante jam uno superfluum fuisset aliud effingere si prioris promiscuus in judicialibus et publicis usus fuisset, debuit aut prius illud, velut pro specifico tantum illo casu constitutum, subinde cassum reddi, aut illo judiciales, hoc autem publicae expeditiones obsignari, aut denique cassato priori, posteriori hoc utriusque ordinis litterae confirmari. 8 Plurae etiam publicae litterae prostant quae posteriori hoc sigillo munitae fuere (e), id quod provocati articuli voces illae:

16 Ita status in prima statim longiori regis absentiae occasione commodo reipublicae minus prospexerunt, dum magnam potestatis executivae partem ad se pertraxerunt. 17 Debuit enim gubernator variis aemulorum insultibus patere, id autem vigentem jam anarchiam debuit magis adhuc confirmare. 18 Patet id vel e variis privatarum familiarum confoederationibus quae articulo decreti hujus 5-o abrogantur. 19 Has enim ad propulsandas tam regis, quam aliorum privatorum injurias

18 Patet id vel e variis privatarum familiarum confoederationibus quae articulo decreti hujus 5-o abrogantur. 19 Has enim ad propulsandas tam regis, quam aliorum privatorum injurias initas fuisse ostendunt, quae earum adhuc prostant, exempla; quod autem confoederationum harum non tantum ad repellendas, sed etiam ad inferendas injurias usus factus sit, docent coaevi scriptores. 20 Inde tot occupationes castrorum et proventuum regiorum, tot desolationes privatarum arcium, tot violentiae, ut proprietatem

ejus obitum jam tum praesagiret, praecoci spe jam tum destinaverit. 2 Maluit itaque bellum cum Hungaris experiri quam hunc et coronam regni iis reddere; fractus tamen virtute Hunyadis, regem ipsis demum restituit, coronam autem non dimisit. 3 Quare Hungari coronationi illi, quam Ladislaus adhuc in cunis subiverat, acquiescentes eum Posonium deductum 1453. regem salutarunt. 4 Obtento nihilominus quod in Corpore Juris sub nomine decreti insertum est

com. Coronini Genealogia domus Austriacae. 24 (b) Vide confectum super ea re instrumentum in Vestigiis Diaetarum pag. 348, ubi dicitur: "quod (regnum) absque coronato rege tamquam acephalum fuit." 25 Inter motiva autem delati eidem regni dicitur: "quod domino nostro Ladislao regi sanguine juncta fuit (...) et S. Regni coronam hucusque in suis manibus fideliter custoditam tenuerit ac hodie teneat." 26 (c) Reliquas conditiones exhibet tractatus ipse in

Ladislao regi sanguine juncta fuit (...) et S. Regni coronam hucusque in suis manibus fideliter custoditam tenuerit ac hodie teneat." 26 (c) Reliquas conditiones exhibet tractatus ipse in Auctuario diplomatico Adami Kollár: prohibiti autem secundi matrimonii testes sunt Cuteus in Annalibus Silesiae, et Balearius in Commentariis rerum Gallicarum . § 70 Adhuc tempore Mathiae rex non tractare cum statibus, sed articulos, prout sibi

regis gesserint potestatem; palatini vero gubernatoris imperio obnoxii fuerint. 4 Sane, cum e coaevis scriptoribus constet (a) quod Mathias primo statim aditi regni tempore Ladislaum Gara exauctoraverit eidemque Michaelem Guth de Országh suffecerit, non multo autem post hoc iterum magistratu moto palatinatum Garaio restituerint, pronum est existimare decessores etiam suos Ladislaum Posthumum et Albertum eodem jure usos fuisse (b), adeoque articulum 2-um Alberti in effectum non abivisse. 5 Quid? quod adhuc 1478.

quam primo regni sui anno celebravit, diaeta deponi et Országhium eligi procurasset. 27 Jam vero vero tenemus decretum utriusque hujus diaetae in quo nulla fit mentio electionis palatini. 28 (c) Regem enim absentem fuisse constat; quod autem cancellarii nomine praesentiae regiae judicaverint, vide in Vestigiis Diaetarum pag. 315 notam (b). 29 (d) Dicitur ibi: "Palatino, donec haeres rex in adultam pervenit aetatem, universe illius subditi et regnicolae perinde ac

cum imperatore conficienda actum fuisse docent litterae Mathiae a Prayo ad hunc annum prolatae; cum id tunc perfici non potuerit, anno 1463. negotium hoc in comitiis iterum reassumptum fuisse docent litterae statuum in Vestigiis Diaetarum pag. 368-a; quod autem conclusae subinde pacis conditiones in comitiis 1464. ratihabitae sint, patet e producto per Kollár in Auctuario Diplomatico ipso ratificationis instrumento. 6 (b) Patet id e littera Mathiae ad Albertum arhiducem Austriae scripta,

