Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: UerbUm Your search found 1945 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1-1945:1. Adam Parižanin. Tres hymni perantiqui de Laudibus... [Paragraph | SubSect | Section]
2. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] moris est, quando per mundi partes legati, seu vicarii a sede Romana mittuntur, et cum eo alios duos cardinales episcopos quoque iussit eum secum assumere, qui adhuc populo in fide episcopos, sive ecclesias consecrarent, et verbum vitae in eorum cordibus quotidie seminarent. Advenientes itaque cardinales, et episcopi invenerunt regem in planitie Dalmae, a quo cum magno honore, et reverentia suscepti sunt. Tunc rex iussit congregari in eadem
3. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Antibarennus, amicus regis volens terrere Graecos accessit ad Cursilium, et dixit ei:Cave, domine, et esto solicitus, et vide, quomodo evadas cum hac multitudine. Scias sane quod ex omni parte circumdatus es a magna multitudine. Quod verbum per castra sonuit, et omnes nimio terrore concussi sunt. Statimque iussit Cursilius omnes armatos stare, et vigilias et custodias de longe a castris fecit ponere. Inter haec rex cum suo exercitu noctis hora paulatim gradiens et
4. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] minime timuit, igitur misit Goyslavo dicens: Ingenia tua nullatenus me perturbant, sed si vir es, et aliquid vales, sume tecum duos milites et ego similiter descendam usque in campum, ut dimicemus, et scies, qui sum ego . Placuit verbum in conspectu Goyslavi et statim sumens duos strenuos milites secum descendit in campum similiter et princeps descendit, ut autem dimicare coeperunt, unus ex Goyslavi militibus nomine Udobic, impetum faciens in Luttovid principem
5. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section] beatus Paulus apostolus qui ab Ierusalem usque Illiricum repleuit euangelio Christi; non tamen ipse per se intrauit Illiricum predicare, sed misit Titum discipulum suum, sicut dicit ad Timoteum: Crescens abiit in Galatiam, Titus in Dalmatiam. Hic ergo beatus Titus ad Dalmatie partes adueniens, et uerbum salutis gentibus illis predicans, non longo illic tempore mansit, sed audiens, quod beatus Paulus a preside Festo iussus esset Romam pergere, statim omissis omnibus preueniens eum expectauit in urbe. Quo cum beatus apostolus accessisset ibique uerbum Dei diutius predicauit. Cum autem per
6. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section] beatus Titus ad Dalmatie partes adueniens, et uerbum salutis gentibus illis predicans, non longo illic tempore mansit, sed audiens, quod beatus Paulus a preside Festo iussus esset Romam pergere, statim omissis omnibus preueniens eum expectauit in urbe. Quo cum beatus apostolus accessisset ibique uerbum Dei diutius predicauit. Cum autem per spiritum sanctum cognosceret in eadem urbe suum martirium consumandum, de ecclesiis Gretie disponere curauit. Quam ob rem beatum Titum non remisit ad Dalmatias, sed ad Gretiam ubique magis erat notus, pontificem eum constituens aput insulam Cretam.
7. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section] Titum non remisit ad Dalmatias, sed ad Gretiam ubique magis erat notus, pontificem eum constituens aput insulam Cretam.
8. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section] quasi honorem eius uellet fortius ampliare. Cepit itaque multis ei suadere sermonibus, ut ordinem sacerdotalem susciperet. Sed Honoratus suspicans dolum in causa uersari non acquieuit ordinari. Videns autem Natalis calliditatis sue uersutias non satis ad uotum procedere, protinus conuocato clero uerbum proposuit. Et quasi magne necessitatis pretensa occasione cepit archidiaconum pro suscipiendo sacerdotio compellere uiolenter. Sed cum archidiaconus in contradictione persisteret, archiepiscopus eum ab officio et beneficio suspendit. Tunc Honoratus ad papam Pelagium missa supplicatione
9. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section] patrimoniis suis pro sumptibus in prosecutione causarum huiusmodi faciendis, ambe partes ad magnam inopiam deuenirent.
10. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section] Caydanus, inuicte militie princeps. Nolite reatum alieni sanguinis uobis apropriare, sed tradite aduersarios ad manus nostras, ne forte inuoluamini uindicte eorum et pereatis frustra. Sed murorum custodes nil ad eorum uerba respondere sunt ausi. Mandauerat enim rex, ut nullum eis redderent uerbum. Tunc uniuersa multitudo eorum inde consurgens uia, qua uenerat, reuersa recessit. Sic ergo per totum fere Martium in Chroatie ac Dalmatie partibus commorantes, quinque aut sex uicibus ad ciuitates has descendebant et postea ad sua castra redibant.
11. Toma Arhiđakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section] uocati sunt fratres utriusque ordinis, minorum et predicatorum, et cepit de subrogatione pontificis consuetus haberi tractatus. Affuit potestas cum populo, ultro se ingerentes, non enim extimabant aliquid ratione procedere, si non ipsi suas interponerent partes. Itaque a principio propositum est uerbum Dei et ceperunt religiosi uiri obsecrare et suadere, ut sine seditioso tumultu canonica electio fieret secundum Deum et secundum formam concilii generalis. Allatum est autem uolumen in medium, et perlectum capitulum illud, quod exprimit formas in electionibus obseruandas. Sed stolidis
12. Jan Panonije. Epigrammata et elegiae, versio... [Paragraph | SubSect | Section] 54. IN FUREM SUORUM CARMINUM
13. Šižgorić, Juraj... . Documenta de ecclesia Sibenicensi... [Paragraph | Section] cum nostro Capitulo personaliter constituti responsuri ad quandam parte per Egregios et generosos cives Sibenicenses in eorum generali Consilio sub 1449, die 23 mensis Martij, super provisione Ecclesie nostre Cathedralis, cuius tenor de verbo ad verbum talis est, videlicet: (Sequitur tenor partis suprascripte) Ad quam partem, infra terminum per dictum generosum Consilium nobis in scriptis prefixum, obmissa verborum multiplicatione, taliter sub brevitate respondemus. Primum
14. Biličić, Stjepan. Scripta varia, versio electronica [page 72v | Paragraph | Section] cantando circa corpus peragerent. Fatentes quod ymago crucifixi cepit obturare aures suas manibus a cruce separatis. Quod cum omnes circumstantes aspicerent mirabantur. Tunc sacerdos ait ad populum: Scitis quale signum est hoc. vos
scitis, quod iste qui hic iacet nunquam voluit audire verbum dei. et ideo modo est in manu dyaboli. Idcirco sic obturavit aures suas ne audiat preces quas pro eo fundimus. Et cessaverunt omnes orare,
15. Augustin... . Epistola ad Nicolaum Ostphi,... [Paragraph | Section] Salvum ac incolumem te esse cupio. Quam permolesta mihi discessio mea abs te fuerit, nostrae consuetudinis diremptio, tuae generositati lubens, si mentem verba sequerentur, exponerem. Verum etiam, ne assentatoris officio fungi censerer, impraesentiarum tacendum potius, quam ullum verbum proloquerer, existimaveram. Sed animo nequaquam quiescente, immo urgente, ut aliquid litterarum ad te perscriberem, impellor, uti paucis tecum his praesentibus colloquar. Maximo itaque desiderio immensaque cupiditate, vir magnifice, superioribus diebus tuam humanitatem visere
16. Nikola Modruški. Nauicula Petri, versio electronica [Paragraph | Section] de praeuaricatoribus legis cur diceret: diceret] corr. lector A1 ex dicetur Misit in eos iram indignationis suae, iram et indignationem et tribulationum immissiones per angelos malos. Et rursum: Ignis, grando, nix, glacies, spiritus procellarum, quae faciunt uerbum eius. Et in lege ueteri quare tanta mala patribus nostris Deus et minitasse et intulisse scriberentur, nisi ipse auctor fuisset? Nonne, antequam terra Chore, Datan et Abiron absorbuisset, Dominus Moysi iusserat dicens: Praecipe populo uniuerso, ut separetur a tabernaculis Chore, Dathan et
17. Nikola Modruški. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section] Sic dicit Scriptura et amicos Iob septem diebus ac noctibus, qui ad consolandum uenerant, cum eo in terra et in puluere iacuisse, "et nemo", inquit "loquebatur ei uerbum. Videbant enim dolorem esse uehementem." Vnde intelligi datur hanc rationem consolandi semper habendam esse in grauioribus aegritudinibus aut maeroribus, utpote qui ita
18. Marulić, Marko. Carmina Latina, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Ioannes
19. Šižgorić, Juraj;... . Elegiarum et carminum libri tres,... [Paragraph | SubSect | Section]
20. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_40 | Paragraph | SubSect | Section] LVII 113 . Accusator 132 . Ne improperes penitenti. Non incendas carbones peccatorum arguens eos, et ne incendaris flamma ignis peccatorum eorum 142 . Audisti uerbum contra proximum tuum; commoriatur in te 145 . Susurro. Discordię seminator. Lingua tertia 147 . Comedit me, deuorauit me Nabuchodonosor 181 . Quęrela Hierusalem contra
21. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_41 | Paragraph | SubSect | Section] Ecce uir unus uestitus lineis, accinctus auro obrizo et corpus eius quasi chrisolitus,
et facies eius uelut species fulguris, et oculi eius ut lampas ardens 199 .
Multa sunt nimis castra eius, fortia et facientia uerbum eius 204 .
Angeli per oculos et per uigiles designati 212. 213
22. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk1_50 | Paragraph | SubSect | Section] Amicicia huius mundi
inimica est Dei IIII.
PETRI I:
Qui non proficit uirtute, non est Christianus 299 .
Christianus uerus et perfectus 305 .
cęcum illuminatur IX.
Abiit iterum trans Iordanem, ubi erat Ioannes baptizans, et mansit illic, id est
transiit de Iudea ad baptizatos ex gentibus X.
Iam uos mundi estis propter sermonem, quem locutus sum uobis. Augustinus: Accedit
uerbum ad aquę elementum et fit sacramentum. Vnde ista tanta uis aquę, ut corpus tangat et
cor abluatur, nisi faciente uerbo, non quia dicitur, sed quia creditur XV.
ergo succincti lumbos uestros in ueritate, et induti loricam iustitię, et
calciati pedes in pręparatione euangelii pacis; in omnibus sumentes scutum fidei, in quo
possitis omnia tela nequissimi ignea extinguere; et galeam salutis assumite, et gladium
spiritus, quod est uerbum Dei etc. VI.
AD PHILIPPENSES:
Egredimini de Babylone, fugite de Chaldeis 162 .
Vnusquisque se a proximo suo custodiat 169 .
Non sedi in concilio ludentium 171 .
Verbum Domini ad Hieremiam ne communicet Iudeis, quia abstulit ab eis Dominus pacem, /
Quid paleis ad triticum, dicit Dominus 173 .
Si exieris ad principes regis Babylonis, uiues; si non exieris, tradetur ciuitas et
succendetur
est
eius etc. IX.
Et alias oues habeo, quę non sunt de hoc ouili; et illas oportet me adducere, et uocem
meam audient, et fiet unum ouile et unus pastor X.
Ieeus declinans Iudeos abiit iuxta desertum, quia uerbum illis relictis uenit ad
gentes XI.
Quidem gentiles rogauerunt Philippum dicentes: Volumus Iesum uidere. Philippus, dicit
Andreę, rursum uterque Iesu. Et ego, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad me ipsum.
Seruo amputatur auricula et denuo
VIII.
Super flumina Babylonis illic sedimus et fleuimus, dum recordaremur Syon 425 .
Conuersi philosophi 427 .
Conuersi uertuntur in stellas 432 .
Emittet uerbum suum et liquefaciet ea 434 .
Christus iustitia, pax, ueritas, sponsus, sponsa 25 .
Deus sicut sol pro materia obiecti aliud indurat ut lutum, aliud mollit ut cęram 28 .
Christus fons aquę uiuę, panis, nardus, unguentum, lumen, uerbum 35 .
Deus non oculis,sed mente uidetur et spiritu 44 .
De X Dei nominibus apud Hebreos 79 .
Iosephus, XVIII. Antiquitatum liber de Christo
spicas post terga metentium 40 .
Attendite, filii, disciplinam patris 126 .
Disce. Disce prius, postea
doceas 131 .
Esto mansuetus ad audiendum uerbum Dei. Si dilexeris audire, sapiens eris. In multitudine
presbiterorum prudentium sta, et si uideris sensatum, euigila ad eum, et gradus ostiorum
illius exterat pes tuus. Ne despicias doctrinam presbiterorum et seniorum 142 .
Verbum sapiens
ad audiendum uerbum Dei. Si dilexeris audire, sapiens eris. In multitudine
presbiterorum prudentium sta, et si uideris sensatum, euigila ad eum, et gradus ostiorum
illius exterat pes tuus. Ne despicias doctrinam presbiterorum et seniorum 142 .
Verbum sapiens scius suscipiet, luxuriosus proiiciet 145 .
Suscipe correptionem 148 .
Et mittam famem in terra, non famem panis nec sitim aquę, sed audiendi uerbum Domini, et
non inuenient
et seniorum 142 .
Verbum sapiens scius suscipiet, luxuriosus proiiciet 145 .
Suscipe correptionem 148 .
Et mittam famem in terra, non famem panis nec sitim aquę, sed audiendi uerbum Domini, et
non inuenient 206 .
138 .
Cum quietum silentium continerent omnia, et nox in suo cursu medium iter haberet,
omnipotens sermo tuus, Domine, de cęlo, a regalibus sedibus uenit, id est Christus natus est
140 .
Fons sapientię uerbum Dei in excelsis 140 .
De sapientia Christi et gloria eius inter angelos et homines 146 .
De natiuitate Christi ex Virgine et descensu ad inferos etc. de illo 146 .
V.
LVCAS
hęc conferens in corde suo II. Qui audit et facit
pręcepta Dei, edificat domum supra petram VI. Semen est uerbum Dei quod cadens in terram bonam
etc. hi sunt qui audientes retinent et fructum afferunt in patientia VIII. Maria sedens secus
pedes Domini audiebat uerbum illius X. Beati qui audiunt uerbum Dei, et custodiunt illud
XI.
Qui audit et facit
pręcepta Dei, edificat domum supra petram VI. Semen est uerbum Dei quod cadens in terram bonam
etc. hi sunt qui audientes retinent et fructum afferunt in patientia VIII. Maria sedens secus
pedes Domini audiebat uerbum illius X. Beati qui audiunt uerbum Dei, et custodiunt illud
XI.
in eo etc. VIII. Fur non uenit nisi ut furetur, et mactet, et perdat.
Lupus rapit et dispergit oues X. Venit enim princeps mundi huius, et in me non habet quicquam
XIIII.
ęternam, quę erat apud Patrem, et apparuit
nobis. Deus lux, et tenebrę in eo non sunt ullę I. Hic est, qui uenit per aquam et sanguinem,
Iesus Christus, et Spiritus est qui testificatur quoniam Christus est ueritas, quoniam tres
sunt qui testimonium dant in cęlo: Pater, Verbum et Spiritus Sanctus; et hi tres unum sunt. Et
scimus quoniam Filius Dei uenit, et dedit nobis sensum, ut cognoscamus Deum uerum, et simus in
uero Filio eius. Hic est uerus Deus, et uita ęterna V.
APOCALIPSIS: Ego sum a et w, principium et finis, dicit Dominus
nouissimis temporibus uenient
illusores, secundum desideria sua ambulantes in impietatibus etc. I.
quem fecit omnia. Testes sunt Sybilla,
Trismegistus, prophetę 77 .
Iesus Christus, Messias 78 .
Duplex natiuitas Filii. Quare ipse dicitur Verbum. Natiuitas ineffabilis. In quo ab
angelis differat 78 .
Quam melius a Gręcis Logos quam a Latinis Verbum dicitur. Quid de Deo senserint
gentiles, Zeno et Trismegistus. De secunda natiuitate Filii 79 .
Iesus Christus, Messias 78 .
Duplex natiuitas Filii. Quare ipse dicitur Verbum. Natiuitas ineffabilis. In quo ab
angelis differat 78 .
Quam melius a Gręcis Logos quam a Latinis Verbum dicitur. Quid de Deo senserint
gentiles, Zeno et Trismegistus. De secunda natiuitate Filii 79 .
Causa incarnationis Christi 80 .
Natiuitas, passio, resurrectio, ascensio, iudicium
Deus amarus et dulcis, non sibi, sed patientibus 175 .
Lux et gloria Dominus 176 .
Admirabile nomen tuum 177 .
In principio erat Verbum 179 .
Odisse Deus anJropopaJws dicitur, ut flere, ut irasci 180 .
Videre faciem Dei homo non potest 190 .
Anima in Deo
Egredietur Dominus et pręliabitur contra gentem illam 175 .
Lux et gloria Dominus 176 .
Lapis angularis 177 .
In principio erat Verbum 179 .
Vita et pax Christus 182 .
Ecce ego mittam angelum meum 184 .
Christus magni consilii angelus 184 .
Christi
Christus saturatus 297 .
Dominabitur tibi qui fecit te 298 .
Christus semen Dauid. Gloria Dei 301 .
Deus et homo 301 .
Dei uerbum, Dei misericordi a 302 .
Ego sum uia, ueritas et uita 396 .
Christus sol iustitię, fons uitę 309 .
Pax nostra 311 .
filius Abraham 324 .
Christus Deus uerus 325 .
Peperit masculum. Lux mundi 328 .
Margaritum preciosissimum. Manus Dei 329 .
Verbum Dei 331 .
Virga 334 .
Hęreditas gentium 337 .
Dei filius 347 .
Christus Deus et homo
dicent: Diomine, quis similis
tibi 346 .
Deus uiuus, inuisibilis 352 .
Pater et Filius. Eructauit cor meum uerbum bonum 355 .
Sedes Dei 357 .
Magnus Dominus et laudabilis nimis 357 .
Deus deorum Dominus locutus est 358 .
Deus magnus
Parentibus subiectus 248 .
In eos qui Christum negant Deum. Christus panis 248 .
Sapientia Dei 257. 264 .
Dominus possedit me in initio uiarum suarum. In principio erat Verbum 265 .
Sapientia ędificauit sibi domum, assumpsit hominem 265 .
Testis fidelis 270 .
Ciuitatem fortium ascendit sapiens 276 .
Resurrexit. Et refloruit caro mea 340 .
Vitulus, rex, pax 340 .
Resurrectio. Reditus ab inferis 341 .
Redemptor 342 .
Verbum 344 .
Dauid. Christus homo factus. Pauper 345 .
Redemptor. Pauper 346 .
Veritas. Mons 347 .
Lumen de lumine
347 .
Lumen de lumine 348 .
Christus pauper. Resurrexit. Innocens 352 .
Lux. Veritas. Rex meus et Deus meus 354 .
Eructauit cor meum uerbum bonum. Speciocus. Virtus. Christi regnum. Veritas.
Mansuetudo. Iustitia. Caput. Christi sagittę 355 .
Incarnatio 355 .
Vnctus oleo exultationis. Christus adoratus. Pax nascente Domino
doctrinę 409 .
Redemptor 410 .
Porta. Lapis. Dies. Christus uenit in nomine Patris 412 .
Via. Veritas. Promissus 415 .
Verbum. Lex 416 .
Verbum. Finis et confirmatio. Adiutor et susceptor 417 .
Iesus Saluator, Redemptor 418 .
Salutare Dei 419. Pax 420 .
Redemptor 410 .
Porta. Lapis. Dies. Christus uenit in nomine Patris 412 .
Via. Veritas. Promissus 415 .
Verbum. Lex 416 .
Verbum. Finis et confirmatio. Adiutor et susceptor 417 .
Iesus Saluator, Redemptor 418 .
Salutare Dei 419. Pax 420 .
Dominus iustus, Christus redemptor. Mansuetus
27 .
Quę prędicta de Christo 40 .
De uerbo Dei 45 .
Deus 51 .
Quando Christus 66 .
Verbum Patris. Imago Dei 73 .
In principio erat Verbum 74 .
Dei Verbum 76 .
Verbum caro factum 86 .
Lux. Sapientia
De uerbo Dei 45 .
Deus 51 .
Quando Christus 66 .
Verbum Patris. Imago Dei 73 .
In principio erat Verbum 74 .
Dei Verbum 76 .
Verbum caro factum 86 .
Lux. Sapientia 87 .
Principium. Verbum 89 .
Deus 51 .
Quando Christus 66 .
Verbum Patris. Imago Dei 73 .
In principio erat Verbum 74 .
Dei Verbum 76 .
Verbum caro factum 86 .
Lux. Sapientia 87 .
Principium. Verbum 89 .
Dii gentilium. Saturni portentosa forma
Quando Christus 66 .
Verbum Patris. Imago Dei 73 .
In principio erat Verbum 74 .
Dei Verbum 76 .
Verbum caro factum 86 .
Lux. Sapientia 87 .
Principium. Verbum 89 .
Dii gentilium. Saturni portentosa forma 6 .
Taurus
In principio erat Verbum 74 .
Dei Verbum 76 .
Verbum caro factum 86 .
Lux. Sapientia 87 .
Principium. Verbum 89 .
Dii gentilium. Saturni portentosa forma 6 .
Taurus Ęgyptiorum 6 .
Opinio prisca de diis 11 .
Mars, Apollo
quantum
apostolus distat a Domino, tantum Filius a Patre XIII.
Contra eosdem iterum et tertio XIII.XVI.XVII.
Apollinaristę sicut Arriani Christum dixerunt carnem solam sine anima suscepisse et in
eo uerbum ipsum fuisse pro anima. Alii uerbum in carnem mutatum nihil de Virgine sumpsisse I.
[Idem Lucę] Contra Lucę II. Contra istos Lucę XI.
Contra Apollinarem qui unam tantum uoluntatem, id est diuinam ponit in Christo XXII.
Idem quod
apostolus distat a Domino, tantum Filius a Patre XIII.
Contra eosdem iterum et tertio XIII.XVI.XVII.
Apollinaristę sicut Arriani Christum dixerunt carnem solam sine anima suscepisse et in
eo uerbum ipsum fuisse pro anima. Alii uerbum in carnem mutatum nihil de Virgine sumpsisse I.
[Idem Lucę] Contra Lucę II. Contra istos Lucę XI.
Contra Apollinarem qui unam tantum uoluntatem, id est diuinam ponit in Christo XXII.
Idem quod diuinitatem habuerit pro anima carne
dixit. Ioannis
spiritale uel cęleste corpus attulisse, nihil
de Maria Virgine sumpsisse I.
Item transisse per Virginem quasi per aquę ductum. Lucę I.
Contra II.
Valentinus, Basilides et Martion respuunt Legem et prophetas X.
Verbum fuisse creatori causam creationis.
SENECA
81 .
Fiat pax in uirtute tua 96 .
Domus Iacob, domus Israel 100 .
Columna et firmamentum ueritatis 101 .
De Syon egredietur lex et uerbum Domini de Hierusalem. Turris 102 .
Vinea frugifera tota uera 101 .
Aduersum filiam Syon demones congregari 103 .
Nequaquam ultra per te transibit Belial
Domus orationis 303 .
Mons sanctus. Regnum Dei. 306 .
Quę deserta erant in Iudeis, ędificant in Ecclesiam 309 .
De Syon egredietur lex et uerbum Domini de Hierusalem 313 .
Suges lac gentium et mamilla regum lactaberis. Portę uirtutibus cęlatę. Plantatio Dei.
Vinea Sorech 315 .
Plantatio Domini gloriosa. Ecclesia gaudens in Domino
odificatur ciuitas a Domino, a turre Ananehel 378 .
Homines et iumenta reducti in Ecclesiam 381 .
Heretici. Filii Ephraim intendentes et mittentes arcum 13 .
Fames audiendi uerbum Dei 14 .
Panes et aquas habent 15 .
Omnia quę dicuntur de decem tribubus referre possumus ad hęreticos, qui reliquerunt
regnum Dauid et Hierusalem, id est Christum et Ecclesiam
Psalmus LXXXV 116 .
Ipsum adorare confitentes etc.
scrutemur, quid
alii opinentur de nobis; si malum, ut emendemus, si bonum, ut augeamus XVI.
MARCVS
Vbique opus est nobis fide etc. Fidei gradus in regulo: initium,
incrementum et perfectio IIII. Descendere in aquam turbatam est humiliter credere in Domini
passionem; ibi sanabatur unus significans Ecclesię unitatem. Amen, amen dico uobis, quia, qui
uerbum meum audit et credit ei qui misit me, habet uitam ęternam, et in iudicium non uenit,
sed transiet a morte ad uitam V. Hoc est opus Dei, ut credatis in eum quem misit ille. Inter
credere ei et credere in eum. Ego sum panis uitę; qui uenit ad me non esuriet; et qui credit
quia a Deo exiui XVI. Hęc est autem uita ęterna: ut cognoscant te,
solum Deum uerum, et quem misisti, Iesum Christum. Manifestaui nomen tuum hominibus etc., de
his qui credunt in Patrem et Filium. Non pro eis rogo tantum, sed et pro eis qui credituri
sunt per uerbum eorum in me, ut omnes unum sint etc. Ego autem te cognoui; et hi cognouerunt
quia tu me misisti. Et notum feci eis nomen tuum, et notum faciam: ut dilectio, qua dilexisti
me, in ipsis sit, et ego in ipsis XVII. Omnis qui est ex ueritate, audit uocem meam
quia tempus non erit amplius etc. X. Et audiui uocem magnam in cęlo dicentem:
Nunc facta est salus, et uirtus, et regnum Dei nostri, et potestas Christi, quia proiectus
est accusator etc. Et ipsi uicerunt eum propter sanguinem Agni et propter uerbum testimonii
sui etc. Propterea lętamini, cęli, et qui habitatis in eis XII. Gaudeamus
et exultemus, et demus gloriam ei, quia uenerunt
nuptię Agni, et uxor eius pręparauit se. Et datum est illi, ut
in ore tuo Dominum Iesum, et in
corde tuo credideris, quod Deus illum suscitauit a mortuis, saluus eris. Corde enim creditur
ad iustitiam, ore autem confessio fit ad salutem. Omnis enim quicunque inuocauerit nomen
Domini, saluus erit. Fides ex auditu, auditus autem per uerbum Christi: Nunquid non audierunt
etc. X.
Deo, uincit mundum; et hęc est uictoria quę uincit mundum, fides nostra. Qui credit in Filium
Dei, habet testimonium Dei in se. Qui non credit [in] Filio, mendacem fecit eum
etc. V. APOCALIPSIS: Ecce dedi coram te ostium apertum etc. quia seruasti uerbum meum, et non
negasti nomen meum
ad iactantiam potentię et magnitudinis suę fecit conuiuium 97.
Hester regina quantum contempserit regalem fastum seque humiliauerit 100.
Laus impiorum breuis est et gaudium hypochritę ad instar puncti 104.
Iactabundus. Iactantia de malo 130.
Gloria Dei est cęlare uerbum, et gloria regum inuestigare sermonem 131.
Gloria indecens stulto. Ne glorieris in crastinum. Laudet te os alienum. Probatur homo ore laudantis 131.
Iactantia 132.
Non zeles gloriam et opes peccatoris. Ante mortem ne laudes hominem quenquam. Non est speciosa laus in
belli consultus responsum non dedit. Saul iussus funditus perdere Amalechitas non obediuit. Scinditur ab eo regnum dicente Domino: Obedientiam uolo, et non sacrificium 44.
Viro Dei a Domino interdicitur aliquid gustare in Bethel. Gustauit, et a leone occisus est 59.
Ahiel contra uerbum Domini reędificauit Hierico, et simul cum filiis mortuus est 60.
Quidam non obediuit prophetę dicenti: percute me, et a leone percussus est. Alter obediens uulnerauit eum 61.
Assyrii, Samarię coloni, cum non timerent Dominum, a leonibus lacerabantur 67.
Iosias
cogitat, aliud habens in ore, aliud in corde II. Si oculus tuus nequam fuerit etc. VI. Attendite a falsis prophetis qui ueniunt ad uos in uestimentis ouium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces. A fructibus eorum cognoscetis eos VII. Vulpes foueas habent et uolucres cęli nidos VIII. Verbum contra Spiritum Sanctum. Herodes Ioannis
necem dolet palam, intra se lętatur XIIII. / Pharisei Dominum palam laudant, occulte capere in sermone quęrunt. Saducei tentantes de resurrectione. Legis doctor de mandato XXII. Veh uobis hypocrite. Veh uobis
Hierusalem calcabitur a gentibus, donec impleantur tempora nationum XXI. Filię Hierusalem, nolite flere super me, sed super uos ipsas XXIII.
Iuramentum. Insiurandum quod iurauit ad Abraam. Furor de Deo dictus non signat passionem, sed punitionem. Sic neque Deus iurat ut homo, sed uerbum eius loco iuramenti ad certitudinem promissi exprimit I.
Hypocrita, eiice primum trabem de oculo tuo, et tunc prospicies, ut
educas festucam de oculo fratris tui. Vnaquęque arbor de fructu suo cognoscitur. Quid autem uocatis me: Domine, Domine, et
auratę
remanebunt uacuę. Pauci electi Deum laudabunt. / Fenestrę cęli apertę sunt. Concussa sunt fundamenta terrę. Visitabit super militiam cęli 246.
Sol obscurabitur 247.
Cum feceris iudicia tua in terra 248.
Gladius Domini uerbum Dei 250.
In die illa clangetur in tuba magna 252.
Quando uisitauerit in maiestate Dominus, omnes diuitię impiorum puncto temporis comparentur 256.
Nihil occultum 256.
Erit lumen lunę sicut lumen solis. Nemo abibit impunitus 260.
Mille anni 260.
et Esdras idem est 185.
Argentum et aurum, pro sermone et sensu 194.
Spiritalis interpretatio sequi debet ordinem historię 219.
Cur ędificas in littera occidente 243.
Liber scriptus intus et foris, in sensu et littera. Apostoli et euangelistę non sunt interpretati uerbum de uerbo nec LXX interpretum autoritatem sunt secuti 256.
Thimeum Platonis non
Puteus uisionis prophetię 19.
Puteos replet terra qui carnalem sensum sequitur 21.
Christus posuit manum super oculos cęci 25.
Comparatio interpretis 27.
Apocalipsis XII milia signati 27.
Prophetas interpretari difficile 33.
Caro littera, uerbum sensus 51.
Velamen litterę 52.
Scriptura ex uisibilibus et inuisibilibus constat 61.
Clybanus, sartago, craticula. Triplex sensus 62.
Canistrum
in quo tres panes. Ciborum diuersitas 63.
Noua secundum spiritum
154.
Iudei et gentiles 155.
Iudei destructa terrena Hierusalem quęrant cęlestem 166.
Iudei in primogenitis 174.
Barach formam tenens prioris populi 178.
Esau et Iacob 178.
Signum Gedeonis, uellus lanę populus Israel, terra reliquę gentes, ros uerbum Dei 181.
HIGINVS
Lex 132.
Vbera Ecclesię duę tabulę Testimonii. Dies Noui Testamenti, nox Veteris. Iuncturę foemorum, id est copulatio utriusque Testamenti. Vbera, odor, poma noua et uetera 136.
De lege homini
data 144.
Quęre legem, et in eam non agas insidiose. Legis uerbum sine mendacio 148.
De Syon exibit lex, scilicet noua, et uerbum Domini de Hierusalem 152.
Ve qui condunt leges iniquas et scribentes iniustitias scripserunt, ut opprimerent in iudicio pauperes 153.
Verbum Domini in ęternum manet 160.
Lex a me exiet, et
Noui Testamenti, nox Veteris. Iuncturę foemorum, id est copulatio utriusque Testamenti. Vbera, odor, poma noua et uetera 136.
De lege homini
data 144.
Quęre legem, et in eam non agas insidiose. Legis uerbum sine mendacio 148.
De Syon exibit lex, scilicet noua, et uerbum Domini de Hierusalem 152.
Ve qui condunt leges iniquas et scribentes iniustitias scripserunt, ut opprimerent in iudicio pauperes 153.
Verbum Domini in ęternum manet 160.
Lex a me exiet, et iudicium meum in lucem populorum requiescet 162.
Verbum Domini non
144.
Quęre legem, et in eam non agas insidiose. Legis uerbum sine mendacio 148.
De Syon exibit lex, scilicet noua, et uerbum Domini de Hierusalem 152.
Ve qui condunt leges iniquas et scribentes iniustitias scripserunt, ut opprimerent in iudicio pauperes 153.
Verbum Domini in ęternum manet 160.
Lex a me exiet, et iudicium meum in lucem populorum requiescet 162.
Verbum Domini non frustratur 163.
De his qui custodiunt sabbatum et tenent foedus Domini 164.
Non dicetur ultra archa
scilicet noua, et uerbum Domini de Hierusalem 152.
Ve qui condunt leges iniquas et scribentes iniustitias scripserunt, ut opprimerent in iudicio pauperes 153.
Verbum Domini in ęternum manet 160.
Lex a me exiet, et iudicium meum in lucem populorum requiescet 162.
Verbum Domini non frustratur 163.
De his qui custodiunt sabbatum et tenent foedus Domini 164.
Non dicetur ultra archa testamenti Domini etc, id est lex cerimoniarum cessabit 167.
/Nouate uobis nouale et nolite serere super
126.
Risum dolor, gaudium sequitur luctus 128.
Gaudium 130.
Nihil est melius quam lętari in opere suo etc. 133.
Melior tristitia lętitia 134.
Adolescentia et uoluptas uana sunt 135.
Occurristi letanti 166.
Factum est mihi uerbum tuum in gaudium et lętitiam cordis
mei, quoniam inuocatum est nomen tuum super me, Domine Deus exercituum 171.
Celeuma quasi calcantium concinetur aduersum omnes habitatores terrę 174.
Nuptię filiorum Iambri conuersę sunt in luctum Ionatha et Symone
Gratia. Legem ergo destruimus per fidem? Absit, sed legem statuimus
scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt XV. AD CORINTHIOS II: Littera occidit, spiritus uiuificat etc.
179.
Mentiri atque iurare lingua tua prorsus ignoret 188.
Mendaces faciunt, ut neę uera dicentibus credatur 244.
Mollis. Balneorum mollitiem caro sponsę Dei non suscipiat 157.
Salomon in deliciis fuit et ideo fortasse corruit 168.
Verbum inhonestum nec dicas nec audias 172.
Vidua in deliciis uiuens mortua est 191.
Delicię et epularum uarietas formenta libidinis 226.
Impossibile esse de deliciis transire ad delicias 264.
Miracula. Contra eos qui detrahunt miraculis mortuorumin Domino
Correctio. Filium erudi. Cum propheta defecerit, dissipabitur populus. Correptio in seruum 132.
Doctor 134.
Legis periti guttur Ecclesię. Abundare doctrina sacra et inebriare prędicatione corda auditorum 136.
Ne reuerearis proximum tuum in casu suo nec retineas uerbum in tempore salutis. Sapiens doceat alios. Filios erudi. Filios obserua 142.
Corripe amicum et proximum. Corripe proximum. Correctio mendax. Quam bonum est arguere quam irasci. Doctrina prudentis. Qui docet fatuum 145.
Adhuc doctrinam quasi proph etiam effundam. Doctor
proximum. Correctio mendax. Quam bonum est arguere quam irasci. Doctrina prudentis. Qui docet fatuum 145.
Adhuc doctrinam quasi proph etiam effundam. Doctor iustitię 146.
Curua ceruicem fìlii in iuuentute 147.
Sapiens erudit 149.
Helias propheta quasi ignis et uerbum ipsius quasi facula ardebat. In Helyseo completus est spiritus illius 151.
Ve mihi quia tacui, scilicet non corripiendo Oziam 153.
Repleta est terra scientia Domini per prędicatores 154.
Pius Dominus genus humanum arat uomere prędicationis, proscindit uerbere
iustitias meas? Prohibetur itaque doctor Dominum prędicare peccator, nequis sequatur errantem. Et ascendens in montem uocauit ad se quos uoluit ipse, scilicet XII apostolos
sint uiris suis. Viri similiter mulieribus impartientes honorem tanquam cohęredibus gratię uitę, ut non impediantur orationes uestrę
nostra II. Corripite inquietos V. AD THIMOTEVM I: Seniorem ne increpaueris, sed obsecra ut patrem, iuuenes ut fratres, anus ut matres, iuuenculas ut sorores in omni castitate IIII. II: Formam habe sanorum uerborum I. Secundum euangelium meum in quo laboro usque ad uincula quasi male operans; sed uerbum Dei non est alligatum. Ideo omnia sustineo propter electos etc II. Prędica uerbum, insta opportune, importune. Argue,
obsecra, increpa in omni patientia et doctrina. Tu uero uigila, in omnibus labora, opus fac euangelistę, ministerium tuum
iuuenes ut fratres, anus ut matres, iuuenculas ut sorores in omni castitate IIII. II: Formam habe sanorum uerborum I. Secundum euangelium meum in quo laboro usque ad uincula quasi male operans; sed uerbum Dei non est alligatum. Ideo omnia sustineo propter electos etc II. Prędica uerbum, insta opportune, importune. Argue,
obsecra, increpa in omni patientia et doctrina. Tu uero uigila, in omnibus labora, opus fac euangelistę, ministerium tuum imple, sobrius esto IIII. AD TITVM: Tu autem loquere quę decent sanam doctrinam
fac euangelistę, ministerium tuum imple, sobrius esto IIII. AD TITVM: Tu autem loquere quę decent sanam doctrinam etc II. ACTVVM: Doctrinam ex hominibus per se dissolui, ex Deo uero durare semper V. Petro prędicante cecidit Spiritus Sanctus super eos qui audiebant uerbum X. Paulus et Barnabas eiecti, excusso pedurn puluere ueniunt Iconium XIII. Paulus et Thimoteus uetantur a Spiritu Sancto loqui in Asia XVI. Dominus nocte apparens confortauit Paulum, ne loqui timeret XVIII. IACOBI: Nolite plures magistri fieri, quoniam maius iudicium sumitis
nota, liber II, caput IIII. De quęstionibus, liber VIII, caput IIII. Seruus tortus seruum occidisse confitetur, capite punitur. Qui occisus putabatur, rediit. Alius septies tortus pernegauit; in crucem tamen actus poenas dedit. Item Fuluii Flacci seruus octies tortus nullum uerbum, quo dominus perstringeretur, emisit. Eodem.
Mollis. Teatrales ludi ne fierent in urbe. Standi mos in theatro. Circenses. Consualia. Ludius. Histrio. Ludi Atelani. Ludi sęculares. Mimmis aditus a Massiliensibus interdictus, liber II, caput I.
Militaris
homines. Vos ipsi non intratis nec introeuntes permittitis intrare 172.
Sal insulsum sunt, qui non audent increpare 187.
Diuites qui proferunt de thesauro suo noua et uetera. Paupercula- qui mittit quod potest et desiderat quod non potest explanare 188.
Dies diei eructat uerbum. Gallus cantat, et Petrus compungitur 189.
Pedagogus 202.
Per infirmitatem carnis docet
qui infirmis aliquid concedit. Sed qui ea quę perfectionis sunt instruit, nequaquam per infirmitatem docet 205.
Pręsente doctore ad bonum
doctore ad bonum excitamur, recedente languescimus 206.
Vos qui spiritales estis instruite huiusmodi in spiritum lenitatis 215.
Discipulus erga magistrum 216.
Tertullianus. Ciprianus.
Lactantius. Hilarius. Dydimus 218.
Inter predicationem et uerbum ueritatis 221.
Qui potest dicere, an experimentum eiuis quęritis, qui in me loquitur Christus 231.
Arguere pptest qui redargui non potest 235.
Sermo fidelis, doctrina sana 244.
Doctor Ecclesię lucrator animarum est; quibus nihil preciosius 245.
In
non prohibebo 351.
Ora uestimenti. Sagittę tuę acutę 355.
Virga directionis 356.
Vt enarretis, quoniam hic est Deus 357.
Audite hęc omnes gentes 358.
Docens et non faciens 359.
Pluuiam uoluntariam segrega, Deus, hęreditati tuę. Dominus dabit uerbum euangelizantibus uirtute multa 369.
Laboraui clamans, raucę factę sunt fauces meę 371.
Pascitur in meridie 390.
Hortatur ad Deum 393.
tempore prodest 90.
Panis confortans cor hominis 90.
Doctores fugant demones. Sermo gladius 91.
Mensa sancta 97.
Cherubin 98, 97.
Doctor caute procedat 97.
Vrna. Manna. Arca 106.
Doctor agricola 107.
Doctoris lucrum 108.
Puteus uerbum Dei 110.
Qui fabricant tabernacula 113.
Non quęrit quod sibi utile, sed quod multis 129.
Scientię rudimenta 135.
Beati qui possunt defendere Dei plebem 138.
Cathenulę uerbi connexiones signant 139.
Iuuat nos orationibus conceptis et exemplo
in domo non suscipiendam, id est garulum hominem 151.
Eloquentię ratio minus habenda in ea doctrina, quę
spectat ad uniuersos 155.
Dictandi genera multa 157.
Pisonianum uitium est loqui nescire, tacere non posse 160.
Verbum ociosum est illud quod non ędificat 187.
Verba diuina tonitruus 192.
Metcha interpretatur Scripturarum dulcedo 193.
Pauli apostoli non uerba, sed tonitrua 156.
Obedientia Abraham 180.
Orthodoxa.
ex quibus compositus 19.
Homo ad immortalitatem conditus 19.
Homo factus ad imaginem Dei 95.
Hospes eram, et non suscepistis me 147.
IDEM IN PARTE SECVNDA
Oratio. Vox suauis contra uerbum ociosum 47.
Qualis debeat esse uirginis sermo 179.
Sermo moderatus et parcus 188.
Verbum ociosum est illud quod sine utilitate dicentis et audientis profertur 231.
Stultiloquium quid sit. Quod non iocando locuti sint sancti homines 299.
Honos.
Hospes eram, et non suscepistis me 147.
IDEM IN PARTE SECVNDA
Oratio. Vox suauis contra uerbum ociosum 47.
Qualis debeat esse uirginis sermo 179.
Sermo moderatus et parcus 188.
Verbum ociosum est illud quod sine utilitate dicentis et audientis profertur 231.
Stultiloquium quid sit. Quod non iocando locuti sint sancti homines 299.
Honos. De parentibuus honorandis sermo 129.
Irreuerens filius confundetur. Quanto sit periculosius pręesse quam
audiuntur in silentio plus quam clamor principis inter stultos. Sermo sapientis. Sermo stulti 134.
Verba sapientum sicut stimuli 135.
Sapientia aperuit os mutorum, et linguas infantium fecit disertas 139.
Promptus lingua et remissus opere. Sermo sensati. Verbum dulce multiplicat amicos et mitigat inimicos, et lingua eucharis in bono homine abundabit. Noli esse uerbosus 142.
Sermo sapientis. Linguosus et in uerbo temerarius. Audi et responde, et ne interrumpas
loquentem. Beatus uir qui non est lapsus uerbo. In medio
et responde, et ne interrumpas
loquentem. Beatus uir qui non est lapsus uerbo. In medio ecclessię aperiet os eius et adimplebit eum etc. Sapientia in ore fideli abundabit. Antequam loquaris, disce 144.
Qui odit loquacitatem, extinguit maliciam. Ne iteres uerbum nequam et durum. A facie uerbi parturit fatuus tanquam gemitus partus infantis. Sagitta infìxa femori canis, sic uerbum in corde stulti. Quis est qui non deliquerit in lingua sua. Tacens et loquens in tempore. Verbosus. Sermo 145.
Sermo fatui. Sermo sapientis. Notus a longe potens
aperiet os eius et adimplebit eum etc. Sapientia in ore fideli abundabit. Antequam loquaris, disce 144.
Qui odit loquacitatem, extinguit maliciam. Ne iteres uerbum nequam et durum. A facie uerbi parturit fatuus tanquam gemitus partus infantis. Sagitta infìxa femori canis, sic uerbum in corde stulti. Quis est qui non deliquerit in lingua sua. Tacens et loquens in tempore. Verbosus. Sermo 145.
Sermo fatui. Sermo sapientis. Notus a longe potens lingua audaci. Narratio fatui quasi sarcina in uia. Nam in labiis sensati inuenietur gratia. Os prudentis quęritur in
Bilinguis. Verbis tuis facito stateram. Attende, ne labaris in lingua. Sermo peccantium 147.
Vbi auditus non es, non effundas sermonem. In medio magnatorum loqui non pręsumas, et ubi sunt senes, non multum loquaris. Adolescens loquere in tua causa uix cum necesse fuerit 148.
Verbum nequam immutabit cor. Qui sophistice loquitur, odibilis est. Lingua suauis 149.
Dedit mihi Dominus linguam mercedem meam, et in ipsa laudabo eum 151.
Vir pollutus labiis ego sum. Calculo tetigit os meum et a peccato mundauit 153.
Cor stultorum loquetur scientiam, et
XXIIII.
Ocium. Talentum acceptum negligens cum lucro reddere damnatur XXV.
Stantes in foro tota die ociosi XX.
Paraliticus iacens in lecto VIII.
Arbor quę non facit fructum bonum
acceptum negligens cum lucro reddere damnatur XXV.
Stantes in foro tota die ociosi XX.
Paraliticus iacens in lecto VIII.
Arbor quę non facit fructum bonum
terrena attingant, sed per lubricum mundi fìrmiter incedant, sic carnem mortificando sicut mortuis pellibus insistunt XV. Qui induebatur purpura et bysso, sepultus est in inferno XVI.
Obedientia. Et erat subditus illis obediendo in omnibus II. Mater mea et fratres mei hi sunt qui uerbum Dei audiunt et faciunt VIII. Qui uos audit, me audit X. Obedientia triplex: timoris, lucri, amoris, id est seruorum, mercenariorum, filiorum XV.
Hospitalitas. Martha excępit Dominum in domum suam. Zacheus festinans descendit et excepit Iesum gaudens, et salus domui eius
carnis XII.
Mementote prępositorum uestrorum. Obedite prępositis uestris XIII.
ACTVVM: Obedire oportet Deo magis quam hominibus V. PETRI I: Adolescentes, subditi estote senioribus V. IOANNIS I: In hoc scimus, quoniam cognouimus eum, si mandata eius obseruemus. Qui seruat uerbum eius, uere in hoc caritas Dei perfecta est. Qui facit uoluntatem Dei, manet in ęternum II. Qui seruat mandata eius, in illo manet et ipse in eo
21 .
Obduratus in uitiis similis uiti ueteri et exesę, quę non recipit insitionem 55 .
PLATO
Oratio. Mos loquendi Laconicus instar uehementis iaculatoris uerbum non parui momenti breue contortumque eiaculatur, ut:
Cognosce te ipsum. Nihil nimis. Hoc Lacedemonicum breuiloquium et Pitaci proprium 85.
Gorgias ad omnia respondere paratus 120.
Super illud: Dulciora melle ori meo eloquia tua, Domine
pręsente puero temperauit 94.
Pyrrhus dicere solebat plures a Cynea oratione quam a se armis urbes esse partas 129.
Thimeus , cum Thuchidide se eloquentiorem promitteret, aridus apparuit 13.
In Pericle orationis uehementia 13.
Verbum non esse philosopho dignum, quod ante non fuisset mente agitatum. Item breuis oratio 59.
Sermones cupresso similes- magni et sine fructu 62.
Quanta opera usus Demosthenes, / ut uocem aptam ad pronunciandum compararet. In dicendo timidus
aurum sensus mysticus 148.
Gladius 150.
Argentum, aurum, uestes 171.
Hortus 179.
In quorum manu sit sermo Dei 180.
Calamus, id est sermo uacuus 239.
Pompa sermonum. Argumentorum strophę 256.
Argentum eloquentia, aurum sapientia 259.
Verbum pro re 271.
Loqui ad cor 272.
Lingua Hebraica cęteris locupletior 273.
Lingua recta 357.
Celeuma, clamor nauticus 368.
Ocio marcentes tentationes ferre non possunt 59.
Sabbata mendacia 73.
stilo ferreo in ungue adamantino 355.
Verterunt ad me terga et non facies 381.
SECVNDA COMMENTARIORVM HIERONYMI
Oratio. Verba pro rebus 40.
In tapetibus sermonum pulchritudo monstratur 73.
Verbum ociosum 155.
Loquella manifestum
facit 179.
Pompaticus sermo 218.
Soloecismus. Hiperbatum 225.
Verbum ociosum est, quod non ędificat 232.
Stultiloquium 234.
Inter stultiloquium et scurilitatem 234.
COMMENTARIORVM HIERONYMI
Oratio. Verba pro rebus 40.
In tapetibus sermonum pulchritudo monstratur 73.
Verbum ociosum 155.
Loquella manifestum
facit 179.
Pompaticus sermo 218.
Soloecismus. Hiperbatum 225.
Verbum ociosum est, quod non ędificat 232.
Stultiloquium 234.
Inter stultiloquium et scurilitatem 234.
Sermo sale conditus 234.
Verbum Dei 241.
Sermo irreprehensibilis 247.
Idioma linguę
manifestum
facit 179.
Pompaticus sermo 218.
Soloecismus. Hiperbatum 225.
Verbum ociosum est, quod non ędificat 232.
Stultiloquium 234.
Inter stultiloquium et scurilitatem 234.
Sermo sale conditus 234.
Verbum Dei 241.
Sermo irreprehensibilis 247.
Idioma linguę Hebreę 250.
Os stulti confusioni proximum est.
Argentum electum lingua iusti 266.
Doctrina sua noscitur uir 268.
De fructu oris sui unusquisque
suam 282.
Obedientia super sacrificium 296.
Vt faciam uoluntatem tuam, Deus meus, uolui 351.
Viam mandatorum tuorum cucurri 415.
Ordinatione tua perseuerat dies, quoniam omnia seruiunt tibi 417.
Erubesce, homo. Serpentes, abyssi, nix, pluuię, tempestas uerbum Dei faciunt, et tu non facis 435.
Homo. Inter hominem et pecus 294.
Filii Adam, filii hominis 303.
Homo microcosmos 303.
Hominis membra 306.
Homo natus, ut Deum ueneretur 307.
Quid est, homo, quia, innotuisti ei 428.
Homo
ad comparationem uerbi diuini 30.
Ęs pro uoce 50.
Inter uocem et sermonem 50.
Eloquentia ad ministerium uerbi Dei admittitur 63.
Gladius sermo 91.
Cibus lactis uel solidus 141.
Furatus linguam auream 154.
Machera Petrina uerbum Dei 173.
Delbora, id est apis mellita componens eloquia 178.
Ocium suadet pharao a bonis operibus 31.
Sapiens nunquam ociosus 113.
Arida 140.
Honor. Inter adorare et colere 41.
Princeps ne sit
Sciui, quoniam aliter [esse]4 non posse esse continens, nisi Deus det etc. 138 .
In filia non auertente se firma custodiam 146 .
Mulier immaculata 149 .
Verbum Domini ad Hieremiam, ne accipiat uxorem nec suscipiat filios propter afflictionem
futuram super omnes qui generantur in Iudea 171 .
Sacerdotes uiduam et repudiatam non accipient, sed uirginem de domo Israel et uiduam a
sacerdote. Ad
suas supra petram etc. Populo autem huic factum est cor
incredulum et exasperans. Sicut frigidam facit cisterna aquam suam, sic frigidam fecit
maliciam suam. Cui loquar? Et quem contestabor, ut audiat? Ecce incircumcisę aures eorum, et
audire non possunt. Ecce uerbum Domini factum est eis in opprobrium et non suscipient illud
168 .
Mane consurgens contestatus sum et dixi: Audite uocem meam. Et non audierunt nec
inclinauerunt aurem suam, sed abierunt unusquisque in prauitate cordis sui mali. Tu ergo
Negantes in Deo iustitiam uel prouidentiam 216 .
sunt Cęsaris Cęsari, id est corpori necessaria, et quę Dei Deo, id est fidem
et iustitiam XXII.
A diabolo tentatur. Cum ieiunasset, postea esuriit IIII. Mane reuertens
in ciuitatem esuriit XXI. Coepit tristari et moestus esse. Orauit tertio XXVI. Vincula,
uerbera et mortem patitur XXVII.
enim ianua V. Qui peccatum cogitat, domi mortuus iacet cum filia [Arg]1
archisinagogi. Qui committit, effertur cum filio uiduę. Qui assuescit,
sepelitur cum Lazaro VIII. Homo incidit in latrones, qui despoliauerunt eum et plagis
impositis abierunt semiuiuo relicto X. Qui dicit uerbum in Filium hominis, remittetur illi. Ei
autem qui in Spiritum, non remittetur XII. Peccator perit, ut alius corrigatur XIII. Mulier
amittit drachmam, cum anima per peccatum amittit imaginem Dei. Filius discedens a patre abiit
in regionem longinquam et dissipauit substantiam
uitam ęternam, et ego resuscitabo eum in
nouissimo die VI. Nemo te condemnauit? Nemo, Domine. Nec ego te condemnabo. Vade, et iam
amplius noli peccare VIII. Cęcus a natiuitate fuit genus humanum. Spuit Dominus in terram, de
saliua sua lutum fecit, quia Verbum caro factum est. Inunxit oculos cęci, id est cathetizauit.
Misit ad Syloe, ubi baptizatus in Christo uenit uidens. Syloa interpretatur:
Missus. Nisi enim ille fuisset missus, nemo nostrum esset ab iniquitate dimissus IX. Ego
ueni, ut uitam habeant et abundantius habeant.
Perfidia.
Medius uestrum stetit, quem uos nescitis I. Quod scimus, loquimur, et quod uidimus,
testamur, et testimonium nostrum non accipitis. Lux uenit in mundum, et dilexerunt homines
magis tenebras quam lucem etc.
pati, omnia possum in eo qui me confortat IIII.
THIMOTEVM II
131. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_89 | Paragraph | SubSect | Section] sed ad
sua desideria coaceruabuntur sibi magistros prurientes auribus; et a ueritate quidem auditum
auertent; ad fabulas autem conuertentur IIII.
132. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_89 | Paragraph | SubSect | Section] quem non crediderunt X. Conclusit enim Deus omnia in incredulitate, ut omnium misereatur XI. Omne quod non est ex fide, peccatum est XIIII. Obseruetis eos qui dissensiones et offendicula pręter doctrinam, quam uos didicistis, faciunt, et declinate ab illis XVI. AD CORINTHOS I: Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est I. Nihil est idolum in mundo VIII. Oportet et hęreses esse, ut et qui probati sunt manifesti fiant in uobis XI. II: Ambulantes in astutia, adulterantes uerbum Dei. Deus huius sęculi excęcauit mentes
133. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_89 | Paragraph | SubSect | Section] quam uos didicistis, faciunt, et declinate ab illis XVI. AD CORINTHOS I: Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est I. Nihil est idolum in mundo VIII. Oportet et hęreses esse, ut et qui probati sunt manifesti fiant in uobis XI. II: Ambulantes in astutia, adulterantes uerbum Dei. Deus huius sęculi excęcauit mentes infidelium, ut non fulgeat illuminatio euangelii glorię Christi, qui est imago Dei IIII. AD THIMOTEVM I: Spiritus autem manifeste dicit, quia in nouissimis temporibus discedent quidam a fide
134. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_93 | Paragraph | SubSect | Section] iam non relinquitur pro peccatis hostia X.
IACOBI: Qui totam legem seruauerit, offendat autem in uno, factus est omnium reus II.
135. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_93 | Paragraph | SubSect | Section] erat Legi etc. Deus Filium suum mittens in similitudinem carnis peccati, et
de peccato damnauit peccatum in carne VIII. Christus minister fuit Iudeis ex promissione Dei,
gentibus ex misericordia etc. XV.
136. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_115 | Paragraph | SubSect | Section] initia, a uagitu
dictus 98 .
Quot filii Niobę 120 .
137. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_148 | Paragraph | SubSect | Section] Iob pauper, diues purpuratus 326 . Liberauit animam pauperis de manu pessimorum 360 . Peruersus. Odio habuerunt in porta corripientem 59, 70 . Fames audiendi uerbum Dei 57. Torpens ad penitentiam 88 . Qui audire nolunt uocem incantantis sapienter 111 . Nolite contristare Spiritum Sanctum Dei 142 . In pertusum saculum pecuniam
138. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_185 | Paragraph | SubSect | Section] diagum esset in comparatione regni
139. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] 91 . Iudith: Nolo scrutemini actum meum, usque dum reuertar 95 . Secretum 127 . Secreti proditor 130 . Gloria Dei est celare uerbum. Secretum 131 . Quattuor cognitu difficilia 132 . Omnium operum Dei nullam potest homo inuenire rationem
140. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] XII. Iuga boum emi quinque, et eoprobare
illa: Rogo te, habe me excusatum XIIII.
Solitudo. Et erat Ioanes in desertis usque ad diem ostensionis suę ad Israel 1 .
Factum est uerbum Domini super Ioannem, Zacharię filium, in deserto
141. Marulić, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk3_247 | Paragraph | SubSect | Section]
natura discipulo Plato dicere solitus est, ut Gratiis sacra ferret 137 .
Secretum. Consi ara sub terra latens 7 .
In publico conuiuio Spartę ingredientibus natu maximus portas ostendens
dicebat: Per hasce uerbum non egreditur 12 .
Themistocles, cum suorum persecutionem fugiens Ęgeas, Eolicum oppidum,
peruenit et apud Nicogenem hospitem latens ab Olbio, filiorum Nicogenis
pedagogo, numine afflato audiuit: Nocti uocem, nocti consilia, nocti
Sapientia Dei 333 .
Sapientia huius mundi. Quis sapiens et custodiet eam 403 .
Nosce te ipsum 416 .
Super omnes docentes me intellexi. Lucerna pedibus meis uerbum tuum 417 .
Da mihi intellectum, ut sciam testimonia tua 418 .
Sapientia uxor 421 .
Dominus sapere facit cęcos 431 .
Fundamenta terrę intelligitur uoluntas et potestas Dei, qua terra continetur 230 .
Fundamenta aliter 232 .
Testes duo contra Susanam; duo contra Dominum, et tamen non stetit uerbum
in ore eorum. Contra Naboth tota pene ciuitas dixit testimonium consensusque testium
pessimorum non firmitatem habuit ueritatis, sed sceleris coniurationem 143 .
eos in argento et auro 400 .
Dixit, et stetit spiritus procellę 402 .
Ad nihilum deducet inimicos nostros 404 .
Adhęsit pauimento anima mea; uiuifica me secundum uerbum tuum
415 .
Cum facies de persequentibus me iudicium. Iniqui persecuti sunt me, adiuua me. Paulo
minus consummauerunt me in terra. Me expectauerunt peccatores, ut perderent me. Posuerunt
peccatores laqueos mihi
Veritatis quanta uis est 88 .
Achior, dux Ammon, quia ueram protulit sententiam de filiis Israel, ab iniquo rege
morti addicitur, sed diuinitus liberatur 94 .
Ne auferas de ore meo uerbum ueritatis.
penitentiam egerit, dimitte illi XVII.
Vestis. Ecce qui in ueste preciosa sunt et deliciis, in domibus regum sunt VII. Stola
datur filio ad patrem reuertenti, id est amictus sapientię et doctrinę XV.
Humilitas. Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum uerbum tuum. Quia respexit
humilitatem ancillę suę. Deposuit potentes de sede et exaltauit humiles I. Omnis uallis
implebitur. Cuius non sum dignus soluere corigiam calciamentorum eius
Solus Deus uerax per naturam, cęteri per gratiam 242 .
Qui loquitur ueritatem in corde suo 328 .
Veritatem suam domui Israel 395 .
Et ne auferas de ore meo uerbum ueritatis usquequaque 415 .
Principium uerborum tuorum ueritas 419 .
Qui custodit ueritatem in seculum 431 .
Vigilia. Bene consurgit diluculo qui quęrit bona
es nobilitata Deo.
fęlix, sine labe uirili,
libri secundi
1.
grauem dolore,
Pungit Andream sonitu prophano,
docebat
quo etiam Moyses inquit: Vos
tacebitis et alius: hoc est Christus solus: pugnabit pro uobis: moriendo
scilicet in cruce pro salute omnium mortalium.
Ecce igitur Beatissime Pontifex quam aperte omnia hec diuini Israelitici uates
predixisse uidentur: quam bene dies diei eructat uerbum et nox nocti indicat
scientiam. quam decenter rota in medio rote collocatur: quam manifeste abyssus
abyssum inuocat, idest prisca illa hebreorum lex noue huius nostre sacra declarat:
et quodammodo inuocat mysteria: in uoce catharactarum tuarum: hoc est ipsorum
prophetarum uoce. Atque de
et doceri
possent et percipi. Emisit enim ex nubibus illis aquarum fontes Saluator: ut
fluminis impetus letificaret ciuitatem suam: cuius saluberrimo potu nulli homines:
nulla toto orbe regio esset expers. In omnem enim terram exiuit sonus
Apostolorum Christi et in fines orbis terre uerbum eorum.
Quamquam quid ego huc sum delapsus quasi uel ex nostris dubitet quispiam uel ex
alienis negare possit ea que diximus omnia de Christo intelligenda esse? et
prophetas ipsos alium quendam diuinis illis uocibus cecinisse: non eum qui a nobis
colitur Jesum mundi
protestetur ac dicat: Qui susceperit unum paruulum talem in nomine meo,
me suscipit. Et iterum: Quod uni ex minimis meis fecistis,
mihi fecistis. Nec quenquam moueat, quod Maria sedens secus pedes
Iesu et uerbum illius audiens optimam partem dicitur elegisse. Non enim
propterea hospitalitatem Marthę improbatam credimus, sed bono melius
pręlatum, actioni contemplationem. Ad quam tamen non potest peruenire qui
non prius
coepto sceleri pergunt spinis
concupiscentię pręfocantibus semen * corr. ex sementem
uerbi Dei. Quibus Hieremias clamat dicens: Ecce incircumcisę
aures eorum, et audire non possunt. Ecce uerbum Domini factum est eis in
opprobrium, et non suscipient illud... A minore quippe usque ad maiorem
omnes auaritię student, et a propheta usque ad sacerdotem cuncti faciunt
dolum. Cur ita, nisi quia (ut
libertatis gaudium superabat, in illam forsan erumpens
uocem: Diripuisti, Domine, uincula mea: tibi sanctificabo hostiam
laudis.
Exinde uili tunica contentus detectisque incedens uestigiis uerbum Dei
disseminare coepit, sanctorum apostolorum uitam aggressus effingere, sicuti
nuditate, ita et prędicandi cura.
Victu quam tenuissimo utebatur, et tamen uinci se dolebat, siquis ipso
etiam uigilantissimum fuisse nemo dubitat.
Quod ergo noctu didicerat uigilando, hoc die alios docuit prędicando
multosque, qui peccatorum oppressi ueterno in morte dormiebant, excitauit in
salutem. Dederat enim Dominus uerbum euangelizanti, dederat uoci illius
uocem uirtutis. Nisi somni semper parcissimus fuisset, nunquam tantum in Dei
seruitio profecisset.
Proponamus et foeminis, quę sequantur, exempla, quibus attendentes
delectet audire.
Delectat autem illum, quicquid de Scripturarum fontibus haustum orando
effundimus, quod prophetę, quod apostoli nobis tradiderunt, sed pręcipue
quod Dominus noster Iesus Christus. Ipse enim est Patris uerbum, ipse Filius
suus dilectus, in quo sibi bene complacuit, ipsum audiamus!
Sic, inquit, orabitis: Pater noster, qui es in cęlis. Si Pater in
cęlis, filii, quę sursum sunt, quęrant, quę sursum sunt, sapiant,
deuenisset et ibidem missam celebraret, aliquandiu in extasi
raptus stetit. Post hęc Psalmorum effici meruit expositor, quorum paulo ante ne lector quidem satis idoneus fuerat. Dum enim ipsum
Dei uerbum (quod tunc manibus contrectabat) intentius consyderat, sanctorum
uerborum percipere meruit anagogen latentemque sub littera sensum.
Plurimorum annorum studium ad tantum diuinę eruditionis profectum nunquam
illum
pro ea mox decertans et insum et reliquos omnes
hereticos facile conuicit. Scripturas igitur catholicas legant, qui purę
synceręque ueritatis luce cupiunt illustrari, dicente Propheta: Lucerna
pedibus meis, Domine, uerbum tuum, et lumen semitis meis.
Thomę uero Aquinati uaticinia prophetarum legenti, ut alibi diximus, cum in
locum obscuriorem incidisset hereretque uelut in salebra atque adeo
intelligentiam
spectaculo aderat, consul reliquumque uulgus,
derelicta idolorum superstitione, ad salutis lauacrum confugerunt et
apostoli iussu per omnem Asiam euersis deorum simulachris crucis uexillum
errexere, cum iam compertum haberent uerbum crucis pereuntibus quidem
stulticiam, his autem, qui salui fiunt, Dei uirtutem esse.
Aretii uero Tiburtius pręfectus Pergentinum et Laurentinum fratres, ne
Christum prędicaren±, suasionibus primum blanditiisque
Simon Samaritanos pręstigiis dementabat et eo
temeritatis proruperat, ut se Dei uirtutem magnam diceret. At cum Philippus
diaconus illo accessisset et Euangelium Christi miraculorum operationibus
confirmasset, Samaria uerbum Dei accepisse dicitur et ad baptismum simul
uenisse. Nonne ideo, quia maiora quędam certioraque in discipulo Domini
deprehendit quam deprehenderat in mago? Qui ubi se Philippo longe inferiorem
uidit, et ipse credere se
Alexander episcopus, mundanę
quidem sapientię non satis gnarus, sed morum sanctitate pręstans. Is cum
disputaret, uni ex philosophis dicere paranti in nomine Christi silentium
imperauit. Cumque ille ueluti elinguis ne uerbum quidem proloqui potuisset,
manum Alexandro dedit uictum se confitens. Reliqui miraculo conuersi
sepositis altercationibus uolentes fidem receperunt, ac si et ipsi Dominum
audissent dicentem: Si mihi non creditis,
in Euangelium Dei cum collega suo Barnaba peragrant oppida
Iudeę in synagogis prędicantes. Inuidentibus uero Iudeis et ad conuitia
furenti rabie prorumpentbus dixerunt: Vobis oportebat primum
loqui uerbum Dei. Sed quoniam repellitis illud et indignos uos iudicatis
ęternę uitę, ecce conuertimur ad gentes. Relinquendi ergo sunt, qui
peruersa obstinatione durati a peccandi proposito diuelli nullo modo
possunt, ne,
subactę aratro fructu huberiore fraudentur. In summa, quicunque
Ecclesiam audire noluerit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus. Nemo
saluatur inuitus.
Idem hi, ut Lucas inquit, prohibiti sunt a Spiritu Sancto loqui uerbum in
Asia. Quę res documento est non passim omnibus euangelizare nos debere, et
iis pręsertim, quos Euangelium ipsum contemptui habituros non ambigimus, ne
et hi exinde grauioribus poenis obnoxii sint et nos sanctum
eis. Merito igitur illi sedebunt super thronos cum Christo iudicantes, qui
nunquam conquierunt Christum annunciantes.
Inter apostolicos autem uiros Ambrosius episcopus eruditione, ingenio ac
diligentia Dei uerbum prędicando ita pręstitit, ut facile persuasum sit non
commentum fuisse, quod de illo quondam iactatum constat, ob os scilicet eius
in cunis iacentis uolitasse apum examen, stridulo tinnitu eloquii futuri
suauitatem
archiepiscopus, cum in Gallia apud Vigorniam urbem
sub dio prędicaret et populus imminentem supra se atrę nubis contractionem
cernens pluuiam timeret dilabique sub tecta pararet, ne dubitarent, pręcepit
et imbri, ne uerbum Domini impediret, iussit. Magna uis aquarum circa eos,
qui ad audiendum conuenerant, in terram defluxit, nullum tamen ex tanto
hominum numero attigit. Et pauor pariter ac pudor omnes cepit nolle illius
pręceptis
interdum pręter naturę suę usum, quod locutus est,
intellexerint, et quod iusserit, obediendo peregerint?
Antonius Hispanus, huius ordinis uir sanctitate percelebris, cum apud Forum
Iulii moram traheret, prędicare uerbum Dei iussus imperitiam excusabat,
nunquam antea eiusmodi declamationibus usus. Veruntamen iussioni maiorum
obtemperans talem fecit sermonem, qualis exercitatissimo tribui potuisset.
Exinde prędicationibus operam dare
uidimus et audiuimus non loqui.
Quali uero diligentia quantoque studio in docendo uti debeat catholicę
professor disciplinę, Paulus apostolus ostendit, dum Timotheum hortatur
dicens: Prędica uerbum, insta, opportune, importune, argue, obsecra,
increpa, in omni patientia et doctrina. Eundem quoque in loquendo
cautum circumspectumque esse oportere monstrauit, cum ait: Formam habe
sanorum uerborum, quę
Iesu. Et paulo post: Noli, inquit, contendere uerbis! Ad nihil
enim utile est, nisi ad subuersionem audientium. Solicite autem cura
teipsum probabilem exibere Deo, operarium inconfusibilem, recte
tractantem uerbum ueritatis. Prophana autem et uaniloquia * corr.
ex inaniloquia
deuita, multum enim proficiunt ad impietatem, et sermo eorum ut
cancer serpit. Et iterum ait: Stultas et sine
ad internitionem redactę sunt
implentes illud Salomonis oraculum: Cum propheta defecerit, dissipabitur
populus. Et ut ad nostra ueniam, Petro prędicante cecidit Spiritus
Sanctus super omnes, qui audiebant uerbum. Paulo autem absente et inter
Corinthios, quos ad Christum conuerterat, schisma oritur et Galatę, a
pseudoprophetis tentantur. Huc accedit, quod, qui prędicatores acceperint,
Christum accepisse, et qui eiecerint,
Patre et Spiritu Sancto simplicem inseparabilemque substantiam tremunt
Archangeli, reuerentur Dominationes, uenerantur Potestates, adorant
Virtutes, Cherubin et Seraphin confitentur, omnis Spiritus laudat.
Ineffabile Verbum, incircumscripta Deitas, incomprehensibilis Maiestas sub
uisibili ista palpabilique specie ad te e cęlo dignatur descendere, o
sacerdos. Cogita, perpende, examina, quem te exibere debeas, ne talis ac
tantus Dominus a te
in Scythiotico coenobio quidam hospitans, cum fratres
eius multum manibus laborantes uidisset, eam solicitudinem quasi rem
superfluam cauillans: »Maria — inquit — optimam partem elegit sedens secus
pedes Domini et audiens uerbum illius.« Post hęc, cum hora coenę ex
industria ipsum non uocassent, ubi coenatum est, miranti ac quęrenti, cur
ita se praetermisissent, abbas respondit ratos fuisse ipsi, qui se totum
spiritalem profiteretur, cibo
obesioresque. Atque his ipsis, qui legumina
carnibus et aquam uino prętulerunt, a Deo datam scientiam legimus et
disciplinam in omni libro et sapientia, Danieli autem intelligentiam omnium
uisionum et somniorum. Denique omne uerbum sapientię et intellectus, quod
sciscitatus est ab eis rex, inuenit in eis decuplum super cunctos ariolos et
magos, qui erant in uniuerso regno eius. Certe neque legumina, amara sunt
neque aqua acerba, et si essent,
monasterium ingressus, ut cęllulis dispararentur, sustinuit, et cum puer de
industria in conspectu eius increpitaretur, uerberaretur, miseris
acciperetur modis, neque lachrymis neque clamoribus eius moueri potuit, ut
uerbum unum proferret. Denique simulata in puerum indignatione abbas,
patientiam pariter obedientiamque Mutii quam maximo probaturus argumento
iussit, ut arreptum filium efferret et in proximum flumen suffocandum
iactaret.
ut multi mirarentur,
quomodo algore contractus non expirasset. Mane semiuiuum reduxerunt, et
abbas ueniam petiit, affirmans nunquam se putasse hoc monachorum aliquem
facturum, nedum episcopum, ideoque ioco magis quam serio uerbum protulisse.
Hac tamen obedientię subiectione Lambertus meruit et in episcopatus sui
sedem restitui et tandem martyrio coronari.
Non minus constantis, licet minus prudentis, obedientię est exemplum, quod
nolens ne in ipsa quidem mariti
domo suo uiuere arbitrio, Conradum, mendicum et religiosum senem, sibi
magistrum asciuerat, cuius imperio ac nutu in uiam Domini dirigeretur.
Igitur die quadam illo iubente, ut ad audiendum Dei uerbum ecclesiam
peteret, marchionissę Mesenensis improuiso superuentu
prępedita ire omisit, ne, si tantam foeminam modo domi acceptam tam cito
reliquisset, parum honori habuisse uideretur. Non accepit
mendaci, uanus et excors est et
impigetur ad laqueos mortis. Ideo eo uitio inquinari ueritus Deum
deprecatur dicens: Vanitatem et uerba mendacia longe fac a me! Et
ante illum Dauid: Ne auferas de ore meo uerbum, ueritatis
usquequaque! Hieremias autem propheta, quo ipsa maligni impostoris
dolositas illi, non aliis noceat, pręmonet, ut caueamus, et clamat:
Unusquisque se a proximo suo custodiat et omni fratri suo non
mihi —inquit — quia tacui.
Reprehensibilem se agnoscit propheta, quod Oziam regem populumque in uitia
pręcipitem uerbis non corripuerit, iuxta illud: Ne reuerearis proximum
tuum in casu suo nec retineas uerbum in tempore salutis!
Sed propositum nostrum consequentes, ueteribus exemplis noua subnectamus.
Agathonem abbatem lapillo assidue ore indito tacere didicisse ferunt idque ab
eo annos tres
refici petenti respondit: si taciturnitate sua non
reficiebatur, nec sermonibus eum refici posse. Hine quidem die uitę suę iam
supremo audacter affirmauit, ex quo eremum incolere coepisset, nullum se
unquam protulisse uerbum, quod prolatum nollet. Perfecit ergo, quod initio
promiserat: Dixi, custodiam uias meas, ut non delinquam in lingua
mea. Quam igitur lętus, quam securus inde decedebat, quem nullius prope
culpę conscium
loquendo contraxerat, tacendo penitus emendaret.
Diuus Hieronymus libro, quem de institutione sanctarum uirginum ad Eustochium
scripsit, plerosque se in eremo reperisse testatur, qui per septennium
nullum prorsus uerbum homini alteri emiserant, scientes, quod non in
multiloquio Dominus potent haberi. Puto, qui sic se ab humanis colloquiis
sequestrauerunt, diuinis familiarius perfruebantur, non interpellata
meditatione illa, quę hominis
tacendi, tempus
loquendi. Et iterum in Prouerbiis: Lingua placabilis lignum uitę.
Quę autem immoderata est, conteret spiritum. Sermo opportunus est
optimus. Mala aurea in lectis argenteis, qui loquitur uerbum in tempore
suo. Idem procacitatem garrulorum damnans: Os lubricum —
inquit — operator ruinas. Et: Vidisti hominem uelocem ad
loquendum? Stulticia magis speranda est quam
episcopo, in locum suum restitutus cautius uixit, quique ante peccatum
innocentior erat, post peccatum sanctior fuit.
Euagrium presbyterum, eximię sanctitatis uirum cum eremum incoleret, nescio
quod detractionis uerbum semel protulisse tradunt et pro eo se ita
castigasse, ut dies quadraginta sub diuo permanserit nec prius tectum
subierit quam se satis pro delicto fecisse censuisset. Recte igitur per
Prophetam dicitur: Iustus, cum
magis, alia minus uocis capax est, utraque autem sacramenti
species ęque capax Christi est. Quem quidem haud inepte solis luci atque
loquentis uoci comparauimus, quia ipse et Sol iustitię et Lux
mundi et Verbum Patris est.
Pręterea fractio illa manducatioque in specie panis et uini, non in
substantia Christi fit, quę diuidi separarique non potest. Velut fracto
speculo non frangitur intuentis imago, sed etiam cuique
credamus aut rumoribus incertis ad iudicandum
compellamur, diuina sancitum est lege: Non stabit testis unus contra
aliquem, quicquid illud peccati et facinoris fuerit, sed in ore duorum
aut trium testium stabit omne uerbum. Contra Dei ergo legem agit,
qui contra aliquem unius tantum uerbi fidem adhibet.
Sed manifestum quoque aliorum opus, quod ita bono ut malo animo agi potest,
qualiter accipiendum sit, sequenti exemplo satis
iustitię et calciati pedes
in pręparatione Euangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in
quo possitis omnia tela nequissimi ignea extinguere. Et galeam salutis
assumite et gladium spiritus, quod est uerbum Dei, per omnem orationem
et obsecrationem, orantes omni tempore in spiritu, in ipso uigilantes.
Si sic instructi militabimus, uincemus, et donatiuum militię nostrę erit
cęlorum regnum, Iacobo apostolo dicente:
iussus ait: Omnis
caro foenum, et omnis gloria eius quasi flos agri. Exiccatum est foenum
et cecidit flos, quia spiritus Domini sufflauit in eo. Vere foenum est
populus, exiccatum est foenum, et cecidit flos. Verbum autem Domini
manet in ęternum. Hęc recogitans, Manassę, regum nequissimi, serram
fortiter pertulit, et sectus, in Domino requieuit. Quis fidelium non
pręoptet huius necem cum meritis suis quam illius uitam
sacramentum corporis et sanguinis Domini in
genua errectus et lachrymis perfusus reuerenter hausit. Mox terram prono ore
petens, dispessis manibus: Nunc dimittis — inquit — seruum tuum,
Domine, secundum uerbum tuum in pace. Quia uiderunt oculi mei salutare
tuum. Quod parasti ante faciem omnium populorum: lumen ad reuelationem
gentium et gloriam plebis tuę Israhel. Post hęc lux multa circa eum
fulsit. Quidam etiam
tam
bonus est, ut nulla in illo mali labes residua sit. Quis enim sine peccato,
si septies in die cadat iustus? Esse uero ignem, qui fideles animas urendo
purificet, ex Domini uerbis colligitur dicentis: Quicunque dixerit uerbum
contra Filium hominis, remittetur ei. Qui autem dixerit contra Spiritum
Sanctum, non remittetur ei, neque in hoc seculo neque in futuro. Qui
grauissimum crimen in futuro seculo irremissibile
suo seculari Copioso indicauit sibi tres aureos nummos esse, quod
nemo alius nosset. Cum tamen ea res percrebuisset, abbas indignans iussit,
nequis monachorum Iustum, monasticę legis uiolatorem adire neue cum eo ullum
miscere uerbum pręsumeret. Id ille per ipsum, qui sibi assistebat, Copiosum
fratrem resciens, consyderauit secum, quantum ea re flagitii commisisset, et
ut par erat, magis doluit, quod Deo peccauerat, quam quod ab hominibus
licentiam
conturbabunt? Sed non multum diu feret tantam nequitiam Deus. Ideo breuiabit
dies, ut inuocantibus adsit, et peruersitate malorum irritatus maturabit
iudicium suum. Hinc Osee propheta uociferatur et clamat: Audite uerbum
Domini, filii Israhel, quia iudicium Domino cum habitatoribus terrę. Non
est enim ueritas, et non est misericordia, et non est scientia Dei in
terra. Maledictum et mendacium et homicidium et furtum et
meo, annus
retributionis meę uenit. Hunc clamorem pręuidens Iohel propheta
admiratur et ait: Dominus dedit uocem suam ante faciem exercitus sui,
quia multa sunt nimis castra eius, quia fortia et facientia uerbum eius.
Magnus enim dies Domini et terribilis ualde, et quis sustinebit eum?
Vox ista gladius ille est, quem Ioannes in Apocalypsi uidit ex utraque
parte acutum procedere de ore fidelis et ueracis, ut in ipso
Post Salomonem consurget Esaias propheta, et eorum primum spem irritam
faciet, qui, cum in proximos impii et immisericordes sint, in iis duntaxat,
quę Deo offerunt, confidunt. Audite — inquiet — uerbum Domini,
principes Sodomorum... Cum extenderitis manus uestras, auertam oculos
meos a uobis, et cum multiplicaueritis orationem, non exaudiam. Manus
enim uestrę sanguine plenę sunt. Ad iudices uero, qui
ab ore uestro. Et de
iis, qui in carnis lasciuia longo usu obsorduerant, dicet: Computruerunt
iumenta in stercore suo. In eosdem et Amos propheta clamabit dicens:
Audite uerbum hoc, uaccę pingues... quę calumniam facitis egenis et
confringitis pauperes, quę dicitis dominis uestris: Afferte, et bibemus.
Iurauit Dominus in sancto suo, quia ecce dies uenient super uos, et
leuabunt
dixerit »fatue«, reus erit gehennę ignis. Frustra nimirum fieret
isthęc diuisio, si nulla esset uitiorum diuersitas et si alia leuius, alia
grauius non punirentur. Aut si diuersa non sunt, cur, qui
uerbum dixerit contra Filium hominis, remittetur ei, qui autem dixerit
contra Spiritum sanctum, non remittetur ei, neque in hoc seculo neque in
futuro? Quare illo nequam spiritu cum septem aliis nequioribus se —
differens
et Dei Filius, et imago, et uirtus, et sapientia,
et lux, sedens a dextris maiestatis eius. Ipsi omne genu flectitur,
cęlestium, terrestrium et infernorum, ipsum omnis spiritus laudat, omnis
lingua confitetur; quia ipse est Verbum, in quo condita sunt uniuersa
— sicut Apostolus inquit — in cęlis et in terra, uisibilia et
inuisibilia, siue throni, siue dominationes, siue principatus, siue
potestates. Omnia per ipsum et in
illum, qui summum
bonum est, omnibus, quę desyderantur, bonis replebuntur: incorruptione,
immortalitate, intellectus illuminatione cordisque lętitia sempiterna
beatitudineque perfecta. In lumine uidebunt lumen, in Deo Dei Verbum et ab
utroque procedentem Spiritum. Intelligent, quomodo Pater et Filius et
Spiritus sanctus sint unus Deus, discreti in personis, unum in substantia.
Aperientur eis mysteriorum libri, et secreta cęlestis arcani
v
Hic igitur pręfectus laniorum fraudem in carnium uenditione
corrigens interdixit ne trutina in ponderando uterentur, in qua digitorum supplosione
decipiebant emptorem,
Ante emptorem ipse verbum delevit
sed sub exagio uendi pecora iussit. Exagium puto libram dici,
a qua geminę lances dependent atque exagitantur. Decernit etiam quę
Suprascriptum
ut sibi ac suis uolens propiciusque sit. Hostia dicitur pecus quod in
sacrificio occiditur, hostire enim dicebant ferire. Ollis antique dictum pro illis;
Cf. Per. 115,6,10-11
dico dedicoque: pontificale uerbum, significat: ęternum trado.
In Auentino: Romę collis, ab Auentino, Albano rege, ibi sepulto dictus. In eo colle fuit
templum Dianę,
Romę collis eqs.: cf. Tort.
'Rhoma'; Mai.
istud ab ipso interpollatum, donec cibum sumeret.
Siquid se aliquando deliquisse meminisset, leuem etiam culpam ueluti
graue crimen lugere solitum et ad castigandum corpus flagello usum
maximeque cauisse nequod uerbum superuacaneum, inutile, ociosumue
proferret.
Proinde ut ab ijs qui uitam eius conscripsere relatum legimus, iam non
solum hominibus admirabilis uideri coepit, sed etiam a bestijs
quo cum regnaturus erat in cęlo. Sumpto sacramento humi
unde surrexerat, se reclinat et quasi iam efferendus cancellatis supra
pectus manibus: Nunc dimittis seruum tuum, Domine,
inquit, secundum uerbum tuum in pace, quia uiderunt oculi
mei salutare tuum quod parasti ante faciem omnium populorum, lumen
ad reuelationem gentium et gloriam plebis tuę Israel. Vix
uerba finierat, cum lux repenti
cessabit post fama laborum
propius quoties acceditis aris
pacis, requiescet super eum pax uestra;
sin minus, ad uos reuertetur. Porro, qui docendi officium
suscipiunt, si, quemadmodum debent, docere neglexerint, quicquid de
populo perierit, illis imputabitur, dicente Domino per Ezechielem:
Speculatorem dedi te domui Israhel: et audies de ore meo uerbum,
et annunciabis eis ex me. Si, dicente me ad impium: Morte morieris,
non annunciaueris ei neque locutus fueris, ut auertatur a uia sua
impia et uiuat, ipse impius in iniquitate sua morietur, sanguinem
autem eius de manu tua requiram.
nullatenus fuisse sibi suasas indutias persertim particulares: ulterius indutie iste Oratori Urreae, quando eas per me intellexit, cum eas antea semper et negaret et improbaret, qui eundem Secretarium ad Catholicum Regem expediverat, adeo sunt vise importune et acerbe, quod potuit mihi respondere verbum nisi plenum indignationis et improbationis facti, que si per Secretarium suum fuissent Regi Catholico suasa, non fuissent ita nova, preterea practica hujusmodi induciarum cepta est, ut clare ex multis constat, ante profectionem Secretarii ad Catholicum Regem: Hec volui
Luc. 1.
214. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] solere.
Quibus qui non adhibuerit fidem,
necesse est, ut Dei omnipotentiam deneget |
fateatur-que quod naturaliter fieri nequit,
id nec diuinitus fieri posse.
Qua in re naturam deum alterum constituere uidentur,
si nihil maius Deo quam naturę tribuendum censent.
Quibus Dei uerbum respondens ait:
215. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] esse denegant.
A quibus euangelicę ueritatis assertores auersi,
ne in tam duro solo frustra uerbi semen iaciant,
nullam frugem facturum, dicunt:
216. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Ego sum uia ueritas et uita.
Hic est enim uia morum,
ueritas fidei,
uita retributionis.
Propterea quidem etiam hortatur nos dicens:
217. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uero tanti periculi non ignarus Apostolus
Timotheum discipulum
obnixe,
solicite,
urgenter adiurat dicens:
218. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et fugere? dum uereris ne quis tuis increpationibus offensus tibi aduersetur, tibi detrahat, tibi aliquo detrimento sit. Sed meminisse debes, quemadmodum Dominus miserit apostolos inter gentes sicut agnos inter lupos | et illi profecti cum fiducia euangelizabant Dei uerbum | nec supplicia nec mortem expauescentes, dum obsequium pręstarent Deo. Nihil ita metuere debemus | ut Dei iudicium. temporale est, quod ab hominibus times, quod autem a Deo maxime timere debes, ęternum est. perdere corpus tantummodo possunt homines, Deus uero et
219. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
tum quoties ab alio leguntur uel prędicantur audire.
Discipulum docilem te esse uolo.
Is enim docilis est,
qui docentem attente audit.
Ad huiuscemodi studium te hortatur Ecclesiasticus dicens:
220. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Temerarius enim magister est, qui nondum ipse discipuli partes impleuit, et iam alios instruere pręsumit. Vt autem tacite contente-que auscultes | et non alio aures, alio mentem diuidas, in mansuetudine, inquit, suscipite insitum uerbum, quod potest saluare animas uestras. Inseri enim uerbum non potest | nisi in molli corde et totis uiribus ad audiendum intento. verbum, inquit, quod potest saluare animas uestras. Frustra quippe uerbis illis
221. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] impleuit, et iam alios instruere pręsumit. Vt autem tacite contente-que auscultes | et non alio aures, alio mentem diuidas, in mansuetudine, inquit, suscipite insitum uerbum, quod potest saluare animas uestras. Inseri enim uerbum non potest | nisi in molli corde et totis uiribus ad audiendum intento. verbum, inquit, quod potest saluare animas uestras. Frustra quippe uerbis illis prębemus auditum, quorum suauiloquentia aures tantum demulcentur, et
222. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] | et non alio aures, alio mentem diuidas, in mansuetudine, inquit, suscipite insitum uerbum, quod potest saluare animas uestras. Inseri enim uerbum non potest | nisi in molli corde et totis uiribus ad audiendum intento. verbum, inquit, quod potest saluare animas uestras. Frustra quippe uerbis illis prębemus auditum, quorum suauiloquentia aures tantum demulcentur, et nulla comparatur animo utilitas. Recte
223. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] libertatis |
et permanserit in ea,
non auditor obliuiosus factus,
sed factor operis,
hic beatus in facto suo erit .
Ideo quidem et Dominus in Euangelio:
224. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
quanto inexcusabilior.
Talibus dicit Dominus:
225. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uirga Moysi in colubrum | et cibus atque potus in carnem et sanguinem animalis. Nam simul cum accidentibus ista mutata sunt | sed quia nihil uerius esse nouimus his, quę te docente discere contingit. Confitemur te esse Verbum, a quo facta sunt omnia | et sine quo factum est nihil. Quid ergo factu tibi impossibile, si modo illud ut fiat, tuę conuenit maiestati? Absit igitur ut quicquam dubitemus de tam mirabili stupendo-que sacramento, cuius tu et autor es et testis.
226. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ratione frenat | et saniori consilio parere compellit. Sapiens linguam quoque continet, uerbositatem fugit, ne in multiloquio peccet. Pauca loquitur sed considerate. nihil leue ab ipso prolatum auditur, sed serium semper et graue ponderis-que multi. Neque enim prius uerbum emittit | quam quo casurum sit cogitet. Sapiens ut semper sapiens sit studet | ut-que cum Salomone dicere possit: Sapientia quoque perseuerauit mecum. Quęris quo pacto semper sapiens esse queat, cum
227. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] lumbos uestros in ueritate | et induite loricam iustitię | et calceati pedes in pręparatione euangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela maligni ignea extinguere | et galeam salutis assumite | et gladium spiritus, quod est uerbum Dei, per omnem orationem et obsecrationem | orantes omni tempore in spiritu | et in ipso uigilantes in omni instantia. Profecto, qui armis istis contra carnis infestationes demonum-que dolos munitus fuerit, sicut mons Syon non mouebitur in
228. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Cauenda est igitur infidelium hominum conuersatio, maxime eorum qui ita auersi sunt, ut nulla supersit spes futurę illorum conuersionis, et hoc apostolorum ipsorum exemplo, qui cum uidissent incredulos Iudeos Christum nolle recipere, ab eis discedentes aliis euangelizare Dei uerbum coepere. Itaque ne perfectis quidem conuenit ad obstinatos accessio, cum ne in docendo operam perdant, tum ne molliter blande-que alloquendo fauere illorum errori uideantur. Non minus declinandi sunt, qui
229. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quę-que in suo manent corpore,
ea uero ignorare,
quę extra Ecclesiam sunt |
et per peccatum ab ipsa sese alienarunt.
Hoc Amos propheta testatur cum ait:
230. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] tunc perpetrari,
cum quis Dei opera aliis tribuit,
non errore deceptus,
sed inuidię stimulis actus,
ut Dei laudem sua procacitate obscuret.
231. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quod petit,
uerum etiam ipse execretur ut infidelis,
et nouissima eius prioribus peiora fiant.
Aduersum tales uociferatur Hieremias et ait:
232. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nostra irritatur,
quando quidem uitii huius hoc pręcipuum malum habetur,
quod a diuinorum cultu nos auertat |
et cęlestium bonorum meminisse non permittat.
Hoc testantur Domini uerba per Esaiam dicentis:
233. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Hic est enim cui dixit Propheta:
234. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uentris profluuio extinctus est. Olympius Olympius Arrianus dum blasphemias in sanctam Trinitatem ore sacrilego proferret, fulmine ictus conflagrauit. Anastasius augustus Anastasius augustus Euticetis erroribus implicatus, uerbum Dei in carnem mutatum | et in Christo incarnato unam tantum esse naturam asserebat. cum-que ab hac impietate ne Hormisdę quidem summi pontificis admonitione solicitatus recederet, ipse etiam fulmine afflatus periit.
235. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] |
in Euangelio se laborare dicens:
usque ad uincula.
Vide etiam quam anxie opus hoc Timotheo discipulo iniungat,
cum ait:
236. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] iterum admonendi tibi erunt,
sed toties,
donec cum psalmista dicere possis:
237. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
qui cum pharaone obduruerunt,
auertenda uerbi diuini prędicatio est.
Apostoli Iudeorum obstinatione offensi dixerunt:
238. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] .
quia Veritatis inimicus de ueritate sermonem audire indignus erat.
239. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Impie morte morieris,
non fueris locutus,
ut se custodiat impius a uia sua,
ipse impius in iniquitate sua morietur,
sanguinem autem eius de manu tua requiram.
Abs te ergo requiretur perditę ouis ratio,
et negligis?
Plebs tibi commissa famem non panis sed audiendi uerbum Dei patitur,
et tu supprimis uitę pabulum?
nec attendis quod scriptum est:
240. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] destituit |
et in Deo tantum confidentibus se commodat.
Ita ut interdum qui minus eruditus est,
plus efficacię in dicendo habeat |
magis-que satisfaciat prudenti auditori.
Sic enim per Prophetam dicitur:
241. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ut plebs aliqua propter scelerum magnitudinem cordis-que duritiam indigna sit,
cui Deus mittat sui uerbi doctorem.
Vnde per Amos prophetam ait:
242. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
De hvmilitate Christi.
Caput XXIV
ICXC
243. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] |
ordinatione tua perseuerat dies,
quoniam omnia seruiunt tibi.
et in alio psalmo dicitur:
244. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] glacies, spiritus procellarum, quę faciunt uerbum eius, montes et omnes colles, ligna fructifera et omnes cedri, bestię et uniuersa pecora, serpentes et uolucres pennatę. Cuncta igitur quę subsistunt, uerbum Dei faciunt, bruta utique ratione carentia, sensibilia atque insensibilia, et nos quos ille intellectu donauit, ueritatis cognitione illuminauit, ęternis bonis dignos reddidit, non faciemus? Creatori, Redemptori, Saluatori nostro non parebimus?
245. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Post hęc optimum erit | ad seruandam erga omnes humanitatem animi-que mansuetudinem benedicentię linguam assuescere | ac semper ueluti immane pręcipitium sic euitare maledicti uerbum. Omnibus benedicere | et ne maledicentibus quidem maledicta referre | magnę constantię | magnę-que tolerationis indicium est. Benedic liberis
246. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | SubSect | Section] de fenestra pręcipitari iussit. In uia iacentem equi ungulis conculcauerunt. Mandauit, ut mortuam sepelirent, sed non inuenerunt nisi eius caluariam pedesque et palmas. Reliquum corpus canes lacerando consumpserant iuxta uerbum Domini per os serui eius Helię. Erant Achabo LXX filii in Samaria. Scripsit Iehu ad optimates, et iussu ipsius occiderunt illos. Capita occisorum in cophanis reposita miserunt ad Iehum in
247. Marulić, Marko. De Veteris instrumenti uiris... [Paragraph | Section] intellegere. Et rursum quęritur Dominus dicens: Quis cęcus nisi seruus meus et surdus nisi ad quem nuncios misi? Vnde nuncii isti ad ipsos Iudeos in Euangelio aiunt: Vobis oportuit primum prędicari uerbum Dei, sed quia repellitis illud, ecce conuertimur ad gentes. Post hęc poenam quoque obstinatis denunciat propheta: Terra, inquit, uestra deserta desolabitur et derelinquetur filia Syon. Et
248. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 450 | Paragraph | SubSect | Section] prolixius orabat. Et factus est sudor eius sicut guttę sanguinis decurrentis in terram. Hic angelus apparens, dum moestum consolatur, humanam in Domino Iesu naturam ostendit. Alias accedentes et eidem ministrantes angeli diuinam in eo naturam testati sunt. Dei enim Verbum nostra assumpsit et sua non dereliquit, ut in nostris pro nobis ualeret pati et in suis posset nos beatificare. Pro nobis itaque tristatur, pro nobis orat, pro nobis ardenter orando ęstuat et sudat. Factus — inquit — in agonia prolixius
249. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 457 | Paragraph | SubSect | Section] Caiphas autem consurgens et ore ad Iesum conuersus furibundo ac procaci exclamat: Quid non respondes ad ea, quę isti aduersum te testantur? Sed quoniam nihil prodest respondere iniquis nullamque accusati defensionem admittentibus, ipse Iesus nullum contratulit uerbum, tacere satius esse existimans quam frustra se tuendo linguam fatigare. Princeps uero sacerdotum tacentem ad responsionem prouocabat quęrens ab eo occasionem magis probabilis accusationis. Adiuro te — inquit — per Deum uiuum, ut dicas nobis, si tu es
250. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 458 | Paragraph | SubSect | Section] Veritas oppressa fuit mendacio, sputis deturpata maiestas, colaphis cęsa uirtus et cęlestis altitudo ad terram usque humiliata. Quis hoc audiens non turbatur, non dolore concutitur, non animi indignatione commouetur? Ipse terrę cęlique Dominus, ipse mundi Opifex, ipsum Dei Verbum, sine quo factum est nihil, hominum subiicitur arbitrio, seruorum offertur iniuriis, impiorum potestati subditur. Vexatus non reluctatur, conuitiis lacessitus tacet, cęsus non uindicat. Quid hac humilitate submissius, quid hac patientia mirabilius? Et cum talia, quę dicta
251. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 461 | Paragraph | SubSect | Section] offert maxillam, qui molli responso eius mitigare tentat iracundiam. Neque enim debemus irato rursum maxillam offerre, ne demus ei occasionem iterum peccandi, si adhuc furere uisus fuerit. Si male locutus sum, inquit. Quomodo potuit male loqui Dei Verbum aut non bene loqui Dei uirtus et Dei *corr. ex prestas **corr. ex inficiantur ***corr. ex exusit ****corr. ex eni sapientia — Christus?
252. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 495 | Paragraph | SubSect | Section] nisi Deum cogitemus, metuendo iustitiam eius misericordiamque implorando. Et hęc — inquit — dicens expirauit. Corpus mortuum mansit in cruce, ad Patrem anima abiit, diuinitas uero neque a corpore discessit neque ab anima. Dei enim uerbum, quod semel assumpsit, nunquam dimisit, et in sepulchro fuit cum corpore a solutione illud defendens, et cum anima in paradiso ad dextram sedens Dei Patris. Alioquin et corpus in triduo illo corrumperetur et anima ad ipsum uiuificandum tam cito non redisset. Cęterum, licet
253. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 516 | Paragraph | SubSect | Section] obnoxia mendacio, nullius particeps falsitatis. Genuit enim Virgo Filium, ancilla Dominum et suum creatura Opificem. Quę cum ab angelo didicisset, quod esset salua uirginitate Iesum paritura: Ecce ancilla Domini — inquit — fiat mihi secundum uerbum tuum. Ad tantam sublata dignitatem non se insolenter extulit, sed potius humilitate deiecit seque ancillam Domini dixit, quę Domini futura erat mater. Eua pręuaricando omnes perdidit. Maria Dei nuncio obediendo omnes saluauit. Illam decepit malignus serpens, hęc
254. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 518 | Paragraph | SubSect | Section] bene prophetarum tuorum respondeat uaticiniis, ut Messiam tuum in Euangelio inuenias, cum in prophetis ante tot secula monstratum fuisse intellexeris. Esaias propheta de aduentu eius loquens: De Syon — inquit — exibit lex, et uerbum Domini de Hierusalem. Non de lege Moysi intelligit, quę multo ante de Synai, non de Syon exierat, sed de lege Christi, quę per apostolos de Hierusalem exitura erat. Et subdit de ipso legislatore dicens: Iudicabit gentes, et arguet populos multos; et
255. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 523 | Paragraph | SubSect | Section] Israhel in Babylone captiuis diuina narrat historia, quod dederit eis Deus scientiam et disciplinam in omni libro et sapientia, Danieli autem, qui primus ex illis erat, intelligentiam uisionum et somniorum. De his postea dicitur: Steterunt in conspectu regis; et omne uerbum sapientię et intellectus, quod sciscitatus est ab eis rex, inuenit in eis decuplum, super cunctos ariolos et magos, qui erant in uniuerso regno eius. Hi igitur typus erant futurę in Christo adhuc puero sapientię atque scientię diuinitus infusę. Qui enim ante
256. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 526 | Paragraph | SubSect | Section] et comedite. Emite absque argento et absque ulla commutatione uinum et lac! Neque enim fas est, ut spiritale donum uenale sit. Gratis accepistis — inquit Dominus — gratis date! Et quoniam corporis Christi sacramentum non nisi baptizatis datur, uerbum comedite non ad aquas refertur, sed ad altaris sacrificium, quod sub uini panisque specie offerri solet. Lac autem pro pane posuit propheta, ut ostenderet animas hoc cibo digne nutritas candorem consecuturas angelicę puritatis. Cęterum sitientes, id est
257. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 530 | Paragraph | SubSect | Section] ueritatem. In Esaia Deum ad Israhel dicentem audio: Veruntamen seruire me fecisti in peccatis tuis, prębuisti mihi laborem in iniquitatibus tuis. Nunquid unquam Deum seruire aut laborem pati aliquis uidit in peccatis, in iniquitatibusque aliorum, nisi cum uerbum caro factum fuit et habitauit in nobis? De quo Apostolus ait: Exinaniuit semetipsum formam serui accipiens. Ad personam ergo Filii hęc, quę dicuntur, referenda sunt, non ad personam Patris, licet Pater et Filius unum sint. Itaque ipsius Filii est, quod
258. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 533 | Paragraph | SubSect | Section] meo, et uocaueris sabbatum delicatum, et sanctum Domini gloriosum, et glorificaueris eum, dum non facis uias tuas, ut loquaris sermonem — hoc est, si diebus festiuis ab Ecclesia receptis uel constitutis desieris facere uoluntatem tuam, ut facias Dei uoluntatem, si uerbum illud proferre caueris, de quo in die Iudicii reddenda est ratio, ut tantum, quę Deo placita sunt, loquaris — tunc *add. delectaberis super Dominum — inquit (sentiendo intra se Spiritus
259. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 538 | Paragraph | SubSect | Section] Marcus. Ego uox — inquit — clamantis in deserto. Facies uituli Lucas, a sacerdotio Zacharię incipiens. Per uitulum enim sacrificium a sacerdote offerendum designatur. Facies aquilę Ioannes, qui cęteris altius uolans: In principio erat uerbum, inquit, et uerbum erat apud Deum, et Deus erat uerbum. Hi sunt quatuor quadrigę illę, quas de medio duorum montium, Veteris Nouęque legis, egredi uidit Zacharias et ab equis diuersi coloris in diuersum trahi: alios ad aquilonem, alios ad austrum, sed
260. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 538 | Paragraph | SubSect | Section] — inquit — clamantis in deserto. Facies uituli Lucas, a sacerdotio Zacharię incipiens. Per uitulum enim sacrificium a sacerdote offerendum designatur. Facies aquilę Ioannes, qui cęteris altius uolans: In principio erat uerbum, inquit, et uerbum erat apud Deum, et Deus erat uerbum. Hi sunt quatuor quadrigę illę, quas de medio duorum montium, Veteris Nouęque legis, egredi uidit Zacharias et ab equis diuersi coloris in diuersum trahi: alios ad aquilonem, alios ad austrum, sed robustissimos eorum discurrere
261. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 538 | Paragraph | SubSect | Section] deserto. Facies uituli Lucas, a sacerdotio Zacharię incipiens. Per uitulum enim sacrificium a sacerdote offerendum designatur. Facies aquilę Ioannes, qui cęteris altius uolans: In principio erat uerbum, inquit, et uerbum erat apud Deum, et Deus erat uerbum. Hi sunt quatuor quadrigę illę, quas de medio duorum montium, Veteris Nouęque legis, egredi uidit Zacharias et ab equis diuersi coloris in diuersum trahi: alios ad aquilonem, alios ad austrum, sed robustissimos eorum discurrere per omnem terram. De quibus dicitur:
262. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 539 | Paragraph | SubSect | Section] spiritalium bonorum pręditi. Et hi quidem fortissimi, quia primi a Domino ad apostolatum electi, ut audacter et intrepide aduersus errores certent pro ueritate nec persecutorum timeant gladios, pro morte uitę immortalitatisque pręmia relaturi. Quod autem Dei uerbum Euangeliique mysteria prędicare debuerint, in psalmis et prophetis olim significatum satis apparet. Per Esaiam loquitur Dominus: Super muros tuos, Hierusalem, constitui custodes. Tota die et tota nocte... non tacebunt. Scripta quippe apostolorum
263. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 540 | Paragraph | SubSect | Section] propheta: Laudabunt opera tua, et potentiam tuam pręnunciabunt. Magnificentiam maiestatis tuę et sanctitatem tuam loquentur, et mirabilia tua narrabunt. Et hoc quidem per gratiam Christi et Spiritus Sancti donum. Ideoque alibi ait: Dominus dabit uerbum euangelizantibus uirtute multa. Quod Esaias admirans: Quam pulchri — inquit — super montes pedes annunciantis et prędicantis pacem, annunciantis bonum, prędicantis salutem, dicentis Syon: Regnabit Deus tuus! Pulchri certe fuerunt
264. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 559 | Paragraph | SubSect | Section] inimicis euersa ciuibusque seruitute oppressis eradicabitur atque disperibit. Ait enim: Vinea Domini exercituum domus Israhel est. Nubes uero desierunt eam imbribus irrigare, quando apostoli Iudeis incredulis dixerunt: Vobis primum oportuit prędicari uerbum Dei, sed quia repellitis illud, ecce conuertimur ad gentes. Quibus credentibus corda, quę terra arida erant, suscepta apostolicę disciplinę pluuia exhuberarunt fructibus uirtutum. De synagogę autem uinea in Hieremia quoque lamentantem Dominum audimus:
265. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 573 | Paragraph | SubSect | Section] saluaret, obsecrabantur. Osanna enim Hebraicum est. Latine dici potest: Salua obsecro. Nam osi »salua« dicitur, anna autem apud Iudeos interiectio obsecrantis est. Rursum hi dicunt: Osanna, quia repetitum uerbum magis mouet. Quo autem locorum saluari cupiant, ostendunt addendo: in excelsis, hoc est in cęlestibus, ubi uera salus credentium est et perennis gloria, non in terra, in qua nihil stabile esse potest, nihil firmum. Dixerunt autem: Benedictus, qui uenit
266. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 616 | Paragraph | SubSect | Section] est in eo. Resurrectio enim Filii gloria fuit Dei Patris. Homines quippe resurgentis Christi miraculo commoti crediderunt et glorificauerunt Deum, et per apostolorum prędicationem clara facta est in unitate substantię ueritas Trinitatis. Tunc etiam clarificabat Deum Dei Verbum, cum dicta factaque ad Patrem referret ac diceret: Quę a Patre audiui, hęc loquor. Et: Pater in me manens, hic facit opera, quia ego in Patre, et Pater in me est. Et: Qui me misit, mecum est, et non reliquit me solum. Recte itaque
267. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 616 | Paragraph | SubSect | Section] est uirtute, ut, qui passus et sepultus fuerat, spoliato inferno morteque deuicta exurgeret uiuus, sicut prędixerat, et appareret multis. Diximus, quare dictum sit: Exurge, gloria mea. Dicamus etiam, cur additur: Exurge, psalterium et cythara. Qui uerbum Patris est, idem profecto et *corr. ex quidam **corr. ex Oseę ***corr. ex uesperam p salterium et cythara eius est. Per eum enim insonuit, cum mundum et ea, quę in mundo
268. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 617 | Paragraph | SubSect | Section] prophetarum cordibus insinuaret et cum lapsam hominis naturam errigeret angelicamque damnaret, cum uiam uitę doceret et credentibus cęlestis regni ianuam aperiret. Omnia enim per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil. Hoc ergo psalterium, hęc cythara, id est, hoc Dei uerbum, caro sacrum est, et habitauit in nobis, et uidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre, plenum gratię et ueritatis. Quo autem plenius atque distinctius et resurgentis uirtutem et ascendentis maiestatem contemplari possimus, Euangelii textum inspiciamus.
269. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 622 | Paragraph | SubSect | Section] adorat, irrisor est, non adorator. Nam hypocritę quoque adorant et precibus insistunt et humilitatem uultu, uoce, habitu pręferunt, non tamen Iesum quęrunt, sed hominum gloriam, non Iesum adorant, sed pecuniam piscantur. Talia quidem comparandi gratia pulpita conscendunt, uerbum Dei populo prędicant, in altare sacrificia offerunt, ecclesiasticas appetunt dignitates, quibus adeptis, quorsum tendebant, eorum studia, facile apparet. Quandoque e tiam in dignitate positi sub sanctitatis habitus mores suos cęlant, donec ad eam
270. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 625 | Paragraph | SubSect | Section] uos faciemus. Quanta hominum insania uidere uerum, et suadere falsum, aliud in conscientia, aliud in ore habere! Milites ergo, quibus nihil est auro argentoque charius, accepta pecunia fecerunt — inquit — sicut erant edocti. Et diuulgatum est uerbum istud apud Iudeos, usque in hodiernum diem; apud incredulos utique, non apud Christi fideles. Quicunque enim Christo non credunt, procul a ueritate absunt, quia Christus ueritas est. Hactenus de resurrectione Domini explicata est Matthei narratio. Quędam autem, quę
271. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 637 | Paragraph | SubSect | Section] me. Cęterum secundum illud, quod ait: Ego et Pater unum sumus, aliter erit exponendum. Ascendo ad Patrem meum, cuius ego per naturam Filius sum, et Patrem uestrum, cuius uos filii estis per gratiam, Deum meum, cuius ego Verbum sum, per quod facta sunt omnia, Deum uestrum, a quo et uos per me facti estis et ad beatitudinem cęlestem destinati. Ad eum ascendo humanitate uelatus, a quo nunquam separor diuinitate unitus, maiestate ęquatus, non idem cum illo persona, sed idem
272. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 637 | Paragraph | SubSect | Section] acta stimulis lętitięque recentioris. Discipuli uero audientes, quod Iesus uiueret — ut Marcus ait — non crediderunt. Sed certe pro nobis dispensabatur, ut apostoli non crederent, nisi uiso Domino. Nam si in ore duorum uel trium testium stat omne uerbum, quanto magis in ore plurimorum idem affirmantium! Apparuit Dominus per idem tempus duobus discipulis in castellum pergentibus. Qua de re quid Lucas recensuit, uideamus. Marcus enim de illis breuiter perstrinxit. Lucas igitur: Ecce — inquit —
273. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 650 | Paragraph | SubSect | Section] in his, ut mihi uidetur, dictis ordo seruatus est saluandorum. Iudeis non credentibus gentes crediderunt. Iccirco prius nominantur gentes, deinde hi, quibus prędicari est coeptum. Sic enim et apostoli, cum a Iudeis repellerentur, dixerunt: Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed quoniam uos eo indignos facitis, ecce conuertimur ad gentes. *corr. ex disperabat Quare autem prius Iudeis fuit euangelizandum? Puto, ne Christus de Iudeis secundum carnem genitus
274. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 657 | Paragraph | SubSect | Section] Et exierunt, et ascenderunt nauim. Et illa nocte nihil prehendiderunt. Symon Petrus primus nominatur, primus ad piscationem accedit, ut, qui ad apostolatus principatum diuinitus eligebatur, ante etiam quam cęteri ad piscationem hominum exiret. Primus enim Hierosolymis uerbum Dei prędicari coepit. Hunc reliqui discipuli sequi debebant. Ideo dicunt: Venimus et nos tecum. Sed nocte illa nihil prehendiderunt. Sol enim iustitię Christus ex oculis euanuerat. Quo oriente fit dies, et captura successit piscium.
275. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 660 | Paragraph | SubSect | Section] incaluerat ardore charitatis. Habeat aliquis fidem, habeat spem, nisi cum his iunxerit charitatem, nunquam ad immortalitatis beatę pręmia poterit peruenire. Sequitur: Vt ergo descenderunt in terram, uiderunt prunas positas et piscem superpositum et panem. Verbum caro factum iste piscis fuit. Descendit de cęlo, natauit in nostrarum miseriarum mari, laborum iniuriarumque amaritudinem pertulit, et summi erga nos amoris igne succensus in ligno crucis assari et mori uoluit, ut nos corporis et sanguinis sui uitali pasceret alimento.
276. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 661 | Paragraph | SubSect | Section] et perfecta ęternabitur. Iccirco Apostolus, cum dixisset: Nunc autem manent fides, spes, charitas, continuo subiunxit: Maior autem horum est charitas. Omnes ergo, quos apostolica doctrina traxerit ad Christum, salui erunt, sed illi magni, qui uerbum Dei prędicant et, quod uerbis admonent, hoc ipsi opere implent. Ait enim Dominus: Qui fecerit et docuerit sic, magnus uocabitur in regno cęlorum. Magnitudo hęc splendor est glorię, dicente Scriptura: Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splendor
277. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 680 | Paragraph | SubSect | Section] in psalmis Dauid: Dominus in cęlo parauit sedem suam, et regnum ipsius omnibus dominabitur. Tantę itaque sublimitatis maiestate prouocatus cuncta ad laudandum eum inuitat et exhortatur dicens: Benedicite Domino, angeli eius, potentes uirtute, facientes uerbum illius, ad audiendam uocem sermonum eius. Benedicite Domino, omnia opera eius, in omni loco dominationis eius. Benedic, anima mea, Domino. Ex quo illum et angelorum *corr. ex beatificate **corr. ex Dominus
278. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 682 | Paragraph | SubSect | Section] et exclamauit dicens: Absit mihi gloriari nisi in cruce Domini nostri Iesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus est et ego mundo. Mundus ei crucifixus est, cui mundi non dominatur concupiscentia. Is autem mundo crucifixus est, qui mundo mortuus Deo uiuit. Verbum itaque crucis — ut idem ait — pereuntibus quidem stulticia est, iis autem, qui salui fiunt, id est nobis, Dei uirtus est. Ob hoc sane in Ezechiele mandat Dominus uiris, qui uasa mortis in manu tenebant, dicens: Omnem, super quem uideritis
279. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 684 | Paragraph | SubSect | Section] Hoc enim Dei proprium, illud homini concessum. Deus autem et homo unus Christus. Omnis itaque exaltatio eius in tempore facta ad eam naturam pertinet, quam pro nobis assumpsit. Sine tempore autem exaltatio respicit diuinitatem, qua ęqualis est Patri Filius. Igitur, secundum quod uerbum caro factum est, exaltauit eum Deus, suscitans a mortuis — ut Apostolus ait — et constituens ad dexteram suam in cęlestibus super omnem principatum et potestatem et uirtutem et dominationem et omne nomen, quod nominatur, non solum in hoc seculo,
280. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 687 | Paragraph | SubSect | Section] Hierosolymis ne discederent, sed expectarent promissionem Patris, quam audistis — inquit — per os meum. Quia Ioannes quidem baptizauit aqua, uos autem baptizabimini Spiritu Sancto, non post multos hos dies. Qui enim ad prędicandum Dei uerbum delecti erant, Spiritus Sancti dono indigebant, ipso* nouę salutarisque doctrinę autore dicente: Paraclytus autem Spiritus Sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, ille uos docebit omnia et suggeret uobis omnia, quęcunque dixero uobis.
281. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [page 689 | Paragraph | SubSect | Section] non tantum a Patre, ut quidam senserunt, testis est Lucas in Actibus* Apostolorum, ubi Paulum loca, in quibus Christum prędicaret, cum discipulis peragrantem describit. Transeuntes - inquit — Phrygiam et Galatię regionem uetati sunt a Spiritu Sancto loqui Verbum in Asia. Cum uenissent in Mysiam, tentabant ire in Bithyniam, et non permisit eos Spiritus Iesu. Spiritus ergo Sanctus Spiritus etiam Iesu est. Testis est et Paulus ad Galatas scribens: Misit — inquit — Deus Spiritum Filii sui in corda uestra
282. Marulić, Marko. Dialogvs de Hercule a Christicolis... [Paragraph | Section] stare. State ergo succincti lumbos uestros in ueritate et induite loricam iustitie, et calciati pedes in pręparationem euangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea extinguere. Et galeam salutis assumite, et gladium spiritus, quod est uerbum Dei, per omnem orationem et obsecrationem, orantes omni tempore in spiritu et in ipso uigilantes in omni instantia et obsecratione pro omnibus sanctis. Hęc sunt igitur Christianonum arma armis Herculis longe potentiora atque solidiora: ueritas, iustitia, pax, fides, spes, charitas,
283. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] qui assistunt dominatori uniuersę terrę. Filii olei filii Dei sunt. Quo oleo et Saluator noster dicitur unctus: Vnxisti eum oleo letitię prę consortibus suis . Vnctio ista facta est in unione diuinitatis cum humanitate, quoniam verbum caro factum est. Sancti ergo, qui assistunt dominatori uniuersi, sunt filii Dei per adoptionem, quasi filii et hęredes per Christum. Quid est autem assistere Deo nisi contemptis uoluptatibus illi soli seruire? Quid est ei seruire
284. Marulić, Marko. De ultimo Christi iudicio sermo,... [Paragraph | SubSect | Section] iudicatur; qui autem non credit, iam iudicatus est, quia non credit in nomine unigeniti Filii Dei . In eodem ipse Saluator ait: Amen, amen dico uobis, quia, qui uerbum meum audit et credit ei, qui misit me, habet uitam ęternam et in iudicium non uenit, sed transibit a morte ad uitam . Dissentire uidetur ab hac sententia Paulus Apostolus dicens: Omnes nos exiberi oportet ante
285. Severitan, Ivan... . Feretreidos libri tres, versio... [Paragraph | Section] sine fine manens in corpore uisus:
286. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | SubSect | Section] mortem,
287. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section] quisque suis e fontibus efluit amnis.
288. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section] ille quidem, cui cognitus inquit Iesus.
289. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section]
290. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section] hebetat, uoluitque rapax ab origine mundi
291. Bunić, Jakov;... . De vita et gestis Christi, versio... [Paragraph | Section] ut haec uerax diuinae lucis origo ❦
292. Kružić, Petar. Petrus Crusich capitaneus Segniae... [Paragraph | Section] quod solus maiestatem suam, quam citius eas habuero, accedere intendo.
|
293. Štafilić, Ivan;... . Oratio ad Rotae auditores excidii... [page 1858 | Paragraph | SubSect | Section]
Sed unde hęc quaeso? Quasue ob causas tot et tam grauissima incommoda nobis euenere. Nempe, quia omnis caro corruperat uiam suam, eramus omnes ciues et inhabitatores, non Romae Vrbis sanctae, sed Babylonis Vrbis peccatricis, de qua
satis intelleximus, quorum tu pre modestia non meministi. Nunc conuersis curis in gaudium ardentissime tum reditum expectamus, ut te victorem rebus pro patria bene gestis complectamur, tuo colloquio atque adeo conspectu aures atque oculos satiemus. De tritico causis abs te cognitis posthac ne verbum quidem faciam: ad pauca respicientes (ut verbis Aristotelis utar) facile decipimur. Hic assiduus ego sum apud
observanciam. Nec in hoc Sanctitas Vestra faceret cuiquam iniuriam, quia
Sanctitas Vestra non est pater unius regis vel duorum, sed omnium 58 In originali: Vestram Sanctitatem.
59 Hic verbum unum (exempli gratia maioris, gravioris,
uberioris) desideratur.
equaliter et maxime in licitis et honestis et presertim
cum per adventum nuncii Sanctitatis Vestre neque accedet neque decedet
aliorum super alia congerie, de nulla animarum, sed tantum de
proventuum et corporis cura iactantur. Praeterea neminem pene esse in toto
Christiano orbe antistitem in tot opulentissimis et Craesi divitiis equantibus
ecclesiis, qui verbum Dei, ad quod episcopi et sacerdotes sunt ordinati, doceat.
Charta me deficeret, si vellem vel partem eorum, quae nobis et maxime Sedi
Apostolicae objiciuntur, recensere. Igitur amore Dei omnipotentis Vestra
Sanctitas cum suo
His. . . 232 culpant] Mc 11, 18
Orcus
ab aeterno Verbum dicentis origo,
ignoti, sic alter cognitus idem.
sublimis, adit tacitus penetralia diui
factas aure surda exspectasses. Utcunque tamen voluisti, fiat. Deinceps ego te non urgebo; forsan gratior ero, si minus utar opera tua. Atqui vereor, ne in rubiginem necessitudo nostra impingat, posteaquam illam exercere desierimus. Satis itaque nunc de his, de quibus nec in posterum quoque verbum faciam. Nihilominus colam te, et omni observantia habebo, amare certe, ut solebam, nequaquam potero, ubi abs te negligi videor.
sunt ac inflamaverunt, non putant se tutos in domibus suis, si Thurci Budam tenuerint. Hic Jonus Beg summissa voce dixit:
Thurcus, an confestim Adrianopolim
contenderet, melius rebus suis ex propinquiore loco consulturus, propter famam adventantis
ingentis exercitus.
Multa preterea vanus homo iactabat extra rem, predicabat Imperatoris magnitudinem et
fidem, quod eius verbum esset perinde ac Dei. Quod ego arripiens, in me, inquam, promissa
Imperatoris non servantur. Promisit serenissimo domino meo securum et liberum accessum ad
se legato eius fore, similiter et redeundi facultatem liberam, nunc mihi negatur redditus.
In magnis,
eiledum zahmanumi gurdumi
id est, homo, si addas lar, erit pluralis, ut Adamlar, id est, homines. Chalam, id est, penna, chalamlar, id est, pennae, et non chalamler. Iazar, id est, scribit, Iazarlar, id est, scribunt, et ita de alijs. Si uero ab e, uel i, uocalibus
infidelium regibus appellari, praeterquam ipsum Suleimannum eorum regem qui nunc rerum potitur, quod tamen nescio an significet Hunnorum dominum, id enim Germanica propemodum vox indicare videtur Hunch heer) id est, Hunnorum dominus.
Ghelur) est verbum, et significat veniet.
Csiaferun) est nomen, quod significat gentilem siue Ethnicum. solent enim omnes Christianos hoc nomine appellare, quamuis etiam alia habeant vocabula ad interpellandos Christianos, vt sunt Gyaur et
id est, Graecum regnum. Solent interdum et Vrum memleket) dicere, et tunc intelligunt torum imperium Graecorum. in summa hoc vocabulum memleket) imperium potius significare solet quam regnum apud illas nationes.
Alur) est verbum, et significat capiet, siue accipiet. Kuzulalmai) est nomen quod significat rubrum pomum, quia kuzul) significat colorem rubrum, et alma) pomum, et dicunt esse vrbem aliquam fortissimam et amplissimam Imperialem. Et
et mutatione o in u, quia huic nomini Vrum) si demas primum v, et medium mutetur in o, erit Rom. Itaque multi sunt huius opinionis, quod significet imperium Constantinopolitanum, cuius differentiam suo loco prolixius declarabimus.
Kapzeiler) est verbum, et significat opprimere iugo seruitutis, et nemo dubitat illorum tyrannicam afflictionem esse crudelem oppressionem, quod facile probabunt ij, qui eorum captiuitatem et tributi exactionem experti sunt, quemadmodum sunt Graeci, Armenij, Thraces, prout facile poterunt intelligere hi, qui
gladiorum aut armorum. Et quanquam iam magnopere degenerarunt a Christiana fide, in bellis tamen plerique eorum pro amuleto certissimo Euangelium Ioannis sub axillis portant, videlicet
soluissem, quamprimum festinaui uenire Tolnam, quod oppidum tum summa impietate oppressum erat. Vbi cum duas hebdomadas mansissem, inter tot milia hominum tres aut ad summum quatuor homines inueni, quibus Euangelica ueritas placeret. Hinc soluens ueni Calmanceum ubi uerbum Dei sesqui mensem annunciaui. Deus nobis adfuit. Nam plurimi abiecta impietate adhaeserunt Christo, praesertim Matthaeus Endericus studiosus Patauinus, magister scholae, et nonnulli sacerdotum. Hinc uocatus sum Zeblebsium, quod oppidum est prope Rubeum portum, uulgo Vuebrebsmarch uocatum,
intellecta parum defuit, quin consulem capite truncauerit, ac mandauit, ut praedicatores Euangelicae fidei, quam Martinus Lutherus reperit (sic enim ille Euangelicam fidem uocat), ubique libere omnibus uolentibus audire praedicent et omnes Vngari simul et Sclaui qui uolunt sine metu periculi hoc uerbum audiant et recipiant. Haec enim (inquit) est uera Christianorum fides et religio, ac permisit etiam Budae Euangelion Christianis annunciari, sed perfidi Rhagusei, tui sympatriotae, resistunt Euangelio, ii enim in castris Turcarum mercaturam exercent. Hic iam Tholnae septem menses mansi,
in margine sinistra scriptus
in narrationem
inducere non decebat; neque se ad eum errorem quem eiusmodi scripta sua sponte parere
consueverunt, sed potius ad utilitatem legentium accommodare: quod ipse in historiae
prooemio testatum reliquit: quo in prooemio haec scripsit ad verbum: Et auditu
quidem, ut quaeque pars fabularum expers in ipsis est, ita minus iucunda fortasse
videbitur. quicumque autem et praeteritas res, et quantum humano consilio licet,
etiam futuras, praeteritis similes, considerare, planeque inspicere
civitatis incrementum; alteram
falsam, quam tamen Lacedaemonii fingerent, subsidium Corcyraeis adversus Corinthios
ab Atheniensibus missum, non a vera caussa, neque ab ea quam ipse probaret, sed ab
altera sumpsit initium. scripsit enim haec ad verbum: Origo autem ipsius ab
Atheniensibus, et Peloponnesiis, soluto, quod in annos triginta post captam Euboeam
percussum erat, foedere, manavit. qui cur initam foederis societatem diremerint, et
caussas, et dissensiones, primum ostendi, ne quis, unde
civitas gessit, per
capita subiungit, idque cursim, usque eo, ut ea paucioribus quam quingentis versibus
comprehendat. Rursus, cum illa rebus Corcyraeis anteire, neque ab illis, sed ab his
manasse principium belli recordatus esset; scribit haec ad verbum: Post haec autem,
quae iam exposuimus,haud multorum annorum interiecto spatio, consecutae sunt
res Corcyraicae ac Potidaeaticae, et quaecumque huic bello ansam praebuere.
vel parvae res essent, nec satis dignae quibus explicandis opera daretur; vel
communes, et ab aliis antea sic protritae, ut nihil opus esset ab his initium ducere.
ipse enim hunc locum, ut a veteribus praetermissum, historia dignum existimavit, qui
ad verbum ita scripserit: Scripsi autem ea, et ab instituto sermone propterea
diverti,quod superiores omnes hunc locum omiserunt, et aut res Graecas ante Medicas,
aut Medicas dumtaxat composuerunt: eas autem res, quas et Hellanicus in Attica
historia
praesertim
Adde quod, cum in prooemio, quaecumque hoc in bello gesta sunt, omnia se esse
perscripturum affirmasset; itemque in quinto libro tempora collegisset, et unde ortum
bellum est, et quousque processit, scripsit haec ad verbum: Hoc solum inveniet exitu
comprobatum ex iis quae futura esse ex oraculis affirmabantur semper enim et initio
belli, et usque ad extrema tempora, recordor a multis esse nuntiatum, oportere ad
annos ter novenos bellum perdurare. mihi autem per
convertit; omnesque ex utraque parte commissas
pugnas, cum neque multi in illis cecidissent, et perpauci sese dedidissent,
diligenter et accurate pluribus quam trecentis versibus est persecutus. quam quidem
pugnam ipse summatim explicans, haec ad verbum scribit: In insula quidem caesi, aut
vivi capti, tot fuerunt. armati in eam traiecerant quadringenti omnino et viginti. ex
his vivi capti sunt octo minus trecenti; reliqui occisi. ac ex illis quidem qui vivi
capti fuerant, Spartani erant numero
solos reliquit, immutandis consumpsit: quos
sursum deorsum volutans, singulas locutionum particulas limabat, nunc ex uno nomine
orationem conficiens, rursusque in nomen orationem contrahens: interdum autem
verbalia nominaliter proferens, ac rursus nomen verbum faciens, atque omnem eorum
usum pervertens: ita ut, quod proprium est, eo pro appellativo abutatur; quod vero
est appellativum, pro nomine proprio usurpet. Insuper verba patiendi, activa facit;
quae vero actionem notant, iis ipse passionem
huius se
viri imitationem componere volunt, utilitatem, propositum habemus. Itaque in ipso
statim prooemii exordio hac utens propositione, Bellum scilicet Peloponnesiacum, de
quo scripturus erat, omnium, quae antea gesta essent, fuisse maximum, haec ad verbum
scribit: Ac bella quidem ante gesta, atque his vetustiora, plane in apertum produci,
temporis longinquitas vetuit. Sed, quantum ex signis quibusdam colligere licet,
equidem, haec a vetustissima origine repetens, magnas fuisse illorum res, neque
fortunam; ei vero qui cesserit, nullam
iam spem superesse; inter agendum autem, adhuc melioris fortunae spem esse. Ad quae
Atheniensis respondet quaedam ipsis labyrinthis intricatiora de spe, quae plerumque
homines fallere soleat; ita ad verbum:
sunt; humanitatis autem, quam
ille apud vos simulabat, qua reliquas sibi res subiecit, vos, quod faustum felixque
sit, fructum tulistis . Praeterea ubi eos qui res Philippo prodidissent, omnium
Graeciae calamitatum auctores fuisse ostendit; haec ad verbum scribens
in divites domos, tot
illecebris vallatas; alioqui si quandoque irrupisset, turpiter eiiceretur, ut a
dissimillimis. Divitiarum enim coniunctio cum virtute nulla esse potest; sicuti
nec Belial cum Christo. Non temere invenies aliter verbum Domini, quae vera est
sapientia, si utramque scripturam scrutatus fueris, nisi in humilium pectoribus
consedisse. Quibus Regum infulae cedunt ac etiam defunctorum cineres prostrati
venerantur.
Quamvis multo
privatis commodis publicis praetermissis, aut ista
fluxa et inania famae non anteponat et immortalitati. In hoc Stoici videri
volunt non commiserescendo malorum ullius, et cum Catone sentiunt, quem dicere
solitum accepimus, hoc turpe verbum vincat utilitas. Amicitias sacra et profana
utilitate
ipse delevit ] etiam
opusculi † supplex depono. Caeterum Deus Optimus Maximus felici rerum serie diu te nobis
incolumem servet Princeps Christiane, gloriae jubar splendidissimum, Rempublicamque
verae pietatis alumnam quoad haec orbis facies juxta verbum Domini perstiterit, perenni
flore sospitet, Vos quoque Patres Conscripti Christiana fidei propugnacula singulos
reddat votorum suorum compotes.
esse obscuram, ambiguam, non etiam sufficientem ad plenam institutionem hominis Christiani ad salutem: denique esse literam mortuam, et librum haereticorum, unde omnes haereses ac errores exoriantur:
Verum huiusmodi adversariorum innumera blasphemaque dicta, copiose, et quidem ad verbum ex istorum scriptis desumpta, recensui in eo libro, quem inscripsi: Norma simul et praxis Synodi, etc.
Contra quoque, veram et divinitus traditam normam cognoscendae veritatis, esse solam sacram Scripturam in Protestatione contra Conciliabulum plenissime ac
Nec etiam aspernanda est succincta Vatabli glossa veteris Testamenti.
Quidam etiam de Phrasibus separatim aliquid ediderunt, sed plerique iusto brevius: praeter unum quendam, qui non tam suum opus conscripsit, quam multorum doctorum huius temporis adnotationes de Hebraismis, ad verbum ex eorum Commentariis excerpsit, et in unum congessit. Verum ille non digessit cum iudicio, nec aliqua diligentiore censura id Opus perpolivit: multo minus Hebraicos Graecosque fontes consuluit. Multa igitur saepius in eius Opere repetuntur, in multis testimonia desunt, multa inter se
utrunque Testamentum nocturna diurnaque manu versando, idque diligentissime in omnibus eius arcis ac thesauris scrutando, ita penitus pectoris sui penu caelesti sapientia repleant, ut inde vetera ac nova (iuxta Christi dictum ac mandatum) depromendo, etiam, alios adeo ditare ac beare possint, ut verbum cognitioque Dei in eis abundantissime habitet, utque fiat fons saliens in Dei gloriam, ac vitam aeternam.
Porro, quod CLAVIS SCRIPTURAE nomen huic Operi imposui, facile agnosco, hoc tum invidio sum valde esse: tum etiam rem, tanti splendoris appellationi minime parem videri.
optima candidorum Lectorum venia, atque adeo etiam applausu, exornarunt.
Illud quoque hic sub finem forte operaeprecium fuerit monere, me in citandis Scripturae exemplis non semper tantum Vulgatam versionem secutum esse: sed crebro ipsosmet fontes Hebraeos ac Graecos, quam maxime ad verbum potui, expressisse: quo tanto magis genuina Hebraismorum natura conspiceretur. Unde factum est, ut etiam illa Hebraismorum exempla citaverim, quae in plerisque versionibus in Latinam proprietatem sunt commutata. Iudicavi enim etiam
illos Hebraismos studiosis
notione posita, inter dum peregrino seu alieno a se verbo duplicat significationem. Zach. 9 Castrametabor circa domum meam At exercitu, a transeunte et redeunte: id est, ita castra metabor, ut simul eam custodiam a quovis hostili exercitu, quoquo modo circa eam vagante Notat igitur illud verbum non tantum castrametationem, sed etiam id quod sequitur: nempe defensionem eius, circa quem castra posuisti. Prorsus simile exemplum, ac etiam usum huius praepositionis, depromit Alciatus ex Neratio Prisco Iurisconsulto, qui inquit: Cum vir uxori legat, si ea a liberis non nupserit: id est,
ac despecto. Psal. 8. Elegi abiectus esse in domo Domini, quam, et c. id est, infimus ac despectissimus esse in Ecclesia, aut alioqui inter homines, veram pietatem sectando. Abiectio. Psalm. 22, et Thren. 3. in Vulgata versione ponitur Abiectio plebis, sed in Hebr. est aliud verbum
potest, cum, ubi loquendum esset, tacemus. Non enim frustra dicitur: Qui tacet, consentire videtur. Caeterum de Abnegatione, eiusque significatis, aliquid etiam infra in verbo NEGO disseretur. Contrarium eius est Confiteri. Damnatur itaque hoc scelus gravissime, Matth. 10, Lucae 12. ubi verbum Negare idem valens ponitur. Paulus porro 2. Timoth, 3 dicit, et illos abnegare virtutem pietatis, qui impie vivunt. Porro in bonam partem accipitur, cum iubemur Abnegare nosmetipsos, ac nostra, qui pie vivere et Christum sequi volumus, Matth. 16, Lucae 9. id est, ita penitus nos
quaerere, ut eius gratia parati simus quidvis ferre, facere ac pati, sive in bonis, sive in corpore, tanquam si iam nec pili quidem nos nostraque omnia faceremus. Tit. 3, iubemur abnegare impietatem et secularia desideria: id est, penitus illis, totoque pectore valedicere. Simile huic est verbum Abrenuncio, quo in renunciando satanae ac mundo in Baptismo utimur.
ABOMINATIO, et Abominor, vox composita ab aversanda aliqua re tanquam tristi omine, dicitur, cum scilicet abhorremus ab aliqua re: quin et eam insuper execramur ac detestamur, tanquam simul et foedam et
Christus dicitur futurus Latibulum a vento, Isaiae 32. ¶ Ignorare. Abscondi non raro ignota nobis dicuntur, similitudine aut Metaphora quadam: quia negocia aut res nobis ignotae veluti abscondisse se a nobis videntur, ut eas cernere non possimus. Aut ponitur per Metalepsin, vel Synecdochen, verbum causae pro effectu: occulatio enim causa ignorantiae est. Sic et Latini ac Graeci dicunt, aliquem aliquid latêre, pro ignorari ab eo: quasi illud ignoratum se coram eo abscondisset, ac latitaret. 1. Reg 10 2 Par. 9. Non fuit verbum absconditum a rege Salomone: pro, nihil eum latuit,
non possimus. Aut ponitur per Metalepsin, vel Synecdochen, verbum causae pro effectu: occulatio enim causa ignorantiae est. Sic et Latini ac Graeci dicunt, aliquem aliquid latêre, pro ignorari ab eo: quasi illud ignoratum se coram eo abscondisset, ac latitaret. 1. Reg 10 2 Par. 9. Non fuit verbum absconditum a rege Salomone: pro, nihil eum latuit, nihil ille ignoravit, omnia scivit, ad omnia quaesita reginae respondere potuit. Sic 2. Sam. 14. Ne abscondas a me verbum quod te interrogo. Sic Levit. 5. Si tetigerit rem immundam, et fuerit absconditum ab eo: id est, ignotum ei. Sic
latêre, pro ignorari ab eo: quasi illud ignoratum se coram eo abscondisset, ac latitaret. 1. Reg 10 2 Par. 9. Non fuit verbum absconditum a rege Salomone: pro, nihil eum latuit, nihil ille ignoravit, omnia scivit, ad omnia quaesita reginae respondere potuit. Sic 2. Sam. 14. Ne abscondas a me verbum quod te interrogo. Sic Levit. 5. Si tetigerit rem immundam, et fuerit absconditum ab eo: id est, ignotum ei. Sic et votum uxoris absconditum marito, dicitur Num. 5. pro ignoto. Saepissime autem dicitur nihil esse Deo absconditum, id est ignotum. Gen. 18. Isa. 40. Ut quid dicis Iacob,
me a secreto malignorum: id est, a pravis eorum conatibus. Lingua secreti, est lingua clam detrahens. Proverb. 25. Ut aquilo fugat pluviam, sic facies iracunda linguam secreti: id est, austeritas ac severitas alicuius, aliquando detractores compescit metu periculi.
ABUNDARE verbum habet etiam suam energiam in Sacris literis: quae nequaquam negligenda est. Nam cum Christus dicit Matth. 5, Nisi abundaverit iustitia vestra plus quam scribarum et Pharisaeorum,
quaecunque solveritis in terra, erunt soluta in caelo. Et Iohannes vigesimo: Accipite Spiritum sanctum: quorumcunque remiseritis peccata, remittuntureis: et quorumcunque retinueritis, retenta sunt. Quare absolutio est idem quod remissio peccatorum, aut iustificatio. Absolvimur enim ibi a Deo per verbum et ministrum a peccatis seu reatu, ab ira Dei, poenis et tyrannide Satanae. et denique tum ab ipsius, tum et a propria conscientiae accusatione. Etsi enim omnis promissio et sacramenta nobis credentibus talem absolutionem afferunt, nosque ea semper fruimur: tamen non caret suo peculiari
solemus in Ecclesia vocare malas consuetudines, et praesertim malum usum bonarum rerum: ut quod in Papatu, lingua vulgari sublata, omnia sunt ignoto sermone in templis peracta. 1. Corinth. 7. Et qui utuntur mundo hoc, ut non abutentes: praeterit enim species mundi huius. Erasmus monet, ibi verbum Abuti non prorsus in malam partem accipi: sed significare, vehementer uti rebus huius mundi, aut vitae.
ABYSSUS
Rom. 10, Apocalyp. 9. 11. 17. et 20, significat infernum: quam significationem etiam ad Metaphoram referre queas.
ACCEDERE, aliquid omnino idiotismi in hac lingua habet: ut, Accedere facere ad iudices, Exodi 20. pro, adducere. Accedere facere iuvencum, Exod. 39. pro, offerre. Verbum Hebraeum est
et loco earum. Accedere ad Deum, vel ad thronum gratiae, est, fide patrem caelestem per Christum mediatorem invocare et implorare: Hebr. 4 et 11. Item, Lex non potest accedentes se perfectos facere, Hebr. 10. Non accedatad te malum, Psalm. 91. pro, non accidet. Idem ferme significat verbum Appropinquare, de quo infra suo loco agetur. Porro accedere ad mulierem, Levit 18, Deuteron. 22, Isaiae 8, usitata et nota phrasis est.
ACCINGERE SE SACCO, indicium maximi doloris et luctus est, et per Synecdochen significat veram poenitentiam ac precationem: quia in vera
recipere, complecti animo, et acceptare. Sic igitur nos denuo acceptati, aut in gratiam recepti, habitamus in aula, domo et tabernaculo Dei patris, et in monte sancto eius, facti domestici eius, cives sanctorum, ac denique membra ac cohaeredes filii ipsius unigeniti. Vicinum acceptilationi est verbum vulgare, Gallicum potius quam Germanicum, einen quitieren / einen quit und loss sprechen: quod venit a Latino Quietare aliquem, id est, facere eum quietum, liberare eum ab omni cura ac molestatione, nomine illius aeris alieni perferenda: quod idem est loss sprechen. Testimonium quoque
quietem ab omni molestatione debiti et creditoris. Pulchre consonant huic vocabulo quietantiae, D. Pauli verba: Iustificati aut absoluti fide, pacem aut Quietem habemus erga Deum, aut cum Deo, per CHRISTUM, per quem etiam fide aditum habemus in gratiam hanc acceptilationis, aut iustificationis. Verbum Imputare, de quo suo loco postea dicetur plenius, cum de re bona dicitur, aut in meliorem partem accipitur, omnino videtur quasi e regione Acceptationi aut acceptilationi respondere, eique quasi correlativum esse aut etiam causa ipsius. Imputatio enim alienae solutionis, causa est
humani, obediendo et patiendo tibi praestiterit: oro, obsecro et obtestor te per et propter eum, ut, sicut illi meam iniustitiam ac debitum culpae et poenae potenter imputasti, horrendasque poenas a me optimo iure perferendas in eum effudisti: ita vicissim mihi secundum tuum decretum, verbum, promissionem ac sacramenta, praevalide efficaciterque imputes eius largissimam persolutionem iustitiae, perinde ac si a me ipso praestita esset: illa me orna, iustifica et absolve, et porro etiam vita inde proveniente dona, et bea. Munda aut ablue me ô Pater, filii tui mihi hîc a dextris
verbis versionis, et tandem concludit:) At acceptum ferre (quod ad praesentem attinet expositionem) REMISSIONEM significat DEBITORUM. Cum enim creditor debitum remittit debitori, dicitur illi acceptum ferre. Unde verbum Iuris dimanavit ACCEPTILATIO, ubi scilicet debitor, qui non est solvendo, interrogat creditorem suum, utrum acceptum habeat quicquid illi debebat: hoc est, pro accepto et soluto deputet? Tunc enim, si creditor respondeat, Habeo quidem, acceptumque tibi fero: remissio illa etc
detulerant et accusaverant eum coram rege.
ACEDIA,
humano. Rationes loquutionis duae esse possunt. Altera, quia durae tabulae insculpta non facile abolentur: eoque tenacissime peccatum aut malitia originalis cordi illorum impressa esse affirmatur. Altera ratio loquutionis esse potest, quia cor humanum dicitur esse lapideum.
ADDERE verbum valde hebraizat: non tamen adeo obscure, ut non facile a quovis Latino intelligi queat. Saepissime autem coniungitur ferme adverbialiter aliorum verborum infinitivo: Addere loqui, Addere odisse, Addere mittere columbam, Addere petere. i. porro, iterum, vel ulterius, aut etiam intensius
facile intelliguntur. Sic faciat, sic addat mihi Dominus, si non hoc aut illud: formula iuramenti Iudaeorum fuit. Addidit et accepit, Gen. 25. Addidit et peperit, Gen. 38. Non addet, veniet posthac in te, Isaiae 52. pro, non amplius veniet aut adorietur te peregrinus.
ADDUCERE, verbum in sacris Iudaeorum multum usitatum, significat hostiam aut aliud quodvis munus Deo offerre, ac sacrificare. Gen. 4. Et fuit ut in fine diorum Cain adduceret de fructibus terrae oblationem Domino: Abel quoque etiam ipse adduxit de primogenitis. Per metaphoram etiam de spirituali cultu
dicitur: id est, in ea confirmari, ut paulatim magis ac magis fiat ethnicus, illisque idololatriis sese adiungat. Aedificare super harenam aut petram, Matthaei 7, proverbialis quaedam loquutio est, de incerto aut instabili fundamento actionis aut operis. Contrarias plane significationes verbum destruere et destructio habet, quae ex hisce facile iudicari ac intelligi queunt, ut et supra monui. Aedificare domum fratris, est, mortui sine liberis fratris uxorem ducere, et ex ea liberos illo mortuo procreare, qui eum quasi redivivum, utpote eius haeredes, exhibeant. Deuteron. 25.
pro ieiunare, aut alio qui semet male cruciare. inquit enim: Mense septimo, die mensis decima, affligetis animas vestras. Sic. Num. 30, dicitur de afflictione votiva: Omne iuramentum obligationis, ut affligat animam suam. Sic et Isaiae 58. Affligere mulierem, aut humiliare (nam idem Hebraeum verbum est) significat violare, undecunque aut quacunque demum ratione phrasis haec exoriatur. Affligere, 2. Samuel. 13, pro semet contristare, aut dolore cruciare. Afflictionis panis, plerumque significat victum cum afflictione coniunctum. Sed Deuteronomii decimosexto significat memoriale
Dicitur autem Dei agnus, ad discrimen agnorum Leviticorum et brutorum: quia ab ipsomet Deo, non ab hominibus, haec victima ad expianda peccata totius mundi erat constituta, et in medium proposita, sicut Scriptura inquit: Quem proposuit Deus propitiatorem in sanguine suo.
AGNOSCO verbum postea plenius exponetur, in verbo COGNOSCO, et porro etiam in NOVI. Hoc igitut nunc tantum breviter observetur, quod cum Deus dicitur Agnoscere aliquem, significat eum amare, fovere, tueri. Amos tertio, Psalmo primo, et trigesimoprimo. Notis enim ac familiaribus favemus. Agnoscere
plene exponit.
ALIENUM proprie quiddam externum significat, ut Genesis quadragesimosecundo: Loquutus est ad eos tanquam alienos, sed per metonymiam quandam saepe significat impium. Omnes enim exteri erant Ethnici impii, et sicut Paulus dicit alieni a promissionibus Dei. Sic et verbum Alienari, Isaiae primo: Dereliquerunt Deum, irasci fecerunt sanctum Israelis, alienaverunt se retrorsum. Tametsi etiam citra figuram possis intelligere, alienari impios: pro, deficere a Deo, discedere ab eo, desinere esse eius cultores. Sicut et Latini, Alienare pro Vendere utuntur: et
Levit. 18 In iustitiis Dei ambulare, Isa. 23. In viis Dei ambulare, Psal. 128. Isa. 23. Ambulare post Dominum, 2 Reg. 23. In praeceptis Dei ambulare, Ezech 5. Item, in viis ac iustificationibus Dei, in lege, in semitis Dei, Psal. 127. Es. 2. 1. Reg 8 est, eius verbum ex animo sequi. Ambulare coram Deo, Genesis 7 et 17. Cum Deo, Genesis 5. in conspectu Dei, Genesis 28. Ambulare coram Deo in veritate, 2. Reg. 20. Item post Deum, et similia, significant, vero animi motu et sentire et agere, quae Deus praescribit, seu pie vivere ex animo. Ambulare
3. Ambulare in sapientia, Coloss. 4. pro, sapienter Ambulare in veritate et iustitia, 1 Regum 2 et 3. pro, vere, syncere, iuste. Ambulare in bonis operibus, Ephes. 2. id est, pie vivere, ac secundum Dei mandata. Ambulare in grandibus et mirabilibus, Psal. 131: id est, extra verbum in speculationes sui cerebri evagari, aut etiam extra vocationem maiora viribus tentare, insolescere, superbire. Ambulare coram Deo ex adverso, Levit. 26. pro, iactare eius titulum, et tamen voluntati ac mandato eius resistere. Ibidem, Deus nobis ex adverso ambulare dicitur: id est, nos
25, Abigail inquit ad Davidem: Ecce ancilla tua in ancillam ad lavandum pedes tuos. Sicut oculi ancillae ad manus dominae suae. Id est, omnia inde expectans. Ecce ego servus tuus, et filius ancillae tuae, Psal. 86, pro verna: id est, tibi prorsus addictus.
ANGARIARE verbum, significat aliquem cogere, aut adigere ad aliquid molestum ac laboriosum, idque plerunque praeter ius, sed tamen sub praetextu publici iuris, autoritatisue. Venit autem inde, quod teste Suida angari Persis dicebantur publici aut regii nuncii, qui magna festinatione publicas literas, quo
posita pro Hebraea voce
2. Sam. 14, praeclara similitudine utitur illa subornata mulier coram Davide inquiens: Moriendo morimur, et sumus veluti aquae quae effunduntur, nec amplius congregantur. Spiritus, aqua et sanguis, testantur in terra de Christo, et eius merito. 1. Iohan. 5: id est, Spiritus sanctus, ac verbum, et duo Sacramenta, testantur de Christo et eius merito: ut eum locum prolixius in Fideli admonitione mea de Coena, exposui. Voluere se aquam, copiam significat. Amos dicitur voluisse se sicut aqua, iu dicium, et iustitia veluti torrens vehemens. Aquis frigidis aut refrigerantibus
diei quintae dicit aves volare in facie Rakie, expansionis aut firmamenti: id est, in infima regione aeris. Quam significationem multis testimoniis probare possem, inter quae illud ad hunc locum alludens in primis illustre est, Iob 37: Num tu cum eo extendisti, aut expandisti (nam illud ipsum verbum Hebraeum Rakie ibi est) aerem, qui tam firmus est ut speculum fusum? Quod indicat istam Rakiam, expansionem aut extensionem de qua hic agitur, proprie aerem ipsum esse, super quem passim Scriptura collocat aquas. Nam vocem Sechiakim, ibi positam, aerem significare, ex eo manifestum est, quia
et pluvia, omniaque serenet et siccet.
ARANEAE tela notatur vanitas humanorum conatuum: pravitas autem, collatione ovorum basilisci. Isaiae 59. Addit autem ibidem propheta explicationem huius utriusque similitudinis aut parabolae: quem locum attentius considera.
ARBITRARI verbum, iudicare aut opinari significat. Sed Rom. 3. vertit Vulgata et Erasmus, verbum
conatuum: pravitas autem, collatione ovorum basilisci. Isaiae 59. Addit autem ibidem propheta explicationem huius utriusque similitudinis aut parabolae: quem locum attentius considera.
ARBITRARI verbum, iudicare aut opinari significat. Sed Rom. 3. vertit Vulgata et Erasmus, verbum
enim certam conclusionem, ex praecedentibus rationibus sumptam. Sic et cap. 6. inquit: Sic et vos
Existimate, nimium obscure et dubie significantissimum verbum reddens. Arbitrari rapinam, Phil. 2, Qui cum in forma Dei esset, non est arbitratus rapinam, esse aequalem Deo: id est, non est abusus eo ut rapina, non invasit eum honorem ut solent raptores rapinam cupidissime occupare. Arbitrari verbum crebro id significat, quod adiunctum nomen: ut, Arbitrari rapinam se esse aequalem Deo, Philip. 2. pro rapere id sibi, aut instar rapinae usurpare, eove pro libitu abuti. Sanguinem testamenti arbitrari prophanum, Hebr. 10. pro, prophanare sanguinem. 2. Petr. 3. Longanimitatem Domini
certe vicina significata habent. Proverb. 25, Malleus et gladius et sagittae tuae acutae in corda inimicorum: id est, res valde laedentes. Eodem modo Psalm. 120, Lingua dolosa sagittae potentis acutae. Ierem. 9: Sagitta intensa lingua eorum. Psal. 64, Tetenderunt sagittam suam verbum amarum. Sagitta in manu potentis aut robusti, significat rem valde laedentem, aut alioqui efficacem. Psalm. 127, Ut sagittae in manu potentis ita filii iuventutum: id est, sic filii in iuventute nati patri, senes efficaces ac utiles sunt, sicut sagittae robusti hominis omnia penetrant.
Sic Genes. 17. iubet Deus Abrahamum circuncidere tum vernas, tum et emptionem argenti: id est mancipia argento comparata, posito abstracto pro concreto: emptione pro, emptis mancipiis. Sic argentum plenum, vocatur iustum ac sufficiens precium, Genes. 23. et 1. Paralip. 21. Psalm. 12, verbum Dei dicitur esse argentum purissimum, excoctum et defecatum septies: id est, res munda ac salutaris, carens omni fece aut falsitate. Eâdem ferme significatione Proverb. 10. dicitur, Linguam iusti esse argentum electum: id est, res pulchra ac praestans. Sic et pii dicuntur a Deo probari et
grassetur? Sic Germani. Non possum videre,
Luc. 15, Audivit symphoniam et chorum. Exodi 19, Cum coeperint audire tonitrua. Per metaphoram saepe pro sequentibus auditum affectibus aut motibus accipitur, sicut et alia verba sensuum: ut pro audire cum studio et promptitudine animi. Iohannis 8. Oves meaevocem meam audiunt. Qui ex Deo est, verbum Dei audit 1. Iohannis 4, Qui novit Deum, audit nos. Aliquando etiam expressius credere significat, ut 1. Sam. 24. Ut quid audis verba hominum dicentium; Ecce David quaerit malum tuum? pro, Quare credis delatoribus, etc. Simili ratione dicunt Latini, praebere aures
audit nos. Aliquando etiam expressius credere significat, ut 1. Sam. 24. Ut quid audis verba hominum dicentium; Ecce David quaerit malum tuum? pro, Quare credis delatoribus, etc. Simili ratione dicunt Latini, praebere aures delatoribus aut criminationibus.
Audire ergo verbum Dei, est, non tantum utcunque auribus percipere: sed et intelligere, et credere, eo delectari, et ei obedire conari. Intelligere significat. Gens, cuius ingnorabis linguam, nec audies quid loquatur: Ieremiae 5. id est, non intelliges. Gen. 42, Et ipsi nescierunt, quod Ioseph audiret, id
nos: Iudicum 2. Pro credere, aut cum assensu audire. Io annis 9. Dixi vobis prius, et non audistis, quid iterum vultis audire? Ubi posterius audire in propria significatione accipitur: sed prius in figurata, pro credere. Deut. 6. Ut audiamus, et opere impleamus: Luc. 11. Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud Num. 6. Audi Israel, Dominus Deus tuus Deus unus est, Cum approbatione audire, etiam in hoc exemplo accipitur. Isaiae 33. Qui obturat aurem suam, ne audiat sanguinem, id est, qui non approbat sanguinaria consilia, neque se eorum participem facit. In hac
Audi Israel, Dominus Deus tuus Deus unus est, Cum approbatione audire, etiam in hoc exemplo accipitur. Isaiae 33. Qui obturat aurem suam, ne audiat sanguinem, id est, qui non approbat sanguinaria consilia, neque se eorum participem facit. In hac significatione, tametsi et in aliis, non raro hoc verbum reperitur, adiecto gerundio, Audiendo audite. i. studio se, sedulo ac diligenter audite. Obedire: Gen. 3. propterea quod audisti vocem uxoris tuae. Id est, sequutus es, obedisti eius impiae suasioni. Gen. 21. Omnia quae dixit Sara, audi vocem eius 1. Sam. 8, Audi vocem populi in
vocem tuam nobiscum, Iud. 18.
Exaudire, Genes. 16, Audivit Dominus afflictionem tuam. 1. Iohan. 5. Si quid petimus secundum voluntatem eius, audit nos: et si audit nos, etc. 2. Reg. 20, Audivi orationem tuam. Idem exemplum et 1. Sam. 8. 25. est. Sic saepe in Psalmis verbum Audire pro attendere, et aures adhibere accipitur. Auditus et auditio, pro fama, aut doctrina. Abdiae 1, Auditum audivimus a Domino. Abacuc 1, Domine auditum audivi. Isa. 11, Neque secundum auditum aurium iudicavit. Isa. 28. Quem docebit scientiam et quem faciet intelligere
solis excursionem, qui momento ab Oriente ad Occidentem perveniunt, perinde ac si aurora celerrimas alas haberet. Non esse aut fore alicui auroram: pro, non perventurum eum esse ad cognitionem veritatis, aut etiam ad liberationem: Isaiae 8. Ad legem et testimonium. Si non dixerint iuxta verbum hoc, non erit eis aurora. In aurora, id est, statim initio: Hoseae 10. In aurora exterminando exterminatus est rex Israel: pro, statim in principio regni Oseae, filii Ela. Palpebrae aurorae: pro igneae, scitillantes. Iob 41, Oculi Beemot sunt ut palpebrae aurorae. Ascensus aut
Sic et Deut. 13. Iud. 19 1. Sam. 1. 2. Sam. 16. et 20. legitur: in quibus omnibus locis recte Satanam intelligeres: sicut novum Testamentum vocat filios diaboli. Alii malunt interpretari filios malitiae aut iniquitatis. Hieronymus aliquoties vertit in veteri Testamento, Diaboli.
Verbum Belial est effusum in eum, Psalm. 41, id est, grande aliquod scelus, ob quod ita punitur. Porrô Psal. 101. Non ponam verbum Belial ante oculos meos: videtur omnino significare, Non sequar falsam doctrinam. Alii intelligunt, malas causas: quod est minus significans. Denique
vocat filios diaboli. Alii malunt interpretari filios malitiae aut iniquitatis. Hieronymus aliquoties vertit in veteri Testamento, Diaboli.
Verbum Belial est effusum in eum, Psalm. 41, id est, grande aliquod scelus, ob quod ita punitur. Porrô Psal. 101. Non ponam verbum Belial ante oculos meos: videtur omnino significare, Non sequar falsam doctrinam. Alii intelligunt, malas causas: quod est minus significans. Denique David queritur de torrentibus Belial, Psal. 18. intelligens nimirum, impetum ac furorem contra se, non tantum impii mundi, sed
bellicis, 1. Par. 12. facientes bellum, dicuntur milites, 1. Reg. 12. Videre bellum, pro, perpeti. Ier. 42, In qua terra non videbimus bellum, et pane non esuriemus: id est, ubi nec fames, nec bellum erit. Sanctificare bellum, est praeparare ac adornare. nam id saepe significat verbum sanctificare. Alii putant esse allusionem ad illam solennem sacramque belli indictionem, qualem Rom. per suos foeciales adhibebant Mich 3. Qui non dederit escam in os eorum, sanctificant bellum. Bellum Domino cum Amalec a generatione in generationem, Exod. 17, id est, Deus erit
Poculum benedictionis: et mox, Quod benedicimus, consecratum aut sanctificatum significat: id est, quod recitatis verbis mandati ac institutionis consecratur in hunc usum, ut sit sanguis Christi, quo eius novum testamentum sanciatur. Vicinum huic est, quod ipse et Paulus alibi dicit, cibos per verbum et precationem sanctificari. Sic 1. Sam. 9, dicitur Samuel benedicturus sacrificio. In hac significatione etiam Deus dicitur benedixisse diei septimo, id est sanctificasse, magnificentiorem ac gloriosiorem caeteris reddidisse, et specialiter cultui suo dedicasse. In hoc sensu putaverunt
quamvis vim ac efficaciam, non tantum corporalem, sed et spiritualem, rebus illis externis ac elementaribus indere. Benedicere aliquando videtur etiam significare futura praedicere. nam Patriarchae beneprecantes filiis, etiam futura illis praedicebant.
QUINTO, cum hoc verbum ad Deum, ubi omnes res ac voces significantiores sunt, transfertur, significat non tantum beneprecari, sed et ipsum benefacere: sicut contra Maledicere, perdere significat. nam (ut scriptum est) Ipse dixit, et facta sunt: eius dicere est facere, eius verba sunt res ipsae. Sic igitur
Deus noster, Psal. 67. Item Psal. 109 Maledicent illi, tu autem benedices. In hoc sensu dicit Moses, se proponere Israelitis benedictionem et maledictionem, id est, felicitatem et infelicitatem, divinitus illis proventuram. Sicut autem varia sunt beneficia Dei: ita et verbum Benedicere varie accipitur, cum etiam ipsam Dei beneficentiam significat. Nam alias est Benedicere spirituale, ut supra audivimus: et Ephe. 1. dicit Apostolus, Deum illis benedixisse omni benedictione spirituali, id est, ditasse donis spiritualibus. Alias corporaliter benefacere
benedicti. Vel omnes sibi invicem similem felicitatem imprecabuntur, nostrum exemplum ac nomen usurpantes. Vel denique vos eritis causa benedictionis ac felicitatis mundi, quia ex Iudaeis est salus. Sic Psal. 21, Posuisti eum benedictiones. Contrariam prorsus significationem habet verbum Maledicere, de quo suo loco. In primo Genes. aliquoties dicitur, Deum benedixisse tum homini, tum et aliis animalibus: quod significat, illum eas efficaces potentesque in suo genere effecisse, tum ad procreationem, tum et ad alia sua opera ac officia. Graeci dicunt benedicere et
esse Graecis novam vocem, quam primum LXX excogitarint, ut possent exprimere Hebraeum
dici, ubi quid non solum placuit, sed et recte placuit. Verum certum est verbum
quôd postea verbum hoc in multo maiori usu fuerit in hac significatione ob sacras literas Graece versas. Porro Erasmus annotat super posteriorem ad Thessalonicenses, Evangelistas et Apostolos solere hac voce excludere merita ac opera hominum. Sed adscribam quaedam eius loca ex Annotationibus, ad verbum. Inquit ergo super Matth. 3. In quo mihi complacui)
super posteriorem ad Thessalonicenses, Evangelistas et Apostolos solere hac voce excludere merita ac opera hominum. Sed adscribam quaedam eius loca ex Annotationibus, ad verbum. Inquit ergo super Matth. 3. In quo mihi complacui)
Hebraei verbi non recipiunt, illa vero dativum praeponunt: ideo si construitur cum accusativo, mediante articulo
cognatam suam. Iud. 13. Si voluisset Deus occidere nos, non accepisset de manu nostra sacrificium. Iob 9. Si voluerit rixari cum eo. Isaiae 53. Et Iehova voluit conterere eum. Item si absolute ponitur, Iob. 33. Loquere, quia volo iustitiam tuam. Ibi accusativus referendus est ad prius verbum, scilicet Loquere. Iob. 4 Velis furores irae tuae, et vide omnem superbiam, et humilia eam. Oratio est ecliptica, Velis: scilicet accendere. Et mox iterum, Volet caudam suam in modum cedri: id est. Si voluerit, caudam suam in modum cedri extendet. Cantic 2, Ne excitetis adamatam, donec
ingressum navim, et sedata tempestate ab iis adoratum, qui una vehebantur. Ergo illa interpretatio non videtur convenire, quae scilicet videtur innuere, ipsos quidem paratos fuisse illum excipere, sed navim statim appulisse: quod non convenit cum aliorum Evangelistarum narratione. Puto igitur, verbum Voluerunt opponi illi quod ante dixerat, eos fuisse perterritos. Ex quo scilicet intelligitur, ipsos fuisse eum aversatos. Nunc igitur agnita eius voce, et mutatis animis, eum quem fugiebant, cupide accipiunt in navim. Nam
Doctrina bona dabit gratiam. secunda Corinthiorum secundo: Bonus odor Christi sumus. Ephes. 4, Sermo bonus et aedificans. 1. Timoth. 3, Qui episcopatum desiderat, bonum opus desiderat. Ibidem 4, Bonus eris Christi minister. 2. Timoth. 1, Bonum depositum custodi. Hebr. 6, Bonum Dei verbum gustare. Rom. 8. Illis qui diligunt Deum, omnia cooperantur in bonum: id est, tandem omnia illis fiunt salutaria, etiam ipse satan, peccatum ac mors. SEPTIMO, significat suave. ut Genes. 3, Vidit mulier quod fructus esset bonus ad vescendum. 2. Par. 18, Non prophetat mihi bonum: id
vivere. Bonum est aemulari in bono semper: id est, se qui recta ac pia. Abquam rem facere bonam, est corrigere. ut Ierem 7. 26, Bonas facere vias suas: id est, corrigere. Vincere in bono malum, est beneficiis iniurias superare: Rom. 12. Opera bona dicuntur ea, quae in fide ac secundum verbum, in gloriam Dei et utilitatem proximi fiunt. Bonum esse aliquid alicui in alicuius facie aut oculis, est alicuius iudicio placere. Genes. 19 et 45, Bonum fuit in oculis Pharaonis, quod fratres Ioseph venerint. Non habet haec lingua aliquod verbum, quod proprie simplex placere
dicuntur ea, quae in fide ac secundum verbum, in gloriam Dei et utilitatem proximi fiunt. Bonum esse aliquid alicui in alicuius facie aut oculis, est alicuius iudicio placere. Genes. 19 et 45, Bonum fuit in oculis Pharaonis, quod fratres Ioseph venerint. Non habet haec lingua aliquod verbum, quod proprie simplex placere significet, ideo hac periphrasi utuntur in eo sensu. 2 Corinth 8. Bona providere non solum coram Deo, sed etiam coram hominibus: id est, non tantum ea quae Dei iudicio probantur, sed etiam hominum honestorum. Facere aliquid in alicuius bonum. ut, Timete
crebro repetitur. Sic Christus Matth. 10. inculcat, Non cadere unum folium aut passerem sine voluntate patris: id est, non interire. Sic dicitur Cadere coronam capitis, Thren. 5. Cadant a consiliis suis. Psal. 5: id est, irrita sint eorum consilia et conatus. Eodem modo et verbum Promissio aut prophetia dicitur Cadere, si irrita fiat. 1. Sam. 5, Non cecidit ex omnibus verbis Samuelis unum: id est, omnia rata et firma fuêre, aut constitêre, verissimaque fuisse deprehensa sunt. Et Luc. 10, Non cadet de Lege apex unus. Sic Iosuae 21 et 23, Non cecidit
Promissio aut prophetia dicitur Cadere, si irrita fiat. 1. Sam. 5, Non cecidit ex omnibus verbis Samuelis unum: id est, omnia rata et firma fuêre, aut constitêre, verissimaque fuisse deprehensa sunt. Et Luc. 10, Non cadet de Lege apex unus. Sic Iosuae 21 et 23, Non cecidit ullum verbum bonum ex omnibus quae loquutus est Dominus de te: id est, omnes eius promissiones fuêre ratae ac impletae, omniaque promissa bona tibi contigêre. Eadem loquutio reperitur, et 1. Reg. 8, et Iud. 2, Non cadere faciebant de actis patrum, et via illorum dura. Numer. 6, Cadent dies
novi Testamenti, quia eo novum Testamentum sancitur et confirmatur. Caeterum de calice benedictionis vide etiam supra in BENEDICTIO. Calix salvationum, vel salutis, in Psalmo est, quem inter sacrificandum edentes ac bibentes laeti levare, ac Domino pro salute accepta gratias agere solebant. Et verbum Hebraeum quo hoc loco utitur Propheta, hunc levandicalicis morem innuere videtur, ut legi possit: Calicem salvationum levabo, et in nomine Domini invocabo tametsi illud
Matth. 19, et 1. Cor. 2. simili metaphora a capacitate loci aut vasis, significat facultatem intelligendi aut agendi aliquid. Paulus dicit, Animalis homo non capit ea quae spiritus sunt. stulticia enim ei sunt, nec potest ea cognoscere: de capacitate intelligentiae id verbum sumit, ut sequentibus declarat. At cum Christus dicit Matth. 19, Non omnes capiunt id verbum: de facultate non apprehendendi, sed praestandi intelligit. Quod licet multi facile intelligant quid sit purus caelibatus, tamen pauci eum praestare queant. Quare addit Dominus, Qui potest capere,
significat facultatem intelligendi aut agendi aliquid. Paulus dicit, Animalis homo non capit ea quae spiritus sunt. stulticia enim ei sunt, nec potest ea cognoscere: de capacitate intelligentiae id verbum sumit, ut sequentibus declarat. At cum Christus dicit Matth. 19, Non omnes capiunt id verbum: de facultate non apprehendendi, sed praestandi intelligit. Quod licet multi facile intelligant quid sit purus caelibatus, tamen pauci eum praestare queant. Quare addit Dominus, Qui potest capere, capiat: id est, qui est idoneus ad castum caelibatum, ille eum praestet. Talis significatio est
indoctus vir. Porro Iohan. 5. inquit Christus, Quomodo potestis vos credere gloriam ab hominibus accipientes? Quod potius videtur significare captantes, aut ambientes. Nam accipere gloriam, ubi ultro offertur, non impedit fidem. Sed qui captant hominum favorem ac gloriam, multa contra verbum, ad voluntatem hominum facere coguntur.
CAPUT, habet plures proprietates: in de igitur variae huius vocis significationes exoriuntur. Nam et nobilissimum membrum, summoque loco positum, et quasi initium est hominis, et maxime conspicitur: denique periculosissime summaque cum
dicitur passus carne, 1 Pet. 4, et Carnem suam dare pro mundi vita, significat totam humanitatem. Sic et Psal. 16, et Act. 2. caro Christi dicitur requiescere in spe, et non visura corruptionem, scilicet et carnalem et spiritualem. Item filius David secundum carnem. Rom. 1. 9. Verbum caro factum est, Iohan. 1. Christus in diebus carnis suae, Hebr. 5, Antonomasia quaedam est: id est, dum hic humanam vitam vixit. Sexto, caro, praesertim in novo Testamento, significatipsam malam hominis naturam, ratione suae corruptionis. Causa huius significationis est,' quia totus
suum furorem furere, sibimet, Deo et hominibus esse iniurii. Possis tamen etiam omnia illa tria ad doctrinam referre: ac per primum intelligere seductionem aut aberrationem a vero, quia hoc videtur Abire indicare, qui non passus est se seduci: secundum de pertinacia in errore, quod ipsum verbum Standi prae se fert: postremum de institutione aliorum in errore, quod Cathedra notat. Convenit pulchre cum hoc sensu aut significatione vocis huius; quod Dominus dicit Matth. 23, scribas et pharisaeos audiendos esse, cum sedent in cathedra Moysi: id est, doctrinam eius tradunt aut
huius vocis cernitur, ubi cauponae, qui hoc nomen sibi proprie vendicarunt, non tantum aquam optimo vino affundunt: sed etiam variis ac noxiis medicamentis ei gratum ac validum aliquem saporem conciliare conantur, non sine pernicie plurimorum eo utentium. Tales verbi Dei cauponatores, suis somniis verbum Dei diluentes, reprehendit Deus per Ieremiam: Quid tritico cum paleis? qui habet meum verbum, recitet verbum: qui somnium, recitet ut somnium.
CAUSA, varie etiam Latinis accipitur. Sequuntur autem versorum significationes huius vocis maxima ex parte Latinum sermonem. ut, Causa
optimo vino affundunt: sed etiam variis ac noxiis medicamentis ei gratum ac validum aliquem saporem conciliare conantur, non sine pernicie plurimorum eo utentium. Tales verbi Dei cauponatores, suis somniis verbum Dei diluentes, reprehendit Deus per Ieremiam: Quid tritico cum paleis? qui habet meum verbum, recitet verbum: qui somnium, recitet ut somnium.
CAUSA, varie etiam Latinis accipitur. Sequuntur autem versorum significationes huius vocis maxima ex parte Latinum sermonem. ut, Causa viduae non in greditur ad eos, Esa. 1. id est, lis, controversia. Magister litis, Esa.
sed etiam variis ac noxiis medicamentis ei gratum ac validum aliquem saporem conciliare conantur, non sine pernicie plurimorum eo utentium. Tales verbi Dei cauponatores, suis somniis verbum Dei diluentes, reprehendit Deus per Ieremiam: Quid tritico cum paleis? qui habet meum verbum, recitet verbum: qui somnium, recitet ut somnium.
CAUSA, varie etiam Latinis accipitur. Sequuntur autem versorum significationes huius vocis maxima ex parte Latinum sermonem. ut, Causa viduae non in greditur ad eos, Esa. 1. id est, lis, controversia. Magister litis, Esa. 50. pro actore
sed est fortissimus heros, quia vincit diabolum, et potenter liberat et protegit suos.
humilitate, quam subiturus erat. Est igitur et hoc officii nomen. Vocatur autem et pater Dominus, ut Matth. 11. Pater Domine caeli et terrae. Verum ibi paulo generalius est hoc nomen, ac significat, patrem caeli ac terrae potestatem habere, etc. Deus dicitur Christus, ut Iohan. 1. Verbum erat Deus. Iohan. 20. Dominus meus et Deus meus: quia est
ac terrae potestatem habere, etc. Deus dicitur Christus, ut Iohan. 1. Verbum erat Deus. Iohan. 20. Dominus meus et Deus meus: quia est
ac suis auditoribus notam esse. Sint igitur ac maneant humanae duntaxat cogitationes de posteriori etymologia: ac valeant tantum, quantum comparationes a rebus humanis ad divinas translatae solent valere, donec in academia caelesti ex ore Christi omnia penitus ac plenius cognoscamus. Porro hoc verbum substantiale distinguendum est a verbo vocali, ut sic vocemus: hoc est, a doctrina proposita a Christo. Nam doctrina eius, quae verbum alias appellatur, nequaquam est substantia Christi. Quae enim dementia foret, dicere, eum suam substantiam effatum esse? Necesse foret et Apostolos, aliosque
comparationes a rebus humanis ad divinas translatae solent valere, donec in academia caelesti ex ore Christi omnia penitus ac plenius cognoscamus. Porro hoc verbum substantiale distinguendum est a verbo vocali, ut sic vocemus: hoc est, a doctrina proposita a Christo. Nam doctrina eius, quae verbum alias appellatur, nequaquam est substantia Christi. Quae enim dementia foret, dicere, eum suam substantiam effatum esse? Necesse foret et Apostolos, aliosque verbi ministros, meras Christi substantias eloqui: quo quid absurdius esset? Debere autem haec discerni, dicta aperte testantur.
est substantia Christi. Quae enim dementia foret, dicere, eum suam substantiam effatum esse? Necesse foret et Apostolos, aliosque verbi ministros, meras Christi substantias eloqui: quo quid absurdius esset? Debere autem haec discerni, dicta aperte testantur. Iohan. 14. Si quis diligit me, verbum meum servabit, et pater meus diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus. Qui non diligit me, sermones meos non servat. Manifeste se et verba, hoc est doctrinam distinguit. Si Moysi scriptis non creditis, quomodo verbis meis credetis? Iohan. 5. Sermo quem ego loquor,
quod Mundi salvator, et a Simeone Dei Salutare dicitur: eo quod a Deo ad liberandos homines e carcere peccati et mortis sit missus, sicut audivimus angelum nomen Iesu interpretatum esse. Immanuel, hoc est nobiscum Deus, Matthaei primo dicitur, tum propter essentiam, tum propter officium. nam, Verbum caro factum est, inquit Iohannes: hoc est, in una persona Christi unitae sunt divina et humana natura. Deinde, habitat etiam in nobis hominibus, et est efficax: Iohan. 1. Lux mundi Iohannis 8. 12. Ego, inquit, sum lux mundi: qui sequitur me, non ambulat in tenebris, sed habebit lumen
1. Timoth. 3. Deus manifestatus in carne. Autor epistolae ad Hebraeos, filium Dei appellat splendorem gloriae, et characterem vel expressam imaginem substantiae eius: quod quis non animadvertet de substantia filii Dei dici? Hebraeorum primo.
etiam hodie multae gentes lata et praevalida cingula, vel coriacea, vel etiam instar peplorum facta gestant, quo quasi unitum constrictumque corpus sit eo fortius. Inde Accingi fortitudine: de qua loquutione et vicinis, in verbo ACCINGO dictum est, et mox aliquid dicetur.
CINGERE verbum varia significata habet, quae percurram. Nam primum per metaphoram Psalm. 139. pro perpetua Dei praesentia accipitur, Semitam meam et accubitum meum cingis: id est, ubique ades quiescenti, et iter facienti, sicut cingulum totum corpus ambit. Cingens se, 2. Reg. 3, pro militari aetate
34. Angelus Domini castra metatur in circuitu timentium eum. Copiam videtur significare, Psalm. 12 In circuitu ambulabunt impii, quando exaltantur utilitates filiorum hominum: id est, regnantibus tyrannis omnia complentur impiis. Aliquando circumvicinam regionem indicat.
CIRCUMFEROR verbum eleganti metaphora usurpatur. Ephes. 4. Ne amplius simus pueri, qui fluctuemus, et circumferamur omni vento doctrinae, etc. Sumpta autem est haec metaphora, ubi reflante vento adverso, prudentes nautae cavent, ne retro agantur: sed vel oblique progrediantur, vel saltem in
commodum quaerere. Paulus 2 Corint. 2, apte et significanter utitur hoc verbo, cum dicit, contritum et contristatum Corinthium esse quam primum recipiendum, et salutari consolatione reficiendum, ne abutatur illa eorum severitate satan in exitium illius afflicti, et contumeliam gloriae Dei. Verbum Graecum alioqui venit a plus habendo, quoniam is qui alterum defraudat, plus iusto aut aequa parte habere conatur: Germanice admodum commode dicitur, uberfortheilen.
CISTERNA, explicabitur in voce PUTEI.
CITHARA, instrumentum musicum, et quidem notum est. saepe autem
tendere et properare.
CLAMARE, Cara
Abelis clamabat. Ierem. 46. Et clamor tuus implebitterram. Capiunt ergo Hebraei magnitudinem clamoris, pro magnitudine ipsius sceleris. dum enim scelera et flagitia augescunt, augescit simul et rumor et infamia. Et Iob cum ait, Et in arbores clamabat, pro manifestis peccatis ponit clamorem: ut verbum sit, quicquid corde concipitur: clamor, cum procedit in factum. Haec Augustinus: Quaestionum super Exod. libro 2, cap. 4. Illud sane et verissimum et notissimum est, quod violentis, vehementibus et quasi furiosis actionibus etiam insani clamores adiuncti sunt. Ponitur ergo
ac strepitu esse nequeunt, laeticia vocem extrudente. Sic dicitur Esaiae 49, Clamate montes: id est, erumpite in laetas voces. Sic Esaiae 48, In voce clamoris nunciate: id est, exultationis et laeticiae. Sed tamen cum laeticiam significat, plerunque est vox Iubilationis, ut dictum est. Idem verbum Clamare, quod saepe est
pluviam a caelo (sicut et olim Anaxagoras dixerat terram amore pluviae detineri) et coeum porro vim pluendi a Deo flagitet. Quare Deus dicit se caelo id est, aeri daturum facultatem pluendi, et illum irrigaturum sitientem terram. Ponitur, hic caelum pro regione aerea, unde venit pluvia. In caelo verbum et veritas esse aut firmari dicitur. Psalm. 89. In caelis firmasti veritatem. Et Psalm. 119. In seculum verbum tuum permanet in caelo, significat certitudinem, seu immotam veritatem verbi ac veritatis Dei: sive facta allusione ad materiale hoc caelum, quod ea demum firma sint quae ibi
Quare Deus dicit se caelo id est, aeri daturum facultatem pluendi, et illum irrigaturum sitientem terram. Ponitur, hic caelum pro regione aerea, unde venit pluvia. In caelo verbum et veritas esse aut firmari dicitur. Psalm. 89. In caelis firmasti veritatem. Et Psalm. 119. In seculum verbum tuum permanet in caelo, significat certitudinem, seu immotam veritatem verbi ac veritatis Dei: sive facta allusione ad materiale hoc caelum, quod ea demum firma sint quae ibi sunt, cum terrena omnia sint infirmissima: sive ad Spirituale caelum, quod promissiones spirituales nobis potissimum
aliquando pro eiusdem gentis homine accipitur, de qua catachresi in voce Fratris dicetur. Ideo Paulus vocat Israelitas suos cognatos, Ro. 9.
COGO, vide infra Compello, et Necessitas. quandoquidem Graecum
Rom. 7. Quod facio, non agnosco: id est, non approbo peccata, quae subinde volenti nolenti ex pessima radice nativae corruptionis erumpunt. Pro curare et fovere. ut Proverb. 12. Cognoscit iustus animam iumenti sui. Sic Christus dicitur cognoscere oves suas. In hoc sensu Paulus invertit hoc verbum Gal. 4. At nunc postquam cognovistis Deum, vel potius cogniti estis a Deo: id est accepti ab eo in curam ipsius. Ponitur interdum etiam pro admittere, patrare, aut facere. ut 2. Cor. 5. Eum qui non novit peccatum, fecit peccatum: id est qui nec patravit, nec approbavit peccatum. Sic
omni contumeliosa vexatione. 1. Corinth. 4. Quotidie colaphis caedimur. 1. Petr. 2. Quae enim gratia, si peccantes colaphis caedimini? Sic 2. Corinth. 11. Libenter fertis, si quis vos colaphis caedit. Ibidem dicitur sathan colaphizasse, id est, duriter afflixisse Paulum.
COLERE verbum Latinis plurimas habet significaetiones. Nam et agros, et literas, et graves viros, et denique Deum ipsum colere dicimur. nec est in Sacris literis ulla ferme specialis aut obscura significatio huius vocis. Accipitur nihilominus alias pro tota pietate, quam Deo praestamus, alias pro
potentes, aliquando etiam ipsos communes Christianos. Sic Psalm 71 quidam interpretantur: Colles ferent iustitiam. Colles exultatione accingi, Psalm. 65, prosperitatem, fertilitatem et pacem significat: quod ubique erit causa exultandi ac laetandi.
COLLIGERE, notae significationis verbum est. Crebro autem admodum de frugum collectione dicitur. unde festum collectionis, Exod. vigesimo tertio. et trigesimo quarto. Porro quia fruges ideo colliguntur, ut absumantur, et quasi perdantur: ideo hoc verbum crebro pro perdi accipitur. ut et Psalm. vigemo sexto, Ne colligas cum
erit causa exultandi ac laetandi.
COLLIGERE, notae significationis verbum est. Crebro autem admodum de frugum collectione dicitur. unde festum collectionis, Exod. vigesimo tertio. et trigesimo quarto. Porro quia fruges ideo colliguntur, ut absumantur, et quasi perdantur: ideo hoc verbum crebro pro perdi accipitur. ut et Psalm. vigemo sexto, Ne colligas cum peccatoribus animam meam. Sic Zoph. 1. Colligendo colligam omnia a facie terrae: id est, perdam. Sic et 1. Sam. decimo quinto.
etiam ferme tollunt. Sic saepe etiam poetae magnitudinem amoris aut doloris oblivione cibi denotant. Multae huius verbi phrases non explicatae restant, quae in aliis vocibus exponentur, ut in EDERE et MANDUCARE.
COMMEMORATIO, postea exponetur in voce MEMORIAE.
COMMENDARE verbum non multo aliter in Sacris literis, quam in pro phanis reperitur: ut primum significat laudare aut illustrare, idque non tantum verbis, sed et re ipsa. Rom. 3 et 5, iustitiam et charitatem commendat: id est, laudat, aut illustrem facit re, non verbis. 2. Cor. 3. Incipimus nos iterum
est, pie ac honeste vivendo efficientes nos omnibus acceptos ac probatos.
COMMINARI, aliquando significat simpliciter aliquid interdicere aut vetare, sine ulla poenarum denunciatione: cum alio qui hoc verbum videatur plerumque poenarum minas includere. ut Mar. 3, Christus comminabatur spiritibus, ne manifestarent eum: id est, severissime interdicebat. Eiusdem 10, Discipuli comminabantur adferentibus infantes ad Christum. Sic Christus sine poenarum denunciatione mandat vento et mari silentium
etiam Ierem. 24 et 29. Dabo eos in commotionem et malum omnibus regnis. Commotio capitis plerunque derisionem, aliquando etiam condolentiam indicat. Psalm. 44. Posuisti nos in proverbium in gentibus, commotionem capitis in populis. Sed de motione capitis supra in voce CAPITIS. Est et aliud verbum
ac omnino in genere commoveri, nonnunquam vertere solent: de quo iam pauca annotabimus postea vero plura.
CONSTERNARI, pro contremiscere. nam Rigzu Hebraice, hoc est, Contremiscere, omnes Hebraei, vel expavescere reddunt. Psal. 4. In universum autem significat hoc verbum conturbari, commoveri motu, nonnunquam dolore, interdum etiam indignatione. Primi exempla multa sunt. Exod. 15. Audiverunt populi, et commoti sunt. Et Deut. 3 et 28 cap. In his locis omnibus, ubi consternari potest verti, Scriptura habet Rigezu
Petrus se unquam quicquam commune comedisse. Et Paulus Rom. 14 contra, negat quicquam esse per se aut sua natura Commune aut profanum, Sic Heb. 10 dicitur, Sanguinem foederis arbitratus est prophanum: id est, prophano habuit, seu ut profanum ac contemptum sponte volensque violavit. Hinc verbum
Alias enim tantum consecrato opponitur, et dicitur de eo quo uti cuivis licet.
Secundo dicitur de eo, quod tanquam immundum externa quadam immundicie quasi vitandum est. Sic pii debent cibum per verbum et precationem sanctificare. Sic impiorum coniugium, commune et profanum est, et manus illotae iudicio Pharisaeorum. Postremo est genus communitatis aut profanitatis, in quo etiam impietas inest. Sic Christus dicit, ea quae exeunt ex corde, efficere hominem communem aut contaminatum, nempe
Pharisaeorum. Postremo est genus communitatis aut profanitatis, in quo etiam impietas inest. Sic Christus dicit, ea quae exeunt ex corde, efficere hominem communem aut contaminatum, nempe vitia. A nomine Commune
comparantes: id est, conferentes, accommodantes, ne humanas cogitationes aut regulas ad res divinas conferamus, eisve illas examinemus. Significat etiam se rebus divinis spirituale, non ostentatorium genus docendi ac dicendi adiungere.
COMPELLERE, aut COGERE. Annotant aliqui hoc verbum non semper plane violentam coactionem significare, sed aliquanto ardentiorem flagitationem. ut Luc. 14. Exi in vias et saepes, et compelle eos intrare. Sic eiusdem 24. Coegerunt duo discipuli euntes in Emaus, CHRISTUM secum pernoctare. Sic et Iacob coegit Esau accipere, Gen. 33, id
aliud sit idoneum, quam ut conculcetur pedibus. Sic Hebr. 10. Filium Dei conculcare. Et Matth. 7. Ne proiiciatis margaritas ante porcos, ne eas conculcent pedibus. Ezech. 34. Conculcastis reliquias pedibus. Esa. 10. Et ponat populum in conculcationem, sicut lutum platearum. Coincidit hoc verbum in quibusdam phrasibus cum verbo Claudere, de quo supra dictum est.
CONCUPISCERE, vehementer expetere aliquid significat. Varie autem a nativa propriaque ac simplici significatione declinat. Non raro etiam reduplicatur: ut, Desiderio desideravi comedere pascha, Luc. 22.
non satis commode vertunt: Non est quicquam condemnabile. Est enim et manet in sanctis peccatum, dignissimum condemnatione: sed quia perpetuo intercedente Mediatore condonatur, regitur, et non imputatur, ideo nulla est aut accidit piis condemnatio, tegente eos suo patrono.
CONDIRE verbum, in voce Salis attingetur.
CONDUCERE, in nomine Mercenarii reperias.
CONFERRE vocem attingemus breviter, propter Epistolam ad Galatas. Est autem ibi verbum
et non imputatur, ideo nulla est aut accidit piis condemnatio, tegente eos suo patrono.
CONDIRE verbum, in voce Salis attingetur.
CONDUCERE, in nomine Mercenarii reperias.
CONFERRE vocem attingemus breviter, propter Epistolam ad Galatas. Est autem ibi verbum
Nihil mihi contulerunt: id est, nihil me docuerunt: sicut Germanica versio percommode habet. Eadem ergo metalepsis sermonis est, ut vox id quod prius est significans, id quod posterius est indicet. Incoeperat orationem sic, Ab iis autem qui aliquid esse videbantur: debebat addere aliquod verbum, Nihil didici, aut accepi. Sed mox digreditur: Quales aliquando fuerint, etc. Qua finita, mox totam inchoatam orationem retexit, dicens: Nam mihi, qui videbantur, nihil contulerunt. Graeca scholia non male exponunt, Nihil addiderunt aut ademerunt. Sed de hoc loco etiam in
Nam mihi, qui videbantur, nihil contulerunt. Graeca scholia non male exponunt, Nihil addiderunt aut ademerunt. Sed de hoc loco etiam in Regulis universalibus. Conferre simpliciter, aut Conferre sermones, significat diligentius colloqui, ac mutua dicta expendere.
CONFIDERE verbum, teste Cicerone Tuscal. 3, in bonam: Confidens vero, et Confidentia, plerunque in malam accipitur. Ferme prorsus idem de harum vocum usu etiam in Sacris literis dicere possemus. Toties enim iteratur, Confidite Christo. et, Beati omnes qui confidunt: ubi semper de fiducia in Deo
in bono proposito aut pietate, ut Psalm. 51. Spiritu principali confirma me. Lucae 22. Et tu conversus confirma fratres tuos. Aliquando perficere. ut Psalm. 68. Confirma hoc Deus quod operatus es in nobis. Aliquando, dicta aut promissa re ipsa praestare, ut 1. Regum 2. Ut Dominus confirmet verbum suum, quod loquutus est super me. 1. Corinth. 1. Testimonium Christi confirmatum est in nobis: id est, re ac opere ipso constabilitum, nempe donis Spiritus sancti, ut mox sequitur. Confirmare in aliquem charitatem: id est, certo ac evidenti testimonio, vel potius re ipsa ostendere
conflavit conflator, et mali non sunt avulsi. Secundo, itidem per metaphoram significat penitus perdere. ut Ezech. 22, prolixa similitudo est a conflatione aeris sumpta, qua significatur extremum exitium Iudaeorum. Sic et Ierem. 42 reperitur. Verum locum Ezech. adscribam: Et factum est verbum Domini ad me dicens: Fili hominum, versa est mihi domus Israel in scoriam. Omnes isti aes et stannum et ferrum et plumbum in medio fornacis, scoria argenti facti sunt. Propterea haec dicit Dominus Deus: Eo quod versi estis omnes in scoriam, propterea ecce ego congregabo vos in medio
CONFRINGERE, significat crebro per metaphoram, perdere. ut Psal. 2. Tanquam vas figuli confringes eos. Psalm. 56. Dominus in ira sua confringet populos. Ier. 50. Confractus est malleus universae terrae. Sed de hac voce in verbo Frangendi plura.
CONFUNDOR, verbum usitatissimum et significantissimum, idem valet cum erubesco ac pudefio. Plerunque vero in Sacris literis significat aliquem vinci, opprimi, aut alioqui res eius pessime cadere. Significat igitur effectus causam, nempe ignominiam aut confusionem praecedentem calamitatem. Inde enim
sed confusionem suam agnoscere non volunt. perfricta enim fronte et indurata conscientia resistunt. Sed quoniam in Hebraeo proprie est pudefieri, sicut et in Graeco
καταισχύνω: ideo in eo verbo etiam hoc exponetur. Alioqui Genes. 11. est aliud verbum, nempe Bâlal
mere carnales ac servi, et nequaquam filii ac haeredes. Contra autem promissioni ac gratiae novam matrem, nempe caelestem Hierusalem adsociat, ut sic magis videatur quae sit altera uxor Dei, et vera mater spiritualium filiorum, quos Deus per meram gratiam ex ea procreat, aut ei largitur. Hîc vero verbum
mater spiritualium filiorum, quos Deus per meram gratiam ex ea procreat, aut ei largitur. Hîc vero verbum
quod, sicut Agar eiusque posteri fuerint quasi servi, et non veri haeredes bonorum Abrahami: sic etiam praesens Hierosolyma ac gens eandem viam in rebus spiritualibus ac religionis incedat, ut sit spiritualiter serva, extrudenda ex domo Dei, et non haereditatura Dei regnum ac bona. Huc facit, quod verbum
Dei regnum ac bona. Huc facit, quod verbum
montem Syna significatum per Agar; esse coniunctum in eadem serie, aut coincedere Hierosolymae: tum sensus quidem eôdem redibit: sed allusio erit vel ad longissimam seriem montium, qua a mari rubro per Syna versus Hierosolymae colles Cosmographi extendunt: nel etiam ad seriem viae alludit id verbum, quod ex Aegypto eunti, versus terram Canaan (ubi tum Abraham olim plurimum versatus est, tum Israelitae habitarunt) quam viam Agar et Synagoga iverunt, Syna mons et Hierosolyma in itinere, aut in eadem serie sunt. Cum vero dicit Paulus, illa duo loca sibi invicem correspondere, aut in eadem
communem significationem, in Sacris literis significat plerunque pertinacem, et contra conscientiam factam conspirationem in idololatriam. Ierem. 11. Inventa est coniuratio in viris Iuda. Et Ezech. 22. Coniuratio prophetarum eius in medio eius: id est, conspiratio in pravam religionem contra verbum Dei. Sicut enim fiunt coniurationes ac conspirationes a subditis contra suos reges: ita etiam homines conspirant in abiiciendam veram religionem et regimen Dei. Psal. 2. Esaiae 8. Ne dixeritis omnia coniurationem, quae populus iste dicit coniurationem: id est, ne adeo
alii putant rectius multo exponi testimonium. Nam cum ibi de Baptismo agatur, rectissime dicitur, quod testimonium bonae conscientiae afferat, mundificans nos a peccatis, seu testificans nos esse mundatos: sicut et Paulus Rom. 4 dicit, Circumcisionem esse signaculum iustificationis. Verbum enim et sacramenta praebent testimonium nostrae conscientiae et animae, quod sit Deo accepta et purificata. Verum magis probatur Lutheri sententia, quod significet stipulationem, ut supra in Baptismo exposui. Saepe coniungitur conscientia cum mente et corde, de quibus phrasibus alibi forte.
quibus phrasibus alibi forte. 1. Iohan. 4 dicitur: Fiduciam habemus, si nos non damnat cor nostrum, scimus quod maior est Deus corde nostro. ubi cordis damnatio idem plane esse videtur, quod conscientiae accusatio ac damnatio: cui damnationi verbo Dei ac merito Christi resistimus. Deus enim per verbum et sacramenta testatur, se nostram malam conscientiam purificare, abiectis omnibus peccatis nostris post tergum suum. Convenit cum cordis accusatione et haec phrasis: Cor percussit Davidem, abscindentem laciniam vestis Saulis, 1. Sam. 24: id est, conscientia eum coepit gravissime accusare.
eius, indicavitque illi: id est, eius consiliarius fuit? cuius ille unquam consilio indiguit? Proiici aliquem a suo consilio, Iob 18, interpretantur aliqui, pro destitui consilio. In consilio Dei stare, bis reperitur. Ierem. 23, quod est, in senatu aut consultatione Dei esse. Est ibi verbum Sed
id est, coram tabernaculo. Deut. 14. A conspectu regis clamare, 1. Samuel. 8. id est, propter eius tyrannidem. Sic Deut. 28. A conspectu infirmitatum Aegypti timuisti comedere in conspectu. A conspectu regis poni decretum, Dan. 3, pro ab ipso etiam rege. Sic et A conspectu regis egredi verbum, Esther 1: pro, promulgari nomine regis sententiam. Ante conspectum non ponere Deum, Psal. 86: pro, non timere eum. Multo vero aliter accipitur Iob 16. Confregit me confractione ante conspectum confractionis: id est, crebris perpetuoque sibi succedentibus confractionibus
fuit, sive ob poenitentiam, sive ob calamitatem. Coincidit saepe haec vox cum Aspergo, de quo supra suo loco dictum est.
CONSUMMARE, videtur significare, perficere aliquid: et simul etiam absumere aut perdere crebro valet. Varia autem Hebraea verba hoc Latino exponuntur. Porro cum hoc verbum de ipsa absolutione operis aut actionis accipitur, ut Gen. 6. 1. Reg. 6. Gen. 18, plerunque perspicua est locutio. Hebr. 10. Unica oblatione consummavit in perpetuum eos qui sanctificantur: id est, perfectos effecit, dum plene peccatum abolevit, satanam vicit, et Deum placavit. Galat.
autem admodum significat perdere: quia tum ea quae perficiuntur, tum quae perduntur, suum finem, suamque quasi perfectione habent. Mors quoque ipsa et interitus omnium rerum est quasi quaedam earum completio. Verbum Graecum
Sane hic quoque sensus posset habere utilem intellectum, quandoquidem Epistola ad Hebraeos toties inculcat, eum semel perfecte sacrificasse, perfectosque ac consummatos uno sacrificio reddidisse omnes credentes: cum Levitica sacrificia nihil ad consummationem aut perfectionem deducere potuerint. Verbum autem utrobique idem est, nempe
utrobique idem est, nempe
Ierem. 51, Submergetur Babylon, et non consurget a facie mali: pro, non poterit resistere, aut etiam in pristinum vigorem restitui, contra tot adversarios et clades, quas ei Deus immittet. Consurgere faciet sibi Iehova regem super Israel, 1. Regum 14: pro, constituet, eriget, excitabit. Verbum Dei consurgere, Ierem. 44: pro, effici opere ipso ea quae verbum praedicit 1. Paral. 21. Consurrexit satan contra Israel, et impulit Davidem, ut numeraret populum, etc Psal. 94. Quis consurget mihi adversus malignantes? id est, quis una mecum sese eis opponet?
pro, non poterit resistere, aut etiam in pristinum vigorem restitui, contra tot adversarios et clades, quas ei Deus immittet. Consurgere faciet sibi Iehova regem super Israel, 1. Regum 14: pro, constituet, eriget, excitabit. Verbum Dei consurgere, Ierem. 44: pro, effici opere ipso ea quae verbum praedicit 1. Paral. 21. Consurrexit satan contra Israel, et impulit Davidem, ut numeraret populum, etc Psal. 94. Quis consurget mihi adversus malignantes? id est, quis una mecum sese eis opponet? seu mihi opitulando? Proverb. 24. Repente consurget perditio
mihi adversus malignantes? id est, quis una mecum sese eis opponet? seu mihi opitulando? Proverb. 24. Repente consurget perditio eorum. Esaiae 57, et saepe alias, de spirituali quadam consurrectione, et melioris animi receptione, aut etiam ipsa corruptarum virium renovatione accipitur hoc verbum, cum Propheta toties hortatur Ierusalem. id est pios, ut consurgat et induatur fortitudinem, quoniam lux Domini ei orta sit. nisi quis velit dicere, esse quandam allusionem ad morem lugentium, qui sordidati humi sedebant aut iacebant, quique porro accepta consolatione surgebant, et mutabat
operimentum sculptilium argenti tui, Esaiae 30 pro, eiicietis omnino ex templo Dei idola, quae solebatis argento et auro contegere. Contaminare iubetur sacerdos leprosum, Levit. 13: pro, indicare Ecclesiae eum esse contaminatum lepra, eoque ut immundum devitandum. Ponitur igitur illic verbum rei pro verbo noticiae aut indicationis, ut in Regulis universalibus annotavi. Leprosus enim iam antea contaminatus est, antequam sacerdos eum contaminatum esse pronunciet. Verum quoniam hoc verbum saepe coincidit cum verbo Polluendi: ideo illius quoque unum aut alterum exemplum addam.
indicare Ecclesiae eum esse contaminatum lepra, eoque ut immundum devitandum. Ponitur igitur illic verbum rei pro verbo noticiae aut indicationis, ut in Regulis universalibus annotavi. Leprosus enim iam antea contaminatus est, antequam sacerdos eum contaminatum esse pronunciet. Verum quoniam hoc verbum saepe coincidit cum verbo Polluendi: ideo illius quoque unum aut alterum exemplum addam. Aut iuraverit, non polluet verbum suum: Numer. 30. id est, non irritum faciet, quod pollicitus est. Sic Psal. 55. Polluit pactum suum: pro, violavit fidem datam. Aliquando significat
aut indicationis, ut in Regulis universalibus annotavi. Leprosus enim iam antea contaminatus est, antequam sacerdos eum contaminatum esse pronunciet. Verum quoniam hoc verbum saepe coincidit cum verbo Polluendi: ideo illius quoque unum aut alterum exemplum addam. Aut iuraverit, non polluet verbum suum: Numer. 30. id est, non irritum faciet, quod pollicitus est. Sic Psal. 55. Polluit pactum suum: pro, violavit fidem datam. Aliquando significat permittere pollui. Ezech. 39, Non polluam nomen sanctum meum ultra: pro, non sinam pollui, Pollui nomen Dei, et
ut abstineant a contaminationibus sanguinis, suffocati, et scortationis In quo praecepto etiam ad veterem morem pollutionum Iudaicarum respiciunt. Volunt alioqui scriptores, eam legem etiam antiquitus solitam imponi a Iudaeis gentilibus conversis, aut alioqui subiugatis.
CONTEMNERE verbum, in Sacris literis non habet ignotam Latinis auribus significationem: sed tamen quaedam obscuriora loca attingam. Proverb. 18 dicitur: impius cum in profundum venerit, contemnet: id est, securus erit, non curabit monitiones aut minas verbi Dei, ac iram Dei. Matt. 6. et Luc. 16, Alterum
meae. Iob. 31: pro, meus adversarius. Eadem phrasis est etiam Iud. 12 Esaiae 41. 50, et Ierem. 15. de qua forte etiam in voce Litis aut Rixae disseretur.
CONTERO, significat confringo in minutas partes. Sicut autem supra dixi de Confringo et Concido, sic et hoc verbum per metaphoram perditionem rei significat: quia quae conteruntur, illa priorem illam speciosam acui gentem formam amittunt. Exempla sint haec Gen. 3. Semen mulieris conteret caput serpentis: id est, expugnabit satanam et vim eius: hoc est, peccatum et maledictionem abolebit, restituta
Num. 22. Perversa est via tua, mihique contraria. Iob 7. Quare posuisti me contrarium tibi, et factus sum mihimet ipsi gravis? Coloss 2. Chirographum quod erat contrarium nobis: id est, extreme adversum, repugnans et noxium nobis.
CONTRISTO, significat proprie dolore afficio. Sed verbum hoc per synecdochen aut metalepsin ad varias causas doloris ab hoc effectu regreditur. ut 1. Reg. 1. significat solam ac simplicem obiurgationem. David non contristavit Adoniam affectantem regnum: id est, non obiurgavit, castigavit, qua ratione eum facile repressisset: sed ideo noluit eum
Non prohibuit. Aliquando significat quoquo modo laedere, ut Exod. 22, Advenam non contristabis. Levitic. 25, Fratrem non contristabis: id est, nullo modo laeseris. Sic Ezech. 22 exprobratur Iudaeis, quod viduam et pupillum contristaverint. Sic 1. Petr. 1, pro cruce et afflictione verbum Contristare ponitur. Perterrefacere etiam significat Ezech 13, Moerere fecistis cor iusti, quem ego non contristavi. Sic et 2. Corinth. 7 accipitur, Contristati estis ad poenitentiam: pro, dolore affecti, et perterrefacti accusatione legali. Herodes dicitur Matth. 14, et Marc. 6,
1. Tim. 6 iubet nos contentos esse cibo et vestitu. Luc. 3. Contenti estote stipendiis vestris. Esaiae 2. In filiis alienis contenti fuerunt, aut acquieverunt. Intelligunt plerique, dici de alienis doctrinis ac religionibus, quas Iudaei neglecta sua sectabantur.
CONTUREARE, verbum valde usitatum est in Sacris literis. Accipitur autem modo de animi perturbatione, excitata terrore ac periculis. Sic saepissime anima aut cor alicuius conturbatum dicitur. Credo idem etiam esse, cum ossa dicuntur conturbata. Sic dicitur Psalm. 42. Anima mea quare conturbas me? Et
saepe significat redire ad saniorem mentem. Sic Dominus Petro dicit Luc. 17, et Matth. 18, quod si saepius in die fuerit conversus, qui peccavit,
condonandum illi nihilominus esse. In hoc usu istud verbum saepissime in veteri Testamento reperitur, ut Ps. 22. Convertentur ad Deum universi fines. Covertimini filii hominum, Psal. 90. Esaiae 6. Ne forte convertatur, et sanem eum. Esaiae 16. Reliquiae convertentur. Sic et Esa. 21. Nolo mortem peccatoris, sed ut convertatur et
citra omnem dolum malum. Sic et Psal. 101. In sinceritate cordis ambulabo. Velle, seu decretum voluntatis, 1. Sam. 14. 2. Sam. 7. 1. Paral. 17. Quicquid est in corde tuo, vade fac: id est, quicquid in animo habes, aut statuisti. Non de corde meo feci, Num. 16. Propter verbum tuum et secundum cor tuum fecisti, 2. Sam. 7. et 1. Par. 17: id est, pro tuo arbitrio, pro tua voluntate. In eodem sensu dicimur Apponere cor: id est, voluntatem aut animum. Sic apponere cor ad verbum Domini. Exodi 9. Cor tuum appone scientiae Prov. 22: id est, ex animo illi vaca.
id est, quicquid in animo habes, aut statuisti. Non de corde meo feci, Num. 16. Propter verbum tuum et secundum cor tuum fecisti, 2. Sam. 7. et 1. Par. 17: id est, pro tuo arbitrio, pro tua voluntate. In eodem sensu dicimur Apponere cor: id est, voluntatem aut animum. Sic apponere cor ad verbum Domini. Exodi 9. Cor tuum appone scientiae Prov. 22: id est, ex animo illi vaca. Sic Psal. 62. Substantia si multiplicabitur, ne apponatis cor. Idem sensus vocis est, cum dicitur alicuius cor ambulare post aliquid. ut Ezech. 33. Cor alicuius ambulavit post avariciam:
laciniam vestimenti Saulis, 1. Sam. 24, aut cum numeravit populum, [1.] Sam. 28. Item damnare aliquem cor suum, 1. Iohann. 3. ubi simul monet Apostolus, pluris esse faciendum iudicium Dei, nos per verbum et sacramenta sua absolventis, quam conscientiae accusantis et condemnatis. Cum saepe Deus dicitur Scrutari, probare et explorare, intueri aut cognita habere corda nostra, videtur significare tum ingenium ac naturam nostram, tum et omnia consilia ac cogitationes, vel occultissimas ac
vel exterius contegit cor, ut nihil sentire possit: vel etiam interius ita complet omnes meatus, ut minus expedite suis functionibus defungi, et nervi minus illum quasi spiritualem tactum percipere queant: aut quasi quodam thorace munitum esset contra omnia externa obiecta, praesertim contra verbum Dei, ne ab eo feriri ac permoveri, aut id percipere vel intelligere possit. Simili plane ratione dicitur Cor lapideum, aut Adamantinum. Contra igitur toties inculcatur circumcisio cordis interna, quasi si Deus illam crustam amovendo, sensum verbi sui cordi praebere vellet. Significat
Vicinum quid sonant proverbia Graeca et Latina
implorat. Sic dicitur aliquis semet corroborare ad aliquid: ut filii Israel ad ascendendum in terram promisionis Num. 14. Et contra aliquem: 2. Par. 13. Corroboraverunt se Israelitae contra Roboam. Vide etiam infra in verbo Roboro.
CORRUMPERE, notae significationis verbum est, in Hebraeo
carne metet corruptionem: id est, peccando consequetur meritas poenas. Cum vero Rom. 8 scribitur, quod Deus liberabit creaturam a corruptione, vicinum quid poenis significat: nempe illam tristem servitutem, qua ob lapsum possessoris primi hominis, abusui pessimorum hominum subiecta esse dicitur. Verbum Corrumpere, et participium Corrumpens, aut nomen Corruptor, saepe simpliciter, sine omni transitione, in neutra significatione sacrae literae ponunt, quod homines corrumpant aut sint corruptores: sed multi subintelligunt viam suam, aut Dei. Corruptio etiam sepulchrum non raro
moriemur: id est, citissime, ut quidem nos prophetae stulte territant. Iosuae 22. Cras dicent filii vestri filiis nostris: pro, paulo post. Sic, Nolite esse soliciti de crastino: id est, de mox sequente ac imminente tempore, Matthaei 6. Dicetur de hac vocula etiam in Hodie.
CREO, verbum plerumque ac maxime proprie significat aliquid divina potentia ex nihilo fieri: sicut caelum ac terra, aliaeque creaturae a Deo immensa potentia ac sapientia ( Gen. 1. ) creatae esse dicuntur. Aliquando vicina quadam significatione et leni catachresi, de novo quopiam ac inaudito miraculo
Et Paulus etiam valde significanti verbo condendi, quod saepe verbo creationis aequivalet, novam istam hominis pii formationem indicat. ut, Conditus secundum imaginem. Et, Conditi ad bona opera. Et inde vox
Vocantur autem humana creatura, quodetsi omnis talis ordinatio aut magistratus a Deo sit: tamen per homines ordinatur, aut creatur. Nova creatura saepe in novo Testamento de regeneratis aut renovatis accipitur, seu de novo homine iam in conversis ad imaginem Dei condito.
CREDO verbum exponetur in voce FIDEI: tametsi dictum de eo satis sit in libello de Voce et re fidei. Hoc igitur tantum nunc breviter moneo, alias verbum Credere humano aut communi more accipi pro opinari. Sic aliqui illud Pauli exponunt, Nunc propior est salus, quam cum credidimus: id est, quam cum
creatura saepe in novo Testamento de regeneratis aut renovatis accipitur, seu de novo homine iam in conversis ad imaginem Dei condito.
CREDO verbum exponetur in voce FIDEI: tametsi dictum de eo satis sit in libello de Voce et re fidei. Hoc igitur tantum nunc breviter moneo, alias verbum Credere humano aut communi more accipi pro opinari. Sic aliqui illud Pauli exponunt, Nunc propior est salus, quam cum credidimus: id est, quam cum stulte opinabamur, nos operibus legis servari posse. Cum enim hominibus aut humanis iudiciis credimus, quae incerta sunt, temere credimus,
comparat. Columella dicit, rusticos vocare Cremia, sarmenta, aut alios palmites arentes. Alii indoctiores interpretes hanc vocem exposuerunt tum de frixorio, tum de crusta sartagini intus aut foris adhaerente: tum denique de rebus nimium frixis, et veluti torrendo exustis.
CRESCERE verbum nihil admodum peculiare habet in Sacris literis, prae Latino sermone. Nam et res corporeae crescere dicuntur quantitate, tum continua, tum discreta: et per metaphoram etiam de reb. incorporeis dicitur, ut honos ac nomen alicuius. Sic Baptista dicit Iohan. 3, Oportere Christum quidem
supplicii ipsius Domini, omnes ipsorum plagae cruces vocantur. Apparet tamen et olim apud Ethnicos hanc abusionem vocis non ignotam fuisse. Nam in Terentio quispiam, scorta adolescentum cruces vocat, quod multarum calamitatum iuvenibus causa sint, varieque eos excarnificent. Nec etiam male inde verbum Crucio deducere queas Magna
sane utriusque vocis ac soni affinitas esse videtur. Crucifigere, aut Crucifigi, aliquando simpliciter interficere aut interfici significat Inde per metaphoram
liquore relinquere, easque simul deglutire? Simile quid est, Fectuca in oculo videre, trabem autem negligere.
CUM praepositio in Sacris literis varia omnino huic linguae propria significata habet, quae ut potero percurram. Saepe instrumentum significat: ut, Percutere cum gladio. Verbum cum aliquo, pro alicui factum: Psalm. 105. Recordatus est verbi sanctitatis suae cum Abraham: pro, sacrosanctae promissionis Abrahamo factae. Cum aliquo esse Deum, aut Dominum: pro, ei assistere, opitulari, patrocinari, etc. David crescebat, quia Iehova erat cum eo. 1.
meae Ihenensis. Cum coniunctio, aliquando causam alicuius sequentis effectus, aut etiam rationem vel probationem sequentis alicuius sententiae, etiam apud Latinos declarat, seu inchoat.
CURRO, notissimae significationis verbum, aliquid Hebraismi in se habet: non tamen adeo obscuri, quin etiam ex Latino sermone iudicari possit. Nam cum in Sacris literis plurimum ponatur verbum Ambulare, et Via, pro vocatione, functione aut vita hominis, currere et cursus plerunque in rebus religionis ponitur. Non enim hîc
rationem vel probationem sequentis alicuius sententiae, etiam apud Latinos declarat, seu inchoat.
CURRO, notissimae significationis verbum, aliquid Hebraismi in se habet: non tamen adeo obscuri, quin etiam ex Latino sermone iudicari possit. Nam cum in Sacris literis plurimum ponatur verbum Ambulare, et Via, pro vocatione, functione aut vita hominis, currere et cursus plerunque in rebus religionis ponitur. Non enim hîc simplex aut communis quaedam ambulatio tantum requiritur, sed summa festinatio ac diligentia, in administrando tam sacro negotio. Currebant, et non
ingredi, serva aut custodi mandata. Deuteron. 6. Audi et custodias: pro, diligenter observes ut facias, etc. Ibidem: Iustitia erit nobis, cum custodierimus ut faciamus omne praeceptum istud. Alias dicitur de quadam custodia verbi, piis iuvante Deo possibili. ut, Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud. Hoc si diceretur de illa perfectissima custodia aut perfectione mandatorum Dei, nemo plane foret beatus, quia eam nemo prorsus praestare potest. Sic hoc verbum Psalmo 119 intelligendum, ubi valde crebro reperitur. Sic et Iohan. decimoquarto dicitur, quod Deus
omne praeceptum istud. Alias dicitur de quadam custodia verbi, piis iuvante Deo possibili. ut, Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud. Hoc si diceretur de illa perfectissima custodia aut perfectione mandatorum Dei, nemo plane foret beatus, quia eam nemo prorsus praestare potest. Sic hoc verbum Psalmo 119 intelligendum, ubi valde crebro reperitur. Sic et Iohan. decimoquarto dicitur, quod Deus sit ad eum venturus, et cum illo mansurus, qui custodierit sermonem eius. Iohannis porro 17, etiam clarius in hoc sensu accipitur, cum Christus affirmat Apostolos custodivisse sermones
doctrinae: deinde serium studium credendi verbo ac promissionibus Dei, et parendi praeceptis eius. Sic et D. Virgo dicitur custodivisse in corde suo omnia Christi verba. Custodire, pro cavere etiam in aliis linguis dicitur. Custodire animam in vitam aeternam. Iohannis 12, pro conservare: ubi verbum conatus pro effectu ponitur. Custodire Deum, Oseae quarto, Iehovam dereliquerunt custodire: pro, obedire ei. Custodire civitatem, plerunque in bonam partem accipitur: sed nonnunquam etiam in malam reperitur. ut 2. Samuel. 11. Ioab custodivit: pro obsedit civitatem. Psalmo 17, Per
verbum conatus pro effectu ponitur. Custodire Deum, Oseae quarto, Iehovam dereliquerunt custodire: pro, obedire ei. Custodire civitatem, plerunque in bonam partem accipitur: sed nonnunquam etiam in malam reperitur. ut 2. Samuel. 11. Ioab custodivit: pro obsedit civitatem. Psalmo 17, Per verbum labiorum tuorum custodivi vias dissipatoris: pro, cavi, vel etiam cohibui. Custodire aliquando alteri verbo iunctum, simpliciter diligentiam quandam in agendo notat. ut cum dicitur, Custodi ut facias, vel facere, vel faciendo, vel ad faciendum: pro, diligenter, serio ac sollicite facias,
invecta: quasi diceret, Non est humanum, sed diabolicum inventum. Aliquando Daemonium videtur significare idolum. 1. Cor. 10. Quae gentes immolant, daemoniis immolant: Et, Nolo vos esse participes daemoniorum.
DAMNARE, et DAMNATIO, in verbo Condemno exponitur.
DARE verbum varios idiotismos in hac lingua, tum per se, tum ratione adiunctarum vocum habet: quos ordine percurram. Illud autem ante omnia moneo, valde crebro idem plane valere, quod verbum Pono, in Sacris. Quare saepe inter se coniunguntur, saepe etiam pro se invicem ponuntur: ut qui alterutrum norit,
vos esse participes daemoniorum.
DAMNARE, et DAMNATIO, in verbo Condemno exponitur.
DARE verbum varios idiotismos in hac lingua, tum per se, tum ratione adiunctarum vocum habet: quos ordine percurram. Illud autem ante omnia moneo, valde crebro idem plane valere, quod verbum Pono, in Sacris. Quare saepe inter se coniunguntur, saepe etiam pro se invicem ponuntur: ut qui alterutrum norit, utrunque norit. De qua re in verbo PONO. Plurimae quoque locutiones huius verbi possunt exponi per facere, efficere, aut fieri. Significat igitur crebro Permittere. Numer. 21.
hoc sibi invicem debent, sive procreationis gratia, sive restinguendi naturalis ardoris, ac vitandae scortationis causa. Vox alio qui Debitor, Rom. 1, et Debitores, Rom. 8, ac alibi, non valde obscurum sensum significationemve habet, ut peculiari expositione non egeat.
DECALVO verbum huius linguae idiotismo significat, aliquem suis ornamentis spolio: propterea quod mulierum praecipuus ornatus in coma consistit. Isaiae 3. Decalvabit Dominus verticem filiarum Syon, et erit pro crispanti crine calvitium. Significat etiam lugere, ut Mich 1. Decalvare et tondere super
fuisset. Quare eum veluti deceptum esse a Deo, dum maiorem facilitatem ac felicitatem in sua functione sperat. Verum Roman. septimo adhuc multo obscurior locus est, ubi dicit Paulus: Peccatum enim nactum occasionem per praeceptum, decepit me, et per ipsum interfecit me. ubi valde obscure verbum (Decepit) usurpatur. Alii sane aliter eum locum explicant. Ego autem puto, ibi vocis (Decepit) sententiam esse, quod peccatum aut innata cordis perversitas, lege patefacta, ostenderit deceptum esse: ut sit posita res, pro eius indicatione: sicut plura eius loci verba exposui in
id est, contrivit eum, et prorsus in extremam desperationem de se suisque viribus ac libero arbitrio adduxit. Posses tamen illud Interfecit et perinde de indicatione intelligere, pro, ostendit esse interfectum aeterna ac spirituali morte, ut qui careret iustitia ac vita.
DECLINARE verbum per metaphoram varios Hebraismos efficit, quos compendio recensebo. Ratio autem metaphorae ea est, quod sicut profectio habet certum iter ab aliqua meta ad aliam, a quo qui declinat, aberrat: sic et omnes bonae actiones habent suam normam, a qua qui recedit, peccat. Primum, Declinare
ea ex praeeunte quadam deliberatione et opinatione proveniunt: sicut Graeca etymologia dogmatis, a
cum eius invocatione, permissione, ac benedictione. Eadem vero illa dedicatio, etiam prophanatio ibidem vocatur: propterea quod in posterum licebat iis ad conmunem huius vitae, et quorumvis hominum usum, uti ac frui.