conferre possit §-o 11, 12 et 13. 12 Ut vel rebus Hungaricis nonnisi Hungaros in consilium adhibeat §-o 10. 13 Denique ut, dum in Hungaria aget, palatina officia per solos regni Hungariae barones peragi procuret § 9. 14 Cum autem Uladislaus una Bohemiae imperaret, obligarunt quidem hunc etiam prouti jam antea Albertum ad exigendam in Hungaria majorem anni partem § 8. 15 Verum in casum absentiae non transtulerunt ab eo potestatem seu in locumtenentem, seu in palatinum, seu in

solo ex fonte proficisci declararunt quod rex peregrinus imperaret; regimen Mathiae, gentilitii videlicet regis, in coelum sustulerunt; proposuerunt denique confoederationem, qua se natio omnis obstringat quod si Uladislaum sine masculo haerede decedere contingat (tunc autem necdum filium sustulerat), gentilitium regem eligere velint; nec sua ipsos spes fefellit, subscripsere eam 100 proceres, praelati, nobiles comitatuumque ac civitatum nuncii (f). 10 Imo subsequis, quae 1506. mense Septembri Albae Regali acta sunt,

Báthorius serius in Polonia. 18 (d) Tractatum hunc ratificationi statuum substratum fuisse docent regales Uladislai in Vestigiis Diaetarum pag. 414-a, quibus civitatem Bartphensem ad comitia 1492. evocat, ubi dicit: "quibus autem legibus pacem ipsam pepigimus, necessarium putavimus inter caeteros Nostros regnicolas etiam fidelitatibus vestris plane omnia communicare." 19 Indignae autem hae conditiones in eo consistebant: ut Uladislaus omnia, quae per Mathiam

pag. 414-a, quibus civitatem Bartphensem ad comitia 1492. evocat, ubi dicit: "quibus autem legibus pacem ipsam pepigimus, necessarium putavimus inter caeteros Nostros regnicolas etiam fidelitatibus vestris plane omnia communicare." 19 Indignae autem hae conditiones in eo consistebant: ut Uladislaus omnia, quae per Mathiam occupata adhuc tenebat, Styriae, Carinthiae, et Carnioliae loca absque depacto in pace Olomucensi lytro Maximiliano restituat; e contra civitates Hungariae, quas Elisabetha, Alberti regis

comitiis subsidium unius floreni postulavit. 9 Tum vero status thesaurarios ad reddendas in comitiis rationes coegerunt. 10 Et cum evenisset transacto triennio duos milliones 800 millia florenorum auri in aerarium regium influere debuisse, non esse autem illata nisi 60 millia, Sigismundum Quinqueecclesiensem episcopum, et thesaurarium qui jam Ernst, jam Hampo scribitur ad peculatum suum 400 aureorum millibus redimendum, collegam vero ejus Dombaium, cum idem praestare non posset, ad perpetuos Temesvárini subeundos

revindicatis, cum quaestores regii ne poena quidem Hamponis et Dombaii deterriti Peculatum ultro pergerent exercere, neque Uladislaus continendis intra justos limites domus regiae sumptibus par esset, is cum angustiis aerarii continuo conflictabatur. 14 Quo autem rex magis egebat, eo plures proventus regios impignorabat, et vicissim quo plures reditus suos impignorabat, eo magis egebat. 15 Quo factum est ut postremis regni sui annis vix jam aliqui ei proventus regii superfuerint. 16 Suprema jam hac

tricesimae censui subjacere, et ideo articulo 29. § 5-o animalia etiam e regno educta tricesimae subjecerunt. 10 Cum tamen sub Ludovico et Sigismundo etiam a victualibus nullam depensam fuisse tricesimam, usus autem in exigendis tricesimis sub Ludovico et Sigismundo observatus per articulum 27-um 1492. confirmatur, immo universim statuatur ut a merce valorem floreni non exaequante nulla tricesima exigatur, videntur victualia porro etiam a tricessimi immunia perstitisse.

non ita expeditum est. <7 Stipendiatorum quidem regalium adhuc 1492. in articulis 17. et 18. mentio occurrit. 8 Verum quod per id nil nisi conflatum e mille capitibus banderium regis, tum gentes illas, quas aliqui barones regni intertenere, rex autem stipendia illis dependere debebat, intelligatur, e combinatione reliquarum sub rege hoc perlatarum legum redditur manifestum. 9 Itaque mihi probabile admodum videtur quod Uladislaus paulo post ac bellum cum Maximiliano in autumno confecit, et Legionem

numerus admensus, indultum tamen fuit ut eum, qui a proportione portarum, quas bona eorum efficiebant, obvenerit numerus instar proprii banderii intertenere educereque possint. 18 Solius despotae Rasciae banderium in mille equitibus defixum; Balumsevichio autem, ut cum omnibus suis huszaris, quorum tamen numerus non definitur, exercituare teneatur, impositum fuit. 19 Si praeter despotum reliquos hos 43 dynastas vel per 50 equites supputemus, prodeunt iterum 3150 qui superioribus adjecti efficiunt 10,200

Capitula, conventus, praepositi, abbates, piique viri ecclesiastici decimas habentes non tam banderia servare, sed praeter obvenientem a numero colonorum suorum numerum, certum insuper a proportione decimalium proventuum militem praestare debebant, proportio autem haec aequanimi comitatuum determinationi defertur 1495. art. 15. § 2. 3. 5. et 6. 54 Caeterum dicitur quidem ejusdem 1498. articulo 17. §-o 1. "DD. regnicolae pro defensione regni stipendiarios de eorum iobbagionibus necessario tenendos

58 Secus enim evidens esset inter hanc et reliquas leges contradictio, quibus stipendiarius regis et baronatuum miles a banderiali et portali diserte distinguitur et illum quidem etiam extra limites regni educendi facultas regi conceditur, quoad banderialem autem et portalem negatur. 59 Certe ipsa rei natura sententiam hanc excludit; ut enim quis continuum militem alat, jam fixus debet esse intertenendi militis numerus; jam vero norma insurrectionis ferme semper variabat, jam enim

enim 1498:17, § 9. "Officiales nec non stipendiarii, tam regales, quam DD. praelatorum et baronum (i.e. banderia) nec non caeterorum regnicolarum (id est portalis miles) limites et metas regni secundum temporis et rerum necessitatem egredi exercitualiter debeant, si autem universitatem ipsam insurgere (intellige personaliter) contigerit, tunc ipsa universitas (id est praelati, barones, et nobiles in persona) ultra limites regni exercituare non teneantur." 65 Et hoc sensu intelligendus est etiam articulus 18:1492. aliaeque

1498. art. 2-o rem eo immutarunt ut praelati nonnisi duo, totidem barones, e nobilibus vero sedecim sint senatores. 6 Hi ex omnibus quatuor regni partibus (nunc circulos appellamus) communi regis et statuum consensu eligendi § 5. 7 Singulus autem status de stipendio sui ordinis senatorum provideat § 7. 8 Post biennium quippe 1500. art. 10. retento nobilium numero praelatorum baronumque numerum ad quatuor de singulo statu elevarunt § 1-o statueruntque ut medietas hujus senatus alternatim continuo

Zápolya profudisse memorant coaeva monumenta, tantum ut illum a Ioanno Corvino (cujus partes se tuiturum Mathiae jurate promiserat) abstrahet, et ad Uladislaum, cujus nuptias ambiebat, traducat. 21 Quo factum est ut repentinas ejus opes mirati, eventus autem ejus ignari regnicolae hunc regiam expilasse gazam passim fuerint suspicati (a); Bakácsium cancellarium auro Caesaris corruptum probrosas 101.21 probrosas: probosas B illas 1491.

agantur, docent nos Poloniae exempla; id e contra constituere ut ad omnia haec Hungari etiam adhibeantur, eidem nullatenus repugnat. 10 Omnium itaque horum arbitrium, id quod liberrima etiam natio, Angli, fecerunt, ultro regi permittendum puto. 11 Id autem ut ad haec, uti et legationes, Hungari a proportione adhibeantur, imo si bellum aut pax ipsos Hungariae limites concernit, ut princeps e sententia potissimum Hungarorum ministrorum agat, decernendum puto. Quoad imperium in

monarchiae interest ut singulam sui partem habeat florentissimam. 37 Commune itaque ejus bonum non admittit ut oppressivum Hungariae 30-le vectigal ultro subsistat. 38 Germaniae provinciae hac in re rationem monarchiae obtenderunt tantum, reipsa autem privatae suae utilitati incrementum Hungariae sacrificarunt. 39 Itaque decernendum puto ut novum finita mox diaeta per commisarios, e parte quidem Germanicarum provinciarum per principem, e parte vero Hungariae per status denominandos vectigal in forma

non me latent variae, quas defigendae votisationis norma producet, quaestiones; verum frangendus est serius aut citius hic lapis, aut supportandum continuo existimationis nostrae, temporis, oneris miserae plebis, latarumque tumultuarie legum detrimentum. 24 Nulla autem ad conficiendum grande hoc momentum magis idonea, ac praesentia sunt, comitia futura puto. Per decorum leges exponendi modum. 25 c) Ab ipsa jam leges cum dignitate perferendi modalitate

qua tabulae regiae praesidibus, nec non bano Croatiae, duobusque praeterea e consilio, septemviratu, sede tavernicali, tabulae regiae individuis per status Hungariae, aliis vero duobus per status Croatiae nominandis consistat. 3 Hic autem senatus sub gravi perinde responsionis onere nullum illegale mandatum consilio locumtenentiali exsequendum admittere possit. Quoad collationem officiorum. 4 k) Executiva praeter municipalium in comitatibus et

Cum enim militia praecipuum sit securitatis non tantum extrinsecae, sed etiam intrinsecae instrumentum, justum certe est ut hac parte non tantum una, sed et altera legislativi corporis pars tranquillisetur. 15 h) Ut autem status militaris jurisdictio unice ad militaria restringatur, id enim vero non tantum Hungariae, sed et totius monarchiae salus exposcit. 16 Secus serius certe aut citius imperium in militarem degenerabit democratiam. 17 i) De iis,

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report