DEDUCERE verbum, per se nullum valde obscurum Hebraismum efficit: sed coniunctum cum certis vocibus, quas exponam. Deducere igitur canos alicuius cum sanguine ad inferos, significat cruenta morte finire eius vitam, seu interficere eum. Deducere autem in pace, significat pati eum mori morte
consumi,
Cala. Sic Gen. 25 legitur, Abrahamum defecisse, et mortuum esse: pro, paulatim consumptum senio, placide extinctum esse. Eadem huius verbi vis, aut certe valde huic cognata est, Psal. 119, Defecit ad salutem tuam anima mea, in verbum tuum speravi: Defecerunt ad verbum tuum oculi mei, dicendo, Quando consolaberis me? pro, prae longa, solicita ac molesta expectatione dilatae opis tuae quasi contabui, ac consumptus sum. Sic Psal. 31 dicitur, Defecerunt in labore meae vitae: pro, vita consumpta est. Tertio, hoc idem verbum in Latino, sed et in
tuum speravi: Defecerunt ad verbum tuum oculi mei, dicendo, Quando consolaberis me? pro, prae longa, solicita ac molesta expectatione dilatae opis tuae quasi contabui, ac consumptus sum. Sic Psal. 31 dicitur, Defecerunt in labore meae vitae: pro, vita consumpta est. Tertio, hoc idem verbum in Latino, sed et in Hebraeo, modo hoc, modo eius synonyma, significant desinere. ut Psal. 12, Serva Domine, quoniam Gamar defecit, sanctus aut misericors: pro, desierunt amplius superesse pii. Quarto, significat privo. Defraudo cui laboro; et deficere facio animam meam bono:
hithanag super Domino, et dabit tibi petitiones cordis tui: pro, acquiesce certa fiducia et amore in Domino, tanquam re tibi longe suavissima et salutarissima, inde omne bonum ac commodum expectans. Psal. 147, Neque in tibiis viri delectatur. Aliud quidem verbum in Hebraeo est, sed idem pene sensus. Testimonia tua sunt delectationes meae, et viri consiliarii mei: Psal. 119. Iterum in Hebraeo nova vox est, sed significatio valde prioribus vicina. Planta delectationum, Isaiae 5. Et puer delectationum, Ieremiae 31: pro planta aut
in omnibus commodis. Esdr. 9. Cum tu Deus prohibueris ne essemus deorsum propter iniquitates nostras: pro, non voluisti nos ita puniri, et inimicis nostris subiici, ut iniquitates nostrae meruerant. Iosuae 2. Deus facit mirabilia in caelo sursum, et in terra deorsum.
DEPONERE, verbum notae et obviae significationis est, ut expositione non indigeat. Deponit potentes de sede, et exaltat humiles: Luc. 1. notus sensus est.
Venit autem inde nomen Depositio, de quo pauca dicam. 2.
Adhortor igitur ut fiant ante omnia deprecationes, etc. Deprecatio quidem est illa obsecratio, quae pro liberatione a tristib. offertur: Obsecratio autem, bonorum appetitio Interpellatio autem, eorum est accusatio qui iniurias inferunt.
DEPREHENDERE, valde significans est verbum: et significat, quasi in ipso scelere aut malo aliquo facinore reperire. Sic dicit Achab ad Eliam, obviam sibi factum. in occupatione vineae Nabod: Num deprehendisti me inimice mi? pro, O quam tu gaudes, quod me nunc in foedo scelere repereris, cum alioqui perpetuo me insecteris, et omnia
Et deprehensus est Saul et Ionathan: pro, sors utrumque illorum monstravit.
DERELINQUO, aliquando significat simpliciter omitto, aut desino. Oseae 4. Quoniam dereliquerunt custodire Iehovam: pro, intermiserunt, aut etiam prorsus omiserunt, desierunt. Derelinquere Deum, aut eius verbum, est nota loquutio, significans deserere Deum vel in vera doctrina, vel in vitae pietate. Derelinqui a Deo, significat aut in aliqua calamitate destitui omni ope Dei, aut in universum deseri: non curari, foveri, ac defendi a Deo. Cum igitur Christus clamat Psal. 22, et in
DERISOR, vox valde significans in Sacris literis est, et significat non istam vulgarem aut (ut ita dicam) morionicam derisionem: sed plerunque istam perditam et propudiosam hominum malitiam, qua simul Deum et homines suis cogitationibus, actionibus, et vita rident, nulla praecepta, nullum verbum Dei curantes, quin nec carnalis quidem aut externae istius honestatis amorem ullum habentes. De illis dicitur Psal. 1. quod beatus sit qui in cathedra derisorum non sederit. Potissimum autem, meo iudicio, falsos doctores notat: quia doctores in cathedris sedent, illi sciunt se
De illis dicitur Psal. 1. quod beatus sit qui in cathedra derisorum non sederit. Potissimum autem, meo iudicio, falsos doctores notat: quia doctores in cathedris sedent, illi sciunt se errare ac seducere, et nihil omnius in impio conatu perseverant, contemnentes Deum, omne eius verbum, et omnem fraternam admonitionem. Tales derisores prohibet Salomon Prover. 9, erudire: et Paulos iubet eos devitare, tanquam a sua propria conscientia condemnatos. Prov. 29. Viri derisionis illaqueat civitatem, vir autem iustus avertet iram. Intelligit superbum, Epicureum et contemptorem
aut specimen unius proponere potest: qui cum manifesto Dei verbo esset captus, convictus, et constrictus, tamen in summo mysterio corruptionis humanae ad sophismata philosophica confugiebat, cum quidem etiam confiteretur se non posse suam sententiam ex sola Scriptura tueri.
DESCENDERE verbum non paucos Hebraismos efficit. Nam primum non raro humano more dicitur Deus descendere, cum aliquid vult gravius in humano genere agere. Sic dicitur Gen. 11, descendere ut videat structuram turris Babel. Et Gen. 18, ut videat an Sodomitae perfecerint secundum clamorem suum. Communi enim
11. pro, desiderata Vasa desiderii, 2. Par. 20. Desideratus cunctis gentibus vocatur Meschias, Hag. 2, quia sit servatortotius mundi, merito ab omnibus expetitus et expetendus.
DESINO FACERE: pro, non facio. Exod. 23 Desines auxiliari: pro, non auxiliabere?
DESOLOR verbum, et nomina inde deducta, suas quasdam obscuritates habent. Alioqui proprie significat solum aut solitarium reddo, vasto. Nam omnes vastationes privant loca hominibus vel ab ducendo, vel interficiendo, vel etiam fugando eos: atque ita reddendo sola atque inculta. Isa. 1. Et derelinquetur
proprii in Sacris literis. Iubet autem Paulus devitare tum personas aliquas noxias, ut seductorem admonitum. Titum 3, tum prophana inaniloquia et quaestiones 2. Tim. 2.
DEVORO, saepe idem significat quod comedo et consumo, de quo verbo supra. nam et ipse vetus interpres non raro verbum
Thren. 2 Ne dicant Devorabimus eum. Sic et in passivo reperitur Ps. 107. Omnis sapientia eorum devorata est. pro, perierat, erant inopes consilii. Satan quoque dicitur circumire, et quaerere quem devoret. 1. Pet. 5. pro, quem perdat, aut etiam prorsus suum faciat. nam et hanc vim habet hoc verbum. Prophetis aliquoties obtruduntur libri devorandi: ut Ezech. 2 et 3. Apocal. 10. Ambrosius dicit, ea figura et visione illis iniunctum esse, ut Scripturae intelligentiam imis viscerib. recondant. Omnino desiderium ac diligentiam rerum divinarum videtur indicare. Ea enim devoramus, quae
est Deus noster, nos autem populus pascuae eius. Ponitur porro vox Dei
est
colendi eum ipsum Deum, qui nos eduxit ex Aegypto. Verisimile sane est, eos non tam propalam a Deo ipso, qui eos ex Aegypto eduxerat, deficere voluisse, quam certum cultum, qui nondum erat a Deo ordinatus, suo arbitrio ordinare. Affirmat Christus Ioan. 10, etiam illos vocari deos, ad quos verbum Dei factum est. Intelligit autem de gubernatoribus ac doctoribus, ut supra monui. Citat enim Psalm. 8. Deus caeli, Gen. 21, verum aut aeternum Deum significat. Sed contra Deus seculi, 2. Corinth. 4, diabolum: in quibus Deus huius seculi excaecavit mentem, etc. Coram diis
Trinitati tribuitur: id quod satis evidenter probatur ex Genes. 11. ubi est, quod Iehova descenderit: et tamen sequitur, Venite descendamus, et confundamus lingnas eorum. Cap. 12. Abram invocavit nomen Iehova. Similiter in cap. 13. cap. 15. Factum est verbum Domini ad Abram. Item: Credidit Iehova. Item: Ego Iehova, qui eduxi te de Ur Chaldaeorum. Cap. 16. Vocavit Agar nomen Iehova. Cap. 17. Apparuit Iehova Abram. Capite 18. Apparuit ei Iehova, Dixit ei Iehova, Abiit Iehova. Cap. 21. Visitavit Iehova
exercituum, Deus Israel. et cap. 29. Haec dicit Dominus exercituum, Deus Israel. et cap. 31. Haec dicit Dominus exercituum Deus Israel. Amos 4. Dominus exercituum nomen eius, Amos 5. Haec dicit Dominus Deus exercituum (Adonai) dominator. Zach. 8. Et factum est verbum Domini exercituum, dicens: Haec dicit Dominus exercituum. Malach 1. Dominus exercituum, et cap. 2. 3. et 4. Psalm. 59. Et tu Domine Deus exercituum, Deus Israel. Psal. 80. Domine Deus exercituum. Item: Deus Zebaoth. Psal. 54. Altaria tua Domine
alicuius dexteram, Psal. 73. Isaiae 45, est, eum instar infantis ductare, ut et velocius pergat, et nusquam collabatur, sed sublevetur et suffulciatur dextera ductantis. Oblivisci dexterae suae, Psalm. 137. est, negligere sua longe charissima. Ab hoc nomine habent Hebraei etiam verbum Dextrare, sicut et Sinistrare, pro, in alterum latus declinare. Genesis 13, Isaiae 30, 2. Samuel. 14. Dexterare et Sinistrare lapidibus, 1. Paralip. 12, est, perinde feliciter uti dextera, ac sinistra, in iaciendis lapidibus funda. In fine Ionae dicit Deus, esse in Ninive plusquam
postea, et nunc quoque in nostris Ecclesiis, Diaconi sunt dicti inferioris ordinis doctores. Habuerunt autem olim et Diaconissas, ad eandem externarum rerum curam delectas: qualis Phebe fuit, Cenchraeorum ministra: et de qualium delectu Paulus 1. Timoth. 5. clare praecipit.
DICERE, verbum amar
Puella tibi dico, surge: Lucae 5. Dicite Archippo, vide ministerium tuum, Coloss. 4. Qui dixit, Non committes adulterium. Dixit, et non occides pro, praecepit: Iacob. 2. Sic et illud, Dixit Dominus Domino meo: recte exponi potest. pro, praecepit aut ordinavit. Centurio dicens, Domine dic verbum, et sanabitur puer meus: petit, ut modo mandet angelis, aut morbo ipsi, sic fore protinus ut sanetur aegrotus, quandoquidem ille pro sua divina omnipotentia toti rerum naturae imperitet. Hoc modo multi etiam illud Dei dicere, Genes. primo, Fiat lux, etc. explicant: quod idem
dicere, Genes. primo, Fiat lux, etc. explicant: quod idem significat ac, praecepit: sicut sane et ipsa adiuncta Imperativa indicant, Fiat, colligantur aquae, producat terra aut aqua, etc. declarantia illud Dicere, esse imperare omnipotenter. Paulus sane, licet idem verbum dicendi retinuerit, tamen omnino de mandato intellexisse videtur, 2. Corinth. 5 inquiens: Deus qui dixit ex tenebris lumen fulgere. id est, praecepit. Quo etiam illud Rom. 4 videtur respicere: Vocat ea quae non sunt, sicut si adessent. Certe Psal. trigesimotertio propalam
enim Psaltes: Ipse dixit, et facta sunt: ipse PRAECEPIT, et constiterunt, per posterius (Praecepit) declarans illud prius (Dixit.) Aliqui altius hic scrutantur maiestatem, quasi illud Dicere sit generatio filii: et volunt illud Dicere, cum Iohannis
ipse PRAECEPIT, et constiterunt, per posterius (Praecepit) declarans illud prius (Dixit.) Aliqui altius hic scrutantur maiestatem, quasi illud Dicere sit generatio filii: et volunt illud Dicere, cum Iohannis
sua sententia abundare, aut de eaplane certus esse: ego ipsis suam interpretationem relinquam, et hanc magis obviam minusque periculosam potius sequar. Nam illud Dicere, iudico esse communem actionem trium personarum ad extra, non solius patris. Sane Epistola ad Hebraeos, illud creans dicere, ac verbum etiam Christo adscribit, cum inquit: Omnia ferens verbo potentiae suae. id est, potente. Tale igitur creativum dicere flagitat Centurio a Christo, inquiens: Dic tantum verbum. Praeterea illa eorum opinio potest esse fundamentum multorum enthusiasmorum. Promittere, Deuteronomii sexto:
esse communem actionem trium personarum ad extra, non solius patris. Sane Epistola ad Hebraeos, illud creans dicere, ac verbum etiam Christo adscribit, cum inquit: Omnia ferens verbo potentiae suae. id est, potente. Tale igitur creativum dicere flagitat Centurio a Christo, inquiens: Dic tantum verbum. Praeterea illa eorum opinio potest esse fundamentum multorum enthusiasmorum. Promittere, Deuteronomii sexto: Quemadmodum dixit Dominus tibi. Sic pro verbo Promittendi ponitur Iohannis decimosexto: Non dico vobis, quod ego sim oraturus pro vobis: ipse pater diligit vos. id est, non volo
aut etiam iactantes, seu gloriantes se esse sapientes. Pro asserere: Lucae 7. Propterea dico tibi, Remissa sunt ei peccata multa, quia dilexit multum. Sic saepe alias, Dico vobis: pro, certo affirmo, assero, etc. Est vero in praedicto loco Lucae diligenter observandum, quod illud verbum Dico, omnino sit coniungendum cum sequenti sententia, Remissa sunt, etc. Sensus enim est, Affirmo ei esse remissa peccata. Illud QUIA, non coniungendum est cum verbo Remissa, quasi causam remissionis indicet: sed cum eo ipso Dico aut Assero. indicat enim rationem aut
videri eo sapientiorem: praesertim autem Deo sese opponere. Vide PATER, et Reg. universales. Humanum, aut humano more, aut secundum hominem dicere, crebra est apud Paulum phrasis. Licet vero in Graeco textu sit
in die visitationis. Contra Micheae septimo, in malam partem accipitur, de poenis. Isa. decimo: Quid facietis in die visitationis vestrae? Hoseae nono: Venit dies visitationis, venit dies retributionis, etc. Et Micheae secundo: Exodi trigesimosecundo. Hoc inde fit, quod et verbum visitare tum in bonam, tum in malam partem accipitur: de quo postea suo loco. Dies mactationis, Iacobi quinto: In deliciis vixistis super terram, et lascivistis: enutrivistis corda vestra ut in die occisionis. videtur significare diem festum aut sacrificiorum. quasi dicat: Sic suaviter
Christum fore propitium, cuius beneficii ac promissionis foedus ibi sanciamus, et cum Deo ineamus. Vult etiam nos diiudicare ipsum corpus Domini, discernendo illam coenam aut illum cibum, ubi tam preciosae res dentur, et de quo ac in quem finem, ab aliis coenis aut cibis prophanis. Aliquando hoc verbum et porro longius progreditur, et significat suum effectum per metalepsin. ut Actor. 15, Nihil diiudicavit Deus inter nos et Ethnicos: id est, nullum discrimen fecit: non de interno iudicio, sed de externo opere, et quasi effectu internae diiudicationis loquitur. Nam facta diiudicatione
internae diiudicationis loquitur. Nam facta diiudicatione rerum, fit porro illarum quaedam separatio, et quasi diversa conditio, ut aliae in alio gradu habeantur. Aliquando vero contra retro ad causas regreditur. Quia enim omnis diiudicatio fit ob dubitationem de aliqua re, fit non raro ut hoc verbum etiam retro ad suas causas, id est, ad dubitationem redeat. Sic Paulus Roman. 14 dicit: Qui autem comedit, si diiudicat, id est, si dubitat, damnatur: pro peccat graviter. Actor. 10 mandat Deus Petro, ut proficiscatur ad Cornelium, nihil diiudicans: id est dubitans aut haesitans, quin
corporis aut animae. sive hic tropus inde veniat, quod in adversis et tristibus constringatur cor: sive etiam, quod per incommodum est in loco angusto versari, unde nequeas ea habere quae tibi sunt necessaria. Cuius vocis aliquot phrases exponemus, ut ex contrarii consideratione tanto rectius verbum Dilatationis intelligi queat. Angustus est locus a nobis, 1. Reg. 6. pro, angustior est quam ut commode omnes simul habitare queamus. Hic vox haec proprie accipitur. Angustia loci: pro, dolor aut tribulatio. [1.] Sam. 26. Angustia mihi super te frater mi, dulcis mihi fuisti valde.
id est, quantae dilectionis munus. Sic et Rom. 5. Charitas Dei est effusa in corda nostra, per Spiritum sanctum. id est, effectus aut munus charitatis, nempe ingentia dona Spiritus sancti. Qui Hebraismus locum valde cum adversariis controversum perspicue explicat. Idem Hebraismus est, quod verbum Diligere et Odisse aliquando non tam animi affectum, quam externam quandam curationem et officiositatem, aut etiam contra neglectionem significat. Quod in Regulis universalibus in descriptione synecdoches aut metonymiae, prolixe ostendi: quam tractationem expendat Lector diligentius. In hoc
veritate. Sic Christus dicitur dilexisse illum divitem adolescentem Mar. 6, qui iactabat suam observationem legis perpetuo a iuventute praestitam: cum contra Christus eum re ipsa experientiaque redarguat, quod nunquam ita primum praeceptum praestiterit, ut plus Deum dilexerit quam suas opes. ubi verbum Diligere omnino tantum de quadam amica compellatione accipi necesse est. vide Synecdochen, aut Metalepsin. Diligere verbo et lingua, est externo sermone ac gestu dilectionem simulare. Diligere opere et in veritate, 1. Ioan. 3, est re ipsa ac serio diligere. Diligere apparitionem aut
malum i. assueti estis, vel potius talem naturam induistis et imbibistis, aut attulistis inde ex utero matris. Discere igitur significat,
tali natura, animo aut ingenio praeditum esse: ac ponitur verbum verbale pro verbo reali: sicut et infra verbum DOCEO. Sic Ioan. 8 dicit Dominus: Vos ex patre diabolo estis, et opera quae apud eum vidistis facitis. ubi videre non simplex videre, aut per oculos discere significat: sed in natura ipsa habere implantatam diabolicam malitiam, aut semen, aut
naturam induistis et imbibistis, aut attulistis inde ex utero matris. Discere igitur significat,
tali natura, animo aut ingenio praeditum esse: ac ponitur verbum verbale pro verbo reali: sicut et infra verbum DOCEO. Sic Ioan. 8 dicit Dominus: Vos ex patre diabolo estis, et opera quae apud eum vidistis facitis. ubi videre non simplex videre, aut per oculos discere significat: sed in natura ipsa habere implantatam diabolicam malitiam, aut semen, aut imaginem.
DISCIPLINA, Latinis
pro erunt animo remisso ac fracto, prae metu vestri. Dicuntur et Manus dissolui. Ratio autem loquutionis est, quod res sive vivae sive mortuae, quae aliquid valide agere debent, necessario sunt bene compactae ac consolidatae: quod si sunt fragiles, nihil proficere queant. Aliqui malunt hocidem verbum
liquescit in medio mei. id est, perit, absumitur. Dissolui, est aliquando mori. Phil. 1. Quia cupio dissolui, et esse cum Christo. Nam vita est coniunctio corporis et animae: quare mors est dissolutio illorum. Sic 1. Io. 3. Christus venit, ut dissoluat opera diaboli.
DIVIDERE verbum varios Hebraismos gignit, quorum aliquos recensebo. Divisisse dicitur Deus marc rubrum, Psal. 136. id est, viam transversam per eum sinum fecisse. Dividere et Metiri, occupare significat. Psal. 60. Laetabor, quod dividam Sechem, et vallem Suchot
pro priori ponitur, nempe dividi pro differre. prius enim est, ut res differant: posterius, ut dividantur. Secundus Hebraismus est, quod abstractum pro concreto et subiecto eius ponitur. Divisus est Christus: pro, aut plures sunt Christi, aut plures religiones unius Christi. 1. Corint. 1. Verbum pertingit usque ad divisiones. Dividi igitur aliquem, aliquando significat differre, aut etiam segregari ab aliis. Sicut dicit Christus Matth. 24, Lucae 12, quod Dominus dividet, aut potius dissecabit,
est, ordino, constituo. Aliquando monstrare. ut Exod. 5. Docuit Deus Moysen lignum: pro monstravit ei. Simile exemplum huic est Psalm. 45, Et docebit te mirabilia dextera tua, id est, monstrabit, exhibebit praeclara opera, dante successum Deo. Docere igitur hic, sicut et supra Discere, verbum verbale aut noticiae, pro reali ponitur. Docere. Deo attributum, significantius est, sicut aliae voces, quam alias. Psal. 142. Doce me facere voluntatem tuam, id est, iuva, rege me, et sis ipse in me ad tam praeclaram rem efficax. Sic spirituale ac internum Docer, Iohan.
Eosdem credo esse, sicut mox sequitur: Non reliquit Deus animam eius in inferno. Dolores parturientis, nota phrasis est: dicetur de ea in verbo Parturire. Panis doloris, Psal. 127. Frustra est vobis edentibus panem doloris pro, panem dolore partum aut acquisitum. Doloris verbum. Proverb. 15. Verbum doloris ascendere facit furorem. pro, verba acerba, dolorifica, movent hominem ad vehementissimam iram. Dolorum vir, Isa. 53. Abiectus inter homines, vir dolorum. pro, doloribus et plagis obnoxius, expositus, aut etiam doloribus confectus. Dolores converti in
sicut mox sequitur: Non reliquit Deus animam eius in inferno. Dolores parturientis, nota phrasis est: dicetur de ea in verbo Parturire. Panis doloris, Psal. 127. Frustra est vobis edentibus panem doloris pro, panem dolore partum aut acquisitum. Doloris verbum. Proverb. 15. Verbum doloris ascendere facit furorem. pro, verba acerba, dolorifica, movent hominem ad vehementissimam iram. Dolorum vir, Isa. 53. Abiectus inter homines, vir dolorum. pro, doloribus et plagis obnoxius, expositus, aut etiam doloribus confectus. Dolores converti in aliquem, aut super
5. Sicut cavea est plena aviculis, sic domus eorum dolo. Nisi malis intelligere de fraudulentis consiliis. Dicitur Vir dolosus, Lingua dolosa, Labia dolosa, statera, libra et pondera dolosa: quin et manus dolosa, quod alias ignavam, alias fraudulentam significat. Ab hoc nomine habent Graeci verbum
iuris, regiminis aut possessionis. Sic Gen. 42. dicunt filii Iacob: Locutus est ille vir Domini terrae duriter nobiscum. Et Galat. 4. dicit, Infantem sub tutoribus existentem, esse nihil ominus dominum omnium. Et Sara vocavit maritum suum Dominum, 1. Pet. 3. A nomine porro Domini, venit verbum Dominari: cuius etiam quosdam idiotismos exponam.
DOMINARI in medio inimicorum, Psal. 110. tum commixtionem regni Christi ac satanae indicat, tum etiam summam potentiam huius regis, qui etiam inter impios ac persecutores suam Ecclesiam habere solet. Aliqui de
caelo intentet vim suam? Dominari alicui, significat etiam praevalere, ac opprimere eum: Psalm. 19 et 134. Deus dicit Hieremiae 31, Ipsi dissolverunt foedus meum, et ego
94. Usque quo superbi effutient dura? id est, superba. Psal. 31. Labia quae loquuntur durum Iob 9. Quis dura loquetur, et in pace erit? Sic 1. Sam. 2. Ne egrediatur durum ex ore vestro. id est, superbum, arrogans, iactabundum dictum. 2. Samuel. 19. Durius fuit verbum Iuda, quam verbum viri Israel. pro, superbius et acerbius illis locuti sunt. Sic dura respondere, Genes. 42. Sic Latini dicunt Os durum. Durum verbum aliquando etiam significat quaestionem difficilem, quae difficulter explicari queat. Verbum durum referebat ad Moysen, Exodi 18 Et
Usque quo superbi effutient dura? id est, superba. Psal. 31. Labia quae loquuntur durum Iob 9. Quis dura loquetur, et in pace erit? Sic 1. Sam. 2. Ne egrediatur durum ex ore vestro. id est, superbum, arrogans, iactabundum dictum. 2. Samuel. 19. Durius fuit verbum Iuda, quam verbum viri Israel. pro, superbius et acerbius illis locuti sunt. Sic dura respondere, Genes. 42. Sic Latini dicunt Os durum. Durum verbum aliquando etiam significat quaestionem difficilem, quae difficulter explicari queat. Verbum durum referebat ad Moysen, Exodi 18 Et Iohan 6 Durus est
in pace erit? Sic 1. Sam. 2. Ne egrediatur durum ex ore vestro. id est, superbum, arrogans, iactabundum dictum. 2. Samuel. 19. Durius fuit verbum Iuda, quam verbum viri Israel. pro, superbius et acerbius illis locuti sunt. Sic dura respondere, Genes. 42. Sic Latini dicunt Os durum. Durum verbum aliquando etiam significat quaestionem difficilem, quae difficulter explicari queat. Verbum durum referebat ad Moysen, Exodi 18 Et Iohan 6 Durus est hic sermo, quis potest eum audire? pro, obscurus est sermo aut doctrina, quis potest eum intelligere? Durum essem oculis alicuius:
iactabundum dictum. 2. Samuel. 19. Durius fuit verbum Iuda, quam verbum viri Israel. pro, superbius et acerbius illis locuti sunt. Sic dura respondere, Genes. 42. Sic Latini dicunt Os durum. Durum verbum aliquando etiam significat quaestionem difficilem, quae difficulter explicari queat. Verbum durum referebat ad Moysen, Exodi 18 Et Iohan 6 Durus est hic sermo, quis potest eum audire? pro, obscurus est sermo aut doctrina, quis potest eum intelligere? Durum essem oculis alicuius: pro, grave esse alicui, displicere ei Deut. 15. Ne sit durum in oculis tuis, liberum dimittere
Hierem. 26. Et ambulastis post duritiem cordis vestri mali, ut non audiretis me. Cor impiorum dicitur a Scriptura durum, lapideum, adamantinum: quia nullis monitionibus, adhortationibus, minis, promissionibus aut poenis, veluti malleis quibusdam Legis frangi aut conteri potest, ut admittat verbum ac mandata Dei, ad eum convertatur, eumve tim eat: nisi Deus potenter intus Spiritu suo emolliat, aut potius exscindat nobis cor lapideum, et det spirituale. Sic et vulgari lingua solent dici lapidea corda: et Horatius, Triplex circa praecordia ferrum. Eadem ratione dicitur et Dura
circa praecordia ferrum. Eadem ratione dicitur et Dura cervix, quod coram Deo incurvari, aut ad eum flecti nequeat. Sic Christus dicit, Moysen concessisse repudium, propter duritiem cordis Israelitarum. Et Rom. 2. Secundum duritiem tuam, et impoenitens cor tuum. Hinc porro venit etiam verbum Indurari cor alicutus: quod saepe in Exodo de obstinata malitia Pharaonis, mandatis divinis non cedentis, legitur. Durum etiam pro difficili. Act. 9 et 26 Durum est tibi contra stimulum calcitrare. id est, Deo praepotenti, teque castigaturo repugnare.
DUX, per metaphoram
id est, satis large et usque ad hilaritatem bibisse. Hag. 1. Bibitis, et non inebriamini. Sic et illud Psalmi accipiendum est: Inebriabuntur ab ubertate domus tuae. Et, Visitasti terram, et inebriasti eam. Augustinus de quacunque saturatione boni, vocem hanc intelligit. Verba eius haec sunt: Hoc verbum et pro saturitate solet poni in Scripturis, quam qui diligenter adverterit, multis in locis inveniet. Unde et illud est: Visitasti terram, et inebriasti eam, multiplicasti ditare eam. eo quod in laude benedictionis hoc est positum, et donum Dei commemoratur. apparet, hanc ebrietatem
Sic et illud Matth. 21, de re valde desiderata ac exoptata ponitur: Ecce rex tuus venit tibi mansuetus. Ecce Hebraeis crebro indicat promptitudinem alicuius, parati ad obediendum, et veluti seipsum in alterius obsequium offerentis ac dedentis. Lucae 1. Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum verbum tuum. Hebr. 10. Ecce adsum, in capite libri de me scriptum est. Isaiae 6. Ecce ego, mitte me. 2. Sam. 15. Si dixerit, non beneplacitum est mihi in te, ecce ego: id est, paratus sum ferre, quae Deus imposuerit mala. Aliquando affirmationem et certitudinem significat. Genes. 1. Ecce
est, vestrum coetum a Deo vocatum. Verum de verbo VOCARE dicetur infra suo loco. Nunc quia Ecclesia a verbo voco
quasi dicas evocata divinitus ex reliqua impiorum colluvie ad cultum celebrationemque Dei, et aeternam felicitatem. Porro sicut Ecclesia ab evocando deducitur, ita Paulus eius proprium multum inculcat, estque in definitione omnino inserendum. Sed de Ecclesiae etymo hactenus. Vide et infra verbum VOCO. Usi sunt nonnunquam et LXX nomine Ecclesiae, pro voce Coetus. Varius est autem huius vocis usus, aut etiam rei ipsius distinctio. Nam alias vocatur Ecclesia totus Dei populus, cui etiam ideo adiungitur Universalis aut Catholica: alias singuli coetus Christianorum vocantur Ecclesiae,
est in Babylone salutat vos. Distinguitur etiam Ecclesia, quod alia sit tantum vere piorum ac electorum, quam Paulus Ephes. 5 dicit esse sine ruga et macula, columnam ac stabilimentum veritatis: qui coetus magis creditur, quam corporeis oculis cernitur. Alias Ecclesia dicitur coetus a Deo per verbum vocatus, hominum veram doctrinam profitentium, et confitentium, et recte Sacramentis utentium, qui cerni quoque potest, et in quo sunt multi vere pii: aliqui tamen etiam hypocritae, sed exterius in doctrina et usu Sacramentorum consentientes. Denique nonnunquam Ecclesia videtur significare
hoc modo, Oves meae vocem meam audiunt: seu, Audientes vocem meam, sunt meae oves, atque adeo mea mater et fratres. Sic idem Dominus pollicetur, se et patrem suum cum illo habitaturum, qui sermonem eius custodierit. Est igitur Ecclesia, grex aut familia Dei, is coetus, qui a Deo vocatus, audit verbum eius, ac fideliter purum retinet: in quo et rectus usus Sacramentorum comprehenditur. Verum adscribam etiam alterius cuiusdam de voce Ecclesiae nomenclaturam, ut diversarum tractationum collatione tanto melius res tota illustretur. Vocabuli Ecclesiae, frequens usus est in Actis Apostolorum:
tales inundationes veniunt ex largioribus effusionibus a caelo, aut subterraneis cataractis profluentibus.
EGO. Aliquando postponitur mandatis haec loquutio, Ego Dominus exercituum: ut Levit. 18. et 19. 22. ut sit veluti confirmatio praecedentis mandati: et plaerunque subintelligitur verbum, Praecipio haec. Usitatissimum alioqui Sacris literis est, ut cum aliquis incipi in prima persona loqui, mox quasi deserto pronomine primae personae, commuter orationem in aliam formam: ut alibi in Repetitionibus prolixius dixi. Sic Psal. 41: Et ego in perfectione aut
et conatus sunt causa bonorum ac poenarum. Qui ex ea urbe egrediuntur: Isaias. pro, incolae eius. Egredi alicuius oculos prae pinguedine, de nimia superbia ac opulentia: Psal. 37. Egredi alicuius cor: id est, prae nimia admiratione attonitum fieri. Gen. 42. Egredi ac ingredi ad verbum sacerdotis: Num. 23. pro, Rempublicam religionemque domi et foris administrare, secundum praescriptum Dei a sacerdote indicatum.
ELEVARE, pro superbire: 2. Par. 25. Tunc elevavit te cor tuum, ad magnificandum: quae phrasis et Latinis est usitata. ut cum dicimus, Elato animo.
rupium elevatio eius. pro, asylum aut profugium eius. Hinc per metaphoram saepe Deus dicitur nostra elevatio, petra et locus munitus. Elevatio mea Deus, Psal. 18. Sic Psalm. 59. Fuisti elevatio mihi, et refugium in die angustiae. et saepissime alias.
ELIGERE, verbum notae significationis: sed ponitur nonnunquam per catachresin, pro delectari. ut Isaiae 58. An tale est ieiunium, quod elegi? id est, quod probo, quo delector. Electus, et Electi, nonnunquam significat praestantes, eximios: sicut etiam ob florem et vigorem aetatis iuvenes apud
sunt, respicere ad illud praecedens,
in solitudinem. Sic Oseae 11: Dabo te, Israel, sicut Adamam: id est, convertam te in similem speciem aut statum, efficiam ut sis talis. Sic igitur et hoc loco, DARE rapax cor eleemosynam, misericordiam, aut pietatem, significat, commutare aut convertere ex tali in diversum. Hoc idem verbum Dandi perinde etiam libro primo Samuelis, capite primo accipitur: Ne des famulam tuam coram filia Belial, id est, ne iudicio ac opinione me in talem commutes, aut pro tali habeas ac censeas. Hic rationalem aut cogitationis mutationem significat, alibi realem. Eodem modo accipitur
tribuitur. ut habet Psalmus: Ego dixi, Dii estis, et omnes filii excelsi. Et Christus citat Scripturam, nominantem ministros Dei, deos. Verum de huius vocis, et aliquatenus etiam rei ratione, et quomodo suo plurativo numero mysterium Triados denotet, vide supra in DEUS.
ELONGARE verbum aliquot obscuras phrases habet: ut, Elongare se a Deo, Psal. 73. Qui elongant se a te, peribunt. Succidis omnem fornicantem abste. Exponit posterioribus priora. Sic Isa. 59. Ore suo appropinquant mihi, cor autem eorum procul est a me. Elongari, pro abire in captivitatem.
Elongari a verbo mendacii, Exod. 23. pro, fugere ac vitare omne mendacium.
ELOQUIUM dicitur in Sacris literis saepe de piorum precatione, aut gratiarumactione erga Deum. Effundo eloquium meum in conspectu eius: Psal. 142. Sic ponere ad Deum eloquium, Iob 5. Dei verbum crebro hac eadem voce notatur. Sic eloquia Dei dicuntur munda, et purgata instar argenti puri, Psal. 12. 18. 105. Eloqui peritus, Isa. 3. pro eloquente.
ENCAENIA, quasi renovationes dicas, aut instaurationes. Fuit solennis quaedam festivitas, quam Iudaei die 25
utut sese res illa habeat, planum est, laetissimum fuisse festum, in quo beneficia Dei de instaurato templo et conservato ministerio, denique etiam de patefacta et defensa doctrina caelesti, praedicata sunt. Observat id festum una cum Iudaeis Christus, ut Iohan. 10 scriptum est.
EO verbum, additum alteri, plerunque augmentum eius actionis significat. et quidem aliquando duplicatur, ut Gen. 8. A quae ibant, et decrescebant. pro, subinde magis magisque decrescebant. Sic Iud. 4 Ibat manus Israel eundo, et dura erat contra Iabin. Ionae 1. Mare ibat et intumescebat. pro,
3. Sic Iob 1. Filii eius ibant, et faciebant convivia. Ire post Deum, aut idola, est crebra et note significationis loquutio. Ibunt genua tanquam aquae: Ezech. 7. id est, prae imbecillitate non poterunt ferre corpus, sed corruent, quo homines pondus rapiet, sicut aquae. Aliquando hoc verbum additum alteri, simpliciter actiones coniungit. Hier. 50. Eundo et flendo ibunt, et Dominum quaerent. Ibo nunc, et percutiam: Hier. 40. Orantis est ac blandientis, ut sibi id liceat facere. Ibant, quo ibant: 1. Sam. 22. id est, incerti temere
id est, molestum tyrannum nobis praeposueras, nosque ei misere subieceras. Equitare facere manum super arcum: 2. Reg. 13. pro, apprehendere arcum. Equitare super verbu, Psal. 45, aliqui vertunt: sed vertendum est proprie, insilias in equum: seu prorvas in bellum, propter verbum aut promissionem tuam veracem, sicut opem es nobis pollicitus, vel quia tua veritas periclitatur.
ERGO, videtur aliquando abundare. Matth. 7. Omnia ergo quae volueritis ut faciant vobis homines, ita et vos facite eis.
ERRARE, per metaphoram non tantum de ista
a mandatis Dei: et Ezech. 44. Erraverunt a me post idola sua. Item, errare corde: Psal. 95. Populus errantes corde sunt, et ipsi non cognoverunt vias meas. Errare in prophetis, 2. Par. 36. pro, illudere eis ut seductoribus, habere eos pro seductoribus.
ERUBESCO verbum, idem valet quod pudefio, aut confundor. Quare eius explicationem vide in verbo PUDEFIO, ubi illius Hebraismi expositi sunt.
ERUCTARE, alias pro meditari posuit vetus Interpres: ut Psal. 45. Eructavit cor meum verbum bonum Alias pro effundere: ut Psal
habere eos pro seductoribus.
ERUBESCO verbum, idem valet quod pudefio, aut confundor. Quare eius explicationem vide in verbo PUDEFIO, ubi illius Hebraismi expositi sunt.
ERUCTARE, alias pro meditari posuit vetus Interpres: ut Psal. 45. Eructavit cor meum verbum bonum Alias pro effundere: ut Psal 19. Dies diei eructat verbum. Et Psal. 119. Eructabunt labia mea laudem tuam, cum docueris me statuta tua. pro, effundent. Putantenctare esse aliquid maius quam elo qui: quasi cordis cogitationes sua sponte erumpant per
pudefio, aut confundor. Quare eius explicationem vide in verbo PUDEFIO, ubi illius Hebraismi expositi sunt.
ERUCTARE, alias pro meditari posuit vetus Interpres: ut Psal. 45. Eructavit cor meum verbum bonum Alias pro effundere: ut Psal 19. Dies diei eructat verbum. Et Psal. 119. Eructabunt labia mea laudem tuam, cum docueris me statuta tua. pro, effundent. Putantenctare esse aliquid maius quam elo qui: quasi cordis cogitationes sua sponte erumpant per sermonem foras.
ESSE, quaere infra in voce SUM.
ESURIRE, et
utitur. Venit ab
evangelizantium exercitum multum. Sic et Psalmo quadragesimo, itidem de Evangelii doctrina dicit ipsemet Servator, Evangelizavi iustitiam in coetu magno. Et Psalmo nonagesimosexto, Evangelizate de die in diem salutem eius. In locum igitur huius tam significantis verbi, substituerunt Apostoli verbum Graecum Evangelizare. Significat vero Evangelion proprie, doctrinam aut promissionem de gratuita iustitia ac salute, quae per et propter Christum contingit omnibus credentibus: cuius naturam penitus exponere eamque a lege separare, aut eius ac legis discrimen commonstrare, non iam huius
Promissio. Actor. 2. Promissio Abrahae facta, de semine benedicto. Gal. 3. Rom. 5. Non enim per legem contigit promissio Abrahae. Rom. 9. Quorum sunt promissiones, Roman. 15. 2. Pet. 1. Promissa donata sunt nobis. 1. Iohan. 2. Haec est promissio, quam ipse nobis promisit, vitam aeternam. Verbum vitae. Actor. 5 angelus inquit ad Apostolos: Ite, et stantes loquimini in templo populo, omnia verba vitae huius. Philip. 2. Sermonem vitae sustinentes. Verbum fidei, Rom. 10. Sermo salutis, Hebr. 2. Praedicatio fidei, Gal. 3. Verbum veritatis, Eph. 1. Veritas, 2. Ioh. Qui
Roman. 15. 2. Pet. 1. Promissa donata sunt nobis. 1. Iohan. 2. Haec est promissio, quam ipse nobis promisit, vitam aeternam. Verbum vitae. Actor. 5 angelus inquit ad Apostolos: Ite, et stantes loquimini in templo populo, omnia verba vitae huius. Philip. 2. Sermonem vitae sustinentes. Verbum fidei, Rom. 10. Sermo salutis, Hebr. 2. Praedicatio fidei, Gal. 3. Verbum veritatis, Eph. 1. Veritas, 2. Ioh. Qui cognoverunt veritatem. Propter veritatem quae permanet in nobis 3. Ioh. Ut cooperatores simus veritati. Via veritatis, 2. Pet. 2. Praeceptum, 1. Pet. 2. Satius
promissio, quam ipse nobis promisit, vitam aeternam. Verbum vitae. Actor. 5 angelus inquit ad Apostolos: Ite, et stantes loquimini in templo populo, omnia verba vitae huius. Philip. 2. Sermonem vitae sustinentes. Verbum fidei, Rom. 10. Sermo salutis, Hebr. 2. Praedicatio fidei, Gal. 3. Verbum veritatis, Eph. 1. Veritas, 2. Ioh. Qui cognoverunt veritatem. Propter veritatem quae permanet in nobis 3. Ioh. Ut cooperatores simus veritati. Via veritatis, 2. Pet. 2. Praeceptum, 1. Pet. 2. Satius fuisset illis non cognovisse viam iustitiae, quam ubi cognoverunt, converti ab eo
adoptionis archa. Atque hoc nominatim Apostolis dicitur, ut animosius quaevis certamina pro Evangelio subeant, quando audiunt se aeternae salutis ministros esse. Demonstrativum apponitur maioris certitudinis causa, ac si vitam digito monstraret angelus: ut certe non procul quaerenda est, ubi Verbum habemus in ore, et in corde. Dicitatem, Vitae huius, scilicet de qua in hac doctrina et inter me angelum et vos Apostolos nunc agitur. Evangelii praedicatio vocatur Christi ad nos descensus Ephes. 2. Nobis enim adest Christus, quoties in spem salutis, per Evangelii praedicationem nos
1. Pet. 4. Evangelium gratiae Dei, Act. vigesimo. Evangelium filii Dei, Roman. 1. Evangelium Christi, Roman. 2. Evangelium pacis, Ephes. sexto. Evangelium aeternum, Apocalyps. 14. Evangelium salutis nostrae, Ephes. 1. Evangelium gloriaebeati Dei. 1. Timothei 1. Fides Evangelii, Philip. 1. Verbum Evangelii, Actorum 15. Evangelium Pauli: qui Rom. 6. et 2. Timoth. 2, de Evangelio suo gloriatur, quod eius promulgandi munus sibi iniunctum esset: quomodo et Genesis septimo: ministerii respectu, virga Dei, et Mosis et Aaron virga vocatur. Romanorum secundo: Secundum
veniant, et prro illa terram, terra caelum, de frugifera tempestate eius, et denique caelum obsecret Deum: qualis prosopopoeia, etiam in illis Anaxagoricis continetur, quod terra amet aut desideret imbrem. In hoc igitur quoque exemplo Exaudire est, desiderata aut petita praestare: tametsi illud verbum non tam exaudire, quam respondere significet. Idem Hebraismus est et Psalmo vigesimosecundo: A cornibus unicornium exaudias me. pro, exaudiendo eripias. Verum, ut dixi, in tota ista phrasi proprie est Respondere: quare de ea forte suo loco iterum prolixius agetur.
EXCELSUS, aut
contra 300, quos vulneravit vice una pro, magno impetu aggressus est hasta 300, quos in uno conflictu interfecit.
EXCOGITARE Cogitationes, et opus excogitationis, Exod. 26 et 32, ponitur pro operibus magno ingenio ac industria meditando excogitatis.
EXCOMMUNICO, ad verbum sonat, communione privo, aut extra communionem et societatem eiicio. Est autem excommunicatio, solennis actio ministri Christi, qua de consensu Ecclesiae, aliquem legitimo processu ex Ecclesia Dei eiicit, et declarat ab hominibus pro Ethnico et publicano habendum. Potest autem multiplex esse
pulverem e pedibus, signum est excommunicationis, aut potius protestationis, quo iubet Christus Matth. 10. protestari contra contemptores verbi Dei, et verorum doctorum. Simili sensu ac fine Paulus etiam vestimenta sua excutit Act. 18, protestando contra Iudaeos, nolentes verbum Dei audire et accipere. Nehemias etiam hoc verbo, ac pene simili signo, sed longe in alium sensum, dicit: Etiam vestimentum meum excussi, ac dixi: Sic excutiat Deus omnem hominem, qui non compleverit verbum istud, de domo sua, et labore suo, et ita sit excussus ac vacuus. ubi est
Paulus etiam vestimenta sua excutit Act. 18, protestando contra Iudaeos, nolentes verbum Dei audire et accipere. Nehemias etiam hoc verbo, ac pene simili signo, sed longe in alium sensum, dicit: Etiam vestimentum meum excussi, ac dixi: Sic excutiat Deus omnem hominem, qui non compleverit verbum istud, de domo sua, et labore suo, et ita sit excussus ac vacuus. ubi est excommunicatio, aut dira imprecatio.
EXECRATIO, est detestatio et abominatio alicuius: aliquando etiam solennis imprecatio mali, opposita benedictioni. cuiusmodi est, quod Noach execratur Cham: item illa
Exercitus Dei, pro omnibus castigationibus, et afflictionibus quas Deus infligit Iob 19. Simul venerunt exercitus Dei, et attriverunt super me viam suam. id est, variae plagae. Sic et sequenti capite, ubi est metaphora ab externo ad spiritualem exercitum.
EXIGO, notum verbum est. Exactionem manus dimittere, Nehem. 10. pro, omnigena debita. Exactores erant, qui vel tributa, vel alia onera exigebant, quique duriter nomine tyrannorum populum affligebant. Inde fit, ut spiritualis Meschiae liberatio per abolitionem exactorum indicetur. Isaiae 9. Sceptrum
exactorem: id est, auferet, amovebit. Isaiae 14. Dominabuntur in exactores suos. Zach. 9. Et non transibit amplius super eos exactor. De hac re loquitur etiam Ieremias, cum insultat Babylonicis exactoribus Chaldaice: Ubi est aurum Madcheva, id est, exactio auri tributarii.
EXIRE verbum, licet notissimae significationis sit, quoad communem usum: habet tamen suos quosdam Hebraismos, de quibus dicendum est: tametsi in multis convenit cum verbo Egredi, de quo supra dixi. Admodum saepe emphaticum est, et significat alias ad bellum exire. ut Isaiae quadragesimotertio, Dominus
de quo supra dixi. Admodum saepe emphaticum est, et significat alias ad bellum exire. ut Isaiae quadragesimotertio, Dominus sicut Gigas exibit. qui locus supra in Egredi est expositus. Alias vero, alioqui cum quadam authoritate, et ad rem arduam egredi significat. ut, Exibit lex de Sion, et verbum Domini de Hierusalem: Isaiae 2. Exire e medio idololatrarum, 2. Corinth. 6. est, deserta idololatria propalam sese verae religioni ac Ecclesiae addicere. Exire impium. Psal 109 Dum iudicatur, exeat impius. pro, damnatus, scilicet ex loco iudicii prodeat, non ut absolutus,
Facere salutem, pro, opem ferre, aut liberare. Exod. 14. Videte salutem Domini, quam faciet vobis hodie. id est, liberationem. Sic [2.] Reg. 25. Dominus fecit salutem in Israel id est, liberavit populum suum. Faciam te sanguinem Ezech. 35. pro, occidam, aut curabo te interfici. Pom saepe verbum Sum, es, est, versum est per Fieri. Exod. 15 Factus est mihi in salutem Factus est spiritus Domini super aliquem, aut Factum est verbum Domini ad aliquem De talibus exemplis, in verbo SUM agetur. Facere cogitationem super peccatis suis, Ezech. 16. id est, agnoscere et dolere de
Reg. 25. Dominus fecit salutem in Israel id est, liberavit populum suum. Faciam te sanguinem Ezech. 35. pro, occidam, aut curabo te interfici. Pom saepe verbum Sum, es, est, versum est per Fieri. Exod. 15 Factus est mihi in salutem Factus est spiritus Domini super aliquem, aut Factum est verbum Domini ad aliquem De talibus exemplis, in verbo SUM agetur. Facere cogitationem super peccatis suis, Ezech. 16. id est, agnoscere et dolere de suis peccatis. Facere transire vocem, Exodi 36. pro, publice divulgare aut mandare. Facere aliquo foetere, Gen. 34. pro, infamem aut
famem. Hiere. 18. Famelici cessarunt, 1. Sam. 2. scilicet locare suam operam, famulari aliis: seu, nulli amplius fuerunt famelici. Fames spiritualis est, cum vel deest copia verae et sincerae doctrinae, cuiusmodi Amos 8 Deus populo minatur, inquiens, se adducturum famen et sitim audiendi verbum Dei: vel cum alioqui homines contriti, et alii vere pii, aut remissionem peccatorum quaerunt ac sitiunt (de quib. dicit Isaias, Omnes sitientes venite ad aquas: et diva Virgo canit, Esurientes implevit bonis et divites, id est securos, dimisit inanes) aut denique cum pii esuriunt aut sitiunt
stillare dicitur adultera, Proverb. quinto: pro, blandissime loqui, et suis blandimentis capere suum amasium, cum tamen interea ei extremum exitium paret. Sic et Proverb. 16. Ut favus mellis sunt eloquia pulchritudinis. id est, tam gratus ac suavis est elegans sermo, ut optimum mel. Sic et verbum Domini dicitur Psal. 19, esse dulcius favo mellis.
FEL, ut est liquor amarissimus, ad haec irae et commotionis a per metaphoram vel metalepsin significat virus satanae, aut nativam malitiam, aut corruptionem cordis, quae semper erga Deum et proximum est acerba et
fornax vocatur. Eadem phrasi dicitur etiam iugum ferreum, id est, gravis servitus, Deut. 4. 1. Reg. 8 Et Psalm. 107. Habitantes in tenebris et umbra mortis vinctos afflictione et ferro. Psalm. 105. Afflixerunt compedes eius, ferrum penetravit animam eius. In Hebraeo est proprie et ad verbum, In ferrum venit anima eius quod aliqui per hypallagen putant commutandum esse in hanc loquutionem, Ferrum penetravit animam eius: sicut et vetus versio habet. Conferunt igitur aliqui hanc loquutionem cum illa Simeonis, ad divinam Virginem dicta, Gladius penetrabit
aut praecipites sitis, nec trepidetis â facie eorum. Aliqui praecipitantiam, seu perturbationem animi exponunt: ideo Vulgata et LXX verterunt Psalmo 115, Ego dixi in excessu meo, Omnis homo mendax. Festinare super malum. pro, cito aliquem punire: Danielis nono. tametsi ibi sit potius verbum Vigilare. Coniungitur alioqui hoc verbum crebro alii, sive interposita coniunctione copulativa, sive omissa. Significat autem plerunque idem quod cito, velociter, festinanter: ut inter Regulas proprio canone monuimus, de pluribus verbis huius generis. Genesis quadragesimo quarto:
â facie eorum. Aliqui praecipitantiam, seu perturbationem animi exponunt: ideo Vulgata et LXX verterunt Psalmo 115, Ego dixi in excessu meo, Omnis homo mendax. Festinare super malum. pro, cito aliquem punire: Danielis nono. tametsi ibi sit potius verbum Vigilare. Coniungitur alioqui hoc verbum crebro alii, sive interposita coniunctione copulativa, sive omissa. Significat autem plerunque idem quod cito, velociter, festinanter: ut inter Regulas proprio canone monuimus, de pluribus verbis huius generis. Genesis quadragesimo quarto: Festinaverunt, et descendere fecerunt: pro,
videamus. quod tanto libentius facere debemus, quod eadem vox
tractione usurpatur. ut Actorum 19, et 28,
cum suo effectu harmoniam ostendere, fidem esse quandam noticiam, persuasionem aut fiduciam ex verbi Dei institutione, de ineffabili Dei erga nos misericordia et Christi in nos beneficiis conceptam, qua Deo veraci talis nobis dicenti ac promittenti, exanimo assentimur ac credimus. Sicut igitur verbum
et interrupit,
1.
Fiduciam habemus ad Deum. 1. Iohan. 4: Fiduciam habemus in die iudicii 1. Iohan. 5. Haec est fiducia. Eph. 3. In Christo fiduciam habemus, et accessum. 1. Thess. 2. Si fiduciam et gloriationem spei usque ad finem firmam retinuerimus. Hebr. 4, Adeamus cum fiducia. Act. 4: Loquebantur verbum Dei cum omni fiducia. Petrus voce
speratis in Dominum. Psal. 51, vocatur spiritus firmus. Verum redeamus denuo ad ipsius vocabuli Fidei explicationem. De Graecae igitur vocis
quae legibus cauta sunt, quae persuasione, si non omnium hominum, eius tamen civitatis aut gentis, in qua res agitur, in mores recepta sunt. Latine autem fides in hoc significata certam derivationem non habet: sed Graecorum imitatione usurpatum est ab antesignanis fidei Christianae, qui aliud verbum significantius esse nullum existimabant. Hactenus illi. Etsi autem supra multa dixi de verbo
Graecae linguae (sicut et multarum aliarum scientiarum) peritissimorum, quorum dicta in Libello de Fide
testimoniis, ipsum Dei verbum audiamus. II. Dicit Epistola ad Hebraeos, fidem esse
aut fidentem expectationem rerum sperandarum, aut promissarum, significare. Sicut enim
παῤῥησία, et
ad Hebraeos (ut modo audivimus) definit fidem, disservi in Libello de Fide, prolixius, Nunc autem hisce hoc unum adiicio, quod prorsus, sicut Germanicum verbum sich unterstehen, non tantummodo magnum aliquem conatum. sed et magnam fiduciam sive audaciam eum recte perangendi complectitur: sic et verbum
fides, fiducia quaedam in Deum, et eius promissiones, est. Unam enim eandemque profecto viam Christus semper ad consequenda summa bona, praesertim iustitiam et vitam, diversis verbis monstrat, non varias ac multiplices. XIII. Summa, praeclare dicit Paulus: Fides est ex auditu, auditus autem per verbum Dei. Quale ergo est auditum verbum, talem etiam necesse est esse fidem. Effectus plerunque suae causae naturam indolemque respicit ac refert, sicut filia matris. Qualis certe est doctrina, talem etiam oportet esse noticiam in de ortam. Quid enim aliud est noticia, quam illa ipsa externa
et eius promissiones, est. Unam enim eandemque profecto viam Christus semper ad consequenda summa bona, praesertim iustitiam et vitam, diversis verbis monstrat, non varias ac multiplices. XIII. Summa, praeclare dicit Paulus: Fides est ex auditu, auditus autem per verbum Dei. Quale ergo est auditum verbum, talem etiam necesse est esse fidem. Effectus plerunque suae causae naturam indolemque respicit ac refert, sicut filia matris. Qualis certe est doctrina, talem etiam oportet esse noticiam in de ortam. Quid enim aliud est noticia, quam illa ipsa externa doctrina per oculos et aures,
talem etiam oportet esse noticiam in de ortam. Quid enim aliud est noticia, quam illa ipsa externa doctrina per oculos et aures, cogitationemque in animum recepta, et in promptuario memoriae recondita, quae eadem ratione sicut in nos recepta est, vicissim in alium porro effundi potest docendo? Sed verbum Evangelium est non tantum simplex narratio rei gestae, aut speculativa tantum et ociosa quaedam doctrina: verum etiam practica, adhortativa, consolatoria, animans, ac offerens ingentia bona, et ad ea accipienda blandissime et studiosissime (ut matres dulcissimos liberos solent) invitans.
manu, apprehendi gratiam ac favorem Dei, eius suavissimas promissiones, et promissa ingentia bona iustitiae ac vitae, eoque nos sola fide iustificari. XVI. Posset confirmari haec significatio fidei, seu quod fides sit fiducia, etiam ex locutionibus Latinis ac Graecis. nam a nomine Fides venit verbum fide, vel certe contra, quod verbum omnino fiduciam significat. Quare cum idem sit thema aut origo vocis Fides, fide, confidentia et fiducia: et ista posteriora omnia simul fiduciam quandam denotent: necessario etiam ipsa originaria vox fides, quandam fiduciam in se continet aut
eius suavissimas promissiones, et promissa ingentia bona iustitiae ac vitae, eoque nos sola fide iustificari. XVI. Posset confirmari haec significatio fidei, seu quod fides sit fiducia, etiam ex locutionibus Latinis ac Graecis. nam a nomine Fides venit verbum fide, vel certe contra, quod verbum omnino fiduciam significat. Quare cum idem sit thema aut origo vocis Fides, fide, confidentia et fiducia: et ista posteriora omnia simul fiduciam quandam denotent: necessario etiam ipsa originaria vox fides, quandam fiduciam in se continet aut significat. Huc facit etiam phrasis Credere
in se continet aut significat. Huc facit etiam phrasis Credere aliquam rem preciosam alicui: quod significat, ob fiduciam, quam de cuiuspiam favore et probitate concipimus, concredere, ei ne custodiendam ac fovendam tradere. Quare necessario illud Credere significat fiduciam quandam. Sic etiam verbum
quod explicatis ordine singulis eius vocibus liquido ostendemus. Nam
caeli. Sic et 1 Samuelis 16 reperitur: Sunt ne finiti pueri? id est, num omnes produxisti in meum conspectum? Finis consummationis, Psalmo 119. Omnis consummationis vidi finem latum tuum mandatum nimis. id est, omnia quantumvis praestantia, solida, et probe absoluta ac perfecta intereunt: sed verbum Dei manet in aeternum, firmum ac ratum credentibus. Finis legis dicitur Christus, ad salutem omni credenti: Romanorum decimo De cuius loci sensu varie disseritur, tametsi tandem pleraeque interpretationes in ultimo scopo conveniant. De eo igitur et nos pauca dicemus. Vox Finis duo
foribus esse. Eadem vis videtur esse in illa loquutione, Peccatum tuum pro foribus cubabit: id est, mox tibi adducet divinas poenas: aut potius originale peccatum tibi insidiabitur, teque solicitabit ad actualia peccata, sed tu resiste illi summa vi. Suffragatur huic significationi primum, ipsum verbum
iam illi revera fornaces ferreas habuerunt sive propter atrum colorem aut duram captivitatem sic vocatae sint.
FORNICES, parvae cellae fornice supra conclusae, sunt: et fuerunt olim tabernula, ubi cum merces sunt venditae, tum etiam in aliquibus scorta prostituta. Inde factum est, ut verbum Fornicari, ponatur pro scortari. Porro fornicari aut scortari per metaphoram significat plerunque spiritualem fornicationem, nempe idololatriam exercere: quoniam nostra coniunctio cum Deo, saepe coniugio assimilata Hinc igitur sunt variae phrases et dicta. Propter cor eorum fornicans,
soror vocatur. ut Exod. 26 Quinque cortinae erant coniunctae, mulier ad sororem suam. id est, altera ad alteram.
FRAUS, non semper dolum significat in sacris, sed aliquando etiam damnum sicut et olim apud veteres Latinos. ut, esse aliquid alicut fraudi. Sic et verbum Fraudare et defraudare, 1 Cor. 6 et 7. Aliquando et pro negligentia ac ignavia usurpatur. ut Proverb. 12. Non aduret fraus uenationem suam. i. ignavus non habebit venationem, quam asset. Sic Prover. 10 Pauperem facit
Iohan. 11, quod infremuerit Spiritu: tum et de multitudinis murmure ac strepitu: tum denique etiam de sonitu fluminum, aut maris vento agitati. Per metalepsin porro, impetum impiorum contra pios denotat. ut Psal. 2. Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania? Tametsi verbum
Panis fulcit cor hominis. Et Iudic. 9. Fulci cor tuum buccella panis: id est, sumpto cibo refice ac instaura exhaustas vires. Ezech 30. Cadent fulcientes Aegyptum: id est, adiuvantes, subsidium ac opem ei ferentes. Vicinus huic Hebraismus est, cum baculus aut scipio pro omni auxilio accipitur. Verbum etiam Sustentare crebro eodem modo accipitur.
FULGUR, id est, splendor: ut 2. Sam. 22, Prae fulgore coram eo nubes transierunt: id est, prae nimio splendore praesentiae divinae. Fulgor etiam gladii dicitur: ut Deut 32. Si ac vero fulgorem gladii mei: id est, ferrum
et favorem, quibus debent subditi esse erga suos gubernatores praediti. Vicinum quid huic est, quod Homerus Iliad. 1 dicit, Noli furari animo: pro, ne teipsum seducas, aut decipias. Furari ius, Isaiae 26. Ut furentur ius pauperum: id est, spolient pauperes suo iure et bonis. Furari verbum Dei, Ierem. 23. Ecce ego ad prophetas, qui furantur verba mea, quisque a proximo suo: id est, qui prava interpretatione corrupto sermone Dei, defraudant proximum vero sensu voluntatis ac mandati divini. Simile quid est quod Paulus dicit, adulterare verbum Dei. Israelitae accusant Iudaeos,
pauperes suo iure et bonis. Furari verbum Dei, Ierem. 23. Ecce ego ad prophetas, qui furantur verba mea, quisque a proximo suo: id est, qui prava interpretatione corrupto sermone Dei, defraudant proximum vero sensu voluntatis ac mandati divini. Simile quid est quod Paulus dicit, adulterare verbum Dei. Israelitae accusant Iudaeos, quod sint furati Davidem: 2. Sam. 19. Cur furati sunt te fratres nostri viri Iuda: pro, quare nobis insciis te reduxerunt, cum debuissent nos sibi coniungere? Eo enim facto, illa tribus videbatur sibi Davidem proprium facere, ac conciliare, ut aliis
ac triumphabundi intrarunt. Erit furto ablatum, Gen. 30. id est, pro furto habeatur, si quicquam tale apud me deprehenderit. In Decalogi septimo praecepto prohibiti furti, omnem defraudationem proximi, quocunque colore aut praetextu fiat, Deus severiter interdicit. Supra indicavi, Furari verbum significare corrumpere veram doctrinam. Sic igitur et Christus Iohan. 10, seductores vocat Fures, quia ad hoc tantum veniant ut furentur, mactent ac perdant: et non veniant per verum ostium, sed aliunde clam irrepant.
G
GALEA, bellicum tegmen
ipsi Corinthii maxima ex parte gentiles genere erant. Ex hac significatione, cum gens significat alienos a Iudaismo, oritur disputatio de Vocatione gentium, cum olim Iudaei, et etiam ipsi Apostoli dubitaverrunt, vel potius indubitanter senserunt, gentiles non esse accersendos a Deo per suum verbum, nec accensendos in populum verae religionis sectatorem, nisi sese plane in Iudaismum dederent, et quasi Iudaica gens fierent. Ponitur aliquando haec vox pro paucis, sicut apud Germanos volk. Sic Gen. 20: Abimelech orans, minanti sibi Deo ob raptum Sarai dicit: Num etiam gentem
tota die dixerunt, Ubi est Deus tuus? Gladius anceps aut biceps, significat rem valde efficacem. Psal. 149, Gladius biceps in manu eorum, ut faciant ultionem in gentibus. Sic Hebr. 4, sermo Dei dicitur esse penetrantior quovis gladio ancipiti. Nominatur aliquando ipsum Dei verbum gladius. Ephes. 6. Hebr. 4. Isa. 46. Posuit os meum sicut gladium acutum, propterea quod spirituali hoc gladio omnis impietas ac error, ipsi quoque seductores, et pater eorum diabolus, confodiantur et iugulentur. Quinetiam hoc uno et efficaci penetrantissimoque gladio Spiritus sanctus
id est, quorum dignitas et gloriosa dona peribunt, et insuper in eorum extremam perniciem convertentur, in hac, et praesertim in altera vita. Haec eadem phrasis etiam de Dei gloria dicitur Psalm. 4. Usque quo gloriam meam in ignominiam: subintelligitur, vertetis? Similiter in utroque loco verbum subinteligendum est. Ponitur item, crebro vox Gloria communi more pro illa celebratione externa, aut honesta fama, ut David Psal. 7 inquit, Deducat gloriam meam in pulverem: id est, nomen meum obscuret, et inglorium efficiat. Gloria etiam dignitatem significat. Sic 1.
intereant, utque nec vestigia quidem amplius eorum reperire queant, sicut nec glumae a vento abreptae. Hac igitur similitudine utitur Scriptura in describendis temporariis poenis impiorum. Psal. 1. 35. Isaiae 17, 29. Oseae 13. Zephoniae 2.
GRADIOR verbum, non simplex ambulare, sed plerunque cum quadam gravitate ac dignitate significat. Ponitur autem simili metaphora, ut Ambulare: et sane verbum Hebraeum Halach, idem est. Proverb. 13. Qui graditur cum sapientibus, fit sapiens. id est, versatur, uiuit, agit
utitur Scriptura in describendis temporariis poenis impiorum. Psal. 1. 35. Isaiae 17, 29. Oseae 13. Zephoniae 2.
GRADIOR verbum, non simplex ambulare, sed plerunque cum quadam gravitate ac dignitate significat. Ponitur autem simili metaphora, ut Ambulare: et sane verbum Hebraeum Halach, idem est. Proverb. 13. Qui graditur cum sapientibus, fit sapiens. id est, versatur, uiuit, agit cum sapientibus. Exod. 34. Gradiatur quaeso Dominus in medio nostri: id est, regat, tueatur, foveat et protegat nos. 1. Sum. 12. Ecce rex
Dei copiae cornu, quam non solum sibi, sed et toti generi humano secum attulit et acquisivit. De diva Virgine habet Vulgata Luc. 1. Ave Maria gratia plena. At in Graeco
huius vocis veram ac genuinam significationem pernosse vis, respice vetus Testamentum, eiusque originariam linguam, unde primum in novum Testamentum progreditur. Considera etiam ipsam eius etymologiam, aut originalem radicem, unde genuina vocabulorum vis considerari accipique solet. Sic et Graecum verbum
scilicet prae ingenti dolore.
GUSTARE, synecdochice ponitur pro comedere 2. Sam. 2. Si ante occasum solis gustem panem, aut aliud quicquam. Sic Ionae 3, Pecora non gustent quicquam. Per metaphoram significat frui verbo Dei: item cognoscere. Hebr. 6. Gustarintque bonum Dei verbum. Sic et Psalm. 34. ac in Petro, Gustate Dominum quam sit bonus: id est, ex spirituali gustu et experientia cognoscite.
Sic denique industria mulier dicitur gustare quod bona sit negociatio sua:
id est, quid tandem praemii vobis debebitur, aut a Deo expectare poteritis? nempe nullum. Sic mox initio sequentis: Si eleemosynam vestram dederitis coram hominibus ad hoc ut spectamini, mercedem coram Deo non habetis. id est, nihil vobis debetur praemii.
HABITARE, aut SEDERE (nam idem verbum
admonere de agnoscendis ac deplorandis publicis ac privatis peccatis: quem sui animi dolorem publicis ac externis notis testabantur sordidati, aut etiam in cilicio aut sacco incedentes, cinere se aspergentes parciusque et viliori cibo utentes. Tunc etiam frequentius conveniebant ad audiendum verbum, et sacrificia offerenda, faciendasque eleemosynas: tunc instaurabant disciplinam, et severius inquirebant in scelera facinorosorum, eosque castigabant. Sic et Iezabel iubet indici ieiunium: primo Reg. 21, ut ea occasione Nabotum, falso blasphemiae insimulatum, interficeret. Sic et rex
in pectore piorum accendat, et omnes pravas ac impuras Satanae, mundi, et veteris Adami sordes in homine reliquas adurat et consumat. Ideo dicit Baptista, Christum baptizaturum esse Spiritu S. et igne. i. ardentib. motib. charitatis et zeli in corde excitatis. Sic Iere. dicit, se voluisse tacere verbum Dei: sed exarsisse in medio sui, ut ignem clausum: ubi zelus et conscientia excitata indicatur. Sic Psal. 9. Accenditur ut ignis zelus. In hoc sensu de sale ac igne Spiritus aliqui intelligunt illud Mar. 9, Omnis igne salietur Recte autem possis intelligere etiam de Verbo,
DIEM, aliquando tantum pro imminere aut sequi ponitur, non pro apparere lucem eius. Luc. vigesimo tertio. Dies autem erat parasceves, et sabbatum illucescebat. id est, imminebat aut sequi debebat, accedebat. nam priori adhuc die durante, sequentis lux apparere non poterat: ponitur specialius verbum pro generaliore.
ILLUMINARE, plerunque institutionem integram aut externam in vera via significat. ut Psal. 13. Illumina oculos meos, ne unquam obdormiam in morte: id est; tum vera institutione doctrinae exterius, tum etiam spiritu interius. Sic doce, sic excita
in calamitatibus haerentem liberas, et in res secundas transfers. Illuminare Ioan. 1, videtur significare omnia beneficia Christi: ut sunt, erudire, foris ac intus convertere, iustificare, et renovare. inquit enim: Erat lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. ubi per verbum Illuminari, omnia beneficia quae nobis a Christo contingunt, indicantur. Illuminare dicitur Deus vultum suum super nos, cum nos benigno ac placido vultu intuetur, nobisque paterne succurit. Sic prorsus etiam Latini vultum serenum pro laeto ac faventi usurpant. Daniel. 9.
et eos plane impulisse aut protrusisse ad idololatriam. Impellere super aliquem malum, est eum festinanter perdere. 2 Sam. 15. Ne forte impellat super nos malum. Est metaphora aut allusio ad praegrandem petram ab aliquo impulsam, ut ruat deorsum, et omnia perdat, proterat ac comminuat, quo et verbum Devolvo spectat. Impellere Deo, valde significans est. videtur enim finale exitium indicare, ut usque in infernum ruant. Sic dicitur Psal. 5. Perde eos Domine, decidant de consiliis suis: ob multitudinem praevaricationum ipsorum impelle eos, quoniam rebellarunt contra
contra te. Quasi diceret: Protrude eos usque in extremum exitium.
IMPIUS. Haec vox commodius infra cum voce Pius simul explicabitur. Hoc tantum nunc observetur, quod aliquando tantummodo reatum denotet, ut Psal. 109. Cum iudicabitur, exeat impius.
IMPLEO verbum varias habet phrases ac significationes, quae partim hic exponentur, partim infra in vocabulis Plenus et Plenitudo uberius illustrabuntur. Alias igitur significat perficio, desumpta metaphora a vase semivacuo quod impleri oportet, ad omnem rem perficiendam. Col. 4. Implere susceptum
quae phrasis saepissime in novo Testamento habetur. Prophetiae. n. minae ac promissiones rerum futurarum veluti vacuae hiant et expectant rei ipsius in eis praedictae praesentiam: quae cum advenit, tum quasi illud vacuum desiderata mensura repletur. Implere desolationibus Dan. 9, Factum est verbum Domini, quod impleret desolationibus Hierusalem 70 annis. 1. tamdiu pateretur eam desolatam iacere.
IMPONERE manus, vide in voce Manus.
IMPOSSIBILITATIS plures gradus sunt, sicut et Possibilitatis. Nam et ea Impossibilia interdum dicuntur, quae non facile
inusitatum. Interdum etiam, Non posse aliquem aliquid, significat, non velle, aut molestum illi esse: ut in verbo Possum dicetur. Corinthus in libello de Dialectis dicit Atticum esse, ponere posse pro velle: ostendit etiam contra Velle pro posse, a Platone usurpari.
IMPUTARE verbum, et (ut alii vertunt) Reputare, Hebraice
etiam quod eum quasi in tuum rationalem librum inscribis, seu veluti in album tuorum refers, quasi minime neglecturus illum. Quoniam autem sunt multiplices hominum cogitationes, inter quas et ratiocinationes, aut rationum subductiones non postremae, quib. illi plurimum occupantur: accidit ut hoc verbum crebro, et quasi proprie, ferme solis ratiocinationibus tribuatur. Quia vero sunt variae etiam rationum aut supputationum partes seu modi (ut est primum alicuius nomini imputare merces re ipsa ab aliquo datas aut acceptas, seu labores ac merita qualiacunque alterius in te, aut vicissim tua
et ceu onus, vel creditum, et ceu meritum, aut etiam imputatione alias res mercesve acceptas loco debitarum rerum, et similia plane innumera, quae varii contractus et quotidiana vita, hominum ac temporum natura aut necessitas secum affert) ex tali inquam rationum multiplici diversitate fit, ut et verbum ipsum rationale Imputari nunc huic, nunc illi supputationum modo aut parti tribuatur, et porro inde veluti per metaphoram aut similitudinem quandam rerum, actionumve ad alias ac alias res significandas traducatur, atque ita plane varie accipiatur. Primum. n. alias significat aliquid
Si quid iniuste egit aut debet, mihi imputa. i. si quid Onesimus fugitivus servus furatus est, id ita ad scribe, et in rationes refer, ac si ego ipse essem furatus, aut alioqui accepissem, cum non sim furatus. persolvam. n. tibi prorsus, perinde ac si egomet deberem. Verum omnino necesse est, verbum Imputare, praesertim in hac sua tertia significatione (ubi non solum computatio aut imputatio fit sola ratione, sed etiam ipsa res sola ratione transferri solet) diligentissime exponere: quandoquidem Scriptura dicit, nobis fidem imputari ad iustitiam. et pii scriptores secundum Scripturas
fero: cum id alicui acceptum ferimus, aut ut acceptum in rationes referimus, quod proprie ab eo non accepimus. Vicinam praeterea eam vocem esse Iuridicae acceptilationi, quae a praedicta phrasi deducitur: de qua hoc modo Iurisprudentes annotant, unde Acceptifero, acceptituli, accepi latum, verbum compositum: a quo venit Acceptilatio. i. imaginaria solutio, quae simulat debitorem suum sibi soluisse, quod non soluit, idque animo facit remittendi. quia illa verba dicendo, Quicquid tibi per stipulationem promisi, vel ex stipulatu debui, habes ne acceptum? et tu respondeas, Habeo,
in iudicium cum servo tuo, quia non iustificabitur in conspectu tuo omnis vivens. Item, Da peccatum super peccatum eorum. Item, In memoriam veniat peccatum patris et matris eius. Praeterea, esse aliquid alicui iustitia coram Deo. i. haberi aut imputari. Deut. 6. Aliquando significat etiam hoc verbum computari, numerari inter aliquando ut Isa. 53. Mar. 15. Et cum iniquis imputatus aut numeratus est. Cuius significationis cum hac collatio nimis longgam operam requireret. ¶ Sed ut huius vocis explicationi finem tandem imponamus, illud citra omnem dubitationem ac disputationem constat,
verbum computari, numerari inter aliquando ut Isa. 53. Mar. 15. Et cum iniquis imputatus aut numeratus est. Cuius significationis cum hac collatio nimis longgam operam requireret. ¶ Sed ut huius vocis explicationi finem tandem imponamus, illud citra omnem dubitationem ac disputationem constat, verbum Imputare apud Paulum, et in Genesi, cum vel fides nobis imputari ad iustitiam dicitur, vel iustitia imputari, vel peccatum etiam imputari, aut non imputari, nusquam significare aliquam realem transfusionem, effectionem, exhibitionem, aut communicationem illius rei de qua agitur, ut vel
exponant quid sit Paulo Imputare, aut Imputativa iustitia, qua sola coram Deo iustificemur, ac ad aeternam vitam deputemur. Osten dit hoc abunde Dominicus de Soto, prolixe super hanc ad Rom. Epistolam commentans, et alii istorum scriptores de articulo Iustificationis agentes. Vide et suprâ verbum Accepto, ubi itidem quaedam de Imputatione dicuntur, quae utilissime cum hisce coniungentur,
de aliqua re: et contra non imputare, per avertere oculos, ne videat iniquirates nostras, oblivisci eas, tegere, post tergum abiicere, in profundum maris abiicere, removere ut est oriens ab occidente, delere peccata ut nubem. Hisce et similibus aequipollentibus verbis ac loquutionibus exponitur verbum Imputare in Sacris literis, et in communi etiam usu tale quid sonat. Verum de vera huius vocis vi ac usu in Sacris, deque aequivalentibus loquutionibus, postea prolixius agetur. Nunc ad mercatorias ratiocinationes redeuntes, unde hanc vocem petitam esse diximus, varias in illis
quod itidem mera imputatione fieri omnino est necesse. Non enim ille sanguis re ipsa lavabat sordes corporum, sed imputatione tantum quadam. Quinto, ex natura ac vi vocis et rei Iustificatio, et verbi Iustificare, hoc ide potenter evincitur. Nam ut alibi a me ac aliis saepissime probatum est, verbum Iustificare non significat re ipsa iustum facere, sed absolvere, proque iusto habere ac pronunciare. Quare necesse est iustitiam Christi in nos transferri imputatione proprie, non reipsa, nosque imputatione aut decreto seu absolutione quadam iustificari. Omnino ex vera significatione verbi
Quare necesse est iustitiam Christi in nos transferri imputatione proprie, non reipsa, nosque imputatione aut decreto seu absolutione quadam iustificari. Omnino ex vera significatione verbi Iustificari et Iustificatio, necessario imputativa iustitia pendet, indeque iudicante est. Sexto, ipsum verbum Imputare quiddam mere rationale est, quodque cogitatione putatur, aut computatur, non autem reipsa opereque patratur aut proficitur: multo autem magis alicui aliquid ad aliud aut pro alio imputare, manifeste indicat, agi in ea locutione tantum de rationali quadam aut decreti imputatione,
tuam non perveniant. Psal. 90 Posuisti iniquitates nostras in conspectu tuo, et abscondita nostra in luce vultus tui. Sic statuere alicui peccatum, Act 7, pro firmissime et vehementissime imputare. Hae ac similes pene innumerae voces ac loquutiones praesertim autem ipsum verbum Iustificare, luculentissime declarant verbum imputare, et loquutionem Alicui imputare iustitiam Christi, aut fidem pro iustitia, seu ad iustitiam: nempe quod sit quaedam rationalis aut decreti adscriptio aut attributio, seu (ut ita dicam) appropriatio iustitiae
90 Posuisti iniquitates nostras in conspectu tuo, et abscondita nostra in luce vultus tui. Sic statuere alicui peccatum, Act 7, pro firmissime et vehementissime imputare. Hae ac similes pene innumerae voces ac loquutiones praesertim autem ipsum verbum Iustificare, luculentissime declarant verbum imputare, et loquutionem Alicui imputare iustitiam Christi, aut fidem pro iustitia, seu ad iustitiam: nempe quod sit quaedam rationalis aut decreti adscriptio aut attributio, seu (ut ita dicam) appropriatio iustitiae ac meriti Christi ad credentem peccatorem. ¶ Ut
id est, robustus. Viam Dei in veritate doces. id est, veram, aut veraciter. de quo Hebraismo habes plura in Regulis Nominum. Vertitur non raro
de quo Hebraismo habes plura in Regulis Nominum. Vertitur non raro
Sic et diva Virgo canit, Esurientes implevit bonis, et divites dimisit inanes: id est, carentes illis summis bonis, quae eis erant maxime necessaria. Eadem prorsus phrasis est etiam Psal. 107. Sanavit animam inanem, et esurientem replevit bonis. Sic et verbum Inanire accipitur. Philip. 2 dicitur Christus semet adeo exinaniisse et humiliasse, ut cum esset verus Deus, et in forma, gloria ac maiestate habitaret, formam servi acceperit, et factus fit obediens usque ad ignominiosissimam mortem crucis. Psal. 2. Actor. 4. Populi
inane, non minus Graeca est quam Hebraea: et quoniam etiam vacuus saepe eandem prorsus vim habet, ideo in Vanus aut Vacuus, etiam de hoc idiotismo Sacrarum literarum agetur. Dictum tamen aliquid etiam supra est in verbo EVACUO, quae hisce et voci VACUUS coniunge.
INCALESCERE verbum solet non raro de re venerea accipi: ut Psalm. 51. Mater mea incaluit, aut concepitme. Sic et aliae linguae rei venereae amorique igneas (ut ita dicam) phrases adiungunt. ut ullus est nubere quam uri. et, Ardere amore, ac simile. Unde porroaccidit, ut et pro idololatria ponatur, quam
et induere incorruptionem. quod idem est ac immortalitatem. Sic et Romanorum 1, Deus dicitur incorruptibilis. Sic aliqui intelligunt illud Roman. 2. Hisce qui quaerunt incorruptionem per patientiam boni operis, reddet vitam aeternam de gloria ac felicitate aeterna. Sic et 1. Petri 1, verbum Dei vocatur semen incorruptibile: et ibidem, haereditas incorruptibilis. Alias incorruptus aliquis dicitur, cuius animus est sincerus, probus ac pius, qui nullo dono, precio aut fraude se corrumpi sinit: significans nimirum moralem quandam integritatem aut incorruptibilitatem. Ephes. ultimo:
illae adorationes Persicae, quas Graeci tantopere detestabantur, ut est in historia Alexandri et aliis. Genesis decimooctavo, et Exodi 18. Sic et Genesis 24, In curvavit se Abrabam, et adoravit Dominum. Sic et Christo omne genu incurvari dicitur: et Psalm. 68. Incuruentur illi omnes dii, verbum Hebraeum est
et adoravit Dominum. Sic et Christo omne genu incurvari dicitur: et Psalm. 68. Incuruentur illi omnes dii, verbum Hebraeum est
aut inobedientibus. Verum hic ingens difficultas quaestionum oboritur, dum lectores cogitant ac quaerunt, Num ergo et in inferno homines convertantur? aut quis tandem usus concionum Christi in inferno esse potuit, ubi nulla redemptio aut conversio amplius superesse dicitur? Ego sane opinor verbum praedicandi,
est, habitare fratres in unum: pro, una. Et Psalmo quarto: In pace dormiam et requiescam in idipsum: id est, una pariter, simul. Verum istud non ex Hebraeo, sed ex Graeco sermone venit. nam Psalterium eorum habet,
ut 2. ad Thess. 2, ipsummet Antichristum vocat
variis modis vel per Prophetam, vel per Urim thumim poterant et solebant consulere Deum. 1. Regum 22, Adhaec est vir unus, ut inquiramus Iehovam per eum: id est, per quem consulere possimus Deum. Inquirere ex propheta, significat percontari de responso ac sententia Dei. Verbum est
non intelligens. Rom. 1. Et obtenebratum est non intelligens aut insipiens cor eorum: id est, corde res divinas non intelligente, ratiocinando tandem in extremas tenebras ac furores inciderunt, praeterquam quod initio omni sano intellectu caruerunt. Intelligere, aliquando per verbum audire significatur. ut Gen. 42: Et illi nesciebant quod Ioseph audiret: id est, intelligeret. Sic ad Rabsacen dicunt legati, Loquere nobiscum Syriace, quoniam audimus pro, intelligimus. Sic et illud quod prius citavi, Salomonem orasse ac postulasse intelligentiam ad audiendum. Sed de hoc
intelligentiam in temporibus, ad sciendum quid: pro, periti agendi et dicendi. Apponere intellectum: pro, advertere animum, Nehem. 8: Apposuerunt intellectum, et intellexerunt Scripturam. Mulier bona intellectu: 1. Samuelis 25. pro, mulier prudens, intelligens.
INTENDO verbum valde usitatum, praesertim in Psalterio, expositum est in Attendo.
INTER praepositio, aliquando etiam habet quandam proprietatem in hac lingua. ut Genes. 23, Terra est 400 siclorum inter me et te: id est, ratione nostrae coniunctionis eam tanti aestimo, alteri pluris venderem.
tua. ubi Intueri, est custodire et observare mandata Dei, quin et sese verbo eius consolari. inde enim et fides, et Dei protectio nobis oritur. Sic Matth. 6: Intuemini aut respicite volatilia: id est, diligenter considerate, eorumque exemplo moveamini ad fidendum Deo.
INVENIRE verbum valde multos ac diversos Hebraismos efficit, qui huic voci in sermone Latino usitati non sunt. Significat enim alias Acquirere. ut Genes. 26: Et invenit eo anno 100 hordei scilicet mensuras, in messe pro una seminata. Isaiae 19: Quasi mea virtute invenerim: pro, effecerim, consecutus
Inventus est IESUS solus: id est, fuit, remansit solus, disparentibus Mose et Helia. Sic vicissim LXX, et Epistola ad Hebraeos verterunt illud Genes. 5 de Henoch, Et non ipse scilicet amplius extitit:
per verbum, Et non est amplius inventus. Quare ista duo verba Inveniri et Existere, aliquando aequivalent. Invenire, pro perficere. ut Psal. 36. Quoniam blanditur ei in oculis eius: scilicet peccator, sibimet ad inveniendum iniquitatem suam ad odium. id est, donec patret
apud aliquem, aut etiam in alicuius vita. Exod. 22. Si inveniendo inventum fuerit furtum in manu eius vivum, sive bos, sive ovis sit, duplum reddet. Sic ibidem praecedenti capite. Qui furatus fuerit aliquem, vendideritque illum, et inventum fuerit in manu eius, etc. Aliquando solum verbum Invenire idem valet. ut Psal. 17, Explorasti me, et non invenisti: subintellige iniquitatem. pro, non deprehendisti in me aliquod scelus, aut malam fraudem. Simili significatione dicit Achabus ad Heliam, Invenisti me: id est deprehendisti me in ipso scelere occisi et
33. pro, suscipere, admittere reconciliationem. Psalmo 32, Orabit ad te omnis pius tempore inveniendi. id est, tempore accepto, aut gratiae, quo inveniri potes. Isaiae 55, phrasis haec clarius ponitur ac explicatur. Quaerite Dominum dum inveniri potest, invocate eum dum prope est. Dixi supra, verbum Invenire aliquando significare acquirere. Sic videtur accipi Matthaei 16, cum dicit Christus: Quicunque perdiderit animam suam mea causa, inveniet eam. id est, acquiret, conservabit, nempe ad aeternam salutem ac felicitatem, quantumvis hic eam perdidisse videatur. Sic et Latinum verbum
supra, verbum Invenire aliquando significare acquirere. Sic videtur accipi Matthaei 16, cum dicit Christus: Quicunque perdiderit animam suam mea causa, inveniet eam. id est, acquiret, conservabit, nempe ad aeternam salutem ac felicitatem, quantumvis hic eam perdidisse videatur. Sic et Latinum verbum Invenio, aut Reperio, ferme more Hebraeorum, pro acquirere et parare sibi accipitur, teste Donato in Eunucho. quomodo et in Heautontimorum eno inquit: Abii militatum, ibi rem et gloriam armis belli reperi. id est, adeptus sum. Graecum
scriptoribus, utetiam Homero ac Virg. quia ista et alia meteora in illis calidioribus regionibus sunt multo vehementiora, quam in hisce temperatioribus: sunt etiam regiones non ita planae ut in Germania, eoque torrentes et aliae aquae multo maiori impetu ac damno hominum ruunt.
INVOCO verbum, apud Hebraeos Kara
aut populus Christi? 1 Reg. 8: Et cognoscant, quod nomen tuum est vocatum aut invocatum super domum hanc. tametsi commodius ibi exposueris, quod domus haec tibi per tui invocationem sit dedicata et consecrata. Sic 1 Par. 3. Super arcam dicitur eme invocatum nomen Domini. Hier. 17. Fuit mihi verbum tuum in gaudium, quia nomen tuum vocatum aut invocatum est super me. i. quia dictus sum tuus propheta. Sed cum superiorib. exemplis, ubi pro cognominatione ponitur, convenit in primis illud Isa. 44. Hic dicet Iehovae, ego sum, et ille invocabit in nomine Iacob: pro, hic se profitebitur
ego sum, et ille invocabit in nomine Iacob: pro, hic se profitebitur cultorem Domini: ille vero clamabit, Et ego sum Iacobita aut Israelita, Ego quoque pertineo ad populum Israel, seu sum filius Abrahae per fidem, quantumvis de stirpe aut carnali eius semine genitus minime sim. Sed quoniam hoc verbum Invocare multum coniungitur cum voce nominis, in eo quoque vocabulo aliquid de ista phrasi dicam.
IOBEL, a cornu dicitur tempus anni 50 quo cornibus singularis quaedam Musica edebatur. Eo vero anno, ordi natione Dei, non tantum servi Israelitae a suis
in Ioseph posuit illud. Ob hanc eandem causam et Rachel, mater Ioseph, videtur significare totum populum Dei. Matthaei 3, Amos 5, Ioseph videtur significare proprie decem tribus, aut regnum Israeliticum, cui concionatus est Amos.
IPSE, ponitur nonnunquam pro verbo EST: quia id verbum includitur in pronominibus, praesertim demonstrativis. Item in Adverbiis affirmativis et negativis. Genes. 40. Tres dies ipsi: scilicet, sunt. 1 Sam. 12. Et filii mei, ecce ego vobiscum: scilicet, sunt. Sic et in sequentibus exemplis tum verbum Est deest, tum etiam alioqui idiotismum
IPSE, ponitur nonnunquam pro verbo EST: quia id verbum includitur in pronominibus, praesertim demonstrativis. Item in Adverbiis affirmativis et negativis. Genes. 40. Tres dies ipsi: scilicet, sunt. 1 Sam. 12. Et filii mei, ecce ego vobiscum: scilicet, sunt. Sic et in sequentibus exemplis tum verbum Est deest, tum etiam alioqui idiotismum quendam huius linguae sonat, ac explicatione quadam indiget, ut a quovis intelligi queat. Ipsa est Zoar: pro, quae postea dicta est Zoar, Genesis 14. Ipsa est vallis regis, Genes. 14. pro, quae postea dicta est vallis etc. Ipsa est
et in furore suo conturbabit eos. Et Psalm. 6. Domine, ne in ira tua arguas me, nec in furore tuo corripias me. Significat nihilominus aliquid longe plus furor, quam ira. nam haec etiam de moderata commotione dici potest: Furor autem non nisi de extrema commotione. Sicut et 2 Psalmus atrocius verbum perturbandi, aut proturbandi tribuit, quam irae. Sic et Poeta inquit,
— Ira brevis furor est.
Contravero Ephes. 4
similitudo, dum subito excitatur veluti flamma quaedam: dumque instar ignis ruit, et nulli parcit: sive quia, ut Physici definiunt, ira sit inflammatio sanguinis, facta circa cor, ex cholera effusa.
IRRIGARE, notum verbum et significatio est. Deut. 11 negat Deus talem esse terram Canaan, ut Aegypti, quam irrigare queas ad pedem tuum. id est, in qua possis aquam irriguam ex Nilo deducere quocunque velis, ob planiciem, aut lenem declivitatem. Sequitur autem aquae rivus praeeuntem ac ducentem canalem: ideo
canalem: ideo dicitur irrigare ad pedem, quia aqua praeeunti pedi imminet. At terram Canaan dicit caelitus irrigari, eoque a Deo implorandam esse opem. Irriguae pecudes, propinguibus, Ezech. 45. De irriguo Israel in sacrificium: id est, de pinguibus aut succulentis. Transfertur aliquando hoc verbum ad potationem largiorem.
IRRUERE dicitur aliquis in hostes suos, quae significatio nota et perspicua est. Sic Salomon praecipit 1 Reg. 2. Irrue in eum, et sepeli eum: pro, interfice eum. Dicitur et spiritus Domini irruere in aliquem, cum subito veniens excitat eum ad aliqua.
Moabitis infligenda, descripta est ponitur quoque crebro Iudicium per synecdochen, pro causa damnationis aut poenae. ut Ioan. 3. Hoc autem est iudicium, quod venit lux in mundum, et dilexerunt magis homines tenebras quam lucem. de quo prolixius in synecdoche et metonymia dixi. Ita nonnulli et verbum Iudicandi ibidem praecedens exponunt. Non. n. misit Deus filium suum in mundum, ut iudicet mundum, sed ut servetur mundus per eum. pro, non ideo venit Christus, ut materiam aut causam efficientem iudicii seu danationis afferret mundo seu eum peccatis oneraret, sed ut salutis causam
a Deo institutam. 2. Reg. 17 Gentes illae quas transtulisti, et collocasti eas in civitates Samariae, non noverunt iudicium Dei terrae illius. Et paulo post, Iuxta iudicium gentium coluerunt Deum. 1. Paral. 15. Non fecit Iehova irruptionem inter nos, eo quod requisierimus eum rite secundum verbum et legem eius. In qua significatione construitur semper cum praepositione Caph, iuxta, secundum. Genes. 34. Et porriges calicem secundum pristinum iudicium, cum esses pocillator eius. Exod. 21. Iuxta iudicium filiarum agat cum ea. Iudic. 18. Secundum iudicium Zidoniorum. Psalm. 119.
sed etiam simpliciter
proprie ipsam persolutionem Christi, aut [?: chirograph- ] debitique nostri abolitionem, et non ullam novitatem virtutum nobis infusam esse doceat, plenius in scriptis meis contra Osiandrum, et proprio ea de re [?: scripte- ] libello de Iustitia edito, ostendi. Huc adde verbum [?: ] putare alibi expositum. Nunc igitur ad alias [?: huius- ] cis phrases nondum expositas transeamus. ¶ [?: D- ] tari multum solet, cur ista gratuita, Christi fidei, [?: ] Evangelii iustitia, Dei iustitia vocetur. Lutherus [?:
testimonium iustitiae,
absolvere eum, atque ita etiam liberare a contraria accusatione, culpa aut omni malo, sive is sit revera iustus, sive non: ut postea exempla ostendent. Disputant vero nonnulli, esse verbum forense, quod sicut ibi iudex reum criminis iniustitiaeve accusatum absoluit, et ab accusatione culpaque suo iudicio liberat: sic et Deus peccatorem fide ad tribunal gratiae cum Christo suo advocato ac mediatore confugientem, propter meritum ac intercessionem ipsius liberat, proque iusto ac
machen, zum luget, zum dieb machen. Quam ergo ineptus esset qui haec realiter exponere verbi sono machen vellet: tam produnt Papistae suam inscitiam, qui conten dunt, Iustificare esse reipsa [?: in- ] sisque virtutib. iustum facere. Verum ad rem revertamur. Significat igitur verbum
Significat igitur verbum
sit, sive non Nec potest fieri ut verbum hoc [?: ] modo non violenter torqueantur dicta, usquam in Scriptura idem valere invenias, quod ex iniusto [?: aliqu- ] reipsa reddere et facere iustum: quem sensum si [?: lo- ] Scripturae tribuere velis, in quibus hoc verbum usurpatur, partim erit impossibilis, partim absurdus, et vero alienus. Sed percurram Scripturae loca quam possum diligenter et fideliter. Gen. 44, cum scyphus Iosephus in sacco Beniamin esset inventus, nec haberent fratres eius quo innocentiam illius comprobarent ac tueretur, dicebat ad
quae fit comparatione deteriorum. Restat unus locus Danielis 12, ubi sic legimus: Hi qui ad intelligentiam instituunt, splendescent sicut splendor firmamenti: et qui
solius est Dei: sed pro instituere ad iustificationem, quod faciunt in Ecclesia ministri verbi, dum monstrant agnum Dei peccata tollentem aut iustificantem, ac in eius merito ac nomine homines absoluunt a suis peccatis. ¶ Haec de locis veteris Testamenti: ex quibus abunde patet, non esse uspiam verbum Iustificandi eo sensu positum, quem illi tribuunt papistae et alii homines Sacrae linguae ignari, quibus iustificare nihil est aliud quam ex iniusto et impio facere iustum: sed ubique usurpari pro absolvere a culpa, pronunciareque vel declarare iustum. Iam quamvis abunde sufficiens sit
fide iustificemur. Item, Quoniam ex lege nemo iustificatur coram Deo. Et cap. 5. Evacuati estis a Christo, qui in lege iustificamini: nihil aliud contendit quam hoc ipsum quod ad Romanos copiosiore disputatione asseruit. Quare eodem oportet sensu accipiamus hic quoque iustificandi verbum, quo illic. Et 1. Timoth. 3 de Christo dicit, Deus manifestatus est in carne, iustificatus est in spiritu: hoc est, iustus declaratus et comprobatus est testimonio Spiritus. Et ille, inquit, testimonium perhibebit de me. Et ad Tit. 3, Secundum suam misericordiam `nos salvos fecit, per
inquit, pater noster non` ne ex factis iustificatus est, cum obtulisset filium suum super altare? Non dicit, Abrahamum per id operis iustum esse reipsa factum, cum fuerit antea iustus: sed iustum declaratum, aut comprobatum solum.
¶ Hactenus utriusque Testamenti locos, in quibus verbum iustificandi usurpatur, recensuimus, et quasi in Tabella quadam visendos proposuimus: quo videat Lector, quam non abs re supra dixerim, non facile inveniri in Scripturis aliquem locum, in quo iustificare idem sit quod ex iniusto reipsa, aut mutatis qualitatibus iustum facere ac reddere: nisi
legem nemo iustificabitur apud Deum. [?: ] quid aliud illud apud Deum valet, quam in iudicio et cognitione Dei? Quare manifestissimum est, Scripturi cum de iustificatione agit aut loquitur, intelligere rationalem aut imputativam quandam iustificationem. Porro in hac significatione verbum Iustificare et Iustificari, synonyma habent satis plana et elegantia: ut [?: su- ] , Imputare iustitiam, Roman. 4. Quemadmodum et [?: D- ] explicat beatificationem hominis, cui Deus [?: imp- ] iustitiam. Ibidem: Ut esset pater omnium
3, salvos nos fecit per regenerationis lavacrum. Eph. 2. Gratia salvati estis. Iacob. 1. Recipite insitum sermonem, qui potest salvas facere [?: n-mas ] vestras. Hebr. 7. Unde et salvos facere [?: a--lenum ] potest eos qui per ipsum adeunt Deum. Eleganter autem verbum Salvare ad iustificationem transtertur. Significat enim alias liberare captivum ab hostibus, et pristinae libertati restituere: aut alio qui iam [?:-am ] pereuntem ex certo manifestoque exitio eripere, quod [?: e-a ] fit in iustificatione. Liberamur enim a iure
enim hic abluere et sanctificare iustificare, synonyma esse. Hebr. 10, Per quam voluntatem sanctificati sumus per oblationem corporis Iesu Christi semel peractam. Idem eadem significatione verbo Consummare utitur: Unica oblatione consummavit in perpetuum eos qui sanctificantur. vide verbum IMPUTO. ¶ Exposito verbo iustificare, nunc et de nominibus ab eo derivatis et vicinis dicamus, quae sunt potissimum tria,
pro eis oraverim, petierimve. Sic et fructus labiorum, pro sermone accipitur, Isaiae 37, Creo fructum labiorum. Labiis incircumcisum sequeritur esse Moyses, Exod. 4, quod impeditae linguae, aut alio qui parum facundus existeret. Labiorum ostium custodire. pro, cavere ne quod malum verbum tibi excidat. Psal 141, Custodi ostium labiorum meorum. Sic Proverb. 10, coercere labium. et Psal. 4, prohibere labium: pro, cacere. Tale est illud Homer. Quale verbum effugit septa tuorum dentium? Praevaricatio labiorum: Prover. 12. In praevaricatione
aut alio qui parum facundus existeret. Labiorum ostium custodire. pro, cavere ne quod malum verbum tibi excidat. Psal 141, Custodi ostium labiorum meorum. Sic Proverb. 10, coercere labium. et Psal. 4, prohibere labium: pro, cacere. Tale est illud Homer. Quale verbum effugit septa tuorum dentium? Praevaricatio labiorum: Prover. 12. In praevaricatione labiorum irretitur pravus, iustus autem de tribulatione exit: pro, pravi suo proprio ore ac sermone sibimet summum exitium accersunt. Labiorum prolatio, Num. 30, pro voto accipitur, quod aliquis
preces, promissionesque Dei, quasi rex fiduciam suam in vaniss. verba collocasset, auscultans consolationes Prophetae. Omnes igitur precationes regis et populi, totamque illam ardentiorem verbi Dei tractationem, et divinarum promissionum fiduciam, qua tunc in summo periculo diligentius utebantur, verbum labiorum aut inane notant, cum ad certamen praelii requiratur prudentia et fortitudo, qua ille prorsus destitueretur, temereque rebellasset. Locutio est communis ac usitata omnibus linguis. ut cum dicimus: Non iam inani verborum strepitu, sed reipsa, virtute ac opera strenue fortiterque
prorsus destitueretur, temereque rebellasset. Locutio est communis ac usitata omnibus linguis. ut cum dicimus: Non iam inani verborum strepitu, sed reipsa, virtute ac opera strenue fortiterque agendum esse. Qui verus ac genuinus loci illius sensus, a paucis est animadversus. Sic et Prover. 14, Verbum labiorum, pro ocioso verborum sonitu, sine factis existente, accipitur. inquit enim, Verbum labiorum tantum ad inopiam: pro, nisi sedulo ac reipsa laboraveris, ociosa verba te profecto non alent. Contra Psa. 17, Verbum labiorum, valde significanter ac in bonam partem accipitur. nam hac
ut cum dicimus: Non iam inani verborum strepitu, sed reipsa, virtute ac opera strenue fortiterque agendum esse. Qui verus ac genuinus loci illius sensus, a paucis est animadversus. Sic et Prover. 14, Verbum labiorum, pro ocioso verborum sonitu, sine factis existente, accipitur. inquit enim, Verbum labiorum tantum ad inopiam: pro, nisi sedulo ac reipsa laboraveris, ociosa verba te profecto non alent. Contra Psa. 17, Verbum labiorum, valde significanter ac in bonam partem accipitur. nam hac loquutione ipsamet Dei doctrina spiritualis nominatur. Sic vitulorum labia, gratiarum
genuinus loci illius sensus, a paucis est animadversus. Sic et Prover. 14, Verbum labiorum, pro ocioso verborum sonitu, sine factis existente, accipitur. inquit enim, Verbum labiorum tantum ad inopiam: pro, nisi sedulo ac reipsa laboraveris, ociosa verba te profecto non alent. Contra Psa. 17, Verbum labiorum, valde significanter ac in bonam partem accipitur. nam hac loquutione ipsamet Dei doctrina spiritualis nominatur. Sic vitulorum labia, gratiarum actionem erga Deum denotant. Labiorum vir, pro loquati et garrulo. Iob 11 Vir labiorum iustificabitur. Labium electum, pro
Illa fuisse maiora mala, quam ut lachrymas admitterent: excitasse igitur stuporem, ac veluti amentiam quandam. Mich. 3 significat contectio labri, confusionem. inquit. n. Pudore suffundentur vates, et operient omnes labrum suum ipsi, quod non sit verbum. i. quod Deus eis non patefecit, quomodo in tam duris reb. agendum sit, et tanta. pericula evitunda. Similis quaedam perturbatio animi in luctu et ignominia est, et in utroque nos pudet vel aliorum faciem intueri, vel ferre ut alii nostram inspiciant. Hinc Graecum
[?: quod- ] die illa stillabunt montes vinum dulce, et colles fluent lacte. Agnus lactis dicitur lactens, seu qui adhuc lac sugit 1 Sam. 7. Tulit Samuel unum agnum lactis, et obtulit [?: ] Domino. Exod. 23 prohibetur, ne quis coquat hoedum in lacte matris suae: quod puto ad verbum esse accipiendum. Aliqui tamen exponuntper, dum adhuc lac matris sugit nimis tenerum: alii, ne coxeris hoedum cum matre [?: lact- ] te eum: sicut prohibet pullos cum matre ave interficere. Mihi prima, quae ad verbum intelligit de lacte matris, veluti pro aqua sumpto, maxime vera
prohibetur, ne quis coquat hoedum in lacte matris suae: quod puto ad verbum esse accipiendum. Aliqui tamen exponuntper, dum adhuc lac matris sugit nimis tenerum: alii, ne coxeris hoedum cum matre [?: lact- ] te eum: sicut prohibet pullos cum matre ave interficere. Mihi prima, quae ad verbum intelligit de lacte matris, veluti pro aqua sumpto, maxime vera genuinaque [?: es- ] videtur. Notatur autem perid nimia quaedam crudelitas. Gen. 49, Iacob benedicens, et prophetizans de singulis tribub. de tribu luda inquit: Rubicundiores [?: ] oculi eius vino, et
laeticia cum luce coniungitur. inquit. n. Lux facta est iusto, et laeticia iis qui sunt recto corde. Laeticiae et Gaudii vox sunt laetae cantiones, iubilationes, et exclamationes aut acclamationes. Hierem. 25, Perdam ab eis vocem gaudii et laeticiae. In laeticiam esse, Hierem. 17. Fuit mihi verbum tuum in gaudium et laeticiam: pro, causa gaudii et laeticiae, et materia etiam laeticiae seu res de qua laetatus sum. Laetari ad laeticiam, aut exultationem. Hortatur Hoseas, ne vel in summis festis, vel occasionibus gaudii laetetur, quando quidem deseruit Deum: quae ingens culpa ei
abundans, passim circa se in his palmitibus habet botros pendentes: sic passim in [?:-teribus ] et angulis aedium, circa uxorem tuam in melio versantem, erunt et versabuntur liberi tui, dum alius aliud agit aut lusitat. Pulchra similitudo aut hypotyposis est.
LAETARI, verbum notae significationis est, et tamen aliquando propria quadam emphasi accipitur de
aeternum periturus, qualibuscunque demum naturalibus dotibus ac operibus sit ornatus: quia illa omnia sint imagine diaboli infecta ac deformata, vel potius in ipsam plane transformata. Dicitur ergo Baptismus lavacrum regenerationis, et mundare Ecclesiam ac animam, Ephes. 5. Tit. 3: quia Deus per Verbum et Sacramenta, sanguinem, passionem, ac meritum Christi nobis credentibus applicans, emundat nos ab omnibus peccatis. Ideo et Ananias hortatur Paulum ad suscipiendum Baptismum: inquiens: Surge Saul frater, et ablue peccata tua. Nec obstat quod Petrus dicit 1. capite 3, Non ablutio
dicit consistere non in externa corporis, sed interna animae mundificatione. Intelligo autem confirmationem pro interrogatione: quia olim in disputationibus confirmantes aliquas sententias, interrogabant, aut dari sibi quaedam petebant, ex quibus concludebant: in quo sensu etiam Aristoteles verbum Interrogare accipit. Sic et in contractibus confirmationis gratia interrogabant, ac stipulabantur ab emptore: Num tu hoc mihi vendis, locas, donas, etc? Quo respondente, et clare assentiente, solide contractus confirmabatur. Sic et in Baptismo est stipulatio ac confirmatio
de hisce tribus aut quatuor vocibus ac rebus maxima ex parte ex prophanorum scriptorum usu annotavimus. Sed tam en in Sacris eodem ferme modo in genere ac plerunque usurpantur. Quare iam ad ipsa idiomata Sacrarum literarum in verbo ac nomine Laudare et Laus accedamus.
¶ Laudare verbum, et Laus nomen, de Deo, eiusve doctrina aut beneficiis positum, nonnun quam in genere accipitur, pro, de Deo lo qui, concionari, docere: propterea quod, quicquid de Deo vere dici potest, est laudabile, nihil est in eo vel indifferens, vel reprehensibile, ut in hominibus. Hinc Psalmi varia
Hinc Psalmi varia doctrinae genera ac formas continentes, laudes Thehilim vocantur. Quare cum in Psalmis et Prophetis laudare Deum iubemur aut dicimur, non tantum gratiarumactio, aut celebratio significatur. Laudare Deum usque ad laeticiam, 1 Par. 20, est, magna animi alacritate tractare verbum Dei In Deo laudabimus omni die, et nomini tuo [?: con-ebimur ] in seculum, Psa. 44. pro, Deum laudabimus, vel etiam de Deo gloria bimur, ac iactabimus nos tanquam valde felices, qui talem tantumque Deum propitium habeamus Psa. 65. In Deo laudabo verbum eius: id est celebrabo
animi alacritate tractare verbum Dei In Deo laudabimus omni die, et nomini tuo [?: con-ebimur ] in seculum, Psa. 44. pro, Deum laudabimus, vel etiam de Deo gloria bimur, ac iactabimus nos tanquam valde felices, qui talem tantumque Deum propitium habeamus Psa. 65. In Deo laudabo verbum eius: id est celebrabo Deum, eiusque verissimum verbum, et infallibiles promissiones: aut celebrabo verbum Dei solo authoris respectu, etiansi in externis rebus ac eventu nondum verbi ac promissionis veritas et effectus appareat. Satis, et plus satis mihi est, quod sciam, eas esse Dei
omni die, et nomini tuo [?: con-ebimur ] in seculum, Psa. 44. pro, Deum laudabimus, vel etiam de Deo gloria bimur, ac iactabimus nos tanquam valde felices, qui talem tantumque Deum propitium habeamus Psa. 65. In Deo laudabo verbum eius: id est celebrabo Deum, eiusque verissimum verbum, et infallibiles promissiones: aut celebrabo verbum Dei solo authoris respectu, etiansi in externis rebus ac eventu nondum verbi ac promissionis veritas et effectus appareat. Satis, et plus satis mihi est, quod sciam, eas esse Dei veracis et omni potentis promissiones. Laudare se in aliquo,
] in seculum, Psa. 44. pro, Deum laudabimus, vel etiam de Deo gloria bimur, ac iactabimus nos tanquam valde felices, qui talem tantumque Deum propitium habeamus Psa. 65. In Deo laudabo verbum eius: id est celebrabo Deum, eiusque verissimum verbum, et infallibiles promissiones: aut celebrabo verbum Dei solo authoris respectu, etiansi in externis rebus ac eventu nondum verbi ac promissionis veritas et effectus appareat. Satis, et plus satis mihi est, quod sciam, eas esse Dei veracis et omni potentis promissiones. Laudare se in aliquo, pro, gloriari de eo, ponitur. Psal.
montes, unde venit auxilium mihi. Levare pedes, est proficisci: ut de Iacobo in Mesopotamiam ad avunculum Labanum metu fratris Esau abeunte, Genes. 29 legitur. Levare caput, Gen. 40, est, aliquem sublimare, aut in suam dignitatem extollere. Ibidem etiam in malam partem accipitur. sicut et verbum Exalto in Evangelistis, et aliquando Tollo apud Latinos. Levare solium suum, apud Isaiam cap. 16, est potentiam et gloriam suam extollere. Levare numerum, est numerare, aut censum agere: 1. Paral. 17. Levare onus contra aliquam gentem, dicuntur Prophetae, cum ei
Latinos. Levare solium suum, apud Isaiam cap. 16, est potentiam et gloriam suam extollere. Levare numerum, est numerare, aut censum agere: 1. Paral. 17. Levare onus contra aliquam gentem, dicuntur Prophetae, cum ei denunciant onerosam iram ac poenas Dei. Amos 5 Audite verbum istud quod ego levo super vos. Sic 2. Reg. 9, Iehova levavit contra eum prophetiam hanc: id est, nobis duobus audientibus. id est, curavit Deus praedici hanc poenam Achabo. Levare vocem Iud. 21, Levaverunt vocem, et magno ululatu coeperunt flere. Sic et Saul levavit vocem, et flevit.
literarum, aut religionis doctrinae, aut institutiones quaedam sunt. Mizua
utitur verbo Samar custodire, observare: sicut et Christus ipse inquit, Si quis sermones meos custodierit. Confunduntur nihilominus communi [?: us- ] aut abusu crebro istae diversae voces: ac idem saepe valet Lex quod Testimonium, Mandatum, Praeceptum, Statutum, Iustificatio, Verbum, Doctrina, Eloquia aut Eloquium: sicut videmus Psal. 119 promiscue istis omnibus vocibus uti, aut etiam abuti, pro tota doctrina, aut etiam religione. Caeterum ut ad nomen Legis [?:--deamus ] , exposuimus initio aliquot praecipuas huius vocis significationes: quod
qui per legem iustificari et salvari conantur. Eos vero dicit esse sub execratione, quia scriptum sit, Maledictus qui non permanserit in omnibus quae sunt scripta in libro legis. Neminem vero in omnibus permanere, aut omnia vere perfecteque praestare quae lex praecipit. Ex Zion exibit Lex, et verbum Domini de Hierusalem (inquit Isaias cap. 2. et Hoseas 4 ) idem per utramque vocem significantes. Sensus autem est, quod inde propagatio verae doctrinae ac religionis sit incoeptura, dispersis per totum mundum Apostolis, quin et ipsemet Meschias cum sua passione et bonis sit
habuerunt aliquas religiones: Ergo videtur aliquid naturale esse. Responsio: Habuerunt illas meliores sententias a primis patrib. per manus traditas. Nec omnino fuit muta doctrina Iudaica, [?:-ut ] gentib penitus ignota: sicut Phocylides, Homerus, Hesiodus et alii quidam pene ad verbum ex Sacris recitant. Manifestum certe est, Platonem multa verae religionis dogmata, sacrarumque literarum sententias ab Aegyptiis percepisse. Is vero est fons Graecae philosophiae: primus in orbe Deos fecit timor,— timentes enim, et tonitrua ac fulmina audientes, mox cogitarunt,
modo licitum erat repudium uxoris, secundum legem Moysi: quia in lege nulla erat poena repudianti constituta, modo conscripto et porrecto libello repudii legitime fieret: non autem illo modo, quo repugnat lex naturae et rectae rationis dictamen. Haec ille.
LIGARE, notae significationis verbum, varios Hebraismos parit, primum in sua propria significatione, deinde et in figuratis. In propria significatione, Ligare currum, est equos iungere corrui, Genes. 46. 1. Reg. 18. Liga quadrigas ad equos velocissimos. Mich. 1. vel iunge currum dromadibus, ut tanto facilius effugias.
enim concluditur sub ira Dei, peccato, ac morte a ministro Christi, vel simplici praedicatione, vel etiam severa excommunicatione, is quasi vinctus catenis in profundum miseriarum carcerem proiicitur, colligatur et concluditur. Contra qui soluitur, vel absoluitur: aut cui peccata vere et secundum verbum Dei remittuntur, is veluti liber a tantis vinculis ac tyrannide dimittitur. Hinc igitur fit, ut solvere pro absolvere, aut peccata remittere, ponatur. Hinc etiam redemptio nostra lytrosis dicitur. De voce Vinculi, suo loco postea agetur.
LIGNUM crebro arbores tum frugiferas, tum
Ionathan Chaldaeus in Zophonia vertit, Visitabo eos qui ambulant in legib. Philistaeorum. Per unum ergo genus idololatriae ac idololatrarum videntur omnis generis idololatrae a propheta eo loci notari, et accusari.
LIMUS. vide LUTUM.
LINEA. vide REGULA.
LINGO, verbum solum hoc non videtur aliquem Hebraismum habere, sed tantum cum aliis vocib. coniunctum. Lingere terram, significat alicui subiici: sumpta locutione a more Asiaticorum, qui incurvando sese, aut etiam plane in terram prono corpore prosternendo, subiectionem suam indicabant. Dum. n. ita
dicatur: sed Dicere, proprie, cum quid magis serio agitur, et cum quid magis indicative certiusve affirmatur aut negatur. Addam mox quaedam de nominibus hinc ortis. Quoniam igitur supra de verbo DICO disserui, nunc reliquum est, ut etiam de Hebraismis verbi Loquor agamus. Loqui, generale verbum, saepe pro suis specialib, accipitur: ut pro promittere, aut polliceri, minari consolari, celebrare, et similibus. Loqui adversus aliquem, est minari. ut Ier. 18. Repente loquar adversus gentem et regnum, ut eradicem, destruam et disperdam illud: id est, minabor, etc. Mox
Consulere et loqui, Iud. 19. i. post consultationem publice decretum pronunciare. Loqui in testimoniis Dei, est disserere de iis, aut docere ea homines. Psal. 119. Loquebar in aut de testimoniis tuis, et non confundebar. Loqui bonum aut malum. Gen. 24. A'Domino exiit verbum istud, non possumus ad te loqui bonum aut malum: i. quandoquidem Deus ita decrevit et vult, nos cogimur obedire, nihil possumus in hac re agere aliud, non est nostri iuris vel promittere vel recusare. Non loqui a bono ad malum cum aliquo. Gen. 31, Cave ne loquaris cum Iacobo a bono ad
Sed de voce Mentis, infrâ suo loco.
Loqui Deum in prophetis ad homines, Hebr. 1. plerique ibi putant esse quendam Hebraismum, quod Beth significet idem quod per, sicut sane saepe instrumentum notat. Sed Christus Matth. 10 videtur in dicare istam loquutionem proprie aut ad verbum accipiendam esse, cum dicit: Non enim vos estis qui loquimini, sed spiritus patris vestri quiloquitur in vobis. Vult enim ita intelligi hoc dictum acrem, quod Spiritus sanctus sit in corde piorum, et loquatur ad homines per os piorum confessorum, multo magis per os Prophetarum et
Rectius igitur vertit vulgata versio, Deus loquutus est patribus in Prophetis: quâm aliae, per prophetas. Loqui in corde: pro, cogitare. Psal. 4, Loquimini in cordib. vestris super cubilia vestra: tametsi ibi sit
vestris super cubilia vestra: tametsi ibi sit
imeru, dicite. Loqui verbum in auribus. alicuius, supra dixi esse, loqui ad ali quem. 1. Sam. 25, Loquatur ancilla tua in auribus Domini. i. Liceat quaeso mihi loqui tecum, audias me obsecro. Loqui verbum in auribus alterius, Genes. 44. Loquatur quaeso servus [?: tu-s ] verbum in aurib. tuis. i. permitte ut tecum loquar. Loqui visionem cordis, Ier. 23. pro, quod cuique videtur, quod [?: ] cor suum monstrat, non quod Deus. A' loqui cum aliquo, 1 Sam. 25. Ipse est vir Belial, a loqui cum eo: i. noster [?: he- ] Nabalus est austerior et
Loqui etiam pro agere, aut operi. Hebr. 12, Sanguis Christi meliora loquitur, quam [?:-belis ] : i. Deum nobis placatum efficit, cum alter ad vinctam eum inflammet. Non tantum est
loquetur: id est quod disertus sit, certo scio: ne ergo te amplius excuses, cum talem interpretem aut advocatum habeas. Ubi simul actus loquendi pro potentia seu facultate dicendi ponitur. Loqui humanum, aut humano mori. aut secundum hominem, est crebra phrasis apud Paulum, et per verbum loqui a plerisque vertitur, idque recte: licet in Graeco sit non
quam idioma aut dialectum sonare videtur, cum dicit Christus, Quare locutionem meam non percipitis. Non negat eos intelligere eius linguam, aut loquelam: sed tantum, quod conciones doctrin amque ipsius nec possint nec velint intelligere ac recipere.
Dixi supra, discrimen esse inter verbum Dicere et Loqui, quod hoc generalius quiddam ac incertius notet: illud vero de certo, ac plerunque indicativo sermone dicatur, cum videlicet aliquid clare aut negatur, aut affirmatur. Verum hoc discrimen nonnun quam confunditur, sicut modo, et prius in verbo Dico ostendi, quod verbum
esse inter verbum Dicere et Loqui, quod hoc generalius quiddam ac incertius notet: illud vero de certo, ac plerunque indicativo sermone dicatur, cum videlicet aliquid clare aut negatur, aut affirmatur. Verum hoc discrimen nonnun quam confunditur, sicut modo, et prius in verbo Dico ostendi, quod verbum
aut negatur, aut affirmatur. Verum hoc discrimen nonnun quam confunditur, sicut modo, et prius in verbo Dico ostendi, quod verbum
utens nomine
Loqui sonat: ita vicissim
lubricis prosuisti eos, corruere facis eos in desolationes. Ierem. 23, Erit via illorum sicut lubricitates. Psal. 35. Sit via illorum tenebrae et lubricitates, et angelus Domini persequatur eos.
LUCEO, et Lucerna, mox in nomine Lux exponentur.
LUDERE verbum, in voce Risus exponetur: quoniam idem est Hebraeum verbum
Ierem. 23, Erit via illorum sicut lubricitates. Psal. 35. Sit via illorum tenebrae et lubricitates, et angelus Domini persequatur eos.
LUCEO, et Lucerna, mox in nomine Lux exponentur.
LUDERE verbum, in voce Risus exponetur: quoniam idem est Hebraeum verbum
et tenebras in lucem: id est, veram doctrinam damnant, et falsam praedicant ut veram. Lux et Veritas interdum coniunguntur in hac ipsa significatione. Psal. 43. Emitte lucem tuam, et veritatem tuam, et ipsa me deducent in montem sanctum tuum, et in tabernaculum tuum: id est, tuum verbum et spiritus intus docens, me ad tuam religionem, ad tuum favorem, et ad teipsum perducent. Pro re valde bona ac salutari ponitur, non tantum eum Christus sic vocatur, ut Iohan. 1, qui et sol iustitiae dicitur: sed et alias. Sic Isaiae 59, et Iob 30, Expectavimus lucem, et ecce
ab alio [?: ] sumpta: quod videlicet debeamus esse parati ad [?: ] ter excipiendum illum caelestem sponsum, [?: venient-- ] ut sponsam suam in caeleste regnum hinc abducat [?: ] porro huius vocis metaphora nulla prorsus explicatione indiget, quod verbum Dei Psal 119, et 2. Pet. [?: ] citur esse lucerna pedibus nostris in obscuro loco [?: ] posita. Ut enim lucerna in rebus et actionibus [?: ca- ] bus, sic verbum Dei praelucet homini in spiritualibus
[?: ] porro huius vocis metaphora nulla prorsus explicatione indiget, quod verbum Dei Psal 119, et 2. Pet. [?: ] citur esse lucerna pedibus nostris in obscuro loco [?: ] posita. Ut enim lucerna in rebus et actionibus [?: ca- ] bus, sic verbum Dei praelucet homini in spiritualibus
Eadem huius vocis vis est Proverb. 6, Quoniam praeceptum lucerna est, et lex est lux, ac correptio castigatioque est semita vitae.
sed etiam aliorum obsoniorum usi sunt. Verum satis ex ipso contextu apparet, Paulum loqui tantum de sacrificatis carnibus, et macello, ubi illae tunc promiscue cum prophanis aut non sacrificatis vendi solebant.
MACTATIO, significat quidem ipsam actionem mactandi: sed tamen ob Hebraeum verbum
eo quod et ignominiae illis sint, et deforment ac contaminent eos pravis erroribus. Eadem fere verba et ludas repetit. ex quo apparet. in Petro legendum potius esse
Amen. id est, perpetuo ei haec eximia tribuantur, seu celebratio harum tantarum rerum. Sic et Deuteronomii trigesimosecundo legitur: Date magnificentiam Deo. Sic Psalmo octavo, nomen Dei dicitur magnificum: id est, valde gloriosum ac celebre Psalmo vigesimonono, tonitru, et porro eius verbum, dicitur esse vox Domini in magnificentia: id est, tum potens, tum et admirabile hominibus. Verba Psalmi haec sunt: Vox Domini super aquas, Deus maiestatis intonuit, Dominus super aquas multas, vox Domini in virtute, vox Domini in magnificentia, pro, potens ac magnifica. Psalmo 96 legitur,
sua, Hebr. 1. 8. Scrutari [?: maiest-- ] Proverb. 24. id est, ineffabilem praestantiam et [?: p- ] ditatem occultorum mysteriorum et consiliorum Dei hoc qui facere conabitur, tandem succumbet, et [?: ] ti a nimia luce excaecabitur.
MALEDICERE verbum varia significata [?: ] quae aliquo modo possunt colligi ex verbo [?: Beati-- ] de quo supra disserui: contrariorum enim, teste [?: Ar-- ] tele, eadem disciplina est, suo quodam modo. Prius igitur significat vituperare, obloqui, et detrahere
et eius benedictiones aut maledictiones sunt beneficia aut laesiones. Humanae seu verbalis benedictionis sunt haec exempla: Rom. 12. Insectantibus vos ne maledicatis. Psalm. 109. Maledicent illi, tu autem benedices. Proverb. 26. Sic maledictio gratuita aut iniusta non veniet. In hoc sensu verbum hoc accipitur etiam, cum Philisteus Goliat, aut Semei, dicitur maledixisse David. Est tamen quaedam humana maledictio non ociosa: ut cum parentes liberis, praesertim iustis de causis, maledicunt, sicut Noachus Chamo: et sicut Iacob dicit ad matrem, Ne pro benedictione reportent
maledictio non ociosa: ut cum parentes liberis, praesertim iustis de causis, maledicunt, sicut Noachus Chamo: et sicut Iacob dicit ad matrem, Ne pro benedictione reportent maledictionem. Sic et Num. 23 Balac affirmat maledictionem Balaami esse efficacem, eumque urat ut Israeli maledicat: ubi hoc verbum, et eius contrarium, aliquoties repetitur. Vicina huic significatio est, cum sacerdos nomine Dei maledicere dicitur: et significat excommunicationem, aut anathematizationem, quae suo quodam modo hominem ligat et sathanae tradit. Nehem. 13. Propterea contendi cum eis, et maledixi eis,
Vulgata versio, crebro Graecum
vertit malignum: eoque plerumque ipsum Satanam vocant malignum: sicut et homines prorsus pravos, et quibus iam non tantum originalis, sed et accersita malitia quasi innata est, vocat malignos. Habet ea versio etiam verbum Malignor, et participium Malignans: credo in hoc excogitatum, ut verbum
et quibus iam non tantum originalis, sed et accersita malitia quasi innata est, vocat malignos. Habet ea versio etiam verbum Malignor, et participium Malignans: credo in hoc excogitatum, ut verbum
aliudve ferreum instrumentum in extructione templi. Ratio ibidem adscripta est, quia lapides perfecti aut absoluti ex latomiis afferebantur, ubi iam abunde dimensi, secti ac politi fuerant. Ponitur quoque malleus pro quavis re fortiter sauciante aut laedente, ut Hierem. 22. Num non sic est verbum meum ut ignis, dicit Dominus, et malleus dissecans aut confringens petras? id est, Lex Dei potenter movet et contundit aut conterit lapidea corda. Proverb. 25. Malleus et gladius et sagitta acuta, qui loquitur falsum testimonium: id est potenter et plurimum damni dat. Proverb. 19
gladius et sagitta acuta, qui loquitur falsum testimonium: id est potenter et plurimum damni dat. Proverb. 19 dicuntur mallei aut percussiones esse paratae corpori stultorum: id est, poenas in promptu esse peccantibus.
MALUM, seu POMUM: Proverb. 15. Malum aureum in patina argentea, verbum suo loco dictum: id est, mirifice rem, hominem aut actionem, sermo comeniens circumstantiis, loco, tempori, et hominibus, ornat, decorat ac iuvat.
MALUM varie distinguunt: quod aliud sit naturale, aliud morale: item aliud culpae, aliud poenae. Malum naturale est tantum in
corriguntur animus et mores hominis, sive ea tristicia ex externa castigatione aut damno oriatur, sive ex interna culpae consideratione, et conscientiae ac spiritus reprehensione, A
in Sacris literis significat, ut plerunque accipitur: sed etiam promitto, offero bona, atque adeo et benefacio. ut Levit. 26, Mandabo benedictionem meam vobis. et Deut. 28, Mandabit Iehova tecum benedictionem in horreis tuis. id est, promittet, dabit, aut etiam mittet Sicut et Latinis verbum Mandare, mittere significat. Sensus ergo esse posset, quod Deus benedictione suam eo tanquam famulam quandam ablegabit Psal. 44, Mandans salutes Iacob: pro efficiens, promovens et procurans. Dei enim mandare aut praecipere, est effectum dare. iuxta illud: Dixit, et facta sunt
de promissionibus Evangelicis et gratuita Dei misericordia ac gratia loquentia, legaliter accipiunt, et ad nostra bona opera transferunt. Quod et in voce Retributionis faciunt, quae admodum crebro gratuitam Dei beneficentiam declarat, et in aliis plurimis, de quibus suo loco. Nonnunquam hoc idem verbum idem valet quod significo. Genes. 50, Et mandaverunt filii Iacob ad Iosephum: Pater tuus praecepit ante mortem dicens, etc. Pro, indicaverunt, significaverunt quid pater eis praecepit. Actorum decimo: Sermonem nostis, quem misit Deus filiis Israel. id est, significavit,
sed negativa praecipiuntur aut mandantur: illa ut fiant, haec ut non fiant. Sic etiam vox Praecepti utranque speciem denotat. Sic saepe in Mose reperitur: Si quis peccaverit, et fecerit aliquid eorum quae praecepit Deus, et prohibuit. Mandatum, aut manducata testimonia, iudicia, statuta, verbum, lex, et similia, Psal. 119, et saepe alias, synonyma sunt. Psal. 2, Narrabo [?:-ut ] praedicabo decretum, vel mandatum. Dominus dicit ad me: Filius meus es tu, hodie genui te: Pete a me, ac dabo tibi gentes haereditatem tuam. ubi decretum
21. Si eum volo manere donec veniam, quid ad te? Philipp. 2. Manere in carne: pro, vivere. Per metaphoram significat. vigere atque florere. ut, Peccatum alicui manere tum originale, tum actualium reatum, tum denique et iram ac poenas Dei praepotenter aliquem premere et affligere: Ioan. 9. Verbum Dei dicitur manere in aeternum, Psalm. 119, id est, valere, vigere, efficax ac verum esse. Sic et iustitia alicuius dicitur manere in seculum, Psalm. 111. et 2. Corinth. 9. item consilium Domini manere in aeternum, Psalm 33. Manere aliquid alicui, Actor. 5. pro, in eius potestate ac
Et dominabitur a [?: ] ad mare, et a flumine usque ad terminos terrae: id [?: ] a sinu Arabico usque ad mare mediterraneum, quod [?: ] etiam termini terrae vocantur. Et quidem eo usque in extensum regnum Salomonis, de quo primario aut [?: ] verbum ille Psalmus compositus videtur. Eadem [?: ] , ac in eodem sensu et materia est etiam Zach. 9 Ezech. 47. Revera autem significat, Meschiam (qui [?: ] Salomon, id est, rex pacificus et aedificator tempori fuit) regnaturum esse per totum mundum. Multitudo maris,
terribili specie apparitionis divinae, prae metu recusaverit audire coram Deum, idque functionis Moysi delegavit. Quare, inquit Moyses, ego in tempore illo steti medius inter vos et inter Dominum, ut indicarem vobis verbum Domini. Porro Christi mediatio latius sese extendit. nam ille non tantum doctrinam et cultum caeteris doctoribus clarius ac plenius a caelesti patre accepit, eiusque omnem voluntatem nobis plene ex sinu caelestis patris revelavit: sed etiam patrem nobis reconciliavit sua passione, oratione,
nobis plene ex sinu caelestis patris revelavit: sed etiam patrem nobis reconciliavit sua passione, oratione, et intercessione, oblato semetipso in unicum et perfectum propitiatorium sacrificium. de qua parte mediationis docet Paulus 1. ad Tim. 2: Denique est mediator, perpetuo per suum verbum ac Sacramenta homines ad reconciliationem ac thronum gratiae invitando, et vicissim eis a patre sua intercessione applicationem sui beneficii, remissionem peccatorum, et alia omnia bona impetrando: sicut Epistola ad Hebraeos prolixe eius functionem ac mediationem, tum illam temporariam,
alimentorum, ponatur. Gen. 45: Ut comedat medullam terrae, id est, vel fruatur nobilissimis fructibus huius terrae, vel possideat optimam partem soli Aegyptiaci. Num. 18, Omnem medullam olei et vini: id est, nobilissimum oleum et vinum. Deut. 32, medulla tritici nominatur. Hebr. 4, dicitur verbum Dei esse instar gladii acutissimi, et penetrare usque ad compages et medullas: per metaphoram indicans, intima cordis humani: quia verbum Dei totum hominem penetrat ac commovet.
MEL, ob summam dulcedinem quamvis rem dulcem ac delicatam synecdochicôs notat. ut cum Exod. 33,
partem soli Aegyptiaci. Num. 18, Omnem medullam olei et vini: id est, nobilissimum oleum et vinum. Deut. 32, medulla tritici nominatur. Hebr. 4, dicitur verbum Dei esse instar gladii acutissimi, et penetrare usque ad compages et medullas: per metaphoram indicans, intima cordis humani: quia verbum Dei totum hominem penetrat ac commovet.
MEL, ob summam dulcedinem quamvis rem dulcem ac delicatam synecdochicôs notat. ut cum Exod. 33, Numer. 13, Deuteron. 6 et 8, et saepe alias pollicetur Deus Israelitis terram fluentem lacte et melle. Hieremiae 11 32, significat eam
notat. ut cum Exod. 33, Numer. 13, Deuteron. 6 et 8, et saepe alias pollicetur Deus Israelitis terram fluentem lacte et melle. Hieremiae 11 32, significat eam abundare. Sic et Ezech. 36, Similam, mel et oleum comedisti: pro, delicatissime es enutrita. Sic et Psal. 19, verbum Dei dicitur esse preciosius auro, id est, rebus preciosissimis: et dulcius melle, ac favo mellis, id est, rebus longe suavissimis ac dulcissimis. Mel petrae, copiam rerum bonarum, sponte ac citra laborem provenientium, notat Deuteron. 32, Fecit eum sugere mel e petra, et oleum e silice:
alios ad simile exemplum invitando: postea ille mos devenit in istum horrendum abusum Missandi pro mortuis, eosque ex purgatorio liberandi. Memoria, Exod. 12, pro gratiarum actione ponitur: quia memores beneficiorum Dei, ei gratias agimus, eumque de illis celebramus.
MENDACIUM, et verbum MENTIRI, cum eandem vim habeant, forte coniungenda essent: sed tamen sequar alphabeticam seriem. Lector ipse, legendo utranque vocem, eiusue explicationem coniungat. Mendacium communiter est, sermo dissonans a rei veritate, et ad hominum damnum tendens. Sed in Sacris literis, sicut et
aquam in mensura, magnam paucitatem significat: quia aqua, ob copiam, non solet mensurari, ut vinum, aut similia In mensura ob diversas causas alias copiam, alias [?: ] tem aut tenuitatem significat. Vicina aliquibus harum locutionum est Germanica, mit vollem mass.
MENTIRI verbum, ex suo nomine MENDACIUM intelligi posset. Sed tamen adiiciam aliquid etiam de ipso verbo hoc loco: Lector utramque explicationem, ut et supra monui, legendo coniungat. Mentiri, falsa di cere significat, ut notum est. Sed nonnunquam simpliciter decipere, aut etiam iniuste agere significat:
patribus, praesertim Latinis, adeo in os ac calamum, omnesque eorum chartas pervaserit. Ego hanc inter alios puto esse occasionem, quam iam breviter exponam. Primûm, mox declinante Latinae linguae puritate, hoc est, circa 200 Domini annum, valde frequens coepit esse scriptoribus, etiam Ethnicis, verbum Mereri, in ea significatione, ut simpliciter consequi aliquid sive ex merito sive gratis declararet. Quod innumeris exemplis in scriptorib. vitarum Caesarum (ut est Iulius Capitolinus, Lampridius, Spartianus, et alii) probari posset. Hanc porro barbaram significationem huic verbo ac
eum deteriora mereri supplicia, qui filium Dei conculcaverit? Ubi videmus, pro aliquem
alio scripto abunde probavi. Caeterum in Ecclesiasticis precibus, et in sanctorum patrum scriptis receptae pridem sunt haevoces, Mereri et merita: sed hac significatione, ut merita vocentur cuncta pietatis officia, quae Deus dignatur liberali, et non debita mercede compensare. Quanquam hoc verbum in precibus Ecclesiasticis plerunque etiam accipitur pro, dona et beneficia Dei gratuito percipere: ut videre est in Dominica 2 Adventus, in oratione: et Sabbatho post Invocavit, in oratione super populum, feria post Oculi: item Dominicae in Palmis: ubi nemo non ipse videt, in his et
plerunque de extraordinariis operibus [?: ] dicitur. Nec tamen raro etiam de hominum reb. operibus usurpatur, ut ex sequentibus exemplis [?: li-bit ] . Mirabile interdum ponitur pro impossibili re et opere: ut Genesis decimo octavo, Num quid erit mirabile â Domino verbum, dicit Deus de risu et [?: in- ] delicate Sarae, non credentis se parituram. Erat quidem illud opus Dei mirabile per se, sed non erat mirabile aut impossibile Domino. Mirabilia facere, est talia operari, quae creaturarum vires et captum superent et de quibus merito homines
te ibi aliquod discrimen excogitari, quasi gratia sit generalis ille favor, quo omnes servandos in Christo complectitur: et misericordia sit sequens quidam motus, quo singulorum miseriis motus, eis illam gratiam applicare incipit: tamen saepe videntur eandem significationem habere, idque adeo ut verbum Chanan [?: ] quod a nomine
adeo ut verbum Chanan [?: ] quod a nomine
regnis, dicitur evasurus in montem magnum, qui repleat universam terram. Christi enim regnum abolitis aliis, tandem omnia solum obtinebit, et florebit in aeternum. Montes, valles et regiones poni pro hominibus eas incolentibus usitatum est in omnibus linguis. Ezech. 36, Montes Israel audite verbum Domini. Repetitur ibi et alibi locutio haec saepius. Mons Samariae, pro ipsa Samaria ponitur, Amos 6. Dicent montibus obruite nos. id est, vehementer timebunt, et mallent se centies mortuos, et in nihilum redactos: Oseae 10, Lucae 23, Apoc. 6. Abscondere se in speluncis et petris
liberantur. Mori peccato, duplicem ac plane contrariam habet significationem. Notat autem hic peccatum potiss. originalem corruptionem. Alias Mori peccato, in dativo casu, est idem quod renunciare peccato, et veluti ociosum ac infrugiferum esse peccato: et tunc metaphorice accipitur verbum Mori. Cui correspondet, vivere Deo et iustitiae: quod est optimum, sanctissimum, et maxime salutare genus mortis. Alias mortuum esse peccatis, in ablativo, significat idem quod spiritualiter mortuum ac perditum in vel ob peccata. Significat enim ibi peccato aut peccatis, causam
populi Dei hostibus. Amara mors, 1. Sam. 5 dicit Agag rex Amalekitarum, Ubique accedit amara mors: id est, quae est omnibus hominibus terribilis et acerba, praesertim impiis. sicut et Ecclesiastes dicit: ô mors quam tristis est memoria tua animae, homini pacem habenti in divitiis suis. Porro verbum
ut celebrem mirabilem Dei liberationem ac beneficentiam. Stulti in defectu cordis morientur, Prover. 10. id est, ob imprudentiam ac vecordiam suam peribunt. Sic et mox 15 dicitur, Qui odit increpationem, morietur, id est, in aliquem tristem casum calamitatemve incidet: ponitur specialius verbum Morietur, pro generaliori Male peribit, aut male habebit. Ne prohibueris â puero disciplinam: etiamsi percusseris eum virga, non morietur. id est, etiamsi eum bene flagellaveris, non tamen propterea vel crus vel manum ei franges, vel interficies eum. Sic vulgo Germanice: Steup ihn
ut testatur locutio Moveri aliquem loco, aut suo loco vel ordine: et contra, obtinere suum locum, tueri suum locum. Psalmo decimo quinto: Qui facit haec, non movebitur in aeternum. Et Psalmo undecimo: Dixit impius in corde suo, non movebor in generationem et generationem. Sic accipitur hoc verbum Psalm. 13. 30, 36, 62, et saepissime alias. Quare contra Cain et alii exules dicuntur vagi ac mobiles, eoque prorsus infelices. Similis est phrasis, Mover pedem alicuius, Psalmo nonagesimoquarto: Si dixi pes meus motus est, tu Domine confirmasti me. Moveri terram, mare montes, ac
ad tabernaculum adorandi gratia, quae sua specula ad id opus, ac alia tabernaculi contulerant: sicut et aurum, argentum et gemmas ad aedificium tabernaculi promiscue omnes Israelitae fuerant largiti. Sic et Chaldaicus versor Onkelus et Kimhi hunc locum exponunt. Posterior insuper exponit verbum Militare, per nomen collectionis: ut eo magis clarescat, locum intelligi de omnibus mulieribus ad orationem ac sacrificia ventitantibus. Mulier venabitur animam preciosam viri, Proverb. 6. id est, adultera aut scortum, dum suis blanditiis pellicit hominem in turpitudinem, simul ei
valde Iob 35. id est, multum admodum. Item, Ponere in multitudine: pro multiplicare. Deuteronomii 10, Posuit te in multitudine sicut stellas caeli: pro, vehementer te multiplicavit. Sanctificaverunt se sacerdotes in multitudine: 2. Paral. trigesimo. id est, quam plurimum. MULTIPLICO verbum varie construitur et varias significationes nanciscitur, quarum aliquot exempla propositum. Multiplicare abominationes, Ezek. 16. Multiplicare [?: ] . 2. Paral 33. Multiplicasti fornicationes tuas, Ezek. 16 Multiplicare ut aliquid fiat: id est, aliquid [?: multa ]
(sed non recte) exponunt per, quamvis multa prodigia edam. Multiplicare primitias: pro, in magna copia offerre. 2. Paral. 31, Multiplicationi imperii et paci non est finis super solium David et regnum eius. id est, Meschias erit verus semper Augustus imperii Davidis patris sui. Multiplicari verbum, aut rem. id est, divulgari: secundo Paral. 31. Cum hoc regis, verbum esset divulgatum. Alias multiplicare verba est, multum loqui, ut paulo ante dixi. Eccles. decimo: Stultus multiplicat verba. Multiplicata est sapientia Salominis, pro sapientia omnium filiorum Orientis. 1. Reg.
primitias: pro, in magna copia offerre. 2. Paral. 31, Multiplicationi imperii et paci non est finis super solium David et regnum eius. id est, Meschias erit verus semper Augustus imperii Davidis patris sui. Multiplicari verbum, aut rem. id est, divulgari: secundo Paral. 31. Cum hoc regis, verbum esset divulgatum. Alias multiplicare verba est, multum loqui, ut paulo ante dixi. Eccles. decimo: Stultus multiplicat verba. Multiplicata est sapientia Salominis, pro sapientia omnium filiorum Orientis. 1. Reg. quarto. id est, fuit sapientior cunctis Orientalibus et Aegyptiis.
id est, servi fugitivi plurimi sunt. Multiplicavimus transgredi in hac re. id est, multum in hac re transgressi sumus, Esdrae decimo. Multiplicari viam Deuter. decimo quarto: Si fuerit multiplicata via prae te. id est, supra tuas vires: ut mox se textus declarat. Accipitur ergo verbum Multiplico, de quantitate continua et discreta. Multiplicare urbes, id est, multas accipere. Num. 34. A multo multiplicabis urbes: pro, ab eo qui plures habuerit urbes, plures accipietis. Non, multiplicabit sibi uxores: id est, non multas ducet. Deuteronomii primo. Multiplicati estis
iubet sacerdotem immundare eum, quem agnovisset esse leprosum: id est, testari esse immundum, et iubere ut pro immundo habeatur. Dicitur aliquando et templum mundari, de quo in vocabulo Sanctificationis agetur. Mundari aliquando post aliquem, est eius posteritatem abolere: quod etiam magis verbum
beneficentia: quae non tantum ipsum externum donum aut beneficium, sed et internam misericordiam ac benignitatem, atque adeo totam pietatem crebro significat. Sicut et Chasid idem est quod pius et sanctus: ut recte possis vertere, Date interna vestra, seu cor, Benignitatem aut pietatem. Verbum quoque Dare, sicut et eius cognatum Ponere, valde crebro Hebraeis idem quod Facere notat: sicut supra in verbo Dare ostendi, et postea in verbo Ponere ostendam. Quare Dare interna aut Cor eleemosynam seu benignitatem, est prorsus idem quod facere suum cor benignum ac
quam si tibi ipsi donarem: quandoquidem eo [?: Deo ] tibi et mihi concilio. Donum igitur hic significat (interprete Marco evangelista) munus in templum aut [?: ] bonam oblatum. Sic igitur eludebant illi praeceptum de honorando et iuvando patre. Iuva patrem, dicebat verbum
Dei. Glossa Pharisae orum mandatum explicabat, Iuva patrem, scilicet offerendo in templo: sic enim ei Deum ipsum reddes propitium, quod ei longe magis proderit, quam si tantum ei alimentum in culinam
huius significationis est 2. Sam. 6, cum dicuntur boves voluisse excutere arcam: Quare prorsus videtur Solon suo vocabulo et re
et foenorum abolitionem; apud Athenienses institutam) secutus verbum et etiam consuetudinem aut praeceptum hoc Dei, de abolendis debitis. Vocabula certe plane conveniunt. Ignari huius originis illius legis, dicunt Solonem non ausum esse dicere, se abolitionem debitorum instituere: sed mollius verbum Excussionis onerum quaesivisse: verum haec mea sententia ideo quoque verisimilior est, quia Solon in Cypro, Syria et Aegypto versatus est, eorumque hominum mores, leges et politias diligenter exploravit, et in multis in sua legislatione secutus est. Affirmant sane scriptores, eum multa ex
difficultas est in Sacro sermone huius vocis, quod Hebraei eadem voce tum iram tum nasum significant: forte quia ira maxime in rubedine et exasperatione nasi, ut Plautus inquit, cernitur: item ex crebro ac vehementi et veluti ignito halitu, qui ex vehementer irati hominis naribus efflatur: tametsi verbum
mulier formosa carens intellectu: quod ornatus quidem ille pulcher est, sed perpetuo foedatur, eoque minime ei conveniat. Tribuitur id subiecto, quod est accidentis. debebat enim dicere, Sic est pulchritudo in muliere stulta.
NARRARE,
ei, aut posteri eorum qui illi serviunt, narrabitur Domino: id est, annumerabitur Domino in perpetuum, semper erunt etiam posteri piorum cultores Dei. Minister ad narrandum, Levit 1. Par. 16, Posuit Levitas ministros ad narrandum, et ad celebrandum, et laudandum Iehova: id est, qui praedicent verbum Dei, et celebrent ac laudent eum erga populum. Isa. 52, Quod non est eis narratum viderunt, et quod non audierunt contemplati sunt: id est, quod nunquam prius audierant sibi narrari aut exponi, novam et prius inauditam doctrinam gentes audient, et accipient. Ezech. 23, Nasum tuum et
legitur, et de caterva Graecorum captivorum in Asia ab Alexandro reperta. Sensum autem esse volunt, quod auferetur a Hierusalem regnum et sacerdotium: novissimum autem sunt liberi, aut procreati ex Hierusalem, id est, promiscuum vulgus: id occidendum esse, Propheta praedicit.
NASCOR verbum non ita multos Hebraismos, aut omnino significata habet, quae ex communi Latinove sermone iudicari ac intelligi nequeant. Ponitur aliquando generaliter pro Provenire. ut Deut. 8, In ea terra malogranata et oliveta nascuntur: id est, crescunt. et cap. 14, De omnibus quae
ea terra malogranata et oliveta nascuntur: id est, crescunt. et cap. 14, De omnibus quae ibi nascuntur: id est, proveniunt. Crescere aliquando significat: ut Ionae 4, Irasceris de cucurbita quae una nocte nata est: id est, non solum orta est, sed et crevit. Utrumque igitur hoc verbum complectitur ibi. Ponitur item adhuc generalius profieri, Psal. 90, Priusquam montes nascerentur, et terra formaretur, a seculo in secula tu es: id est, priusquam montes fierent aut crearentur. Nasci aut parturiri alicui filios super genua. Sic dicit Rachel ad
nativitatem transfertur, praesertim in Iohannis Evangelio et Epistola: ut, Ex sanguinibus, ex voluntate viri, ac denique ex Deo nasci. Quid ex Deo, et quid ex carne nasci sit, alterius loci ac materiae est plenius explicare. Posses tamen in talibus locis etiam generaliore illa significatione hoc verbum profieri accipere ut ex voluntate carnis ac viri nasci, sit omnis propittio, aut (ut ita dicam) causatio, sive ab humana doctrina, sive quomodocunque. Sic cap. 3 Dominus aliquoties [?:---tit ] , Oportere omnes ex supernis nasci: id est, ut ipsemet exponit, ex aqua
aut (ut ita dicam) causatio, sive ab humana doctrina, sive quomodocunque. Sic cap. 3 Dominus aliquoties [?:---tit ] , Oportere omnes ex supernis nasci: id est, ut ipsemet exponit, ex aqua et Spiritu, seu Spiritu sancto, efficaciter in corde hominis operante per Verbum et Sacramenta. Sic et Dominus ac Baptista eodem Cap. aliquoties repetit: Qui ex carne, qui ex terra, qui ex spiritu ex caelis est, venit, aut nascitur. Porro de voce [?: ] , denuo, aut desuper, aut superne, dictum est supra in [?: ] SUPER. Eadem plane
ferat, et ex malo cordis thesauro tantum pessimae opes proferantur. Haec quasi praeter meum institutum, de variis necessitatis generibus praefari [?: volo ] ut tanto melius sequentes phrases ac obscuriores significationes explicari et intelligi possint. Observandum porro est, quod verbum Oportet idem ferme significat. Cum igitur Christus dicit Matthaei decimooctavo, Necesse esse venire scandala: et Lucae decimoseptimo, Non esse contingens
[?: ]
[?:-dinis ] dicitur Lucae 23, Necesse habebat eis dimittere singulis festis unum quempiam captivum. Aliquando haec Necessitatis vox magis conatum cogendi quam eventum notat. Nam verbum
est, odi eos, quando quidem non perstiterunt in foedere. In Hebr. Hieremiae trigesimo primo est, Ego dominatus sum eis: id est, duriter eos tractavi. Sic negligere sapientiam, Proverbiorum primo, pro despicere, aut etiam odisse: et Hebraeorum duodecimo, Negligere disciplinam. Contra quoque verbum Odi ponitur pro negligo, ut in Synecdoche dixi, et postea in verbo ODI ostendam. ut, Qui parcit virgae, odit filium: id est: negligit eum, cum alioqui plerunque tales tenerrime ament filiolos.
NEGO, aut ABNEGO verbum habet propriam quandam significationem in Sacris literis:
et Hebraeorum duodecimo, Negligere disciplinam. Contra quoque verbum Odi ponitur pro negligo, ut in Synecdoche dixi, et postea in verbo ODI ostendam. ut, Qui parcit virgae, odit filium: id est: negligit eum, cum alioqui plerunque tales tenerrime ament filiolos.
NEGO, aut ABNEGO verbum habet propriam quandam significationem in Sacris literis: sicut et res ipsa eius significationis in aliis rebus, linguis, gentibus, religionibus ac moribus non est in usu. ea porro talis est. Gerit Deus bellum cum Satana ac mundo, idque magna ex parte etiam propagatione suae religionis,
confessionem, aut (si mavis dicere) liberam ingenuamque professionem veritatis, et contra abnegationem aut negationem severissime damnet. Sicut ergo ostendi, rem hanc esse propriam Ecclesiae: ita phrasis quoque ac significatio haec huius verbi est illi propria. Non tamen praetermittendum est, verbum Hebraeum
In novo porro Testamento, ubi res ipsa fuit usitatior, ob perpetuam piorum pugnam contra idololatriam gentilium, et vicissim illorum persequutionem, etiam vocis ac Hebraismi huius maior est usus quam in veteri. Exempla sunt passim obvia. Sed ab hoc communi usitatoque Hebraismo trahitur hoc verbum nonnunquam et paulo longius, ad quosdam nonnihil obscuriores sensus: ut cum Christus dicit Matth. 10, Qui me negaverit coram hominibus, negabo et ego eum vicissim coram patre caelesti. i. non agnoscam pro meo, non intercedem aut orabo pro eo, sed ut Ethnicum in suis peccatis ac morte
negabo et ego eum vicissim coram patre caelesti. i. non agnoscam pro meo, non intercedem aut orabo pro eo, sed ut Ethnicum in suis peccatis ac morte deseram. Non agitur ibi res de verbali quadam negatione, ut hic in terris Christiani aliquando negat sed de reali. Verum retinetur nihil ominus id verbum allusionis, poenae ei sceleri debitae aptius significanda gratia. Luc. 12 dicitur, Negabitur coram angelis Dei non habebitur, curabitur aut fovebitur ut pius. Negastis Christum coram Pilato: Actor, 13. i. noluistis eum agnoscere pro vestro Meschia, quin potius ut plane sceleratum
et merita ordinum monasticorum transferendo, negat et filium et patrem. Negat igitur utrumque reipsa potenter, cum verbotenus, et (ut indicam) specietenus eum confiteri ac celebrare videnantur
NEGOCIUM vertunt aliqui vocem Hebraei [?: ] dabar, quod proprie sonat verbum. extenditur [?: ] late, sicut Res apud Latinos, aut Ein ding apud Germanos. Adiungitur vero non raro aliis vocibus perniciose, aut quasi expletive. Exodi 8, clamavit Moses ut Dominum super negocio aut re ranarum: id est, ob [?: ] quas petiit amoveri ab
populus cum praecepta daret [?: per ] negocio Absolonis: id est, de Absolone in vita conservando. Ecclesiast. tertio: Dixi ego in corde meo super negocio filiorum hominum, quod purificaverit [?: ] est, de sorte aut conditione hominum. Sed [?: ] Dabar, sive Verbum, sive Rem aut Negocium vertas, [?: ] infra in nomine VERBUM dicetur.
NEGOCIARI verbum nihil ferme obscuritatis habet in Sacris. Deut. 21, Nec vendendo vendet [?: ] argento, nec negociaberis de ea: forte [?: Com-- ] significat,
Absolone in vita conservando. Ecclesiast. tertio: Dixi ego in corde meo super negocio filiorum hominum, quod purificaverit [?: ] est, de sorte aut conditione hominum. Sed [?: ] Dabar, sive Verbum, sive Rem aut Negocium vertas, [?: ] infra in nomine VERBUM dicetur.
NEGOCIARI verbum nihil ferme obscuritatis habet in Sacris. Deut. 21, Nec vendendo vendet [?: ] argento, nec negociaberis de ea: forte [?: Com-- ] significat, tametsi illud sit aliud thema. Dicitur et sapientiae negociatio, i. lucratio aut
tertio: Dixi ego in corde meo super negocio filiorum hominum, quod purificaverit [?: ] est, de sorte aut conditione hominum. Sed [?: ] Dabar, sive Verbum, sive Rem aut Negocium vertas, [?: ] infra in nomine VERBUM dicetur.
NEGOCIARI verbum nihil ferme obscuritatis habet in Sacris. Deut. 21, Nec vendendo vendet [?: ] argento, nec negociaberis de ea: forte [?: Com-- ] significat, tametsi illud sit aliud thema. Dicitur et sapientiae negociatio, i. lucratio aut acquisitio eius. [?: P- ]
hoc est, fuit insigniter malus, fuit nequissimus. Sed invaluit usus, ut denotet hominem lascivum ac libidinosum et nequam. vide Annotat. Erasmi. Nequam, pro malus: 1 Reg. 16 cap. Spiritus nequam: id est, malus. Psalmo 63, Firmaverunt sibi sermonem nequam: iuxta Hebraeum, verbum malum, vel rem noxiam. Graece est [?: ] . Matthaei 6, Si oculus tuus erit nequam: id est, malignus, insidiosus. Nequam etiam pro facinoroso. Lucae 23 capite, Ducebantur et duo nequam cum eo. Graece,
nequam cum eo. Graece,
lepra voce Nivis declaratur, 2 Reg. 5. Egressus est sicut nix leprosus. Alba facta est veluti nix in Salomon, Psal. 68. Quod aliqui intelligunt de laeticia, quae per lucem et albedinem significatur. Alii de instructione [?:-ctorum ] , qui per Reges ibi significantur. Verbum sane [?: ] pharas, quod ibi est, dilatare potius quam disturbare significat. Sed dixi de hoc loco in voce Albedinis. ex [?: maestate ] , alias in bonam partem accipitur, tanquam refrigerans: Prover. 26, Sicut frigus nivis tempore aestatis, legatus fidelis
] . i. praesens numen aut auxilium. Pro fama ac gloria [?: ] atque adeo promissionib. eius, quib. se suamque [?: ] misericordiam ac omnipotentiam celebrat. Psal. 54. [?: D- ] in nomine tuo salvum me fac, et in fortitudine [?: ] ob verbum quo temetipsum nobis celebras ac [?: ] et ut glorificeris. Psal. 31, Propter nomen tuum [?: d- ] et educ me. Fac mecum propter nomen tuum. Psa [?: ] Forte hic recte per nomen Dei ipsum Messiam [?: i- ] gas, per quem et
[?:-um ] super Hierusalem: i. eam urbem specialiter Dei esse di [?:-i ] , eique addictam, quia ibi fuerit verus Dei cultus. Super [?: ] aliquem invocatum esse nomen Dei, significat illum esse eius specialem ministrum. Ier. 17, Fuitque mihi verbum tuum in gaudium, quia invocatum est nomen meum super me: i. dictus sum tuus propheta. Sic denique [?: ] super populum aliquem dicitur nomen Dei esse invocatum: 2 Par. 7, Humiliaverintque sese populus meus super quos est invocatum nomen meum. Amos 9, Hi super quos est
invocatum nomen meum: i. qui populos et cultores Iehovae vocati sunt. Invocare nomen Dei, [?: ] Iehovae, idem est quod invocare ipsum Deum aut [?:-im ] . Psal. 8 Et nomen tuum invocabimus: i. te implorabimus, tuosque nos profitebimur. tametsi ibi sit ad verbum, In nomine tuo invocabimus. Sic Gen. 4, Tunc [?:-eptum ] est invocari in nomine Domini. Porro quia invocatio est praecipuum opus cultus divini, sicut et ti cor: ideo invocatio nominis Dei pro toto cultu aut [?:-tate ] erga Deum crebro ponitur. Sic Psa. 116
Sic quoque septem mulieres Is. 4 petunt ut nomen alicuius viri super eas vocetur: i. dicantur eius uxores: ut, Abigail uxor David, Barsabea uxor David, etc. Malae autem translationis, Invocare pro vocare aut appellare, est causa, quod cum Hebraei careant compositis, saepe verbum
Non sic, Io ken: pro, non quemadmodum oportebat. Ier. 23, Et fortitudo eorum non sic: ubi legit Vulgata, Et fortitudo eorum dissimilis. Septuaginta habent, Fortitudo eorum non ad eum modum. Negativa et adfirmativa adverbia saepe includunt in se verbum Est, aut alia. Gen. 42, Exploratores estis vos, venistis ut cognosceretis nuditatem terrae. Non Domine mi, et servi tui venerunt ad emendum frumentum: pro, nequaquam sumus exploratores, nec veni mus ad cognoscendam nuditatem terrae. Sic Gen, 23, Non Domine mi: s. em es agrum et
et [?: ] tores Hierusalem. ubi ipsemet Propheta exponit, [?: ] Novare novalc, et non seminare supro spinas nempe circumcidere ipsum cor. Quod nisi pro Spiritum S. circumcidatur. [?: ] lapideo ac veteri novum detur, perinde frustra in [?: ill-- ] verbum Dei spargetur, ac bonum semen tritici frustra [?: in-- ] grum spinis, sentib. ac urticis contectum seminatur. [?: Verb- ] go contritionem praedicat Propheta, et veram [?: convers- ] flagitat, quae inde a mutatione pessimi cordis [?: pr- ]
mundo clarius quam unquam antea affulsit, quaeque etiam pro exemplo in hac re ipsum Christum nobis sequendum proponit. Novus homo, aut nova creatura, opponitur veteri, de qua forte dicetur in vocabulo Vetus. Est autem Novus homo, omnis pius, quatenus est conditus ac regeneratus per verbum et sacramenta, operante id Deo potenter per Spiritum sanctum, ac vetus lapideumque cor excindente, et novum substituente. Atque hanc tantum novam creaturam testatur Paulus valere in Christo, Gal. 6. Sed de hac voce forte etiam in vocabulis Renovandi, renascendi et regenerandi agetur.
est se novos caelos et novam terram creaturum: se etiam novum foedus ac formam religionis, abolita vetere, daturum. Haec iam omnia impleta sunt. Quare nos totum veterem hominem, cum omni sua iustitia, virtutibus ac dotibus parvi facimus: et tantum ea quae nunc Meschias per suum Spiritum et Verbum nova fecit, novum cultum, novos homines, et novam iustitiam, donaque per eum data magnifacimus, ut tantum de ipso, non autem de nobis aut aliorum carne ac sanguine gloriemur, cum omnis gloriatio iam hominibus exclusa ademptaque sit. Dicendo novum (scilicet foedus) antiquavit prius. Hebr. 8.
nox in tempore suo, etiam foedus meum cum Davide et Levitis dissolvetur. id est, tam certo regnabit posteritas Davidis (id est, Meschias) et Levitae (pii Christiani) ministrabunt mihi, quam certo adhuc dies et noctes erunt. Nox nocti indicat scientiam, Psalmo 19. id est, die ac nocte propagatur verbum ac veritas Evangelii. ponitur tempus, pro iis quae in tempore fiunt. Accidens in nocte, est pollutio nocturna. Deuter. 23, Qui non fuerit mundus ab accidente in nocte. Timor noctis, aut nocturnus: Psalmo 9, et Cantic. 3. Non time bis a timore noctis. Plerunque noctu et maiora
subitum ac insperatum exitium: sicut et diviti dicitur Luc. 12, Stulte, hac nocte repetent animam tuam ad te. Iob 24, Nocte opprimet eum tempestas. Iob 34, Media nocte perturbabuntur. Sic in Isaia dicuntur noctu vastatae esse Ar, Moab et Kir. Surgere de noctu, vertit Vulgata verbum
dispersionis et collectionis
transfertur ad recollectionem Iudaeorum, in vastatione Iudaeae et Hierosolymae dispersorum et abductorum: multo autem magis ad collectionem filiorum Dei ex omnibus gentibus per verbum, Iohan. 11. et denique de omni recollectione ovium Domini errantium, quae omnibus seculis in potestate tenebrarum, et grassantib. erroribus in varias opiniones, sectas, et eorum corruptelas disperguntur. Nubes matutina, pro re non durabili ponitur Hos. 6, Pietas aut iustitia vestra
peccata tegens: et sanguis mundans ac dealbans nos super nivem. Sed decipiunt multos metaphorae nuditatis, vestis, et [?: induit- ] fumuntur a rebus maiorem similitudinem cum inhaerentibus qualitatibus, quam cum imputativa iustitia habentib. [?: Verb-- ] Scriptura tribuit verbum Induere etiam reb. extra hominibus existentibus, et non adhaerentibus ei: ut Indui [?: conf- ] Iob 8 Psal. 35, 109. et 132. Confessionem induit Deus, Psalmo 104. Induere maledictionem, Ps. 109. Induit maledictionem veluti amictum. Sacerdotes indui salute,
aut praesentem rerum statum, seu antecedens quod propositum est, respicit. Aliquando notat idem quod cito: Hoseae 5, Nunc devorabit eos messis cum partibus suis. Videtur etiam exprimere adverbium temporis. Iudic. 13: Nunc veniet verbum tuum, qualis erit ratio infantis: id est, cum venerit quod praedicis, seu cum infans iuxta tuam prophetiam nascetur.
NUNCIUS: Hierem. 51. Nuncius in occursum nuncii curret, ad annunciam dum quod capta sit civitas, etc. Id est, dum rex mittet alium post alium ad
exiliis vexari, aut alioqui sortem fortunasque eius debilitatas vacillare, ac ipsum vel incertis sedib, vagari, vel infirma et perpetuo periclitante conditione esse.
O
OBAUDIRE,
Alterum fuit veteribus usitatum.
OBCAECO, est idem quod excaeco, de quo supra suo loco dictum est. De dicto Iohannis, Tenebrae excaecaverunt oculos odientis fratrem, in voce TENEBRARUM dicetur.
OBDORMIRE, est idem quod Dormire, aut certe somnum inchoare. vide igitur verbum DORMIO. Significationem autem habet duplicem, propriam et metaphoricam. Propria est, ut Genes. 2, Cumque obdormivisset Adamus, tulit Deus costam, etc. Lucae 8 Navigantibus illis, obdormivit Christus in navi. Metaphorica est potissima, quae mortem ipsam indicat. Psalmo 13.
[?: ] tas aut sanatas.
OBLINIRE, aut INCRUSTARE parietem vinosum, Ezech. 13, per metaphoram significat inani consolatione confirmare peccatorem in suis peccatis: de qua locutione in voce PARIETIS dicetur.
OBLIQUUS, vide in voce PERVERSUS et RECTUS.
OBLIVISCI verbum, attingetur etiam infra in verbo RECORDARI. Est vero eadem eius vis quae [?: ] rum verborum noticiae, ut ponatur pro sequentibus motibus. Ponitur igitur saepe pro non commoveri contra aliquem, non etiam curare, non fovere, non [?: ] eum. Sic Oblivisci iniuriae,
Ier. 2, Nunquid obliviscetur virgo ornamenti sui, et sponsa ligaminum suorum aut vittarum? populus autem meus oblitus est mei dieb. innumeris. Oblivisci igitur Dei, est non fidere ei, non invocare eum, negligere veram religionem, et vacare idololatriae, aut quoquo demum modo mandata ac verbum Dei parvi facere, eique non parêre. Sic saepe dicimur oblivisci foederis Dei, mandatorum Dei, ac nominis Dei. Oblivisci comedere panem, Psalmo 104 est quaedam amplificatio afflictionum suarum, quibus se adeo premi dicit, ut neque cibi neque potus meminerit. Sic paulo post inquit, Cinerem
sit, in obedientiam. Philippens. secundo, pro sacrificio fidei, liturgia, posuit, Obsequium fidei vestrae. In fine eiusdem capitis, est liturgis, in officio Philippensium erga Paulum. ubi recte [?: d- ] Quod deerat, vestrum erga me obsequium, etc.
OBSERVO verbum propemodum eodem [?: ] do accipitur in Sacris, ut in prophanis, sicut mox apparebit, excepta una tantum significatione. Observare diligenter, est accurate oculis ac animo attendere, ac servare aliquid. Solemus vero talem vigilantium attentionesque adhibere, tum erga homines, tum
vel absumpti esse, etiam azur veazub derelictus et clausus, extrema ferme populi abolitio indicatur.
OBSIGNARE, et SIGILLUM, habet suas, easque non paucas phrases in Sacris literis: de quibus aliquid dicendum esset. verum id commodius differetur in nomen Signum ac Sigillum, et verbum Signo.
OBSONIUM, significat omne genus ciborum, quod pani additur. Sic aliqui interpretes verterunt Graecum
Sigillum, et verbum Signo.
OBSONIUM, significat omne genus ciborum, quod pani additur. Sic aliqui interpretes verterunt Graecum
Obturare aut obstruere aures, pro, nolle audire: vel certe ita nolle audire, ut simul animo dicta studiose expendas. Proverb. 21: Qui obturat aures ad clamorem pauperis, etiam ipse clamabit, et non exaudietur. Sic Psalmo quinquagesimo octavo dicuntur impii obturare aures suas, ne audiant verbum Dei: instar aspidum surdarum, quae obstruunt aures suas ad vocem incantantis. Accipitur quandoque aures suas obturare, in bonam partem: ut cum Isaiae trigesimotertio inter alias conditiones pii hominis ponitur, quod obturet aures suas ne audiat sanguines: id est, nolit esse particeps
patrum suorum. [?: ] aliquem in occisionem. Isa. 34, Indignatio Domini, est super [?:-tes ] , et furor contra omnem exercitum earum. Vasta [?: ] anathematizavit eas, et dedit eas in occisionem. OCCULTUS, vide supra in Abscondo.
OCCURRO verbum varie in Sacris accipitur, et mali et in bonam, et in mediam partem. Nec mirum, cum [?: ] pro variis Hebraeis ponatur: usitatissime tamen verterunt hac voce Hebraeum
inquiens. Deus Hebraeorum occurrit nobis, Ibimus quaeso iter trium dierum, et sacrificabimus Domino Deo nostro, ne forte occurrat nobis peste aut gladio. Prius occurrere significat apparere, et mandata tradere: posterius, irruere, castigare. Sed in Hebraeo est clarum discrimen. nam prius est verbum
פגע paga, quod plerunque hostile quid notat, licet non semper. Occurrere dicitur etiam Deus alicui, cum ei bene facit. ut Isa. 64, Occurristi gaudenti, et facienti iustitiam in via tua: id est, ei qui fiducia tui fretus, in te exultat, et pie vivit secundum verbum tuum. Est vero in hoc etiam loco illud tristius verbum Paga. Occurrere alioqui non raro significat orare, aut supplicare alicui. Gen. 23, Audite me, et occurrite mihi in Ephron filio Seor. pro intercedite pro me, aut mei causa, apud eum. Sic Ruth. 1. Ne occurras mihi, ut derelinquam
hostile quid notat, licet non semper. Occurrere dicitur etiam Deus alicui, cum ei bene facit. ut Isa. 64, Occurristi gaudenti, et facienti iustitiam in via tua: id est, ei qui fiducia tui fretus, in te exultat, et pie vivit secundum verbum tuum. Est vero in hoc etiam loco illud tristius verbum Paga. Occurrere alioqui non raro significat orare, aut supplicare alicui. Gen. 23, Audite me, et occurrite mihi in Ephron filio Seor. pro intercedite pro me, aut mei causa, apud eum. Sic Ruth. 1. Ne occurras mihi, ut derelinquam te. pro, ne roges me amplius, ut te derelinquam. Simili
eorum. Vultus Domini contra eos qui faciunt malum, ut extirpet de terra memoriam eorum. Oculus Domini erat super senes Iudaeorum, Esdrae quinto. pro, Deus eos regebat et fovebat. Ratio locutionis est, quia quae diligimus, curamus et fovemus, ea crebro respicere solemus. Inde fit, ut etiam verbum Respicere, pro curam habere alicuius, ponatur: Psalmo 101. Oculi mei ad fideles, ut sedeant mecum: id est, mecum habitent. Eadem phrasis usurpatur et de hominibus, Genesis quadragesimoquarto: Adducite eum huc, et ponam oculum meum super eum. id est, curam eius habebo, benefaciam ei.
et quasi prompre exhibere, tum de bona, tum de mala re dicitur, sive ea facto ipso aut opere, sive etiam solis verbis Deo vel homini superiori aut inferiori exhibeatur. Sed in Theologia et Sacris literis valde crebro usurpatur de oblatione sactificiorum, et aliorum munerum erga Deum. Inde Oblatio, verbum Hebraeum est
et aliorum munerum erga Deum. Inde Oblatio, verbum Hebraeum est
in Sacris non raro in ista, quam diximus, Latina significatione. Hac ambiguitate verbi Offerendi, abusi quidam Scriptores, audacissime conati sunt asserere, Melchisedech obtulisse panem et vinum Deo, atque ita Missam praefigurasse: cum non tantum Hebraeus textus, sed etiam Vulgata versio habeat verbum Proferendi aut depromendi, quod fesso et esurienti exercitui Abrahami cibum sacerdos ille protulerit, exhibueritque. Malachias cap. 1 dicit, ubique per orbem terrarum offerendam esse oblationem mundam. in Hebraeo est Mincha, munus: de quo loco supra in voce MUNERIS dixi, estque
illos a suae originis gente accepisse, nempe a Tyriis, et vicinis Iudaeis. Zachariae 14 est, quod mons olivarum scindetur per medium: quod aliqui exponunt de divisione ecclesiae Hierosolymitanae, quae dispersa ac distracta sit per orbem terrarum ad propagandum regnum Christi, et praedicandum verbum eius. Ideo vero hoc nomine Ecclesia vocatur, quia ibi suos Christus postremo congregavit, eisque mandata tradens et valedicens in caelum ascendit.
OLEUM, varias habet proprietates et usus. Inde
tibi [?: pro--- ] a quoquam, tu exaudi eam. Omnis faciens opus [?: ] Sabbati. pro, quicunque facit. Omnis percutiens [?: a--- ] , Ios. 20. pro, quicunque aliquem interfecerit. [?: Ta----- ] esse illud Matth. 5, Beati eritis cum dicent omnium verbum contra vos, etc. id est, quodvis genus ma [?: ] pro arbitrio in vos iactaverint. Nam omnia [?: ] dicere non possunt cum pauperi nequeat obiici [?: foe--- ] , aut prorsus imbecillo latrocinium. Num 18. In omni [?: ] eorum, et
Non facies in Sabbato omne opus, et Levit. 13, Omnem adipem et omnem sanguinem non comedetis. id est, nullum adipem, et nullum sanguinem. Sic Dan. 6, Omnis laesio non est inventa in eo. pro, nulla laesio. Sic Exod. 22, Omnem viduam et pupillum non affligetis. pro, nullam. Non sciebant omne verbum. 2. Sam. 15. pro, nesciebant quicquam eorum quae moliebatur Ab solon. Num 16. Ne tangatis in omnibus quae ipsis sunt, pro, nihil tetigeritis. Non omne praeter man oculi nostri vident. pro, nihil praeter Man, non quicquam Sic Petrus dicit Actor 10. Nunquam comedi omne. pro, quic quam
si diceres, Omnes patres esse iniquos iudices filiorum, quam in omnes adolescentes. Nam Clitipho accusaverat antea Menedemum nimiae austeritatis in suum filium: nunc autem accusat et suum patrem. Inde igitur ex pluribus iniquis patribus, colligit universale pronunciatum. Omnis res aut verbum, sine sequente negatione, interdum ponitur pro ullus. Deut. 17. Non sacrificabis Deo tuo bovem aut ovem, in quo sit macula, aut omne verbum malum. id est, ullum vitium. Sic Isaiae 56. Beatus qui custodierit manum suam, ne faciat omne malum: id est, ullum malum. Omnis, de duobus.
austeritatis in suum filium: nunc autem accusat et suum patrem. Inde igitur ex pluribus iniquis patribus, colligit universale pronunciatum. Omnis res aut verbum, sine sequente negatione, interdum ponitur pro ullus. Deut. 17. Non sacrificabis Deo tuo bovem aut ovem, in quo sit macula, aut omne verbum malum. id est, ullum vitium. Sic Isaiae 56. Beatus qui custodierit manum suam, ne faciat omne malum: id est, ullum malum. Omnis, de duobus. Proverb. 22, Dives, et pauper obviaverunt sibi invicem, faciens omnes ipsos Iehova. pro, utrunque: tametsi Hebraismus rectius collocari posset in
Ubique varii sunt ordines, et varia genera ac conditiones hominum, cuius diversitatis ipsemet Deus autor est, non ea temere aut forte fortuna accidit. Sunt mihi omnia, Genes. 33. pro, omnia affatim suppetunt, nulla re necessaria destituor: omnia, pro omnigena bona. Ab hoc signo Omni habent verbum Hebraei, quod quasi totari aut omnitari sonat. 1. Regum 17. Recensiti sunt, et omnitati sunt. pro, omnes adfuerunt, omnes reperti sunt, nemo defuit, nemo desideratus est.
OMNIPOTENS: Exod. 6, Apparui Abrahamo in Deo omnipotente. Aliqui exponunt, Omnipotentem me esse declaravi
OPERARI,
19 accipitur: Domine, mina tua decemminas lucrifecit. [?: S--- ] Graeco habetur, Adoperata est, sic pro simplic [?: inq- ]
[?: ] consequendi conatu, usurpat et Christus hoc verbum cum Iohan. sexto inquit: Operemini cibum non pereuntem, sed qui permanet in vitam aeternam. pro, Quaerite: nempe non ex merito, sed gratuito aut precario: sicut mox sequitur, quod ipse sit eis illum daturus, (gratis nimirum, sicut antea illis terrenum panem gratis fuerat largitus) non ipsi
solum. Sic Christus Matthaei 5 docet, legi prohibere etiam cordis adulterium, caedem, et alia pecata, ac requirere cordis ipsius obedientiam. Eodem modo et Paulus toties cordis circumcisionem postulat: sicut et Moises Deuter. 29 et 30, et alias saepe: qui etiam una cum Prophetis urget verbum audiendi, est crebro internam obedientiam notat, reiectis externis sacrificiis et caeremoniis. Opera bona aut mala, pro ipsis patratoribus eorum. Rom. 13, Magistratus non [?: ] terrori bono operi, sed malo. id est, mala operantibus, seu malis: non bona facientibus, seu
a Deo in nubibus effectis. Opus in fide [?: ] fidele. non simulatum in se ac instabile, aut etiam [?: ]
[?:-o ] insincero veniens. Psal. 33 Rectum est verbum Iehovae, et omne opus eius in fide. id est, fidele, constans, sincerum. Gloria et decus est opus alicuius: pro, gloriosum ac decorum. Psalmo 111. Gloria et decor opus eius: pro, quicquid facit est ornatum magnifica dignitate, est gloriosum ac decorum. Opus alicuius videri in aliquibus:
in Sacris literis, videtur idem sonare quod obiectio probri. Probrum vero est quodvis tetrius flagitium: ut in muliere [?: stu- ] , scortatio, adulterium: in viro autem, quodvis [?: ] factum. Aliquando tamen Latinis etiam ipsam obiectionem facti, seu convicium sonat. Verbum Hebraeum est
partes, aut septem postulata, petitiones. Deprecatio,
omnibus hominib
et per plurima loca. Sic Ieremiae primo dicitur: Ab Aquilone pandetur malum super omnes habitatores terrae. id est, super Iudaeos. Sic et Pharisaei Ioannis duodecimo exclamant de Christo, Totus mundus abit post eum: cum tantum aliqua Iudaeorum turba ad eum converteretur.
ORBO, est verbum notum, pro privo liberis, parentibus, aut coniuge. Genes. vigesimoseptimo: Quare orbabor ambobus filiis die una? Deuteronomii trigesimosecundo,
Foris orbabit gladius: id est, hostes occident tuos,
aut quasi iuxta sese invicem collocantur. Psal. 55. Sed tu ô homo iuxta ordinationem meam. id est, mihi aequalis, conferendus, et quasi sodalis. Ali qui vertunt, iuxta aestimationem. Nam ea quae aestimantur, veluti cum suo precio, ordine ponuntur et conferuntur. Quare saepe hoc verbum Arach ordinavit, aestimationem significat. Ordinare etiam significat mandare, constituere, ac decernere: idque non tantum in Sacris literis, sed et in aliis linguis. Roman. decimotertio, Potestates sunt a Deo ordinatae: id est, constitutae ac decretae. Qui potestati resistit, ordinationi
צמח germen crebro Meschiam significat: quia sicut senescente ac putrescente iam [?: ] ri trunco, novum germen ex radicib, eius oriens [?: ] latim in virentem ac validam arborem evadit: sic et Meschias regnum patris sui Davidis instauravit. Sic verbum Zarach, oriri, in suis derivatis pro vigere usurpatur. Malachiae 4 est, Exorietur vobis timentibus Deum sol iustitiae: i. Meschias ipse, autor vestrae iustitiae, [?: ] tantum orietur ac adveniet, sed etiam potenter florebit ac vigebit, vosque beabit. Quantum distat oriens ab
Plerique tamen de Christo intelligunt, quem putant orientem aut germen vocari. Posset autem forte rectius dici, quod illud invisit aut respexit, referatur ad praecedens Deus. qui dicitur per viscera misericordiae dare salutem, qua sua misericordia aut beneficio nos inviserit. Quod si id verbum eo referas, tum Oriens
sermonis, sed huic valde vicina, effert in quiens: Pro ventu labiorum suorum saturabitur vir. Mementote iudiciorum oris eius, Psalmo 105. id est, doctrinae ipsius sermone propositae. Oris peccatum aut perversitas, id est sermonis. Psalmo quinquagesimonono: Propter peccatum oris eorum, verbum labiorum ipsorum. Remove a te perversitatem oris: Proverbiorum quarto. id est, perversum sermonem. In oris perversitate ambulare. Proverbiorum sexto: Vir iniquus ambulat in perversitate oris. id est, solet homines circumvenire perverso sermone, mendaciis et dolis. Os iusti, et contra
quidam effectus aut sensus sermonis Deut. 17, In ore duorum aut trium testium interficis tu. pro, ad testimonium, vel consentienter testantibus [?: ] bus aut trib. hominibus. Sic et illud accipiendum est. In ore duorum aut trium testium, statuetur aut [?: ] erit omne verbum: i. decernetur duobus aut tribus consentienter idem testantibus. Ex ore infantium et [?: iact- ] tium perfecisti laudem: Psal. 8, et Matth. 8. i. testimonio voce ac celebratione Dei et confessione veritatis. A perire os ad aliquid, varia significata habet.
id quod semel promiserunt, licet incogitantius, Num. 32. Quod egressum est ex ore vestro, faciatis. Plerunque de inconsulta locutione et votis dicitur. Reperitur etiam Num 30, et Hierem. 44 Sic et 1. Sam. 2, Ne egrediatur durum ex ore vestro: pro, ne loquamini superbe. Eripere de ore verbum, Psalm. 119. Ne eripias de ore meo verbum: id est, serva me in veritate doctrinae, et confessione eius libera. Os Domini exasperare: id est, inobedientia erga mandata Dei, eum offendere. 1. Sam. 12, Si obedieritis voci eius, neque exasperaveritis os Domini. Sic et Deut. 10, Et
Num. 32. Quod egressum est ex ore vestro, faciatis. Plerunque de inconsulta locutione et votis dicitur. Reperitur etiam Num 30, et Hierem. 44 Sic et 1. Sam. 2, Ne egrediatur durum ex ore vestro: pro, ne loquamini superbe. Eripere de ore verbum, Psalm. 119. Ne eripias de ore meo verbum: id est, serva me in veritate doctrinae, et confessione eius libera. Os Domini exasperare: id est, inobedientia erga mandata Dei, eum offendere. 1. Sam. 12, Si obedieritis voci eius, neque exasperaveritis os Domini. Sic et Deut. 10, Et irritastis os Domini. Num. 20 et 27, Rebelles
ori alicuius: id est, crebro ab eo commemorari. Hierem. 12: Prope fuisti ori eorum, et longe a renibus eorum: pro, assidue de te loquuntur, sed corde suo te non curant aut magnifaciunt. Prope esse in ore et corde: pro, in promptu esse, et quasi ad manum habere. Deut. 30, Propinquum est verbum in ore tuo et corde tuo valde, ut facias illud. Non possibilitatem legis aut obedientiae ei praestandae asserit, ut seductores volunt: sed praesentiam doctrinae, quae iam sit eis tradita, et pene usque ad fastidium inculcata, ut non possint queri Dei culpa se inobedientes esse, qui sibi
aut alioqui humanas opiniones sua vanitate
exprimit: ut cum Paulus 1. Corinth. 3 dicit. aliquos super fundamentum Christum extruere foenum, paleas aut lignum. Et Hierem. 23 iubet Deus separare verbum suum ab humanis figmentis, inquiens: Quid tritico cum paleis? id est, verbo Dei cum verbo hominum. Leviathan reputat ferrum ut paleam, Iob 41. id est, perinde non potest ferrum penetrare eius squamas, ut si esset palea. Leo paleas, ut bos, comedet: Isaiae 11, et 65: quo indicatur pax
Christus docet Matth. 5. id est patienter multas et magnas iniurias perferendas esse: quia et scandala sint canenda, quae ex rixis oriuntur: et ea natura sit regni Christi, ut cives eius conformari domino suo oporteat. Sunt autem omnes illae locutiones proverbiales, quae non simpliciter et ad verbum intelligendae, accipiendae ac praestandae sunt: quod vel ex prima earum (Si quis te percusserit in dextram maxillam, obverte ei et sinistram) liquido animadverti potest. Significat enim hoc praeceptum, patienter multas iniurias ac contumelias esse perferendas.
PALMA, arbor est,
Proverb. 4, Oculi tui ad rectum respiciant et palpebrae tuae dirigant coram te, subintelliges, viam tuam. id est, vide ut summa cura pie vitam tuam insti-tuas. Non dare oculis somnum, et palpebris dormitationem, donec, etc. est, summo studio et attentione aliquid maturare, nec ad verbum plane accipi debet, sed per hoc signum, sedulum ardensque studium [?: intellig- ] Psal. 132. Si dedero somnum oculis meis, et palpebris meis dormitationem, donec invenero locum Domino et tabernacula magnifico Iacob. id est, non conquiescam, donec extruxero templum
oculum alicui, aut super aliqua re, valde crebra phrasis est, quam supra in voce OCULI exposui. Genesis 45, Non parcat oculus supellectili vestrae. id est, ne curetis, si omnia non potestis asportare vobiscum, cum hic sitis satis opulentiae et omnium necessariorum reperturi. Peperci secundum verbum tuum, Num. 14. id est, condonavi peccata sicut petiisti.
PARDUS, in Scriptura nomine velocitatis et feritatis celebratur. Hab. 1, Velociores sunt pardis equi eius. De crudelitate eius habetur Oseae 13. Fui itaque eis tanquam leo, sicut pardus iuxta viam tritam. id est,
tunc et postea in memoriam tanti beneficii Dei mactatum et comesum. Tertio, illos dies festus, praesertim primum. Quarto, totam illam [?: celebrit-- ] et observatione. Postremo, Paulus etiam pro ipso Christo usurpat, qui per illum paschalem agnum significabatur. Caeterum ipsum verbum transiliendi omnino singularem quandam vim non tantum parcendi, sed et servandi habet. Isaiae 31, Sicut aves volantes proteget Dominus super Hierusalem, protegendo et liberando, transiliendo et servando. Non ergo simpliciter [?: transire-- ] transitus hac voce significatur:
instituto, seu ab exitu Israelitarum ex Aegypto usque verum Pascha nostrum, nempe usque ad passionem Christi agni pro nobis immolati 1542. Porro a primo paschate usque ad Pascha anni a nato Christo 1571 praeterierunt anni 3080. a conditione mundi iam numerantur anni 5533.
PASCERE verbum, praeter propriam significationem, habet etiam figuratas aliquot, potissimum autem metaphoricas. Primum enim hoc verbum transfertur ad regimen politicum: ut 2 Sam. 5. Dominus dixit ad te, Tu pasces populum meum Israel, Et tu eris dux super eum. Idem habetur et 1 Paral. 11. Sic et 2 Sam.
pro nobis immolati 1542. Porro a primo paschate usque ad Pascha anni a nato Christo 1571 praeterierunt anni 3080. a conditione mundi iam numerantur anni 5533.
PASCERE verbum, praeter propriam significationem, habet etiam figuratas aliquot, potissimum autem metaphoricas. Primum enim hoc verbum transfertur ad regimen politicum: ut 2 Sam. 5. Dominus dixit ad te, Tu pasces populum meum Israel, Et tu eris dux super eum. Idem habetur et 1 Paral. 11. Sic et 2 Sam. 7, Iudicibus praecepi pascere populum meum Israel. Psal. 78, David depost foetantes adduxit, ut
motus, quibus intellectus patiens (quem vocant) agitatur, totumque secum hominem rapit quod quidem annotandum fuit, ne quis miretur illis tribui
sive habitualem, sive innatam: ut ex sequentibus clarius patet. Porro Rom. 1 videtur significare ipsos pravos turpissimorum scelerum habitus, una cum suis operibus aut effectibus. inquit. n. Tradidit eos Deus in passiones ignominiosas. nam et feminae earum [?: mut- ] turalem usum. Verbum Pati pro supplicio effici, nec [?: ] tinos, nec apud Graecos olim usurpatum fuit: sed in novo Testamento aliquoties reperitur. Luc. 22, [?: Desid- ] desideravi manducare hoc pascha vobiscum antequam [?: p- ] .i. extremo supplicio affectus moriar.
uxorem tuam. pro, Iosephe fili David. De loquutione Abba pater, supra [?: ] voce ABBA dictum est.
PATRIA
hominibus usitata, qua moderate tranquilloque animo molestias, calamitates, cruces ac dolores perferimus. Ita haec patienter patitur, illa non temere [?: q- ] quam ex commotione laedit. Priorem vocat Hebr.
in charitate. Passivam aut humanam patientiam voco, cum toleranter, placide ac tranquillo animo ferimus calamitates ac dolores quoscunque et tristia omnia. Haec patientia non convenit proprie Deo, sed homini. Passivam autem [?: voco-uia ] patienter patitur mala, nihil agens contra verbum Dei, aut ullam honestatis partem. Hanc Graecus novi Testamenti textus plerumque vocat
vertit, Hab gedult mit mir. nam ea locutio (ut et prius dixi) tum etymon exprimit, tum etiam expectationem significat: usitatissimeque a creditorib. dicitur, Hab gedult mit mir auff etliche tag oder zeit. In hac eadem significatione recte etiam multa alia dicta Scripturae interpretari queas. Verbum
alias de spirituali, alias de corporali paupertate accipitur. Cum etiam corporalem paupertatem significat, non semper pecuniae, vestis ac victus carentiam indicat, sed etiam quasvis externas calamitates et afflictiones corporis complectitur: idque ex ipsa natura sui originalis thematis. nam verbum
enim gratia ornatur illis epithetis Christus: et supra indacavi
esse censetur. Ibidem est, Pax vestra requiescet super eum, aut revertetur pax vestra. ubi pax Apostolorum vocatur illa pia imprecatio pacis, quae sit profutura dignis, ab indignis autem sit is fructus piae precationis ad ipsosmet Apostolos reversurus. Nunc dimittis servum tuum Domine, secundum verbum tuum in pace. id est, iam permittes ut tranquillo animo, et in viso Messia acquiescens moriar, ac ad illam veram aeternamque pacem migrem. Christus inquit Ioan. 14. Pacem meam relinquo vobis, pacem meam do vobis. id est, primum quidem spiritualem pacem, deinde etiam externum quoddam
aut locis ignotis fixeris. id est, in omnib. tuis operibus recte scopum attinges. Iob 33, natura huius verbi aliquot synonymis declaratur: Peccavi, rectum curuavi, et aequum non mihi: scilicet, fuit propositum, aut in meo conatu. Ab hac externa corporalive aberratione a recte agendo, videtur verbum hoc per metaphoram traductum ad spiritualem discessionem a recta linea legis Dei, aut quorumcunque superiorum, vel etiam aequalium, quibus aliqui legibus obstricti tenentur. 1. Regum decimoquarto Irritaverunt Iudaei Deum praepatribus suis, in omnibus peccatis quibus peccaverunt. Zoph. 1.
] quia non peccavit tibi, et opera eius sunt tibi valde salutaria. Et mox: Quare peccabis in sanguinem [?: i- ] centem, ad interficiendum Davidem sine causa? Verum ob infinitam copiam, omittemus citationem examplorum huius significationis. Significat quoque [?: ] bro verbum
iubeo de eo, ex mea manu require eum: Si non reduxero eum ad te, et coram te stitero eum, et peccabo tibi omnibus diebus. id est, sim tibi reus ac obligatus, habearque a te pro scelerato omni tempore, perpetus mihi sis infensus, adversus ac molestus, ut extreme nephario, ac in te iniurio. Sic idem verbum, ac in eodem sensu, repetit Iuda erga Iosephum: Quoniam servus tuus sponsione facta accepit puerum a patre suo, promittendo, quod si non reduxero eum ad te, et peccabo pani meo omnibus diebus. Exod. quinto. Non datur nobis stramen, et urgemur ad explendum numerum laterae et ecce servi tui
super omnem malitiam eorum qui dereliquerunt me. Ionae primo, Ascendit malitia eorum ad conspectum eorum. Malum: Iudic. 3, Fecerunt filii Israel malum in oculis Domini. Iudic. 4, Addiderunt filii Israel facere malum in conspectu Domini. Item Iudic. 6 et 10, 2. Reg. 12. Quare contempsisti verbum meum, ut faceres malum in conspectu meo? 3. Reg. 14. Et fecit Iudas malum coram Domino. 3. Reg. 22, Fecit Ochosias malum in conspectu Domini. Item 3. Reg. 17. et 4. Reg. 3. Fecit malum coram Domino. 4. Reg. 13, Fecit malum Ioachatz coram Domino. Et 2. Paralip. 29. Proverbiorum
repleta est aversione. Piaculum, Sanguines: id est, reatus, non tantum caedes, ut aliqui existimant, sed in genere omnia peccata morte digna vocantur: ut Psalmo vigesimo sexto, Non concludas cum peccatoribus animam meam, et cum viris sanguinum vitam meam. Item Oseae quarto, et alias saepe. Verbum pro peccato, aut absolute: ut 2. Reg. 11, Et displicuit verbum hoc quod fecerat David coram Domino. 4. Reg. 17 Fecerunt filii Israel verba pessima. irritantes Dominum, Psalmo sexagesimo quinto, Verba delictorum (id est, res iniquae) praevaluerunt contra nos. Psalmo 101, Non ponam
tantum caedes, ut aliqui existimant, sed in genere omnia peccata morte digna vocantur: ut Psalmo vigesimo sexto, Non concludas cum peccatoribus animam meam, et cum viris sanguinum vitam meam. Item Oseae quarto, et alias saepe. Verbum pro peccato, aut absolute: ut 2. Reg. 11, Et displicuit verbum hoc quod fecerat David coram Domino. 4. Reg. 17 Fecerunt filii Israel verba pessima. irritantes Dominum, Psalmo sexagesimo quinto, Verba delictorum (id est, res iniquae) praevaluerunt contra nos. Psalmo 101, Non ponam ante oculos meos verbum Belial: id est, rem iniustam. Fornicatio:
aut absolute: ut 2. Reg. 11, Et displicuit verbum hoc quod fecerat David coram Domino. 4. Reg. 17 Fecerunt filii Israel verba pessima. irritantes Dominum, Psalmo sexagesimo quinto, Verba delictorum (id est, res iniquae) praevaluerunt contra nos. Psalmo 101, Non ponam ante oculos meos verbum Belial: id est, rem iniustam. Fornicatio: Levit. 20, Consenserunt ei ut fornicarentur cum Moloch. Psalmo 73, Qui fornicantur ate. Via mala: Ierem. 25, Revertimini unusquisque a via sua mala. 3. Reg. 16. Tu ambulasti in via Ieroboam. Sic 3. Reg. 22. Benedicere, per antiphrasin
in delictis et peccatis, in quibus aliquando ambulastis. Haec vox Paulo est usitatissima, aliis non item: et praecipue actualia peccata significat. Etymon eius sonat praetercadere, cum scilicet ultra rectam iustitiae lineam cadimus.
Deuteronomii nono, vitulus vocatur peccatum, quia per illum peccarunt. Peccatum, inquit, vestrum quod perpetrastis, nempe vitulum, tuli. 3. Regum primo, Eritque cum dormierit dominus meus rex cum patribus suis, erimus ego et filius meus Salomon peccatores. Et duodecimo capite. Et factum est verbum hoc in peccatum. Hinc et victimae expiatoriae, quia peccata populi in eas transcribi dicebantur, Peccata vocantur, Exodi vigesimonono. Levit. quarto, et sexto. Num. octavo, et saepe alias. Oseae quarto, Peccata populi mei comedunt: id est, hostias pro peccato. Usurpat autem
chataha, et
Deus per carnem aut passionem filii sui devicit, aut expugnavit, aut reum peregit signum peccati. Nam aliquem de peccato damnare, est eum vincere, superare, reum peragere, perdere: sumpta loquutione â foro, ubi qui de peccato damnatur, aut reus peragitur, mox poenis exitioque addicitur. Sic verbum
signum peccati. Nam aliquem de peccato damnare, est eum vincere, superare, reum peragere, perdere: sumpta loquutione â foro, ubi qui de peccato damnatur, aut reus peragitur, mox poenis exitioque addicitur. Sic verbum
rubent, et contra albent cum condonantur. id est ipse peccator est immundus: et contra purus fit per condonationem, cum sanguine Christi lavatur. Portare peccatum, aliquando significat luere poenas de peccato admisso. Levit. vigesimo secundo. Ne portent peccatum propter illud. In Hebraeo est verbum
ac abolere significat. Sic igitur et Christus non tantum abolevit peccata aut debita nostra, dum pro eis legi ac iustitiae Dei satisfecit: sed etiam gestavit ea veluti gravissimum quoddam onus in humeris ac corpore suo, dum pro eis poenas in suo proprio corpore sustinuit ac luit. Porro Hebraeum verbum
peccatum sine lege mortuum est: et peccatum lege veniente revixit. Ubique significat ipsum peccatum originale: illud enim nisi arguatur et accusetur a lege, ignoratur, sicutid ab omnibus sapientibus est ignoratum: tum etiam non perinde nititur in vetitum, ac non furit contra Deum, eius mandatum ac verbum, quod plane ignorat. Sed veniente lege, tum agnoscitur, tum excarnificat conscientiam, tum denique furit ac impellit hominem, ut miserum mancipium suum, contra Deum et eius legem. Quod ergo hic dicit, peccatum sine lege esse mortuum, et per legem reviviscere: et quod supra dixerat, peccatum
etiam
PEIERARE, ut et Cicero Offic. 3. monet, significat, non statim initio falsum iurare: sed, quod initio iuramento promiseris, id postea non praestare. de tali per iurio legitur Levitici decimonono, et Matth. quinto: Non peierabis, sed reddes Domino iuramenta tua. Aliquando tamen accipitur idem verbum peierandi, etiam de iuramento falso initio facto. Levitici sexto: Anima inficians insuper peieraverit.
PENNA, et ALA, in Sacris aliquando idem est: in Hebraeo sane plerumque est
etiam modum praescripsisset. Haud dissentanea his scribit Chrysostomus tametsi non perinde liquet, an de Iudaeorum festo die senserit, an de spacio morae. Item Ambrosius interpretatur, ideo diutius manendum Ephesi quod illic multos haberet adversarios. et fructus esset ingens. Neuter de festo verbum facit. Quan quam in Actis cap. 20, quum ait,
vel etiam de suo supplere coguntur.
PERA, sacculus coriaceus, de collo aut cingulo pendens, in quo viatores ac pastores similesque aliquid cibi gestare solent. Dominus ablegans Apostolos suos, Matthaei decimo, prohibet perae, baculi, ac similium rerum sumptionem: non tam haec ipsa ad verbum interdicens, quam prohibens eos nimium sollicitos esse de victu, seque commeatu onerare: cum vellet eos expeditos esse, et cito illud curriculum praedicationis absolvere, ac ad se redire. Contra Luc. vigesimosecundo, sub passionem suam, iubet eos et peram accipere, et gladios emere: itidem
quam prohibens eos nimium sollicitos esse de victu, seque commeatu onerare: cum vellet eos expeditos esse, et cito illud curriculum praedicationis absolvere, ac ad se redire. Contra Luc. vigesimosecundo, sub passionem suam, iubet eos et peram accipere, et gladios emere: itidem non haec ad verbum mandans, sed per allegoriam eos monens, instare durissimum certamen et gravia pericula, ac difficultates, ad quas perferendas se spiritualibus armis ac instrumentis praeparare debeant, ac praesertim animum suum verbo Dei et firma fide ad hasce difficultates perferendas instruant. De quo
Quasi diceret: Si haec solus ignoras, quae omnes norunt: tum tu profecto praesens absens es: praesens quidem corpore, absens vero [?: me--- ] et omnibus sensibus, nihil penitus audiens, attendens aut cogitans eorum quae hic aguntur, veluti si totus prorsus in alio mundo esses. Verbum
tu profecto praesens absens es: praesens quidem corpore, absens vero [?: me--- ] et omnibus sensibus, nihil penitus audiens, attendens aut cogitans eorum quae hic aguntur, veluti si totus prorsus in alio mundo esses. Verbum
[?: me--- ] et omnibus sensibus, nihil penitus audiens, attendens aut cogitans eorum quae hic aguntur, veluti si totus prorsus in alio mundo esses. Verbum
sed etiam nos credentes perfectos effecisse. Nam Hebr. 10 legitur, Unica oblatione perfectos fecit in perpetuum, eos qui sanctificantur: id est, iustificavit eos, cum Deo reconciliavit, ac vita aeterna donavit plene, et denique etiam renovare aut mutare incoepit. Quod vocabulum perfectionis, ac verbum
iustificationemque hominibus consequi. Inquit enim nono capite: Sacrificia offeruntur, quae non possunt cultorem secundum conscientiam [?: perfect- ] facere. id est, vere ac spiritualiter iustificare. Corruperunt vero perniciose haec dicta quidam novi interpretes, qui ibi verbum
[?: perfect- ] facere. id est, vere ac spiritualiter iustificare. Corruperunt vero perniciose haec dicta quidam novi interpretes, qui ibi verbum
Omnis perfectionis vidi finem, latum mandatum tuum nimis: Psal. 119: Vulgata habet, Omnis consummationis. Consummatio aut perfectio vocatur res perfecta aut absoluta. quasi dicat Psaltes, Nihil in tota rerum natura est tam praestans aut absolutum, quin intereat. At lex vel verbum tuum manet in aeternum. Posses per vocem
pro, si potenter nos adiuverit, atque adeo ipsemet conversionem in nobis operabitur. Sicut vero permittere significat interdum efficacem operationem: ita contra aliquo verbo efficacis operationis solam permissionem notant. Iohan. 6. Ut non perdam ex eo. id est, non patiar perire. Quod porro verbum permittere aliquid facere, exprimant Hebraei per futurum illius verbi, cuius actio passiove permitti dicitur, in Regulis Universalibus plenius dictum est.
PERNOCTARE,
in perpetuum, aut non in perpetuum. item, Clamor afflictorum non tradetur oblivioni, aut non peribit in perpetuum. i. non nimium diu. Sacrificium perpetuitatis, est iuge sacrificium: de quo in voce NINCHA, et MUNDUS, item in IUGIS, quantum sufficit, dictum est.
PERSEQUI, sicut et verbum Hebraeum
Hinc noia persecutor et persecutus.
Huius significationis harum dictionum est plurimus in Sacris literis usus, ut non sit necesse exempla proferre. Aliquando tamen etiam malorum iustas calamitates hoc verbum denotat. ut Proverb. 18: Fugit impius nemine persequente. et Proverb. 13: Peccatores persequetur malum.
PERSONAM Theologivocant substantiam individuam, intelligentemque, et per sese subsistentem: sic etiam in unitate divinae essentiae tres personae esse dicuntur. Sic
conari. Deus enim libere sua gratuita dona distribuit, alias alii genti veros doctores et puram doctrinam, aliaque largiens. De qua liberrima liberalitate Dei, praeclare Augustinus pronunciat, quod aliquam occultam causam habere possit, iniusta autem nequaquam esse possit.
PERTINEO verbum nihil ferme obscuritatis in Sacris literis habet, nisi quod Vulgata versio aliquoties Graecum
11 dicit Christus ad Iudaeos, Utique pervenit ad vos regnum Dei. et contra, 1. Thess. 2, Pervenit super eos ira Dei. Rom. 9: Israel qui sectabatur iustitiam legis, ad iustitiam legis non pervenit. Sic et Paulus dicit, se cum suo evangelio usque ad Corinthios pervenisse. Caeterum idem Graecum verbum 1. Thess. 4 significat praevenire aut antevertere. inquit enim Paulus, In resurrectione nos viventes non antevertemus eos, qui dormierunt. id est, non citius in regnum caelorum perveniemus.
PERVERSUS homo, cor, via, actiones, crebro dicuntur in Sacris literis: licet haec vox
faciam pedes Israelis e terra quam dedi eis. pro, non sinam ut Israel ultra emigret. Non dabit in commotionem pedem tuum, Psal. 121. pro, non patietur ut pes tuus nutet aut vacillet. Psal. 119, Converti pedes meos ad testimonia tua. Sic ibidem, Lucerna pedibus meis verbum tuum Domine. id est, mihi ipsi. Psal. 38. Dum declinat pes pes meus, adversum me magnificant, id est, me periclitante insultant mihi. Talia exempla huius significationis sunt plane innumera. Sic, Eripe pedes meos a lapsu aut impulsione, Psalmo 56, et 110, et centesimo
primam sequi debet. Tit. primo, Agnitionem veritatis quae secundum pietatem est. Aliquando etiam externa pietatis officia significat. 2. Petr. 3, In sanctis conversationibus et pietatibus. Sic et 1. Tim. 2, In omni pietate et honestate: id est, in omnibus piis factis. Ponitur denique verbum
Pallium pili, Zachariae decimotertio, pro pallio piloso, aut villoso: Non induetur ultra pallio pili. Quid porro sit Radere pilos pedum et capitis novacula conducticia, Isaiae septimo, supra in voce PES declaravi. Pilosos Seirim, ad verbum vertit Vulgata, pro satyris: qua forma forte olim Ethnicis daemones apparuerunt in solitudinibus. Iohannes dicitur fuisse indutus pilis cameli. id est, veste inde confecta. Matth. 3.
PINGUIS, per metaphoram significat divitem ac potentem: sicut contra tenuis ac macies, pauperem
terra a plenitudine sua. id est, privetur hominibus, animalibus, et plantis. Isaiae 34. Audiat terra et plenitudo eius: orbis, et omnia germina eius Isaie 6, Plenitudo totius terrae gloria eius. pro, tota terra est plena gloria eius, vel gloria eius replet totam terram. Tametsi et sic ad verbum eum textum recte accipere possis, quod plenitudo terrae: id est, quicquid est in orbe terrarum, glorificet suo modo Deum, testeturque eius omnipotentiam, bonitatem ac sapientiam. Rom. 1. ple nitudo maris, est, quicquid in mari agit, et ad illud quasi excolendum pertinet, sive pisces,
sancti, de quo effundetur Meschias super omnem carnem. Statutum pluviae. Iob 20, Dum faceret statutum pluviae: pro, dum praescriberet ei leges. De metaphorica significatione dixi, quod denotet saepe doctrinae puritatem, aliaque Dei, praesertim Spiritualia beneficia: sicut et in Isaia confertur verbum Dei pluviae, ac nivi agrum irriganti. Pluvere aliquando castigationem poenasque Dei significat, facta allusione ad pluviam Sodomitarum. Psalmo 11, Pluet Deus super peccatores laqueos, ignem et sulphur: id est, perdet eos tristissimis modis, iniiciendo caelitus in eos omnis generis
modo: sed addidit, Vitae prioris, quam interpretationem multas ob causas repudio: sed ob eam potissimum, quod multi imperiti occasionem hinc arripuerint falsarum opinionum de satisfactione, quibus hodie agitatur Ecclesia. Caeterum
ubique interpretabimur resipiscere et resipiscentiam (ita enim hic nobis loqui liceat)
non me poenitet, etiamsi poenituerit, etc. ubi mirum est illud quod addit, Etiamsi me poenituerit. Nam si fateamur Paulo displicuisse quod serius scripserat, sequitur non levis absurditas, inconsiderato magis impulsu scriptam fuisse superiorem epistolam, quam spiritus directione. At verbum Poenitendi improprie hic est positum, pro dolorem capere Paulus enim quum moerore afficeret Corinthios, doloris partem capiebat ipse quoque: ac saepe etiam postea, cogitans quod eos durius tractaverit doluit. Verum contra consolatus est se, bona spe fructus inde perventuri. Perinde ergo est
dum video utile vobis fuisse. Doluit ergo de ipsorum dolore, sed gavisus est de spe fructus: praesertim autem nunc, postquam laetus exitus contigit.
POLLUTUS, immundus, impurus, prophanus, communis, et similia, supra in voce CONTAMINATUS exponuntur.
PONDUS, et Ponderare verbum, saepe per metaphoram ad spiritualem aut alio qui invisibilem ponderationem, sicut et apud Latinos, nonnunquam etiam ad Dei regimen gubernationemque transfertur. Prov. 4. Pondera semitam pedum tuorum, et omnes viae tuae dirigatur: non declines ad dexteram aut sinistram: remove pedem tuum a
quasvis molestias nos prementes: sicut et apud Latinos. Eodem modo etiam Gravis et Gravare. Psalm. 55. Proiice super Dominum onus tuum, et ipse te sustentabit.
PONERE, varia significata in Sacris literis habet, ut ex sequentibus exemplis patebit. Multa tamen eorum ad nostrum verbum Facere reduci possent. Magna quoque ei verbo in Hebraeo sermone coniunctio cognatioque est cum verbo Dare, adeo ut saepe coniungantur, saepe etiam pro sese invicem ponantur: sicut in verbo Dare, et voce Mundus, supra dictum est. Aliquid ponere, aut in aliquid, idem est
negocium, eive demandare Exod. 17. Pone in auribus lehosuae, quod delendo delebo de sub caelo Amalec, pro, inculca ipsi, eiusque successoribus gubernatoribus, Luc.. 9. Ponite vos in auribus vestris. Sic Virgilius: Sensibus haec imis, res est non parva, reponds. Ponere in alicuius ore verbum, Num. 13. Esther 8. pro, instruere eum quid loqui debeat, ut supra in voce OS dixi. Sic ponens in nobis sermonem reconciliationis, 2. Cor. 5. pro, demandans nobis hanc functionem aut legationem reconciliationis praedicandae et offerendae. Ponere in ore canticum, Deuteronom. 31. id
offerendae. Ponere in ore canticum, Deuteronom. 31. id est, docere ut memoriter canant, ut supra in voce OS dictum est. Ponere in ore et sumere, Christus usurpat pro mori et resurgere. Sed Psalmo 131, Si non posui, et silere feci animam meam: pro, si non adaequavi eam ablactato. Aliud verbum Hebraeum in hoc dicto est. Ponere non raro idem valet quod, castra contra aliquem ponere, aut etiam aciem instruere. Psalmo 3. Non timebo a 10000 populorum, quii circum quaque posuerunt adversus me. subaudi, castra 1. Sam. 15, Recordor quid fecerit Amalec Israeli, quod posuerit illi,
cognoscant ac intelligant. Sic Isaiae 44: Pone cor tuum, et vide. Sic Iud. 19, Ponite vos super eam. subintell. Cor. id est, diligentissime expendite istam violentiam mulieri Levitae illatam. Dicitur et contra, aliquid ponere super cor, aut in cor. Plurima omnino sunt exempla, ubi hoc verbum cum variis nominibus coniungitur, potestque commodissime per verbum [?: ] exponi. Exod. 10, Erant ex eis mulieres, et posuerent filios. id est, fecerant aut pepererant. Sic Latini dicunt gallinas ponere ova: pro, parere. et Homerus dicit, iram Achillis multa mala posuisse
Sic Iud. 19, Ponite vos super eam. subintell. Cor. id est, diligentissime expendite istam violentiam mulieri Levitae illatam. Dicitur et contra, aliquid ponere super cor, aut in cor. Plurima omnino sunt exempla, ubi hoc verbum cum variis nominibus coniungitur, potestque commodissime per verbum [?: ] exponi. Exod. 10, Erant ex eis mulieres, et posuerent filios. id est, fecerant aut pepererant. Sic Latini dicunt gallinas ponere ova: pro, parere. et Homerus dicit, iram Achillis multa mala posuisse Achivis. Exod. 4. Quis posuit os homini, quis posuit surdum et mutum?
Sic Latini dicunt gallinas ponere ova: pro, parere. et Homerus dicit, iram Achillis multa mala posuisse Achivis. Exod. 4. Quis posuit os homini, quis posuit surdum et mutum? id est, fecit. Sic praeceptum posuit, Esdr. 6 et 5. pro, fecit, aut praecepit. Posses igitur saepe tales locutiones per verbum ex adiuncto nomine formatum, aut unde nomen venit, exprimere: ut, ponere aedificium, pro aedificare: ponere lucem, pro illuminare: ponere praeceptum, pro praecipere: Ponerem sermonem ad Deum, Iob 5. pro sermocinari aut loqui: id est, orare. Exod. 15. Ibi posuit Israeli
patres ponere cum canibus meis. pro, aequare eos illis noluissem. Partem eius cum hypocritis ponet, Matth. 24: pro aequabit eum illis, perinde tractabit eum. Sic ponere aliquem coram aliquo, est conferre eum cum illo: ut supra dixi de loco 1. Sam. 2. Ne ponas ancillam tuam coram filia Belial. Verbum Pono simplex, sicut et alia Hebraea, saepe in vetere ac novo Testamento pro composito usurpatur: quia illi carent compositis. ut Iohan. 2, Unusquisque primum bonum vinum ponit id est, apponit aut proponit. 2. Regum 6. Pone panem et aquam coram eis. id est, appone, aut propone. Sic
ipsius Dei voluntate ac consilio, sine omni nostra culpa, ad hunc pessimum finem ordinari, quin et ab initio statim sic creari. At Poni, ut maxime intelligas a Deo poni, intelligi tamen potest de nostra culpa: ut cum Paulus Roman. 1 ostendit, ideo aliquos in reprobum sensum esse: datos (quod verbum diximus saepe eandem plane vim habere cum Poni) propterea quod agnitum Deum non recte coluerint: sicque fons tantae impietatis in hominis culpa, non in Deo, qui impietatem non vult, residet. Posset etiam de sola quadam permissione accipi: vel etiam, quod vel a scipsis, vel a diabolo, cuius
dicat, collocentur iuxta se invicem: unde apparebit ea et loquutionis forma, et rerum convenientia simillima esse. Non posuit nos Deus ad iram, sed ad salutem: Non vocavit nos Deus ad impuritatem, sed ad sanctificationem. Sed de hoc Hebraismo, etiam in Regulis Universalibus vide. Quod porro hoc verbum valde vicinum sit verbo Dare, supra in verbo Do, et Mundus, prolixius ostendi.
POPULUS Latinis significat proprie coetum unius civitatis, certo iure et communione officiorum, societatum, et ab uno magistratu, praesertim superiore, gubernatum. Sed Hebraeis, sicut et
Ostium aliquando idem significat quod porta: de quo suo loco dictum est. Ostium portae, aut Portarum, saepe idem est quod porta.
PORTENTUM, vide infra in Prodigio.
PORTIO, supra in voce Pars exposita est.
PORTO, varia habet significata, tum ipsum verbum per se, tum ratione adiunctarum vocum. Portare scutum et hastam, Periphrasis est armati. 2. Par. 14, Exercitus portans scutum et hastam: id est, illis armis munitus. Portare onus, res laboriosa ac molesta est. inde fit, ut verbum Portare saepe usurpetur pro perpeti, tolerare, aut
est.
PORTO, varia habet significata, tum ipsum verbum per se, tum ratione adiunctarum vocum. Portare scutum et hastam, Periphrasis est armati. 2. Par. 14, Exercitus portans scutum et hastam: id est, illis armis munitus. Portare onus, res laboriosa ac molesta est. inde fit, ut verbum Portare saepe usurpetur pro perpeti, tolerare, aut sentire aliquid molestum, quod nos perinde gravet et premat, vel in conscientia, vel in fama, vel in valetudine, vel in fortunis, vel in alia re, ut grave onus corpus gestantis premit, fatigat et molestat ut Matth. 20: Portavimus pondus et
ut puniaris turpiter, sicut alii morte puniti. Saepissime haec locutio in Ezechiele et aliis Prophetis reperitur. Porro, quoniam et reus dicitur portare peccatum, et sacerdos aut victima expians, et denique etiam Deus ipse (nam crebro cum Deus dicitur condonare peccatum, in Hebraeo est illud idem verbum
נשא Nassa porto, quod etiam peccato tribuitur, ut supra in verbo Levo docui) valde operaeprecium esset exponere, qua id ratione intelligatur, quod tam diversae personae peccata portare dicantur. Existimo igitur Deo portationem tribui primum ideo, quia praedictum verbum
valde operaeprecium esset exponere, qua id ratione intelligatur, quod tam diversae personae peccata portare dicantur. Existimo igitur Deo portationem tribui primum ideo, quia praedictum verbum
renes meos, et operuisti me in utero matris meae: id est, tu formasti eos. nisi malis per Cognoscere exponere, ut moxibidem sequitur. Alioqui pro simplici acquisitione valde usitatum est. Proverb. 4: Posside sapientiam, posside prudentiam. pro, acquire, compara tibi. Tertio, significat hoc verbum etiam stabilem possessionem, aut detentionem, et fruitionem acquisiti boni. Deut. 2: Ecce coepi dare hodie in tuam potestatem Sihon, et terram eius: incipe possidere ad possidendam terram eius. id est, incipe occupare, ut eam perpetuo possideas, eave fruaris. Levit. 25: Iure haereditario
obtinere aut consequi, tum et distribuere terram. Iosuae 6: Sis fortis et robustus, quoniam tu facies haereditare aut possidere populum terram hanc. Possessiones cordis: Iob 17, cogitationes denotant, quia cor eas possideat gignendo et retinendo.
¶ Aliquando in malam partem hoc verbum accipitur: Iob 13: Decernis contra me amaritudines, et facis me possidere iniquitates pueritiae meae. id est, imputas denuo, ac obiicis, aut facis ut male fruar eis, luendo poenas. Sicut enim solent possessores suis rebus frui: ita homines bonis suis malisve operibus fruuntur, recipiendo
Hebraeam baal: quae alias maritum, alias dominum notat. Ioelis 1, Plange puella super possessore adolescentiae tuae. id est, sponso aut viro, immatura morte abrepto.
POSSUM
exemplo, Isaiae primo: Ut convocetis convocationem, non possum: subintellige, ferre, tolerare, aut approbare. Psalm. 101, Sublimen oculis et corde turgentem non potero: subintell. ferre. Psalm. 139. Mirabilior est scientia me, aut meo ingenio, non potero ad eam: subintell. pertingere Verbum Posse Hebraeum cum dativo constructum, praevalere significat. Iudicum decimosexto: In quo poterimus [?: ] , ut vinciamus eum. id est, praevalebimus. Tale est etiam praecedens exemplum Psalmi 139, Non potero ei: scilicet praevalere, eam capere. Gen. 32: Et vidit quod non
significat. Iudicum decimosexto: In quo poterimus [?: ] , ut vinciamus eum. id est, praevalebimus. Tale est etiam praecedens exemplum Psalmi 139, Non potero ei: scilicet praevalere, eam capere. Gen. 32: Et vidit quod non praevaleret ei. Aliquando etiam absolute positum hoc verbum praevalere significat. Genes. 30, Luctationibus divinis luctata sum cum sorore, et potui, pro, praevalui. Sic mox 32, Luctatus es cum Deo et hominibus, et potuisti. id est, praevaluisti, vicisti. Oseae 12, Luctatus est cum angelo, et potuit. Hierem. 20. Fortiter apprehendisti me, et
esse interdum infinitivum Voluntas aliquando hoc verbo Possum denotatur. Nam [?: ] legitur Matt. 26, Possum destruere templum hoc Dei, et de in triduo reaedificare illud: omnino ibi Possum pro [?: ] ponitur, sicut diserte Marcus hoc falsum testimonium per solum verbum Volo exprimere videtur, inquiens 14. Ego diruam templum, etc. Nam Christus Iohannis 2 haec dicens, non tam potentiam suam iactat, quam petentibus signum aut miraculum, praedicit futurum miraculum suae resurrectionis, ut mox ibidem sequitur. Sicut et alibi idem signum aliis
Sensus vero dicti Christi fuit: Vos petitis signum a me, quo probem me recte ac divino iure et mandato repurgare templum Dei. Ecce dabo vobis suo tempore illustre signum, quod plane veram divinitatem in me asserat. Vos quidem me interficietis, sed ego mea divina potentis meipsum resuscitabo. Verbum ergo Possum in illo falso testimonio acceptum, multum lucis illi dicto et loco Iohannis ac prophetiae Christi affert. Impossibile, et locutionem Non potest hoc aut illud fieri, supra in vocabulo Impossibilis exposui: ubi monstravi, saepe etiam pro difficili, insolito, raro,
erutos de dissetis mihi. id est, si citra exitium vestrum fieri quivisset. Sic vulgo aliquis negat se aliquid facere aut praestare posse, nempe quod citra valetudinis, famae aut conscientiae, aut fortunarum iacturam praestare non potest. Illud quoque diligenter in hoc verbo observandum est, quod verbum Posse aut non Posse aliquid, alias de viribus ac facto, alias de iure seu licito, seu de iuste ac salutariter facto accipiatur. ut cum dicit Paulus Actorum 25, Nemo potest me illis donare, scilicet iure ac iuste. 1 Cor. 10. Non potestis poculum Domini bibere, et poculum
solius opus est, sed etiam patris una operantis: videte igitur iterum atque iterum in quem impingatis, aut quem in hoc opere blasphemetis. Loquutio ergo, Non potest facere, ponitur hic pro non solet, non autem pro ipsa absoluta potentia. Sic prius dixi, Non posse, de re insolita dici. Ad hoc verbum pertinent et nomina Potens, Potentia, et Potestas. POTENS autem alias divitem, aut alia politica, sive omnino huius mundi potentia instructum significat. ut, Deposuit potentes de sede, Luc. 1 et 1 Corint. 1, Non multi potentes, non multi sapientes aut nobiles, etc.
gloriae ipsius, Coloss. 1. pro, gloriosum robur ipsius.
POTESTAS, alias ponitur a Versoribus pro Graeco
Videte ne quo modo potestas ista vestra sit scandalo imbecillibus. Tertio, ab hac privata potestate oritur alia significatio huius vocis, ut ponatur pro indicio potestatis per metonymiam, posita resignata pro signo. Tiegumentum enim capitis indicium est mulierem esse sub potestate viri: unde et verbum Nubo de coniugio usurpatur, quod alioqui tegere aut velare significat. Sic etiam in Germania virgines plerunque detecto capite tanquam adhuc liberae: mulieres contra velato in publicum prodeunt. Contra Romanis tegumentum pilei, liberationem a servitute indicavit. Quarto, potestas
Dominom. id est, longo tempore bene beateque vivetis colendo Deum. 2 Sam. 2. et 1 Regum duodecimo: Tantum domus Iehuda fuerunt post David, aut post domum David id est, ei paruerunt. 1 Regum decimosexto: Dimidia para populi fuit post Thibin. Porro phrasi Ire post aliquem, aliquando additur verbum Implere: ut, Implere ira post Dominum, quod significat plene sequi, aut obedire Deo. Numeri decimo quarto: Caleb habuit alium spiritum, et implevit ire post me. id est, plene me Iehovam secutus est, obedivitque mihi in illa sua legatione. Num. 32, Non adimpleverunt ire post Iehovam.
octavum: non quod putem ei commodissime illum locum exposuisse: sed quia multa exempla adducit ex scriptoribus, unde vis Graecae praepositionis perspici aliquanto clarius potest. Tribus post diebus,
interpretes [?: ] sentiant. Videtur enim etiam illud
unum Christum. Alterum ordinem inferiorum doctorum, qui vocem Christi sonant, et eatenus audiendi sunt, quatenus solius Christi vocem ac doctrinam afferunt. Eadem ratione Augustinus exponit hunc locum de prohibitione ambitionis, in Sermone super verba Domini ex 11 Matth.
PRAECIDO verbum nihil obscuritatis aut Hebraismi habet: tantum igitur duo loca attingam. Isaiae 38. Praecidi veluti textor vitam meam. id est, veluti textor in medio opere, et cum summo ardore pergit laborare, subito rupto filo in suo curriculo aut opere impeditur: sic meam vitam in medio curriculo mors
praescindit. Isaiae 52 Respicite ad petram unde excisi estis, et ad locum [?: ] de praecisi estis. Sunt metaphorae, sumptae a [?: lac- ] et fodinis, unde lapides, arena, aut argilla in aliquos usus effoditur, ad generationem liberorum translate.
PRAECIPIO verbum,
qui secundum propositum vocati sunt: propositum autem non suum, sed Dei. nam Paulus proximo huius Epistolae cap. simili sensu dixit propositum Dei, etc. Rursus ad Ephes. cap. 1. etc. Et paulo post: Iam superius admonuimus, apud Graecos hoc verbum
non [?: ] singulariter malum minatus, sed indicans fore ingentes calamitates et necessariam fugam. Tales vero mulierculae eiusmodi onere impeditae, parum sunt idoneque ad fugam, aut vitandas irruentes clades. Est ergo tantum amplificatio quaedam magnitudinis calamitatum. vide supra verbum PARIO.
PRAELIUM. vide infra in voce PUGNA, et supra in voce BELLUM.
PRAEMIUM, aut MERCES, Matth. 5 videtur significare causam praemii, ac veluti meritum. Si [?: d- ] ritis diligentes vos, quam mercedem habetis? Noc me et publicani idem faciunt? Aliqui
habetis? Noc me et publicani idem faciunt? Aliqui putant illud [?: ] per futurum Habebitis exponendum esse. Sic Praemium in suo nativo significato intelligendum esset: et sensus foret, quod tandem praemium merito consequemini.
PRAEMITTO, pro Deduco vertit Vulgata, ad verbum
illum iustum, et audiatuo cem ex ore eius. In Graeco est, Designavit aut delegit. Denique et Act. 13. Crediderunt quotquot fuerunt praeordinati ad vitam. In Graeco est Ordinati: id est, quos Deus pro sua bona voluntate suo spiritu ordinavit ac direxit ad salutem aeternam.
PRAEPARARE verbum, in Vulgata versione alicubi aliquid obscuritatis habet. Est autem in vereri Testamento in talibus locis plerunque
Vulgata versione alicubi aliquid obscuritatis habet. Est autem in vereri Testamento in talibus locis plerunque
30, Circumcidet ergo Dominus cor tuum, et cor seminis tui, ut diligas Deum in toto corde tuo, et tota anima tua, ut vivas. id est, Dominus excîdet cortuum lapideum (ut Ezech. cap. 31 loquitur) et dabit tibi cornovum ac spiritule, seu renovabit ac regenerabit te per verbum, aquam et spiritum sanctum. Sic et Hier. cap. 4 inquit: Auferte praeputia cordis vestri. Et 9, Ecce dies venient, quibus visitabo omnem circumcisum in praeputio. id est, qui licet sit exterius circumcisus, tamen intus in corde gerit praeputium, aut est praeputiatus. Sic mox
decrepita aetas ferebat. Sic posses et illud Galat. 1.exponere: Si quis aliud Evangelium docuerit, praeter id quod accepistis. Sic in Heaut. Terentii: Quod mihi videre praeter aetatem tuam facere, et praeterquam res te ad-hortatur tua. id est, contra aetatem et divitias.
PRAETERIRE verbum habet in Sacris quaedam paulo obscuriora significata. Primum, quia quae praeterierunt, non amplius in suo statu aut rerum natura sunt ideo praeterire aliquando significat interite, evanescere. Psal. 18. A splendore coram ipso nubes praeterierit. Oseae 13, Sicut ros matutinus
donec omnia illa fiant. id est (me iudicio) Iudaicam gentem non abolendam usque ad extremam diem sed experturam ac perpessuram omnia illa tristia mala. Sic ibidem dicit, Caelum et terram praeterituram: id est, interituram. Sic credo pro evanescere aut [?: p- ] accipitur hoc verbum 1 Corinth. 7, Praeterit species huius mundi. Sic enim illud
vicinum huic significationi est, cum praeterire indicat irritum fieri, suo fine carere, aut frustrari ac cum Christus Matth. 5 dicit, unum iota aut apicem non praeteriturum, donec omnia fiant: id est, irritum aut falsum fore. Sic Matth. 24 legitur, potius caelum ac terri praeteriturum, quam verbum ipsius. Tertio, Praeterire aliquando significat negligere. Iob 6, Fratres mei praeterierunt me. id est, neglectim ac non curantes transfierit, Sic Levita et Sacerdos dicuntur Luc. 10, saucium [?: ] viatorem praeteriisset: scilicet, negligendo eum. Quarto, Praeterire saepe
[?: ] viatorem praeteriisset: scilicet, negligendo eum. Quarto, Praeterire saepe significat peccare, sive quia [?: pr- ] ac ius sunt quasi quaedam rectae lineae, quas [?: pec- ] transgrediuntur: sive quia peccantes neglectim [?: p- ] seant mandata ac verbum Dei, non curantes quid [?: ] ille vel mandet, vel vetet: sicut in praecedenti significatione ostendi, verbum praeterire significare negligare. Deuteron. 26, Non praeterivi de praeceptis tuis, neque oblitus sum. Ios. 23, Eo quod transgressi estis poctum Domini, quod mandavit
[?: pr- ] ac ius sunt quasi quaedam rectae lineae, quas [?: pec- ] transgrediuntur: sive quia peccantes neglectim [?: p- ] seant mandata ac verbum Dei, non curantes quid [?: ] ille vel mandet, vel vetet: sicut in praecedenti significatione ostendi, verbum praeterire significare negligare. Deuteron. 26, Non praeterivi de praeceptis tuis, neque oblitus sum. Ios. 23, Eo quod transgressi estis poctum Domini, quod mandavit vobis, et abiistis et coluistis deos alienos. Eadem locutio est et Ierem. 5. et 34, praeterierunt sermones meos. Luc.
Ios. 23, Eo quod transgressi estis poctum Domini, quod mandavit vobis, et abiistis et coluistis deos alienos. Eadem locutio est et Ierem. 5. et 34, praeterierunt sermones meos. Luc. 11, praeterea iudicium et charitatem: id est, negligitis, aut violatis. [?: S- ] omnino reperitur verbum
negligitis, aut violatis. [?: S- ] omnino reperitur verbum
pro, praeteribit, derelinquetque. Praeterire os Dei, Num. 24. Si dederit mihi Balac domum suam plenam argento et auro, non potero praeterire, transire, aut transgredi os Domini, ut faciam bonum aut malum de corde meo. Quod Dominus loquitur, id loquar. Exponit Bileam ibi semetipsum. vide infra verbum TRANSEO. Praetergredior, aut Pertranseo, seu Praetereo peccatum: Proverb. 19, Intelligens vir differt iram. et gloria ei est praeterire praevaricationem. id est, dissimulanter et quasi connivendo transire offensas: ut supra indicavi, verbum Praetereundi aliquando neglectionem
Exponit Bileam ibi semetipsum. vide infra verbum TRANSEO. Praetergredior, aut Pertranseo, seu Praetereo peccatum: Proverb. 19, Intelligens vir differt iram. et gloria ei est praeterire praevaricationem. id est, dissimulanter et quasi connivendo transire offensas: ut supra indicavi, verbum Praetereundi aliquando neglectionem complecti.
PRAEVARICOR verbum, pro diversis Hebraeis Vulgata versio usurpat. Significat autem peccare aut niolare mandatum Dei. Actor. 1, quasi pro deficere ponitur: Ut accipiat sortem ministerii huius et Apostolatus, a quo praevaricatus est
aut Pertranseo, seu Praetereo peccatum: Proverb. 19, Intelligens vir differt iram. et gloria ei est praeterire praevaricationem. id est, dissimulanter et quasi connivendo transire offensas: ut supra indicavi, verbum Praetereundi aliquando neglectionem complecti.
PRAEVARICOR verbum, pro diversis Hebraeis Vulgata versio usurpat. Significat autem peccare aut niolare mandatum Dei. Actor. 1, quasi pro deficere ponitur: Ut accipiat sortem ministerii huius et Apostolatus, a quo praevaricatus est Iudas, ut abiret in locum suum. id est, unde descivit aut digressus est, vel
eius, viri praevaricationum, Zophoniae 3. pro, apostatae. Isaiae 43. Interpretes tui praevaricati sunt. et Hieremiae 1. Pastores tui praevaricati sunt: scilicet, spargendo falsam doctrinam, corrumpendo religionem. Crebrum est, Praevaricari foedus et legem Dei. Deducitur autem Latinum verbum a varicibus. Praevaricari in similitudine praevaricationis Adae, infra in voce SIMILITUDINIS exponetur. Dare praevaricationem, est impellere Num. 31. Ecce ipse fuerunt ad dandam praevaricationem contra Dominum. pro, impulerunt Israelitas ad praevaricandum.
PRAEVENIO, multa
curriculum meum. Sic posset exponi illud Iacobi ultimo, Agricola expectat preciosum fructum terrae, id est, dilectum ac desideratum, Das wol gerhet. Preciosus pro raro, seu pro eo quod non facile reperiri et acquiri potest: quia plerunque omnia rara cara. libro primo Samuelis, capite tertio: Verbum Domini fuit preciosum in illis diebus. id est, non aderant prophetae docentes, et Deus rarissime apparebat: non quod nimis magnifactum sit. Nam plerunque in raritate verbi etiam contemptus
accedit.
nobilitatem coram Deo, ut qui cogitet uni Bethlemitico civi totum orbem terrarum subiicere: quam sequenti versiculo orituri inde Ducis aut Meschiae declaret. Illae sane duae voces
aut in oculis et opinione hominum videris parva: cui subintelligatur tacita antithesis. At mihi meoque iudicio nequaquam es parva, quandoquidem Messias inde est mihi nasciturus, quasi dicat, Fateor sane, hominibus videris parva et contempta: sed mihi posthac nequaquam eris parva. Omnino ad verbum sonat, Videris quidem parva, sed ex te orietur mihi summus monarcha. Du scheinest wol klein zu sein vor den menschen, aber ich hab viel andere gedanken von dir. Si liceret etiam in re tanta divinare, posset et hic intellectus haberi: Tu Bethlehem hactenus ab hominibus perinde numerata es
esse, id ante quod est nihil, eius quidem rei et post quod necessario aliquod sequitur. Magni vero momenti est haec vox in Sacris literis: eoque necesse est aliqua loca Scripturae declarare, ac indicare quid ibi haec vox significet. Primum autem dicamus de initio Iohannis, In principio erat verbum. Voxigitur haec tres significationes habere videtur. Primum significat initium alicuius rei: deinde est vox ordinis, et habet se relative ad secundum et tertium: denique idem valet quod aeternitas. Nuncigitur in quanam harum significationum hoc loco accipiatur, quaestio est. Ordinem haec
hoc loco accipiatur, quaestio est. Ordinem haec voxhîc significare non potest: non enim hîc successio quaedam rerum similium eiusdemve naturae exponitur. Deinde de rerum omnium mundique inchoatione multi eam intelligunt. quasi diceret: Cum mundus totaque rerum natura crearetur, iam tum ERAT Verbum, seu filius Dei. Non ergo tunc primum cum aliis creaturis esse coepit. Hic sensus non incommodus est: tota autem vis eius consistit in verbo ERAT, de quo supra diximus. Verum me maxime movet initium primae Epistolae Iohannis, ubi haud dubie eisdem verbis idem quod hoc loco, dicere
Verum me maxime movet initium primae Epistolae Iohannis, ubi haud dubie eisdem verbis idem quod hoc loco, dicere Evangelista voluit: sicut et Augustinus in Quaestioni+bus ex utroque Testamento probat. Oportet autem ibi per vocem Principii omnem aeternitatem intelligi: quaedoquidem dicit, Verbum fuisse AB initio, aut a principio. Filius autem Dei non a creationis initio coepit: se inde ab omni aeternitate, semper fuit. quemadmodum et secundo capite inquit, bis repetens: Haec scribo vobis patres, quoniam cognovistis eum qui fuit ab initio id est, ab omni aeternitate, nempe Deum, aut
pro causali interpretatur, hoc modo, Quia et loquor vobis: id est, quia humilis propter vos factus, ad ista verba descendo. Nam si principium, sicuti est, maneret apud Patrem, et non acciperet formam servi, et homo loqueretur hominibus, quomodo ei crederent, quum infirma corda intelligibile verbum sine voce sensibili audire non possint? Ergo credite, inquit, me esse principium: quod ut credatis, non solum sum, sed et loquor vobis. Haec ille. quae sane sunt magis detorta, quam ut refutatione indigeant. Ambrosius (ut idem Eras. annotat) in eadem est sententia, nisi quod pro Quia legit
vobis. Deinde pro eo quod subiici oportuit secundam et tertiam aliquam rationem, addit in genere: Multa habeo de vobis dicere. Sed quorsum ista interrogatione spreta, tam obscure loquatur Dominus? Quidam denique ex recentioribus exponit, Prorsus id quod loquor vobiscum: id est, plane illud ipsum verbum sum, quod loquor vobiscum. quia Christus est verbum Patris: et quia se verbum esse testatur, vult in verbo cognosci. Haec vero interpretatio multo planior est quam caeterae omnes superiores, neque ullum verbum detorquet. Nam apud Graecos constat
et tertiam aliquam rationem, addit in genere: Multa habeo de vobis dicere. Sed quorsum ista interrogatione spreta, tam obscure loquatur Dominus? Quidam denique ex recentioribus exponit, Prorsus id quod loquor vobiscum: id est, plane illud ipsum verbum sum, quod loquor vobiscum. quia Christus est verbum Patris: et quia se verbum esse testatur, vult in verbo cognosci. Haec vero interpretatio multo planior est quam caeterae omnes superiores, neque ullum verbum detorquet. Nam apud Graecos constat
addit in genere: Multa habeo de vobis dicere. Sed quorsum ista interrogatione spreta, tam obscure loquatur Dominus? Quidam denique ex recentioribus exponit, Prorsus id quod loquor vobiscum: id est, plane illud ipsum verbum sum, quod loquor vobiscum. quia Christus est verbum Patris: et quia se verbum esse testatur, vult in verbo cognosci. Haec vero interpretatio multo planior est quam caeterae omnes superiores, neque ullum verbum detorquet. Nam apud Graecos constat
ex recentioribus exponit, Prorsus id quod loquor vobiscum: id est, plane illud ipsum verbum sum, quod loquor vobiscum. quia Christus est verbum Patris: et quia se verbum esse testatur, vult in verbo cognosci. Haec vero interpretatio multo planior est quam caeterae omnes superiores, neque ullum verbum detorquet. Nam apud Graecos constat
per traiectionem construendum esse cum verbo
hoc ipso 8. cap.
si inculpati reperti fuerint. id est, explorentur hominum iudicia, ac testimonia Dei. Sic ille Luc. 14 dicit se emisse par boum, velle ire ut probet eos. Sic et Columella loquitur: Probate boves. Sic Ovidius, Exitus acta probat: id est, diiudicat. et Cicero: Probate amicos. Sic et Italis hoc verbum nunc est in usu, provar, provado e esperimentado. In Psalmis et Veteri testamento sic innumeris vicib. accipitur. Hebraeum est
sed indicatur, eos debere inter vera ac spiritualia sancta et prophana distinguere, nempe inter peccata et recte facta, et praesertim inter vera et falsa dogmata. Quo etiam illud Prulinum
abscondere consilia sua, eique imponere mirabili specie pietatis ac iustitiae. Mox enim textus semet exponit addens: Et sunt in tenebris opera eorum. et dixerunt, Quis videbit? cuiusmodi fuerunt machinamenta opprimendarum piarum Politiarum, et corrumpendae religionis nostro tempore. Hinc deductum verbum Hebraeum
68, dixit Dominus: Reducam ex Basan, reducam ex profundis maris. id est, meos electos congregabo ex omnibus locis, aut liberabo eos ex summis malis et tyrannide hostium, sicut liberavi olim meos de servitute Og Basan, ac de furore, Pharaonis in medio maris rubri.
PROFUNDO verbum, ab hoc nomine formatum, reperitur Isaiae 7. Profunda petitionem, aut extolle sursum. id est, pete aliquod signum vel miraculum a Deo in confirmationem huius promissionis liberandae Ierosolymae ac Iudaeae, vel infra in imo tartaro, vel superius in summo caelo, etc.
genetis voluptates, secundum desideria eius. Iob 31. Si prohibui pauperes a desiderio. id est, si impedivi eos, quo minus [?: ] cupitam consequerentur: vel potius, si non dedi eis [?: q-- ] cupiverunt a me. Interdum Prohibere pro avertere accipitur: tametsi hoc ad verbum Impedire reduci queat. 1. Samue. 25. Qui prohibuit te, ne venires in sanguines, pro avertit te, aut impedivit, ne funderes sanguinem, ne caedem patrares. Iob 36. Non prohibet a iusto oculos suos. id est, arcet, avertit. Psalm. 19. A superbis probibe servum tuum, ne dominentur mihi.
iusto oculos suos. id est, arcet, avertit. Psalm. 19. A superbis probibe servum tuum, ne dominentur mihi. id est, cohibe, averte, retrahe illos a me. Psalm. 119. Ab omni semita mala prohibui pedes meos. id est. averti. Prohibere [?: ] reticere significat. Iere. 26, Ne prohibeas verbum, [?: ] noli reticere ullum verbum. Idem 42 Quicquid responderit Deus, non prohibebo verbum a vobis. id est, non reticebo. Prohibe pedem tuum a nuditate, et guttur tuum a siti: Ieremiae secundo. id est, mane domi, seu in vera religione. Studium enim idolatris de praesidii
19. A superbis probibe servum tuum, ne dominentur mihi. id est, cohibe, averte, retrahe illos a me. Psalm. 119. Ab omni semita mala prohibui pedes meos. id est. averti. Prohibere [?: ] reticere significat. Iere. 26, Ne prohibeas verbum, [?: ] noli reticere ullum verbum. Idem 42 Quicquid responderit Deus, non prohibebo verbum a vobis. id est, non reticebo. Prohibe pedem tuum a nuditate, et guttur tuum a siti: Ieremiae secundo. id est, mane domi, seu in vera religione. Studium enim idolatris de praesidii Ethnicorum comparat Propheta discursationi brutorum,
id est, cohibe, averte, retrahe illos a me. Psalm. 119. Ab omni semita mala prohibui pedes meos. id est. averti. Prohibere [?: ] reticere significat. Iere. 26, Ne prohibeas verbum, [?: ] noli reticere ullum verbum. Idem 42 Quicquid responderit Deus, non prohibebo verbum a vobis. id est, non reticebo. Prohibe pedem tuum a nuditate, et guttur tuum a siti: Ieremiae secundo. id est, mane domi, seu in vera religione. Studium enim idolatris de praesidii Ethnicorum comparat Propheta discursationi brutorum, aut ferarum libidine flagrantium et discursantium,
a peccatis, et ad Deum converti: Ezechiel. 18. Proiicite a vobis peccata vestra, et facite vobis cor novum. Micheae septimo paulo aliter accipitur haec locutio. Proiecisti in profundum maris omnia peccata eorum. id est, ex oculis tuis removisti, et quasi prorsus abolevisti. Proiicere verbum Dei post se: Psal. 50 Proiecisti verbum meum post te. id est. abiecisti omnem reverentiam verbi mei. Ratio locutionis eadem est, quam prius indicavi. Proiicietur rete in pedes eius. Iob 18. id est, irretietur, capietur. Allusio est ad piscationem, ubi retia piscibus
Proiicite a vobis peccata vestra, et facite vobis cor novum. Micheae septimo paulo aliter accipitur haec locutio. Proiecisti in profundum maris omnia peccata eorum. id est, ex oculis tuis removisti, et quasi prorsus abolevisti. Proiicere verbum Dei post se: Psal. 50 Proiecisti verbum meum post te. id est. abiecisti omnem reverentiam verbi mei. Ratio locutionis eadem est, quam prius indicavi. Proiicietur rete in pedes eius. Iob 18. id est, irretietur, capietur. Allusio est ad piscationem, ubi retia piscibus iniiciuntur. Inde est etum, quod proiectiones tributa
Quasi dicerent, tamdiu differuntur istae a Prophetis praedictae calamitates, donec prorsus irritae euanescant. Quod dictum ita crebro iterabant, ut quasi in proverbium abiret. Quare minatur Deus futurum, ut quod porro mali eis praedixerit, id citissime accidat. inquit enim ibidem: Quod loquor verbum fiet, et non protrahetur ultra: sed in diebus vestris loquar. et faciam verbum illud. Vicinum hisce Hebraismis est illud Num. 9. Quando nubes se prolongabat super tabernaculum diebus multis. id est, quando nubes diu morabatur, et illi in iisdem castris diu commorabantur. Prolongatus est
donec prorsus irritae euanescant. Quod dictum ita crebro iterabant, ut quasi in proverbium abiret. Quare minatur Deus futurum, ut quod porro mali eis praedixerit, id citissime accidat. inquit enim ibidem: Quod loquor verbum fiet, et non protrahetur ultra: sed in diebus vestris loquar. et faciam verbum illud. Vicinum hisce Hebraismis est illud Num. 9. Quando nubes se prolongabat super tabernaculum diebus multis. id est, quando nubes diu morabatur, et illi in iisdem castris diu commorabantur. Prolongatus est incolatus meus: Psal. 120. id est, diu coactus sum inter illos
me fero, externa specie ac vita indico, seu hominibus persuadeo. qua ratione accipi debet in fine primae ad Timotheum, ubi Paulus iubet vitare prophanas vocum inanitates, et oppositiones argutiasque falso nominatae scientiae, tandem addens: Quam nonnulli promittentes, circa fidem aberrarunt. Ubi verbum
homines gloriose virtutes suas iactare: sed ad totam habitus, gestus, vitae denique rationem, quam illi ita comparant, ut etiam tacentes, imperitis quidem hominibus nihil nisi sublime et arduum de se promittant. Supra 2. Cor. 10. eadem quidem significatione, sed in summa laude ponitur idem verbum: ubi iubet Paulus, Christianas mulieres non cincinnis, non auro, non margaritis, sed honesto habitu, et bonis praecipue operibus ornari. quod (inquit) decet eas mulieres, quae pietatem spondeant. id est, quae pietatem et sanctimoniam de se promittant omnibus, a quibus conspiciuntur: seu quae
incumbere. Ephes. secundo: Vos, qui olim eratis procul, nunc facti estis propinqui. id est, ut ipse exponit: qui eratis hostes Dei, nunc estis domestici, amici, atque adeo filii.
PROPITIOR, et PROPITIUS. PROPITIUS est is qui favet alicui, amat eum, benignus ac beneficus ei est. Inde verbum Propitiare aliquem, pro placare, reddere propitium ac faventem. Quo tamen verbo Vulgata versio in activa voce rarius utitur, sed usurpat pro eo verbum Expio, de quo dixi suo loco. Porro in passivo, Propitiari nobis Deum, crebrum est in Vulgata versione. significat autem placari,
amici, atque adeo filii.
PROPITIOR, et PROPITIUS. PROPITIUS est is qui favet alicui, amat eum, benignus ac beneficus ei est. Inde verbum Propitiare aliquem, pro placare, reddere propitium ac faventem. Quo tamen verbo Vulgata versio in activa voce rarius utitur, sed usurpat pro eo verbum Expio, de quo dixi suo loco. Porro in passivo, Propitiari nobis Deum, crebrum est in Vulgata versione. significat autem placari, reconciliari. Quia porro peccata, ut Isaias testatur, separant nos a Deo, nobisque Deum iratum efficiunt, et poenas eius temporarias ac aeternas accersunt:
et ruditatis, quam ratione suarum concionum dicit, indicans eos iam quidem esse rudes, omniaque sua dicta illis obscura esse, et mera aenigmata videri: sed postea accepto Spiritu sancto fore intelligentiores, ut eis conciones ipsius sint futurae apertae et intelligibiles.
PROVIDERE verbum habet interdum etiam sua quaedam, minusque nota significata in Sacris literis. Primum enim significat aliquid prius a longe, aut etiam futurum cernere, aut prospicere. Secundo, quia quae prospicimus aut praevidemus, solemus etiam vel vitare, si mala sunt: vel comparare, sequi ac amplecti si
enim scabie laborantes non possunt conquiescere, sed captant perversam voluptatem ex fricatione, unde porro sequitur noxius dolor: sic pravo spiritu laboran tes, ac perversa conscientia, mire desiderant subinde novos impostores, qui aliqua novitate aures illis demulceant.
PSALLERE verbum Graecum, proprie quidem significat. pulsando citharam melodiam excitare. Sed quia olim Israelitae ad pulsum citharae etiam pia aliqua carmina canebant, non tantum in templo, ubi id vel maxime fiebat, sed etiam privatim: in de factum est, ut piae cantilenae dictae sint Psalmi, quas Heb.
etiam pia aliqua carmina canebant, non tantum in templo, ubi id vel maxime fiebat, sed etiam privatim: in de factum est, ut piae cantilenae dictae sint Psalmi, quas Heb.
dictae sint Psalmi, quas Heb.
id est non sum deprehensus in mendacio, sed vera locutus esse compertus sum. Sic mox nono: Si venerint mecum Macedones, et repererint vos imparatos, nos pudefiamus. id est, deprehensi in mendacio falsae gloriationis de vobis, erubescamus. Per pudefactionem deprehensio mendacii denotatur. Vide verbum CONFUNDO.
PUER,
2. Corinth. 7: Foris pugnae, intus terrores. id est, foris seu ab extra nos oppugnabant impii, intus me perturbabat satan, aut vetus Adam. Pugnae verborum, ubi non tam de rebus est certamen necessarium, quam inutiles rixae de solis verbis. 1. ad Timoth. 6. Sed de hac locutione forte in voce VERBUM. Paulus Tit. 3 prohibet pugnas legales. forte fuerunt aliquae rixae de caeremoniis ac mundationibus Iudaeorum. Impio pugno percutere, Isaiae 58: id est, crudeliter caedere miseros in faciem.
PULCHRUM esse aspectu, aut facie: Gen. 12, 26, 29, et 39. pro, speciosum.
omnia pascit. Vulgata ibi habet, Invocantibus eum: sed in Hebraeo est tantum, Clamantibus.
PULVILLUS est, quasi parvum quoddam pulvinar. Ezech. 13 minatur Deus pseudoprophetissis, quod consuant pulvillos, axillis consulentium, et pepla eorum capiti imponant. Quod alii accipiunt ad verbum de quodam illarum magico ritu, quod appositis talibus ornamentis aut rebus consulentium corpori, eos voluerint quasi capaces suarum divinationum facere. Alii intelligunt per metaphoram seu allegoriam, sicut et praecedentia, quod voluerint adulando, et in sua securitate confirmando eos in sua
contra autem bonus sermo, ibidem praecipitur. Forte autem haec metaphora inde venit, quod apud Hebraeos Nabal, putris, non tantum nihili, sed etiam plane malum denotat. Sic sane etiam Corruptus Latinis valde malum sonat: et vox Corruptio
sexto. Quaerite primum regnum Dei, et iustitiam eius, et ista omnia adiicientur vobis. Significt te interrogare, sicut et Latinis saepe. Isaiae octavo, Quaerite a pythonibus. Isaiae 65. Roman. 10. Inventus sum is qui me non quaesierunt. id est, qui de me non interrogaverunt prius, sicut mox verbum interrogandi subiecit, idem repetens. Interdum promovere significet ut Isaiae 1 et 16, Quaerite iudicium: id est, promovere. Interdum est occasionem dare, Proverb. 17. Qui exitat ostium suum, quaerit ruinam. Vulgata, Qui [?: ] os: id est, praebet aut accersit occasionem sui
Ioel tertio. id est, quo aut ad quem locum eos vendidistis, aut venditos misistis. Valde alioqui usitatum est, ut ponatur hoc relativum una cum suo antecedente, aut cum alio pronomine in eodem membro: de quo Hebraismoin Regulis Universalibus, de Constructione nominum ac pronominum. Quod fuit verbum Iehovae ad Hieremiam. Hieremiae primo, quadragesimoseptimo, quadragesimonono: pro, hic est sermo, aut doctrina, aut mandatum quod Dominus dixit ad Hieremiam.
Quis, Matthaei vigesimo quarto videtur idem significare, quod Qualis et Quantus. Quis putas esse bonus et fidelis
significet Quotidianus: ideo et ego hic aliquid adscribam, primum annotans alienas opiniones, deinde et meam sententiam adiiciens.
Sic igitur Erasmus: Quod hic vertit Supersubstantialem, ad verbum Superessentialem sonat. Id, autore Hieronymo, LXX plerunque transferunt
Racha perinde esse atque, Es tu: ut irati subinde, quae commotus animus convivia suggerit, premere solent: ita tamen, ut sono aliquo indignantis animi paratos se ad conviciandum prodant. Consule ipsum Chrysostomum latius in Matth. 5. Hom. [?:-1 ] . cap. D. Basilius ait, verbum suae regionis populo peculiare, levioris convicii gratia adversus familiariores [usurpatum.] Sunt qui illi certam significationem assignent, utpote quod significet hominem nihili. Simplicius est, ac vero similius, ut dicamus esse animi commoti, et intra se frementis, interiectionem, qua
posset excusari, quod Iael in Iudicibus invitat iubetque accedere in suum tabernaculum Sisseram. Sic enim et ille ex via recedebat, aut divertebat ad eam. Quam etymologiam etiam Diversoria habent, eo quod a via in ea receditur, declinatur, et divertitur. Kimchi quoque super Amos monet, hoc verbum Sur aliquando accessionem significare. nam Amos sexto est, Recedet, id est, adveniet luctus deliciantibus. Citat autem ille praedictum locum Mosis, et praeterea Ruth quarto: [?:-b ] Booz ad suum propinquum dicit, Recede huc, et sede: qui recedens, sedit. Sic et adulterea
Coloss. 3, Qui iniuste egerit, recipiet quod inique gessit. id est, praemium eius accipiet. Seducentur, eo quod charitatem veritatis non receperunt. 2. Thess. 2. id est, non sunt amplexi, noluerunt habere.
RECORDARI, interdum pro mentionem alicuius facere ponitur: sicut etiam Latini verbum memini non tantum pro memoria, sed et pro mentione usurpant. 1 Sam. 20, Si recordando recordatus fuerit mei pater tuus. id est, Si mentionem mei fecerit, cur non intersim solenni convivio, excusa me. Sic aliqui exponunt, Pharaonem inter epulandum recordatum esse: hoc est, fecisse mentionem
bonitate ac clementia, non desiderat mortem peccatoris, sed potius ut convertatur ac servetur, eoque eos per suam doctrinam ac Spiritum in veram viam reducit. Deuteronomii trigesimosecundo: Deus veritatis, et non iniquitatis, iustus et rectus est. Dicuntur etiam iustitiae, opera, viae, ac verbum Domini recta esse, eo quod illa omnia sunt verissima, iustissima et hominibus salutaria. Psalmo trigesimotertio: Rectum est verbum Domini, et omne opus eius in fide: id est, doctrina Dei verax est, et salutaris. Aliquando dicuntur viae Domini etiam eo nomine rectae, quod sunt faciles, et
Spiritum in veram viam reducit. Deuteronomii trigesimosecundo: Deus veritatis, et non iniquitatis, iustus et rectus est. Dicuntur etiam iustitiae, opera, viae, ac verbum Domini recta esse, eo quod illa omnia sunt verissima, iustissima et hominibus salutaria. Psalmo trigesimotertio: Rectum est verbum Domini, et omne opus eius in fide: id est, doctrina Dei verax est, et salutaris. Aliquando dicuntur viae Domini etiam eo nomine rectae, quod sunt faciles, et propalam verae. In fine Oseae habetur, Quia omnes viae Domini sunt rectae, et iusti ambulabunt pereas, impii autem corruent in eis. id
Ioseph, ne eis rependat, sicut reddiderant ei: id est, primi ultroque malefecerant. Sic et Apoc. 18 praecipit spiritus, ut pii rependant Babyloniae meretrici, sicut illa reddidit eis. id est, prior ultroque melefecit corrumpendo doctrinam, et dura servitute eos premendo.
REDIMO verbum sua compositione sonat, quasi iterum emo, id quod ante a me in alienam potestatem aliqua ratione aut iure transivit. Sic res Deo offerendas, et tamen ad oblationem parum idoneas, aut quas alioqui non libenter amittebant Iudaei, redimere iubentur Numeri decimonono: Sed redimendo redimes
alienam potestatem aliqua ratione aut iure transivit. Sic res Deo offerendas, et tamen ad oblationem parum idoneas, aut quas alioqui non libenter amittebant Iudaei, redimere iubentur Numeri decimonono: Sed redimendo redimes primogenitum hominis, et primogenitum iumenti immundi. Valde crebro hoc verbum significat liberare: qood inde factum est, quia qui in tristem servitutem erant venditi aut rapti, redimebantur data pecunia. Sic et facinorosi non raro data pecunia ex castigatione corporis liberabantur, iuxta Regulam: Qui non habet in aere, luat in corpore. Exempla, ubi liberationem
quasi tu dicas. Solutorium: id nempe praemium, quod pro solvendo aut liberando aliquo ex vinculis datur. sicut didactron, praemium pro docendo. simile quid videtur habere solutio, quae licet debiti aeris depensionem notet, taman a solutione vinculorum deduci videtur. Inde porro venit verbum
aliquem. Ambae hae locutiones sunt Isa, decimoquinto, Manus eius extenta est, et quis redire faciet [?: ] pro, avertet, reflectet. ne scilicet pergat caedere tuos adversarios. Sic Redire facere ab iniquitate dexteram suam Ezechielis decimooctavo, pro retrahere. Redire facere verbum, Numer. decimotertio, est responsum referre, ut remittere. Redire fecit in locum suum: pro, restatur suae dignitati, Genesis quadragesimo. Operabor, de quis redire faciet illud? Isaiae quadragesimotertio: id est, quis irritabit, retundet, aut obsistet? Redibit, reaedificabitur platea,
suae dignitati, Genesis quadragesimo. Operabor, de quis redire faciet illud? Isaiae quadragesimotertio: id est, quis irritabit, retundet, aut obsistet? Redibit, reaedificabitur platea, Danielis nono: pro, rursus reae discabitur. De quo Hebraismo dixi in Regulis Universalibus, quod ita saepe verbum verbo adiungant, ac si alterum esset adverbium: Redire huc, pro rursus. Genesi 30. Revertar, et pascam oves tuas. id est, rursus [?: p- ] Spiritus vadens, et non rediens, Psal. 78. id est, anima exiens ex corpore, et non rediens in illud in hac [?:
regnum gratiae de Paulus Coloss. 1 in quit: Qui liberavit nos de potestatem tenebrarum, et transtulit nos in regnum filii sui dilecti, etc. Sic puto hanc vocem accipi etiam, cum dicitur, Regnum caelorum vim pati. et, Vobis datum est, nosse mysteria regni Dei. item, Qui audit verbum regni. et, Pervenit vos regnum Dei. et, Regnum Dei intra vos est: Annunciare regnum Dei: Loqui de regno Dei. Rom. 14: Regnum Dei non est cibus aut potus, sed iustitia et pax et gaudium in Spiritu sancto. ubi regnum Dei vicinam [?: ] ri significationem obtinet, et tamen
Et Psal. 93: Dominus regnabit, induit decorem, induit Dominus fortitudinem, et accinxit se. Isaiae 52: Annunciantis bonum, praedicantis salutem, et annunciantis Zion, Regnat Deus tuus. id est potenter aderit et aget, te liberando, et hostes tuos puniendo. In hac significatione verbum Regnandi tribuitur etiam hominibus: ut Hieremiae 22. Nunquid tu regnabis, quod te immisces cedris? id est, putas' ne te hic adeo potentem fore, diuque floriturum esse, quod tam splendide aedificas? Proverb 28, Regnantibus impiis fiunt ruinae. id est, cum illi potentes sunt, ac agunt
cedris? id est, putas' ne te hic adeo potentem fore, diuque floriturum esse, quod tam splendide aedificas? Proverb 28, Regnantibus impiis fiunt ruinae. id est, cum illi potentes sunt, ac agunt omnia pro arbitrio. In Hebraeo sunt alia verba.
¶ Dixi supra, significare aliquando hoc verbum in hac catachresi, florere ac vigere: quod idem ferme cum praecedentibus exemplis valet. Illustre vero huius significationis exemplum est 1. Corinth. 4: Iam saturati estis, iam divites facti estis. Sine nobis regnastis: et utinam regnassetis, ut et nos vobiscum regnaremus. ubi Regnare
reliquiae, et evasio de monte Syon. id est, multi evadent incolumes, et crescent in magnum numerum, cum iam Assyrius putet se Hierosolymam eversurum. Intelligit autem Propheta simul incrementum et propagationem Ecclesiae tempore Christi ex Hierosolyma (unde venit ipsum semen, nempe lex et verbum) sequuturam. Reliquiae Iuda, reliquiae Israel aut Iacob, reliquiae Hierualem: id est, pauci reliqui aut superstites inde. Locus Micheae 5, est valde illustris, de reliquiis Iacob, quod sint totum mundum debellaturae: pauci enim Israelitae ad Christum conversi, totum mundum ei subiugarunt..
9 dicunt, ex ingenti numero Israelis tantum reliquias, aut parvum semen, convertendas ad Deum, et conservandas esse. Isaiae 30, Leva orationem pro reliquiis hisce: id est, ora Deum pro paucis hisce adhuc exitio restantibus. Nam reliquam gentem Senacheribus iam perdidit.
RELINQUO verbum: Relinquam super me eloquium meum, loquar in amaritudine animae meae. id est, laxabo frena meo dolori, gemitui et lamentationi: [?:-t ] patiar eam effundi, et pleno ore fluere. Tibi relinquitur pauper, pupillo tu eris adiutor. id est, destitutus ab omnibus, ad te solum
18, Iustificationes eius non repuli a me. id est, non contempsi, neglexi, repudiavi, Oseae 4, Quia repulisti scientiam, repella et ego te, ne fungaris mihi sacerdotio. Sic et Paulus 1. Tim. 1. Quidam repellentes bonam conscientiam, circa fidem naufragium fecerunt. Auxesis est, vehementius verbum pro minori significatione aut re usurpatur. Vicissim etiam Deus dicitur repellere homines. Psal. 43. Quare repulisti me? quare tristis incedo? Psa. 44. Nunc repulisti nos, et confudisti? Psal. 60. Deus repulisti nos, dissipasti nos. Psal. 74,
iniquitates vestras venditi estis, et propter scelera vestra abiecta est mater vestra. Quasi dicat: Non sponte dedi synagogae repudium, sed coactus eius peccatis. Idem, eisdemque locutionibus ac vocibus repudii metaphorice disseritur, de abiectione et revocatione Israelis.
REPUTARE verbum, perperam ponitur pro imputare, a Vulgata versione, Romanorum 2, 4. Numer. 18. Genesis decimoquinto. Deuteronom. 21. 23. 24. Psalmo 106. Isaiae 29. 32. 2. Corinthiorum 5. Galat. 3. Iacob 2. Reputare Latinis est, aliquam rem considerare, expendere, cogitare. At in Sacris literis aliquando
ita omnia ac subito nostra ingenti multitudine circa castra Davidis occupabimus, ac si ros aut pluvia super eum ac omnia vicina loca cecidisset.
REQUIRO, supra in QUAERO expositum est. Vide ibi.
RES, est plerunque in Hebr.
nec accipiam placentam de manu vestra. Isaiae sexagesimosexto: Ad quem respiciam? ad eum qui est pauper, et contritus spiritu: hic tum amorem, tum et misericordiam Dei intelligere commode queas. Levit. vigesimosexto: Respiciam vos, et crescere faciam. id est, amabo, fovebo. Significat hoc verbum etiam sperare, ut in voce OCULUS diximus. unde enim speramus aut expectamus aliquid boni, eo crebro respicimus. Isaiae trigesimoprimo: Vae qui confidunt in humanis praesidiis, et non respexerunt ad sanctum Israelis, neque Iehovam quaesierunt. id est qui non speraverunt, et petierunt opem
contra te. Oseae quinto: Respondere arrogantia Israelis in facie eius. Respondere sapientiam et prudentiam. Dan. 2, est sapienter et prudenter loqui re spondere pacem, Deuteron. 10, est pacifice et amice correspondere, ut quaese dedere et conditiones pacis recipere velit. Respondere verbum, est responsum dare: 1 Regum duodecimo. Aliquando significat exaudire Psalmmo 3, Voce mea ad Dominum clamavi, et respondi mihi de monte sanctitatis suae. id est, exaudivit. Isaiae quinquagesimooctavo. Tunc clamabit et ipse respondebit Respondet autem Deus in exaudiendo tripliciter.
quia canentes aliquando alternatim canunt, et sibi veluti respondent: quia amant alterna Camoenae. Ideo dicunt servi Achis, 1. Samuelis 21. Non ne hic est ille David, cui responderunt in tympanis: Percussit Saul in millibus suis, et David in myriadib. suis? Hinc putant aliqui esse illud Graecum verbum, quo tum Septuaginta, tum et Lucas de Anna prophetissa utitur,
me erigo. Per metaphoram, potissimum transfertur ad resurrectionem a morte. Vita enim quasi stare quoddam est, et mors contra ut casus. Quare a morte reviviscere, est quoddam denuo surgere: inde nomen resurrectio,
asserente. Sunt autem innumera huius et rei et verbi, praesertim in novo Testamento, testimonia ac exempla: ut Martha ait Ioan. 11. Scio quod resurget in resurrectione, in ultimo die. De hac resurrectione prolixe agitur 1. Corinthiorum 15, et 1. Thessalonicens. 4. Secundo, significat idem verbum etiam istam temporariam resurrectionem, miraculose factam, eorum qui iterum mori debebant. De qua dicit Christus Matthaei 11, Mortui resurgunt. Hebraeos 11, Mulieres acceperunt ex resurrectione mortuos suos. Verum Scriptura vocat ibidem illam priorem, potiorem resurrectionem. Tertio,
[?: gr- ] Dei beneficentia diligenter observanda est, ne quis ei ad remunerationem bonorum operum trahat. Sic Psalmo 113, Cantabo Iehovae, quod retribuit mihi, id ed benefecit seu beneficium in me contulit, ideoque ei gratias agam. Psalmo 119, Retribue servo tuo, ut vivam. et custodiam verbum tuum. id est, praesta mihi hoc beneficium, ut vivam, et te celebrem. Psalmo 142, [?: C-- ] me colligent se iusti, aut ad me se aggregabunt cum attribueris. id est, benefeceris mihi. Proverbiorum undecimo, Retribuet animae suae vir misericors. Usurpatur idem verbum etiam in
et custodiam verbum tuum. id est, praesta mihi hoc beneficium, ut vivam, et te celebrem. Psalmo 142, [?: C-- ] me colligent se iusti, aut ad me se aggregabunt cum attribueris. id est, benefeceris mihi. Proverbiorum undecimo, Retribuet animae suae vir misericors. Usurpatur idem verbum etiam in malam partem, tum de poma ac ultroneal laesione, tum et de iniuriae repensione. Sic in fine Genesis bis hoc verbum usurpatur, de iniuria fratrum contra Iosephum. In Psalmis porro crebrum est Retribuere malum pro bono. Psalmo 137, [?:-que ] significationis, laedentis
] me colligent se iusti, aut ad me se aggregabunt cum attribueris. id est, benefeceris mihi. Proverbiorum undecimo, Retribuet animae suae vir misericors. Usurpatur idem verbum etiam in malam partem, tum de poma ac ultroneal laesione, tum et de iniuriae repensione. Sic in fine Genesis bis hoc verbum usurpatur, de iniuria fratrum contra Iosephum. In Psalmis porro crebrum est Retribuere malum pro bono. Psalmo 137, [?:-que ] significationis, laedentis et ulciscentis, exemplis est in uno versiculo: Beatus qui retribuet tibi retributionem, quam retribuisti nobis: ubi agitur
pro facto, ut Linacer loquitur: et supra, et in quadam Regula Universali idem ostendi. Sic dicit Paulus 2 ad Tim. 4. quod Alexander aerarius sibi
11. Reverti ad dies adolescentiae, est flori [?: iu- ] restitui, Iob 33. Reverti facere aliquid ad cor, est recordari, in memoriam revocare: quae ratio etiam Latinae compositionis Recordari verbi esse videtur. 2. Paralipamenon 6. Si reduxerint ad cor: aliqui subintelligunt tuum verbum, promissionesque et sua malefacta. alioqui redire aut reverti ad cor saepe significat resipiscere, aut ad sanitatem reverti, eo quod peccantes sunt velati vecordes, aut sine corde, seu absentes a suo corde. Reverti de post aliquem, est desinere eum sequi. 1. Regum 19. Sic Ezechielis
citharis, nablis et tympanis, cymbalis atque tubis. Proverb. 10, Veluti risus est stulto facere abominationem. id est, veluti iocus quidam, delectatur ea re.
RIVUS aquae aliquando significat doctores ac religionem, verbumque Dei: sicut et ros, pluvia, aut nix rigans, significat ipsum verbum aut doctrinam caelestem, quae non redit in anis ad Deum. Isaiae 30, Erunt super omnem montem excelsum, et super omnem collem elevatum rivi et fluenta aquarum. Sic et Christus suum Spiritum ac verbum cum fluentis aquarum perpetuo falientibus comparat. Sic et Psalm. 65, Rivus Dei plenus
doctores ac religionem, verbumque Dei: sicut et ros, pluvia, aut nix rigans, significat ipsum verbum aut doctrinam caelestem, quae non redit in anis ad Deum. Isaiae 30, Erunt super omnem montem excelsum, et super omnem collem elevatum rivi et fluenta aquarum. Sic et Christus suum Spiritum ac verbum cum fluentis aquarum perpetuo falientibus comparat. Sic et Psalm. 65, Rivus Dei plenus aquis. Et Psalm. 46, Fluxus rivulorum eius laetificabit civitatem Dei: veram religionem et ministerium Evangelii Christi denotat. Sicut rivi aquarum, corregis in manu Domini: quocunque volet,
5, in descriptione hostilis exercitus tribuitur ei rugitus, sicut leoni. inquit enim: Rugitus illius sicut leonis, fremitus sicut catuli leonis, et frendet atque apprehendet praedam, et spolia corradet et nemo eripiet. In fine Ioelis, et initio Amos, tribuitur etiam Deo rugitus, dum doctrinam ac verbum suum praedicari facit. In priori loco dicitur id de doctrina Evangelica: in posteriori autem, de doctrina legali. Est autem metaphora, quôd sicut leonis rugiens vox omnibus animalibus est terribilis: ita et homines moveri ac contremiscere deberent, divina maiestas
seu evertetur politia, confusis ordinibus ac statibus ipsius. Eadem porro locutio Oseae 14, significat perinde sacerdotes esse imperitos, et omnibus peccatis contaminatos, sicut vilem stultamque plebeculam. Ezech. 7, et saepe alias, dicitur peritura aut non peritura lex a sacerdote, visio aut verbum a Propheta, et consilium â senibus aut sapientibus. Nam sacerdotum erat proprie docere, ac explicare scriptam legem: propherarum, acceptum verbum seu mandata aut visiones divinitus oblatas populo, regibus et sacerdotibus referre: sic etiam sapientum politicorum seu senatorum fuit, consilium
peccatis contaminatos, sicut vilem stultamque plebeculam. Ezech. 7, et saepe alias, dicitur peritura aut non peritura lex a sacerdote, visio aut verbum a Propheta, et consilium â senibus aut sapientibus. Nam sacerdotum erat proprie docere, ac explicare scriptam legem: propherarum, acceptum verbum seu mandata aut visiones divinitus oblatas populo, regibus et sacerdotibus referre: sic etiam sapientum politicorum seu senatorum fuit, consilium de rebus agendis quaerere ac dare. Sic et Malachiae 2 inquit, Labia sacerdotis custodient scientiam, et legem quaerent ex ore eius, quia angelus
cum in forma Dei esset, semetipsum humiliavit, suscipiens formam servi, et factus est obediens usque ad tristissimam et ignominiosissimam mortem crucis. Sacrificantibus, vertit Erasmus Actorum decimotertio, vocem
Verum Graecum illud verbum significat omnem publicam functionem, praesertim quae plus molestiae ac laboris quam dignitatis, honoris, et quasi imperii habet. Quare Chrysostomus exposuit per
naturam generis humani, comparat eum cum infante, inde statim a puerperio prorsus neglecto ac immundo: et inter alia dicit, Non es sale salita. quia cavendae putrefactionis causa, praeciso umbilico sal adhiberi solet.
SALVATOR, praeclarum nomen est. vide infra Servator, post verbum Salvo.
SALVARE communiter significat opem ferre, aut aliquem ex magno malo aut periculo liberare. Plerunque igitur significat communes liberationes ex praesentis vitae incommodis: quare et sanationem a morbis complectitur. Aliquando tamen etiam spiritualem salutem denotat, quae
â peccatis, remissio peccatorum seu iustificatio: et plena illa glorificatio, seu in aeternam vitam translatio. Prius dicam de istius vulgaris aut terrenae salutis exemplis: ubi non tam est difficultas in ipsa voce Salutis, quam in adiunctis vocibus, quae phrasin obscurant, Coniungam autem verbum Salvandi cum nomine Salus. Salvare de longinquo, est ex remotissimis locis a Iudaea eripere, et denuo ad terram promissionis in columes reducere, quo antea fuerant captivi abrepti: Ieremiae trigesimo, et quadragesimosexto. Salvare de aliqua re, 2. Regum 6: Unde salvabo te? num de
20. Ponere salutem, muros et antemurale: Isaiae 26. id est, faciet Deus, ut nostra civitas per sua moenia et propugnacula sit tuta, et cives ac incolas servet. Praecipe salutes Iacob, Psalmo 44. id est, praecipe, impera et fac ut Israel servetur. Sicut ille in Evangelio inquit: Dic tantum verbum, et servabitur puer meus. In aliquo aut aliqua re esse salutem: In fortitudinibus eius est salus. pro, fortitudo eius est nobis salutaris, aut nos servat. Psal. 3: Non est ei salus in Deo eius: id est, non est ei expectanda salus a Deo. Visita me in salute tua:
Tit. 3: Salvos nos fecitque regenerationis lavacrum, etc. Ephes. 2: Gratia [?: ] estis. Iacobi primo: Recipite insitum sermonem, qui potest salvas facere animas vestras. Hebr. 7: Unde et de salvos facere ad plenum potest, qui per ipsum aderit Deum. Eleganter autem verbum Salvare ad iustificationes transfertur. Significat enim alias liberare captivum ab hostibus, et pristinae libertati restituere: quod etiam [?: ] in iustificatione. Liberamur enim a iure peccati et [?: ] tis, et donatur nobis iustitia Christi, ob quam
salus et victoria Dei nostri. id est, nunc expugnatus et superatus est adversarius noster. Apoc. septimo, et decimonono: Salus et honor et gloria ac virtus Domino Deo nostro. id est, ipse merito de hisce omnibus bonis praedicandus est, qui ea nobis solus largitur et praeparat. Quoniam vero hoc verbum magni momenti, multique usus est in Sacris literis, recensebo adhuc paulo plenius, meliorique ordine, eius significata. I. Salus Dei, passive, aut pacem significat: ut Apoc. 7, Salus ei qui sedit super thronum Dei nostri, et agno. aut victoriam, Apoc. 12, Nunc facta est salus, et
potest, qui per ipsum adeunt Deum. Iac. 1, Recipite insitum sermonem, qui potest salvas facere animas vestras. Epistola Iudae: Mihi studium fuit scribendi de communi salute, etc. obsecrans ut vestris laboribus adiumento sitis fidei, quae semel data est sanctis. Eleganter autem verbum Salvare ad iustificationem transfertur. Significat enim alias liberare captivum ab hostibus, et pristinae libertati restituere. quod etiam fit in iustificatione: liberamur enim a iure peccati et mortis, et donatur nobis iustitia Christi, ob quam datur spiritus S. et vita aeterna. Hinc et
cum clamassent filii Israel ad Deum, sustinuit eis servatorem, qui liberavit eos, nempe Othoniel filium Remaz. Sic etiam Ethnici opitulatores nominaverunt. Sic IESUS nomine proprio dictus est Servator, quia servavit populum a peccatis suis. Verum de Salvatore, vide Servator.
SALUTO verbum aliquando largius accipitur, pro largiore ac pleniore colloquio: ut cum [?: Hel- ] ablegans famulum ut propere currat, prohibet ne vel salutet obvios, vel etiam salutatus respondeat. id est, nullo prolixiore colloquio patiatur se detineri. Eadem formula, eodemque modo usurpatur
animalia Apocalyp. 4, sine intermissione clamant, Sanctus Sanctus Sanctus Dominus Deus Sabaoth: qua triplicata sanctitatis repetitione quidam putant indicari trinitatem personarum. Sic Deus vocatus Sanctus Iacobi et Israelis, Isaiae quinto: Veniat consilium sancti Israel. Blasphemaverunt verbum sancti Israel: Isa. duodecimo, decimoseptimo. Sic Isaiae primo, Irasci fecerunt sanctum Israelis. et capite trigesimoprimo: Non sunt confisi super sanctum Israel, et Iehovam non requisierunt. Capite quadragesimoprimo: Manus Domini fecit hoc, et sanctus Israelis creavit illud. Sic
Sic intima pars tabernaculi ac templi, seu intima illorum adyta. Sic etiam quaedam sacrificia, et arca cum suo propitiatorio, praesertim autem ipsemet Messias, Sancta sanctorum nominantur. Caeterum populus Dei tripliciter dicitur sanctus. Primum, quia est populus Dei, habens sanctificantia se, verbum ac Sacramenta, et Deum quoque ipsum denique in medio sui: qua ratione seu externa sanctitate etiam hypocritae in medio Ecclesiae sancti sunt. Secundo, pii sunt tum imputatione iustitiae Christi sanctificati seu purificati, tum etiam renovatione Spiritus sancti: atque hae duae sunt passivae
movendas et transferendas. Sic Ezechielis quadragesimosecundo et 44: Qui comederit sanctitates sanctitatum. id est, sanctiores hostias. mox vero seipsum declarat inquiens: Oblationem et sacrificium pro peccato et delicto. Ibidem iterum de cubiculis sanctis dicitur.
SANCTIFICARE verbum valde varia significata habet. Primum sanctificari est, sanctum agnosciae celebrari, seu coli. consistit autem potissimum in receptione verae doctrinae. Sic precamur quotidie, ut namen Dei sanctificetur: id est, sanctum esse agnoscater, pro sancto habeatur, celebretur et colatur: sicut et
et Contaminare dicitur proprium hominis corpus, ac mentem. Quare et Latini dixerunt aliquem libidinibus contaminari. Sic David dicit, vasa, id est corpora famulorum suorum, esse sancta, quia in aliquot diebus non attigerint mulierem: 1 Sam. 22.
Quinta significatio est, quod crebro verbum et nomen Sanctificationis usurpatur de quadam externa, corporea, aut etiam ceremoniaria sanctificatione hominum ac rerum: quae multiplex est. Prima est, quod significare consecrationem aut oblationem erga Deum cum hominum, tum et rerum, supra multis exemplis ostensum est. Sic dicit Deus
sexto. Sic legitur Machabaeorum primo, capite quarto: Aedificaverunt sancta, et quae intus erant intra domum et aedem sanctificaverunt. id est, expiaverunt. Tertia sanctificatio est, sancte aliquid tractare. ut, Memento ut sanctifices Sabbatum: id est, sancte tractes, agas et peragas, audiendo verbum, orando, benefaciendo, cessando ab omnibus servilibus operibus, praesertim a peccatis. Alia ratione dicitur DEUS sanctificare Sabbatum: nempe sibimet, suoque cultui consecrare. Quarta externa sanctificatio est. Sanctificare ieiunium: Ioel primo et secundo. item secundo Regum decimo,
plusquam sacrosanctum munus opusque instaurandi regni Dei, redimendi genus humanum, abolendi peccatum, et extinguendi iram Dei. De hoc genere sanctificationis aliquid dicetur infra in verbo Segrego, quoniam eadem ferme res utroque verbo notatur.
Septima significatione declarat hoc verbum moliri, aut conari aliquid. Ieremiae sexto: Sanctificate contra eam bellum. Surgite ascendamus in meridie. Sic Micheae tertio de pseudoprophetis legitur: Prophetae seducunt populum meum, mordent dentibus suis, et clamant pacem: et qui non dederit in os eorum sanctificant contra eum
loco sancto. Monsterus invertit sensum, quasi praeciperetur, ut qui velit illas sacras res tractare prius se mundet aut sanctificet. Sed alter sensus est verior. Quare ipsemet in suis Scholiis Haggaei secundo, ubi quaeritur, An vestis attingens sacras carnes, aut alias res, sanctificetur exponit verbum Sanctificationis, per contaminationem, aut pollutionem. Sic et Deut. 22, ubi prohibetur seminari ager diversis seminibus, ne simul totus fructus sanctificetur, itidem in Scholiis, de contaminatione exponit. Sic per contaminationem locum Haggaei exponit etiam Kimchi, et R. Abraam. Talem
sumptarum preciotissimarum rerum corporis ac sanguinis Domini, ut sibimet iudicium ac exitium bibant et comedant. Ioannes primae Capite quinto dicit, Christum venisse per aquam et sanguinem: idque bis repetit et inculcat. id est, egisse et agere cum mundo et hominibus per [?: su- ] verbum ac sacramenta. Haec enim sunt veluti [?: ma- ] aut instrumenta quaedam Christi, per quae nos [?: con-it ] , et nobiscum agit, nobisque sua spiritualia bona beneficiaque communicat. Idem quoque ibidem [?: affir- ] , tres esse in caelo qui testificentur de
Per eundem spiritum alii datur sermo sapientiae, alii sermo cognitionis. quem locum ita quidam breviter exponit. Sapientiam quam Hebraei vocant
simpliciter interpretari verbum: sed corripiendo, hortando, consolando applicare, ut hic plane sit caelesti quodam afflatu, quem homines suo marte consequi non possint. Cognitionem autem
multiformem sapientiam Dei. Et alibi dicit, Christum nobis a Deo factum esse sapientiam, iustitiam, etc. i. adducere nos ad veram cognitionem Dei, quae sola est vera sapientia. Hanc sapientiam cognitionis Dei Ierem. cap. 8 laudans, et carnalem istam vituperans, ait: Verbum Dei repudiarunt, et quae tandem potest eis esse sapientia? Quasi dicat: Nulla sapientia est ullius momenti, si sit sine Deo. Porro de terrena ista sapientia inquit 2 Cor. 1: In simplicitate et sinceritate et gratia Dei versati sumus in mundo, et non in sapientia carnali. et 1 Corin. 1,
Rom 8: Qui secundus carnem sunt, quae carnis sunt sapiunt: qui vero secundum spiritum, quae spiritus. Sapientia enim aut intelligentia carnis, mors est: sapientia vero spiritus vita. Propterea quod sapientia carnis inimicitia est ergo Deum, quia Deo non subiicitur, nec subiici potest. Ubi verbum Sapere et Sapientia complectitur omnem intelligentiam, cogitationem, ac curam conatumque rationalis partis, seu summae in homine potentiae. Sic Christus Petrus obiurgans Matt. 16 ait, Abi retro me Satanas, quon [?: ] sapis quae Dei sunt. Sic Paulus Rom 11. Noli altum
semis Italicum. Alii annotant, satum continere sextarios vigintiquatuor: tria autem sata, esse [?: me---mnum ] , seu Epha, ein scheffelmels.
SATURARI, transfertur etiam ad aliam omnem commodorum, aut rerum utilium gratarumque sufficientem perfruitionem: sicut apud Latinos verbum Satiari. Psal 103. Qui satiat bonis maxillas tuas, renovat sicut aquilae iuventutem tuam. Quam metaphoram etiam aliis verbis alius quidam Psalmus exprimit, dicente Deo ad Israelem: Dilata os tuum, et replebo illud. Sic Psalm. 17: Ego in iustitia videbo faciem tuam, satiabor
scabellum pedum eius. pro, in templo isto, et coram arca ubi Deus sedet inter Cherubim. Versu ultimo eiusdem Psalmi pro eodem ait, Adorate montem sanctitatis eius. Sensus autem est: Agnoscite nusquam alibi gentium esse verum cultum, et Deum propitium ac praesentem. Quare hic eum, secundum eius verbum ac promissiones quaerite. Sic Psal. 132, Adorabimus scabello pedum eius. Tametsi possit videri locutio quaedam summae ac extremae reverentiae: sicut illa in Isaia, Pulverem pedum lingent. quasi diceret: Non tantum ipsum Deum colemus, sed etiam infima eius opera mirabimur, et
imbecillium, de quo dicit Christus, quod satius esset danti illud submergi in profundum alligata mola asinaria. Aliud acceptum, seu Pharisaicum, quod Christus indicantibus Apostolis, ostendit esse contemnendum, in quiens: Sinite eos, caeci sunt et duces caecorum. Sic est ipsemet Christus et eius verbum Petra scandali: et sic Deus dicitur excaecare, indurare, et dare in reprobum sensum. Nos vero praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis scandalum, Graecis autem stulticiam 1. Corinth. 1. id est, cuius contempta specie ac conditione, defectu talium miraculorum, qualia ipsi cupiunt, et in
homines sunt. Scire facere aliquid, Psal. 16, Scire facies me semitam vitae: id est, tu monstrabis mihi veram ac salutarem viam, quin potius per eam ad vitam deduces et perduces me. Metaphora est a ductore viatoris sumpta. Lib. 1. Sam. ca. 14: Ascendite ad nos, scire faciemus vos verbum: id est, venite indicabimus vobis aliquid. Sic Prov. 1. Scire faciam vos verba mea: id est, exponam meam doctrinam. Scire in corde: pro, cogitare ac expendere. Deut. 8. Sciasque in corde tuo, quod sicut homo erudit filium suum, sic erudivit te Dominus. Sic Psal. 4,
de se dicit, Ignorans feci. Scientia pura: i. vera ac mera. Iob 33, Scientiam puram verba mea loquentur. i. ipsissimam veritatem. Scientes scientiam, Dan. 1. id est, peritissimi.
Dies diei depromit verbum, et nox nocti indicat scientiam, Psalm. 19: id est, quotidiana experientia celebrat Deum, et affert cognitionem ipsius hominibus. Praeterea subinde latius spargitur cognitio Dei et Meschiae eius. Nondum noverant Scripturam, quod oporteat Christum â mortuis resurgere: Iohan. 20. Norant
et cum scorpionibus habitas. Alias est genus flagelli: ut 1. Reg. 12. Pater meus castigavit vos flagellis, ego autem castigabo vos scorpionibus. id est, multo durius vos tractabo. Videtur fuisse proverbiale dictum.
SCORTUM et SCORTARI. vide supra MERETRIX.
SCRIBO verbum, Scriba, et Scriptura, ordine nunc exponentur. Scribere igitur, quod ad propriam significationem attinet, notum est: nisi quod ista locutio, Si cut scriptum est, quae valde crebra est, praesertim in novo Testamento, aliis linguis est aliquanto in hoc usu ignotior. Citatur autem
inndicato libro, aut eius parte: sicut et locutione, Sicut [?: leg- ] propterea quod illi in Sacris aut religione non alia scripta quam Sacras literas citare soliti erant. Eisdem verbis et hodie Iudaei Sacras literas allegant. Eas vero ac notas habebant, ut si modo unum aut alterum verbum indicassent, iam omnibus constaret, unde id desumpti esset, aut ubi illud dictum contineretur. Sic cum dicitur aliquid scriptum esse, intelligitur tantum de Sacris literis. Sicut D Paulus inquit: Quicquid scriptum est propter nos scriptum est, etc. Rom. 15, nempe in Sacris
exaratum est in tabulis cordis eorum. Sic contra Deus promittit, se legem suam est scripturum in cordibus suorum: Hier. 31. Hebr. 8. id est suo spiritu se renovaturum imaginem suam in eis, ut et [?: ] rint et cupide faciant voluntatem Dei: sicut si [?: De- ] gus ac verbum Dei in ipsorum corde, non iam in externo
libro scriptus esset. Sic et Paulus dicit 2. Corinth. 3. Corinthios esse epistolam suam et Christi, scriptam in tabulis carneis cordis ipsorum, a Spiritu sancto
Talis fuisse legitur Esdra, scriba expeditus in lege Domini: et Christus talem scribam Matth. 13 describit, quod sit persona docta in regno caelorum, qui erga populum de thesauro suo proferat nova et vetera. Scriptura, praesertim in novo Testamento ipsas Sacras literas significat, sen verbum ac doctrinam Dei, literis comprehensum in eo volumine, quod per excellentiam Sacra Biblia, id est, sacros libros nominamus. Tribuitur autem aliquando aliquid Sacris literis aut Scripturae, quod proprie Deo convenit, Rom. 9. Dicit enim Scriptura Pharaoni: Ad hoc ipsum excitavi te, ut
Act. 17. Thessalonicenses Iudaei dicuntur scrutati fuisse Sacras literas, inquirentes an earum testimonia conveniant personae IESU et concionibus Pauli. Haec sane est unica ratio reperiendae veritatis ac verae viae ad salutem in Ecclesia Dei. Dominus scrutatur corda. Rom. 8: id est, perspicit. Verbum Conatus, ponitur pro suo eventu. Sic Psa. 7: Dominus scrutatur corda et renes.
SCUTUM, notum genus instrumenti militaris, quo tegunt corpora contra vulnera ab hoste intentata. Per metaphoram innumeris vicibus Deus hoc vocabulo, non citra maximam emphasin indicatur, quasi si
In seculum et generationem, vel in generationem et generationem: Psal. 135. Iehova nomen tuum in seculum, Iehova memoria tua in generationem et generationem id est, tu Deus es aeternus. Psal. 77, Nunquid defecit in lb/>seculum misericordia eius, defecit verbum in genera-tionem et generationem. id est, in omnem >posteritatem aut in perpetuum. Psal. 49, Interiora eorum domus eorum in seculum, et tabernacula eorum in generationem et generationem. id est, cogitationes, vota et spes eorum est, quod ipsorum posteri ac familia
2. Samuelis decimoquarto, Quare cogitasti [?: ] dum hoc contra populum Dei? id est, tale [?: quip- ] , vel etiam hoc ipsum. Sic Iudic. 13. Non fecisset nos redire secundum hoc. id est, tale. Sic Secundum [?: ] saepe significat tale. Fiat mihi secundum verbum tuum. id est, tale, ut es locutus. Non addent facere secundum verbum malum hoc. id est, tale quid. Sic 1. Sam. 9 [?: ] 18 et 25. Absit, ut facias secundum rem istam. Gen. 18. Secundum misericordiam, aut iram facere aliquid, est pro misericordia, ut Latini loqui solent:
hoc contra populum Dei? id est, tale [?: quip- ] , vel etiam hoc ipsum. Sic Iudic. 13. Non fecisset nos redire secundum hoc. id est, tale. Sic Secundum [?: ] saepe significat tale. Fiat mihi secundum verbum tuum. id est, tale, ut es locutus. Non addent facere secundum verbum malum hoc. id est, tale quid. Sic 1. Sam. 9 [?: ] 18 et 25. Absit, ut facias secundum rem istam. Gen. 18. Secundum misericordiam, aut iram facere aliquid, est pro misericordia, ut Latini loqui solent: tametsi et Latini cum dicunt, Quae est eius ira aut misericordia,
agone, dicit Apostolis: Vos sedete hic. id est, manete. Lucae vigesimoprimo: Dies ille ut laqueus invadet omnes sedentes super faciem terrae. Quod ad improprias significationes attinet, illae ferme tantum ex additis vocibus habentur: prout enim illae sunt, ita iam in bonam, iam in malam partem verbum hoc accipitur.
De posteriori significatione prius dicam. Sedere igitur solum, tristiciam et calamitatem solitudinemque denotat. Hieremiae 15, Propter manum tuam sedi solus. Threnorum 3. Sedebit
15 praedicatur beatus, qui non sedit in cathedra derisiorum: quod tamen magis de falsa doctrina et seductoribus accipiendum puto, quam de politico regimine: quia et doctores sedere dicuntur, ut postea dicam. Verum illum locum Psalmi, supra in CATHEDRA exposui. De doctorum functione saepe hoc idem verbum usurpatur: Matthaei 23, Super cathedram Moysis sederunt Scribae et Pharisaei: omnia ergo quae dixerint, etc. id est solent ordinaria functione fungi, et legem Moysis dicere. Sic forte illud Christi accipi posset Matthaei 26, Quotidie apud vos sedebam, docens in templo. Act.
significat simul contritionem securorum cordium, et consolationem contritorum.
SEGREGARI, et SEGREGATUS, vox valde significans et sacra est. Aliqui putant Latinum Separare commodius in hoc usu esse. Paulus dicitur segregatus ad Evangelium Christi praedicandum, Rom. 1. Est autem verbum â sacris Iudaicis sumptum. Solebant enim olim patres familias, res Deo vel sponte dicatas, vel lege debitas seorsim a prophanis ponere, seu separare, ne antequam ad templum vel tabernaculum afferrentur, aliquo modo per negligentiam in prophanos usus (quod nefas erat) adhiberentur. Numer.
Aphorismos nominaverit, dubium est, an eas ideo sic vocaverit, quod eas ab aliis minus certis separaverit, quasi separatas nominasset: aut potius, quia eas definiverit, et veluti circumscripserit, quasi illas iam definitas et circumscriptas dixisset. Nam verbum Graecum tum separare aliquid ab aliis, tum etiam prorsus vere ac certo definire, et quasi cum quodam decreto pro certissimis proponere significat. Quod ad Theologicum quidem vocabulum attinet, magis ad solam separationem respicit, quae tamen talis sit, ut res illae separatae in aliquem bonum
illud Iobi 33. Semel loquitur Deus, et altera vice non respicit illud. id est, una vice plene ac perfecte dicit. Prov. 28. Qui per vias perversas graditur, concidet semel. id est, tandem perniciose ac penitus corruet. Hebr. 6. Fieri non potest ut qui fuerint semel illuminati, et bonum Dei verbum gustaverint, etc. id est, qui plane ac vere fuerint illuminati. Sic in Epist. ad Hebraeos aliquoties repetitur, Christum semel se obtulisse ac sacrificasse pro peccatis: ubi illud adverbium Semel non tantum unam vicem, sed etiam summam quandam perfectionem denotat, quod
ex semine mortali, sed ex immortali. et Iohan. 1, Ex Deo [?: ] sunt, et 1. Ioh. 3. Quisquis natus est ex Deo, non peccat quia semen ipsius in eo manet: ac ne potest quidem peccare, quia ex Deo natus est. Quod intelligendum est [?: ] de novo homine, ac instaurata per verbum ac Spiritus Sanctum in eo Dei imagine: tum et de ipso Spiritu sancto, [?: ] da piorum intus regente ac vegetante. Contra in impiis dicitur semen diaboli esse, vel potius ipsi toti dicatur filii diaboli, ex diabolo, et ex patre diabolo: Ioann. 8. Et 1. Ioan. 3. Sic et Gene.
restrinxit. Cum igitur Paulus ait, Non dicit in seminibus non ipsum vocis sonum (uti prius quoque dictum est) urget, sed veram eius significationem aut vim, plenamque explicationem, ut ibi a Deo usurpatum est. Sic opinor verissime et simplicissime eum Pauli locum accipi et explicari debere. Nam verbum DICO, (non DICIT in seminibus) non idem valet, ac non sonat ita illa unica vox
sed male peribunt. Vide VITA. Vicinae sunt haec locutioni, Semita recta: Prover. 4, Calcare te feci semitam rectam et Isa. 40. Quis docuit eum semitam iudicii? Semita alicuius, dicuntur eius vita, mores, actiones, opera, functio, ut modo dixi. Psal. 119, Lumen semitae meae verbum tuum Domine. id est, actionum et vitae meae, quam secundum tuum verbum dirigo. Ibidem: In quo mundabit puer semitam suam? Si custodiat verbum tuum. Iob 8. Sic semitae omnium qui obliviscuntur Dei. id est, talia sunt instituta, rationes et mores, seu [?:-sus ] impiorum. Cum
Prover. 4, Calcare te feci semitam rectam et Isa. 40. Quis docuit eum semitam iudicii? Semita alicuius, dicuntur eius vita, mores, actiones, opera, functio, ut modo dixi. Psal. 119, Lumen semitae meae verbum tuum Domine. id est, actionum et vitae meae, quam secundum tuum verbum dirigo. Ibidem: In quo mundabit puer semitam suam? Si custodiat verbum tuum. Iob 8. Sic semitae omnium qui obliviscuntur Dei. id est, talia sunt instituta, rationes et mores, seu [?:-sus ] impiorum. Cum homine iracundo ne versens, ne forte addiscas vias eius, et accipias
eum semitam iudicii? Semita alicuius, dicuntur eius vita, mores, actiones, opera, functio, ut modo dixi. Psal. 119, Lumen semitae meae verbum tuum Domine. id est, actionum et vitae meae, quam secundum tuum verbum dirigo. Ibidem: In quo mundabit puer semitam suam? Si custodiat verbum tuum. Iob 8. Sic semitae omnium qui obliviscuntur Dei. id est, talia sunt instituta, rationes et mores, seu [?:-sus ] impiorum. Cum homine iracundo ne versens, ne forte addiscas vias eius, et accipias offendiculum animae tuae: Proverb. 22. id est, ne imiteris eius
Dei. id est, talia sunt instituta, rationes et mores, seu [?:-sus ] impiorum. Cum homine iracundo ne versens, ne forte addiscas vias eius, et accipias offendiculum animae tuae: Proverb. 22. id est, ne imiteris eius [?: mo- ] . Psalmo decimoseptimo: Secundum verbum tuum costodivi semitas dissipatoris. id est, observavi actiones et exitum violentorum, secundum lucem verbi tui de talibus. Semitas suas perverterunt sibi: Isaiae 59. id est, pravam rationem vitae instituerunt. Proverb. 4. Pondera semitam pedum tuorum, et omnes viae tuae recte
senium: Iob 30. id est, ob famem non pervenerunt ad senium, vel certe male collocaverunt aetatem suam. Filius senectutis, aut senectutum. id est, in senectute natus, quos parentes tenerius amant. Gen. 37 et 44. Hunc Hebraismum exposui supra in voce Filius et Iuventus.
SENTIRE verbum, pro Graeco
ad terram tenebrarum et umbrae mortis, terram obscuritatis, sicut caligo umbrae mortis. Ioiakim rex Ierusalem sepultura asini sepelietur: Hierem. 22. id est, proiicietur insepultus sicut cadavera equorum et asinorum, ac sine omni planctu vel luctu, ut ibi plenius habetur.
SEQUOR verbum valde crebro est in Sacris literis: sed nihil ferme obscuritatis habet, easdemque ferme significationes obtinet, quas apud Latinos. Valde crebro dicitur Sequi Deum, Sequi idola, Sequi deos alienos: pro, [?:-lis ] obedire, colere ea, ac ab eis omnem opem felicitatemque
[?: arde- ] aut coram eo splendeant. Hinc sibi Seraphici monachi nomen sumere voluerunt, quia sint eis similes, si credere fas est. Osiander in libro de Imagine Dei, a defectu faciei et staturae deducere voluit hoc nomen, et ad solum Christum accommodare.
SERMO: vide infra in voce Verbum.
SEROTINA pluvia, supra in voce Mane et [?:-na ] pluvia, exposita est. Est enim matutina pluvia, [?: qu- ] post seminationem sequitur: Serotina, quae iam spicas producente segete cadit.
SERPENS, Gen. 3. dicitur fuisse prae omnibus
ac intelligentia, sed malitia esse infantes. Christus inquit Lucae 10, Ecce do vobis potestatem calcandi super serpentes et scorpiones, et super omnem vim hostilem, et nihil vos laedet. Sic et Marci ultimo dicitur, quod credentes serpentes tollent, nihilque eos sint laesuri. ubi non tantum ad verbum intelligitur, quod Deus miraculose tuebitur suos contra venena, sicut Paulum a vipera laesum. Act. ultimo: sed multo magis, quod suis, praesertim doctoribus, sit daturus victoriam contra omnes adversarios, quantumvis malitiosos et---enatos. quod et Psalm. 91 affirmat, in quiens: Super
ac fratribus, aperit, Galat. 1, Si hominibus placere. Christi servus non essem. id est, non possem esse verus sincerus, et acceptus servus. 1. Corinth. 9. Nam ut essem ab omnibus liber, omnium me servum feci, plures lucrifaciam. id est, ad omnes me accommodavi ac attemperavi.
SERVO verbum aliquando idem prorsus significat in Vulgata Bibliorum versione, quod Salvo, de quo supra dixi: quodque apud Latinos minus est receptax licet primitivum eius Salus sit usitatissimum. Habet [?: vero ] verbum Servo easdem plane significationes in Sacris, quas in prophanis
id est, ad omnes me accommodavi ac attemperavi.
SERVO verbum aliquando idem prorsus significat in Vulgata Bibliorum versione, quod Salvo, de quo supra dixi: quodque apud Latinos minus est receptax licet primitivum eius Salus sit usitatissimum. Habet [?: vero ] verbum Servo easdem plane significationes in Sacris, quas in prophanis authoribus. Alias enim significat conservo aliquid in sua incolumitate, seu ab omni [?: in-ria ] tueor. Sic sane nos post iustificationem custodimur potentia Dei ad salutem, nec quis quam nos de
[?: ser-em ] . et 1. Corinth. 7. dicitur fieri posse, ut coniunx fidelis coniugem infidelem servet: nempe convertendo [?:-um ] , et ad Christianismum adducendo. Verum de utraque harum significationum, supra in verbo Salvo dictum est: utramque autem exprimit unum verbum Graecum [?: ] . Tertia porro significatio est, quae exprimit verbum Graecum
fidelis coniugem infidelem servet: nempe convertendo [?:-um ] , et ad Christianismum adducendo. Verum de utraque harum significationum, supra in verbo Salvo dictum est: utramque autem exprimit unum verbum Graecum [?: ] . Tertia porro significatio est, quae exprimit verbum Graecum
adeo misertus sit nostri, ut unigenitum filium nobis donaverit, quique nos ad filium trahit, qui item impium iustificat, et denique in sua manu conservat: tamen aliquanto usitatius de filio incarnato accipitur, qui semetipsum pro Ecclesia, omnibusque peccatoribus dedit. Est autem adeo augustum hoc verbum
Dan. 9 habetur: Hebdomadae 70 determinatae sunt super populum tuum, et super civitatem tuam sanctam, ad consumendum scelera, et obsignandum peccata, ad expiandum iniquitatem, et ad adducendam iustitiam seculorum, et ad obsignandam visionem ac prophetiam, ac ad ungendum sanctum sanctorum. Hic verbum Obsignare primum significat occludere, removere, et abscondere, seu (sicut Psalmus et Paulus dicit) tegere peccata. Nam sicut quae obsignantur, concluduntur, ac ab hominum conspectu removentur: sic Deus peccata nostra post suum tergum, atque adeo in profundum maris abiicit, ut perinde non
aucta, sicut lux septem dierum, in die qua alligaverit Dominus contritionem populi sui, sanaveritque percussuram plagae eius. Quara tales quasi hypotyposes et amplificationes tristissimi status, non semper ad verbum intelligendae sunt, sed tantum aliarum calamitatum magnitudinem exaggerant et depingunt, magisque ferme internum animi tristissimum statum, quam externum caeli describunt. Solem non percutere aliquem interdiu, nec lunam noctu: significat nonnunquam omnigenis calamitatibus liberari: per
eius. Psal. 19 est, Soli posuit tabernaculum in caelis, ipse autem tanquam sponsus egreditur de thalamo suo, exultat ut gigas currere viam suam. ubi primum regnum Christi ac Ecclesia per caelos, et ipse Christus per solem allegorice depingitur, postea denique clare ac sine figura verbum Evangeliumque eius celebratur: quod ad intellectum eius psalmi necessario observandum est. Est vero tota haec poematii huius forma perinde ac si primum allegoriam, postea eius expositionem proponeret. Coram sole ac luna aliquid fieri, significat prorsus publice ac propalam. Sic Num. 25
qui in enarratione huius Psalmi, hunc vult esse sensum: Tibi sum tantum peccatum. Haec enim sententia et originale peccatum luculenter declarat, et sequentib. verbis textus optime convenit. Neque etiam David in solum Deum, sed et in proximum peccaverat, hoc ipso scelere admisso. Tum porro verbum chata
in se solo gloriam habebit, non in alio. id est. habebit quod glorietur de semetipso. Sic Illyrica signa
usurpat Solus Sam, pro ipsemet. Quod alteri praecipis, fac solus. id est, ipsemet.
SOLVERE verbum supra in LIGO tractatum est. Solvere autem legem videtur aliquanto significantius esse, quam simpliciter facere aliquid contra legem, aut peccare contra eam. Quare Christus Matth. 5 inquit: Nolite putare, quod venerim solvere legem. Non veni solvere legem, sed implere eam. Ratio autem
vitae, morum, ac subditorum. quae omnia alligant aut obligant ad certam formam aut rationem, quam solam rectam ac legitimam esse praescribunt ac pronunciant. Mox tamen ibidem, Qui unum de hisce solverit: violare tantum significat.
SOLIUM, vide THRONUS.
SOMNUS, vide supra verbum DORMIO.
SOPOR, vide DORMIO.
SOROR vox habet easdem illas catachreses, quas FRATER, ut nempe omnes propinquas notet. Sic aliqui putant hanc vocem accipiendam esse Levit. 18. Mulierem quoque cum sorore sua non accipies ad affligendam eam, et ad revelandam turpitudinem
Saul, quis contra eius votum comederit ea die. Sorte quaerant nautae, cuius culpa exorta sit tempestas, Ionae 1. Sorte etiam decernunt Apostoli, quis in locum Iudae proditoris succedere debeat. Sic et apud gentiles, Graecos, Romanos et barbaros, multum sortitione usi sunt. [?:-de ] verbum Sortiri. Hinc igitur est locutio, Proiicere [?: ] , mittere sortes, dare sortes, exire sortes, cadere sortes, sortem mittere cum aliquibus, et inter aliquos, [?: quar-m ] locutionum exempla sunt innumera, ut ea recensere nihil plane sit opus. Prover. 1, Mitte
vivae, ut Petra viva, aqua viva, et similia, dicetur infra in VIVO. Vincti spei: id est vincti qui habetis spem liberationis. Zachariae 9, Convertimini ad munitionem o vincti spei. id est, vos vincti et onerati peccatis, qui tamen speratis et expectatis liberationem Christi. Sperare verbum aliquando pro metuere usurpatur, nota etiam Latinis catachresi. Sic etiam aliquoties in Evangelistis dicitur Dominus esse venturus ea hora, qua famulus non sperabat eum venturum. Sic Virg. inquit: Si tantum hunc potui sperare dolorem. Sperare in Moisen, Ioan. 5 dicuntur Iudaei,
igne quidem, si in ipso loco sint exurendae: furca autem et ferro, si alio transferendae. Secundo, Spinae significant omnia adversantia, et extinguentia veram pietatem. Hierem. 4, Novate vobis novale, et ne seratis super spinas: quia sicut spinae non recipiunt bonum semen, ita nec pravum cor verbum Dei. Sic et Christus in parabola curas ac solicitudines de rebus huius mundi vocat spinas, quae suffocent bonum semen, et prima initia verae pietatis. Tertio, Spinae significant in universum omnia laedentia. Sic Numeri 33. et Iosuae 23 saepe dicuntur reliquiae gentilium, quas inter se
4. Spiritus christi: Rom. 8, et 1 Pet. 1. Spiritus sanctus: Psal. 51, Spiritum sanctum tuum ne auferas a [?: ] Isa. 63, Posuit in medio eius Spiritum suum sanctum. 4 Esd. 1. Immitte in me Spiritum sanctum. Matt. 1, De spiritu sancto est. Matt. 12. Qui dixerit verbum contra spiritum sanctum. Sic Luc. 1, 2, 4 Ioan. 7, 14, 20. Actor. 1. Accipietis virtutem Spiritus sancti supervenientis in vobis. Actor. 2, Repleti sunt omnes Spiritu sancto. Sic et Actor. 8, 10, 13, 15, 16, 19. et 1 Pet. 1 1 Iohan. 5 Et in epistola Iudae. Habet autem id nomen et
agetque secundum voluntatem suam: et cum ille steterit, confringetur regnum eius. Per metaphoram significat etiam credere, et in fide constanter perseverare, Exod. 14, State et videte salutem Iehovae 2. Par. 20, State et consistite, et videbitis salutem Domini vobiscum. Sic creberrime in Paulo verbum Stande usurpatur. Rom. 5: In gratiam hanc, in qua stamus. Rom. 11, Tu fide stas. 1. Corinth. 16: State in fide, viriliter agite 2. Corinth. 1, Fide statis. Non stabunt stulti coram oculis tuis, Psalm. 5. Tertio, Stare contra aliquem, est pugnare contra eum: et, Stare pro
est, qui mihi resistere queat. Dan. 12. Princeps magnus, qui stat pro filiis populi tui. Esther 8. Ut congregarent se, et starent pro anima sua. id est, tuerentur sese, et pro vita sua depugnarent. Quarto, Stare significat obtinere, aut confirmari, aut valere. Hierem. 44. Scientque cuius verbum stabit, meum aut ipsorum. id est, verum erit, praevalebit, ac felici eventu comprobabitur. Ibidem: Stando stabunt verba mea super vos in malum pro, ego opere ac eventu exequar id quod praedixi. Deut. 9. In ore duorum aut trium testium stabit verbum: id est, sententia secundum tot testes
aut valere. Hierem. 44. Scientque cuius verbum stabit, meum aut ipsorum. id est, verum erit, praevalebit, ac felici eventu comprobabitur. Ibidem: Stando stabunt verba mea super vos in malum pro, ego opere ac eventu exequar id quod praedixi. Deut. 9. In ore duorum aut trium testium stabit verbum: id est, sententia secundum tot testes proferetur, et praevalebit. Sic Le-itici 27. Secundum quod aestimabit sacerdos, sic stabit: id est, statuetur. Quinto, Stare coram aliquo, est iudicari ab eo. Iosuae 20 saepe dicitur de illis qui fortuito hominem interfecerant, ut confugiant ad
rerum aut factorum fieri, erigique non vetuerat Deus. Vide Titulus.
STATUO significat proprie quidem facio stare, confirmo. Inde per metaphoram significat decerno: quia statuens aliquid, firmat illud. Levit. 27, Secundum quod aestimaverit sacerdos, sic statuetur. Sic supra audivimus verbum Stabit. Dan. 6: Statuere statutum regium, et roborare pactum. id est, evulgare edictum inviolabile. Unde nomen Statitum, id est, decretum. Porro Statuere cogitationes, verbum, iuramentum, mandatum aut legem, significat nonnunquam reipsa praestare. Ierem. 23, Non avertetur furor
aliquid, firmat illud. Levit. 27, Secundum quod aestimaverit sacerdos, sic statuetur. Sic supra audivimus verbum Stabit. Dan. 6: Statuere statutum regium, et roborare pactum. id est, evulgare edictum inviolabile. Unde nomen Statitum, id est, decretum. Porro Statuere cogitationes, verbum, iuramentum, mandatum aut legem, significat nonnunquam reipsa praestare. Ierem. 23, Non avertetur furor Domini, donec fecerit, et donec statuerit cogitationes cordis sui. Sic et 30 cap. loquitur. id est, donec consilia, quae cogitavit, reipsa exequatur. Psal.
tuo dabo omnes terras istas, statuamque iuramentum quod iuravi ad Abraham patrem tuum. id est, reipsa praestabo aut implebo. Sic Gen. 6, Statuam pactum meum tecum. id est, stabiliam, ratum faciam. Deut. 27, Maledictus qui non statuerit verba legis, faciendo illa. Sic Dan. 9. Statuitque verbum suum quod locutus fuerat super Danielem. id est, stabilivit, adimplevit.
STATUTUM aliquando decretum significat, seu quodvis Dei praeceptum, Hebraice
etiam Decem praecepta lapidi insculpta fuerunt. Nu. 19, Hoc est statutum legis, quod praecepit Iehova.
Deut. 4. Audi Israel statuta et iudicia, quae ego doceo vos, ut faciatis et vivatis. Aliquando quodvis verbum Dei signat, cuiusmodi sunt etiam comminationes. Zachar. 1, Verba mea et statuta mea, quae mandavi servis meis prophetis, an non apprehenderunt patres vestros? id est, an non acciderunt eis? quando quidem sunt abducti in captivitatem, et aliis a me praedictis calamitatibus castigati.
una vice proponimus auditori. Sive denique, quod perin de utrunque rigat ac foecundat suum subiectum, pluvia terram, et doctrina hominem aut animam eius. Sic et in Isaia comparat Deus doctrinam suam pluviae et nivi, solum riganti ac foecundanti. Vicina est huic Latina metaphora, Iob 29, Post verbum meum non iterabant, sed super illos stillabit sermo meus. Crebro admodum etiam de doctrina Dei minante ac accusante dicitur, Ezech. 20 et 21. Pone faciem tuam contra viam Austri, et stilla ad meridiem. id est, denuncia illis minas ac poenas Dei. Amos 7. Ne prophetes contra Israel, neque
est: Qui capit sapientes in versutia ipsorum.
STULTILOQUIUM, Ephes. 5, significat non tantum inanes nugas: sed et omnes ratione ac pietate aedificationeque carentes sermones. Matth. 5. Si quis dixit fratri suo, Fatue, aut Stulte, tenebitur gehenna ignis. ubi aliqui putant, illud verbum valde significanter accipiendum esse pro impio: sicut aliquoties suprâ ostendi, crebro in Sacris literis accipi: ne quis putet, ob communem aliquam reprehensionem, aut etiam iocularem appellationem stulti, aliquem fieri reum gehennae.
STUPOR. vide Admiratio.
STYLUS,
subiicit, ut nos illos vincemus et regamus.
SUBVERTERE, et Subversio, saepe quamvis volitionem significat. Ezech. 21. Subversionem, [?: sub-nem ] ponam. id est, plane subvertam aut amovebo longo tempore dignitatem regiam.
SUCCIDO, solent aliqui vertere verbum [?: Heb- ] carath
hodierna die talem esse aspectum quorundam stagnorum ultra Romam, circa lacum Aruernum, et versus Neapolim. Quo forte spectat illud: Sulphurea [?: ] [?: ] aqua. Et haec causa est, quare Aruernus sit dicatum sine avibus, ut Virgilius eius etymon exponit.
SUM verbum in omnibus linguis multas admodum locutiones gignit. Sic et in Hebraeo habet suas proprietates. De quarum aliquibus tantum dicam. nam [?: pl-que ] ob multum usum, et communem etiam aliarum linguarum morem alioqui iudicari queunt. [?: Pri- ] igitur observetur, quod
Iud. 5. pro, qui erat de Ephraim. Funda eius in manu eius: 1. Sam. 17, scilicet, erat, gestabat fundam. Tale et illud Christi est Ioann. 19. Mulier, Ecce filius tuus: et, Ecce mater tua. pro, sit hic tibi in posterum filii loco, et illa sit tibi matris vice. Illud Ecce, habet in se verbum Est. Sic Exod. 24. Ecce sanguis testamenti, quod mandavit Deus. pro, Hic est sanguis. Sic, Ecce homo: pro, hic est ille homo, a quo vos tantas turbas timetis. Tertio, verbum Sum, praesertim Fuit, ponitur frequentissime pro accidit, aut certe per id commodissime exprimitur. Et fuit in
et, Ecce mater tua. pro, sit hic tibi in posterum filii loco, et illa sit tibi matris vice. Illud Ecce, habet in se verbum Est. Sic Exod. 24. Ecce sanguis testamenti, quod mandavit Deus. pro, Hic est sanguis. Sic, Ecce homo: pro, hic est ille homo, a quo vos tantas turbas timetis. Tertio, verbum Sum, praesertim Fuit, ponitur frequentissime pro accidit, aut certe per id commodissime exprimitur. Et fuit in via in diversorio: Exodi 4. id est, accidit ut angelus eum vellet interficere. Ezechielis 26, Et fuit undecimo anno. id est, accidit autem ut undecimo anno. Exo. 33. Et
fient ei lapides fundae. id est, nihil eum laedent, sicut si essent merae stipulae. Septimo Spiritum Domini, aut etiam malum esse super aliquem, est, eum occupari a spiritu. Et fuit super eum Spiritus Domini: Iud. 3 et 11. Sic 1. Sam. 19, Fuit Spiritus Iehovae malus super Saulem. Fuit verbum Iehovae ad Isaiam, Isaiae 38. id est, Dominus locutus est ad Isaiam. Esse aliquem in aliquo, ut in vitio, aut virtute, valde significanter dicitur: ut, Totus mundus est positus aut iacet in maligno. id est, est quasi submersus in cacodaemone. 1. Ioan. 5. Exod. 32. Tu nosti populum
ordinem super eos iugiter. De nonnunquam exprimit,sicut et apud Latinos: ut in illo Virgilii: Multa super Priamo rogitans, super Hectore multa. Genes. 41. Ego audivi super te dici, quod somnia feliciter explices. Psalm. 32, Confitebor super sceleribus meis ipsi Iehova. Isa. 2, Verbum Domini quod vidit Isaias super Iehuda. Ioelis 1, Super hoc filiis vestris narrate. Sic scriptiones fieri dicuntur super aliquo libro, aut materia: pro, de illo 2. Thessal. 2. Oramus vos fratres super adventu Domini nostri IESU Christi. id est de adventu, seu quod ad eum attinet. 2. Cor.
ac mori. Nudi dicuntur, qui plane non sunt iustificati aut renovati: Superinduti autem, plene ac perfecte renovati etiam corpore: aut certe, qui Christum induerunt. De hac locutione dixi aliquid in verbo Induere.
SUPPLANTARE,
in die cadet iustus, et surget. Ephes. 5, Surge qui dormis. Sic et de emersione ex calamitatibus, Psal. 20. Hi incurvati sunt et ceciderunt, nos autem surreximus et erecti sumus. Psal. 1. Non surgent impii in iudicio, nec peccatores in coetu iustorum. Surgere verbum alteri adiunctum, aliquando accelerationem facti, ferme ut si esset adverbium, significat. 2 Sam. 23, Surgens percussit Philistaeos. id est, protinus. 1. Reg. 11, Surgens aufugit Ieroboam. 2. Paral. 30, Surrexerunt autem et removerunt altaria. id est, confestim. Surgere mane, et
Surrexit pro piam magnus inter nos. Matth. 11, Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne Baptista. Num. 32, Surrexistis [?: ] pro patribus vestris. Deut. 34, Non surrexit ultra propheta sicut Moyses in Israel. Surgere aliquando significat vincere, aut florere: sicut et verbum Stare, contra autem, Iacere. Iosuae 7, Non poterunt amplius filii [?: ] surgere coram hostibus suis. Surgere aliquando signficat confirmari, ac ratum fieri, videturque forense vebum esse. De ratificatione emptionum ac venditionum item de foederum confirmatione crebrum
etc. Psal. 78. In Hebraeo est potius [?: ] id est, Deus ordinavit, ut posteris indicarentur, ac praedicarentur
facta, beneficia et miracula sua. Suscitare dicitur Deus Verbum suum, cum reipsa praestat. 2. Sam. 7, Sascita verbum, quod locutus es de servo tuo: id est, confirma, ratum fac, vel potius reipsa praesta. sicut mox sequitur: Et fac secundum quod locutus es. Sic 2. Reg. 23, Ut suscitaret verba foederis huius, quae scripta sunt in libro illo: id est,
potius [?: ] id est, Deus ordinavit, ut posteris indicarentur, ac praedicarentur
facta, beneficia et miracula sua. Suscitare dicitur Deus Verbum suum, cum reipsa praestat. 2. Sam. 7, Sascita verbum, quod locutus es de servo tuo: id est, confirma, ratum fac, vel potius reipsa praesta. sicut mox sequitur: Et fac secundum quod locutus es. Sic 2. Reg. 23, Ut suscitaret verba foederis huius, quae scripta sunt in libro illo: id est, reipsa adimpleret, Is. 44. cap. Suscitat
verbum, quod locutus es de servo tuo: id est, confirma, ratum fac, vel potius reipsa praesta. sicut mox sequitur: Et fac secundum quod locutus es. Sic 2. Reg. 23, Ut suscitaret verba foederis huius, quae scripta sunt in libro illo: id est, reipsa adimpleret, Is. 44. cap. Suscitat verbum servi sui, et consilium nunciorum suorum complet. id est, stabilit et confirmat, quod per servos suos promisit, aut comminatus est. Sic suscitare verbum bonum, id est, promissionem reipsa praestare, Iere. 29 et 33. Dan. 9. Suscitare fratri semen, Gen. 38, est procreare liberos ex eius
Reg. 23, Ut suscitaret verba foederis huius, quae scripta sunt in libro illo: id est, reipsa adimpleret, Is. 44. cap. Suscitat verbum servi sui, et consilium nunciorum suorum complet. id est, stabilit et confirmat, quod per servos suos promisit, aut comminatus est. Sic suscitare verbum bonum, id est, promissionem reipsa praestare, Iere. 29 et 33. Dan. 9. Suscitare fratri semen, Gen. 38, est procreare liberos ex eius vidua, qui postea censeantur liberi illius mortui orbi fratris: quae lex ac consuetudo postea per Moysen renovata est.
SUSPENSUM aliquid,
Psal. 55, Si inimicus mihi male dixisset, sustinuissem certe. id est patienter tolerassem. Gen. 36 est, quod non poterat sustiere terra Iacobum simul et Esau: quo indicatur, quod illa terra, aut ille locus exiguo spacio contentus, non poterat utriusque animalia alere. Sustinere verbum Vulgus versio valde crebro in Psalmis usurpat, pro expectare aut sperare. Psalm. 25, Omnes sustinentes te non confundantur. Tota die sustinui te. Psalm. 27, Confirmetur cor tuum. et sustine Dominum, Psalm. 33, Anima nostra sustinet Dominum. Ratio etymologiae est, quia (ut in Libello de
3. Ieremiae decimoseptimo, dicitur peccatum inscriptum esse tabulae cordis: id est, penitus innatum. Sicut contra promittit, se legem suam inscripturum esse cordi piorum, Ierem. 31. Tabulae pro navibus ponuntur Ezek 27. Ex abietibus aedificaverunt tibi omnes tabulas.
TACEO verbum idem est cum sileo: quare Hebraismos eius supra in verbo SILEO require.
TALENTUM
expers laboris, ac in ocio et umbra delicate victitans. Posthac enim tibi, ut servae erit laborandum, et in sole ac frigore versandum.
TENERE: TENENS arcum, hastam, et clypeum, est idem quod miles, seu idoneus ad bellum: sicut etiam Extrahens gladium, 2. Paral. 25.
TENTO, verbum valde usitatum in Sacris literis: et tribuitur aut Deo, aut diabolo, aut hominibus. Si Deo, significat probare, et quidem bono fine. Genesis vigesimosecundo, Deus tentavit Abraham. Exodi 16, Ut tentem eum, utrum ambulet in lege mea, an'non. Et Exod. 20, Moyses inquit, Nolite timere: ut
tentat vos Dominus Deus vester, ut palam fiat utrum diligatis eum. Si Diabolo datur, notat eius conatum impium abducendi homines a vero Dei cultu ad inobedientiam et contemptum, a vera vita et salute ad perniciem et mortem. Verum huius generis testimonia in Veteri testamento haud reperias, ubi verbum Tentare immediate diabolo tribuatur: sed res ipsa satis constat ex libro Iob: et in Novo Testamento dicta plana sunt, Matthaei quarto. Ut tentaretur a diabolo. Actor. 5. Cur tentavit Satanas cor tuum? 1. Thessal. 3, Ne vos tentetis qui tentat. 1. Cor. 7, Ne vos tentet Satanas. Si
eum. Ier. 32, Non revertar a tergo, ut benefaciam eis: id est, non definam eis benefacere: veluti si Deus nos passim sectaretur gestado nobis necessaria, sicut Petra Christus seqaebatur Israelitas in deserto. Clamare a tergo, est aliquando revocare in viam. Isa. 30. Aures tuae audient verbum a tergo tuo loquentis: Haec est via, ambulate in ea. Evodem Hebraismum alioqui habet sola vox Post et [?: ] , de quibus suprâ suo loco. ut Isa. 50, Non fui rebellis, nec retrorsum actus sum. id est, perrexi sequi ac obedire Deo, non fui illi inobediens. Vulgata versio
ter maximus: et triplex unda apud Graecos. Sic putant aliqui Paulum dicere, se raptum fuisse [?: ] tertium caelum: id est, in summum: et, se tertio orasse, [?: ] liberaretur a colaphizante satana. Sed illa quoque vel de probabilis aptaque explicatio est, quod primum verbum vocet Paulus regionem elementarem, secundum aetheream: et tertium spirituale, ubi Dei et beatorum sedes est, quod summum est non tam [?: locorum di- ] , quam dignitate. Dan. 7 dicitur unum cornu tria [?: ] [?:-lsisse ] : per quam vocem aliqui exponunt,
Vide in Generalibus, de iis quae per quandam concessionem dicuntur. Testimonium praebere aut dare, videtur aliquando significare idem quod celebrare, laudare ac praedicare. Lucae 4 Omnes testimonium ei dabant, et mirabantur super sermonibus plenis gratia, qui procedebant ex ore eius: ubi verbum
testari de aliquo, ut solent testes a iudice rogati: sed publica professione quidpiam ita testari, ut non modo assentiaris, sed etiam laudes ac comprobes. Itaque mihi quidem videtur respondere verbo Hebraeo
ut remissionem debitorum, et liberationem eorum qui ob debita vincti aut captivi sunt, vel detinentur. Omnino illa mixtio personarum talem sensum postulat. nam primum dicit, Tu, in feminino: id est, tu Syon, aut Ecclesia: in sanguine foederis tui, ego dimittam. ut et Ecclesiae sit actio, quae verbum ac sacramenta beneficiaque eis inclusa administrat erga membra sua captivata: et Dei, qui IN et per sacramenta est efficax, ac captivata Ecclesiae membra emittit ex carcere. ¶ Act. 3 inquit Petrus ad Iudaeos: Vos estis filii prophetarum, et testamenti aut pacti, quod ordinavit Deus erga
3 nec hominis quidem confirmatum testamentum reiici aut mutari. Item Christus cum iam post ultimam coenam ad mortem iret, dicit: Ego dispono vobis,
pro suo arbitrio: et nos hoc repudiare possumus, sed nostro maximo malo, ut nempe non tantum careamus haereditariis bonis, sed etiam atrocius quam Sodoma et Gomorra puniamur.
X. Testes sunt vel homines, vel etiam scriptum, vel velutique simul: sic in hoc testamento sunt testes, Verbum, iuramentum, sanguis, aqua aut baptismus, Spiritus clamans Abbapater, ac testimonium praebens spiritui nostro quod filii Dei simus, et alia multiplex experientia paterni erga nos favoris.
XI. In testamentis sequutura bona, nempe haereditas paulo post adeunda legantur: at hic
fidei iudiciis, cum nondum dies praestandae pecuniae venit, si agat aliquis ad interponendam cautionem exiusta causa, condemnatio fit. Ea cautio sufficiens et idonea fit aut fideiussoribus, qui solvendo sunt: aut pignoribus. Et fideiussionis quidem cautio omnium certissima, nobis exhibita per verbum et iuramentum, quo credentibus vita aeterna promissa est; ab eo qui tum verax est, tum solvendo largissimus: Ac cedit et altera cautio, nimirum pignoraticia, cui securi incumbimus: videlicet coena Christi, qua verum corpus et sanguinem suum, quibus haereditarium ius nobis nequisivit, usque
Cor tuum meditabitur timorem: ubi est scriba? Pone timorem illis Domine, Psal. 9 pro, incute illis timorem alii, doctorem. Pavor eadem ferme vox est, quoad significationem attinet, cum timore. Is. 9, Congregati sunt ad me omnes pavidi in verbis Domini Israelis. i. qui pavent ad verbum Domini. 2 Par. 14, Pavor Iehovae erat super eos. i. Deus conterruerat. 1 Sam. 14, Commota est terra, et fuit in pavore Dei: i. in magna consternatione. Deut. 2, Incipia [?: ] pavorem tuum et formidinem tuam super faciem populo [?: ] . Sic Deut. 11, Pavorem
est. Cant. 5. Totus ipse desideria: pro, quantus quantos est, vel undequaque ac modis omnibus est desiderandus ac expetendus, seu nihil prorsus est in eo reprehensibile, Deut. 18, Et venerit in toto desiderio animae suae: id est, maximo desiderio, et promptissimo animo.
TRADO verbum aliquando valde in malam partem accipitur, tanqua in calamitatem ac exitium dedo. 1. Reg. 14, Tradetque Israelem propter peccata Ieroboam, [?: sub-l ] . in maledictionem ac exitium. Sic significanter accipitur de exitiali traditione, cum et Ioan. 3 Christus se
pro
ubi etiamsi aliqua utilia reperiri possent, tamen plurima noxia existerent. Rom. 6 inquit Paulus: Gratia autem Deo, quod fuistis quidem servi peccati, sed obedivistis ex animo ei formae doctrinae in quam traditi estis. id est, in quam traducti aut translati estis.
TRAHO verbum nihil admodum difficultatis habet. Ioan. 6 est locus insignis necessariam doctrinam continens, ac perspicuus, sed humana sapientia ac stulta philosophia scelerate corruptus. Inquit enim ibi Christust Nemo potest venire ad me, nisi pater mittens me, traxerit eum ad me. Ubi clare tum ingens
Isa. 5 est, et ab ipsomet propheta exponitur, quod sit magna vi ac veluti violenter cumulare sibimet peccata, iram Dei et poenas: quod fit potissimum, cum praeter impoenitentiam, etiam derident atque exagitant minas Dei peccatores. De quo loco supra in voce FUNIS et INIQUITAS.
TRANSEO verbum Hebraeum est
36. Et transire fecerunt vocem in castris. Nemo vir aut mulier faciat opus ad oblationem sanctuarii, et cohibitus est populus ab offerendo. Sic 1. Reg. 22 Edictum non transitus est edictum stabile, ratum ac perpetuum: quia (ut dixi) Transire interdum significat perire Esther 1. Egrediatur verbum regis a conspectu eius, et scribatur, nec transiat. id est, sit stabile Sic Dan. 6, luxta legem [?: Med- ] , quae non transit. Sic Dan. 7. Potestas eius potestas aeterna, quae non transit.
TRANSITUS aliquando vocatur loeus, ubi vel per aliquas angustias, vel etiam
TRANSITUS aliquando vocatur loeus, ubi vel per aliquas angustias, vel etiam per aliquod flumen [?: ] do aut navigio transitur. 1. Sam. 13, Egressum est presidium in transitum Michmas. Sic 1. Sam. 14, Et inter transitus, per quos quaerebat Ionathan transire.
TRANSFERO verbum est perspicuum. [?: Vulg- ] habet 2 Sam. 24: Sed precor Domine ut transferas peccatum meum. id est, condones aut aboleas, aut etiam amoveas a me. In Hebraeo est ad verbum, Ut facius transire. Sic in Esther cap. 8, Flens et orans eum, ut [?: tr- ]
Michmas. Sic 1. Sam. 14, Et inter transitus, per quos quaerebat Ionathan transire.
TRANSFERO verbum est perspicuum. [?: Vulg- ] habet 2 Sam. 24: Sed precor Domine ut transferas peccatum meum. id est, condones aut aboleas, aut etiam amoveas a me. In Hebraeo est ad verbum, Ut facius transire. Sic in Esther cap. 8, Flens et orans eum, ut [?: tr- ] faceret, aut transferret a se ac populo suo malitiam Aman. id est, amoveret ac depelleret sceleratam eius machinationem. Hic prorsus Hebraismus est in [?: prec- ] ne Christi
nobis certamen ac persecutionem, sicut Christus ibi praedicit imminere gravissimum certamen, periculumque.
TURBA, multitudo hominum est. et quia in magna multitudine plerunque strepitus, lites, contentiones et confusiones sunt: ideo et talia turbarum nomine indicantur. Inde porro fit verbum Turbo, quod significat omnem quietis, pacis, aliorumque commodorum violationem. Achabus obiicit Heliae, quod turbaverit Israelem: quia et certamina de doctrina dissidiaque excitaverit, et sua impietate ac haeresi Deum toti illi populo infensum fecerit, ac poenas illas tristissimae
quod turbaret populum Dei, dum docet peccatorem sola fide, ac prorsus sine operibus iustificari, salvarique. At ille ostendit, id pseudapostolos facere sua causa sine qua non, seu operum necessitate ad salutem: Galat. 1. Quod et Apostoli Actorum 15 confirmant. Sic valde significanter hoc verbum accipitur Iehosuae septimo, Turbasti nos, ideo turbet te Deus die hac: id est, Quia gravissime laesisti populum Dei, ideo nunc Deus te punit hac praesenti lapidatione.
TUREO, ventus subitus, vehemens, et vorticosus, qua voce non raro praesertim similitudinis gratia, utitur
caeteras, ipsaque adeo Dei beneficia ac poenas inflictas, fuisse rerum spiritualium typos, sed ita ut rei veritatem simul haberent.
V
VACCAE nomine Amos cap. 4 nominat divites ac potentes, una cum suis uxoribus, inquiens: Audite verbum istud vaccae Basan, quae estis in monte Samariae, et quae calumniam facitis pauperi, et conteritis inopem. Quia enim erat bubulcus, sumit metaphoram a re pecuaria: tam etsi et alioqui multae metaphorae a re pecuaria in Sacris sumantur. simul vero id agit, ac quasi brutam naturam illis
dicetur. Exod. 3, Et nunc veni mittam te. Sic [?: fer- ] est illud Christi: Vade, et noli amplius peccare. Aliquando alteri verbo additum, tantum progressum et incrementum quoddam significationis illius indicat. 1 Par. 11, Fuit Iosaphat vadens et crescens usque in sublime. Idem verbum est Genes. 8, Et reversae sunt aquae [?: ] vel eundo et revertendo: id est, subinde magis ac magis ad sua receptacula locaque de superficie terrae redeundo: nisi velis intelligere fluctuando, aut agitata. Sic ibidem mox: Aquae vero fuerunt eundo et deficiendo usque ad mensem
ingens. Non usque valde, aliquando prorsus negat, seu est universale negativum signum, non indefinitum, ut Latinis aurib. sonat: et significat idem quod nihil, seu prorsus non. Ps. 119. Ne derelinquas me usque valde. id est, nequaquam, ne in minimo quidem me derelinquas. Ibidem: Ne eripias verbum veritatis ex ore meo usque valde. id est, omnino ne eripias, ne in minimo quidem. Hoc ergo est discriminis, quod in Latina lingua ista particula intendendi, negationi postposita, destruitur a negatione, et relinquit gradum remissum: ut, non prorsus, non omnino, non valde, non adeo. At
hisce verbis: Quoniam ecce egredietur Dominus de loco suo, et descendens calcabit super excelsa terrae, liquefientque montes sub illo, et valles scindentur, sicut cera a facie ignis, et sicut aquae actae in praeceps. Quae tantum hypotyposi quadam amplificie magnitudinem poenarum, non quod haec ad verbum accidere debeant: sed per hasce quasi locorum afflictiones, hominum ipsorum calamitates indicantur et depinguntur, ut in Regulis Universalibus, de talib. ramplificationibus dictum est plenius.
VANUS, proprie etiam Latinis idem significat quoddam Vacuus. Quae autem vacua sunt
quod contectio oculorum est veluti defensio quaedam in culpa, ne prorsus confundamur. Quare omnes naturaliter cum arguimur, et in rebus adversis, ad id remedium confugimus, ut oculos demittamus, aut faciem tegamus, aut etiam alicubi nos plane abscondamus et latitemus. Quo spectat etiam Graecum verbum
3, Venationem [?: ] rere, est praeda frui. Proverb. 12, Non aduret fraus venationem. Sic Genesis vigesimoquinto, Dilexit Isaac ipsum Esau, quia venatio in ore eius. id est, quia solebat vesci et delectari ferina carne, quam ille ei [?: ] nabatur.
VENDO, verbum per se notum ac perspicuum est. [?: D-- ] tatur quid significet Luc. 12, cum Dominus dicit: [?: V--- ] te bona vestra, et date eleemosynam parate vobis [?: ] supia quae non veterascunt, thesaurum in caelis. Hinc [?: ] nim probant monachi,
in caelis. Hinc [?: ] nim probant monachi, oportere eos qui germani Christiani esse volunt, omnia sua vendere, et distribuere [?: ] mendicos, et ex mendicitate vivere. Quae nequaquam sententia Domini ac servatoris nostri est: sed ut id [?: ] non male ad verbum exponi potest de Apostolis ac discipulis ipsius, quos ab omni cura ac opera rerum [?: ] narum abstrahebat ad scholam suam, paulo post ablegaturus per orbem terrarum ad instituendas novas scholas: ita non est universale mandatum ad omnes Chrisianos, si ad verbum exponatur: quos
[?: ] non male ad verbum exponi potest de Apostolis ac discipulis ipsius, quos ab omni cura ac opera rerum [?: ] narum abstrahebat ad scholam suam, paulo post ablegaturus per orbem terrarum ad instituendas novas scholas: ita non est universale mandatum ad omnes Chrisianos, si ad verbum exponatur: quos postea Paulus [?: os---- ] pie posse non modo brutarum et mortuarum rerum possessionem habere, sed etiam hominum aut mancipiorum, [?: id- ] Christianorum. Metaphorice itaque intelligendum est id mandatum de quadam renunciatione aut abiectione
Vendere, cum quasi neglectionem rei quae dicitur esse vendita, significat. Sic possis exponere illud dictum Psal. 44, Tradis nos veluti oves in devorationes, et vendis populum tuum absque precio: id est, [?: neglig- ] , abiicis, etc. Secundo significat hoc verbum, penitus in alienam potestatem tradere ac dedere, sicut aliae [?: ] , aut etiam mancipia cum venduntur, in alienum ius arbitriumque prorsus deduntur: cuius traditionis aut deditionis dicta ac exempla reperiuntur tum de isti communi corporeaque vita, tum et de spirituali. Primum
] , quem ex malo thesauro cordis depromunt. Psalmo 58, Venenum est illis instar veneni serpentis. Item Psalmo 13, et Roman. 3, Venenum aspidum sub labiis eorum. Vocem Hebraeam Rosch Deut. 29, et Osee 10, vertunt aliqui venenum, sed videtur potius sed significare.
VENIO verbum plurifariam accipitur. primum aliquando est adverbium hortandi, sicut et de Vado supra dixi, idem valens quod Age, Agite. 1. Sam. 9, Veni revertamur. 1. Sam. 20. Veni egrediamur in agrum. Sic Psa. 66, Venite, audite et narrabo quae fecit animae meae. Sic intelligendum est illud Psalmi,
aut ad nos venit: sed cum attingit metam suam, nempe occidit. Venit coram me finis omnis carnis: Gen. 6. id est, ego decrevi perdere, vel finem imponere omni carni. Sic Amos 8. Venit finis super populum meum Israel. id est, decretus a me finis aut exitium populi iam adest. Venire alicuius verbum, est rem verbo promissam aut praedictam accidere. Iudicum decimotertio, et porro Psalmo 105. Afflixerunt compedibus pedes Ioseph, ferrum pervenit in animam eius, usque ad tempus veniendi verbum eius. Sic Isaiae 5, Vae qui dicunt, Acceleret opus Dei, ut videamus: veniat consilium
populum meum Israel. id est, decretus a me finis aut exitium populi iam adest. Venire alicuius verbum, est rem verbo promissam aut praedictam accidere. Iudicum decimotertio, et porro Psalmo 105. Afflixerunt compedibus pedes Ioseph, ferrum pervenit in animam eius, usque ad tempus veniendi verbum eius. Sic Isaiae 5, Vae qui dicunt, Acceleret opus Dei, ut videamus: veniat consilium eius, ut sciamus. id est, adveniant sane istae toties praedictae poenae. Venire alicui, aut super aliquem aliquid, significat, illi accidere. Psalmo 109. Dilexit maledictionem, et veniat ei. id
sunt inanes ac inutiles, ideo non aliqua bona praemia, sed poenas pro eis recipient. aliquid esse ventum: Iob septimo: Sicut ventus, vita mea. id est, res fugax ac evanida. Esse in ventum, est evanescere, [?: ] irritum esse ac fieri, Ieremiae 5, Prophetae erunt in ventum, et verbum non est in eis. id est, eorum praedictiones ac minae erunt irritae, nihil illorum malorum nobis accidet, ut praecessit. Loqui in ventum: Iob 6. pro, frustra loqui, aut verba fundere, sicut etiam poetae [?: in- ] loquuntur. Depascere ventum: Ier. 22. Omnes pastores tuos
quovis vento agitatae. Contra solida veraque pietate praeditum Christianum
confert domui super firmum ac solidum fundamentum aedificatae, cui nec exundationes, nec venti, nec pluviae obesse queant.
VERBUM vox valde varie accipitur, et maximi momenti significata obtinet, de quib. qua potero dexteritate dicam. Primum usitatissime, praesertim in Sacris, accipitur pro sententia, doctrina, sensu ac cogitatione, alteri vel ore vel scripto indicata, sive ea Dei sit, sive hominum. De qua
in Sacris, accipitur pro sententia, doctrina, sensu ac cogitatione, alteri vel ore vel scripto indicata, sive ea Dei sit, sive hominum. De qua significatione, eiusque exemplis, quatenus pro hominum sermone ponitur, nihil attinet plura dicere. Secundo, significat in paucis quibusdam locis Verbum, logos, vel (ut alii vertunt) sermo, ipsummet Dei filium, aut secundam divinitatis personam, qui etiam suo tempore caro factus aut incarnatus est. Loca praecipua huius significationis sunt in primo capite Evangelii Ioannis, et in primo eiusdem epistolae: ubi dubium prorsus non est,
dubitari ac disputari a doctis solet, qua de causa sit sic filius Dei a Ioanne nominatus. Quaerunt enim alii, in Graeca voce ac lingua causam istius appellationis, eoque usitata eius significata recensebo. Hieronymus in Epistola ad Paulinum, complures eius significationes recenset: ut sunt, sermo, verbum, oratio, ratio, sapientia, computus: quarum unam quanque significationem putat aliquo modo Christo convenire posse. Irenaeus vult ideo filium vocari logon, quia sit persona loquens cum hominibus. Tertullianus contra Praxeam, multis rationibus contendit, vertendum logon, cum de filio dicitur,
posse. Irenaeus vult ideo filium vocari logon, quia sit persona loquens cum hominibus. Tertullianus contra Praxeam, multis rationibus contendit, vertendum logon, cum de filio dicitur, rationem, aut mentem. Nazianzenus in quarto libro de Theologia, plures rationes divinat, cur filius vocetur logos verbum, quia sic se habeat ad patrem, ut sermo ad mentem: tum ideo, quod sine passione genitus est: tum, quod sit ei coniunctiss. tum, quod efferat aut exponat, vel enunciet patrem, eiusque voluntatem, quia videatur perinde se habere ad patrem ut definitio ad definitum: et quia sit compendiaria
mysterium. Aliqui volunt eam rationem etymologiae huius ostendere, quod cum Scriptura testetur omnia per filium esse facta, initio Genesis in descriptione creationis narretur, Deum dicendo omnia creasse. putant igitur illud ipsum dicere, esse filium Dei: eoque illum a Ioanne vocari logon, verbum. Verum contra ingens incommodum sequetur ut eadem ratione etiam alias, cum Deus aliquid dixisse legitur, necesse erit consimiliter illud (DICERE) de filio intelligi: unde plura absurda ac errores orientur. nam saepe ipsemet filius loquitur. sic et Paulus ostendit, Christum fuisse eum qui
intelligi: unde plura absurda ac errores orientur. nam saepe ipsemet filius loquitur. sic et Paulus ostendit, Christum fuisse eum qui eduxerit patres ex Aegypto, et cum eis egerit, loquutusque sit: 1. Corinthiorum 10. Sic confundetur secunda persona cum suo Dicere. Sequetur etiam, doctrinam seu verbum Dei esse substantiam, et esse Deum, sicque Deus cum patefacta doctrina confundetur. Huc accedit, quod Epistola ad Hebr. etiam filio suum verbum tribuit, cum inquit: Omnia ferens verbo potentiae suae. Quare malim illud (dicere Dei) Genesis 1 exponere de mandato Dei, sicut David clare
patres ex Aegypto, et cum eis egerit, loquutusque sit: 1. Corinthiorum 10. Sic confundetur secunda persona cum suo Dicere. Sequetur etiam, doctrinam seu verbum Dei esse substantiam, et esse Deum, sicque Deus cum patefacta doctrina confundetur. Huc accedit, quod Epistola ad Hebr. etiam filio suum verbum tribuit, cum inquit: Omnia ferens verbo potentiae suae. Quare malim illud (dicere Dei) Genesis 1 exponere de mandato Dei, sicut David clare exponit inquiens: Ipse dixit, et factum est: ipse praecepit, et constitit. Sic et Paulus de mandato intelligit 2. Corinth. 4, Qui praecepit ex
in firmamento caeli, Producant a quae pisces, Producat terra animalia, etc. Quibus verbis disertissime ostendit Moyses illud dicere Dei fuisse merum, sed tamen efficax mare ac praecipere. Sic et Centurio in illa sua magna [?: ] Christo laudata fide inquit: Dic tantum verbum, et [?: ] nabitur puer meus. ubi Dicere verbum, nihil aliud est [?: q- ] efficax praecipere Christi erga morbum pueri, et [?: re- ] naturam, aut etiam angelum aliquem, quem eo ablegavit: sicut Centurio eius imperium cum suo ministro servos mittente
animalia, etc. Quibus verbis disertissime ostendit Moyses illud dicere Dei fuisse merum, sed tamen efficax mare ac praecipere. Sic et Centurio in illa sua magna [?: ] Christo laudata fide inquit: Dic tantum verbum, et [?: ] nabitur puer meus. ubi Dicere verbum, nihil aliud est [?: q- ] efficax praecipere Christi erga morbum pueri, et [?: re- ] naturam, aut etiam angelum aliquem, quem eo ablegavit: sicut Centurio eius imperium cum suo ministro servos mittente comparat. Illa nihilominus (ut et meam sententiam exponam)
] efficax praecipere Christi erga morbum pueri, et [?: re- ] naturam, aut etiam angelum aliquem, quem eo ablegavit: sicut Centurio eius imperium cum suo ministro servos mittente comparat. Illa nihilominus (ut et meam sententiam exponam) mihi omnium aptissima etymologia vocis logos, Verbum, videtur esse: quod [?: ] Chaldaea versio saepissime habeat pro nomine propria Dei
nihilominus (ut et meam sententiam exponam) mihi omnium aptissima etymologia vocis logos, Verbum, videtur esse: quod [?: ] Chaldaea versio saepissime habeat pro nomine propria Dei
nomen sit ineffabile, et quod non debeat crebro usu pollui: quam potius, quod voluerunt indicate, illud nomen non facile posse ullo uno verbo verti, sed magnum mysterium longoque sermone exponendum continere. de quo mysterio in proprio Libello hisce adiuncto disserui, ideo posuerunt tantum voculam verbum quasi dicerent: Est tale nomen aut Verbum, quod cum significet aliquid, non tamen una voce verti queat: ideoque si vis eius vim pernosse, cognosce in ipso originario textu ac sermone, et ex eorum explicatione qua id possunt exponere. Sic saepe solent versores aliqua vocabula aliarum
usu pollui: quam potius, quod voluerunt indicate, illud nomen non facile posse ullo uno verbo verti, sed magnum mysterium longoque sermone exponendum continere. de quo mysterio in proprio Libello hisce adiuncto disserui, ideo posuerunt tantum voculam verbum quasi dicerent: Est tale nomen aut Verbum, quod cum significet aliquid, non tamen una voce verti queat: ideoque si vis eius vim pernosse, cognosce in ipso originario textu ac sermone, et ex eorum explicatione qua id possunt exponere. Sic saepe solent versores aliqua vocabula aliarum linguarum retinere (ut exempli gratia, in Daniele
literis pro ipso Deo ponitur: ut Isaiae trigesimo: Nomen Dei venit de longinquo: id est, ipsemet Deus. Hisce igitur ob causas, et quas prius indicavi, nempe communem consuetudinem, et quo statim ipso nomine testaretur Meschiam esse verum Deum, voluit eum [?: ] nes vocare logon verbum: et hoc credo esse etymonlog+ius tam celebris nominis. Sed permitto iudicium Ecclesiae. Porro impudentissimo Staphili [?: mend- ] , quod negaverim logon Ioan. 1. significare filium Dei, alias copiose respondi. Hac etiam etymologia comprobata, rectius vertetur Verbum. quam
nes vocare logon verbum: et hoc credo esse etymonlog+ius tam celebris nominis. Sed permitto iudicium Ecclesiae. Porro impudentissimo Staphili [?: mend- ] , quod negaverim logon Ioan. 1. significare filium Dei, alias copiose respondi. Hac etiam etymologia comprobata, rectius vertetur Verbum. quam Sermo: quae est una tantum quaedam vox Iehova, non integer sermo: et quia id vox Chaldaea potius denotat. Consultius etiam ob eas causas fuisset retinere voculam Verbum, quia in hac significatione iam in Ecclesia valde receptum tritumque fuit, quia etiam magis indicat esse mysticam
logon Ioan. 1. significare filium Dei, alias copiose respondi. Hac etiam etymologia comprobata, rectius vertetur Verbum. quam Sermo: quae est una tantum quaedam vox Iehova, non integer sermo: et quia id vox Chaldaea potius denotat. Consultius etiam ob eas causas fuisset retinere voculam Verbum, quia in hac significatione iam in Ecclesia valde receptum tritumque fuit, quia etiam magis indicat esse mysticam quandam vocem, minusque errandi occassionem praebet. Nam cum videatur perspicua oratio esse, Sermo fuit ab initio, et fuit apud Deum: in [?: pro- ] vi est, ut quis
praebet. Nam cum videatur perspicua oratio esse, Sermo fuit ab initio, et fuit apud Deum: in [?: pro- ] vi est, ut quis intelligat de doctrina aut patefactione, cum Samosateno et Serveto: negetque ibi secundum personam indicari, aut quicquam maioris mysterii contineri. Verum cum audit verbum fuisse ab initio, [?: ] cogitur secum cogitare ac statuere, esse mirabile et mysticum
quoddam verbum: et non esse communem, vulgarem, aut cuivis obvium intellectum eius loquutionis: eoque
ibi secundum personam indicari, aut quicquam maioris mysterii contineri. Verum cum audit verbum fuisse ab initio, [?: ] cogitur secum cogitare ac statuere, esse mirabile et mysticum
quoddam verbum: et non esse communem, vulgarem, aut cuivis obvium intellectum eius loquutionis: eoque verum eius sensum quaerit, et per illud mirabile verbum secundam personam intelligit. Aptius quoque est, ut uni rei unique individuo unum aliquod nomen tribuatur, quam ut integer sermo aut oratio
secum cogitare ac statuere, esse mirabile et mysticum
quoddam verbum: et non esse communem, vulgarem, aut cuivis obvium intellectum eius loquutionis: eoque verum eius sensum quaerit, et per illud mirabile verbum secundam personam intelligit. Aptius quoque est, ut uni rei unique individuo unum aliquod nomen tribuatur, quam ut integer sermo aut oratio appelletur. Quare ego malim hodierna quoque die initio Ioannis Verbum retineri, et filium Dei logon Verbum potius quam sermonem appellari: quam vocem et
intellectum eius loquutionis: eoque verum eius sensum quaerit, et per illud mirabile verbum secundam personam intelligit. Aptius quoque est, ut uni rei unique individuo unum aliquod nomen tribuatur, quam ut integer sermo aut oratio appelletur. Quare ego malim hodierna quoque die initio Ioannis Verbum retineri, et filium Dei logon Verbum potius quam sermonem appellari: quam vocem et Germanica versio per Vuort expressit. Quidam hoc tempore suaviter philosophati sunt, filium Dei ideo vocari Verbum, quia pater eum cogitatione gignat: quod commentum Irenaeus veterib. haereticis tribuit.
verum eius sensum quaerit, et per illud mirabile verbum secundam personam intelligit. Aptius quoque est, ut uni rei unique individuo unum aliquod nomen tribuatur, quam ut integer sermo aut oratio appelletur. Quare ego malim hodierna quoque die initio Ioannis Verbum retineri, et filium Dei logon Verbum potius quam sermonem appellari: quam vocem et Germanica versio per Vuort expressit. Quidam hoc tempore suaviter philosophati sunt, filium Dei ideo vocari Verbum, quia pater eum cogitatione gignat: quod commentum Irenaeus veterib. haereticis tribuit. Quare in proprio Libello recitavi
quam ut integer sermo aut oratio appelletur. Quare ego malim hodierna quoque die initio Ioannis Verbum retineri, et filium Dei logon Verbum potius quam sermonem appellari: quam vocem et Germanica versio per Vuort expressit. Quidam hoc tempore suaviter philosophati sunt, filium Dei ideo vocari Verbum, quia pater eum cogitatione gignat: quod commentum Irenaeus veterib. haereticis tribuit. Quare in proprio Libello recitavi Patrum testimonia, omnem scrutationem, illius imperscrutabilis nativitatis damnantium. Tertio, Verbum videtur divinam quandam vim aut efficaciam denotare: quandoquidem
Quidam hoc tempore suaviter philosophati sunt, filium Dei ideo vocari Verbum, quia pater eum cogitatione gignat: quod commentum Irenaeus veterib. haereticis tribuit. Quare in proprio Libello recitavi Patrum testimonia, omnem scrutationem, illius imperscrutabilis nativitatis damnantium. Tertio, Verbum videtur divinam quandam vim aut efficaciam denotare: quandoquidem Paulas dicit Hebraeorum 1, Christum ferre aut sustentare omnia verbo potentiae suae: et Psalmus soli eius mandito iussionique tribuit, quôd solum dixerit, et mox omnia facta sint: praeceperit, et omnia coram constiterint
aut efficaciam denotare: quandoquidem Paulas dicit Hebraeorum 1, Christum ferre aut sustentare omnia verbo potentiae suae: et Psalmus soli eius mandito iussionique tribuit, quôd solum dixerit, et mox omnia facta sint: praeceperit, et omnia coram constiterint sicut et Centurio dicit, Dic tantum verbum: id est adhibetuam vim, aut efficaciam. Sic Hebraeorum 11, Fide intelligimus aptata esse secula verbo Dei, et 2. Petr. 3. Illud volentes nesciunt, quod caeli iam olim fuerint ex aqua et per aquam consistentes verbo Dei. At qui nunc sunt caeli et terra, eiusdem sermone repositi sunt, et
aptata esse secula verbo Dei, et 2. Petr. 3. Illud volentes nesciunt, quod caeli iam olim fuerint ex aqua et per aquam consistentes verbo Dei. At qui nunc sunt caeli et terra, eiusdem sermone repositi sunt, et custodiuntur in diem iudicii et perditionis impiorum. Sic Psalmo 107. Misit verbum suum, et sanavit eos, liberatique sunt de infirmitatibus suis. Loquitur deliberatione a morbis, sicut in sequentibus de liberatione ex naufragio, et antecedentibus de liberatione ab exilio, aut errore et carcere egit. Significat igitur ibi verbum Dei, efficacem sanandi vim. Eodem modo
et perditionis impiorum. Sic Psalmo 107. Misit verbum suum, et sanavit eos, liberatique sunt de infirmitatibus suis. Loquitur deliberatione a morbis, sicut in sequentibus de liberatione ex naufragio, et antecedentibus de liberatione ab exilio, aut errore et carcere egit. Significat igitur ibi verbum Dei, efficacem sanandi vim. Eodem modo accipitur Psalmo 147, Ipse dat nivem veluti lanam, et pruinam veluti favillam spargit: proiicit veluti fragmentam glaciem suam, coram frigore eius quis stabit? Emit ut verbum suum, et liquefacit ea: facit flare ventum su um, et fluent aquae. Ibidem:
de liberatione ab exilio, aut errore et carcere egit. Significat igitur ibi verbum Dei, efficacem sanandi vim. Eodem modo accipitur Psalmo 147, Ipse dat nivem veluti lanam, et pruinam veluti favillam spargit: proiicit veluti fragmentam glaciem suam, coram frigore eius quis stabit? Emit ut verbum suum, et liquefacit ea: facit flare ventum su um, et fluent aquae. Ibidem: Deus mittit verbum suum terrae, celerrime currit verbum eius. De arcana illa potentia et providentia agit, qua Deus omnia gubernat. Quarto, significatio praecipua vocis huius est, quod notat doctrinam caelestem, quam
efficacem sanandi vim. Eodem modo accipitur Psalmo 147, Ipse dat nivem veluti lanam, et pruinam veluti favillam spargit: proiicit veluti fragmentam glaciem suam, coram frigore eius quis stabit? Emit ut verbum suum, et liquefacit ea: facit flare ventum su um, et fluent aquae. Ibidem: Deus mittit verbum suum terrae, celerrime currit verbum eius. De arcana illa potentia et providentia agit, qua Deus omnia gubernat. Quarto, significatio praecipua vocis huius est, quod notat doctrinam caelestem, quam Deus loquutus est ad genus humanum, per se, prophetas, filium et apostolos. Psalmo 119.
Psalmo 147, Ipse dat nivem veluti lanam, et pruinam veluti favillam spargit: proiicit veluti fragmentam glaciem suam, coram frigore eius quis stabit? Emit ut verbum suum, et liquefacit ea: facit flare ventum su um, et fluent aquae. Ibidem: Deus mittit verbum suum terrae, celerrime currit verbum eius. De arcana illa potentia et providentia agit, qua Deus omnia gubernat. Quarto, significatio praecipua vocis huius est, quod notat doctrinam caelestem, quam Deus loquutus est ad genus humanum, per se, prophetas, filium et apostolos. Psalmo 119. Lucerna pedibus meis verbum tuum Domine.
celerrime currit verbum eius. De arcana illa potentia et providentia agit, qua Deus omnia gubernat. Quarto, significatio praecipua vocis huius est, quod notat doctrinam caelestem, quam Deus loquutus est ad genus humanum, per se, prophetas, filium et apostolos. Psalmo 119. Lucerna pedibus meis verbum tuum Domine. et, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. primo: Dedi verba mea in ore tuo. 1 Samuelis tertio: Verbum Domini erat preciosum in diebus illis. Isaiae 55 comparat pluviae ac nivi foecundanti terram, inquitas: Sic erit verbum meum, quod egredietur de ore meo, non revertetur ad
eius. De arcana illa potentia et providentia agit, qua Deus omnia gubernat. Quarto, significatio praecipua vocis huius est, quod notat doctrinam caelestem, quam Deus loquutus est ad genus humanum, per se, prophetas, filium et apostolos. Psalmo 119. Lucerna pedibus meis verbum tuum Domine. et, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. primo: Dedi verba mea in ore tuo. 1 Samuelis tertio: Verbum Domini erat preciosum in diebus illis. Isaiae 55 comparat pluviae ac nivi foecundanti terram, inquitas: Sic erit verbum meum, quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me vacuum, sed faciet
praecipua vocis huius est, quod notat doctrinam caelestem, quam Deus loquutus est ad genus humanum, per se, prophetas, filium et apostolos. Psalmo 119. Lucerna pedibus meis verbum tuum Domine. et, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. primo: Dedi verba mea in ore tuo. 1 Samuelis tertio: Verbum Domini erat preciosum in diebus illis. Isaiae 55 comparat pluviae ac nivi foecundanti terram, inquitas: Sic erit verbum meum, quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me vacuum, sed faciet quod volo: et prospere perficiet, ad quod misi illud. Idem usus Verbi pro doctrina Dei, est
filium et apostolos. Psalmo 119. Lucerna pedibus meis verbum tuum Domine. et, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. primo: Dedi verba mea in ore tuo. 1 Samuelis tertio: Verbum Domini erat preciosum in diebus illis. Isaiae 55 comparat pluviae ac nivi foecundanti terram, inquitas: Sic erit verbum meum, quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me vacuum, sed faciet quod volo: et prospere perficiet, ad quod misi illud. Idem usus Verbi pro doctrina Dei, est etiam in concionibus Christi. Ioannis 8: Qui ex Deo est, verbum Dei audit. Ioan. 11. Mater mea et fratres mei hi sunt, qui
comparat pluviae ac nivi foecundanti terram, inquitas: Sic erit verbum meum, quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me vacuum, sed faciet quod volo: et prospere perficiet, ad quod misi illud. Idem usus Verbi pro doctrina Dei, est etiam in concionibus Christi. Ioannis 8: Qui ex Deo est, verbum Dei audit. Ioan. 11. Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum Dei. Luc. 8, Semen est verbum. Act. 4, Loquebantur verbum Dei cum fiducia. Act. 6. Non est aequum, nos derelicto verbo Dei ministrare mensis. Sic Act. 8. Cum audissent Apostoli, quod Samaria recepisset verbum
quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me vacuum, sed faciet quod volo: et prospere perficiet, ad quod misi illud. Idem usus Verbi pro doctrina Dei, est etiam in concionibus Christi. Ioannis 8: Qui ex Deo est, verbum Dei audit. Ioan. 11. Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum Dei. Luc. 8, Semen est verbum. Act. 4, Loquebantur verbum Dei cum fiducia. Act. 6. Non est aequum, nos derelicto verbo Dei ministrare mensis. Sic Act. 8. Cum audissent Apostoli, quod Samaria recepisset verbum Dei. Ibidem: Illi dispersi annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18.
non revertetur ad me vacuum, sed faciet quod volo: et prospere perficiet, ad quod misi illud. Idem usus Verbi pro doctrina Dei, est etiam in concionibus Christi. Ioannis 8: Qui ex Deo est, verbum Dei audit. Ioan. 11. Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum Dei. Luc. 8, Semen est verbum. Act. 4, Loquebantur verbum Dei cum fiducia. Act. 6. Non est aequum, nos derelicto verbo Dei ministrare mensis. Sic Act. 8. Cum audissent Apostoli, quod Samaria recepisset verbum Dei. Ibidem: Illi dispersi annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses
faciet quod volo: et prospere perficiet, ad quod misi illud. Idem usus Verbi pro doctrina Dei, est etiam in concionibus Christi. Ioannis 8: Qui ex Deo est, verbum Dei audit. Ioan. 11. Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum Dei. Luc. 8, Semen est verbum. Act. 4, Loquebantur verbum Dei cum fiducia. Act. 6. Non est aequum, nos derelicto verbo Dei ministrare mensis. Sic Act. 8. Cum audissent Apostoli, quod Samaria recepisset verbum Dei. Ibidem: Illi dispersi annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id
est, verbum Dei audit. Ioan. 11. Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum Dei. Luc. 8, Semen est verbum. Act. 4, Loquebantur verbum Dei cum fiducia. Act. 6. Non est aequum, nos derelicto verbo Dei ministrare mensis. Sic Act. 8. Cum audissent Apostoli, quod Samaria recepisset verbum Dei. Ibidem: Illi dispersi annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id est, doctrinam caelum. Idem significat verbum veritatis, Coloss. 1. Verbum [?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint.
fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum Dei. Luc. 8, Semen est verbum. Act. 4, Loquebantur verbum Dei cum fiducia. Act. 6. Non est aequum, nos derelicto verbo Dei ministrare mensis. Sic Act. 8. Cum audissent Apostoli, quod Samaria recepisset verbum Dei. Ibidem: Illi dispersi annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id est, doctrinam caelum. Idem significat verbum veritatis, Coloss. 1. Verbum [?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint. 1. Verbum salutis, Act. 13. Verbum gratiae,
4, Loquebantur verbum Dei cum fiducia. Act. 6. Non est aequum, nos derelicto verbo Dei ministrare mensis. Sic Act. 8. Cum audissent Apostoli, quod Samaria recepisset verbum Dei. Ibidem: Illi dispersi annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id est, doctrinam caelum. Idem significat verbum veritatis, Coloss. 1. Verbum [?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint. 1. Verbum salutis, Act. 13. Verbum gratiae, Act. 14: Verbum solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat
est aequum, nos derelicto verbo Dei ministrare mensis. Sic Act. 8. Cum audissent Apostoli, quod Samaria recepisset verbum Dei. Ibidem: Illi dispersi annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id est, doctrinam caelum. Idem significat verbum veritatis, Coloss. 1. Verbum [?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint. 1. Verbum salutis, Act. 13. Verbum gratiae, Act. 14: Verbum solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat igitur [?: ] totam doctrinam Dei, tum et
Dei ministrare mensis. Sic Act. 8. Cum audissent Apostoli, quod Samaria recepisset verbum Dei. Ibidem: Illi dispersi annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id est, doctrinam caelum. Idem significat verbum veritatis, Coloss. 1. Verbum [?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint. 1. Verbum salutis, Act. 13. Verbum gratiae, Act. 14: Verbum solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat igitur [?: ] totam doctrinam Dei, tum et singulas species eius. Hag 2.
quod Samaria recepisset verbum Dei. Ibidem: Illi dispersi annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id est, doctrinam caelum. Idem significat verbum veritatis, Coloss. 1. Verbum [?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint. 1. Verbum salutis, Act. 13. Verbum gratiae, Act. 14: Verbum solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat igitur [?: ] totam doctrinam Dei, tum et singulas species eius. Hag 2. Verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra
Dei. Ibidem: Illi dispersi annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id est, doctrinam caelum. Idem significat verbum veritatis, Coloss. 1. Verbum [?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint. 1. Verbum salutis, Act. 13. Verbum gratiae, Act. 14: Verbum solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat igitur [?: ] totam doctrinam Dei, tum et singulas species eius. Hag 2. Verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti: id est, pactum aut foedus.
annunciabant verbum Dei. Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id est, doctrinam caelum. Idem significat verbum veritatis, Coloss. 1. Verbum [?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint. 1. Verbum salutis, Act. 13. Verbum gratiae, Act. 14: Verbum solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat igitur [?: ] totam doctrinam Dei, tum et singulas species eius. Hag 2. Verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti: id est, pactum aut foedus. Praecepta Dei etiam
Et Actor. 18. Commoratusque est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id est, doctrinam caelum. Idem significat verbum veritatis, Coloss. 1. Verbum [?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint. 1. Verbum salutis, Act. 13. Verbum gratiae, Act. 14: Verbum solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat igitur [?: ] totam doctrinam Dei, tum et singulas species eius. Hag 2. Verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti: id est, pactum aut foedus. Praecepta Dei etiam verbum Dei vocantur: Num. 9.
est illic annum et menses sex, docens verbum Dei: id est, doctrinam caelum. Idem significat verbum veritatis, Coloss. 1. Verbum [?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint. 1. Verbum salutis, Act. 13. Verbum gratiae, Act. 14: Verbum solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat igitur [?: ] totam doctrinam Dei, tum et singulas species eius. Hag 2. Verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti: id est, pactum aut foedus. Praecepta Dei etiam verbum Dei vocantur: Num. 9. per verbum Dei proficiscebatur.
[?: ] 1. Ioan. 1. et Philipp. 2. Item Verbum crucis, 1. Corint. 1. Verbum salutis, Act. 13. Verbum gratiae, Act. 14: Verbum solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat igitur [?: ] totam doctrinam Dei, tum et singulas species eius. Hag 2. Verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti: id est, pactum aut foedus. Praecepta Dei etiam verbum Dei vocantur: Num. 9. per verbum Dei proficiscebatur. id est, secundum iussionem. Deuteron. 4, Non addatis ad verbum quod praecipio vobis. Sic ibid. decem praecepta
13. Verbum gratiae, Act. 14: Verbum solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat igitur [?: ] totam doctrinam Dei, tum et singulas species eius. Hag 2. Verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti: id est, pactum aut foedus. Praecepta Dei etiam verbum Dei vocantur: Num. 9. per verbum Dei proficiscebatur. id est, secundum iussionem. Deuteron. 4, Non addatis ad verbum quod praecipio vobis. Sic ibid. decem praecepta vocat Decem verba, quae Deus sit loquutus ad eos. Verbum saepe promissiones aut comminationes significat.
solatii. Hebraeos. 13. Verbum Evangelii, Act. 15. Significat igitur [?: ] totam doctrinam Dei, tum et singulas species eius. Hag 2. Verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti: id est, pactum aut foedus. Praecepta Dei etiam verbum Dei vocantur: Num. 9. per verbum Dei proficiscebatur. id est, secundum iussionem. Deuteron. 4, Non addatis ad verbum quod praecipio vobis. Sic ibid. decem praecepta vocat Decem verba, quae Deus sit loquutus ad eos. Verbum saepe promissiones aut comminationes significat. 2. Samuelis 7, Propter verbum tuum
] totam doctrinam Dei, tum et singulas species eius. Hag 2. Verbum quod pepigi vobiscum, cum egrederemini de terra Aegypti: id est, pactum aut foedus. Praecepta Dei etiam verbum Dei vocantur: Num. 9. per verbum Dei proficiscebatur. id est, secundum iussionem. Deuteron. 4, Non addatis ad verbum quod praecipio vobis. Sic ibid. decem praecepta vocat Decem verba, quae Deus sit loquutus ad eos. Verbum saepe promissiones aut comminationes significat. 2. Samuelis 7, Propter verbum tuum et secundum cor tuum. id est, propter tuam promissionem, non meum meritum. Ios. 21.
Aegypti: id est, pactum aut foedus. Praecepta Dei etiam verbum Dei vocantur: Num. 9. per verbum Dei proficiscebatur. id est, secundum iussionem. Deuteron. 4, Non addatis ad verbum quod praecipio vobis. Sic ibid. decem praecepta vocat Decem verba, quae Deus sit loquutus ad eos. Verbum saepe promissiones aut comminationes significat. 2. Samuelis 7, Propter verbum tuum et secundum cor tuum. id est, propter tuam promissionem, non meum meritum. Ios. 21. Ex omni verbo bono quod dixerat ad Israelem (id est, promiserat Deus) nihil fuit irritum. Ios. 23. Adducet omne
9. per verbum Dei proficiscebatur. id est, secundum iussionem. Deuteron. 4, Non addatis ad verbum quod praecipio vobis. Sic ibid. decem praecepta vocat Decem verba, quae Deus sit loquutus ad eos. Verbum saepe promissiones aut comminationes significat. 2. Samuelis 7, Propter verbum tuum et secundum cor tuum. id est, propter tuam promissionem, non meum meritum. Ios. 21. Ex omni verbo bono quod dixerat ad Israelem (id est, promiserat Deus) nihil fuit irritum. Ios. 23. Adducet omne verbum suum malum super vos Dominus, id est, minas. Num. 11. Nunc videbis utrum
Verbum saepe promissiones aut comminationes significat. 2. Samuelis 7, Propter verbum tuum et secundum cor tuum. id est, propter tuam promissionem, non meum meritum. Ios. 21. Ex omni verbo bono quod dixerat ad Israelem (id est, promiserat Deus) nihil fuit irritum. Ios. 23. Adducet omne verbum suum malum super vos Dominus, id est, minas. Num. 11. Nunc videbis utrum eveniat tibi verbum meum. Quinto, significat causam aut negotium. Gen. 12, Propter verbum Sarai. id est, causa Sarae. Deut. 19. et 2. Corin. 13. In ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. Exod. 18.
et secundum cor tuum. id est, propter tuam promissionem, non meum meritum. Ios. 21. Ex omni verbo bono quod dixerat ad Israelem (id est, promiserat Deus) nihil fuit irritum. Ios. 23. Adducet omne verbum suum malum super vos Dominus, id est, minas. Num. 11. Nunc videbis utrum eveniat tibi verbum meum. Quinto, significat causam aut negotium. Gen. 12, Propter verbum Sarai. id est, causa Sarae. Deut. 19. et 2. Corin. 13. In ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. Exod. 18. Cum est eis aliquod verbum, veniunt ad me. id est, causa, lis, negotium. Deuteronomii 19, Hoc
Ios. 21. Ex omni verbo bono quod dixerat ad Israelem (id est, promiserat Deus) nihil fuit irritum. Ios. 23. Adducet omne verbum suum malum super vos Dominus, id est, minas. Num. 11. Nunc videbis utrum eveniat tibi verbum meum. Quinto, significat causam aut negotium. Gen. 12, Propter verbum Sarai. id est, causa Sarae. Deut. 19. et 2. Corin. 13. In ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. Exod. 18. Cum est eis aliquod verbum, veniunt ad me. id est, causa, lis, negotium. Deuteronomii 19, Hoc est verbum homicidae. id est, causa. 1. Reg. 11. Hoc est verbum ob quod
23. Adducet omne verbum suum malum super vos Dominus, id est, minas. Num. 11. Nunc videbis utrum eveniat tibi verbum meum. Quinto, significat causam aut negotium. Gen. 12, Propter verbum Sarai. id est, causa Sarae. Deut. 19. et 2. Corin. 13. In ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. Exod. 18. Cum est eis aliquod verbum, veniunt ad me. id est, causa, lis, negotium. Deuteronomii 19, Hoc est verbum homicidae. id est, causa. 1. Reg. 11. Hoc est verbum ob quod levavit manum suam contra regem. 2. Regum 22. Requirite Iehovam super verbis libri huius. id est, causa
super vos Dominus, id est, minas. Num. 11. Nunc videbis utrum eveniat tibi verbum meum. Quinto, significat causam aut negotium. Gen. 12, Propter verbum Sarai. id est, causa Sarae. Deut. 19. et 2. Corin. 13. In ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. Exod. 18. Cum est eis aliquod verbum, veniunt ad me. id est, causa, lis, negotium. Deuteronomii 19, Hoc est verbum homicidae. id est, causa. 1. Reg. 11. Hoc est verbum ob quod levavit manum suam contra regem. 2. Regum 22. Requirite Iehovam super verbis libri huius. id est, causa huius libri, vel potius propter minas eius.
meum. Quinto, significat causam aut negotium. Gen. 12, Propter verbum Sarai. id est, causa Sarae. Deut. 19. et 2. Corin. 13. In ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. Exod. 18. Cum est eis aliquod verbum, veniunt ad me. id est, causa, lis, negotium. Deuteronomii 19, Hoc est verbum homicidae. id est, causa. 1. Reg. 11. Hoc est verbum ob quod levavit manum suam contra regem. 2. Regum 22. Requirite Iehovam super verbis libri huius. id est, causa huius libri, vel potius propter minas eius. Num. 16, praeter mortuos super verbum Corach. id est, propter causam aut
12, Propter verbum Sarai. id est, causa Sarae. Deut. 19. et 2. Corin. 13. In ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. Exod. 18. Cum est eis aliquod verbum, veniunt ad me. id est, causa, lis, negotium. Deuteronomii 19, Hoc est verbum homicidae. id est, causa. 1. Reg. 11. Hoc est verbum ob quod levavit manum suam contra regem. 2. Regum 22. Requirite Iehovam super verbis libri huius. id est, causa huius libri, vel potius propter minas eius. Num. 16, praeter mortuos super verbum Corach. id est, propter causam aut seditionem Corach. Act. 15. Convenerunt Apostoli et
lis, negotium. Deuteronomii 19, Hoc est verbum homicidae. id est, causa. 1. Reg. 11. Hoc est verbum ob quod levavit manum suam contra regem. 2. Regum 22. Requirite Iehovam super verbis libri huius. id est, causa huius libri, vel potius propter minas eius. Num. 16, praeter mortuos super verbum Corach. id est, propter causam aut seditionem Corach. Act. 15. Convenerunt Apostoli et seniores, ut viderent super verbo hoc. Sexto, significat factum quodpiam, aut similem rem quae narrari solet. Genesis vigesimo: Quid vidisti, quod fecisti verbum: id est rem istam? Exo. 2. Certe
minas eius. Num. 16, praeter mortuos super verbum Corach. id est, propter causam aut seditionem Corach. Act. 15. Convenerunt Apostoli et seniores, ut viderent super verbo hoc. Sexto, significat factum quodpiam, aut similem rem quae narrari solet. Genesis vigesimo: Quid vidisti, quod fecisti verbum: id est rem istam? Exo. 2. Certe notum factum est istud verbum, id est, meum homicidium. Exodi 18. Non est bonum istud verbum, quod tu facis. Luc. 2. Transeamus usque Bethlehem, et videamus verbum quod indicavit nobis Deus. id est, istud mirabile factum. Exodi 9. Cras faciet Dominus
propter causam aut seditionem Corach. Act. 15. Convenerunt Apostoli et seniores, ut viderent super verbo hoc. Sexto, significat factum quodpiam, aut similem rem quae narrari solet. Genesis vigesimo: Quid vidisti, quod fecisti verbum: id est rem istam? Exo. 2. Certe notum factum est istud verbum, id est, meum homicidium. Exodi 18. Non est bonum istud verbum, quod tu facis. Luc. 2. Transeamus usque Bethlehem, et videamus verbum quod indicavit nobis Deus. id est, istud mirabile factum. Exodi 9. Cras faciet Dominus verbum istud in terra. 1. Regum 20, Rem hanc non potero facere.
Apostoli et seniores, ut viderent super verbo hoc. Sexto, significat factum quodpiam, aut similem rem quae narrari solet. Genesis vigesimo: Quid vidisti, quod fecisti verbum: id est rem istam? Exo. 2. Certe notum factum est istud verbum, id est, meum homicidium. Exodi 18. Non est bonum istud verbum, quod tu facis. Luc. 2. Transeamus usque Bethlehem, et videamus verbum quod indicavit nobis Deus. id est, istud mirabile factum. Exodi 9. Cras faciet Dominus verbum istud in terra. 1. Regum 20, Rem hanc non potero facere. 1. Reg. 14. Quia inventum est in eo verbum bonum. id est, bona
quodpiam, aut similem rem quae narrari solet. Genesis vigesimo: Quid vidisti, quod fecisti verbum: id est rem istam? Exo. 2. Certe notum factum est istud verbum, id est, meum homicidium. Exodi 18. Non est bonum istud verbum, quod tu facis. Luc. 2. Transeamus usque Bethlehem, et videamus verbum quod indicavit nobis Deus. id est, istud mirabile factum. Exodi 9. Cras faciet Dominus verbum istud in terra. 1. Regum 20, Rem hanc non potero facere. 1. Reg. 14. Quia inventum est in eo verbum bonum. id est, bona facta aut opera. Audio verba vestra mala. secundo Samuelis secundo.
verbum: id est rem istam? Exo. 2. Certe notum factum est istud verbum, id est, meum homicidium. Exodi 18. Non est bonum istud verbum, quod tu facis. Luc. 2. Transeamus usque Bethlehem, et videamus verbum quod indicavit nobis Deus. id est, istud mirabile factum. Exodi 9. Cras faciet Dominus verbum istud in terra. 1. Regum 20, Rem hanc non potero facere. 1. Reg. 14. Quia inventum est in eo verbum bonum. id est, bona facta aut opera. Audio verba vestra mala. secundo Samuelis secundo. Septimo, Verbum valde generaliter accipitur, sicut Latinis res, Germanis ding, Sophistis ens:
18. Non est bonum istud verbum, quod tu facis. Luc. 2. Transeamus usque Bethlehem, et videamus verbum quod indicavit nobis Deus. id est, istud mirabile factum. Exodi 9. Cras faciet Dominus verbum istud in terra. 1. Regum 20, Rem hanc non potero facere. 1. Reg. 14. Quia inventum est in eo verbum bonum. id est, bona facta aut opera. Audio verba vestra mala. secundo Samuelis secundo. Septimo, Verbum valde generaliter accipitur, sicut Latinis res, Germanis ding, Sophistis ens: unde admodum varie usurpatur. Tota die dolore afficiunt me verba mea: Psalmo 56 id est, omnes res
quod indicavit nobis Deus. id est, istud mirabile factum. Exodi 9. Cras faciet Dominus verbum istud in terra. 1. Regum 20, Rem hanc non potero facere. 1. Reg. 14. Quia inventum est in eo verbum bonum. id est, bona facta aut opera. Audio verba vestra mala. secundo Samuelis secundo. Septimo, Verbum valde generaliter accipitur, sicut Latinis res, Germanis ding, Sophistis ens: unde admodum varie usurpatur. Tota die dolore afficiunt me verba mea: Psalmo 56 id est, omnes res negotiaque mea me excruciant. 2. Regum 12. Quod est hoc verbum. quod fecisti nobis? id est, quid hoc tandem
vestra mala. secundo Samuelis secundo. Septimo, Verbum valde generaliter accipitur, sicut Latinis res, Germanis ding, Sophistis ens: unde admodum varie usurpatur. Tota die dolore afficiunt me verba mea: Psalmo 56 id est, omnes res negotiaque mea me excruciant. 2. Regum 12. Quod est hoc verbum. quod fecisti nobis? id est, quid hoc tandem est, qualis haec res quam agis? Sic Ios. 11, Non removit verbum ex omnibus quae praeceperat Iehova, id est, nihil. Post verba ista, fuit verbum Iehovae ad Abraam, Genesis 15. id est, post haec negocia et res quascunque. Sic saepissime alias,
ding, Sophistis ens: unde admodum varie usurpatur. Tota die dolore afficiunt me verba mea: Psalmo 56 id est, omnes res negotiaque mea me excruciant. 2. Regum 12. Quod est hoc verbum. quod fecisti nobis? id est, quid hoc tandem est, qualis haec res quam agis? Sic Ios. 11, Non removit verbum ex omnibus quae praeceperat Iehova, id est, nihil. Post verba ista, fuit verbum Iehovae ad Abraam, Genesis 15. id est, post haec negocia et res quascunque. Sic saepissime alias, ut Genesis 40. Et fuit post verba ista, ut peccarent duo ministri Pharaonis. Haec locutio valde crebro
me verba mea: Psalmo 56 id est, omnes res negotiaque mea me excruciant. 2. Regum 12. Quod est hoc verbum. quod fecisti nobis? id est, quid hoc tandem est, qualis haec res quam agis? Sic Ios. 11, Non removit verbum ex omnibus quae praeceperat Iehova, id est, nihil. Post verba ista, fuit verbum Iehovae ad Abraam, Genesis 15. id est, post haec negocia et res quascunque. Sic saepissime alias, ut Genesis 40. Et fuit post verba ista, ut peccarent duo ministri Pharaonis. Haec locutio valde crebro repetitur: Isaiae 39. Non fuit verbum quod non ostenderet eis Ezekias in tota domo
Iehova, id est, nihil. Post verba ista, fuit verbum Iehovae ad Abraam, Genesis 15. id est, post haec negocia et res quascunque. Sic saepissime alias, ut Genesis 40. Et fuit post verba ista, ut peccarent duo ministri Pharaonis. Haec locutio valde crebro repetitur: Isaiae 39. Non fuit verbum quod non ostenderet eis Ezekias in tota domo sua, et toto dominio suo. Octavo, valde crebro Verbum pro re verbis significata aut comprehensa ponitur. Actorum 5. Nos sumus testes horum verborum. id est, harum rerum quas accidisse diximus. Sequentur infra plura exempla. ¶ Nunc de variis
post haec negocia et res quascunque. Sic saepissime alias, ut Genesis 40. Et fuit post verba ista, ut peccarent duo ministri Pharaonis. Haec locutio valde crebro repetitur: Isaiae 39. Non fuit verbum quod non ostenderet eis Ezekias in tota domo sua, et toto dominio suo. Octavo, valde crebro Verbum pro re verbis significata aut comprehensa ponitur. Actorum 5. Nos sumus testes horum verborum. id est, harum rerum quas accidisse diximus. Sequentur infra plura exempla. ¶ Nunc de variis locutionibus huius vocis agamus. Verborum dominus. id est, habens negocium dubium, aut litem.
de variis locutionibus huius vocis agamus. Verborum dominus. id est, habens negocium dubium, aut litem. Exodi 24. Qui fuerit verborum Dominus, accedat ad vos. Occasiones verborum, pro rumore. Deuterono. 22, Et imposuerit ei occasiones verborum: id est, praebuerit causam eius infamiae. Verbum doloris facit ascendere dolorem: Proverbiorum 15. id est, acerbum, asperum. Vir verborum, facundus dicitur. Exodi quarto: Non sum vir verborum. id est, disertus: dicit de se Moyses ad Deum. Postulaverunt a nobis verba cantici, Psalmo centesimo trigesimoseptimo. id est, cantica
Psalmo centesimo trigesimoseptimo. id est, cantica sibi cantari. Verbis alicuius laudare Deum: id est, eius hymnis. 2. Paralipomenon 29. Ut laudarent Iehovam verbis Davidis. Verba iniquitatum praevaluerunt nobis: Psalmo sexagesimo quinto. id est, iniquitates nostrae nos pessundant. Sic Verbum praevaricationis, pro praevaricatione. Exodi vigesimosecundo. Verba signorum,
Psalmo 105. pro signa. Verbum iudicii, Deuteronomii 17. Verba ieiuniorum: id est, ieiunia, Esther 9. Verba labiorum, est
praevaluerunt nobis: Psalmo sexagesimo quinto. id est, iniquitates nostrae nos pessundant. Sic Verbum praevaricationis, pro praevaricatione. Exodi vigesimosecundo. Verba signorum,
Psalmo 105. pro signa. Verbum iudicii, Deuteronomii 17. Verba ieiuniorum: id est, ieiunia, Esther 9. Verba labiorum, est ociosus et iactabundus sermo. Proverb. 14, Verbum labiorum tantum ad inopiam. id est, sermo vanus nullum emolumentum affert. Verba oris eius iniquitas et dolus, Psalmo 36. pro, quicquid,
Exodi vigesimosecundo. Verba signorum,
Psalmo 105. pro signa. Verbum iudicii, Deuteronomii 17. Verba ieiuniorum: id est, ieiunia, Esther 9. Verba labiorum, est ociosus et iactabundus sermo. Proverb. 14, Verbum labiorum tantum ad inopiam. id est, sermo vanus nullum emolumentum affert. Verba oris eius iniquitas et dolus, Psalmo 36. pro, quicquid, loquitur, est merus dolus. Non fit verbum operis mali, Eccles. 8. id est, non fertur sententia de opere malo. Verba pulchritudinis est daturus
Verba ieiuniorum: id est, ieiunia, Esther 9. Verba labiorum, est ociosus et iactabundus sermo. Proverb. 14, Verbum labiorum tantum ad inopiam. id est, sermo vanus nullum emolumentum affert. Verba oris eius iniquitas et dolus, Psalmo 36. pro, quicquid, loquitur, est merus dolus. Non fit verbum operis mali, Eccles. 8. id est, non fertur sententia de opere malo. Verba pulchritudinis est daturus Nephtalim, Genesis 49. id est, habiturus disertos homines. Verbum durum, aut etiam grave, est difficilis quaestio. Exod. 18. Levia verba. pro mollibus: Psalm. 55. Rectum verbum,
emolumentum affert. Verba oris eius iniquitas et dolus, Psalmo 36. pro, quicquid, loquitur, est merus dolus. Non fit verbum operis mali, Eccles. 8. id est, non fertur sententia de opere malo. Verba pulchritudinis est daturus Nephtalim, Genesis 49. id est, habiturus disertos homines. Verbum durum, aut etiam grave, est difficilis quaestio. Exod. 18. Levia verba. pro mollibus: Psalm. 55. Rectum verbum, Deuteron. 13, est sermo verus. Verbum Dei esse aut fieri ad aliquem, est, Deum cum aliquo loqui. Sic saepe dicitur, verbum quod ad Oseam et alios prophetas, item,
fit verbum operis mali, Eccles. 8. id est, non fertur sententia de opere malo. Verba pulchritudinis est daturus Nephtalim, Genesis 49. id est, habiturus disertos homines. Verbum durum, aut etiam grave, est difficilis quaestio. Exod. 18. Levia verba. pro mollibus: Psalm. 55. Rectum verbum, Deuteron. 13, est sermo verus. Verbum Dei esse aut fieri ad aliquem, est, Deum cum aliquo loqui. Sic saepe dicitur, verbum quod ad Oseam et alios prophetas, item, verbum quod vidit: id est, doctrina aut mandatum, quod Deus eis patefecit, ut populo, exponant. Sic Verbum Dei esse in
est, non fertur sententia de opere malo. Verba pulchritudinis est daturus Nephtalim, Genesis 49. id est, habiturus disertos homines. Verbum durum, aut etiam grave, est difficilis quaestio. Exod. 18. Levia verba. pro mollibus: Psalm. 55. Rectum verbum, Deuteron. 13, est sermo verus. Verbum Dei esse aut fieri ad aliquem, est, Deum cum aliquo loqui. Sic saepe dicitur, verbum quod ad Oseam et alios prophetas, item, verbum quod vidit: id est, doctrina aut mandatum, quod Deus eis patefecit, ut populo, exponant. Sic Verbum Dei esse in manu alicuius. Fuit verbum Iehovae in
Genesis 49. id est, habiturus disertos homines. Verbum durum, aut etiam grave, est difficilis quaestio. Exod. 18. Levia verba. pro mollibus: Psalm. 55. Rectum verbum, Deuteron. 13, est sermo verus. Verbum Dei esse aut fieri ad aliquem, est, Deum cum aliquo loqui. Sic saepe dicitur, verbum quod ad Oseam et alios prophetas, item, verbum quod vidit: id est, doctrina aut mandatum, quod Deus eis patefecit, ut populo, exponant. Sic Verbum Dei esse in manu alicuius. Fuit verbum Iehovae in manu Haggaei: cap. 1. pro, Deus loquutus est ad Haggaeum, et per ipsum ad
Verbum durum, aut etiam grave, est difficilis quaestio. Exod. 18. Levia verba. pro mollibus: Psalm. 55. Rectum verbum, Deuteron. 13, est sermo verus. Verbum Dei esse aut fieri ad aliquem, est, Deum cum aliquo loqui. Sic saepe dicitur, verbum quod ad Oseam et alios prophetas, item, verbum quod vidit: id est, doctrina aut mandatum, quod Deus eis patefecit, ut populo, exponant. Sic Verbum Dei esse in manu alicuius. Fuit verbum Iehovae in manu Haggaei: cap. 1. pro, Deus loquutus est ad Haggaeum, et per ipsum ad populum. Sic 1. Regum 16. Verbum Iehovae fuit
Psalm. 55. Rectum verbum, Deuteron. 13, est sermo verus. Verbum Dei esse aut fieri ad aliquem, est, Deum cum aliquo loqui. Sic saepe dicitur, verbum quod ad Oseam et alios prophetas, item, verbum quod vidit: id est, doctrina aut mandatum, quod Deus eis patefecit, ut populo, exponant. Sic Verbum Dei esse in manu alicuius. Fuit verbum Iehovae in manu Haggaei: cap. 1. pro, Deus loquutus est ad Haggaeum, et per ipsum ad populum. Sic 1. Regum 16. Verbum Iehovae fuit per manum Iehu prophetae super Basan.Sic, Verbum quod ostendit mihi Deus, Ieremiae trigesimo octavo.
est sermo verus. Verbum Dei esse aut fieri ad aliquem, est, Deum cum aliquo loqui. Sic saepe dicitur, verbum quod ad Oseam et alios prophetas, item, verbum quod vidit: id est, doctrina aut mandatum, quod Deus eis patefecit, ut populo, exponant. Sic Verbum Dei esse in manu alicuius. Fuit verbum Iehovae in manu Haggaei: cap. 1. pro, Deus loquutus est ad Haggaeum, et per ipsum ad populum. Sic 1. Regum 16. Verbum Iehovae fuit per manum Iehu prophetae super Basan.Sic, Verbum quod ostendit mihi Deus, Ieremiae trigesimo octavo. id est, prophetia et minae. Verbum aut
prophetas, item, verbum quod vidit: id est, doctrina aut mandatum, quod Deus eis patefecit, ut populo, exponant. Sic Verbum Dei esse in manu alicuius. Fuit verbum Iehovae in manu Haggaei: cap. 1. pro, Deus loquutus est ad Haggaeum, et per ipsum ad populum. Sic 1. Regum 16. Verbum Iehovae fuit per manum Iehu prophetae super Basan.Sic, Verbum quod ostendit mihi Deus, Ieremiae trigesimo octavo. id est, prophetia et minae. Verbum aut Verba saepe ponuntur pro ipsis rebus quae verbis sunt comprehensae. Verbum dicitur appropinquare, cum id accidit quod Deus
mandatum, quod Deus eis patefecit, ut populo, exponant. Sic Verbum Dei esse in manu alicuius. Fuit verbum Iehovae in manu Haggaei: cap. 1. pro, Deus loquutus est ad Haggaeum, et per ipsum ad populum. Sic 1. Regum 16. Verbum Iehovae fuit per manum Iehu prophetae super Basan.Sic, Verbum quod ostendit mihi Deus, Ieremiae trigesimo octavo. id est, prophetia et minae. Verbum aut Verba saepe ponuntur pro ipsis rebus quae verbis sunt comprehensae. Verbum dicitur appropinquare, cum id accidit quod Deus praedixit suis verbis. Ezechielis duodecimo, Appropinquaverunt
Fuit verbum Iehovae in manu Haggaei: cap. 1. pro, Deus loquutus est ad Haggaeum, et per ipsum ad populum. Sic 1. Regum 16. Verbum Iehovae fuit per manum Iehu prophetae super Basan.Sic, Verbum quod ostendit mihi Deus, Ieremiae trigesimo octavo. id est, prophetia et minae. Verbum aut Verba saepe ponuntur pro ipsis rebus quae verbis sunt comprehensae. Verbum dicitur appropinquare, cum id accidit quod Deus praedixit suis verbis. Ezechielis duodecimo, Appropinquaverunt dies illi, et verbum omnis visionis. Ponitur ergo hic, et saepe alias verbum, pro re
est ad Haggaeum, et per ipsum ad populum. Sic 1. Regum 16. Verbum Iehovae fuit per manum Iehu prophetae super Basan.Sic, Verbum quod ostendit mihi Deus, Ieremiae trigesimo octavo. id est, prophetia et minae. Verbum aut Verba saepe ponuntur pro ipsis rebus quae verbis sunt comprehensae. Verbum dicitur appropinquare, cum id accidit quod Deus praedixit suis verbis. Ezechielis duodecimo, Appropinquaverunt dies illi, et verbum omnis visionis. Ponitur ergo hic, et saepe alias verbum, pro re verbis designata. Sic Psalmo 148, Ventus turbinis faciens verbum eius. id est, ipsam
mihi Deus, Ieremiae trigesimo octavo. id est, prophetia et minae. Verbum aut Verba saepe ponuntur pro ipsis rebus quae verbis sunt comprehensae. Verbum dicitur appropinquare, cum id accidit quod Deus praedixit suis verbis. Ezechielis duodecimo, Appropinquaverunt dies illi, et verbum omnis visionis. Ponitur ergo hic, et saepe alias verbum, pro re verbis designata. Sic Psalmo 148, Ventus turbinis faciens verbum eius. id est, ipsam rem mandatam. Secundo Samuelis decimoquarto: Feci verbum hoc. Isaiae 42 Haec verba faciam eis, et non derelinquam eos. Deuteron. quarto:
et minae. Verbum aut Verba saepe ponuntur pro ipsis rebus quae verbis sunt comprehensae. Verbum dicitur appropinquare, cum id accidit quod Deus praedixit suis verbis. Ezechielis duodecimo, Appropinquaverunt dies illi, et verbum omnis visionis. Ponitur ergo hic, et saepe alias verbum, pro re verbis designata. Sic Psalmo 148, Ventus turbinis faciens verbum eius. id est, ipsam rem mandatam. Secundo Samuelis decimoquarto: Feci verbum hoc. Isaiae 42 Haec verba faciam eis, et non derelinquam eos. Deuteron. quarto: Cum invenerint te omnia verba ista. Cogitationes notat
verbis sunt comprehensae. Verbum dicitur appropinquare, cum id accidit quod Deus praedixit suis verbis. Ezechielis duodecimo, Appropinquaverunt dies illi, et verbum omnis visionis. Ponitur ergo hic, et saepe alias verbum, pro re verbis designata. Sic Psalmo 148, Ventus turbinis faciens verbum eius. id est, ipsam rem mandatam. Secundo Samuelis decimoquarto: Feci verbum hoc. Isaiae 42 Haec verba faciam eis, et non derelinquam eos. Deuteron. quarto: Cum invenerint te omnia verba ista. Cogitationes notat Ezechielis 38. Ascendent verba super cor tuum, cogitabisque cogitationem
quod Deus praedixit suis verbis. Ezechielis duodecimo, Appropinquaverunt dies illi, et verbum omnis visionis. Ponitur ergo hic, et saepe alias verbum, pro re verbis designata. Sic Psalmo 148, Ventus turbinis faciens verbum eius. id est, ipsam rem mandatam. Secundo Samuelis decimoquarto: Feci verbum hoc. Isaiae 42 Haec verba faciam eis, et non derelinquam eos. Deuteron. quarto: Cum invenerint te omnia verba ista. Cogitationes notat Ezechielis 38. Ascendent verba super cor tuum, cogitabisque cogitationem malam, et dices. Bonum esse verbum, et rectum esse verbum, saepe idem
mandatam. Secundo Samuelis decimoquarto: Feci verbum hoc. Isaiae 42 Haec verba faciam eis, et non derelinquam eos. Deuteron. quarto: Cum invenerint te omnia verba ista. Cogitationes notat Ezechielis 38. Ascendent verba super cor tuum, cogitabisque cogitationem malam, et dices. Bonum esse verbum, et rectum esse verbum, saepe idem est quod, Placet hic sermo. Bonum fuit in oculis meis verbum. Verbum egredi ab homine, aut a Deo, alias de mandato, alias de facto accipitur. Genesis vigesimoquarto: A Domino egressum est verbum istud. id est, Dominus ipse est author istius
decimoquarto: Feci verbum hoc. Isaiae 42 Haec verba faciam eis, et non derelinquam eos. Deuteron. quarto: Cum invenerint te omnia verba ista. Cogitationes notat Ezechielis 38. Ascendent verba super cor tuum, cogitabisque cogitationem malam, et dices. Bonum esse verbum, et rectum esse verbum, saepe idem est quod, Placet hic sermo. Bonum fuit in oculis meis verbum. Verbum egredi ab homine, aut a Deo, alias de mandato, alias de facto accipitur. Genesis vigesimoquarto: A Domino egressum est verbum istud. id est, Dominus ipse est author istius negotii. Sic Ezechiel 33.
eos. Deuteron. quarto: Cum invenerint te omnia verba ista. Cogitationes notat Ezechielis 38. Ascendent verba super cor tuum, cogitabisque cogitationem malam, et dices. Bonum esse verbum, et rectum esse verbum, saepe idem est quod, Placet hic sermo. Bonum fuit in oculis meis verbum. Verbum egredi ab homine, aut a Deo, alias de mandato, alias de facto accipitur. Genesis vigesimoquarto: A Domino egressum est verbum istud. id est, Dominus ipse est author istius negotii. Sic Ezechiel 33. Audite quod nam sit verbum, quod egreditur a Iehova: id est, quid Deus
eos. Deuteron. quarto: Cum invenerint te omnia verba ista. Cogitationes notat Ezechielis 38. Ascendent verba super cor tuum, cogitabisque cogitationem malam, et dices. Bonum esse verbum, et rectum esse verbum, saepe idem est quod, Placet hic sermo. Bonum fuit in oculis meis verbum. Verbum egredi ab homine, aut a Deo, alias de mandato, alias de facto accipitur. Genesis vigesimoquarto: A Domino egressum est verbum istud. id est, Dominus ipse est author istius negotii. Sic Ezechiel 33. Audite quod nam sit verbum, quod egreditur a Iehova: id est, quid Deus dixerit. Sic
cogitationem malam, et dices. Bonum esse verbum, et rectum esse verbum, saepe idem est quod, Placet hic sermo. Bonum fuit in oculis meis verbum. Verbum egredi ab homine, aut a Deo, alias de mandato, alias de facto accipitur. Genesis vigesimoquarto: A Domino egressum est verbum istud. id est, Dominus ipse est author istius negotii. Sic Ezechiel 33. Audite quod nam sit verbum, quod egreditur a Iehova: id est, quid Deus dixerit. Sic Esther septimo: Verbum est egressum ab ore regis: id est, mandatum. Sic et 1. capite: Egrediatur verbum regis a conspectu eius.
quod, Placet hic sermo. Bonum fuit in oculis meis verbum. Verbum egredi ab homine, aut a Deo, alias de mandato, alias de facto accipitur. Genesis vigesimoquarto: A Domino egressum est verbum istud. id est, Dominus ipse est author istius negotii. Sic Ezechiel 33. Audite quod nam sit verbum, quod egreditur a Iehova: id est, quid Deus dixerit. Sic Esther septimo: Verbum est egressum ab ore regis: id est, mandatum. Sic et 1. capite: Egrediatur verbum regis a conspectu eius. Faciemus omne verbum quod est egressum ex ore nostro: Ieremiae 44. id est, quicquid diximus. Verba
homine, aut a Deo, alias de mandato, alias de facto accipitur. Genesis vigesimoquarto: A Domino egressum est verbum istud. id est, Dominus ipse est author istius negotii. Sic Ezechiel 33. Audite quod nam sit verbum, quod egreditur a Iehova: id est, quid Deus dixerit. Sic Esther septimo: Verbum est egressum ab ore regis: id est, mandatum. Sic et 1. capite: Egrediatur verbum regis a conspectu eius. Faciemus omne verbum quod est egressum ex ore nostro: Ieremiae 44. id est, quicquid diximus. Verba indicare: 1. Regum decimo: Salomon indicavit reginae Saba omnia verba eius, non
A Domino egressum est verbum istud. id est, Dominus ipse est author istius negotii. Sic Ezechiel 33. Audite quod nam sit verbum, quod egreditur a Iehova: id est, quid Deus dixerit. Sic Esther septimo: Verbum est egressum ab ore regis: id est, mandatum. Sic et 1. capite: Egrediatur verbum regis a conspectu eius. Faciemus omne verbum quod est egressum ex ore nostro: Ieremiae 44. id est, quicquid diximus. Verba indicare: 1. Regum decimo: Salomon indicavit reginae Saba omnia verba eius, non fuit verbum absconditum a rege quod non indicaverit ei: id est, solvit ei omnes
id est, Dominus ipse est author istius negotii. Sic Ezechiel 33. Audite quod nam sit verbum, quod egreditur a Iehova: id est, quid Deus dixerit. Sic Esther septimo: Verbum est egressum ab ore regis: id est, mandatum. Sic et 1. capite: Egrediatur verbum regis a conspectu eius. Faciemus omne verbum quod est egressum ex ore nostro: Ieremiae 44. id est, quicquid diximus. Verba indicare: 1. Regum decimo: Salomon indicavit reginae Saba omnia verba eius, non fuit verbum absconditum a rege quod non indicaverit ei: id est, solvit ei omnes quaestiones eius, ac dubia: nihil prorsus fuit,
est egressum ab ore regis: id est, mandatum. Sic et 1. capite: Egrediatur verbum regis a conspectu eius. Faciemus omne verbum quod est egressum ex ore nostro: Ieremiae 44. id est, quicquid diximus. Verba indicare: 1. Regum decimo: Salomon indicavit reginae Saba omnia verba eius, non fuit verbum absconditum a rege quod non indicaverit ei: id est, solvit ei omnes quaestiones eius, ac dubia: nihil prorsus fuit, ad quod non posset respondere. Verba sua loqui coram aliquibus, est, suam causam agere. Genesis vigesimoquarto: Donec loquutus fuero verba mea. Genesis 44. Loquatur
a rege quod non indicaverit ei: id est, solvit ei omnes quaestiones eius, ac dubia: nihil prorsus fuit, ad quod non posset respondere. Verba sua loqui coram aliquibus, est, suam causam agere. Genesis vigesimoquarto: Donec loquutus fuero verba mea. Genesis 44. Loquatur quaeso servus tuus verbum in auribus tuis. Sic Iob vigesimo: Ac loquetur verba sua in auribus seniorum. pro, exponet causam suam coram senatu eius loci. Verum Iob 33 paulo aliter accipi videtur: Deus non loquitur omnia verba sua. id est, non patefacit omnia sua secreta. Verbum stare, aut cadere, significat
Genesis 44. Loquatur quaeso servus tuus verbum in auribus tuis. Sic Iob vigesimo: Ac loquetur verba sua in auribus seniorum. pro, exponet causam suam coram senatu eius loci. Verum Iob 33 paulo aliter accipi videtur: Deus non loquitur omnia verba sua. id est, non patefacit omnia sua secreta. Verbum stare, aut cadere, significat ratum aut irritum esse: re ipsa complere, aut non. Isaiae octavo: Loquimini verbum, et non stabit. id est, frustra et incassum decernetis ac loquemini. Ieremiae 44. Scientque cuius verbum stabit, meum an ipsorum. Non cecidit verbum ex omni verbo bono,
pro, exponet causam suam coram senatu eius loci. Verum Iob 33 paulo aliter accipi videtur: Deus non loquitur omnia verba sua. id est, non patefacit omnia sua secreta. Verbum stare, aut cadere, significat ratum aut irritum esse: re ipsa complere, aut non. Isaiae octavo: Loquimini verbum, et non stabit. id est, frustra et incassum decernetis ac loquemini. Ieremiae 44. Scientque cuius verbum stabit, meum an ipsorum. Non cecidit verbum ex omni verbo bono, quod dixerat Iehova ad domum Israel. Romanorum nono: Non quod exciderit verbum Dei. Sic primo Regum octavo. Esther
non loquitur omnia verba sua. id est, non patefacit omnia sua secreta. Verbum stare, aut cadere, significat ratum aut irritum esse: re ipsa complere, aut non. Isaiae octavo: Loquimini verbum, et non stabit. id est, frustra et incassum decernetis ac loquemini. Ieremiae 44. Scientque cuius verbum stabit, meum an ipsorum. Non cecidit verbum ex omni verbo bono, quod dixerat Iehova ad domum Israel. Romanorum nono: Non quod exciderit verbum Dei. Sic primo Regum octavo. Esther tertio: Ut viderent, an starent verba Mardochaei. id est, an persisteret in iis quae dixerat. Verbum mutare,
omnia sua secreta. Verbum stare, aut cadere, significat ratum aut irritum esse: re ipsa complere, aut non. Isaiae octavo: Loquimini verbum, et non stabit. id est, frustra et incassum decernetis ac loquemini. Ieremiae 44. Scientque cuius verbum stabit, meum an ipsorum. Non cecidit verbum ex omni verbo bono, quod dixerat Iehova ad domum Israel. Romanorum nono: Non quod exciderit verbum Dei. Sic primo Regum octavo. Esther tertio: Ut viderent, an starent verba Mardochaei. id est, an persisteret in iis quae dixerat. Verbum mutare, est, non obedire. Danielis 3. Qui
complere, aut non. Isaiae octavo: Loquimini verbum, et non stabit. id est, frustra et incassum decernetis ac loquemini. Ieremiae 44. Scientque cuius verbum stabit, meum an ipsorum. Non cecidit verbum ex omni verbo bono, quod dixerat Iehova ad domum Israel. Romanorum nono: Non quod exciderit verbum Dei. Sic primo Regum octavo. Esther tertio: Ut viderent, an starent verba Mardochaei. id est, an persisteret in iis quae dixerat. Verbum mutare, est, non obedire. Danielis 3. Qui mutaverunt verbum regis: id est, non curarunt. Aliquando est idem quod adulterare, ut Paulus loquitur.
cuius verbum stabit, meum an ipsorum. Non cecidit verbum ex omni verbo bono, quod dixerat Iehova ad domum Israel. Romanorum nono: Non quod exciderit verbum Dei. Sic primo Regum octavo. Esther tertio: Ut viderent, an starent verba Mardochaei. id est, an persisteret in iis quae dixerat. Verbum mutare, est, non obedire. Danielis 3. Qui mutaverunt verbum regis: id est, non curarunt. Aliquando est idem quod adulterare, ut Paulus loquitur. Pervertere verba alicuius: Exod. 23. Munera pervertunt verba iustorum, et excaecant oculos sapientum: id est, efficiunt ut causa bona male
ex omni verbo bono, quod dixerat Iehova ad domum Israel. Romanorum nono: Non quod exciderit verbum Dei. Sic primo Regum octavo. Esther tertio: Ut viderent, an starent verba Mardochaei. id est, an persisteret in iis quae dixerat. Verbum mutare, est, non obedire. Danielis 3. Qui mutaverunt verbum regis: id est, non curarunt. Aliquando est idem quod adulterare, ut Paulus loquitur. Pervertere verba alicuius: Exod. 23. Munera pervertunt verba iustorum, et excaecant oculos sapientum: id est, efficiunt ut causa bona male iudicetus, [?: ] iudex munere excaecatus, nequit
Pervertere verba alicuius: Exod. 23. Munera pervertunt verba iustorum, et excaecant oculos sapientum: id est, efficiunt ut causa bona male iudicetus, [?: ] iudex munere excaecatus, nequit verba ac rationes iustioris partis syncere iudicare, et crimen pro magnitudine odisse. Verbum aut verba ponere in alicuius ore, est [?: ] instruere quid loqui debeat. Num. 23 bis dicitur: Posuitque Dominus verba Bileam in ore eius. et, [?: N- ] quod posuerit Deus in ore meo? Sic 2. Sam. 14 dicitur Ioabus posuisse verba in ore mulieris: id est, eam
posuerit Deus in ore meo? Sic 2. Sam. 14 dicitur Ioabus posuisse verba in ore mulieris: id est, eam instruxisse. Idem Deuterono. 18. Praevalere alicuius [?: ] contra aliquem, est vincere contendendo. 2. Sam. 24 [?: ] etiam crescere verborum acerbitatem. Prohibere verbum, est celare aliquem: Ieremiae 42. Quod responderit Iehova, non prohibebo a vobis verbum. Verba alicuius [?: ] propinqua Deo, est, exaudiri ea. 1. Reg. 8. Sint verba [?: ] mea, quibus precatus sum Iehovam, propinqua illi id est, exaudiat me. Sic dicitur
id est, eam instruxisse. Idem Deuterono. 18. Praevalere alicuius [?: ] contra aliquem, est vincere contendendo. 2. Sam. 24 [?: ] etiam crescere verborum acerbitatem. Prohibere verbum, est celare aliquem: Ieremiae 42. Quod responderit Iehova, non prohibebo a vobis verbum. Verba alicuius [?: ] propinqua Deo, est, exaudiri ea. 1. Reg. 8. Sint verba [?: ] mea, quibus precatus sum Iehovam, propinqua illi id est, exaudiat me. Sic dicitur oratio alicuius venire ad Deus: aut contra, Opponi nubem, ne ad eum perveniat. Verbum
a vobis verbum. Verba alicuius [?: ] propinqua Deo, est, exaudiri ea. 1. Reg. 8. Sint verba [?: ] mea, quibus precatus sum Iehovam, propinqua illi id est, exaudiat me. Sic dicitur oratio alicuius venire ad Deus: aut contra, Opponi nubem, ne ad eum perveniat. Verbum Iehovae quaerere, est idem quod ipsum Dominum quaere: id est, consulere. 1. Reg. 22, Require obsecro verbum Iehovae: id est, consule Dominum. Verbum alicuius [?: ] ad requiem. 2. Sam. 14. Sit obsecro verbum Domini [?: ] ad requiem: id est, manda ut sim una
[?: ] mea, quibus precatus sum Iehovam, propinqua illi id est, exaudiat me. Sic dicitur oratio alicuius venire ad Deus: aut contra, Opponi nubem, ne ad eum perveniat. Verbum Iehovae quaerere, est idem quod ipsum Dominum quaere: id est, consulere. 1. Reg. 22, Require obsecro verbum Iehovae: id est, consule Dominum. Verbum alicuius [?: ] ad requiem. 2. Sam. 14. Sit obsecro verbum Domini [?: ] ad requiem: id est, manda ut sim una cum filio salvo Sic 2. Sam. 19. Cur non fuit verbum meum mihi [?: p- ] ad reducendum regem. id est,
Iehovam, propinqua illi id est, exaudiat me. Sic dicitur oratio alicuius venire ad Deus: aut contra, Opponi nubem, ne ad eum perveniat. Verbum Iehovae quaerere, est idem quod ipsum Dominum quaere: id est, consulere. 1. Reg. 22, Require obsecro verbum Iehovae: id est, consule Dominum. Verbum alicuius [?: ] ad requiem. 2. Sam. 14. Sit obsecro verbum Domini [?: ] ad requiem: id est, manda ut sim una cum filio salvo Sic 2. Sam. 19. Cur non fuit verbum meum mihi [?: p- ] ad reducendum regem. id est, cur non est expectatum meum decretum, ut
venire ad Deus: aut contra, Opponi nubem, ne ad eum perveniat. Verbum Iehovae quaerere, est idem quod ipsum Dominum quaere: id est, consulere. 1. Reg. 22, Require obsecro verbum Iehovae: id est, consule Dominum. Verbum alicuius [?: ] ad requiem. 2. Sam. 14. Sit obsecro verbum Domini [?: ] ad requiem: id est, manda ut sim una cum filio salvo Sic 2. Sam. 19. Cur non fuit verbum meum mihi [?: p- ] ad reducendum regem. id est, cur non est expectatum meum decretum, ut ego primus decernerem reductionem regis? sed vos qui minima pars populi
Dominum quaere: id est, consulere. 1. Reg. 22, Require obsecro verbum Iehovae: id est, consule Dominum. Verbum alicuius [?: ] ad requiem. 2. Sam. 14. Sit obsecro verbum Domini [?: ] ad requiem: id est, manda ut sim una cum filio salvo Sic 2. Sam. 19. Cur non fuit verbum meum mihi [?: p- ] ad reducendum regem. id est, cur non est expectatum meum decretum, ut ego primus decernerem reductionem regis? sed vos qui minima pars populi estis, vobis id ius rapuistis. Verbum alicuius esse alicui, aut cum alioquo, est, eum loqui cum illo: Et fuit
ad requiem: id est, manda ut sim una cum filio salvo Sic 2. Sam. 19. Cur non fuit verbum meum mihi [?: p- ] ad reducendum regem. id est, cur non est expectatum meum decretum, ut ego primus decernerem reductionem regis? sed vos qui minima pars populi estis, vobis id ius rapuistis. Verbum alicuius esse alicui, aut cum alioquo, est, eum loqui cum illo: Et fuit verbum Samuelis universo Israeli. Sic 2. Sam. 3. Verbum Abner fuit cum senioribus Israelis: pro, collocutus est, egitque cum illis. 1. Reg. 1, Et fuerunt verba eius cum Ioab filio serviae. Suscitare aut
verbum meum mihi [?: p- ] ad reducendum regem. id est, cur non est expectatum meum decretum, ut ego primus decernerem reductionem regis? sed vos qui minima pars populi estis, vobis id ius rapuistis. Verbum alicuius esse alicui, aut cum alioquo, est, eum loqui cum illo: Et fuit verbum Samuelis universo Israeli. Sic 2. Sam. 3. Verbum Abner fuit cum senioribus Israelis: pro, collocutus est, egitque cum illis. 1. Reg. 1, Et fuerunt verba eius cum Ioab filio serviae. Suscitare aut excitare verbum, est, re praestare, quod verbis promiseris. secundo Samuelis septimo:
regem. id est, cur non est expectatum meum decretum, ut ego primus decernerem reductionem regis? sed vos qui minima pars populi estis, vobis id ius rapuistis. Verbum alicuius esse alicui, aut cum alioquo, est, eum loqui cum illo: Et fuit verbum Samuelis universo Israeli. Sic 2. Sam. 3. Verbum Abner fuit cum senioribus Israelis: pro, collocutus est, egitque cum illis. 1. Reg. 1, Et fuerunt verba eius cum Ioab filio serviae. Suscitare aut excitare verbum, est, re praestare, quod verbis promiseris. secundo Samuelis septimo: Suscita verbum tuum. id est, ut mox subiicit, Fac
alicuius esse alicui, aut cum alioquo, est, eum loqui cum illo: Et fuit verbum Samuelis universo Israeli. Sic 2. Sam. 3. Verbum Abner fuit cum senioribus Israelis: pro, collocutus est, egitque cum illis. 1. Reg. 1, Et fuerunt verba eius cum Ioab filio serviae. Suscitare aut excitare verbum, est, re praestare, quod verbis promiseris. secundo Samuelis septimo: Suscita verbum tuum. id est, ut mox subiicit, Fac quod pollicitus es. Sic Ieremiae vigesimonono: suscitabo super vos verbum meum bonum. id est, praestabo promissionem bonam, quam vobis loquutus sum. [?: ]
universo Israeli. Sic 2. Sam. 3. Verbum Abner fuit cum senioribus Israelis: pro, collocutus est, egitque cum illis. 1. Reg. 1, Et fuerunt verba eius cum Ioab filio serviae. Suscitare aut excitare verbum, est, re praestare, quod verbis promiseris. secundo Samuelis septimo: Suscita verbum tuum. id est, ut mox subiicit, Fac quod pollicitus es. Sic Ieremiae vigesimonono: suscitabo super vos verbum meum bonum. id est, praestabo promissionem bonam, quam vobis loquutus sum. [?: ] te vobiscum verba, et convertimini ad Iehovam: Oseae decimoquarto. id est, afferte
cum illis. 1. Reg. 1, Et fuerunt verba eius cum Ioab filio serviae. Suscitare aut excitare verbum, est, re praestare, quod verbis promiseris. secundo Samuelis septimo: Suscita verbum tuum. id est, ut mox subiicit, Fac quod pollicitus es. Sic Ieremiae vigesimonono: suscitabo super vos verbum meum bonum. id est, praestabo promissionem bonam, quam vobis loquutus sum. [?: ] te vobiscum verba, et convertimini ad Iehovam: Oseae decimoquarto. id est, afferte precationem, non oves aut boves sacrificaturi. Allusio est ad illum morem [?: ] untium Ierosolymam
ad illum morem [?: ] untium Ierosolymam et templum, qui semper aliquid secum sumebant, quod offerrent Domino. Sic sequitur: Aufer omnem iniquitatem nostram, et [?: da- ] num, et persolvemus iuvencos labiorum nostrorum id est, offeremus gratiarum actiones. Venire alicuius verbum ad aliquem, est illi aliquid dici, mandari, aut significari ab eo. Secundo Samuelis decimonono: Verbum autem universi Israelis venit ad regem in domum [?: ] id est, significatum est a toto Israele per literas et legatos regi exulanti, omnium voto eum revocari. [?:
Domino. Sic sequitur: Aufer omnem iniquitatem nostram, et [?: da- ] num, et persolvemus iuvencos labiorum nostrorum id est, offeremus gratiarum actiones. Venire alicuius verbum ad aliquem, est illi aliquid dici, mandari, aut significari ab eo. Secundo Samuelis decimonono: Verbum autem universi Israelis venit ad regem in domum [?: ] id est, significatum est a toto Israele per literas et legatos regi exulanti, omnium voto eum revocari. [?: V- ] fac verba populi ad Deum: Exod. decimo octavo. id est, refer ad Deum. Sic secundae Samuelis
[?: ] id est, significatum est a toto Israele per literas et legatos regi exulanti, omnium voto eum revocari. [?: V- ] fac verba populi ad Deum: Exod. decimo octavo. id est, refer ad Deum. Sic secundae Samuelis decimoquinto. Morabor in campestribus, donec venerit verbum a vobis ad renunciandum mihi. Aliquando Verbum significat, rem ipsam verbis indicatam fieri paulo antea, et etiam in verbo Venio indicavi. Psalmo 150, et Iudicum decimotertio. Iuxta verbum alicuius aliquid [?: ] ri. 1 Reg. 12: Reversi sunt, ut abirent iuxta verbum
a toto Israele per literas et legatos regi exulanti, omnium voto eum revocari. [?: V- ] fac verba populi ad Deum: Exod. decimo octavo. id est, refer ad Deum. Sic secundae Samuelis decimoquinto. Morabor in campestribus, donec venerit verbum a vobis ad renunciandum mihi. Aliquando Verbum significat, rem ipsam verbis indicatam fieri paulo antea, et etiam in verbo Venio indicavi. Psalmo 150, et Iudicum decimotertio. Iuxta verbum alicuius aliquid [?: ] ri. 1 Reg. 12: Reversi sunt, ut abirent iuxta verbum Iehovae. i. sicut Dominus illis mandaverat.
id est, refer ad Deum. Sic secundae Samuelis decimoquinto. Morabor in campestribus, donec venerit verbum a vobis ad renunciandum mihi. Aliquando Verbum significat, rem ipsam verbis indicatam fieri paulo antea, et etiam in verbo Venio indicavi. Psalmo 150, et Iudicum decimotertio. Iuxta verbum alicuius aliquid [?: ] ri. 1 Reg. 12: Reversi sunt, ut abirent iuxta verbum Iehovae. i. sicut Dominus illis mandaverat. Secundum verba alicuius. Genesis 39: Alloquuta est eum iuxta verba haec: pro, hisce fere verbis. Nehem. sexto: Audictur a rege secundum verba haec: id
venerit verbum a vobis ad renunciandum mihi. Aliquando Verbum significat, rem ipsam verbis indicatam fieri paulo antea, et etiam in verbo Venio indicavi. Psalmo 150, et Iudicum decimotertio. Iuxta verbum alicuius aliquid [?: ] ri. 1 Reg. 12: Reversi sunt, ut abirent iuxta verbum Iehovae. i. sicut Dominus illis mandaverat. Secundum verba alicuius. Genesis 39: Alloquuta est eum iuxta verba haec: pro, hisce fere verbis. Nehem. sexto: Audictur a rege secundum verba haec: id est, narrabuntur regi talia. Et mox: Non est factum secundum verba haec quae tu dicis.
Secundum verba alicuius. Genesis 39: Alloquuta est eum iuxta verba haec: pro, hisce fere verbis. Nehem. sexto: Audictur a rege secundum verba haec: id est, narrabuntur regi talia. Et mox: Non est factum secundum verba haec quae tu dicis. primo Regum 17: Vivit Iehova, non pluet nisi secundum verbum meum. id est, nisi me orante Deum, et [?: ] dicente populo ac regi. Sic dicit Simeon: Nunc [?: ] tis servum tuum Domine, secundum verbum [?: ] pace, Et diva Virgo, Fiat mihi secundum verbum
regi talia. Et mox: Non est factum secundum verba haec quae tu dicis. primo Regum 17: Vivit Iehova, non pluet nisi secundum verbum meum. id est, nisi me orante Deum, et [?: ] dicente populo ac regi. Sic dicit Simeon: Nunc [?: ] tis servum tuum Domine, secundum verbum [?: ] pace, Et diva Virgo, Fiat mihi secundum verbum
id est, sicut tu nomine Dei mihi renunciasti. Ios. vigesimo: Secundum verba vestra sic sit: id est, sicut loquuti estis. Verba saepe
tu dicis. primo Regum 17: Vivit Iehova, non pluet nisi secundum verbum meum. id est, nisi me orante Deum, et [?: ] dicente populo ac regi. Sic dicit Simeon: Nunc [?: ] tis servum tuum Domine, secundum verbum [?: ] pace, Et diva Virgo, Fiat mihi secundum verbum
id est, sicut tu nomine Dei mihi renunciasti. Ios. vigesimo: Secundum verba vestra sic sit: id est, sicut loquuti estis. Verba saepe res gestae, actaque alicuius gubernatoris aut doctoris dicuntur.
alicuius aliquid facere. Ingressi sunt Levitae in mandato regis, in verbis Iehovae, ad mundandum templum: id est, secundum mandatum ac praescriptum Iehovae. primo Regum vigesimo: Dixit ad proximum suum, in verbo Iehovae percute me: id est, ex mandato Iehovae. Sic primo Regum decimotertio: Verbum enim fuit ad me in verbis Iehovae. id est, iniunctum mihi fuit nomine et mandato Dei, ne ederem ibi. Primo Samuelis tertio: Manifestaverat se Iehova illi in Silo in verbis Iehova: id: id est, annuncians et mandans illi arcana quaedam, quae nomine Dei populo renunciaret. In verbo
Thess. 4, Hoc vobis dicimus in verbo Domini: id est, nomine Dei, et ex verbo ac doctrina eius. Videns in verbis Dei. 1. Paralip. 25. Omnes isti erant filii Heman, videntis regis in verbis Dei, ad exaltandum cornu. id est, erant regi a rebus divinis, erant illius concionatores, etc. Verbum aliquando sententiosum dictum aut proverbium sonat, sicut et apud Latinos. Ioan. 4, In hoc est verbum verum, quod alius sit qui seminat, et alius qui metit. Aliquando Unum verbum est idem quod sententia. Luc. 20, Interrogabo vos et ego verbum unum. id est, unam sententiam, unam
verbis Dei. 1. Paralip. 25. Omnes isti erant filii Heman, videntis regis in verbis Dei, ad exaltandum cornu. id est, erant regi a rebus divinis, erant illius concionatores, etc. Verbum aliquando sententiosum dictum aut proverbium sonat, sicut et apud Latinos. Ioan. 4, In hoc est verbum verum, quod alius sit qui seminat, et alius qui metit. Aliquando Unum verbum est idem quod sententia. Luc. 20, Interrogabo vos et ego verbum unum. id est, unam sententiam, unam quaestionem. 1. Cor. 14. In Ecclesia malo quinque verba sensu loqui, ut et alios aedificem, quam decem millia
in verbis Dei, ad exaltandum cornu. id est, erant regi a rebus divinis, erant illius concionatores, etc. Verbum aliquando sententiosum dictum aut proverbium sonat, sicut et apud Latinos. Ioan. 4, In hoc est verbum verum, quod alius sit qui seminat, et alius qui metit. Aliquando Unum verbum est idem quod sententia. Luc. 20, Interrogabo vos et ego verbum unum. id est, unam sententiam, unam quaestionem. 1. Cor. 14. In Ecclesia malo quinque verba sensu loqui, ut et alios aedificem, quam decem millia verborum lingua. id est, paucas utiles sententias. Sic Rom. 13, omnia
erant illius concionatores, etc. Verbum aliquando sententiosum dictum aut proverbium sonat, sicut et apud Latinos. Ioan. 4, In hoc est verbum verum, quod alius sit qui seminat, et alius qui metit. Aliquando Unum verbum est idem quod sententia. Luc. 20, Interrogabo vos et ego verbum unum. id est, unam sententiam, unam quaestionem. 1. Cor. 14. In Ecclesia malo quinque verba sensu loqui, ut et alios aedificem, quam decem millia verborum lingua. id est, paucas utiles sententias. Sic Rom. 13, omnia praecepta in hoc uno verbo (id est, sententia) comprehendi dicuntur:
sensu loqui, ut et alios aedificem, quam decem millia verborum lingua. id est, paucas utiles sententias. Sic Rom. 13, omnia praecepta in hoc uno verbo (id est, sententia) comprehendi dicuntur: Dilige proximum tuum sicut teip sum. sic decem verba dicuntur decem illae sententiae aut praecepta. Verbum Dei crescere, aut multiplicari, aut dilatari, Act. 6. 12 et 19, est late ac longe doctrinam ac religionem veram propagari, et a multis accipi. Verbum vitae, est vera religio, quia est vivifica et salutaris. Ioan. 6, Ad quem abiremus? Verba vitae habes. Sic Act. 7 et Phili. 2.
est, sententia) comprehendi dicuntur: Dilige proximum tuum sicut teip sum. sic decem verba dicuntur decem illae sententiae aut praecepta. Verbum Dei crescere, aut multiplicari, aut dilatari, Act. 6. 12 et 19, est late ac longe doctrinam ac religionem veram propagari, et a multis accipi. Verbum vitae, est vera religio, quia est vivifica et salutaris. Ioan. 6, Ad quem abiremus? Verba vitae habes. Sic Act. 7 et Phili. 2. Idem ferme est cum Ioan. 6 Christus dicit, Verba quae ego loquor, spiritus sunt, et vita: id est, sunt spiritualia ac salutifera, eoque etiam spiritualem
Qui crediderint per verba eorum. i. per eorum sermonem, aut praedicationem. Haec non sunt verba daemonium habentis, Ioan. 10 id est talia profecto et taliter non solent obsessi loqui. Dux verbi:: Paulus erat dux verbi, Act. 14. id est, ipse potissimum loquebatur publice, tacente Barnaba. Verbum abbreviatum. Rom. 9, Verbum abbreviatum faciet Dominus in terra. Alii malunt rationem, quasi dicat, ingentem istam multitudinem Israelitarum ita pro suo arbitrio computabit, ut perparvum inde numerum aut rationem conficiat, paucique sint veril Israelitae ex ingenti carnalium Israelitarum
eorum. i. per eorum sermonem, aut praedicationem. Haec non sunt verba daemonium habentis, Ioan. 10 id est talia profecto et taliter non solent obsessi loqui. Dux verbi:: Paulus erat dux verbi, Act. 14. id est, ipse potissimum loquebatur publice, tacente Barnaba. Verbum abbreviatum. Rom. 9, Verbum abbreviatum faciet Dominus in terra. Alii malunt rationem, quasi dicat, ingentem istam multitudinem Israelitarum ita pro suo arbitrio computabit, ut perparvum inde numerum aut rationem conficiat, paucique sint veril Israelitae ex ingenti carnalium Israelitarum nomine: sed inde tanto uberior
quasi dicat, ingentem istam multitudinem Israelitarum ita pro suo arbitrio computabit, ut perparvum inde numerum aut rationem conficiat, paucique sint veril Israelitae ex ingenti carnalium Israelitarum nomine: sed inde tanto uberior iustitia, puriorque ac verior cultus Dei erit. Prope est verbum in ore et corde tuo, Deut. 30, et Rom. 10. Moses id recte dixerat de doctrina, quod ea sit iam illis caelitûs exhibita, nec possint queri sibi non esse patefactam veram religionem, quandoquidem eam iam proprio ore sonant. At Paulus id de facilitate iustitiae Evangelicae per allusionem
4, negat se adulterare Evangelion Christi, ut multi alii adulterent. id est, quod nulla falsa interpretatione pervertat, non etiam alio additamento ceu noxio fermento inficiat, et tanquam gutta veneni instillata perniciosum reddat, sicut Pseudapostoli sua operum necessitate ad salutem faciebant. Verbum reconciliationis, est Evangelion Christi, quod docet, quomodo homines cum Deo reconciliari possint. 2. Corin. 5. Deus erat reconcilians mundum sibi in Christo, non imputando hominib. peccata ipsorum: posuitque in nobis sermonem hunc reconciliationis. i. fecit me legatum suum ad homines,
2. Corin. 5. Deus erat reconcilians mundum sibi in Christo, non imputando hominib. peccata ipsorum: posuitque in nobis sermonem hunc reconciliationis. i. fecit me legatum suum ad homines, qui debeam homines tum invitare, tum et docere quomodo reconciliari debeant ac possint cum Deo. Implere verbum Dei: Coloss. 1. Dispensatio Dei data est mihi apud vos, ad implendum sermonem Dei. i. ut late propagem doctrinam Dei: sicut Rom. 15, inquit, se a Ierosolyma usque ad Illyriam implevisse Evangelion. i. large ac feliciter Deo benedicente sparsisse et docuisse. Quidam exponit in praedicto
dicere, se praestitisse promissionem Dei de vocatione gentium: sed non contulit (ut opinor) hunc locum cum illo Rom. 15, alioqui phrasin hanc inde facile intellexisset. Iacobi cap. 1, et 1. Pet. 1 dicitur, nos genitos esse verbo Dei: i. conversos, iustificatos, ac renovatos. Verbum enim Dei ac sacramenta sunt in hoc tanto opere Dei instrumenta. Diligere verbo, est simulare dilectionem. 1. Io. 3. Filioli, ne diligamus verbo ac lingua, sed opere. Sermo et verba, pro gentibus aliquando ponitur, sicut et vox Linguae. Non est sermo, nec sunt verba, ubi non
ac lingua, sed opere. Sermo et verba, pro gentibus aliquando ponitur, sicut et vox Linguae. Non est sermo, nec sunt verba, ubi non audiatur vox eorum: Psal. 19. i. in omnib. gentib. ac linguis, quamvis remotis ac peregrinis, audita est vox concionatorum Christi. APPENDIX. Verbum quando doctrinam caelestem significat, synonymon saepenumero habet Sermonis vocabulum: quare de utroque promiscue testimonia quaedam Scripturae subiiciemus. Varia autem sunt, quae utrique adiiciuntur epitheta, cum in Veteri, tum Novo testamento, partim ab efficiente seu authore doctrinae,
de utroque promiscue testimonia quaedam Scripturae subiiciemus. Varia autem sunt, quae utrique adiiciuntur epitheta, cum in Veteri, tum Novo testamento, partim ab efficiente seu authore doctrinae, partim ab eius natura seu qualitate, partim denique ab effectu eius defumpta. Appellatur itaque Verbum sive sermo Iehovae, Adonai, Dei, Domini, 1. Regum 3, Sermo Domini erat preciosus in dieb. illis. i. rarus. Psal. 33 Rectum est verbum Domini. Esa. 1, Audite verbum Domini principes. Esa. 2, Verbum Domini de Hierusalem. Esa. 40, Verbum Domini manet in aeternum. Ier.
partim ab efficiente seu authore doctrinae, partim ab eius natura seu qualitate, partim denique ab effectu eius defumpta. Appellatur itaque Verbum sive sermo Iehovae, Adonai, Dei, Domini, 1. Regum 3, Sermo Domini erat preciosus in dieb. illis. i. rarus. Psal. 33 Rectum est verbum Domini. Esa. 1, Audite verbum Domini principes. Esa. 2, Verbum Domini de Hierusalem. Esa. 40, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. 1 Factum est verbum Domini ad eum. Et cap. 7, Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino. Item, Audite verbum Domini omnis Iuda. Et
doctrinae, partim ab eius natura seu qualitate, partim denique ab effectu eius defumpta. Appellatur itaque Verbum sive sermo Iehovae, Adonai, Dei, Domini, 1. Regum 3, Sermo Domini erat preciosus in dieb. illis. i. rarus. Psal. 33 Rectum est verbum Domini. Esa. 1, Audite verbum Domini principes. Esa. 2, Verbum Domini de Hierusalem. Esa. 40, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. 1 Factum est verbum Domini ad eum. Et cap. 7, Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino. Item, Audite verbum Domini omnis Iuda. Et cap. 33, Factum est
seu qualitate, partim denique ab effectu eius defumpta. Appellatur itaque Verbum sive sermo Iehovae, Adonai, Dei, Domini, 1. Regum 3, Sermo Domini erat preciosus in dieb. illis. i. rarus. Psal. 33 Rectum est verbum Domini. Esa. 1, Audite verbum Domini principes. Esa. 2, Verbum Domini de Hierusalem. Esa. 40, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. 1 Factum est verbum Domini ad eum. Et cap. 7, Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino. Item, Audite verbum Domini omnis Iuda. Et cap. 33, Factum est verbum Domini ad Ieremiam. Ezec. 1
eius defumpta. Appellatur itaque Verbum sive sermo Iehovae, Adonai, Dei, Domini, 1. Regum 3, Sermo Domini erat preciosus in dieb. illis. i. rarus. Psal. 33 Rectum est verbum Domini. Esa. 1, Audite verbum Domini principes. Esa. 2, Verbum Domini de Hierusalem. Esa. 40, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. 1 Factum est verbum Domini ad eum. Et cap. 7, Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino. Item, Audite verbum Domini omnis Iuda. Et cap. 33, Factum est verbum Domini ad Ieremiam. Ezec. 1 et 3, Factum est verbum Domini ad
sermo Iehovae, Adonai, Dei, Domini, 1. Regum 3, Sermo Domini erat preciosus in dieb. illis. i. rarus. Psal. 33 Rectum est verbum Domini. Esa. 1, Audite verbum Domini principes. Esa. 2, Verbum Domini de Hierusalem. Esa. 40, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. 1 Factum est verbum Domini ad eum. Et cap. 7, Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino. Item, Audite verbum Domini omnis Iuda. Et cap. 33, Factum est verbum Domini ad Ieremiam. Ezec. 1 et 3, Factum est verbum Domini ad Ezechielem. Item cap. 6, Montes Israel
Sermo Domini erat preciosus in dieb. illis. i. rarus. Psal. 33 Rectum est verbum Domini. Esa. 1, Audite verbum Domini principes. Esa. 2, Verbum Domini de Hierusalem. Esa. 40, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. 1 Factum est verbum Domini ad eum. Et cap. 7, Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino. Item, Audite verbum Domini omnis Iuda. Et cap. 33, Factum est verbum Domini ad Ieremiam. Ezec. 1 et 3, Factum est verbum Domini ad Ezechielem. Item cap. 6, Montes Israel audite verbum Adonai Iehova Domini Dei. Et
33 Rectum est verbum Domini. Esa. 1, Audite verbum Domini principes. Esa. 2, Verbum Domini de Hierusalem. Esa. 40, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. 1 Factum est verbum Domini ad eum. Et cap. 7, Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino. Item, Audite verbum Domini omnis Iuda. Et cap. 33, Factum est verbum Domini ad Ieremiam. Ezec. 1 et 3, Factum est verbum Domini ad Ezechielem. Item cap. 6, Montes Israel audite verbum Adonai Iehova Domini Dei. Et cap. 7. Factus est sermo Dei ad me. Ose. 1, Verbum
verbum Domini principes. Esa. 2, Verbum Domini de Hierusalem. Esa. 40, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. 1 Factum est verbum Domini ad eum. Et cap. 7, Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino. Item, Audite verbum Domini omnis Iuda. Et cap. 33, Factum est verbum Domini ad Ieremiam. Ezec. 1 et 3, Factum est verbum Domini ad Ezechielem. Item cap. 6, Montes Israel audite verbum Adonai Iehova Domini Dei. Et cap. 7. Factus est sermo Dei ad me. Ose. 1, Verbum Domini quod factum est ad Oseam. Et cap. 4,
Esa. 40, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. 1 Factum est verbum Domini ad eum. Et cap. 7, Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino. Item, Audite verbum Domini omnis Iuda. Et cap. 33, Factum est verbum Domini ad Ieremiam. Ezec. 1 et 3, Factum est verbum Domini ad Ezechielem. Item cap. 6, Montes Israel audite verbum Adonai Iehova Domini Dei. Et cap. 7. Factus est sermo Dei ad me. Ose. 1, Verbum Domini quod factum est ad Oseam. Et cap. 4, Audite verbum Domini filii Israel. Hag. 1, Factum est
Domini ad eum. Et cap. 7, Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino. Item, Audite verbum Domini omnis Iuda. Et cap. 33, Factum est verbum Domini ad Ieremiam. Ezec. 1 et 3, Factum est verbum Domini ad Ezechielem. Item cap. 6, Montes Israel audite verbum Adonai Iehova Domini Dei. Et cap. 7. Factus est sermo Dei ad me. Ose. 1, Verbum Domini quod factum est ad Oseam. Et cap. 4, Audite verbum Domini filii Israel. Hag. 1, Factum est verbum Domini in manu Haggai. Item Zach. 1. 4. 7. 8. Item Zoph. 1. Syrach
verbum Domini omnis Iuda. Et cap. 33, Factum est verbum Domini ad Ieremiam. Ezec. 1 et 3, Factum est verbum Domini ad Ezechielem. Item cap. 6, Montes Israel audite verbum Adonai Iehova Domini Dei. Et cap. 7. Factus est sermo Dei ad me. Ose. 1, Verbum Domini quod factum est ad Oseam. Et cap. 4, Audite verbum Domini filii Israel. Hag. 1, Factum est verbum Domini in manu Haggai. Item Zach. 1. 4. 7. 8. Item Zoph. 1. Syrach cap. 1, Verbum Dei altissimi fons est sapientiae. Matt. 13, Qui verbum Dei audit.
Domini ad Ieremiam. Ezec. 1 et 3, Factum est verbum Domini ad Ezechielem. Item cap. 6, Montes Israel audite verbum Adonai Iehova Domini Dei. Et cap. 7. Factus est sermo Dei ad me. Ose. 1, Verbum Domini quod factum est ad Oseam. Et cap. 4, Audite verbum Domini filii Israel. Hag. 1, Factum est verbum Domini in manu Haggai. Item Zach. 1. 4. 7. 8. Item Zoph. 1. Syrach cap. 1, Verbum Dei altissimi fons est sapientiae. Matt. 13, Qui verbum Dei audit. Luc. 8, Semen est verbum Dei. Item, Mater mea et fratres mei hi sunt, qui
verbum Domini ad Ezechielem. Item cap. 6, Montes Israel audite verbum Adonai Iehova Domini Dei. Et cap. 7. Factus est sermo Dei ad me. Ose. 1, Verbum Domini quod factum est ad Oseam. Et cap. 4, Audite verbum Domini filii Israel. Hag. 1, Factum est verbum Domini in manu Haggai. Item Zach. 1. 4. 7. 8. Item Zoph. 1. Syrach cap. 1, Verbum Dei altissimi fons est sapientiae. Matt. 13, Qui verbum Dei audit. Luc. 8, Semen est verbum Dei. Item, Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum
Domini Dei. Et cap. 7. Factus est sermo Dei ad me. Ose. 1, Verbum Domini quod factum est ad Oseam. Et cap. 4, Audite verbum Domini filii Israel. Hag. 1, Factum est verbum Domini in manu Haggai. Item Zach. 1. 4. 7. 8. Item Zoph. 1. Syrach cap. 1, Verbum Dei altissimi fons est sapientiae. Matt. 13, Qui verbum Dei audit. Luc. 8, Semen est verbum Dei. Item, Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum
Dei. Ion. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit. Item
ad me. Ose. 1, Verbum Domini quod factum est ad Oseam. Et cap. 4, Audite verbum Domini filii Israel. Hag. 1, Factum est verbum Domini in manu Haggai. Item Zach. 1. 4. 7. 8. Item Zoph. 1. Syrach cap. 1, Verbum Dei altissimi fons est sapientiae. Matt. 13, Qui verbum Dei audit. Luc. 8, Semen est verbum Dei. Item, Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum
Dei. Ion. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit. Item cap. 11, Beati qui audiunt verbum Dei.
factum est ad Oseam. Et cap. 4, Audite verbum Domini filii Israel. Hag. 1, Factum est verbum Domini in manu Haggai. Item Zach. 1. 4. 7. 8. Item Zoph. 1. Syrach cap. 1, Verbum Dei altissimi fons est sapientiae. Matt. 13, Qui verbum Dei audit. Luc. 8, Semen est verbum Dei. Item, Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum
Dei. Ion. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit. Item cap. 11, Beati qui audiunt verbum Dei. Act. 12, Verbum autem Domini crescebat
filii Israel. Hag. 1, Factum est verbum Domini in manu Haggai. Item Zach. 1. 4. 7. 8. Item Zoph. 1. Syrach cap. 1, Verbum Dei altissimi fons est sapientiae. Matt. 13, Qui verbum Dei audit. Luc. 8, Semen est verbum Dei. Item, Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum
Dei. Ion. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit. Item cap. 11, Beati qui audiunt verbum Dei. Act. 12, Verbum autem Domini crescebat et multiplicabatur. Act. 13, Praedicabant verbum Dei in
Matt. 13, Qui verbum Dei audit. Luc. 8, Semen est verbum Dei. Item, Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum
Dei. Ion. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit. Item cap. 11, Beati qui audiunt verbum Dei. Act. 12, Verbum autem Domini crescebat et multiplicabatur. Act. 13, Praedicabant verbum Dei in synagogis Iudaeorum. Appellatur autem verbum Dei a causa efficiente. nam Deus id verbum revelavit, et proponit in eo suam voluntatem, quam vult omnes homines nosse ac sequi: et est ipse
Dei audit. Luc. 8, Semen est verbum Dei. Item, Mater mea et fratres mei hi sunt, qui audiunt verbum
Dei. Ion. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit. Item cap. 11, Beati qui audiunt verbum Dei. Act. 12, Verbum autem Domini crescebat et multiplicabatur. Act. 13, Praedicabant verbum Dei in synagogis Iudaeorum. Appellatur autem verbum Dei a causa efficiente. nam Deus id verbum revelavit, et proponit in eo suam voluntatem, quam vult omnes homines nosse ac sequi: et est ipse Deus in eo verbo efficax,
hi sunt, qui audiunt verbum
Dei. Ion. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit. Item cap. 11, Beati qui audiunt verbum Dei. Act. 12, Verbum autem Domini crescebat et multiplicabatur. Act. 13, Praedicabant verbum Dei in synagogis Iudaeorum. Appellatur autem verbum Dei a causa efficiente. nam Deus id verbum revelavit, et proponit in eo suam voluntatem, quam vult omnes homines nosse ac sequi: et est ipse Deus in eo verbo efficax, licet homines id iuxta Dei mandatum proponant. Verbum labiorum Dei:
Dei. Ion. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit. Item cap. 11, Beati qui audiunt verbum Dei. Act. 12, Verbum autem Domini crescebat et multiplicabatur. Act. 13, Praedicabant verbum Dei in synagogis Iudaeorum. Appellatur autem verbum Dei a causa efficiente. nam Deus id verbum revelavit, et proponit in eo suam voluntatem, quam vult omnes homines nosse ac sequi: et est ipse Deus in eo verbo efficax, licet homines id iuxta Dei mandatum proponant. Verbum labiorum Dei: Psal. 17. Eloquium et eloquia Domini,
Dei. Ion. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit. Item cap. 11, Beati qui audiunt verbum Dei. Act. 12, Verbum autem Domini crescebat et multiplicabatur. Act. 13, Praedicabant verbum Dei in synagogis Iudaeorum. Appellatur autem verbum Dei a causa efficiente. nam Deus id verbum revelavit, et proponit in eo suam voluntatem, quam vult omnes homines nosse ac sequi: et est ipse Deus in eo verbo efficax, licet homines id iuxta Dei mandatum proponant. Verbum labiorum Dei: Psal. 17. Eloquium et eloquia Domini, Dei, Sancti Israel: Psal. 12,
Act. 13, Praedicabant verbum Dei in synagogis Iudaeorum. Appellatur autem verbum Dei a causa efficiente. nam Deus id verbum revelavit, et proponit in eo suam voluntatem, quam vult omnes homines nosse ac sequi: et est ipse Deus in eo verbo efficax, licet homines id iuxta Dei mandatum proponant. Verbum labiorum Dei: Psal. 17. Eloquium et eloquia Domini, Dei, Sancti Israel: Psal. 12, Eloquia Domini, eloquia munda. Psal. 18. Eloquia Domini igne examinata. Ps. 115. Eloquium Domini probavit eum. Psal. 107, Rebelles fuerunt
Israel. Lux Dei, Domini: Ps. 1. Sed in lege Domini voluntas eius, et in lege eius meditabitur die ac nocte. Psa. 19, Lex Domini immaculata. Psal. 37, Lex Dei in corde eius. Psal. 78, Attendite legem meam. Ps. 118, Qui ambulant in lege Domini. Esa. 1. Audite verbum Domini principes Sodomorum, percipite aurib. legem Dei vestri populus Gomorrae. Esa. 2. De Sion exivit lex, et verbum Domini de Ierusalem. Et cap. 5: Abiecerunt legem Domini exercituum, et eloquium sancti Israel blasphemarunt. Et cap. 42, Legem eius insulae
Lex Domini immaculata. Psal. 37, Lex Dei in corde eius. Psal. 78, Attendite legem meam. Ps. 118, Qui ambulant in lege Domini. Esa. 1. Audite verbum Domini principes Sodomorum, percipite aurib. legem Dei vestri populus Gomorrae. Esa. 2. De Sion exivit lex, et verbum Domini de Ierusalem. Et cap. 5: Abiecerunt legem Domini exercituum, et eloquium sancti Israel blasphemarunt. Et cap. 42, Legem eius insulae expectabunt. Item, Dominus voluit, ut sanctificaret eum, et magnificaret legem. Baruch. 4. Declinaverunt a lege Dei.
Genes. 26, Complens iuramentum quod spopondi patri tuo Abraham. Ier. 11, Ut suscitem iuramentum, quod iuravi patrib. vestris, daturum me eis terram. Vox Dei, Domini: Psal. 106, Non obedierunt voci Domini. Ier. 11, Audite vocem meam. Os Iehovae: Num. 9, Iuxta os seu verbum Iehovae proficiscebantur filii Israel, et iuxta verbum Domini castra ponebant. Veritas Domini: Psal. 57, Usque ad nubes veritas tua. Psal. 89, Annunciabo veritatem tuam in ore tuo. Psa. 117, Veritas Domini manet in aeternum. Io. 17, Voluntas Dei. Io. 5,
patri tuo Abraham. Ier. 11, Ut suscitem iuramentum, quod iuravi patrib. vestris, daturum me eis terram. Vox Dei, Domini: Psal. 106, Non obedierunt voci Domini. Ier. 11, Audite vocem meam. Os Iehovae: Num. 9, Iuxta os seu verbum Iehovae proficiscebantur filii Israel, et iuxta verbum Domini castra ponebant. Veritas Domini: Psal. 57, Usque ad nubes veritas tua. Psal. 89, Annunciabo veritatem tuam in ore tuo. Psa. 117, Veritas Domini manet in aeternum. Io. 17, Voluntas Dei. Io. 5, Haec est voluntas eius qui misi me. Nomen Domini etiam
Scio quod praecepturus sit (Abraham) filiis suis, et domui suae post se, ut custodiant viam Domini: hoc est, verbo Dei praescriptam obedientiam. Psal. 18, Dei via impolluta. Psal. 103. Notas fecit vias suas Mosi. Psa. 118, In via tua vivifica me. Baruc. 3. Zach. 3. Verbum patris Christus passim appellatur. nam ipsius consilio et iussu filius ea docebat et illustrabat, quae alias humana ratio suis virib. inquirere non valebat. Verbum Christi: Christus passim vocat verbum suum, hoc est, quod ipse revelarit, et adhuc tradat. Doctrina Christi: 2. Ioan. 1.
Dei via impolluta. Psal. 103. Notas fecit vias suas Mosi. Psa. 118, In via tua vivifica me. Baruc. 3. Zach. 3. Verbum patris Christus passim appellatur. nam ipsius consilio et iussu filius ea docebat et illustrabat, quae alias humana ratio suis virib. inquirere non valebat. Verbum Christi: Christus passim vocat verbum suum, hoc est, quod ipse revelarit, et adhuc tradat. Doctrina Christi: 2. Ioan. 1. Testimonium Christi: Apoc. 1. Verbum Spiritus S. Recte et Spiritus S. Verbum dici potest. Promittit enim Christus Spiritum S. qui discipulos ac totam Ecclesiam sit
103. Notas fecit vias suas Mosi. Psa. 118, In via tua vivifica me. Baruc. 3. Zach. 3. Verbum patris Christus passim appellatur. nam ipsius consilio et iussu filius ea docebat et illustrabat, quae alias humana ratio suis virib. inquirere non valebat. Verbum Christi: Christus passim vocat verbum suum, hoc est, quod ipse revelarit, et adhuc tradat. Doctrina Christi: 2. Ioan. 1. Testimonium Christi: Apoc. 1. Verbum Spiritus S. Recte et Spiritus S. Verbum dici potest. Promittit enim Christus Spiritum S. qui discipulos ac totam Ecclesiam sit docturus: Io. 14. 15. 16. Sermones
appellatur. nam ipsius consilio et iussu filius ea docebat et illustrabat, quae alias humana ratio suis virib. inquirere non valebat. Verbum Christi: Christus passim vocat verbum suum, hoc est, quod ipse revelarit, et adhuc tradat. Doctrina Christi: 2. Ioan. 1. Testimonium Christi: Apoc. 1. Verbum Spiritus S. Recte et Spiritus S. Verbum dici potest. Promittit enim Christus Spiritum S. qui discipulos ac totam Ecclesiam sit docturus: Io. 14. 15. 16. Sermones servorum Dei prophetarum: Ier. 26. Doctrina Apostolorum: Act. 2, Erant perseverantes in doctrina Apostolorum. Act. 5, Ecce
filius ea docebat et illustrabat, quae alias humana ratio suis virib. inquirere non valebat. Verbum Christi: Christus passim vocat verbum suum, hoc est, quod ipse revelarit, et adhuc tradat. Doctrina Christi: 2. Ioan. 1. Testimonium Christi: Apoc. 1. Verbum Spiritus S. Recte et Spiritus S. Verbum dici potest. Promittit enim Christus Spiritum S. qui discipulos ac totam Ecclesiam sit docturus: Io. 14. 15. 16. Sermones servorum Dei prophetarum: Ier. 26. Doctrina Apostolorum: Act. 2, Erant perseverantes in doctrina Apostolorum. Act. 5, Ecce replestis Hierosolymam doctrina vestra.
Dei prophetarum: Ier. 26. Doctrina Apostolorum: Act. 2, Erant perseverantes in doctrina Apostolorum. Act. 5, Ecce replestis Hierosolymam doctrina vestra. Forma doctrinae: Rom. 6, Obedistis ex animo in eam, in quam traducti estis, formam doctrinae. Doctrina sana. Syra. 5. Tit. 1. Verbum sanctum: Psal. 105, [?: Me- ] fuit verbi sancti sui. Baruc. 4, Veniunt collecti ab Oriente usque ad Occidentem, in verbo sancto gaudentes, in honorem Dei. Item cap. 5. Disciplina: Ier. 35, Nunquid non recipietis disciplinam, ut obediatis verbis
Oriente usque ad Occidentem, in verbo sancto gaudentes, in honorem Dei. Item cap. 5. Disciplina: Ier. 35, Nunquid non recipietis disciplinam, ut obediatis verbis meis? Disciplinae via, synecdochice pro verbo Dei: Baruc. 3. Mandata vitae: Baruc. 3. Audi Israel mandata vitae. Verbum vitae, et verba vitae aeternae. Sic Petrus ad Christum, Domine verba vitae aeternae habes: hoc est, quae et adnunciant, et impertiunt vitam aeternam. Sic et Act-. 5. Philip. 2. 2. Ioan. 1. Verbum veritatis: 2. Corint. 6. Eph.. 1. Col. 1. Iac. 1. Via et semita veritatis:
synecdochice pro verbo Dei: Baruc. 3. Mandata vitae: Baruc. 3. Audi Israel mandata vitae. Verbum vitae, et verba vitae aeternae. Sic Petrus ad Christum, Domine verba vitae aeternae habes: hoc est, quae et adnunciant, et impertiunt vitam aeternam. Sic et Act-. 5. Philip. 2. 2. Ioan. 1. Verbum veritatis: 2. Corint. 6. Eph.. 1. Col. 1. Iac. 1. Via et semita veritatis: Psal. 118, Viam veritatis elegi, iudicia tua proposui mihi. Baruch. 4. Via sententiae: Baruch. 3. Fons sapientiae: Baruch. 3. Verbum iustitiae. Esaiae quadragesimo quinto, Egredietur de ore meo
et impertiunt vitam aeternam. Sic et Act-. 5. Philip. 2. 2. Ioan. 1. Verbum veritatis: 2. Corint. 6. Eph.. 1. Col. 1. Iac. 1. Via et semita veritatis: Psal. 118, Viam veritatis elegi, iudicia tua proposui mihi. Baruch. 4. Via sententiae: Baruch. 3. Fons sapientiae: Baruch. 3. Verbum iustitiae. Esaiae quadragesimo quinto, Egredietur de ore meo iustitiae verbum. Verbum Evangelii: Act. 15. Verbum regni. Sic ab affectu appellatur Matth. 13. nam per illud Deus corda regit, et in suam Ecclesiam, quae crebro regnum caelorum vocatur, imo et in aeternam vitam homines
2. Corint. 6. Eph.. 1. Col. 1. Iac. 1. Via et semita veritatis: Psal. 118, Viam veritatis elegi, iudicia tua proposui mihi. Baruch. 4. Via sententiae: Baruch. 3. Fons sapientiae: Baruch. 3. Verbum iustitiae. Esaiae quadragesimo quinto, Egredietur de ore meo iustitiae verbum. Verbum Evangelii: Act. 15. Verbum regni. Sic ab affectu appellatur Matth. 13. nam per illud Deus corda regit, et in suam Ecclesiam, quae crebro regnum caelorum vocatur, imo et in aeternam vitam homines colligit. Verba et sermo gratiae. Luc. 4. Evangelista doctrinam Christi verba
2. Corint. 6. Eph.. 1. Col. 1. Iac. 1. Via et semita veritatis: Psal. 118, Viam veritatis elegi, iudicia tua proposui mihi. Baruch. 4. Via sententiae: Baruch. 3. Fons sapientiae: Baruch. 3. Verbum iustitiae. Esaiae quadragesimo quinto, Egredietur de ore meo iustitiae verbum. Verbum Evangelii: Act. 15. Verbum regni. Sic ab affectu appellatur Matth. 13. nam per illud Deus corda regit, et in suam Ecclesiam, quae crebro regnum caelorum vocatur, imo et in aeternam vitam homines colligit. Verba et sermo gratiae. Luc. 4. Evangelista doctrinam Christi verba gratiae
1. Iac. 1. Via et semita veritatis: Psal. 118, Viam veritatis elegi, iudicia tua proposui mihi. Baruch. 4. Via sententiae: Baruch. 3. Fons sapientiae: Baruch. 3. Verbum iustitiae. Esaiae quadragesimo quinto, Egredietur de ore meo iustitiae verbum. Verbum Evangelii: Act. 15. Verbum regni. Sic ab affectu appellatur Matth. 13. nam per illud Deus corda regit, et in suam Ecclesiam, quae crebro regnum caelorum vocatur, imo et in aeternam vitam homines colligit. Verba et sermo gratiae. Luc. 4. Evangelista doctrinam Christi verba gratiae appellat, non tantum quia summa
verba gratiae appellat, non tantum quia summa autoritate et suavitate proferebantur: sed omnium maxime, quia gratiam, hoc est favorem Dei et remissionem peccatorum, et veram conso-lationem anxiis conscientiis afferebant. Sic et Act. 14. Sermo salutis: Act. 13. Sermo crucis: 1 Corinth. 1. Verbum solatii: Hebr. 13. Verbum virtutis: 2. Corinth. 6. Labia, et verbum labiorum: Esa. 36, Verbum labiorum. Sic dictum, quod viva voce proferatur. Esaiae 57. Creavi fructum labiorum pacem. Visio: Genes. 41, Quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium, firmitatis indicium
non tantum quia summa autoritate et suavitate proferebantur: sed omnium maxime, quia gratiam, hoc est favorem Dei et remissionem peccatorum, et veram conso-lationem anxiis conscientiis afferebant. Sic et Act. 14. Sermo salutis: Act. 13. Sermo crucis: 1 Corinth. 1. Verbum solatii: Hebr. 13. Verbum virtutis: 2. Corinth. 6. Labia, et verbum labiorum: Esa. 36, Verbum labiorum. Sic dictum, quod viva voce proferatur. Esaiae 57. Creavi fructum labiorum pacem. Visio: Genes. 41, Quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium, firmitatis indicium est, eo quod fiat sermo
proferebantur: sed omnium maxime, quia gratiam, hoc est favorem Dei et remissionem peccatorum, et veram conso-lationem anxiis conscientiis afferebant. Sic et Act. 14. Sermo salutis: Act. 13. Sermo crucis: 1 Corinth. 1. Verbum solatii: Hebr. 13. Verbum virtutis: 2. Corinth. 6. Labia, et verbum labiorum: Esa. 36, Verbum labiorum. Sic dictum, quod viva voce proferatur. Esaiae 57. Creavi fructum labiorum pacem. Visio: Genes. 41, Quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium, firmitatis indicium est, eo quod fiat sermo Dei, et velocius verbo Dei, et velocius
maxime, quia gratiam, hoc est favorem Dei et remissionem peccatorum, et veram conso-lationem anxiis conscientiis afferebant. Sic et Act. 14. Sermo salutis: Act. 13. Sermo crucis: 1 Corinth. 1. Verbum solatii: Hebr. 13. Verbum virtutis: 2. Corinth. 6. Labia, et verbum labiorum: Esa. 36, Verbum labiorum. Sic dictum, quod viva voce proferatur. Esaiae 57. Creavi fructum labiorum pacem. Visio: Genes. 41, Quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium, firmitatis indicium est, eo quod fiat sermo Dei, et velocius verbo Dei, et velocius impleatur. Esaiae 1, Visio
fructum labiorum pacem. Visio: Genes. 41, Quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium, firmitatis indicium est, eo quod fiat sermo Dei, et velocius verbo Dei, et velocius impleatur. Esaiae 1, Visio Esaiae filii Amos. Lucerna lumen, lux: Psalmo 119, Lucerna pedibus meis verbum tuum. et lumen semitis meis. Psalmus. 6. Mandatum lucerna est, et lex lux. Pluvia: Psalmus sexagesimo nono, Pluviam voluntariam effundis Deus, haeredicatem tuam laborantem tu recreas. Esaiae quinquagesimo quinto, Quomodo descendit imber, et inebriat terram. Oseae 6, Veniet nobis
de fontibus Salvatoris. Et cap. 55, Omnes sitientes venite ad aquas.
VERITAS, plura significata habet. Primum enim congruentiam sermonis aut cogitationis cum re, de qua est sermo aut cogitatio, notat: ut et in aliis linguis Deuteron. 17 et 22, Et si veritas fuerit hoc verbum. id est, si ea accusatio fuerit vera. Sic testimonium Christi et Ioannis dicitur esse verum, Ioa. 5, 8 et 19. Secundo Veritas dicitur aliquando ipsa vera sententia, aut opinio, aut etiam doctrina, usitato Hebraismo, quo [?: p---tur ] abstractum pro concreto, et eius
ad horam quidem cessimus, ut veritas Evangelii permaneret apud nos. Non recte incedebat ad veritatem Evangelii: Galat. 2. et porro 3. Quis fascinavit vos, ut non obediretis veritati? i. ut non permaneretis in veritate aut puritate doctrinae Evangelicae? Ephes 1, [?:-- ] audissetis verbum veritatis. id est, concionem de vera religione. Sic 2. Thess. 2, Non habuerunt charitatem veritatis: id est, studium purae doctrinae. Philip.1 Per speciem aut praetextum Christum praedicare, est, non bono pioque animo eum praedicare. contrarium est, per veritatem: id est, sincere, serio
et victimam meam, quam occidi tonsoribus meis, ut dem tibi. id est, carnes quas tonsoribus praeparavi. Vocabulo victimae significat Deus Ierem. 46. maximam caedem exercitus Aegyptii ad Euphratem fluvium. Quae loquutio aut Hebraismus itidem in voce Sacrificum expositus est.
VIDERE verbum valde varie accipitur. primum autem propria eius significatio notissima est. 1. Sam. 16 dicitur: Homo videt quae patent, Deus vero cor respicit. et 2. Corinth. 4: Quae videntur, temporaria: quae non videntur, aeterna. Sic aliquae creaturae vocantur visibiles, aliae invisibiles. Aliquando
pharisaei dicunt se velle videre signum a Christo. Et paterfamilias intravit, ut videret convivas: Matth. 22. Psal. 46. Venite et videte opera Dei. Secundo, per metaphoram transfertur in omnibus linguis, ad internum seu intellectus oculum: cuius cum sint variae actiones, hoc quoque verbum valde varie accipitur. Sic Christus Matth. 9 dicitur aliquorum fidem et aliquorum cogitationes vidisse: Et Herodes vidit se a magis delusum esse. Rom. 7: Video aliam legem in membris meis. Huius significationis plurima exempla passim extant. Tertio, significat cogitare, aut considerare
4, Vide ministerium quod accepisci Quinto, aliquando significat experiri aut sentire aliquid. Psal. 77, Viderunt te aquae Deus, viderunt et timerunt. id est, expertae sunt tuam vim. cum vel mare scidisti, vel Iordanem retro trusisti. Rom. 11, Nunc videbis utrum eveniat tibi verbum meum, aut non. Adiungatur sane huic significationi illa Gen. 20: Quid vidisti quod fecisti hanc rem? id est, qua re, consilio, aut cogitatione motus hoc egisti? quid te in hac regione terruit. Sexto, aliquando significat aliquid agere, praesertim cum Deo tribuitur, cuius cognitio nequaquam
id est, video Meschiam. Ezech. 13: Vident ei visiones pacis, et non est pax. id est, annunciant eis, quod Deus sit illis propitius, et promittat pacem, cum Deus eis minetur tristes poenas. Videntes dicti sunt vetustiore vocabulo, prophetae: ut est 1. Sam. 9. Sic et 2. Sam. 24: Factum est verbum Iehovae ad Gad prophetam videntem Davidis. 2. Reg. 17: Per manus omnium prophetarum et omnis videntis. Verbum est
sit illis propitius, et promittat pacem, cum Deus eis minetur tristes poenas. Videntes dicti sunt vetustiore vocabulo, prophetae: ut est 1. Sam. 9. Sic et 2. Sam. 24: Factum est verbum Iehovae ad Gad prophetam videntem Davidis. 2. Reg. 17: Per manus omnium prophetarum et omnis videntis. Verbum est
facient vobis, quia non noverunt patrem, neque me. Videri aliquid alicui, pro existimare, opinari et arbitrari eum. 1. Corinth. 7: Videor autem et ego spiritum Dei habere. id est, existimo me habere. Exod. 20 ponitur Videre pro audire: Omnis populus videbat tonitrua Dei. pro, audiebat. VIDE verbum apud Hebraeos saepe ponitur pro adverbio demonstrandi, sicut et apud Germanos Sich. Vide etiam oram pallii tui: 1. Sam. 24. id est, En, cum eam abscidi, facile potui te interficere. Sic 2. Sam. 24. Vide boves pro holocausto: pro, en, vel ecce. Tametsi in talibus locis illud Vide
1. Reg. 1, de suo fratre Adonia, qui ante eum regnum occupare voluerat: Si fuerit filius virtutis, non cadet de capillis eius in terram: quod si malum fuerit repertum in eo, certo morietur. ubi Filius virtutis dicitur is, qui tranquille et innocenter vivit, nihilque mali molitur. Contra, Verbum esse in aliquo, significat eum prava consilia moliri: ut quod postea Adonias petierat in uxorem Abisag, quae quasi speciem quandam uxoris Davidis, atque ita reginae prae se ferebat, eoque per illas nuptias videbatur Adonias sibi parare viam ad regnum. Dicuntur et feminae Mulieres
ac tegens cerebrum, maternam custodiam cerebro impendit, ne laedatur, ideo piae matris nomen adeptus est: ita panniculus matricis, quia illi alteri et materia et officio est similis, etiam Hebraeis isto nomine
31, et Ezech. 11, promittit Deus, se daturum esse spiritum ac legem suam in viscera nostra: ubi cor intelligi necesse est. Sed est ibi in Hebraeo alia vox, nempe
in terram iecur meum, propter contritionem filiae populi mei. Simili forte ratione a sede affectuum ad ipsos affectus, vox
Viscera nostra, tuae dilacerantur opes. id est, quae sunt tanquam viscera nostra. Claudere viscerae 1. Iohan. 3: Si quis clauserit viscera sua a fratre egentei non vero amore eum complexus fuerit, nec beneficeatiam suam ex dilectione in eum effuderit.
VISIO. Videre verbum supra exposui: nunc sequitur nomen Visio, quod plerunque de prophetica visione accipitur. In Hebraeo est
et revelationes Domini. ubi in ter visiones et revelationes hoc est discriminis, quod revelatio saepe contingit vel per somnium, vel per oraculum in quo nihil oculis appareat: visio autem nunquam ferme sine revelatione datur, hoc est, quin Dominus patefaciat quid sibi voluerit.
VISITO verbum varie accipitur, cum Deo tribuitur. Alias significat benefacere, alias punire, ut postea patebit. nunc quasdam eius loquutiones percurram. Tribuitur enim valde crebro etiam homini. Visitare homo dicitur aliquem, cum amice adit eum, cogniturus de [?:-u ] eius, eum
super altare tuum vitulos. id est, gratiarum actionem, cumignoveris peccata. Oseae decimoquarto: Omnem aufer iniquitatem, et affer bonum, et reddemus vitulos labiorum nostrorum. id est, offeremus tibi loco brutarum hostiarum cor nostrum ac fidem, preces et gratiarum actiones.
VIVERE verbum non paucos Hebraismos gignit, quorum primus sit, quo admodum crebro utuntur in iurando. Deus enim plerunque iurat hac formula: Vivo ego. cuius sensus videtur esse, Quam verum est me vivere, tam verum est aut erit id, quod ego iam affirmo. Numer. 14. Vivo ego, et replet gloria mea terram,
universus populus, Vivat rex. Levitici 18, Roman. 10, Galatis 3, Qui fecerit ea, vivet in eis. id est, felix ac beatus erit per ea, seu per obedientiam ac iustitiam illorum. Psalmo 38, Inimici mei viventes roborantur. id est, florentes et prospere agentes. Hac significatione crebro hoc verbum et eius nomen usurpat novum Testamentum. Qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit vivet. id est, etiam in ipsa morte anima eius bene habebit, et ipse totus erit in cura ac favore Dei. Sic et Latini aliquando id verbum usurpant. Vivamus mea Lesbia, [?: ] memus: Catullus. Sic
id est, florentes et prospere agentes. Hac significatione crebro hoc verbum et eius nomen usurpat novum Testamentum. Qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit vivet. id est, etiam in ipsa morte anima eius bene habebit, et ipse totus erit in cura ac favore Dei. Sic et Latini aliquando id verbum usurpant. Vivamus mea Lesbia, [?: ] memus: Catullus. Sic apud Terentium: Vixit, dum [?: ] bene. Nonnunquam significat genus vitae agere, [?: ] ducere, seu viventis munia obire. Sic dicimur [?: V- ] Deo, aut Christo: Romanorum sexto
et vitam impiorum. Genesis quadragesimoseptimo: Tu vivificasti nos. id est, conservasti. Alias Vivificare est vitam dare. 2 Regum octavo: Narravit regi quomodo Helisaeus vivificasset filium viduae. Iob trigesimotertio: Et spiraculum omnipotentis vivificavit me. Sic ferme accipitur hoc verbum, cum filiae Iob dicunt: Et vivificabimus ex patre nostro semen. id est, posteritatem hominum excitabimus, servabimus. 1 ad Corinthios decimoquinto: Semen vivificari non potest, nisi prius seminatum fuerit: ubi verbum Vivificari resurgere significat. Nonnunquam etiam sanare. Psalmo 41,
Et spiraculum omnipotentis vivificavit me. Sic ferme accipitur hoc verbum, cum filiae Iob dicunt: Et vivificabimus ex patre nostro semen. id est, posteritatem hominum excitabimus, servabimus. 1 ad Corinthios decimoquinto: Semen vivificari non potest, nisi prius seminatum fuerit: ubi verbum Vivificari resurgere significat. Nonnunquam etiam sanare. Psalmo 41, Iehova custodiet eum, et vivificabit eum. Psalmo 71, Reversus vivificasti me. Psalmo 119, In iustitia tua vivifica me. id est, recrea, refocilla iustificando. Ps. eodem: In via tua vivifica me secundum legem
opus tuum in medio annorum vivifica illud, in medio annorum notum facito, in ira memor sis misericordiae. Deuteronomii 6, Ut vivificaret nos secundum diem hanc. id est, ut augeret nos, sicut hodie videmus immensum esse nostrum numerum.
ULCISCI verbum crebrum est in Sacris literis, et multum Deo tribuitur, ac tum significat punire. nam nos peccando facimus Deo iniuriam. is igitur dum nos punit, recte acceptam iniuriam ulcisci dicitur. Describit ac testatur Deus saepe, se esse ultorem, ut celebret suam iustitiam. Nahum primo: Deus
maxima facta est. Matthaei. 14, Sub umbra eius aves Israeli nidificant. Eadem loquutio est etiam Ezechielis [?: ] Inclinatae sunt umbrae vespertinae, Hieremiae 6, id est iam vesperum imminet. Sic Poeta in Bucolicis: Maioresque cadunt altis de montibus umbrae. OBUMBRARE verbum in uno loco Lucae primo aliquid obscuritatis habet, cum inquit angelus ad [?: Ma--- ] : Spiritus sanctus veniet superte, et virtus Altissimi obumbrabit te. ubi illud Obumbrare aliqui putant [?: du- ] esse ex illa metaphorica significatione Umbrae, [?:
efficientis. Qua [?: ] dubito idem esse Obumbrabit, quod praecedens [?: ] : ut ita consueto Hebraismo idem bis dicatur diversis verbis. Huic maximi momenti
virtus Christi. Vertunt quidem ibi plerique, Ut virtus Altissimi inhabitet in me. Sed praepositio
Virtus Dei superveniet super vos, obumbrabit, ut umbra se extendet super aliquem superhabitabit et superinduet aliquem. UMBRACULUM vox eandem vim in figurata significatione habet, quin et in Hebraeo textu plerunque idem nomen
est coetus tanquam vir unus: id est, penitus nemine es coepto, aut etiam summo consensu. 1. Sam. 11. Et [?: egr--- ] sunt tanquam vir unus. Iob 33, Uno loquitur Deus, [?: ] duobus, ei qui non viderit illum: pro, multis modis Deus consulit saluti nostrae, uno modo per verbum, [?: ] per castigationes. Unus e populo. Genesis [?: viges- ] Parum abfuit quin dormiret unus e populo cum [?: ] re tua. id est, quispiam. Sic 1 Samuelis vigesimo [?: ] Venit unus e populo. Aliquando simpliciter [?: ] unus
aut barbari, sive [?:-ri ] sive servi, sive masculi sive feminae, unum estis [?: ] Christo. id est, eadem aut perinde bona conditione. Corinthiorum tertio: Qui rigat, et qui plantat, unum [?: ] . D. Iohannes in quinto dicit, Tres testes in caelo, Patrem, Verbum, et Spiritum sanctum, unum esse: et [?: ] testes in terra, aquam, sanguinem et spiritum, in [?: u- ] esse: id est, unanimiter testari, consentire in [?: testifi-do ] . Dictum, Mille anni sicut dies unus sunt coram [?:-o ] , 2 Petri tertio,
[?:-cunque ] unum quid agunt, patiuntur aut habent: [?: ] denique ad aliquid aliud, seu alterius respectu unum [?: ] quae significationes unitatis etiam in Sacris literis [?:-atae ] sunt.
VOCARE
est, in eo vitae genere [?: permane- ] , in quo ad Christum conversus est: nec putet se per [?:-nismum ] cogi ad mutationem status, aut [?: gene- ] vitae suae. ubi Vocatio quidem significat gradum aut conditionem vitae externae. Vocari vero, adiunctum verbum significat conversionem seu adhibitionem ad spiritualem, Deoque acceptam vitam, pietatemque. Variae ergo sunt vocationes ac functiones tum externae, tum spirituales, ad quas Deus accersit homines. Aliquando etiam ipsam aeternae vitae haereditatem, vocationem Paulus nominat. ut cum inquit:
Isaiae quadragesimoprimo et quadragesimosecundo, nominatim evocatus ad destruendam Assyriam, et constituendam Persicam monarchiam: quia longe ante nativitatem est a Deo erga Isaiam nominatus.
Quod indicat, Deum non tantum exacte illa omnia praescivisse, sed etiam ordinasse. Tribuitur verbum vocandi etiam rebus inanimatis: ut Deus dicitur vocare famem super terram, Psalmo centesimo quinto, et 2. Regum octavo. Sterilitatem, siccitatem, Aggaei 1. ac bellum, Ieremiae vigesimoquinto: Gladium ego voco super omnem terram. Vocare frumentum, Ezech. trigesimo sexto, est dare
et habebis Deum propitium. Ponitur ergo Vocari, pro esse. Isa. quinquagesimooctavo: Voceberis aedificata. Isa. quadragesimoseptimo: Tu Babel non vocaberis amplius tenera ac delicata. Non vocabunt te amplius dominam gentium: id est, non eris amplius talis. Sic et in novo Testamento saepe hoc verbum usurpatur. Matthaei quinto: Beati pacifici, quoniam ipsi filii Dei vocabuntur. id est, erunt, et hoc nomine tanquam ob eximiam quandam gloriam celebrabuntur. Ibidem: Minimus, aut contra magnus vocabitur in regno caelorum: id est, erit. Matthaei vigesimoprimo: Domus mea domus orationis
[?: hab- ] aeternum Evangelion, ut evangelizaret incolis terrae, et omni genti tribui, populo et linguae: id est, praedicatorem propalam, aperte et maxima alacritate praedicantem Evangelion Christi omnibus gentibus.
VOLO, et VOLUNTAS, vide supra in Beneplacito.
VOLVO, verbum perspicuum est: duo tantum eius dicta annotabo. Amos quinto: Voluat se sicut [?: aq- ] iudicium, et iustitia veluti torrens vehemens: id est, [?: ] multa iustitia inter vos, ut instar torrentis fluat, et omnia inundet. Volve super Iehovam viam tuam, et spera in
etiam ardere, incendi et flagrare amore dicitur aliquis. Urens ventus Iudaeis fuit orientalis, quia ex aridis et aestuosis locis spirabat, et ad eos perveniebat: Sicut contra, Italiam Boreae penetrabile frigus adurit. Saepe huius venti mentio fit in Sacris literis. Vulgata versio aliquoties vertit verbum
valde. id est, vehementer et supra modum laeti fuerunt. Non usque valde: significat penitus non, prorsus non: Latinis esset particularis negativa, sed Hebraeis est universalis, ac prorsus eandem rationem obtinet haec formula, sicut et illa Non omnis. Psalmo centesimodecimonono: Ne eripias verbum veritatis de ore meo usque valde, id est, prorsus ne eripueris. Ibidem: Ne derelinquas me usque valde. De qua locutione supra [?: ] Valde disserui. Sic Isaiae sexagesimoquarto: Ne irascaris nobis Iehova usque valde. Latinis auribus istae loquutiones id sonant, quasi tantum
eiusque argumentum adfert, quod cum rei honestae causa eos dilexerit. id est, non lucri aut gloria studio, eundem animum erga eos, quamvis procul absens, conservet. Caeterum cum inquit, Excludere vos,
furoris instar. Verum quoniam haec vox tum Sacrarum literarum propria, tum et in multo earum usu est, adscribam etiam alterius cuiusdam accuratam eius expositionem. Est vox Graeca
igitur ibi ministerium religionis verae. Inde factum est, ut saepissime ipsam veram Ecclesiam ac regnum Christi significet, sicut et vox Ierusalem. Sic Psalmo secundo dicitur Christus unctus et constitutus esse a patre rex super Sion montem sanctum eius. Porro cum ex Sion dicitur exitura lex, et verbum Domini de Ierusalem, Isaiae secundo,
et Micheae quarto. ipse met locus indicatur. Ostendit enim Deus, ibi passurum esse Meschiam, ibi daturum esse suis Apostolis Spiritum sanctum, et inde in orbem terrarum eos
membra Domini, vel quae de eo significantur. I.
Oculi Domini, intelliguntur inspectio divina. In Ps. Oculi Domini super iustos. Aures Domini, cum exaudire dignatur. In Psal. Et aures eius in preces eorum. Os Domini, sermo ad homines. In Proverb. Os Domini locutum est. Verbum Domini, filius. In Psal. Eructavit cor meum verbum bonum. Brachium Domini, filius, per quem omnia operatus est. In Propheta: Et brachium Domini, cui revelatum est? Dextera Domini, idem quod supra. In Psal. Dextera Domini fecit virtutem. Uterus Domini, secretum, ex
Domini, intelliguntur inspectio divina. In Ps. Oculi Domini super iustos. Aures Domini, cum exaudire dignatur. In Psal. Et aures eius in preces eorum. Os Domini, sermo ad homines. In Proverb. Os Domini locutum est. Verbum Domini, filius. In Psal. Eructavit cor meum verbum bonum. Brachium Domini, filius, per quem omnia operatus est. In Propheta: Et brachium Domini, cui revelatum est? Dextera Domini, idem quod supra. In Psal. Dextera Domini fecit virtutem. Uterus Domini, secretum, ex quo filium protulit. In Psal. Ex utero ante
In actibus Apostolorum: Et apparuerunt illis dispartitae linguae tanquam ignis, seditque supra singulos eorum, et repleti sunt omnes Spiritu sancto. Caelum, Apostoli, sive Sancti, ideo quod Dominus inhabitet in eis. In Psalm Caeli enarrant gloriam Dei. Nubes, Prophetae, sive Sancti, qui pluant verbum Domini In Esaia: Mandabo nubibus desuper ne pluant. Tonitrua, voces Evangelii, eo quod de caelo intonent. In Psalm. Vox tonitrui tui in rota. Coruscationes, splendores Evangelii. In Psalm. Illuxerunt coruscationes tuae orbi terrarum. Fulgura, virtutes vel verba IESU CHRISTI. In
tanquam stellae fulgebunt. Nebulae, velamentum mysteriorum Dei: interdum et angeli Dei. In Propheta: Et nebulae pulvis pedum eius. Caligo, divinorum secretorum operimentum. In Ps. Et caligo sub pedib. eius. Abyssus, profunditas Scripturarum, In Psal Abyssus abyssum invocat. Ros, verbum Domini. ideo quod madefaciat homines corda. In Psalm. Sicut ros Hermon, qui descendit in montem Sion. Pluvia, praecepta vel mandata Domini, eo quod terram. id est, homines irriget. In Psal. Pluvii voluntariam segregabit Deus haereditati tuae. Nives, pro candore iustitiae. In Ps.
eam aper de sylva. Tigris feminea interdum arrogantia. In lib. Iob, secundum Hebraeum: Tigris pereunt, eo quod non habuerit praedam. Monoceron, hoc est unicornis. In Psal. Et dilectus quemadmodum filius unicornium. id est singularis potentiae, vel sanctorum qui teneant unicum Dei verbum. Et in aliam partem: Et [?: ] cornibus unicornium humilitatem meam. Unicornes hic superbos, vel unum testamentum tenentes. Rhinoceron, fortis quique, vel in bonam vel in malam partem In lib. Iob, secundum Hebraeum: Nunquid volet rhinoceros servire tibi? Onager, eremita. In Iob:
Et mortuus est Abraham senex et plenus dierum. In Solomone: Cani sunt hominis sensus, et aetas senectutis vita immaculata. Et in alteram partem, de Solomone: Cumque iam senex esset, depravatum est cor eius. Iuvenes, alacres in Deum. In epist. Iohannis: Scribo vobis iuvenes, quia fortes estis, et verbum Dei in vobis manet, et vicistis malignum. Et in malam partem, in Regnorum libro de Roboam: Derelicto consilio seniorum locutus est secundum consilium iuvenum. Parvulus, mente humilis, et simplex. In Evangelio: Abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelatio ea parvulis. Item in
Cingulum, spiritualis operis accinctus. In Psa. Et praecinxisti me laeticia. Calceamenta, praeparatio pacis. Apostolus: Calceati pedes in praeparationem Evang. pacis. Arma interioris hominis, in Apostolo: Induti loricam iustitiae, et scutum fidei, et galeam salutis, et gladium spiritus, quod est verbum Dei.
De his quae in usu atque in medio habentur. VII.
Panis, Christus, vel sermo Dei In Evang. Ego sum panis vivus. Vinum, idem quod supra. In Solomone: Et bibite vinum quod miscui vobis. Oleum, misericordia, vel Spiritus
26
Consolationum calix [?: ]
Conspectus [?: ]
a Conspectu regis clamare ib. [?: 44- ]
a Conspectu regis poni [?: decret- ] ib. [?: 4- ]
a Conspectu regis egredi verbum ib. [?: 4- ] 49
ante Conspectum non ponere [?: De- ] [?: ]
in Conspectu alicuius aliquid esse [?: ] 54. 55
in Conspectu alicuius stare [?: ]
in Conspectu alicuius
1
deprecari faciem alicuius ib. 6
deprecationem alicuius cadere coram aliquo ib. 11. 12
deprecationes loqui ib. 14
Deprehendere ib. 23
Derelinquo ibid. 35
derelinquere Deum, seu verbum Dei ib. 38
derelinqui a Deo ib. 40
derelinqui alicui ib. 67
derelinquere legem, pactum, seu testamentum 209. 1. 2
derelinqui terram ib. 6
clausus et derelictus ib. 10
derelictio
[?: ]
dolor manuum ib. 26
dolores inferni ib. 32. 32
dolores mortis ib. 35
doloris panis ib. 39. [?: 4- ]
dolores [?: parturienti- ] ib. [?: ]
doloris verbum ib. [?: 4- ] [?: ]
dolorum vir ib. 44
dolores converti in aliquem ib. 47
[?: Do- ] ibid. 58
die ib. 10
duri facie et corde ib. 13
dura manus ib. 17
durus [?: spirit- ] ib. 23. 24
durus nuncius ib. 25
durum praelium ib. 27
dura loqui ib. 30
durum verbum ib. 38
durum esse in oculis alicuius ib. 44
dura videre ib. 47
durities cordis ib. 49
dura cervix ib. 61
indurari cor alicuius ib. 66
Dux 258. 1
iudicium ib. 63
egrediens et ingrediens ib. 66
egredi de malo in malum ib. 69. 70
egressus vitae 266. 4
egredi alicuius oculos ib. 9
egredi alicuius cor ib. 10
egredi ac ingredi ad verbum sacerdotis ib. 11. 12
Elevare ib. 15
elevare cor alicuius ib. 18
elevare se ad habitandum ib. 24
elevare seu levare faciem alicuius ib. 38
Levare manum 45
elevare peccatum super fratrem
caelos ib. [?: 5- ]
equitare facere super excelso ib. 59
equitare super Cherubin ib. 56
equitare facere manum super arcum ib. 64
equitare super caput alicuius ib. [?: 6- ]
equitare super verbum ib. 65
Ergo ib. 70
Errare 272. 3
errare in prophetis ib. 14
Erubesco ib. [?: 1- ]
Eructare ib. 19
Esurire et sttire ib. 28
Et ib. 36
Etiam
ib. 32
funes inferni ib. 24
funes mortis ib. 23
funes charitatis ib. 30. 31
funes mendacii ib. 36
Furari ib. 65
furari animo 355. 6
furari ius ib. 7
furari verbum Dei ib. 9
furis socium esse ib. 20
furari se ib. 23
fures ib. 35
[?: ] ostium custodire ib. 15
[?: ] praevaricatio ib. 20
[?: ] prolatio ib. 23
[?: ] proventus ib. 27
[?: ] sermo ib. 30
[?: ] verbum ib. 46
[?: ] [?:-tulorum ] ib. 52
[?: ] ib. 53
[?: ] dectum ib. 54
[?: ] excellens ib. 57
[?: ] [?:-ndax ] ib. 59
pedes ib. 33
lavare in vino vestimentum ib. 67
lavare manus aut vestigia in sanguine [?:-ostium ] 527. 2. 3
lavare sordes et sanguines Iuda ib. 10
Laudare 528. [?: 2- ]
Laudare verbum, et Laus nomen, de Deo sumptum 529. [?:-2 ]
laudare Deum usque ad laeticiam ib. [?: 2- ]
laudare se in aliquo ib. 33
in Laude alicuius gloriari ib. 37
ad Laudandum valde ib. 40
legem dari aut inscribi in cor. 550. 5
lex perfecta libertatis ibi. 13
lex regia ibi. 23
legem solvere Christum non venisse, sed implere ib. 26
ex Legis operib. esse ib. 40
legem exituram ex Zion, et verbum Domini de Hierusalem ib. 46
lex Dei in alicuius corde ib. 63
legem debilitari aut infirmari ib. 69. 70
legem suam Deum alicui gratificari 551. 2
lex pietatis aut clementiae in lingua alicuius, Prov. 31 ib. 3
mane usque ib. 17
a Mane usque ad vesperam ib. 20. 21
Maneo ib. 27
manere in Christo, et Christum in aliquo ib. 33
manere in dilectione Christi ib. 36
manere in carne ib. 43
manere verbum Dei in aeternum ibi. 47 48
manere aliquid alicui ib. 52
manens ab initio ib. 62
manere in morte ib. 63
mansio ib. 66
Manipulus 616. 3
Mansuetus ib. 19
Manus ib. 50
a narratione ib. 29
multiplicare interfectos ib. 31
multiplicare orationem ib. 37
multiplicare preces ib. 40
multiplicare pedes 690. 41
multiplicare primitias ib. 47
multiplicari verbum, non rem ib. 52
multiplicari viam ib. 62
Mulus et equus 691. 61
Mundus 692. 5
mundi spiritus ib. 59
mundi elementa ib. 62
mundi lux 693. 14
mundi [?: purgament- ]
] ib. 30
os aperire alicui ib. 34
per Os assumere pactum Dei ib. 36. 37
in Ore alicuius invocari nomen Dei [?: ] 47
os dilatare ib. 49
oris egressus ib. [?: ]
de Ore verbum eripere ib. [?: ]
os Domini exasperare ib. [?: ]
[?:-ri ] laude ibid. 65. 66
[?: ] ad os loqui
profanare domum aut vineam ib. [?: 6- ]
Profero 965. [?: 4- ]
Proficiscor, et profectiones ib. 54
Profundum ib. [?: 6- ]
profunda aquarum 966. [?: ]
Profundo, verbum 967. 14
Progenies ibid. [?:-0 ]
progenies viperarum ibid. [?: 3- ]
[?:-co ] ibid.
ab aliqua re ib. 39. 40
[?:-ere ] se ab aliqua re ib. 69. 70
[?:-ere ] aliquid ab oculis, aut facie 969. [?: ]
[?: ] [?: ] se peccata sua ib. 28
[?: ] verbum Dei post se ib. 34
[?: ] hominum peccatorum ib. 44
[?:-ngare ] dies ibid. 50
[?:-itto ] 970. 7
[?:-ssio ] ibid. 28
Redemptor ib. 32
[?:-Redigere ] in pulverem 1020. 14
redigi aliquem in nihilum ibid. 17
redigere corpus suum in servitutem ib. 22
Redire facere retrorsum ib. 24
redire facere verbum ib. 32. 33
redire huc ib. 41
Rex ib. 47
rex terrorum 1022. 61
regnum ibid. 68
regnum caelorum 1023. 59
regnum caelorum vim pati 1024. 20. 21
regnum Dei venire
Reservare 1038. 7
Resipiscere, et resipiscentia ib. 21
Respicere ibid. 42
Respondere 1040. 19
respondere sapientiam et prudentiam ib. 49. 50
respondere pacem ib. 50
respondere verbum ib. 53
respondere peccata contra aliquem ib. 68. 69 etc.
respondere Deum prophetae, aut alii consulenti eum ib. 63
responsum mortis habere 1041. 18
responsum invenire ib. 17
Restituere ib.
in Seculum ibid. 63
Secundus 1107. 28
secundi currus ib. 31. 32
secundum diem hanc 1108. 28. 29
secundum diem in die ib. 42
secundum hoc aut illud ib. 43. 44
secundum verbum ibid. 49
secundum iram aut misericordiam aliquid facere ibid. 54
secundum manum regiam ibid. 61
secundum omnem immundiciam alicuius ibid. 68
secundum charitatem
etc.
[?: ] Christum nubes ib. 56
[?: ] ib. 59
[?: ] aliquem contra aliquem ib. 59. [?: ]
[?: ] super aliquem ib. 65
[?: ] Deum verbum suum 1185. [?: ] etc.
[?: ] verbum bonum ib. 10
[?: ] [?:-ratri ] semen ib. 12
[?: ] aliquid ib. 16
[?: ] arma de muro ib. 36
[?: ] ib. 59
[?: ] aliquem contra aliquem ib. 59. [?: ]
[?: ] super aliquem ib. 65
[?: ] Deum verbum suum 1185. [?: ] etc.
[?: ] verbum bonum ib. 10
[?: ] [?:-ratri ] semen ib. 12
[?: ] aliquid ib. 16
[?: ] arma de muro ib. 36
[?: ] ib. 40
[?: ] ib. 46
15
venire in testimonium ib. 19. 20
venire in hunc mundum ib. 22
venire in sua ib. 24
solem Venire ib. 25. 26
venisse coram Deo finem universae carnis ibid. 27. 28
venire alicuius verbum ib. 31. 32
venire alicui, vel super aliquem aliquid ibid. 38. 39
viam per quam quis venit, redire ibid. 48. 49
venire alicuius precationem ad Deum ib. 61. 62
venire in pactum ib. 63
ib. 69
ventum pascere 1146. [?: ]
venti scientiam loqui ib. 4. 5
ventum abscondere vel recondere ib. 6. 7
ventus ac nubes sine pluvia ib. 33
vento quovis circumferri ib. 35
Verbum 1247. 4
verbum dicere 1248. 7
verborum Dominus 1250. 55
verborum occasiones ib. 57
verbum doloris ib. 59
verborum vir ib. 61
verba cantici ib. 63
verbis alicuius laudare
pascere 1146. [?: ]
venti scientiam loqui ib. 4. 5
ventum abscondere vel recondere ib. 6. 7
ventus ac nubes sine pluvia ib. 33
vento quovis circumferri ib. 35
Verbum 1247. 4
verbum dicere 1248. 7
verborum Dominus 1250. 55
verborum occasiones ib. 57
verbum doloris ib. 59
verborum vir ib. 61
verba cantici ib. 63
verbis alicuius laudare Deum ib. 65
recondere ib. 6. 7
ventus ac nubes sine pluvia ib. 33
vento quovis circumferri ib. 35
Verbum 1247. 4
verbum dicere 1248. 7
verborum Dominus 1250. 55
verborum occasiones ib. 57
verbum doloris ib. 59
verborum vir ib. 61
verba cantici ib. 63
verbis alicuius laudare Deum ib. 65
verba iniquitatum ib. 67
verbum praevaricationis ib. 69
verba signorum ib. 70
Dominus 1250. 55
verborum occasiones ib. 57
verbum doloris ib. 59
verborum vir ib. 61
verba cantici ib. 63
verbis alicuius laudare Deum ib. 65
verba iniquitatum ib. 67
verbum praevaricationis ib. 69
verba signorum ib. 70
verba ieiuniorum 1:51.2
verba labiorum ibid.
verbum operis mali ib. 7
verba pulchritudinis ib. 8
verbum durum ib. 10
63
verbis alicuius laudare Deum ib. 65
verba iniquitatum ib. 67
verbum praevaricationis ib. 69
verba signorum ib. 70
verba ieiuniorum 1:51.2
verba labiorum ibid.
verbum operis mali ib. 7
verba pulchritudinis ib. 8
verbum durum ib. 10
verbum rectum ib. 12
verbum Dei ad aliquem ibid.
verbum Dei esse in manu alicuis ib. 17
verbum
ib. 67
verbum praevaricationis ib. 69
verba signorum ib. 70
verba ieiuniorum 1:51.2
verba labiorum ibid.
verbum operis mali ib. 7
verba pulchritudinis ib. 8
verbum durum ib. 10
verbum rectum ib. 12
verbum Dei ad aliquem ibid.
verbum Dei esse in manu alicuis ib. 17
verbum appropinquare ib. 24
verbum bonum esse, vel rectum esse ib. 35
praevaricationis ib. 69
verba signorum ib. 70
verba ieiuniorum 1:51.2
verba labiorum ibid.
verbum operis mali ib. 7
verba pulchritudinis ib. 8
verbum durum ib. 10
verbum rectum ib. 12
verbum Dei ad aliquem ibid.
verbum Dei esse in manu alicuis ib. 17
verbum appropinquare ib. 24
verbum bonum esse, vel rectum esse ib. 35
verbum egredi ab homine ib. 37
signorum ib. 70
verba ieiuniorum 1:51.2
verba labiorum ibid.
verbum operis mali ib. 7
verba pulchritudinis ib. 8
verbum durum ib. 10
verbum rectum ib. 12
verbum Dei ad aliquem ibid.
verbum Dei esse in manu alicuis ib. 17
verbum appropinquare ib. 24
verbum bonum esse, vel rectum esse ib. 35
verbum egredi ab homine ib. 37
verba indicare ib. 47
1:51.2
verba labiorum ibid.
verbum operis mali ib. 7
verba pulchritudinis ib. 8
verbum durum ib. 10
verbum rectum ib. 12
verbum Dei ad aliquem ibid.
verbum Dei esse in manu alicuis ib. 17
verbum appropinquare ib. 24
verbum bonum esse, vel rectum esse ib. 35
verbum egredi ab homine ib. 37
verba indicare ib. 47
verba sua loqui coram aliquibus ib. 51
verbum operis mali ib. 7
verba pulchritudinis ib. 8
verbum durum ib. 10
verbum rectum ib. 12
verbum Dei ad aliquem ibid.
verbum Dei esse in manu alicuis ib. 17
verbum appropinquare ib. 24
verbum bonum esse, vel rectum esse ib. 35
verbum egredi ab homine ib. 37
verba indicare ib. 47
verba sua loqui coram aliquibus ib. 51
verbum stare, aut cadere ib. 58. 59
verba pulchritudinis ib. 8
verbum durum ib. 10
verbum rectum ib. 12
verbum Dei ad aliquem ibid.
verbum Dei esse in manu alicuis ib. 17
verbum appropinquare ib. 24
verbum bonum esse, vel rectum esse ib. 35
verbum egredi ab homine ib. 37
verba indicare ib. 47
verba sua loqui coram aliquibus ib. 51
verbum stare, aut cadere ib. 58. 59
verbum mutare ib. 68
durum ib. 10
verbum rectum ib. 12
verbum Dei ad aliquem ibid.
verbum Dei esse in manu alicuis ib. 17
verbum appropinquare ib. 24
verbum bonum esse, vel rectum esse ib. 35
verbum egredi ab homine ib. 37
verba indicare ib. 47
verba sua loqui coram aliquibus ib. 51
verbum stare, aut cadere ib. 58. 59
verbum mutare ib. 68
verba alicuius pervertere [?: ] [?: ]
esse in manu alicuis ib. 17
verbum appropinquare ib. 24
verbum bonum esse, vel rectum esse ib. 35
verbum egredi ab homine ib. 37
verba indicare ib. 47
verba sua loqui coram aliquibus ib. 51
verbum stare, aut cadere ib. 58. 59
verbum mutare ib. 68
verba alicuius pervertere [?: ] [?: ]
verbum aut verba ponere in alicuius ore ibid. 6
verbum alicuius praevalere contra aliquem
appropinquare ib. 24
verbum bonum esse, vel rectum esse ib. 35
verbum egredi ab homine ib. 37
verba indicare ib. 47
verba sua loqui coram aliquibus ib. 51
verbum stare, aut cadere ib. 58. 59
verbum mutare ib. 68
verba alicuius pervertere [?: ] [?: ]
verbum aut verba ponere in alicuius ore ibid. 6
verbum alicuius praevalere contra aliquem ibid. 11. 12
verbum prohibere
homine ib. 37
verba indicare ib. 47
verba sua loqui coram aliquibus ib. 51
verbum stare, aut cadere ib. 58. 59
verbum mutare ib. 68
verba alicuius pervertere [?: ] [?: ]
verbum aut verba ponere in alicuius ore ibid. 6
verbum alicuius praevalere contra aliquem ibid. 11. 12
verbum prohibere ib. 53
verbum Iehovae quaerere ib. 19 20
verbum alicuius alicui ad requiem
sua loqui coram aliquibus ib. 51
verbum stare, aut cadere ib. 58. 59
verbum mutare ib. 68
verba alicuius pervertere [?: ] [?: ]
verbum aut verba ponere in alicuius ore ibid. 6
verbum alicuius praevalere contra aliquem ibid. 11. 12
verbum prohibere ib. 53
verbum Iehovae quaerere ib. 19 20
verbum alicuius alicui ad requiem ibid. 22. 23
verbum alicuius alicui, aut cum aliquo
59
verbum mutare ib. 68
verba alicuius pervertere [?: ] [?: ]
verbum aut verba ponere in alicuius ore ibid. 6
verbum alicuius praevalere contra aliquem ibid. 11. 12
verbum prohibere ib. 53
verbum Iehovae quaerere ib. 19 20
verbum alicuius alicui ad requiem ibid. 22. 23
verbum alicuius alicui, aut cum aliquo ib. 29. 30
verbum suscitare, aut excitare ib. [?: ]
verba alicuius pervertere [?: ] [?: ]
verbum aut verba ponere in alicuius ore ibid. 6
verbum alicuius praevalere contra aliquem ibid. 11. 12
verbum prohibere ib. 53
verbum Iehovae quaerere ib. 19 20
verbum alicuius alicui ad requiem ibid. 22. 23
verbum alicuius alicui, aut cum aliquo ib. 29. 30
verbum suscitare, aut excitare ib. [?: ]
verbum alicuius venire ad
[?: ] [?: ]
verbum aut verba ponere in alicuius ore ibid. 6
verbum alicuius praevalere contra aliquem ibid. 11. 12
verbum prohibere ib. 53
verbum Iehovae quaerere ib. 19 20
verbum alicuius alicui ad requiem ibid. 22. 23
verbum alicuius alicui, aut cum aliquo ib. 29. 30
verbum suscitare, aut excitare ib. [?: ]
verbum alicuius venire ad aliquem ibid. 47. 48
verbum
ibid. 6
verbum alicuius praevalere contra aliquem ibid. 11. 12
verbum prohibere ib. 53
verbum Iehovae quaerere ib. 19 20
verbum alicuius alicui ad requiem ibid. 22. 23
verbum alicuius alicui, aut cum aliquo ib. 29. 30
verbum suscitare, aut excitare ib. [?: ]
verbum alicuius venire ad aliquem ibid. 47. 48
verbum venire ib. 56
iuxta Verbum alicuius aliquid fieri ib.
contra aliquem ibid. 11. 12
verbum prohibere ib. 53
verbum Iehovae quaerere ib. 19 20
verbum alicuius alicui ad requiem ibid. 22. 23
verbum alicuius alicui, aut cum aliquo ib. 29. 30
verbum suscitare, aut excitare ib. [?: ]
verbum alicuius venire ad aliquem ibid. 47. 48
verbum venire ib. 56
iuxta Verbum alicuius aliquid fieri ib. 59. 60
secundum Verba alicuius ib. 62 [?:
ib. 53
verbum Iehovae quaerere ib. 19 20
verbum alicuius alicui ad requiem ibid. 22. 23
verbum alicuius alicui, aut cum aliquo ib. 29. 30
verbum suscitare, aut excitare ib. [?: ]
verbum alicuius venire ad aliquem ibid. 47. 48
verbum venire ib. 56
iuxta Verbum alicuius aliquid fieri ib. 59. 60
secundum Verba alicuius ib. 62 [?: ]
in Verbis alicuius aliquid facere 1253. 21
verbum alicuius alicui ad requiem ibid. 22. 23
verbum alicuius alicui, aut cum aliquo ib. 29. 30
verbum suscitare, aut excitare ib. [?: ]
verbum alicuius venire ad aliquem ibid. 47. 48
verbum venire ib. 56
iuxta Verbum alicuius aliquid fieri ib. 59. 60
secundum Verba alicuius ib. 62 [?: ]
in Verbis alicuius aliquid facere 1253. 21
verbum Dei crescere et multiplicari ib. 55
22. 23
verbum alicuius alicui, aut cum aliquo ib. 29. 30
verbum suscitare, aut excitare ib. [?: ]
verbum alicuius venire ad aliquem ibid. 47. 48
verbum venire ib. 56
iuxta Verbum alicuius aliquid fieri ib. 59. 60
secundum Verba alicuius ib. 62 [?: ]
in Verbis alicuius aliquid facere 1253. 21
verbum Dei crescere et multiplicari ib. 55
venire ad aliquem ibid. 47. 48
verbum venire ib. 56
iuxta Verbum alicuius aliquid fieri ib. 59. 60
secundum Verba alicuius ib. 62 [?: ]
in Verbis alicuius aliquid facere 1253. 21
verbum Dei crescere et multiplicari ib. 55
verbum vitae ibid. 57
verrbi dux ibid. 69
verrbum abbreviatum ib. 70
verbum
ib. 59. 60
secundum Verba alicuius ib. 62 [?: ]
in Verbis alicuius aliquid facere 1253. 21
verbum Dei crescere et multiplicari ib. 55
verbum vitae ibid. 57
verrbi dux ibid. 69
verrbum abbreviatum ib. 70
verbum reconciliationis 1254. 20. 21
verbum Dei implere ib. 27. 28
verbo diligere ib. 39
verbum
verbum Dei crescere et multiplicari ib. 55
verbum vitae ibid. 57
verrbi dux ibid. 69
verrbum abbreviatum ib. 70
verbum reconciliationis 1254. 20. 21
verbum Dei implere ib. 27. 28
verbo diligere ib. 39
verbum Iehovae, sive Domini ib. 53
Veritas 1256. 48
in Veritate ambulare 1257. 50
[?: ] Dei ib.
verbum vitae ibid. 57
verrbi dux ibid. 69
verrbum abbreviatum ib. 70
verbum reconciliationis 1254. 20. 21
verbum Dei implere ib. 27. 28
verbo diligere ib. 39
verbum Iehovae, sive Domini ib. 53
Veritas 1256. 48
in Veritate ambulare 1257. 50
[?: ] Dei ib. 60
[?:-um ] vir 1258.
verbum vitae ibid. 57
verrbi dux ibid. 69
verrbum abbreviatum ib. 70
verbum reconciliationis 1254. 20. 21
verbum Dei implere ib. 27. 28
verbo diligere ib. 39
verbum Iehovae, sive Domini ib. 53
Veritas 1256. 48
in Veritate ambulare 1257. 50
[?: ] Dei ib. 60
[?:-um ] vir 1258. 11
veritatis urbs ib. 12
in Veritate iurare ib. 67
Ecce illud est velamen oculorum tuorum 1238. 65
21. In Isaac vocabitur tibi semen 1115. 47 et alibi
22. Tentavit Deus Abraham 1199. 10
24. Orat servus Abrahae, Fac occurrere, etc. 766. 2. 3
A Domino exiit verbum istud, non possumus ad te loqui bonum aut malum 583. 63. 64 etc.
28. Dicit Iacob conspecta nocturna visione, Quam terribilis est locus iste, etc. 918. 47. 48
29. Exple hebdomadam huius 383. 36
Vidit Dominus humilitatem
malum 583. 63
32. Nomen meum mirabile est 654. 57. 58
34. Turbastis me, et foetere me fecistis coram habitatoribus huius terrae 776. 10
38. Quare rupisti rupturam super te 1053. 59
39. Non noverat herus cum Iosepho, etc. vide verbum NOSCO.
41. Osculabitur os tuum universus populus meus 809. 10. 11
Quia fecit me oblivisci Deus omnium laborum et domus patriae 756. 35. 36
Fecit terra septem annos, ad manipulos 300. 4. 5
Ingredieris in senectute sepulchrum, sicut
In novissimo constituo portas eius 919. 35 36
Turbasti nos, ideo turbet te Deus 123.1. 55. 56
7. Da gloriam Domino, et da ei confessionem et indica quid feceris 366. 58
9. Os Domini non interrogaverunt 802. 68
21 et 23. Non cecidit ullum verbum bonum, quod locutus est Dominus de te 92 51
23. Gentes istae erunt vobis in flagellum in lateribus vestris 336. 10
et non est vis pariendi 824. 64. 65
65. Exitus vespertinos et matutinos exultare facis 1261. 68. 69
Vestigia Dei stillant pinguedinem 1262. 30. 31
Terribilia respondebis nobis Deus, etc. 1204. 54. 55
Exultatione colles accingentur 126. 15
In Deo laudabo verbum eius 529. 27
66. Equitare feceras hominem, etc. 271. 61. 62
Iniquitatem si vidi in corde meo, non exaudiat Dominus 456. 45
67. Lucere faciet vultum suum nobiscum 595 11. 12
68. Si iacueritis in medio ollarum,
935 10 [?: ]
98. Salvavit sibi dextera sua, etc. 1068. 24 [?: ]
99. Adorate nomen sanctitatis eius 1094. [?: ]
Fortitudo regis iudicium diligit 483. [?: ]
101. Non ponam verbum Belial ante oculos meos 72. [?: ]
Loquens mendacia non firmabitur apud me 335. 33 [?: ]
102. Et respexit ad orationem eorum qui sunt velut [?: ] ricae 704 54 55
Adhaesit os meum carni 20. 69
103.
524. 4 5
Non moriar, sed vivam, et narrabo opera, etc. 678. 42. 43
Aperite mihi portas iustitiae, ut ingrediar, etc. 918 44. 45
119. Legem tuam gratificare mihi 551. [?: ]
Ne eripias de ore meo verbum 805. 59. 60
Cantus mihi fuerunt statuta tua 99. 69. 70
Anima mea expectat Dominum a custodientibus mane 1. 22 23
Ostium verborum tuorum illuminat 811. 41. 48
Omnis consummationis vidi finem, latum tuum [?: ] [?:
Ostium verborum tuorum illuminat 811. 41. 48
Omnis consummationis vidi finem, latum tuum [?: ] [?: ] datum nimis 334. 22 23
Praecepisti iustitiam testimoniorum tuorum, et veritatem valde 492. 3. 4
Lumen semitae meae verbum tuum Domine 1120. 24 25
Verbum Dei manet in aeternum 138 13
Defecit ad sulutem tuam anima mea, in verbum tuum speravi, etc. 203. 37
Tunc ero perfectus et innocens a praevaricatione 878 (27. 28
811. 41. 48
Omnis consummationis vidi finem, latum tuum [?: ] [?: ] datum nimis 334. 22 23
Praecepisti iustitiam testimoniorum tuorum, et veritatem valde 492. 3. 4
Lumen semitae meae verbum tuum Domine 1120. 24 25
Verbum Dei manet in aeternum 138 13
Defecit ad sulutem tuam anima mea, in verbum tuum speravi, etc. 203. 37
Tunc ero perfectus et innocens a praevaricatione 878 (27. 28
[?: ] datum nimis 334. 22 23
Praecepisti iustitiam testimoniorum tuorum, et veritatem valde 492. 3. 4
Lumen semitae meae verbum tuum Domine 1120. 24 25
Verbum Dei manet in aeternum 138 13
Defecit ad sulutem tuam anima mea, in verbum tuum speravi, etc. 203. 37
Tunc ero perfectus et innocens a praevaricatione 878 (27. 28
In seculum permanet verbum tuum in caelo 138. 12
ad sulutem tuam anima mea, in verbum tuum speravi, etc. 203. 37
Tunc ero perfectus et innocens a praevaricatione 878 (27. 28
In seculum permanet verbum tuum in caelo 138. 12
111. Per diem non percutiet te sol, etc. sicut Luna stabiliatur in seculum thronus, etc. 589. 70 et 590. 1
124. Anima nostra sicut passer evasit, etc. 831. 21
125. Qui seminaverunt,
sunt egressus vitae 266. 5
Brevis irarum faciet stulticiam 474. 2 et 581. 6
Cor cognoscit amaritudinem animae, etc. 655. 34. 35
15 et 16. Gloriam praecedit humilitas, etc. 935. 15
Malum aureum in patina argentea, verbum suo loco dictum 608. 12 13
Quis potest dicere, purgavi cor meum? etc 989. 43. 44
16. Sortes proiiciuntur in sinum, a Domino vero est iudicium earum 1153. 36
Misericordia et veritate expiatur iniquitas 657. 1
Ut favus
reliquisset nobis semen, etc. ibidem 50. 51
2. In novissimis diebus erit praeparatus mons Domini, etc. 822. 63. 64
Contundent gladios suos in ligones, et falces in vomeres 577. [?: 5- ]
Quia ex Zion exibit lex, et verbum Domini de Hierusalem 550. 46. 47
Cessate, vel cavete vobis ab homine, in cuius naribus etc. 336. 34. 35
3 Dabo pueros principes eorum 984 58
Vestimentum est tibi, sis princeps noster, etc. 1263 [?: ] 2
1. Priusquam formarem te in utero, novi te 735. 27
Ut plantes et destruas 898. 59 etc.
2. Etiam ab Aegypto pudore afficieris, sicut ab Assur 983. 11. 12
Prohibe guttur a siti 381. 31. 32
5. Prophetae erunt in ventum, et verbum non est in eis 1245. 64. 65
Hebdomadas statutum messis custodit nobis 382. 24
Novate vobis novale, etc. 1117. 10
6. Dicit Propheta se plenum esse furore Dei, ut vix continere possit, etc. 903. 4. 5
consolationum super matre aut patre 97. 4
Ego mittam ad piscatores multos, etc. 896. 11. 12
17 Homo non fidens Deo, manebit in siccitatibus in deserto. Vide SICCITAS.
Non repudiavi, ne essem pastor post te 930. 43
Fuit mihi verbum Dei in gaudium et laeticiam 515. 63
18 Cervicem, non faciem ostendam eis, in die perditionis eorum 114. 5
20 Decepisti me Domine, et deceptus sum: Fortior me fuisti, et praevaluisti, etc. 200. 31
21 Perdam eis vocem molae, et lumen
20 Decepisti me Domine, et deceptus sum: Fortior me fuisti, et praevaluisti, etc. 200. 31
21 Perdam eis vocem molae, et lumen lucernae 595 69
23 Ecce ego ad prophetas, qui furantur verba mea, quisque a proximo 355. 10
Num non sic est verbum meum, ut ignis dicit Dominus 608. 4
24 Dabo eos in maledictionem in omni loco 605. 52
25 Ecce in civitate super quam invocatum est nomen meum, incipiam malum facere, et vos, etc. 459 19. 20
31 Creabit Dominus novum, Femina circumdabit
Beati lugentes, quia illi, etc. 587. 62. 63
Mites possidebunt terram 662. 2. 3
Beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam 272. 29
Beati pacifici, etc. 842. 57. 58
Beati eritis, cum dicent omne malum verbum adversus vos 785. 65. 66
Non veni ut solvam legem, sed ut impleam 550. 26. 27 etc.
Nisi abundaverit iustitia vestra, etc. 10. 51. 52
Qui dixerit fratri suo, Racha, etc. 1004. 31
Si quis dixerit
277. 32. 33
Si quis scandalizaverit unum ex pusillis istis, etc. 986. 19
Necesse esse est scandala venire 712. 21. 22
Ubi duo aut tres congregati fuerint in nomine meo, etc. 729. 17. 18
19 Non omnes capiunt hoc verbum: qui potest capere, capiat 101. 60. 64
Si vis perfectus esse, vade, etc. 881. 7. 8
Sunt quidam hic stantes, qui non gustabunt mortem, donec, etc. 1025. 2. 3
Multi primi erunt ultimi, et ultimi primi 951. 14. 15
seu potestate hoc facis 927. 56. 57
Meretrices et publicani praecedent vos in regno Dei 935. 18. 19
21 Invenit quendam non habentem vestem nuptialem 1263. 14
Deus non est Deus mortuorum, sed, etc. 679. 10. 11.
vide etiam verbum VIVO.
Si David eum Dominum suum vocat, quomodo filius eius est 1001. 57. 58
23 In cathedra Moysi sedent scribae et pharisaei, quicquid, etc. 110. 29
Accusat Christus Pharisaeos, quod negligant misericordiam, iudicium et fidem 658. 30
Et pertransibit gladius animam tuam 362. 41
3 Omnis vallis implebitur, et omnis mons et collis reddetur humilis 823. 8. 9 etc.
Et facite fructus dignos poenitentia 350. 59. 60
4 Et omnes mirabantur super verbis gratiae eius. vide VERBUM.
5 Discede a me, quia peccator sum 1079. 62
7 Et ecce mulier in civitate, quae erat peccatrix 853. 55 56
Remissa sunt ei peccata multa, quia, etc. 232 16
8 Fructum afferunt in patientia 837. 69. 70
9 Qui
erat parasceve, et sabbatum illucescebat 406. 59. 60
24 Iesus Nazarenus fuit potens in sermone et opere 926. 20. 21 etc.
Spiritus ossa et carnem non habet 810. 42. 43
sanavit hunc claudum nomen eius 730. 3. 4 etc.
4 Convenerunt Pilatus et Herodes cum gentibus contra Iesum, ut facerent, etc. 799. 48. 49 etc.
5 Ite et stantes loquimini in templo populo omnia verba vitae huius, quaere in voce VERBUM
Vidaret poenitentiam Israeli, etc. 908. 5. 6
7 Stephanus vidit caelos apertos 47. 3
8 Non est tibi pars neque sors in verbo hoc 826. 59
Video te esse in felle amaritudinis, et vinculo iniustitiae 302. 59. 60
1016. 2. 3
Excitaverunt Iudaei adversus Paulum mulieres religiosas 1028. 34
Negastis Christum coram Pilato 716. 12. 13
14 Non tamen reliquit se sine testimonio, etc. 1030. 6
15 Quid tentatis Deum? etc. vide verbum TENTO
17 In Deo sumus, vivimus et movemur 684. 49. 50
18 Sanguis vester in caput vestrum, purus ego sum 1083. 60. 61
19 Paulus vero ait: In quo ergo baptizati estis? etc. His auditis baptizati sunt in nomine Domini Iesu 67. 10
carnis mors est 1092. 39. 40
Spe salvi facti sumus 1156. 69
Sensus carnis inimicitia est, adversus Deum 106. 37
9 Maior serviet minori 603. 46
Israel ergo legem iustitiae sectatus ad iustitiam non pervenit 548 49. 50
Verbum abbreviatum faciet Deus in terra 1253. 70 et 1254. 1
10 Christus enim finis est legis 548. 60
Corde creditur ad iustitiam, ore fit confessio ad salutem 19. 11
Dives est Dominus in omnes invocantes illum 247. 49
11 Non tu radicem
[?: ] quem frangimus, nonne communicatio, etc. [?: ] . 39. 40
[?: ] cui benedicimus, nonne communio, etc. [?:-6 ] . 5. 6
[?: ] De operto aut tecto mulierum, etc. vide verbum TEGERE.
Gloria enim mulieris est coma, gloria autem viri est mulier, et gloria Dei vir 364. 27. 28
Deus est caput Christi, Christus viri, vir mulieris 102. 58
hoc poculum est novum Testamentum, etc. 1210. 64. 65
hoc
Omnis gloria hominis sicut flos agri 364. 40
Proinde deposita omni malitia, etc. 513. 14
Expetite lac rationale 513. 14 etc.
Siquidem gustastis, quod benignus sit Dominus, ad quem accedentes, etc. vide verbum GUSTARE
Glorificent Deum in die quo visitabuntur 1286. 18. 19 etc.
Christus est petra scandali, etc. ad quod etiam conditi sunt 914. 25. 26
Subiecti estote omni humanae creaturae 189. 28. 29
Haec enim est
Iesum esse Christum 716. 36. 37
apparitio Abrahamo Gen. 18 facta, mysterium trinitatis continet 216. 51
appetitus mulieris ad virum, et peccati ad hominem 154. 5 etc.
sacramentum pontificium 156. 54
confessio Christi 157. 5
confessio peccatorum ib. 53 etc.
confessio, sit ne perinde necessaria ad salutem ac fides ipsa nec ne? 19. 12
confessio cur tanta severitate a nobis requiratur. vide verbum NEGO
concionum sacrarum primarius usus 10. 13
de Conscientia 163. 42
conscientia mille testes, Proverbium 164. 64
de Concubinis in vetere Testamento 151. 10
consilia religionis 167. 8
contritio 907. 4
cur a Iacobo [?: ] perfectae libertatis nuncupata 1162. 43. 44 etc.
Evangelium ministerium iustitiae et vitae 673. 36. 37 etc.
Evangelium qualis doctrina [?:--4 ] 19. 20 etc.
Evangelion verbum reconciliationis 1254. 20. 21 etc.
Evangelium quid a lege differat [?: 54- ] 60
inter Evangelium et legem necessario distinguendum ibid. [?: ver- ] sequentibus.
Evangelii doctrina suavissima et
52
ab Impiis proficiscitur impietas, vetus proverbium 978. 64. 65
impositio manuum 621. 38. 39 etc.
imputare in genere quid sit 419. 33
imputationis variae ac multae species ib. 38
imputare verbum quid apud Paulum et in Gen. significet ib. 6
verbum seu phrasis, Imputari alicui fidem ad iustitiam, vel pro iustitia, Papistarum errorem [?: de- ] sa iustitia potenter redarguit. [?: ] . 14
imputationis varia significata
978. 64. 65
impositio manuum 621. 38. 39 etc.
imputare in genere quid sit 419. 33
imputationis variae ac multae species ib. 38
imputare verbum quid apud Paulum et in Gen. significet ib. 6
verbum seu phrasis, Imputari alicui fidem ad iustitiam, vel pro iustitia, Papistarum errorem [?: de- ] sa iustitia potenter redarguit. [?: ] . 14
imputationis varia significata [?:-bellam ] distributa 417 et 4. [?: ]
phrasis, Imputari alicui fidem ad iustitiam, vel pro iustitia, Papistarum errorem [?: de- ] sa iustitia potenter redarguit. [?: ] . 14
imputationis varia significata [?:-bellam ] distributa 417 et 4. [?: ]
imputare verbum unde sumpt. 419. 6
imputare verbum quomodo in Sacris literis exponatur ib. 14
imputare alicui iustitiam, dupliciter accipiendum 422. [?: ]
imputativam iustitiam Christi acversarii negant et damnant [?: ] . [?: ]
pro iustitia, Papistarum errorem [?: de- ] sa iustitia potenter redarguit. [?: ] . 14
imputationis varia significata [?:-bellam ] distributa 417 et 4. [?: ]
imputare verbum unde sumpt. 419. 6
imputare verbum quomodo in Sacris literis exponatur ib. 14
imputare alicui iustitiam, dupliciter accipiendum 422. [?: ]
imputativam iustitiam Christi acversarii negant et damnant [?: ] . [?: ]
imputatio [?: 41- ]
ad interitum carnis tradiderit [?: 10- ] . 47
increpationes Dei reales 444. 43
incredulitas ut in Scripturis describatur 321. 16
incredulitatis sive diffidentiae natura et effectus [?: ] [?: ]
indulgendi verbum [?: 5-4 ] 16
indulgentiarii et monachi 421 19
induitio ad salutem quae necessaria 749. 6 etc.
inferni varia nomina in Scripturis 357. 47 etc.
inferni synonyma 449. 17
infernus
iustitiam operariam quatenus Christus damnet ibid. 54
iustitiarios quantopere Deus oderit 7. 14 etc.
iustitia Christi imputativa quam gloriose ornemur 424. 28
ibid. 54
iustitiarios quantopere Deus oderit 7. 14 etc.
iustitia Christi imputativa quam gloriose ornemur 424. 28
a foro sumptum, et ad salutis nostrae negotium accommodatum sit 499. 3 a peccato quomodo homines liberentur ibid. 21 dum contendunt Papistae, iustificare idem esse, quod reipsa infusisque virtutibus iustificare, suam inscitiam produnt 500. 41
iustificare et iustificari verbum, quae habeat in Scripturis synonyma 504. 53
in Iustificationis seu reconciliationis nostri cum Deo, negocio, unde sit quod adversarii nostri Papistae hallucinantur atque impingunt 430. 44
iustificatio nostri quid sit 429. 46
iustificationis
563. 18 19 etc.
nova obedientia non est poenitentiae pars, sed fructus 908. 28. 29
novus homo quare dicatur mens 640. 34 etc.
nubes agitatas quare Petrus falsos doctores vocet 743. 50. 51 etc.
nubo verbum, unde sit quôd de coniugio dicatur 927. 43 etc.
nuditas multiplex 747. 13. 14
nuditatis primae aut nativae decus ibid. 49. 50
Numa 1204. 70
Numae Patrum doctrinam non fuisse ignotam 307. 49
34 etc.
recordari alicuius, vel aliquorum Deus quomodo dicatur 1014 3 etc.
recta, iusta aut aequa, varia ac multiplicia ibid. 49
rectus aut aequus homo quis 1015 17. 18 etc.
redimere verbum, cur aliquoties idem quod liberare significet 1017 37
redemptorunicus et verus est Christus 1018. 46
regnorum Israel et Iuda appellationes 1021. 23
regnum Dei multivariam dicitur 1022. 68 etc.
regnum suum de hoc mundo
definiant 970. 57
de Repudio 1034. 60
repudium et divortium quid differant ibid. 65. 66
in Repudii libellis qua olim forma usi 1035. 9. 10 etc.
res et homines triplices 964. 53 54
respiciendi verbum, in sacris literis duplicatam figuram habet 1038 52. 53
respondere Deus dicitur exaudiendo, idque tripliciter 1040. 58 59
resurrectio mortuorum cur ita dicatur 1041. 39
resurrectio mortuorum quare futura ibid. 43
sal quare sarificiis adhibitum ibid. 53 et 1065. 3
sal cur olim infanti in baptismo in os positum 1065. 62 etc.
salis similitudine cur doctores designentur 1064. 36 et 1065. 9
Salomon 775. 40
salvare verbum eleganter ad iustificationem transfertur 1070. 44
salutare, sive salvator et Iesus, quare Meschias dicatur ibid. 49. 50
salutis duae viae a Deo propositae 540. 60
sanctos, quos adversarii intelligant 1074. 31
sanctum
in Scripturis dicantur 1181. 56 etc.
supplicii atrox genus, et apud veteres usitatum 817. 1 etc.
surgere quomodo Deus in Scripturis dicatur 400. 25
susceptor noster Deus, qua ratione dicatur 1184. 42
sustinere verbum quare in vulgata versione pro expectare usurpetur 1185. 63
Syllae de Iulio ad amicos et alios senatores dictum 126. 32
Sylogismi duo ad salutem necessarii 784. 29
Synagoga 1186. 9
Synedrii ib. 28
35
testamentum novum a quibusdam inepte definitum 1210. 11
testamentum novum sanguis Christi cur dicatur 339. 62
1227. 38
tubarum usus in veteri Testamento 1230. 46
usus in veteri Testamento 1230. 46
quod est Christus, necessario discernendum est a verbo vocali 121. 61
verbi vox pro filio Dei posita, in ecclesia retinenda 1248. 60 etc.
verbi Dei epitheta 1254. 49
verbum Dei unde habeat appellationem 1255. 4. 5
verbum Dei quare gla dius dicatur 362. 50
verbum Dei quomodo dicatur lucerna pedibus nostris in obscuro loco proposita 596. 66 etc.
verbi Dei praedicatio per rugitum leonis significata 531. 46
verbum Dei, lumen est, quo revelatur peccatum
vocali 121. 61
verbi vox pro filio Dei posita, in ecclesia retinenda 1248. 60 etc.
verbi Dei epitheta 1254. 49
verbum Dei unde habeat appellationem 1255. 4. 5
verbum Dei quare gla dius dicatur 362. 50
verbum Dei quomodo dicatur lucerna pedibus nostris in obscuro loco proposita 596. 66 etc.
verbi Dei praedicatio per rugitum leonis significata 531. 46
verbum Dei, lumen est, quo revelatur peccatum et ira ac iudicium Dei adversus peccata 10. 3
appellationem 1255. 4. 5
verbum Dei quare gla dius dicatur 362. 50
verbum Dei quomodo dicatur lucerna pedibus nostris in obscuro loco proposita 596. 66 etc.
verbi Dei praedicatio per rugitum leonis significata 531. 46
verbum Dei, lumen est, quo revelatur peccatum et ira ac iudicium Dei adversus peccata 10. 3
verbum Dei quare dicatur iugum 485. 30
verbi Dei custodia, quae complectatur 194. 18
ex Verbo Dei de omnibus rebus agendis aut omittendis feliciter iudicamus,
Dei quomodo dicatur lucerna pedibus nostris in obscuro loco proposita 596. 66 etc.
verbi Dei praedicatio per rugitum leonis significata 531. 46
verbum Dei, lumen est, quo revelatur peccatum et ira ac iudicium Dei adversus peccata 10. 3
verbum Dei quare dicatur iugum 485. 30
verbi Dei custodia, quae complectatur 194. 18
ex Verbo Dei de omnibus rebus agendis aut omittendis feliciter iudicamus, accedente etiam Dei regimine ac inspiratione 462. 69
veritas, seu potius
etiam in corrigendo: ita ut homo Dei per eam integre formetur. Quare idem veritatis magister gravissime praecipit nos eam audire, scrutari meditando die ac nocte, summa diligentia ac religiositate.
Detestanda igitur profecto omnibus modis est haec tam blasphema vox, contra viventis Dei verbum nefarie effusa: et contra, omni studio maximaque animi gratitudine, huic divinitus accensae, ac in loco tenebricoso salutariter propositae lucernae vacandum est, eaque ubique in omni dubio difficultateque est nobis attentissime sequenda. Ad quam tanto rectius intelligendam non parum, ut
Olympi,
verba fori,
sacrum volumen suorum oraculorum nobis tradidit: ideoque perpetuo clamat et praecipit, ut audiamus. Quam totam seriem instructionis et conversionis gradatim Paulus describit Roman. 10, inquiens: Deum mittere doctores, nempe instructos Sacris literis et Spiritu: Lucae 24 illos docere, audientes verbum Dei ex ore eorum credere, credentes invocare, et denique invocantes salvari. Quare est manifestissima impostura satanae, cum nos fanatici, ut Swenckfeldius et Papa, a Sacris Bibliis ad nescio quas spirituales revelationes, et impurissima sui pectoris scrinia abducere conantur, ubi sint omnia
quod nullus in ea locus tam obscurus aut dubius est, quin aliorum scrutatione ac collatione explicari et illustrari queat.
30 Ardens zelus ac diligentia passim a Spiritu Dei in studio Scripturae mandatur: praesertim autem est celebris locus Deuteron. 6. ubi iubentur Israelitae, verbum Dei suis liberis acuere: hoc est, non patitur rubiginosum, aut etiam obtusum: sed severitatem iustitiae, irae ac Legis Dei, et ipsius iudicis austeritatem, crebro ac graviter auditoribus proponere. Sic Christus ipse Matth. 5 et 6, rubiginem obtusitatem legis, quam ei pharisaei suis
Scripturae alias aliter; atque adeo contrarie interpretari, et usu ipso exercere. At contra, Scripturam dubiam aut obscuram per Scripturam exponere et diiudicare, tutissimum simul et utilissimum est, ita ut Deus ipse ac eius verbum sit omnium controversiarum ac dubiorum supremus iudex et diremptor. Hoc vero diligentissime agit Christus, disputans cum diabolo, ubi et quando proprie Deus custodiat homines: nempe, cum non tentant, sed in sua vocatione ordinaria ratione modoque convenienti versantur. et cum Iudaeis
ut in una aut duabus lineis, dum adhuc de eadem re agitur, iam vis vocis nonnihil immutata sit: ubi tanto maior vigilantia est abhibenda. Remedia vero eadem sunt, quae prius indicavi. Exemplo sit, quod Christus Ioannis 4 primum petit potum a Samaritana: postea suum offert: in priore dicto, verbum (Bibere) proprie, in posteriore metaphorice usurpatur. Sic etiam mox vocabulum Messis prius proprie, deinde figurate sumitur.
12 Saepe coguntur interpretes reddere vocem Hebraeam vocabulo non propriissime significato illius respondente, sed tantum ratione etymologiae et alicuius
quia nullum vocabulum perinde appositum ac emphaticum in sua lingua reperire possunt: ibi iam imperiti originariae linguae haerere incipiunt. Sit pro exemplo, quod cum vox
lingua reperire possunt: ibi iam imperiti originariae linguae haerere incipiunt. Sit pro exemplo, quod cum vox
sensum, locoque convenientem, et denique aliis locis clare de eadem re pronunciantibus prorsus consentientem exhibeat.
4 Iudaei nunc, et olim, sicut etiam ipsi Apostoli, initio illas gloriosas ac (ut ita dicam) mundanas descriptiones potentiae et splendoris Meschiae et Ecclesiae ad verbum accipiebant, eoque longissime a vero sensu aberrabant, et totum Christi regnum ex spirituali carnale temporariumque faciebant; quod cum per sese plane impium esset, tamen etiam multipliciter cum Scriptura pugnabat. Unde facile coniicere poterant ac debebant, illas orationes esse figuratas,
ut sunt quae de ipsorum iustitia, sanctitate ac mundicie, Deique noticia piorum ac Ecclesiae, in Prophetis magnificententissime dicuntur: cum contra innumera sint, quae perpetuam remissionem peccatorum eis esse necessariam inculcent, et testentur veterem Adamum potenter contra Deum, eius Verbum ac Spiritum pugnare. Quae ita concilianda sunt, ut illa gloriosius dicta intelligantur in hac vita vel de imputativa iustitia, vel de inhaerentis inchoatione, vel de glorificationis solo iure ac tenuibus primitiis, non de perfectione quae in alteram vitam servatur.
De
caelum et terram condidit, etc.
10 De singulis autem personis, patre inquam, et filio, et Spiritu sancto, quaedam proprie atque separatim accipi debere constat. Pater describitur, gignens filium ex utero ante luciferum, filium habens in sinu, omnia creans per filium, sive verbum: diligens adeo mundum, ut unigenitum tradiderit, etc. omnia nobis cum filio suo largiens: clamans de filio, Hic est filius meus dilectus, in quo acquiesco, hunc audite: dicens filio suo, Hodie genui te: Dabo tibi haereditatem usque ad fines terrae: Sede a dextris meis, donec
dilectus, in quo acquiesco, hunc audite: dicens filio suo, Hodie genui te: Dabo tibi haereditatem usque ad fines terrae: Sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum, etc.
11 Filius proprie vocatur
Domino conditurus: et tamen intelligitur potissimum Meschias verum cultum ac templum Domino extructurus, verumque Israelem recturus ac beaturus. Talia sunt passim innumera.
2 Utilis est et illa multorum etiam veterum admonitio de Ecclesia, quod cum sit in genere coetus omnium per verbum vocatorum, et doctrinam ac sacramenta Christi profitentium, inter quas sunt aliqui quasi perfectiores, aliqui imbecilli, aliqui etiam improbi: diligenter attendendum sit, ubi Scriptumin genere de toto coetu loquatur, ubi de illis quasi perfectioribus, ubi de imbecillis, et denique ubi de
et patiendo parat: 2. Promissio in verbo et Sacramento, quae SOLA ea offert. 3. Fides, quae SOLA accipit. 4. Contritio, qua est quiddam, quod necessario fidem praecedit.
Contritionis causa est, cognitio peccati ac ira. Eius autem, Lex: cuius postremo, Deus. Fidei causa est Verbum, Sacramenta et Spiritus, quae sunt a Deo. Promissio est per verbum et Sacramenta, quae itidem sunt a Deo. Christus haec bona nobis comparans, est nobis a Deo donatus: sed ipsa bona nobis contingunt ex eius merito et applicatione. Meriti causa est exinanitio, obedientia, et passio
SOLA ea offert. 3. Fides, quae SOLA accipit. 4. Contritio, qua est quiddam, quod necessario fidem praecedit.
Contritionis causa est, cognitio peccati ac ira. Eius autem, Lex: cuius postremo, Deus. Fidei causa est Verbum, Sacramenta et Spiritus, quae sunt a Deo. Promissio est per verbum et Sacramenta, quae itidem sunt a Deo. Christus haec bona nobis comparans, est nobis a Deo donatus: sed ipsa bona nobis contingunt ex eius merito et applicatione. Meriti causa est exinanitio, obedientia, et passio
typis ac variis involucris delineaverant, et quasi involuta proposuerant.
Haec nunc de varia distinctione Sacrarum literarum nostro nomine dixisse sufficiat: quandoquidem extant Iunilii vetustissimi patris libri duo de hac materia, titulo de partibus divinae legis, quos huic operi ad verbum adiiciam, paululum tantum immutatis, aut potius sublatis illis puerilibus interrogationibus, quibus sententiae distractae sunt, ut etiam reliqua magis conformentur.
15 Ad tractationem aut methodum Sacrarum literarum accedet utiliter causa ac consilium, cur tali ratione Sacra
nominavi, et maximas res quasi pictas his imaginibus ostendere, Afferunt enim, in loco adhibitae, et gratiam et lucem orationi: ut si quis in commendatione linguarum et artium, comparet ad cophinos, in quos colligebantur reliquiae quinque panum, disciplinas humaniores. Cum enim panes significent verbum Dei, cophini significabant linguas et artes, quibus inter homines asservatur verbum Dei. Non igitur aspernandae erunt homini Christiano disciplinae humaniores, cum sint vasa in quibus caelestis doctrina conservatur. Aut si quis dicturus de duplici iustitia, civili et spirituali, dicat
loco adhibitae, et gratiam et lucem orationi: ut si quis in commendatione linguarum et artium, comparet ad cophinos, in quos colligebantur reliquiae quinque panum, disciplinas humaniores. Cum enim panes significent verbum Dei, cophini significabant linguas et artes, quibus inter homines asservatur verbum Dei. Non igitur aspernandae erunt homini Christiano disciplinae humaniores, cum sint vasa in quibus caelestis doctrina conservatur. Aut si quis dicturus de duplici iustitia, civili et spirituali, dicat Tabulas Moysi intus ac foris scriptas fuisse: ut significaretur, eas partim de iustitia
Porro Allegoria magis locum habet in factis enarrandis. At hac ratione argumentandi utendum est in dictis explicandis, in Prophetiis ac promissionibus.
Verum et in factis valet argumentatio, cum exempli causa factum proponimus cum aliqua figura: at, Daniel obiectus est leonibus propter verbum Dei: ita et oportet propter verbum Dei perpeti acerrima odia hostium. Hic quaedam similitudo ostenditur: comparatur rabies hostium Evangelii ad leonum truculentiam. Hoc genus argumentorum vocabant olim
factis enarrandis. At hac ratione argumentandi utendum est in dictis explicandis, in Prophetiis ac promissionibus.
Verum et in factis valet argumentatio, cum exempli causa factum proponimus cum aliqua figura: at, Daniel obiectus est leonibus propter verbum Dei: ita et oportet propter verbum Dei perpeti acerrima odia hostium. Hic quaedam similitudo ostenditur: comparatur rabies hostium Evangelii ad leonum truculentiam. Hoc genus argumentorum vocabant olim
nec temere aliud ex Grammati-ca sententia ratiocinandum est, sed videndum quid in unoquoque loco deceat: nec pugnantia fingenda sunt cum articulis fidei.
5 Denique Hyperius adhuc multo accuratius de hac eadem re agit, veluti prorsus hanc controversiam definiturus, cuius iudicium ad verbum ascribam. Equidem decreveram Allegoriarum negotium silentio prorsus praetermittere: quod malim candidatum caelestis Philosophiae occupari in colligenda simplici et nativa verborum sententia, quam in excogitandis subtilibus Allegoriis. Sed quando animadverto, ex allegoriarum cognitione hanc
literam intelligere, facientes in Ethica quaecunque praecepta sunt: secundo iuxta allegoriam, id est intelligentiam spiritualem: tertio, secundum futurorum beatitudinem. Idem ad Hedibiam: Praecipitur nobis, Solomone dicente, Tu autem describe ea tripliciter in consilio et scientia, ut respondeas verbum veritatis, his qui proponunt tibi. Triplex in corde nostro descriptio aut regula Scripturarum est. Prima, ut intelligamus eas, iuxta historiam: secunda, iuxta tropologiam: tertia, iuxta intelligentiam spiritualem. In historia, eorum quae scripta sunt ordo servatur. In tropologia, de litera
est) non illos, sed ipsummet Deum per os eorum locutum esse ad genus humanum eam doctrinam, quam illi inspiratione Spiritus sancti conscripserunt, posteritatique reliquerunt. Ideo ipsi quoque plerunque statim initio suorum librorum hunc titulum nomenque praefigunt, esse visionem, aut onus, aut verbum divinitus patefactum sibi, etc. Hoc vero nosse prodest, tum ad id ut maiori reverentia, diligentia, timoreque ea scripta perlegamus, (nam trementibus ad sermones suos, Deus pollicetur Spiritum ac intelligentiam, iuxta illud. Timor Domini est initium sapientiae:) tum etiam ad
Prophetarum. Deinde Prophetarum munus fuisse, quid futurum esset praedicere: Evangelistarum vero, quid sit factum narrare. Itaque cum spiritus Dei illorum oracula in novo Testamento non exscribat, sed interpretetur, minime certe debuit itidem enumerandis vocabulis astringi.
14 Alias ad verbum citat, praesertim cum aliqua singularis vis in ipsis verbis est; ac ex singulis vocibus
momentum probationis pendet. veluti, cum Apostolus ad Rom. 15 adducit ex 2. Sam. 22, Propter hoc confitebor tibi in
aut Prophetis aliquid mutuantur, libenter id explanare, atque diversis rationibus ostendere. Exemplum luculentum extat ad Gal. 3. ubi Apostolus solertissime excutit pondus promissionis divinae ad Abraham factae Genes. 22: In te, sive in semine tuo, benedicentur omnes gentes. Enarrare volens verbum benedictionis, admonet, considerandam esse fidem, quae in promissionem divinam defixa est. Nam fide benedictionem obtineri, non operibus. Quo aut comprobet, neminem ex operibus legis iustificari aut benedici: evincit, eos qui ex operibus legis salutem, sive benedictionem volunt consequi,
omnium bonarum rerum veritas, et extremus pravitatis limes mendacium, parvis his verbis saepenumero comprehenduntur. Et quid haec dico? cum iam quis etiam capite solum nutu facto in testimoniis pro Christo, omnem pietatem explevisse iudicatus sit. Si vero haec hoc modo se habent, quodnam verbum Theologicum adeo parvum est, ut aut recte aut secus se habens, non magnum habeat in utramque partem momentum? Si enim ex lege iota unum, aut unus apex non transibit: quomodo tutum est nos etiam minutissima transilire? Porro quae ipse a nobis diiudicanda requisivisti, eadem brevia sunt, et
CHRISTI.
Hoc natura, hoc ratio, hoc Domine verbi tui clamat authoritas, hoc ex ore tuo audivimus, hic invenit consummationem omnis religio. Primum est hoc mandatum et ultimum: hoc in libro vitae conscriptum, indeficientem et hominibus et angelis exhibet lectionem. Legat hic unum verbum, et in hoc mandato meditetur Christiana religio: et inveniet ex hac Scriptura omnium doctrinarum regulas promanasse, et hinc nasci et huc reverti quicquid Ecclesiastica continet disciplina, etc.
Idem de lib. novi et veteris Testamenti: Hae literae Sacrae, hi libri
est enim. Sed declaratio verborum mysticorum, per Evangelia praestatur, ubi legis abscondita et occulta prophetica Domino in corpore manente panduntur: ex quibus primum fides discitur. Ibi enim ea quae a prophetis dicta sunt, per eum rebus et operibus explentur: cum virgo parit, cum Dominus verbum est, et verbum caro fit, et habitat in nobis: cum muti loquuntur, cum surdi audiunt, cum claudi incedunt, cum leprosi emundantur, cum caeci vident, cum daemoniaci curantur, cum mortui resurgunt: declaratio haec verborum Dei, nostrae hanc naturae obscuritatem fidei luce illuminat. Nunc enim
Sed declaratio verborum mysticorum, per Evangelia praestatur, ubi legis abscondita et occulta prophetica Domino in corpore manente panduntur: ex quibus primum fides discitur. Ibi enim ea quae a prophetis dicta sunt, per eum rebus et operibus explentur: cum virgo parit, cum Dominus verbum est, et verbum caro fit, et habitat in nobis: cum muti loquuntur, cum surdi audiunt, cum claudi incedunt, cum leprosi emundantur, cum caeci vident, cum daemoniaci curantur, cum mortui resurgunt: declaratio haec verborum Dei, nostrae hanc naturae obscuritatem fidei luce illuminat. Nunc enim intelligimus
Tantum ibi sit Divinae lectionis studium, tam crebrae orationum vices, tam firma et pressa de futuris cogitatio, ut omnes reliqui temporis occupationes facile hac vacatione compenses.
CYPRIANUS SERMONE DE BAPTISMO CHRISTI.
Legat hic unum verbum, et in hoc mandato meditetur Christiana religio, et inveniet ex hac Scriptura omnium doctrinarum regulas emanasse: et hinc nasci, et huc reverti, quicquid Ecclesiastica continet disciplina: et in omnibus irritum esse et frivolum, quicquid dilectio non confirmat. Praecepisti, Domine, ut
gratias tibi agimus, quia nos eius magisterio commendasti. Nos vero ex praecepto tuo, eius doctrinae nos tradimus informandos et inhaerentes ei libenter, cum duce Spiritu sancto omni tempore audiemus.
ORIGENES IN ESAIAM, HOMILIA 7.
Nullum enim verbum post verbum Moysi, post verbum Prophetarum, multo autem amplius post verbum Iesu Christi et Apostolorum eius.
CHRYSOSTOM. IN MATTH. CAP. 22. HOMILIA 41.
Quicquid quaeritur ad salutem, totum iam impletum est in Scripturis. Qui
agimus, quia nos eius magisterio commendasti. Nos vero ex praecepto tuo, eius doctrinae nos tradimus informandos et inhaerentes ei libenter, cum duce Spiritu sancto omni tempore audiemus.
ORIGENES IN ESAIAM, HOMILIA 7.
Nullum enim verbum post verbum Moysi, post verbum Prophetarum, multo autem amplius post verbum Iesu Christi et Apostolorum eius.
CHRYSOSTOM. IN MATTH. CAP. 22. HOMILIA 41.
Quicquid quaeritur ad salutem, totum iam impletum est in Scripturis. Qui ignarus est,
eius magisterio commendasti. Nos vero ex praecepto tuo, eius doctrinae nos tradimus informandos et inhaerentes ei libenter, cum duce Spiritu sancto omni tempore audiemus.
ORIGENES IN ESAIAM, HOMILIA 7.
Nullum enim verbum post verbum Moysi, post verbum Prophetarum, multo autem amplius post verbum Iesu Christi et Apostolorum eius.
CHRYSOSTOM. IN MATTH. CAP. 22. HOMILIA 41.
Quicquid quaeritur ad salutem, totum iam impletum est in Scripturis. Qui ignarus est, inveniet ibi quod
tuo, eius doctrinae nos tradimus informandos et inhaerentes ei libenter, cum duce Spiritu sancto omni tempore audiemus.
ORIGENES IN ESAIAM, HOMILIA 7.
Nullum enim verbum post verbum Moysi, post verbum Prophetarum, multo autem amplius post verbum Iesu Christi et Apostolorum eius.
CHRYSOSTOM. IN MATTH. CAP. 22. HOMILIA 41.
Quicquid quaeritur ad salutem, totum iam impletum est in Scripturis. Qui ignarus est, inveniet ibi quod discat: qui contumax est, et peccator,
Ecclesiaeque autoritate. August. De doctrina lib. 3. cap. 2. et 3.
EXPLICATIO.
Cum verba propria faciunt ambiguam Scripturam, primo providendum est, ne male distinxerimus, aut pronunciaverimus. Illa haeretica distinctio est, In principio erat verbum, et verbum erat apud Deum, et Deus erat verbum, hoc erat in principio apud Deum. Non vult, verbum Deum confiteri. Sed hoc regula fidei refellendum est, qua nobis de Trinitatis aequalitate praescribitur, ut dicamus: Et Deus erat verbum. Deinde subiungamus: Hoc erat in principio apud Deum.
autoritate. August. De doctrina lib. 3. cap. 2. et 3.
EXPLICATIO.
Cum verba propria faciunt ambiguam Scripturam, primo providendum est, ne male distinxerimus, aut pronunciaverimus. Illa haeretica distinctio est, In principio erat verbum, et verbum erat apud Deum, et Deus erat verbum, hoc erat in principio apud Deum. Non vult, verbum Deum confiteri. Sed hoc regula fidei refellendum est, qua nobis de Trinitatis aequalitate praescribitur, ut dicamus: Et Deus erat verbum. Deinde subiungamus: Hoc erat in principio apud Deum.
Ex
lib. 3. cap. 2. et 3.
EXPLICATIO.
Cum verba propria faciunt ambiguam Scripturam, primo providendum est, ne male distinxerimus, aut pronunciaverimus. Illa haeretica distinctio est, In principio erat verbum, et verbum erat apud Deum, et Deus erat verbum, hoc erat in principio apud Deum. Non vult, verbum Deum confiteri. Sed hoc regula fidei refellendum est, qua nobis de Trinitatis aequalitate praescribitur, ut dicamus: Et Deus erat verbum. Deinde subiungamus: Hoc erat in principio apud Deum.
Ex verbis sensum sequamur, ex sensu
EXPLICATIO.
Cum verba propria faciunt ambiguam Scripturam, primo providendum est, ne male distinxerimus, aut pronunciaverimus. Illa haeretica distinctio est, In principio erat verbum, et verbum erat apud Deum, et Deus erat verbum, hoc erat in principio apud Deum. Non vult, verbum Deum confiteri. Sed hoc regula fidei refellendum est, qua nobis de Trinitatis aequalitate praescribitur, ut dicamus: Et Deus erat verbum. Deinde subiungamus: Hoc erat in principio apud Deum.
Ex verbis sensum sequamur, ex sensu rationem, et ex ratione veritatem apprehendamus.
Illa haeretica distinctio est, In principio erat verbum, et verbum erat apud Deum, et Deus erat verbum, hoc erat in principio apud Deum. Non vult, verbum Deum confiteri. Sed hoc regula fidei refellendum est, qua nobis de Trinitatis aequalitate praescribitur, ut dicamus: Et Deus erat verbum. Deinde subiungamus: Hoc erat in principio apud Deum.
Ex verbis sensum sequamur, ex sensu rationem, et ex ratione veritatem apprehendamus. Hilarius quinto de Trinit.
EXPLICATIO.
Verba sensum enunciant, sensus rationis est motus, rationis motum
agerent nuptiarum, inventa est habens in utero.
Familiare est illi linguae qua Prophetae locuti sunt, ut coniunctione utatur, cum nihil praecessis annectendum. Augustin. in Psal. 4.
EXPLICATIO.
Saepe invenis ita coeptum: Et factum est verbum Domini ad illum, Et dixit Dominus ad illum. Quae iunctura coniunctionis, cum sententia non praecesserit, cui annectatur, mirabiliter fortasse insinuat, prolationem veritatis in voce cum ea visione, quae fit in corde, esse coniunctam. Quanquam in illo Psalmi, Et scitote quoniam mirificavit:
Nolite diligere vanitatem, et quaerere mendacium. quo ita posito, rectissima locutione sequitur. Et scitote, etc. Gregorius Homil. 2, super Ezechielem. In mente prophetarum ita coniuncta sunt exterioribus interiora, quatenus simulutraque videant, simulque in eis fiat et intus verbum quod audiunt, et foras quod dicunt. Et ideo cum nil praecessit, incipiunt, Et factum est: quia verbum quod foris protulit, illi verbo quod intus audierant, coniunxit. verum est nihilominus, quod Hebraeo more haec comunctio copulativa simpliciter inchoet sententiam, aut etiam abundet, ut
Et scitote, etc. Gregorius Homil. 2, super Ezechielem. In mente prophetarum ita coniuncta sunt exterioribus interiora, quatenus simulutraque videant, simulque in eis fiat et intus verbum quod audiunt, et foras quod dicunt. Et ideo cum nil praecessit, incipiunt, Et factum est: quia verbum quod foris protulit, illi verbo quod intus audierant, coniunxit. verum est nihilominus, quod Hebraeo more haec comunctio copulativa simpliciter inchoet sententiam, aut etiam abundet, ut alibi de eius significationibus dixi.
Corporalium rerum modo Deus loquitur, ut ad excellentiam
Propter unius verbi translationem, non totus locus figurate accipiendus est. August. 11. de Genes. ad literam, cap. 31.
EXPLICATIO.
In Genesi legimus, Adam et Evae oculos apertos fuisse, postquam de ligno vitae comederunt. Quod verbum, a pertos fuisse oculos eorum, translatitium est, et non proprium: cum constet, et Adam et Evam vidisse oculis fructum ligni pulchrum visu, et animalia et volatilia, quando adducta sunt ad eum, ut videret, quid vocaret ea. Vidit praeterea Evam, quando os ex ossibus suis appellavit. Ergo,
nec fallendus appareat, qui novit quousque credatur: a quo, ultra quam credendum est, vel minuitur loquendo aliquid, vel augetur. Neque enim mendacium est, quando ad intelligentiam veritatis aliud ex alio significantu referuntur, Caeterum de Hyperbole alibi dixi.
Parabolae non sunt ad verbum exponendae, ne multa sequantur absurda. Chrysostomus in capitulo tertio Matthaei, Homiliae decimatertia: et in capite decimonono eiusdem, Homilia sexagesinaquinta. Est enim parabola natura discrepantium rerum sub aliqua similitudine facta comparatio. Hieronymus in Marcum cap.
servatum est. Habes hoc et in Evangellio: Petite, et dabitur vobis. Pete
id est, ab auctore quaere. Habes
ad solam tenere historiam nititur, earum noticia per suam iniuriam privetur. Nonnullae vero ita exterioribus praeceptis inserviunt, ut si quis eas subtilius penetrare desiderat, intus quidem nihil inveniat: sed hoc sibi etiam, quod foris loquuntur, abscondat. Quando autem et quomodo, vel textus ad verbum, vel allegoria urgenda sit, in proprio Capite prolixius ostensum est. Vide tibi.
Si secundum literam, id est, ut litera sonat, aliqua intelligi pie et digne non possunt, nisi figurate atque aenigmatibus ista credamus, autoritatem habemus Apostolicam, a quibus tam multa veteris
prorsus, et alia quam videantur, insinuet. Dionysius cap. 2. Caelestis Hierarchiae.
EXPLICATIO.
Reverendam illam supersubstantialis Deitatis, ineffabilemque beatitudinem divinorum eloquiorum mysticae traditiones dum exprimere cupiunt, aliquando ut verbum et intellectum et essentiam laudant,
ut per istas appellationes divinam eius eloquentiam et sapientiam, et substantiam verissime existentem, atque omnium, quae sunt subsistentia, veram causam significent:
ubi cum pueris minutioribus oborta est disceptatio, non nostras dicendi vires attendimus, sed illorum imbecillitati nos ipsos accommodantes, non solum his consentanea fabulamur, sed ea etiam facimus, quae ad puerorum videntur emendationem satisfacere, et illis non parum conducere: sic item et Dei verbum videtur quae supra sunt dispensasse. Quemadmodum vero, quae ad Deum spectant, denuncientur, in Deuteronomio sic proferuntur, Portavit te Dominus Deus tuus, ut solet homo gestare parvulum filium suum. Quasi humanos mores Deo sacra Scriptura imponat, ut hominibus conferant. Vide Regulam
Illi autem non intelligentes, dixerunt ad invicem: Durus est hic sermo: quis potest eum audire? Dicentes, quia durus est sermo, separaverunt se ab illo. Remansit cum aliis duo decim. Cum ei suggessissent, illos in sermone eius fuisse scandalizatos: Numquid et vos, inquit, vultis abire? Et Petrus: Verbum vitae aeternae habes, ad quem ibimus? Nunquid iam Petrus intelligebat secretum illius sermonis Domini: non intelligebat, sed bona esse verba quae non intelligebat, pie credebat. Sic et nos, si incidamus in locum aliquem durum atque difficilem, pie credamus illum, et aperietur nobis.
sermone signatum, omnis Scriptura divina est. Et in uno capitulo libri Ezechiel Iohannesque versantur. Salvator quoque omnium retro sanctorum vocibus prophetatus ait: In capitulo libri scriptum est de me. Quicquid ergo dixeris, si ad eum referatur, qui in principio erat apud Deum, et Deus erat verbum: unum volumen est, et innumerabiles libri, una lex, unum Evangelium nominantur. Quod si diversa discrepantia disputaveris, et curiositate nimia huc atque illuc animum diduxeris, etiam in uno libro multi libri sunt. Unde dictum est: Ex multiloquio non effugies peccatum.
Cum ea quae
irrationabilibus cum elementis disputas? ita inquit, quoniam irrationales, rationabiliores facti sunt rationabilibus: non ea modo ratione, sed quod Moyses volens eos ad promissionis terram inducere, providensque fore tradita despici ab his debere: Audite, inquit, caeli, et loquar, et audiat terra verbum oris mei, et contestabor vobis caelum et terra, si ingressi promissionis terram, dum Deum tuum reliqueritis, in omnes dispergendi estis gentes. Venit Esaias, atque comminatio ipsa in opus offerri debuerat, non poterat vocare Moysen iam defunctum, atque eos qui tunc audiverant, mortuique
quam res ipsa sit visa. Non erit, ait Dominus, augurium in Iacob, neque divinatio in Israel. Visionis vero nomen passim in Prophetis et aliis Sacrae scripturae libris legimus. Divinatio namque prophetia mendax est.
Ubicunque in sacris Literis legimus, ad illum, vel ad illum factum esse verbum Domini, magnam sonat beatitudinem. Rupertus super Oseae cap. 1.
EXPLICATIO.
David quippe dicit: Beatus homo, quem tu erudieris Domine. Suaviter enim, et magna cum deliciarum multitudine summam sapientiam discit ille, ad quem fit verbum
factum esse verbum Domini, magnam sonat beatitudinem. Rupertus super Oseae cap. 1.
EXPLICATIO.
David quippe dicit: Beatus homo, quem tu erudieris Domine. Suaviter enim, et magna cum deliciarum multitudine summam sapientiam discit ille, ad quem fit verbum Domini: quia videlicet hoc verbum lux vera est, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Et dum infulget humanae menti, repente illuminat, repente docet, neque in incertum aurem cordis adducit: sed ita certum reddit, ita quod videt pro constanti habet, ut non dubitet dicere:
sonat beatitudinem. Rupertus super Oseae cap. 1.
EXPLICATIO.
David quippe dicit: Beatus homo, quem tu erudieris Domine. Suaviter enim, et magna cum deliciarum multitudine summam sapientiam discit ille, ad quem fit verbum Domini: quia videlicet hoc verbum lux vera est, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Et dum infulget humanae menti, repente illuminat, repente docet, neque in incertum aurem cordis adducit: sed ita certum reddit, ita quod videt pro constanti habet, ut non dubitet dicere: Quia verbum factum, inquam, quia
Domini: quia videlicet hoc verbum lux vera est, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Et dum infulget humanae menti, repente illuminat, repente docet, neque in incertum aurem cordis adducit: sed ita certum reddit, ita quod videt pro constanti habet, ut non dubitet dicere: Quia verbum factum, inquam, quia certissimum futurum est, immutabiliter adimplendum est, et impossibile ut non fiat, quod futurum esse denunciat.
Sicut in populo Iudaeorum multi olim prophetaverunt falso spiritu, quorum neque prophetiae nec scripta recepta sunt, ita et in Christianorum populo
eadem non eodem modo dicant, nisi ut inde discamus res verbis, non rebus verba praeponere. August. de Blasphemia in Spiritum sanctum.
EXPLICATIO.
Duo Evangelistae, Marcus et Lucas, cum de blasphemia in Spiritum S. loquerentur, non dixerunt blasphemiam, sed verbum, ut intelligeremus non omnem blasphemiam, sed quandam: nec verbum omne, sed quoddam. Quid ergo dixerunt? Apud Marcum ita scriptum est: Amen dico vobis, quoniam omnia dimittuntur filiis hominum peccata et blasphemiae, quibus blasphemaverunt. Vide regulam 230.
Evangelica narratio,
non rebus verba praeponere. August. de Blasphemia in Spiritum sanctum.
EXPLICATIO.
Duo Evangelistae, Marcus et Lucas, cum de blasphemia in Spiritum S. loquerentur, non dixerunt blasphemiam, sed verbum, ut intelligeremus non omnem blasphemiam, sed quandam: nec verbum omne, sed quoddam. Quid ergo dixerunt? Apud Marcum ita scriptum est: Amen dico vobis, quoniam omnia dimittuntur filiis hominum peccata et blasphemiae, quibus blasphemaverunt. Vide regulam 230.
Evangelica narratio, quamvis verissima sit: non tamen omnia quae ibi dicuntur, vera esse
EXPLANATIO.
Quod dicitur, O insensati Galatae, quis vos fascinavit? digne Paulo, qui etsi imperitus est sermone: non tamen scientia debemus exponere, non quo scierit esse fascinum, qui vulgo putatur nocere, sed usus sermone sit trivii: ut in caeteris, ita et in hoc quoque loco verbum quotidianae sermocinationis essumpserit. Legimus in Proverbiis: Donum invidi cruciat oculos. Qui apud nos in Graeco significantius ponitur fascinator, et in Sapientia quae Salomonis scribitur: Fascinatio malignitatis obscurat bona. Quibus docemur exemplis, quod vel invidus aliena felicitate
sectari, et dicere, quod de Apocalypsi Heliae testimonium sumptum sit, cum in Esaia iuxta Hebraicum ita legatur: A seculo non audierunt, nec auribus perceperunt, oculus non vidit. Deus absque te quae praeparasti expectantibus te. Intelligimus unde sumptum sit testimonium, et tamen Apostolus non verbum expressit ex verbo, sed
fideli prudentia confitemur.
citet, tamen postea urget, fidem ei esse reputatam ad iustitiam: explicans nimirum textum, quod illud pronomen adfixum in se vocem fidei contineat, seu referat Abraami credere. Possis etiam dicere, esse constructionem ad sensum respicientem, ut illud adfixum femininum referat nomen Fidem, per verbum Credere indicatum.
61 Nomina cognationis, praesertim proxima, aliquando
coniunctos. Sic filii Israel: Patres nostri invocarunt te, Patres comederunt uvas acerbas. Sic quoque domus pro posteritate, socius pro proximo sumitur.
62 Nominum reduplicatio alias vehementiam significationi adiicit: Templum Domini, Templum Domini Ierem. 1, Terra, terra, terra audi verbum Domini. Sic Esa. 6, Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Zebaoth. Non qui dixerit Domine Domine, sed qui fecerit voluntatem patris. Alias distributionem aut collationem: Vallis erant putei putei, id est, passim erant multi putei. Dedit in manus servorum suorum greges greges, Gen. 22.
quae ibi vide. Sic Marc. 9 dicitur, Qui me recipit, non me recipit, sed eum qui misit me: id est, magis patrem mittentem, quam me missum: illius enim gratia me recipit, ut quod servo aut legato bene ab aliquo fit, Domini causa fit. Matth. 24 simpliciter dicit: Caelum et terram transitura, verbum vero Christi non transiturum: at Luc. 16 habet, Facilius est caelum et terram transire, quam unum apicem de Lege. Huc referre possis illam regulam Erasmi: Negatio non semper privat aut removet, sed tantum corrigit. tametsi alio potius pertineat. Vicinum huic est, quod saepe ac simpliciter
quae de eis nos ratione Hebraismorum monere possimus: alioqui in Grammatica tractatione linguae Hebraeae multa de eis dicenda sunt: plurimum enim a Latinae Graecaeque linguae consuetudine variant. Hoc solum igitur hic observetur, quod pronomina, praesertim demonstrativa, saepe includant in se verbum Sum, sicut etiam multa adverbia, praesertim affirmativa et negativa. Hebr. 9, Hic sanguis foederis, quod mandavit Deus erga vos: subintellige, est. Sic Luc. 22, Hoc poculum novum Testamentum in meo sanguine: subintellige, est.
DE
vehementer instare et
verbum fecit veluti in Hiphil: ac si in prima coniugatione significasset, Idoneus fuit: in tertia vero, Idoneum fecit: Gratias agentes patri, qui nos idoneavit ad participandum sortem sanctorum in Iuce. 2. Cor. 3, Qui idoneavit nos ministros novi Testamenti, id est, idoneos fecit. Tale est etiam verbum
Eph. 1, Gratiavit nos in dilecto, id est, gratis gratos aut acceptos fecit. Talia verba iuxta naturam Hiphil necesse est vertere pro facere, esse aut fieri. Tale est etiam illud Ephes. 1. Pater Christum suscitavit ex mortuis, et sedit eum ad dextram suam in caelis: id est, fecit sedere. Verbum neutrum habet antecedentem transitionem. Sic Matth. 21, habent quaedam exemplaria, Apostoli sederunt Christum super asinam et pullum: id est, fecerunt sedere, aut collocarunt.
3 Carent Hebraei compositis verbis ac nominibus, eoque saepe simplicibus pro compositis abutuntur.
pro
nomine, ut solent mulieres a maritis cognominari. At sophistae pontificii, undecunque ficulnea praesidia suo ruenti idolo conquirentes, ex loco Gen. 48, invocationem sanctorum tueri volunt. Debuisset aut eos sensus loci, et similis locutio Esaiae, ab isto errore, aut etiam furore retrahere. Sic verbum Audio, pro exaudire crebro ponitur. Utuntur quoque primitivis verbis pro derivatis: ut sunt, inchoativa, desiderativa, frequentativa, meditativa, et similia. Psal. 145, Dominus sustentat cadentes, id est, cadescentes. Luc. 11, Prohibuistis intrantes, pro Intranturientes. Sic
quoquo modo coniuncta: ita et de verbis verissime pronunciatur. Sic omnia verba noticiae, ac etiam sensuum, crebro sequentes motus animi, et etiam externas actiones notant. Pari ratione etiam affectuum verba et voluntatis. de qua Synecdoche aut Metonymia postea prolixius disseretur.
7 Verbum sequentium actionum aut passionum vult antecedentia intelligi. Psal. 27, Sacrificabo in tabernaculo eius sacrificia iubili: vult subintelligi, simul fore, ut restituatur. Psal. 5, Mane audies vocem meam: i. Mane te orabo, et sic demum me exaudies. De hoc tropo
sunt: ut, Ne nos inducas in tentationem, id est, ne permittas. Sic: Induravit cor Pharaonis, Exod. 10. Sic dicitur Esa. 63, Quare errare fecisti nos a viis
tuis, et avertis cor nostrum a timore tuo? Sic verbum Dare crebro significat permittere: Non dabis sanctum tuum videre corruptionem. Talia sunt in Scripturis innumera. Oriuntur autem ex tertia Hebr. coniugatione seu Hiphil. Causa vero huius loquutionis est, quod saepe effectus non veris causis tribuantur.
11 Verbis passivis
7. et 8. Rupti sunt fontes et apertae sunt cataractae. Et 8. conclusi sunt fontes, et cohibitae sunt pluviae. Contrarium exemplum et regula in Glossa Praeordinati, Act. 13, Cl. 2. 187. invenietur.
12 Verba ferme omnia, praesertim activa, circumscribuntur per nomen sui effectus, et verbum Sum, vel expressum vel tantum subintellectum. Christus erit mortis mors, et inferno pestis: id est, perdet ea. Christus est vita, via, veritas, lux, iustitia, sanctificatio, redemptio: id est, vivificat, illuminat, iustificat, sanctificat, redimit. Sensus carnis est mors, sensus spiritus est
liceat ire. Sic Num. 20 et 21, Transibo per terram tuam: id est, utinam mihi liceat transire, concede ut transeam.
39 Aliquando utuntur futuro pro infinitivo. Ecclesiast. 8. Ne festines a conspectu eius abibis, id est, ne festines abire.
40 Infinitivus sequens aliud verbum tertiae personae: solet in eodem tempore ac modo exponi. Ier. 7. Filii colligunt ligna, patres accendunt ignem, et mulieres subigere pastam. Sic Ier. 14. Quinetiam cerva genuit et deserere foetum, id est deseruit.
41 Tertia persona tam praeteriti quam futuri, saepe usurpatur
pro. Utinam voluissemus manere. Praecepit Iehosua, et deposuerunt, Ies. 8. Praecepit Mose et transire secerunt vocem, Exod. 36. pro, Praecepit proclamari. Velis et benedic, 2. Sam. 7. pro, Velis benedicere. Inumbra eius desideravi et sedi, Cant. 2. pro, desideravi sedere: aut subaudiendum verbum, Desideravi sedere, et sedi. Si volueritis et audieritis, Esa. 1. id est: Si volueritis audire. Vadens eundo, et flens, Ier. 41. pro, inter eundum flens. Et cap. 42, Cadat oratio nostra, et ora: pro, Precamur ut ores.
44 Aliquando coniuncta sine copula per
pro, Et audiens Ruben eripuit eum. Et multiplicati sunt dies, et mortua est, Gen. 38. pro, Multiplicatis autem diebus mortua est.
48 Aliquando copula vertitur in Ut. Tunc praecipiet sacerdos, et tollet ei (qui mundatur duos passeres) etc. Levit. 14. pro, ut tollat. Verbum imperativum pro adverbio hortantis. Da quaeso ingrediar, Gen. 38, pro, Age quaeso ingrediar. Nunc ergo veni, et mittam te, Exod. 3. pro, Nunc ergo age, et mittam.
49 Verba duo imperativa sine copula, quorum prius Latini per adverbium efferunt. Revertere, tolle tibi volumen:
ingrediar, Gen. 38, pro, Age quaeso ingrediar. Nunc ergo veni, et mittam te, Exod. 3. pro, Nunc ergo age, et mittam.
49 Verba duo imperativa sine copula, quorum prius Latini per adverbium efferunt. Revertere, tolle tibi volumen: Ier. 36. pro, Rursum tolle tibi.
50 Verbum plurale nomini singulari iunctum. Et evenerint bellum, Exod. 1. pro bellum et bellum, id est bello. Et dixit principes, Iud. 8. pro, unus ex principibus. Et erit iniquitates eorum super ossa ipsoram, Ezech. 32. pro, Et erunt iniquitates. hoc est, Ossa eorum ferent poenam iniquitatibus
Et erit iniquitates eorum super ossa ipsoram, Ezech. 32. pro, Et erunt iniquitates. hoc est, Ossa eorum ferent poenam iniquitatibus ipsorum debitam. Et custoditum fuit praecepta Omri, Mich. 6. pro, singula praecepta Omri custodistis, id est imitati estis impietates Omri.
51 Verbum repetendum. Sicut ros Hermon, qui descendit super montem Sion, Psal. 133. pro, Sicut ros qui descendit super Hermon, et qui descendit super montem Sion.
52 Verbum subauditum, Transi Iardem ad terram, etc. Ios. 1. pro, ut pergas ad terram,
Mich. 6. pro, singula praecepta Omri custodistis, id est imitati estis impietates Omri.
51 Verbum repetendum. Sicut ros Hermon, qui descendit super montem Sion, Psal. 133. pro, Sicut ros qui descendit super Hermon, et qui descendit super montem Sion.
52 Verbum subauditum, Transi Iardem ad terram, etc. Ios. 1. pro, ut pergas ad terram, etc. Postulaverunt a nobis verba cantici, Psal. 137. pro, ut cantaremus verba cantici, id est cantica. Matth. 4: Tunc assumit eum Sathan in civitatem sanctam, id est,
subintelligatur. Luc. 3: Dicebat turbis exeuntibus ut baptizarentur ab ipso, i. exeuntibus a suis civitatibus, et venientibus ad ipsum. Saepe hoc modo in Evangelistis Exire, pro Advenire ponitur. sic etiam Gen. 6, Venit finis omnis carnis ad me, subintelligitur, Decrevi eum.
53 Verbum subauditum ex praecedenti. Anima mea ad Dominum, Psal. 130. subintellige, Expectat: praecessit, Expectavi Iehovam.
54 Verbum substantivum subauditum. Gravitas lapidis, et pondus arenae, Proverb. 17. pro, Gravis lapis, et ponderosa arena.
55 Verbum
modo in Evangelistis Exire, pro Advenire ponitur. sic etiam Gen. 6, Venit finis omnis carnis ad me, subintelligitur, Decrevi eum.
53 Verbum subauditum ex praecedenti. Anima mea ad Dominum, Psal. 130. subintellige, Expectat: praecessit, Expectavi Iehovam.
54 Verbum substantivum subauditum. Gravitas lapidis, et pondus arenae, Proverb. 17. pro, Gravis lapis, et ponderosa arena.
55 Verbum includens nomen praesertim cognatae significationis aut verbale. Sacrifica Deo laudem, Psal. 50. Qui sacrificat laudem, honorificabit me,
53 Verbum subauditum ex praecedenti. Anima mea ad Dominum, Psal. 130. subintellige, Expectat: praecessit, Expectavi Iehovam.
54 Verbum substantivum subauditum. Gravitas lapidis, et pondus arenae, Proverb. 17. pro, Gravis lapis, et ponderosa arena.
55 Verbum includens nomen praesertim cognatae significationis aut verbale. Sacrifica Deo laudem, Psal. 50. Qui sacrificat laudem, honorificabit me, ibidem: pro, Sacrificium laudis. Psal. 13, Ne dormiam mortis, scilicet somnum. Matth. 20, Iusti ultimi una hora fecerunt:
in tertia aliquado agitur. Sic Abrahamus dicit ad Deum, Gen. 18, Ne quaeso irascatur Dominus meus. Sic etiam nunc qui volunt civiles videri in Germanico sermone, crebro inter colloquendum tertia persona pro prima et secunda utuntur: ut, Servus tuus, pro Ego: Dominus meus, pro Tu.
58 Verbum Sum sine circumscriptione praedicati aut accidentis. Nondum erat spiritus, scilicet datus. Ubi erat David, Iohan, 7. scilicet natus et educatus.
59 Repetitur subiectum pro verbo Sum. Genes. 31, Filiae filiae meae, et filii filii mei, et oves oves meae: subaudi, sunt.
adversus Christum mundum asserat illum omnino esse suum filium, seque ei haereditatem usque ad finem mundi largiturum esse. Epistola ad Hebraeos exponit illud Hodie in Psal. 95, Hodie si vocem eius audiveritis, nolite obdurare corda vestra: dequovis tempore quando Deus per suum verbum homines ad poenitentiam invitat. Porro, Hodie et Cras, ac Tertia die, usurpat Christus Luc. 18. de brevi tempore, inquiens: Eiicio daemonia, et sanationes perago hodie et cras, et tertia die consummabor.
3 Adverbia interrogativa, negativa, affirmativa, et similia, interdum
et protector eorum est.
6 Negativum adverbium saepe extra suum locum erat: ut Rom. 7, Cum cognovissent Deum, non ut Deum honoraverunt: pro, ut Deum non honoraverunt. posset enim aliquis putare, quod aliter eum nihilominus honoraverint. Adverbium ergo Non, determinare debet aut negare verbum Honorare, et non adverbium similitudinis Ut, aut Sicut. sic Iohan. 6, Non Moyses vobis dedit panem de caelo: pro, Moyses non dedit panem de caelo. Lis enim ibi est, non quis Manna dederit, Moyses aut Deus? sed quod tunc datum fuerit, an verus caelestis panis, aut alius corporalis tantum.
fuisse vere caelestem panem, quia iam demum adsit talis panis a patre datus: nempe Christus Iesus, ut etiam ex sequentibus patet. sic ibidem dicit Dominus: Descendi de caelo, non ut faciam voluntatem meam: pro, ut faciam non meam voluntatem, sed patris. Illud Non, determinat voluntatem, non autem verbum Facere.
7 Negatio est aliquando non suo loco posita, et simul particula Si deest: seu negatio sequentis est aliquando praeposita praecedenti membro: vel in propositione hypothetica negatio addenda posteriori categoricae, praeponitur priori, et simul deest eidem Si conditionale.
quod ei inhaeret, unum quiddam efficiant: solent etiam nomina illa substantiva inter se unire ac connectere, alias quidem aliter, plerunque tamen ita, ut alterum (loquor iam propter rudiores, respiciendo ad Latinum sermonem) in genitivo ponant, alterum vero in eo casu, quem aliqua adiuncta vox (ut verbum vel praepositio) postulat. Mammona iniquitatis, Luc. 16, Rex benignitatis, 1. Reg. 20.
7 Ponunt autem in genitivo plerunque, sicut et Latini, nomen quod accidens significat: ut, Dies laetitiae, Scutum Achillis. 1. Sam. 7, Agnus lactis, id est lactens. Marc. 13. Abominatio
non tantum prava consuetudine es malus ut alii: ideoque te Deus caecitate notavit, ut omnes pessimam tuam naturam agnoscerent. Exod. 32, Tu scis populum hunc, quod est in malo ipse, id est, malus. Sic Ioan. 5, Totus mundus in maligno positus est. Psal. 33. Quoniam rectum verbum eius, et omne opus eius in veritate vel fide, id est verum, fidele. 1 Pet. 3, Ubi spectarint conversationem vestram casti in timore: id est, vitam vestram castam, et timentem Deum ac virum et 2 Pet. 2, Sodomitarum conversatio in luxuria aut libidine, id est libidinosa. Matth. 22, Viam
chalybeos. Georg. 2, Pateris libamus et auro, pro aureis pateris. Georg. 3, Nec mihi displiceat maculis insignis, et albo. Aeneid. 1, Molem et montes insuper altos posuit: pro, molem altorum montium, vel molem montanam, aut molem montium instar.
25 Aliquando adiectivum exprimitur per verbum. Rom. 11, Dedit eis oculos non videre, aures non audire: id est non sentientes, insensatos. Tale est: Qui habet aures ad audiendum, audiat: id est, aures audientes, non surdas, is attente audiat, eisve utatur.
26 Substantivum in accusativo vel ablativo cum praepositione ponitur
2, Fremuerunt gentes, Disrumpamus vincula eorum, Rex meus es tu, Praedicabo te instituto. Ubi Gentes cum Disrumpamus, et Rex cum Praedicabo, coniungenda sunt: aut complenda concisa oratio: Fremuerunt gentes dicentes, Nos disrumpamus. et: Qui rex ego sum, et praedicabo.
4 Cum Hebraei verbum sine subiecto ponunt, tum generaliter ad quoslibet extendunt rem eam, de qua agitur, et tunc commode verba activa in passiva resolvi possunt. Rom. 7, Ego venditus sum sub peccatum.
5 Hebraei igitur plurimum non variata sententia mutant personas, numeros, tempora, et modos.
plenius dicetur infra, sub titulo, Quod interdum tractentur duo ut unum, et contra.
20 Duo aut plura diversae constructionis verba coniungere solet. 2 Ioan. Qui transgreditur nec manet in doctrina Christi. Prius requireret post se accusativum, posterius non item.
21 Verbum activum non raro sine sequenti casu ponitur. Matth. 2, Tunc Herodes mittens, interfecit omnes pueros: omittitur casus indicans missos: quos tamen facile est intelligere fuisse satellites aut carnifices. Sic Psal. 57, Mittet e caelo, et liberabit me, scilicet angelos, aut
aliquos tantum hic notabo.
23 Saepe igitur verbis figuratis talem constructionem, sensum ac sententias adiungunt, ac si esset ibi ipsa propria. Zach. 9, Castrametabor circa domum meam ab exercitu transeunte: id est, Tuebor aut defendam domum meam ab omni hoste ei insidiante. Verbum Castrametari, non recipit eam constructionem aut sensum ab aliquo, sed verbum Tueri aut Defendere, pro quo hic Castrametari ponitur. Mar. 9, Hoc genus daemoniorum in nullo potest exire: id est, eiici aut cogi ut exeat. Sic et relativum interdum refert non ipsam vocem antecedentis, sed eius
talem constructionem, sensum ac sententias adiungunt, ac si esset ibi ipsa propria. Zach. 9, Castrametabor circa domum meam ab exercitu transeunte: id est, Tuebor aut defendam domum meam ab omni hoste ei insidiante. Verbum Castrametari, non recipit eam constructionem aut sensum ab aliquo, sed verbum Tueri aut Defendere, pro quo hic Castrametari ponitur. Mar. 9, Hoc genus daemoniorum in nullo potest exire: id est, eiici aut cogi ut exeat. Sic et relativum interdum refert non ipsam vocem antecedentis, sed eius sensum, ut in relativo dixi.
24 In similitudinibus aut alias, vox
dixi.
24 In similitudinibus aut alias, vox non raro alio respicit constructione, plerunque autem ad proxima, alio
significatione: ut Isa. 17, Tumultus populorum, sicut a quae tumultuabuntur. Verbum hoc construitur cum aquis: sensus autem referendus est ad tumultus, nisi quis velit supplere, Vox populorum erit, etc.
25 Sermo saepe sese ad praecedentia aut sequentia potius accommodat, quam ad nativam significationem rerum, eo loco exprimendarum. Gen. 50, Vos
potius accommodat, quam ad nativam significationem rerum, eo loco exprimendarum. Gen. 50, Vos cogitastis adversus me malum, sed Deus cogitavit bonum: pro, vertit vestrum malum consilium in bonum. Alludit ad praecedens, Cogitavit, eoque minus rem ibi significandam exprimit. possis dicere illud verbum esse ibi novatum. Huc possis referre allusiones. Contra rerum connexiones ad verborum naturam et constructionem interdum male inter se connectuntur.
26 Utile igitur est monere rudiores de priore, ut discant verborum genuinam vim, seriem naturamque cognoscere. Necesse vero de
cum quo cohaereat.
27 Vicini vocabuli aut rei voces vicinis ad duntur. Ioel. 1, Gaudium aruit a filiis hominum: id est, periit arescentibus frugibus. Posses dicere, esse duas orationes aut sensus in unum contractos, nempe arescent fruges, eoque peribit gaudium, seu lugebunt homines. Verbum conveniens causae, nempe frugibus, tribuitur effectui, nempe gaudio: cum talis metaphora ei non conveniat.
28 Figuratae locutiones, saepe ita cum propriis construuntur, ac si essent propriae, habita nimirum ratione sensus, non verborum. Apud Israelitas non movebit canis linguam
vox, nempe invidia, Marc. 7. Si plaga steterit in oculis eius, Levit. 13. Plaga stare aut conquiescere perinde construitur cum oculis, ac si esset proprium, Iudicio eius. Vae qui dicit patri, quid gignis, et matri, quid parturis? id est, Vae illi, qui cum Deo suo creatore litigat. Nam haec ad verbum nemo dicit. Isa. 54. Similitudo ponitur proipsare, aut inusitatum pro usitato aliquo modo conveniente: et illud Vae, ita cum sequentibus figurate dictis connectitur, ac si diceretur proprie, Vae contemnenti Deum et parentes. Diversis, sed tamen coniunctis, subiectis tribuuntur interdum
reduplicatio est etiam illa Paulina, 1. Cor. 5. Nunc autem scribo vobis, ne commisceamini. Si quis cum frater nominetur, sit aut scortator, aut avarus, aut idololatra, aut ebriosus, aut conviciator, aut rapax, cum eiusmodi ne comedatis quidem. Repetitur postremo loco illud Non commisceri, per verbum Non comedere: ita ut media omnia continentia descriptionem vitandorum cum alterutro coniungi Latina consuetudine possint, Hebraea vero cum utroque connecti debeant. Observari enim debet, illam repetitionem nihil impedire, quo minus unica oratio sensusque sit.
32 Additur aliquando
Non comedere: ita ut media omnia continentia descriptionem vitandorum cum alterutro coniungi Latina consuetudine possint, Hebraea vero cum utroque connecti debeant. Observari enim debet, illam repetitionem nihil impedire, quo minus unica oratio sensusque sit.
32 Additur aliquando verbum aliquod improprium nominativo, non tam ratione ipsius, quam respectu adiunctae, aut etiam subintellectae alicuius vocis. Rom. 15, Charitas Dei effusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum datum nobis: id est, Spiritus sanctus est effusus in corda nostra, qui et testatur de charitate
corruperunt: id est, Profunde seu vehementer corrumpunt vitam. Gen. 37, Non potuerunt, locuti sunt ad pacem: id est, Non potuerunt loqui pacifice. Iosu. 4, Et festinaverunt populus, et transierunt. Psal. 102, Festina, exaudi me, pro, Festinanter exaudi. Multum autem hoc verbum, Festino, in tali constructione reperitur. 1. Sam. 1, Et factum est, cum multiplicavit ad orandum: quod verbum valde crebro sic adverbialiter usurpatur. Rom. 10, Audet et dicit: id est, Audacter dicit. Dan. 9, Redibit, reaedificabitur platea: id est, Rursus aedificabitur. Nec multum
pacem: id est, Non potuerunt loqui pacifice. Iosu. 4, Et festinaverunt populus, et transierunt. Psal. 102, Festina, exaudi me, pro, Festinanter exaudi. Multum autem hoc verbum, Festino, in tali constructione reperitur. 1. Sam. 1, Et factum est, cum multiplicavit ad orandum: quod verbum valde crebro sic adverbialiter usurpatur. Rom. 10, Audet et dicit: id est, Audacter dicit. Dan. 9, Redibit, reaedificabitur platea: id est, Rursus aedificabitur. Nec multum differunt haec verborum exempla ab illis nominum phrasibus: Veritas et iudicium: i. Verum iudicium: Veritas et
Item Psal. 16, Vocem meam, supplicationem meam. De quibus locutionibus in constructione Nominis diximus.
34 Varia verba deficiunt, ut in capite de Eclipsi dicetur: sed tamen plerunque verbum Sum substantivum creberrime deficit: plerunque autem in pronominibus et adverbiis negativis et affirmativis subintelligitur. Cuius exempla sunt innumera, tum in veteri, tum in novo Testamento. Est vero haec proprietas non minus usitata Graecis quam Hebraeis, ut vel Graecismum vel Hebraismum
autem in pronominibus et adverbiis negativis et affirmativis subintelligitur. Cuius exempla sunt innumera, tum in veteri, tum in novo Testamento. Est vero haec proprietas non minus usitata Graecis quam Hebraeis, ut vel Graecismum vel Hebraismum vocare possis.
35 Saepissime per verbum Sum et participium, aut etiam nomen conveniens circumscribunt alia verba quaecunque. Matth. 19, Iuvenis ille erat, habens possessiones multas, pro, habebat aut possidebat. 2 Corinth. 5, Deus erat reconcilians mundum, id est, reconciliavit. Marc. 5, Erat Ioannes baptizans in deserto,
esse Articismum. Plautus in Curculione: Sunt bibentes, pro, bibunt. Ero mors tua, 1. Corinth. 15, id est, perdam te. Tu es spes mea, id est, facis me sperare, aut das rem speratam. Ruina Iudaeorum est, reconciliatio Ethnicorum, id est, reconciliat, aut dat occasionem. Vide infra in Tropis. Idem verbum etiam alias obscuras constructiones, sicut et in omnibus linguis. Esse in spiritu immundo, Marc. 1 et 5. Item esse in fluxu, pro habere aut pati fluxum, et spiritum immundum.
36 Participium solet
est, Hebraismus est, ut graviter Aug. lib. De Doct. Chr. 3. cap. 10. monet. Omnia igitur confirmata ac certo demonstrata esse debent in religione, praesertim vero in tam sacrosanctorum oraculorum commutatione: ne dicto citius, nobis dormitantibus ac stertentibus, pro Dei verbo diaboli verbum in nostram aliorumque perniciem obtrudatur.
Duodecimo: Multi hoc tempore volentes demonstrare tropum loci alicuius, satis habent unum aut alterum exemplum, utcunque simile proferre. Quod quid aliud est, quam a particulari ad universale argumentari? Pro declaratione forte hoc
gratia, condonatio aut remissio criminis, seu peccati: quae omnes cum a foro petitae sint, nunquam satis in Theologia vis ac emphasis illarum intelligetur, nisi prius expendatur earum prius ingenium ac natura: seu (ut ita dicam) prima nativitas, aut etiam vita, quam in suo illo foro egerunt. Sic verbum Imputare, variaeque phrases inde orientes, aliquid alicui, aut pro aliquo imputandi, aut non imputandi, necessario primum in mercatura aut rationum pecuniarum supputandi modo considerandae sunt, si plene in sacro sermone intelligi debent. Quare omnes eruditi interpretes hoc tempore in
meas. Dicetur forte aliquid de hac re in Capite de stylo sacrarum Literarum: et dictum etiam est in singularum vocum explicatione.
Auxesis alias dicitur figura quaedam orationis, de qua mox in figuris agetur: hic tropum hoc nomine dictum exponemus. Hunc esse volunt, cum rei minori verbum significantius tribuitur: ut cum pro laeso sauciatum, pro sauciato occisum ponimus: cum pro malo improbum, pro improbo sceleratum, aut denique latronem dicimus: cum item dicimus eum revixisse, qui nonnihil sit recreatus. Sic saepe Scriptura dicit aliquem servatum aut salvatum esse, qui sit
pro aliis utuntur. Matth. 5, Beati pauperes Spiritu, id est afflicti, moesti. nam
continens Ecclesiae corpus integrum et indiscissum: verbum
schalam et
sanet.
Sic Paul. 1. Cor. 11, alludendo ad praesentem panis fractionem dicit: Hoc est corpus meum, quod pro vobis frangitur. Sic Matth. 6, Christus alludendo ad Pharisaeorum hypocriticas deformationes faciei in ieiunio, iubet contra lavare et ungere faciem suam, non plane id ad verbum urgens. Qualia exempla sunt plane innumera in Scriptura. Qui mos eius est diligenter observandus, ut sciamus in talibus locis dicta non esse prorsus ad verbum accipienda, sed tantum ad sensum.
Sic forte Matth. 23 dicit Christus: Vae vobis Scribae et Pharisaei hypocritae, quia
Christus alludendo ad Pharisaeorum hypocriticas deformationes faciei in ieiunio, iubet contra lavare et ungere faciem suam, non plane id ad verbum urgens. Qualia exempla sunt plane innumera in Scriptura. Qui mos eius est diligenter observandus, ut sciamus in talibus locis dicta non esse prorsus ad verbum accipienda, sed tantum ad sensum.
Sic forte Matth. 23 dicit Christus: Vae vobis Scribae et Pharisaei hypocritae, quia purgatis exteriorem poculi ac patinae partem, intus autem plena sunt rapina ac intemperantia. Pharisaee caece, purga prius id quod est intra poculum et patinam,
mammona, ut vos recipiant in aeterna tabernacula: cum nec Deus admittat eleemosynam de rapina, nec pauperum sit recipere quenquam in caelestes mansiones, sed patris caelestis. Horum igitur utrunque violentius dicitur per quandam allusionem ad praecedentis membri verba, ut non sit necesse ad verbum nimium urgeri. Talia sunt innumera in sacris Literis.
MIOSIS, cum grandiori rei tenuius vocabulum tribuitur: quae etiam Liptote est. Contraria est Auxesis, quam superat Hyperbole: de quibus omnibus supra dictum est.
SCHEMA.
¶ SCHEMA a
turbati sermonis diximus esse: cum ea anticipantur aut prius tractantur, quae vel tempore, vel etiam ordine naturae sunt posteriora. De quo genere anticipationis nunc nihil addam. Est vero etiam quaedam prolepsis constructionis. ut cum pronomen relativum praeponitur suo antecedenti, aut etiam verbum suo nominativo. Psal. 87, Fundamenta eius in montibus sanctis: Diligit Dominus portas Syon super omnia tabernacula Iacob. Prius ponitur relativum Eius quam antecedens Syon, cum forte dicendum esset: Fundamenta Syon in montibus sanctis: aut Syon sita est in montibus sanctis,
sanctis: aut Syon sita est in montibus sanctis, quam Dominus diligit super omnia tabernacula Iacob. De quo genere Hebraismi plenius dictum est in constructione Nominum et Pronominum. Iud. 4, Et ipsa quidem habitabat sub palma Debora, inter Rama et Bethel, in monte Ephraim. Hic et relativum et verbum vero nominativo praeponitur. Ad anticipationem aliqui referunt, quod praeteritum pro futuro, praesertim prophetae usurpant, cum dicunt id iam factum esse, cum primum postea fieri debet: ut Psal. 22, Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem.
referunt, quod praeteritum pro futuro, praesertim prophetae usurpant, cum dicunt id iam factum esse, cum primum postea fieri debet: ut Psal. 22, Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem.
ZEUGMA dicunt esse, quando plurimis nominativis unum verbum, aut pluribus membris unum membrum respondet. Exemplum prioris. Eph. 4, Omnis amaritudo, ira, indignatio, et clamor, et blasphemia tollatur a vobis. Ubi unicum verbum Tollatur, respondet tot praecedentibus nominativis. Porro tale verbum si est initio, vocatur Prozeugma: si in medio,
sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem.
ZEUGMA dicunt esse, quando plurimis nominativis unum verbum, aut pluribus membris unum membrum respondet. Exemplum prioris. Eph. 4, Omnis amaritudo, ira, indignatio, et clamor, et blasphemia tollatur a vobis. Ubi unicum verbum Tollatur, respondet tot praecedentibus nominativis. Porro tale verbum si est initio, vocatur Prozeugma: si in medio, dicitur Mesozeugma: si in fine, nominatur Hypozeugma. Singulorum exempla non est necesse adiungere. Sententiis quoque pluribus aut colis, praesertim conditionaliter positis,
ZEUGMA dicunt esse, quando plurimis nominativis unum verbum, aut pluribus membris unum membrum respondet. Exemplum prioris. Eph. 4, Omnis amaritudo, ira, indignatio, et clamor, et blasphemia tollatur a vobis. Ubi unicum verbum Tollatur, respondet tot praecedentibus nominativis. Porro tale verbum si est initio, vocatur Prozeugma: si in medio, dicitur Mesozeugma: si in fine, nominatur Hypozeugma. Singulorum exempla non est necesse adiungere. Sententiis quoque pluribus aut colis, praesertim conditionaliter positis, aliquando unicum respondet: ut Psal. 15, Qui ambulat
autem singula singulis respondent in hoc exemplo. Psal. 27, Si consistant adversus me castra, non timebit cor meum: Si exurgat adversus me praelium, in hoc ego sperabo.
SYLLEPSIS quasi coniunctam conceptionem sonat, et est, cum pluribus vocibus una correspondet, sive verbum pluribus nominibus, sive nomen adiectivum pluribus substantivis, quae tamen vel significatione non perinde omnibus est apta, vel constructione dissonat, propterea quod diversi est vel generis, vel numeri, vel personae. Psal. 149, Ad faciendam vindictam in nationibus,
4, Gaudete in Domino semper, iterum dico gaudete. Epanalepsin etiam vocant, cum ob interposita aliqua, aut verborum multitudinem, vel alioqui prolixitatem prioris membri, eius initium longius distat, quam ut commode ei sequentia adiungi queant. Ideoque initium illud brevissime repetitur, vel ad verbum, vel tantum ad sensum: ut appareat sequentia cum praecedentibus cohaerere, totaque oratio sit eo magis perspicua. Qui autem stat firmus in corde suo, non habens necessitatem, sed habet libertatem propriae voluntatis, et hoc decrevit in corde suo. Repetit initium per verbum, Et hoc decrevit.
repetitur, vel ad verbum, vel tantum ad sensum: ut appareat sequentia cum praecedentibus cohaerere, totaque oratio sit eo magis perspicua. Qui autem stat firmus in corde suo, non habens necessitatem, sed habet libertatem propriae voluntatis, et hoc decrevit in corde suo. Repetit initium per verbum, Et hoc decrevit. Sic mox sequente capite: De idolothytis autem scimus: nam omnes, etc. De esu igitur idolothytorum scimus, etc. Ac plerunque illa media per Parenthesin excludi possent.
EPIZEUXIN, praecedentibus similimam figuram, dicunt esse, cum in
Si Davidi mentiar, semen eius in aeternum manebit. Isa. 5, Nisi multae domus desertae fuerint.
AMPHIBOLOGIA, dubium in oratione, non tam virtus quam vitium est. Accidit dubitatio de sensu, quia vel verbum dubium est, habens plures significationes: vel etiam structurae vitio dubium est, quae voces cum quibus coniungi debeant, aut etiam quo omnino scriptor respexerit: ut, Aio te Aeacida Romanos vincere posse: dubium est, uter accusativus verbum praecedere aut sequi debeat: eoque etiam incertum
quam vitium est. Accidit dubitatio de sensu, quia vel verbum dubium est, habens plures significationes: vel etiam structurae vitio dubium est, quae voces cum quibus coniungi debeant, aut etiam quo omnino scriptor respexerit: ut, Aio te Aeacida Romanos vincere posse: dubium est, uter accusativus verbum praecedere aut sequi debeat: eoque etiam incertum est, an Romani Aeacidam, aut contra, victuri sint. Cum aut Croeso dicit oraculum, eum dissoluturum magnum imperium: dubium est, in quod regnum, Cyrine an Croesi respexerit Apollo. Tales innumerae ambiguitates etiam in sacris reperiuntur. Dixi
arenae maris numerum. Sic ab armorum magnitudine statura et robur Goliath iudicatur: et bella ac clades amplificantur, cum dicitur, solum eorum auditum excitaturum tinnitum ambarum aurium. Exercitus multitudo indicatur, cum dicitur exhaurire flumina. Cum Centurio dicit Christo, Dic tantum unum verbum, et servabitur puer meus: ostendit, se credere Christum esse plane omnipotentem. Sic ex externis signis amplificat Christus internam charitatem peccatricis, et contra Pharisaei extenuat.
Ad amplificationum species posset etiam Hyperoche aut Hyperthesis accenseri: cum aliquid
iram operatur.
ANTHYPOPHORAM vocant tum obiectionem adversarii, nostrae sententiae aut argumentationi oppositam, quam obiectionem occupare solemus, eoque etiam occupatio obiectionis dicitur: tum etiam resolutionem, aut quasi quandam redargutionem et retusionem illius obiectionis. Ad verbum sonat, contra inferre, quod contra oppositam rationem subinfertur a disserente. Rom. 3, Si veritas Dei per meum mendacium in gloriam eius redundat, cur ego, ut peccator, condemnor? Quorum damnatio iusta est. Rom. 9, Dices ergo mihi, Quid adhuc succenset? Nam voluntati eius quis resistet?
ascendent, et instar furis ingredientur per fenestras. Ante illum contremuit terra, et commoti sunt caeli. Sol et luna obtenebrati sunt, et stellae contraxerunt splendorem suum. Dominus quoque dedit vocem suam ante exercitum suum: quoniam magna nimis sunt castra eius atque valida, quae exequuntur verbum eius. Siquidem magnus est dies Domini, et terribilis nimis: et quis sustinebit illum? Vix ulla talis pictura exercitus apud poetas reperietur.
Sic Isaiae primo, et saepe alias, adhibita etiam interdum prosopopoeia, describitur horrenda vastatio gentis ac religionis
videri esse genus quoddam multarum figurarum, et simul eius species recensui et exposui: sed tamen nihil obfuerit, ei etiam separatim, ut quasi speciali schemati aliquod exempla adiicere, ut tanto magis innotescat, cum sit in plurimo usu in Sacris literis. Cum Ioannes cap. 1 inquit, Verbum illud caro factum est, et habitavit in nobis, seu vixit nobiscum: et, Vidimus gloriam eius, gloriam ut unigeniti venientis a patre, plenum gratia et veritate. contra species eius formatur admodum tristi hypotyposi, Isa. 53, quod non sit decor, nec species ei, ut desiderari aut magnifieri
malae arboris explicat. Sic initio eiusdem sententiam, Nolite iudicare, variis modis illustrat et inculcat.
Tale est etiam illud Matth. 12, quod primum dicit omnia peccata esse remissibilia, excepta blasphemia in Spiritum sanctum: quod mox clarius exponit, inquiens, Si quis dixerit verbum, etc. Sic ibidem. Quomodo potestis bona loqui, cum mali sitis: exponit per sequentia. Ex abundantia cordis os loquitur. Bonus ex bono thesauro, malus ex malo, etc. sic ibidem, Dabitur eis signum Ionae: exponit, Sicut fuit Ionas, etc. Sic Matth. 22,
Abi retro me satan, non sapis ea quae Dei sunt, Matth. 18. Sic idem Apostolis quaerentibus, an debeant iubere ignem caelitus cadere super eos qui ipsos excipere noluerant, inquit: Nescitis cuius spiritus sitis? Et Deus in Psal. 50, cum indignatione repellit impium, tractantem verbum suum: impio autem dixit Deus, Ut quid tu enarras statuta mea, et assumis Testamentum meum super os tuum?
METONYMIA.
Tropus Grammaticus, cum in omnibus aliis linguis, tum potissimum in Hebraea et sacris Literis usitatissimus est: praesertim vero cum
piorum loqui videntur, quae eis hic in terris mox post conversionem contingit, simul etiam complectantur perfectissimam illam regenerationem ac beationem, quae piis in futura vita continget.
Sed redeamus ad Regulam supra positam, pluraque eius exempla adscribamus. Sic enim etiam verbum, Placere, Gal. 1. Rom. 12. 1 Cor. 9. et 1 Thess. 2. de studio et conatu placendi exponendum est. Sic Act. 10, Quae Deus mundavit, tune prophanes? pro, ne dixeris esse prophana, sicut ipsemet Petrus exponit. Verum hoc exemplum pertinet ad Regulam, Factum pro dicto, de qua postea.
Haec facient vobis, quia non noverunt patrem neque me: ubi non de noticia, qualem diaboli et impii habent, loquitur: sed de viva ac salutari, nempe quae simulamat Deum, eumque timet, nec multum diversa est locutio Pauli 2 Cor. 5, Neminem novi, id est, ex nullo pendeo, nulli confido.
Verbum Heemin, credere, hac eadem figura saepe non tantum noticiam historiae significat, qualis etiam in impiis esse potest: sed etiam affectus consequentes, quos pii doctores hoc tempore uno fiduciae nomine complectuntur, quos nos libro de voce et re Fidei prolixius et ex instituto explicavimus,
maximo gaudio. Psal. 112, Confirmatum est cor eius, non timebit, donec videat in hostibus suis.
Significat quoque Videre, experiri, accipere bona et mala, frui bonis, perpeti mala: quanquam haec significatio non ita diversa est a superiori, nisi quod longius in effectus verbum noticiae producit. Psal. 4. Quis facit nos videre bonum? Psal. 27, Nisi credidissem me visurum bona Domini in terra viventium. Psal. 128, Et videas bona Ierusalem omnibus diebus vitae tuae. Psal. 60, Fecisti populum tuum videre
Ios. 1, Per omnia sicut audivimus Mosen, ita auscultabimus tibi. Iud. 2, Et voluistis audire vocem meam. Ibidem. Sed nec iudices audire voluerunt. Ibidem, Et vocem meam audire contempsit. Matth. 17, Ipsum audite, id est, amplectimini eius doctrinam, et obedite ei. Luc. 2, Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud: id est, intellectam doctrinam accipiunt, amplectuntur, et ab ea postea non deficiunt. Sic crebro dicitur Deus audire, et auribus percipere nostram precationem, inclinare aures ad nostram precationem: nam exaudire, est percipere et probare petitionem.
id est, castigabo. Psal. 35, Iudica cum litigatoribus meis, pugna cum oppugnantibus me. Psal. 5,
6, et Coloss. 1, Venit ira Dei super filios inobedientiae. Lucae 3, Quis vobis monstravit fugere a ventura ira? Psal. [78,] Effunde iram tuam super gentes, quae te non noverunt. Zoph. 2, Antequam veniat super vos ira. Plura exempla vide in vocabulo Irae.
Sic verbum Odi et Diligo saepe non tam ipsos hos animi affectus, quam actiones affectus illos consequentes, sive adsunt affectus, sive non: imo saepe etiam, cum plane contrarii affectus illis actionibus adsunt, indicant. Diligere enim significat curare, defendere, iuvare, prodesse, benefacere, amanter
quod cum ac eius posteros servituti Iacob addixi: non quod eum ex animo oderit, ac propterea in aeternum condemnaverit, quandoquidem Esau, Gen. 33, clara fraternae dilectionis ac pietatis signa ostendit, unde Lutherus servatum probat: sicut et plurimi ex eius posteris servati sunt. Ponitur ergo verbum affectus Odi, pro aliquibus eius operibus: sicut modo de verbo Dilectionis et Doloris dixi.
Huc etiam referre possis, cum anini affectus aut etiam quaecunque rei veritas pro sola eius specie aut etiam iudicio ponitur. Sic forte Marci 10 dicitur Christus dilexisse illum divitem
χρὴ ξεῖνον παρέοντα ϕιλεῖν, ἐθέλοντα δὲ πέμπειν
Quae voces cum sint proprie interni affectus aut dolores, externum tamen gestum ac speciem luctus eis denotant. Tale prorsus est illud Virgilianum Aeneid. 2, quod Calchas recusaverit indicare, quem numina poscant ad sacrificium, Vix tandem magnis Ithaci clamoribus actus, Rumpit vocem. Verbum Invenire, persaepe potiri ac consequi aliquid significat, non tantum Hebraea, sed et Graeca consuetudine: ut, Invenire gratiam, pro consequi. Num. 31, Quare non invenio gratiam coram te? Ibidem, Ut inveniam gratiam in oculis tuis. Sic manum alicuius invenire, pro, consequi, aut posse
hoc verbo significatur, sed quaedam quasi promptitudo, alacritas et assiduitas in peccando, aut etiam quaedam quasi naturalis inclinatio ac luxus male agendi indicatur. Sic et in adiuncto dicto, Qui iustitiam facit, id est, qui sponte et libenter, ac serio conatur facere. Sic qui ex Deo est, verbum Dei audit, sponte, libenter, cupide, et quasi quodam naturali instinctu: sicut ipse Ioannes dicit. Semem Dei manet in eo. Tale quid est, quod alibi monuimus, verbis Hebraeis nonnunquam addenda aut subintelligenda esse adverbia intendendi, aut similia.
Hisce exemplis conveniret et
pro Ecclesia, sicut herus pro familia. sed fit illud ob singulare mysterium coniunctionis Christi et Ecclesiae, ut Ecclesia sit quasi alterum corpus Christi, aut sit caro et os Christi, sicut in coniugio. Matth. 13 habetur, Seminatus in via, in persona, spineto, aut solo bono, pro, cuius verbum, fides ac pietas in talis cordis solo cecidit. Ioan. 7, Quaeretis me, et non invenietis: id est, hanc gratiam et verum Meschiam desiderabitis et optabitis, praesertim accedente tristi calamitate. 2 Cor. 11, Sustinetis si quis vox exedit: id est, res vestras absumit. Sic et Latini
latravit. Sic, Pascetur agnus cum lupo, et vitulus cum catulo leonis, et parvus puer ludet cum serpente.
Ex his exemplis apparet, Hebraeos saepe quaedam ponere pro aliis adiunctis, nec esse ad impletionem prophetiae veritatisve sermonis necesse illa accidere, aut esse ea ipsa quae ad verbum dicuntur: sed solum ea, quae per illa indicantur, et quodammodo monstrantur. Prophetae huiusmodi locutionibus resertissimi sunt: quas cum interdum Iudaei et alii non intelligant, multum decipiuntur. Sic dicuntur septem mulieres apprehensurae virum unum, etc. et in omnibus
Pompeii aut optimatum acie, exclamavit: Sic voluerunt: id est, suis iniustis contra me consiliis et actionibus huic malo causam praebuerunt. Tale forte est illud Act. 13, indignos vos iudicatis vita: id est, perperam iudicando de Meschia et vera eius religione vosmet excluditis ex vita. Verbum igitur vicinius aut vicinior causa, pro remota ponitur. Fundamentum sanem huius Regulae sit illa Demosthenis sententia: Qui semen malum attulit, malorum fructuum causa iudicandus est. Proximum exemplum ex Actis posses reiicere et am ad illam vel Metonymiae vel Synecdoches speciem, qua
igitur vicinius aut vicinior causa, pro remota ponitur. Fundamentum sanem huius Regulae sit illa Demosthenis sententia: Qui semen malum attulit, malorum fructuum causa iudicandus est. Proximum exemplum ex Actis posses reiicere et am ad illam vel Metonymiae vel Synecdoches speciem, qua speciale verbum pro generali
ponitur: ut sit sensus, Iudicastis vos indignos, pro, effecistis. Sed nihilominus voluit Apostolus eorum pravum iudicium de Meschia simul complecti: quasi diceret, Vos iudicando IESU esse
servire: per diligere et odisse exponit: cum tamen quis plures diligere, sed pluribus servire prorsus non possit. affectus enim est pluribus communicabilis, sed tota opera non item. Sic praecedens exemplum, Iudicastis vos indignos vita, ponitur pro effecistis, animi actio pro externo opere. Sic et verbum
epistola inquit: Et si ipse consolandus sim, qui te consolor: id est, iure ac merito consolatione indigeo, merito mihi consolatio adhibenda esset. De iure, non de facto loquitur, non praedicit futurum, ut quis se consoletur.
1. Cor. 11, Oportet haereses esse: de facto loquitur. Alioqui verbum hoc plerunque ius ipsum notat: sicut Dominus ipse de facto exponit illam vicinam huic sententiam, Impossibile est non venire scandala. Ibidem, Convenientibus vobis in idem, non est Dominicam coenam manducare: de iure, non de facto loquitur: pro non iniuste, rite aut salutariter comeditis.
tua, nec mundaberis, donec, etc. Prius Mundavi notat conatum, posterius effectum aut ipsum opus. Ego omnibus per omnia placeo, id est, conor placere. de quo loco mox dicetur. 1. Cor. 14, Qui ignorat, ignoret: id est, qui vult aut conatur ignorare, ille sane ignoret veritatem. Prius verbum significat conatum ignorantiae, posterius permissionem: quasi dicat, ignoret sane, et pereat in sua ignorantia. Sic, Qui sordet, sordescat adhuc: permissionem notat. Sic Christus, Quod facis fac cito, id est quando quidem ita omnino vis, etc.
Exempla conatus. Act.
parant, non de ipsorum impiorum poena: quod ex proxime praecedentibus et consequentibus apparet manifeste.
In explicationibus vocum in necessitate de verbo
verbum hoc significat, aliquando etiam ius. Quod ibi vide.
Exempla eventus. Nolite errare, Deus non irridetur, Gal. 6. Quod dictum non tam de iure, aut etiam de facto intelligendum est, quam de finali ac ultimo exitu, ubi tandem talis derisio in ipsum derisorem, non in Deum recidit. Verbum Cogo et cogi, valde crebro alias solum conatum, alias etiam eventum significat, ut in voce Necessitatis dixi, Sic illum obsessum nemo poterat vincire. Sic illud quoque intelligendum est de ultimo eventu, non de mala Iudaeorum voluntate aut conatu. An me illi irritant, dicit
Dominus, aut potius seipsos in confusione faciei suae. Dominus scrutatur corda, Rom. 8. id est, perspicit. Sic Terent. Quam vellem Menedemum invitatum, pro, ad conivium plane attractum: nam invitatus quidem fuerat, sed recusaveratuenire. Ponitur ergo verbum causae pro eventu.
Cum hac regula et exemplis posses etiam Latinas quasdam proprietates conferre, de quibus Linacer disserit exponens modum permissivum et etiam potentialem, quem saepe ostendit explicari per volo, audeo, debeo, ac possum, et similia, ac infinitivum sui verbi. De
Christus ipse sibi non placuit, id est, non praecipue sibi placere aut servire conatus est, sed Deo ante omnia, postea ac veluti secundo loco Ecclesiae et sibi, parando illi salutem, sibi nomen supra omne nomen. Gal. 1, Num homines
sequens: Quod si Deus volens ostendere iram, toleravit in magna patientia vasa irae: quod idem est, ac si diceret, permisit eos aliquandiu insanire, seu tulit eos, idque magna patientia, non ipse eos ultro ad insaniam impulit. Ezech. 14, Ego Dominus pitithi errare feci prophetam illum. Sic et verbum Dare, aliquando permissionem significat: ut Rom. 1, Dare in reprobum sensum. Gen. 20, Propterea non dedi te attingere eum. 1. Sam. 18, Non dedit eum reverti in domum patris sui: id est, non permisit. 3. Reg. 2, Non deduces canitiem eius in pace, in sepulchrum: id est, non permittes
id est, perinde censet aut habet. Posterius non proprie accipitur. Ibidem, Id iudicate potius, ne scandalum ponatis, pro id agite: quasi dicat, multum iudicare vultis alios fratres: at vos potius id iudicate vel agite. Huc referre possis illud Horatianum praeceptum: Dixeris egregie, si callida verbum fecerit iunctura novum. Sicut Terent. in Eunucho: Cur ego te conspicor in hisce regionibus? Vobis fretus. Scis quam fretus. Ubi posterius Fretus plane innovatum est. Sic Christus et Paulus novant significationes vocis
In Metaphoris omnino plurimum novantur vocabula, dum subinde eas a priore usu ad novum protrahimus aliter, quam alii communiter antea usi sunt.
Quaedam dicta sacrarum Literarum videntur sumpta esse vel ab usitatis proverbiis, vel alio qui proverbialiter dicta, quae non oportet ad verbum intelligi: qualia sunt innumera in proverbiis Ethnicis: ut, Fabam non comederis, De melanuris non ederis: Ignem gladio ne fodias. Sic videntur et illa sacrarum Literarum esse accipienda: Non relinquam vivum ad parietem mingentem, 1. Sam. 25, id est, omnes homines interficiam. Canis non
obverte et alteram: Si habueris duas vestes, alteram dato egenti: Capillus non cadet de capite eius: Ne loquaris cum eo a bono ad malum, id est, nihil mali, Gen. 24. et 31. et alia innumera: quorum non tam verba, quam sensus spectandus est. Huiusmodi igitur proverbialia dicta non debent ad verbum intelligi, sed ad sensum. Talia sunt et illa: Septem mulieres apprehendent virum unum: Septem mulieres coquent in furno uno: Convertentur flumina eius in picem, et pulvis eius in sulphur, eritque terra eius in picem ardentem: Pascetur vitulus cum leone.
DE
modo clementiam, qua exaudit invocantes: modo aequitatem, qua peccatores non audit. Psal. 55, Auribus percipe Deus orationem meam, id est, clementer annue votis.
7 Os tribuitur, quod ipsius sit praescribere, iubere, vetare, atque voluntatem Dei, autoritatem, verbum, vimque movendi animos adumbrat. Isa. 30, Os meum non interrogaverunt. Item 40, Videbit omnis caro, quod os Domini locutum est.
8 Brachia, manus, digiti, quod omnia possit, moveat, dirigat, perficiat: et summam potentiam fortitudinemque demonstrant. Psal. 89,
insinuat. Sic locutus est ad Sanctos, et in cordibus sanctorum prophetarum, qui dixerunt: Haec dicit Dominus. Quamvis aliquando loquitur per creaturas, veluti quando locutus est Mosi de flamma ignis in arbore. Aliquando in somnis et per somnia quaedam indicat: item per angelos, ministros suos: per verbum, quod in libris Prophetarum propositum cernimus per quotidiana opera atque signa.
13 Cognoscere dicitur aliquid Deus, quando ipse efficit, teste Augustino de Genesi ad literam lib. 5. cap. 19. ut aliquid sive ab hominibus, sive ab angelis cognoscatur.
14
canes muti, prorsus nulli sunt usui, nec quicquam melius de eis fieri aut statui potest, quam ut omnes eos fugiant ac detestentur.
8 Saepe plures Similitudines ordine coacervantur, omni declaratione et applicatione omissa. Ieremiae vigesimotertio, Quid tritico cum stramine? Nonne est verbum meum ignis et malleus? Amos tertio, Num ibunt duo simul sine pactione? Num leo in saltu rugit, si non sit praeda proposita? Nam catulus leonis vocem suam edit de lustro suo, cum nihil praedae cepit? Num cadit avis in la queum positum in terra, quem non posuerit auceps? Num laqueum de terra
postulat.
13 Observandum igitur et expendendum solerter est in Similitudine et Parabola, quid ob spiritualium rerum veritatem, quid ob sermonem, communem sensum aut res, unde sermo, metaphorae, allusiones et similia ducuntur, seu propter illud simile dicatur. Exempli gratia: Dicitur verbum et etiam spiritus Dei semem piorum. Ibi sedulo cogitandum est, quatenus illae duae voces metaphorizent, ne quis ex spiritu Dei aut diaboli ob vocem seminis faciat traducem, et aliquid indigni aut fanatici confingat, ut in primitiva Ecclesia et etia Ethnicismo grassatus est error, quod nostra
DE VARIA PERTURBATIONE VERBORUM, SENTENTIARUM AC RERUM.
In sententiis efferendis plerunque debet esse aliquis ordo vocum. Nam licet non plane semper necesse est praecedere substantivum, postea sequi adiectivum: aut prorsus pueriliter, primum ponere nominativum, postea verbum, et postremo casum sequentem: tamen est in omnibus linguis quidam modus collonandarum vocum, qui si non observetur, oratio fit tum valde obscura, tum etiam male sonans, aut auribus molesta. At in hac lingua est multiplex Synchysis seu perturbatio non tantum vocum, sed et sententiarum. de qua
eius. Et latitudo quatuor cubitorum cortinae unius, Exod. 26, pro, latitudo cortinae unius quatuor cubitorum. Suffimentum quod facies, secundum compositionem eius non facietis vobis, Exod. 30, pro, non facietis vobis suffimentum iuxta compositionem illam, quam mihi facies. Ier. 14, Quod fuit verbum ad Ieremiam, pro, verbum quod fuit ad Ieremiam. Quicunque fuerit immundus super anima, aut fuerit, etc. ex vobis, Num. 9, pro, quicunque ex vobis. Manus eius sinistra mittens sese et dextra eius ad malleum laborantium, Iud. 5, pro, manus eius ad clavum et dextra eius ad
cubitorum cortinae unius, Exod. 26, pro, latitudo cortinae unius quatuor cubitorum. Suffimentum quod facies, secundum compositionem eius non facietis vobis, Exod. 30, pro, non facietis vobis suffimentum iuxta compositionem illam, quam mihi facies. Ier. 14, Quod fuit verbum ad Ieremiam, pro, verbum quod fuit ad Ieremiam. Quicunque fuerit immundus super anima, aut fuerit, etc. ex vobis, Num. 9, pro, quicunque ex vobis. Manus eius sinistra mittens sese et dextra eius ad malleum laborantium, Iud. 5, pro, manus eius ad clavum et dextra eius ad malleum laborantium miserunt
manus eius ad clavum et dextra eius ad malleum laborantium miserunt sese, pro, arripuerunt. Ad Chitin surge transeas, Iesa. 23, pro, surge et
transeas in Chitin, id est, in Graeciam vel Italiam. Quod fuit verbum Iehova ad Ieremiam, Ier. 46. Et octo gradus, gradus eius, Ezech. 40, pro, et gradus eius octo gradus erant.
Inter duo substantiva ita coniungenda, ut alterum poni debeat in genitivo, quod quasi accidentis aut possessoris locum obtinet, fit saepe commutatio, ut id quod rem
praedicatum in subiectum, et contra: ut, Oves meae vocem meam audiunt, pro, audientes meam vocem, sunt oves meae. Tametsi et ille alter sensus sit verissimus et utilissimus. Cum enim omnes velint esse oves Dei, Christus discernit suas veras oves ab hircis ea nota, quod verae oves audiant verbum Dei, falsae contemnant. Qui diligit me, servat sermonem meum, Ioan, 14, pro servans sermonem meum diligit me. 1 Cor. 12, Nemo loquens bono spiritu, dicit Iesum anathema, pro, nemo dicens Iesum anathema, bono spiritu loquitur. Prius ponendum est signum, deinde res significata, quasi
patens, aut os eorum est simile sepulchro pleno cadaveribus, et patenti. Psal. 111, Confessio et magnificentia est opus eius, pro, opus eius est laudabile et magnificum.
Sic Ioan. 1, Deus erat verbum, pro, verbum erat Deus. et 4. Spiritus est Deus, pro, Deus est spiritualis essentia. Proverb. 12, Fatuus statim prodit iram suam. Qui autem dissimulat iniuriam suam, callidus est: pro, callidus, vel qui callidus est, dissimulat iniuriam. Vult enim indicare naturam fatui et astuti, seu
os eorum est simile sepulchro pleno cadaveribus, et patenti. Psal. 111, Confessio et magnificentia est opus eius, pro, opus eius est laudabile et magnificum.
Sic Ioan. 1, Deus erat verbum, pro, verbum erat Deus. et 4. Spiritus est Deus, pro, Deus est spiritualis essentia. Proverb. 12, Fatuus statim prodit iram suam. Qui autem dissimulat iniuriam suam, callidus est: pro, callidus, vel qui callidus est, dissimulat iniuriam. Vult enim indicare naturam fatui et astuti, seu utrunque
ipse coram vidit, spectavit, etc. Sic Ioan. 8, Qui ex Deo est, verba Dei audit: propterea vos non auditis, quia ex Deo non estis. Non est quaestio an audiant, sed an sint ex patre Deo aut diabolo, ideo in conclusione rectius fuisset dicere: Propterea vos nequaquam ex Deo estis, quia verbum eius non auditis. Sic illud Ioan. 9, Quis peccavit, hic aut parentes eius, ut hic caecus nasceretur? clarius esset, si diceretur, Ob cuius tandem peccatum, suumne an parentum hic caecus est natus? Quaeritur aliud, quam quod proprie ac clare dicitur. De quo in capite Interrogationum.
verborum vel sententiarum, vel denique rerum perturbationibus diligenter videndum est, quae nam cum quibus coniungenda sint, ne a vero sensu aberremus. Exemplo sit
nobis unus versiculus Hebr. 2, qui sic ad verbum sonat: Illum aut modicum prae angelis imminutum cernimus, Iesum propter passionem mortis gloria et honore coronatum, ut gratia Dei prae omnibus mortem gustaret. Ubi legitimus sententiarum ordo est: Cernimus illum Iesum gloria et honore coronatum, qui modicum prae angelis fuit imminutus ob
invito extorqueamus. Et hoc Interrogationum genere Hebraei non solum in contentione, verum etiam in quieto et familiari sermone multum utuntur. Interrogant enim saepe ea quae vel maxime asserere volunt. Psalmo 113. Quis est sicut Dominus Deus noster? Genes. 8, Nunquid difficile erit Domino verbum? Ibidem Nunquid occultabo ego Abrahamo, quod facturus sum? Gen. 19, Nonne parva est? Gen. 37, An non fratres tui pascunt oves in Sichem? Ios. 10, Nonne scriptum est hoc in libro? In hisce duobus exemplis interrogatio valet idem, quod simplex affirmatio aut narratio. Psal.
vides Ieremia? Luc. 21, Haec videtis? Ioan. 21, Diligis me Petre? Ioan. 4. Nonne vos dicitis, adhuc esse quatuor menses usque ad messem? Ibidem, Da mihi bibere. Amos 8, Quid tu vides Amos? Hinc credo fieri, ut cum illi ab interrogatione et responsione soliti sint sermonem suum inchoare: verbum Respondeo, eis crebro pro inchoatione sermonis ponatur. Aliquando interrogationes talia quaerunt, quae accepta praebent commodiorem occasionem disserendi.
Responsiones, si ad Romanum morem exigi debeant, saepe, quatenus ad verba, minus commode
quatenus ad verba, minus commode
interrogatione redditae videntur, tametsi reb. commode. Ut Tu dixisti. 2, Sam. 9, Tune es Ziba? qui ait, servus tuus, etc. 2. Sam. 14. Ne caeles quaeso me verbum, de quo te percontabor. Loquatur quaeso Dominus meus rex. Marc. 7, Quare tui Apostoli illotis manibus comedunt? quia recte dixit Isaias de vobis hypocritis, etc. id est, quia non est peccatum illotis manibus comedere, sicut vos superstitiosuli putatis, qui totam pietatem in
illotis manibus comedere, sicut vos superstitiosuli putatis, qui totam pietatem in rebus externis collocatis, quod dudum Isaias prophetico spiritu in vobis reprehendit.
Saepe verba, et praesertim futuri temporis, per interrogationem elata, non de actione vel passione, per ipsum verbum significata, quaerunt, sed de causa eius. Ezech. 33, Quare moriemini domus Israel? id est, quare vultis dare causam huic tanto malo, etc. 1 Sam. 19, Dimitte me, quare te interficiam? id est, quare vis mihi praebere causam, ut te interficiam? 2 Sam. 2. Quare te percutiam
vero
reus, aut qui se excusabat. De qua re in verbo Interrogo, disserui. In disputationibus plerunque sunt veluti insidiosi quidam laquei. Sic Iudaei suis interrogatiunculis captabant aliquod periculosum verbum aut dictum ex ore Iesu, quod plausibiliter postea exagitare, et ipsum in odium inducere possent. Ac facile sane hominibus hoc accidere potest, qui non prius praevident fraudulentum consilium adversariorum, ante quam irretiti teneantur. Sed de Christo saepe scriptum est, quod cogitationes
operis. Hoc quoque modo Christus dicitur positus in ruinam multorum, cum proprie ad vitam sit donatus.
Et eius Evangelium ac ministri dicuntur esse odor mortis: item, proiicere ignem ac gladium in terras, seu causam esse omnium dissidiorum, sicut ipsemet Dominus inquit. Sic fides, verbum ac sacramemta dicuntur salvare nos, et credentes etiam montes transferre, cum talia solus Deus faciat, fide tamen apprehensus. Psal. 119, Iudicia tua adiuvabunt me: id est, tu ipse per et secundum verbum tuum. Matth. 10. Luc. 12, Non veni mittere pacem, sed gladium. Veni
seu causam esse omnium dissidiorum, sicut ipsemet Dominus inquit. Sic fides, verbum ac sacramemta dicuntur salvare nos, et credentes etiam montes transferre, cum talia solus Deus faciat, fide tamen apprehensus. Psal. 119, Iudicia tua adiuvabunt me: id est, tu ipse per et secundum verbum tuum. Matth. 10. Luc. 12, Non veni mittere pacem, sed gladium. Veni enim separare. Ubi videtur affirmare se ex professo ad hunc finem venisse, et tamen loquitur de accidentario fine, qui alioqui culpa diaboli consequitur. Aliquando tribuitur aliquis effectus remotiori causae, aut etiam
Sam. 25, Et non periit ex omnibus quae ei erant, quicquam, scilicet ex pecoribus, quae erant apud Davidem, et culpa Davidis ac servorum ipsius. Ioan. 7, Si hic non esset a Deo, non posset facere quicquam, scilicet tam grandium miraculorum, qualia ista sunt. 2. Sam. 15, Et non sciverunt omne verbum, id est, quicquam eorum, quae Absalon contra patrem moliebatur. 1. Reg. 12, Et lapidaverunt eum omnes Israelitae, scilicet qui illic erant, ubi hoc accidit. Psal. 7, Non est iniquitas in manibus meis, scilicet in hac causa Saulitica. Eva est mater omnium viventium, Gen. 3,
pro lenioribus abutuntur: ut, Per mortem aboleat diabolum, Hebr. 2. i. imperium ac regnum eius debellarit, et corpus peccati. Rom. 6. pro, debilitet, vincat, expugnet. Sic conterere caput eius. Diabolus iubetur custodire animam Iobi: id est, non attingere aut laedere vitam eius. Sic verbum Repellere reperitur, pro, negligere. Quorum patres sprevissem ponere cum canibus meis, Iob 30: i. quorum patres fuerunt contemptissimi.
Contrarium prorsus huic est, quod Hebraei et aliae gentes non raro lenioribus utuntur pro vehementioribus vocabulis per Liptoten. Mortuus est
Sam. 19, Dixit: Ecce David et Samuel in Naiot Rama. 1. Sam. 23, Nunciaverunt Davidi dicentes: Ecce Philistaei oppugnant Neilam, pro, aliquis dixit, quidam annunciaverunt. Sic mox sequente: Et dixit ut interficerem te: id est, quidam me hortatus est.
Quod non raro desit casus sequens verbum, supra in Nomine et Verbo plenius ostendi. Est autem id nomen tale plerunque, quod facile ex ipso verbo subintelligi possit.
Quod porro saepissime Syncategoremata desint, in peculiari de iis capite multis exemplis ostendi.
Admodum crebro etiam verbum subintelligitur,
desit casus sequens verbum, supra in Nomine et Verbo plenius ostendi. Est autem id nomen tale plerunque, quod facile ex ipso verbo subintelligi possit.
Quod porro saepissime Syncategoremata desint, in peculiari de iis capite multis exemplis ostendi.
Admodum crebro etiam verbum subintelligitur, praesertim Sum, es, est, quod includitur cum in pronominibus, praesertim demonstrativis et relativis, tum in adverbiis affirmativis, negativis, demonstrativis, et aliis. Sic Moses dicit Exod. 24, Ecce sanguis testamenti, quod mandavit Deus erga vos. Supplet Apost. Hebr.
est, quod includitur cum in pronominibus, praesertim demonstrativis et relativis, tum in adverbiis affirmativis, negativis, demonstrativis, et aliis. Sic Moses dicit Exod. 24, Ecce sanguis testamenti, quod mandavit Deus erga vos. Supplet Apost. Hebr. 9, addito verbo Est. Sic in Luca deest id verbum, Paulus supplet: Poculum est novum testamentum. Iud. 5, De Ephraim contra Amalec, pro, qui erat de Ephraim, pugnavit contra Amalec. Psal. 89, Caelos stabilies, veritas tua in illis. Percussi foedus cum electo meo: pro, dixisti enim, Percussi foedus.
Aliquando
Iehova percutiet eum. Tradetque Israelem propter peccata Ieroboam, 1. Reg. 14. sub. in maledictionem et desolationem, pro, perdet. Liga, descende, 1. Reg. 8, pro, liga currum, hoc est, iunge equos currui. Viri aut illi augurati sunt, num ab eo? 1. Reg. 20. pro, ab ore eius possent excipere verbum aliquod amicum et blandum. Num deprehendisti me, inimice mi? 1. Reg. 21. sub. in aliquo delicto, pro, nunquid invenisti in me quod carpere possis? Et non detur, quaeso, servo tuo onus paris mulorum de terra, 2 Reg. 5. pro, tametsi non accipias munus a me, tamen obsecro, etc.
salutem quam propriam optet. Huc referri posset et illud dictum de Helia, 1 Reg. 19, Helias in virtute illius cibi ambulavit 40 diebus, et 40 noctibus. Ambulare coniungitur proprie cum diebus, neque enim noctu iter fecit: sed noctibus nihilominus eodem cibo sustentatus est. Videndum ergo quod verbum cum quo et quatenus coniungendum sit.
Huius vero admonitionis de vigilanti iudicio, quae nam res aut voces, quibus et quatenus, in una sententia connectendae sint, ideo in hac lingua maior est usus, quod in brevitate et energia sacri sermonis, et in hac quasi violenta verborum
verbis motum significantibus, aut significationem duplicantibus, ob adiunctam aliquam vocem, praesertim praepositionem. Saepe enim verba motum non significantia, nanciscuntur eum ex praepositione adiuncta, et quasi duas significationes nanciscuntur, ita ut ad eorum plenam explicationem etiam aliud verbum intelligi aut addi sit necesse. Expergiscere ad me ob praeceptum quod praecepisti, Psalm. 7. Isa. 38, Tollant massam ficorum, et contundant eam super ulcus. id est, contusam ponant super ulcus. Num. 19. Accipient ad te vitulam rufam. pro, accipiendo adducent. Et 25, Coepit populus
Qualem enim se exhibuit in suo adventu incarnationis, talem se etiam praebet in suo adventu verbi. Multa ergo dicta tum veteris, tum novi Testamenti, praesertim Evangelistarum, quae videntur proprie dici de illo incarnationis adventu, exponi possunt ac etiam debent de isto perpetuo adventu per verbum, et praesertim per instaurationes celebriore religionis, aut per propagationes eius ad alias gentes, quin etiam ad singulos homines. ut est illud, Lex et prophetae usque ad Ioannem: non tantum de illo tempore praesentiae Christi loquens, sed etiam de singulorum hominum conversione. Donec
3, Solvat poenam, quae maneat apud posteros: id est, sciatur, memoria teneatur.
Est et contrarius huic Hebraismus satis usitatus, ut verba verbalia pro realibus ponantur, seu dictum pro facto. Ut cum dicimus Deum alicui benedicere aut maledicere, pro, benefacere et malefacere. Item; verbum Gaar, increpare, pro punire, Psal. 9. Item, Deus vocat ea quae non sunt, Rom. 4. id est, cum vult, statim ea effecta exhibet, adeo est omnipotens. Item Isa. 7, Vocabitur nomen eius Emanuel: id est, revera est Deus protector noster. Item: Nomem saepe invenitur pro re
filum orationis connectentes: aliud sunt, quae obiter ornatus, benevolentiae, occupationum, aut aliarum causarum vel circumstantiarum gratia adiectae. Singulae etiam sententiae nonnunquam habent duo quaedam diversa, quorum alterum est quasi substantia aut corpus orationis, et per nominativum ac verbum effertur: ut, Deus creavit caelum et terram: alterum vero quasi quaedam circumstantia, accidens, aut etiam vestis sententiae, qua vel subiectum vel praedicatum, nomen aut verbum, quasi ornatur, vestitur et circumscribitur: ut, Verus ac vivens Deus, unus ac trinus, creavit caelum ac terram:
nonnunquam habent duo quaedam diversa, quorum alterum est quasi substantia aut corpus orationis, et per nominativum ac verbum effertur: ut, Deus creavit caelum et terram: alterum vero quasi quaedam circumstantia, accidens, aut etiam vestis sententiae, qua vel subiectum vel praedicatum, nomen aut verbum, quasi ornatur, vestitur et circumscribitur: ut, Verus ac vivens Deus, unus ac trinus, creavit caelum ac terram: aut, Deus creavit immensa sapientia, bonitate ac omnipotentia caelum ac terram: Deus condidit solo verbo, ex nihilo caelum et terram. vel, Deus sponte ac volens creavit hoc
repetitur aut explicatur vel illustratur: postea sequuntur rationes, quibus suam propositionem stabilit ac confirmat. In prophetarum concionibus non captatur ferme alio exordio attentio, benevolentia aut docilitas, quam quod testantur prophetae se esse a Deo missos, seque auditoribus illis verbum aut mandatum afferre.
In propositionibus, praesertim particularioribus, est in Apostolicis scriptis interdum ea difficultas, quod non mox plene liquidoque appareant.
Cum vero in legendis gravioribus autoribus summa cura adhibenda sit, ut videamus, in qua parte
sit.
ut hic non est multum diversa salus a iustificatione. Ioel. 2, Ante eum ignis consumit, et post eum flamma adurit. Ioel. 2. Somnia somniabunt senes, et iuvenes visiones videbunt. Ioel. [3,] Dominus de Sion rugiet, et de Ierusalem dabit vocem suam. Esa. 2, De Sion egredietur lex, et verbum Domini de Ierusalem. De his repetitionibus superius dictum est prolixius.
DE VARIIS REPETITIONIBUS.
Repetitiones aliquo modo etiam ad ordinem Sententiarum referri possunt. Etsi autem Graeca lingua et Latina habent suas quoque Anadiploses, Epanalepses,
perfecta oratione, alia forma sermonis eandem sententiam efferant: ut Gen. 6, Et fecit Noah, iuxta omnia quae praecepit Dominus ipsi, sic fecit. Paul. Gal. 2, Ab iis vero qui videbantur esse aliquid, quales aliquando fuerint, nihil mea interest: personam hominis Deus non accipit. Iam deberet verbum aliquod ponere, utsententiam perficeret, ita forte: Ab iis vero, qui videbantur esse aliquid, nihil didici aut accepi. Quod ipse non facit, quia longius distaret verbum a principio sententiae. Sed iterum eandem sententiam alia forma effert: Mihi enim ii qui videbantur, nihil contulerunt.
vero qui videbantur esse aliquid, quales aliquando fuerint, nihil mea interest: personam hominis Deus non accipit. Iam deberet verbum aliquod ponere, utsententiam perficeret, ita forte: Ab iis vero, qui videbantur esse aliquid, nihil didici aut accepi. Quod ipse non facit, quia longius distaret verbum a principio sententiae. Sed iterum eandem sententiam alia forma effert: Mihi enim ii qui videbantur, nihil contulerunt.
Nec tamen intermissa illa oratio penitus ociosa est. Nam habet nominativum in se, quem illa sequens persaepe aut non habet, aut per pronomen relativum refert,
ita quasi onustus est, adiectis vocibus, ut iam non possit satis commode ac perspicue cum iis quae adhuc dicenda restant, contexi: ut Gal. 2, Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores, scientes, quod non iustificatur homo ex operibus legis, sed tantum per fidem in Christum. Iam deberet verbum aliquod nominativo Nos addere: sed quia nimis multa inter nominativum et verbum addendum infarcta sunt, ideo cogitur nominativum iterum repetere, et quasi novam orationem texere. Et nos in Christum Iesum credidimus. Hoc genus repetitionis ad Epanalepsin pertinet, estque in omnibus linguis
cum iis quae adhuc dicenda restant, contexi: ut Gal. 2, Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores, scientes, quod non iustificatur homo ex operibus legis, sed tantum per fidem in Christum. Iam deberet verbum aliquod nominativo Nos addere: sed quia nimis multa inter nominativum et verbum addendum infarcta sunt, ideo cogitur nominativum iterum repetere, et quasi novam orationem texere. Et nos in Christum Iesum credidimus. Hoc genus repetitionis ad Epanalepsin pertinet, estque in omnibus linguis usitata. Eph. 1, In quem et vos, audito sermone veritatis et Evangelio salutis
plurimis.
Saepe quoque non solum perficiendae sententiae gratia repetunt, sed ut etiam priora obscurius dicta nonnihil declarent: ut Genes. 15, Et dixit Abraham, Domine quid dabis mihi? et ego incedo sterilis, et filius ministrationis meae domus, ipse Damascenus Eleazar. Deest verbum, Haereditabit: quod priusquam addat, novam orationis formam texit, in qua et addit verbum quod prius deerat, et totam sententiam dilucidius exponit. Et dixit Abraham: En mihi non dedisti semen, et ecce filius domus meae ipse haereditat me. Aliquando non iisdem, sed diversis verbis synonymis,
sed ut etiam priora obscurius dicta nonnihil declarent: ut Genes. 15, Et dixit Abraham, Domine quid dabis mihi? et ego incedo sterilis, et filius ministrationis meae domus, ipse Damascenus Eleazar. Deest verbum, Haereditabit: quod priusquam addat, novam orationis formam texit, in qua et addit verbum quod prius deerat, et totam sententiam dilucidius exponit. Et dixit Abraham: En mihi non dedisti semen, et ecce filius domus meae ipse haereditat me. Aliquando non iisdem, sed diversis verbis synonymis, tamen illud initium repetunt: 2 Corinth. 10, Ego Paulus adhortor: deinde interpositis
donec venerunt ad terram liberationis eorum. Manna comederunt, donec venerunt ad terminos terrae Canaan,
Aliquando vero posito nominativo et verbo. Exod. 12, Et fecerunt omnes filii Israel sicut praecepit Dominus Mosi et Aharoni, sic fecerunt.
Aliquando etiam posito casu verbum sequente orationem iterant, ut in superius dato exemplo ex secundo ad Galat. Ab iis vero qui videbantur, etc.
Alias vero aliis sententiae partibus positis fit repetitio. Neque enim tantam varietatem regulis complecti facile possumus. Fit etiam repetitio propter
dissoluta fuerit, 2 Corin. 5. Idem est domus et tabernaculum.
Appositione (quae etiam aliquo modo ad repetitionem referri potest) multum utitur Scriptura, praesertim veteris Testamenti, declarationis gratia, idque triplici constructionis forma. Primum simpliciter apponendo nomen aut verbum notius vel certe specialius, causa declarandi aut restringendi priora.
Gen. 9, Veruntamen carnem cum anima sua, sanguine suo non comedetis. Deut. 32, Et propitius erit terrae suae, populo suo. Voce
Domine? quamdiu improbi exultabunt? simili ferme ratione Grammatici et Rhetores dicunt Homerum Iliad. 2, ter nomen Nerei repetiisse, cum postea esset eum perpetuo taciturus. Nonnunquam addendi adiectivi, epitheti, adverbii, aut circumscriptionis alicuius gratia, repetitur nomen substantivum. Verbum torrens kison, torrens vetustatis. Invocantibus invocantibus in veritate.
Congerie verborum plurimum utuntur, qua vel rem eandem, vel etiam totam sententiam paulum variatis verbis, rei inculcandae gratia, saepius repetunt, ut et haec figura ad repetitiones referri queat: ut
istum talem satanae. Hic repetitur accusativus Istum, propter multa interposita, ut melius cohaerentia cerni possit totius sententiae. 1 Cor. 7, Qui vero stat firmus in corde (interponit) non habens necessitatem, potestatem vero habet de propria voluntate (propter haec interposita repetit verbum) et hoc statuit in corde suo servare virginem. Eph. 1, In quem et vos audito sermone veritatis, Evangelio salutis nostrae, in quem credidistis.
Multum utuntur sacrae Literae parenthesibus aut digressionibus, ita ut in contextu orationis, etiam cum unica categorica esse
a huius generis observandi, eaque in unum quoddam absolutum corpus scite concinneque digerendi et conformandi, aut conferruminandi. Fruentur igitur bonae mentis studiosi hisce, cum gratiarum actione erga Deum pro istis iam donatis: et assidua petitione flagitabunt, ut Dominus IESUS suum hoc verbum, hactenus praeclarissime a captivitate et sordibus Antichristi vindicatum, subinde magis ac magis illustrare, nobisque notius magisque apertum efficere, et simul corda nostra illuminare, nosque eius vera intelligentia donare dignetur, ad sui nominis gloriam, et nostram salutem.
sunt super terram, prophetae prophetabant iniqua, et sacerdotes plausum dederunt manibus suis, et plebs una dilexit sic. Et quid facietis in futurum, ô eloquentia tanto terribilior, quanto purior: et quanto solidior, tanto vehementior. O vere securis concidens petras, Huic enim rei simile esse verbum suum, quod per sanctos prophetas fecit, et per hunc ipsum prophetam Deus ipse dixit. Absit itaque, absit a nobis, ut sacerdotes plaudant manibus iniqua dicentibus, et plebs Dei diligat sic. Absit a nobis, in quam, tanta dementia. nam quid faciemus in futurum?
divinae virtutis indigeat. Haec Eusebius. Eusebio autem maior et sanctior eruditiorque doctor gentium Paulus, similiter de elocutione sive dictione Apostolica sermonem contexens: Cum venirem ad vos, inquit, in Graeciam, non veniebam cum eminentia sermonis aut sapientiae, annuncians vobis verbum Dei. Nam praedicatio mea non erat in persuasoriis humanae sapientiae verbis, sed in ostentatione spiritus et potentiae: ut fides vestra non sit in sapientia hominum, sed in potentia Dei.
Aliam praeterea simplicis et illaborati Apostolici styli rationem indicans, superiore nihil
quas illam Homericam habentem etiam Anaphoram, et sat Asyndetum celebrant, Nireus ex Symo adduxit tres naves: Nireus filius Aglaiae et Charropi regis: Nireus, quo non formosior alius, sub Ilium venit. Tales vero multae in sacris Literis reperiuntur: inter quas non est postrema illa Ioan. 1: Et verbum illud caro factum est, et habitavit in nobis, et vidimus gloriam eius: gloriam eius ut unigeniti a patre, plenum gratia et veritate. Ubi et ipsum verbum
Nireus, quo non formosior alius, sub Ilium venit. Tales vero multae in sacris Literis reperiuntur: inter quas non est postrema illa Ioan. 1: Et verbum illud caro factum est, et habitavit in nobis, et vidimus gloriam eius: gloriam eius ut unigeniti a patre, plenum gratia et veritate. Ubi et ipsum verbum
expectamus. sed altera locutio motum solicitudinemque animi coram spectandam proponit. Hoc modo per illum
externum gestum saepissime animi spes expectatioque indicatur in sacris Literis.
Tale est verbum Paulinum
exprimitur gestus aliquid alicunde solicite expectantium: sicut si parvi liberi matrem alicunde venturam expectant, solent caput exerere, et oculos eo versus intendere, veluti longius certiusque prospecturi et visuri, num mater iam veniat. Sic David Psalm. 119 inquit: Defecerunt oculi mei ad verbum tuum dicendo, Quando consolabitur me? Solent enim pii mentis suae oculos intendere in promissiones Dei, veluti in penu quoddam aut promptuaria, tanquam beneficia liberationesque Dei inde expectantes et accepturi: sicut Isaacus prodibat foras, spectaturus an iam sua dulcis sponsa adventaret.
Epistola, depingit vere pium ac impium, per verba actionum, idque praesentis temporis: Qui ex Deo est, non peccat: qui ex diabolo est, peccat.
Multo vero etiam evidentiori nota et magis in oculos incurrente pingit Christus suos, cum ait: Oves meae vocem meam audiunt. Qui ex Deo est, verbum Dei audit: ideo vos non auditis, quia ex Deo non estis. Ubi verbum Audire, non tantum actionem significat, sed et in praesenti ponitur: nec tantum praesens actio proponitur, sed et talis, quae in currat in nostros sensus. cernimus enim, et veluti palpamus hanc notam piorum, et impiorum,
praesentis temporis: Qui ex Deo est, non peccat: qui ex diabolo est, peccat.
Multo vero etiam evidentiori nota et magis in oculos incurrente pingit Christus suos, cum ait: Oves meae vocem meam audiunt. Qui ex Deo est, verbum Dei audit: ideo vos non auditis, quia ex Deo non estis. Ubi verbum Audire, non tantum actionem significat, sed et in praesenti ponitur: nec tantum praesens actio proponitur, sed et talis, quae in currat in nostros sensus. cernimus enim, et veluti palpamus hanc notam piorum, et impiorum, qui'nam assidue ac cum oblectatione versentur in verbo Dei, idque
desolatio, inquam, erit sicut subversio alienorum. Et derelinquetur filia Syon sicut umbraculum in vinea, velut tugurium in cucumerario, et ut civitas desolata. Nisi Iehova exercituum reliquisset nobis superstites paucos, sicut Sodom fuissemus, ipsi Gomorrhae similes fuissemus.
Audite verbum Iehovae principes Sodomae, auribus percipite legem Dei nostri, populus Amorach, ut quid mihi offertis multitudinem victimarum vestrarum, dicit Iehova? Satur sum: holocausta arietum, et adipem taurorum, et sanguinem vitulorum et agnorum et hircorum nolui. Cum veniretis ut conspiceremini coram
servatum est. Habes hoc et in Evangelio, Petite, et dabitur vobis. pete
αἰτίου
In principio creavit Deus caelum et terram. Vox Principii, indicat tunc et temporis et rerum initium factum esse: antea plane nihil fuisse, praeter ipsum creatorem, qui ad nullum principium, medium aut finem temporis alligatus sit, ut qui fuerit aeternus, cuique sint mille anni ut dies unus. Sic verbum Creavit, significat non tantum fecit, sed et ex nihilo fecit, perfecte fecit, simulque omnipotentiam suam in eo opere ostendit. Vox Deus, unam essentiam, tres personas ac eius proprietates complectitur: caelum et terra complectuntur omnia adiuncta, quae licet prima die non sunt plane
loqui, volentes nolentes cogimur loqui, etiamsi omnes pontifices et simul omnes monarchae vetarent, et etiamsi nobis mille mortes imminerent.
Posses hîc, si liberet, integrum Syllogismum hoc modo formare, tametsi ille iam ferme ad verbum habeatur: Quicquid Deus praecipit dicere aut facere, hoc faciendum est, etiamsi totus mundus prohibeat, nedum vos: Hanc doctrinam de filio suo iussit nos Deus docere: Igitur cogimur eam loqui volentes nolentes. Maior est principium totius vitae moralis, praesertim in populo Dei: quin et
Dei, corpus peccati, et alia huius generis plane innumera. Sic etiam Paulo sunt proprie similitudines a semente sumptae, tametsi et Christus Parabolis inde ductis delectatus sit.
De Pauli sermone pendente aut tracto alibi dictum est proprio Capite; ut hic eadem repeti non attineat. Verbum substantivum admodum crebro deest in Hebraea lingua, ac etiam in novo Testamento, tametsi etiam apud Graecos bonos autores: sed tamen in Paulo aliquoties cum voce Deus durius subintelligendum venit. 1 Cor. 1, Qui nos confirmat Deus: id est, Deus est is qui nos confirmat in Christum, et
stylum variare.
Contra vero multae sunt causae, quae probant ac evincunt, esse alicuius Apostoli, idque eximii, ac potis simum Pauli. Primum enim testatur Eusebius lib. 3. cap. 38, Clementem Romanum ac comitem Pauli aliquot sententias inde in suam ad Corinthios ad verbum transcripsisse, affirmasseque esse Pauli. Quod indicat, eam tempore Apostolorum conscriptam esse, et quidem iam tunc non vulgaris autoritatis fuis se. Cui vero in hoc genere magis credi potuit, quam huic ipsi intimo D. Apostoli discipulo?
Secundum testimonium est, quod nullum
patres tam infeliciter versatos esse in expositione sacri textus.
Sic Erasmus sequutus praeceptorem suum Origenem', dicit Paulum balbutivisse: Rom. 1, Reperio igitur eam legem volenti mihi facere bonum (esse) quod mihi malum adiaceat. Ubi sermo est perspicuus et congruus, nisi quod verbum substantivum usitato Hebraeis et aliquando etiam Graecis more deest. Sic idem carpit Paulum Rom. 12, Unicuique ut Deus partitus est: cum et ibi sermo constet, sive quia usitato more postponitur Ut, sicut et Terentius inquit: Populo ut placerent: sive potius, quia repetendum est illud
est. Ne quid interim dicam de concinnitate membrorum, articulorum et comparium: quae tamen evidentior est in his quae sequuntur. Quanquam totus hic sermo videri potest Allegoria, Nox praecessit, dies appropinquavit, Abiiciamus opera tenebrarum, sicut in die honeste ambulemus. Nullum enim hîc verbum est proprium. Modulatior ac numerosior cursus est in illis: Non in commessationibus et ebrietatibus, non in cubilibus et impudicitiis, non in contentione et aemulatione. Unum quodque membrum constat iugo vitiorum inter se cognatorum, ut Interpretatio Schema videri possit: nec caret gratia
obscurius interdum dixit. Ioan. 1, primum est propositio: Ioannes venit in testimonium, deinde addit explicationem: Ut testaretur de luce, ut omnes crederent per ipsum. Tertio sequitur etiam altera ac uberior explicatio ibidem protinus. Non erat ille lux illa, sed ut testaretur de illa luce. Verbum erat vera lux, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Sic ibidem mox: Quicunque autem acceperunt eum, dedit eis potestatem, ut filii Dei fierent. Exponit qui sint accipientes Iesum: Ii qui credunt in nomen eius. Exponit etiam plenius, quinam sint accipientes Meschiam, aut
natis ex hominibus: credentes in Christum, incredulis: filius Dei, Baptistae et Moysi. Sic in prima epistola opponuntur ambulantes in tenebris, ambulantibus in luce: mendacibus, veraces: incredulis, agnoscentes veritatem: filiis diaboli, filii Dei: diligentes, odio habentibus fratrem: audientes verbum Dei, non audientibus: dilectio Dei, dilectioni mundi.
Crebro etiam mox in eodem membro quasi quandam antithesin adhibet. Ioan. 15, Si de mundo essetis, quia vero de mundo non estis. Non vos me elegistis, sed ego elegi vos. Si opera non fecissem, etc. peccatum non
facimus ipsum, et sermo eius non est in nobis. Et sequenti: Qui dicit se in luce esse, et fratrem suum odit, in tenebris est usque adhuc. Qui autem odit fratrem suum, in tenebris est, et in tenebris ambulat, et nescit quo eat: quia tenebrae obcaecarunt oculos eius. Sic mox aliquot membra per verbum Scribo iterantur. Alibi ostendi Io. 16 repeti septies adseverationem, quod Iesus venerit caelitus, sitque verus Servator. Crebro etiam in unico aut vicinis membris idem vocabulum repetit, praesertim si sit ex illis ipsis peculiarioribus et usitatioribus, 2 Io. Quos ego diligo in veritate:
declarationis gratia: aliquando tamen etiam inculcandae alicuius primariae vocis aut rei gratia: ut in Appositione dixi.
Voces propriae.
Habet quaedam vocabula et phrases quasi proprias, aut quibus certe multum prae aliis utitur, ut est verbum, Mundus, lux, tenebrae filii et filioli, pater et dilectio, praeceptum aut mandatum vetus ac novum, charitas mandata, aut verbum Servare: alius paracletus, ducere in omnem veritatem: testimonium et testificari, utitur voce
Voces propriae.
Habet quaedam vocabula et phrases quasi proprias, aut quibus certe multum prae aliis utitur, ut est verbum, Mundus, lux, tenebrae filii et filioli, pater et dilectio, praeceptum aut mandatum vetus ac novum, charitas mandata, aut verbum Servare: alius paracletus, ducere in omnem veritatem: testimonium et testificari, utitur voce
et totius populi ad Deum conversio. Nam per illa ieiunia, seu per animarum, ut Scriptura loquitur, afflictionem, Synecdochi
et fides per tusionem pectoris, et demissionem oculorum, et quod a longe steterit. In talibus vero praedicationibus operum, aut internae pietatis fideique per externa opera descriptionibus, alias alia bona opera aut externa indicia nominantur. Quod ipsum perspicue indicat, non esse eas ad verbum accipiendas: ut Matth. 25, nulla plane fit operum primae tabulae, nulla fidei, nulla accepti aut repudiati Meschiae eiusque meritorum mentio. Num ergo nulla eorum ratio habebitur in extrema die? Manifesta itaque Synecdoche est, qua per externas quasdam notas vera animi pietas et fides,
ac salus adscribitur.
6 Alias Scriptura celebrat bona opera, ut hominem tanto magis excitet ad perpetuam petitionem remissionis peccatorum, ut qui liquido cernat ac experiatur, se non ferre eos fructus, nec praestare eam obedientiam patri caelesti, quam praestare deberet, quamque verbum Dei, Spiritus S. arguens, et conscientia ab eo perpetuo flagitent.
7 Alias Scriptura utitur legalibus verbis, cum revera Evangelicas conciones proponat. Ioan. 6, Operemini non pereuntem cibum, etc. id est fide vitam quaerite. Ibidem: Quid faciemus, ut operemur
salutis ratio describatur: Sic Baptista militibus tantum prohibet rapacitatem, divitibus iniungit liberalitatem, et aliis alia: cum per illud maxime necessarium illis documentum etiam alia officia pietatis complectatur. Ineptissimus ergo, imo et impientissimus ille sit, qui tales Synecdochas ad verbum urgendo, singulis talibus operibus iustitiam ac vitam adscribere velit: sicut Papistae faciunt, qui ex talibus locutionibus innumeras vias ac media consequendi remissionem peccatorum et vitam aeternam commenti sunt, et etiam nunc Iesuitae docent. de qua re in capite de Synecdoche, et alibi
tamen saepe peccarunt. Est igitur magis Evangelicum dictum, quam ad bonorum operum meritum pertinens.
Mandare et mandatum saepe significat promissionem, ut Psal. 133, ibi Dominus mandavit benedictionem: id est, promisit, atque adeo dedit largitus ve est. Non ergo semper verbum legale, sed saepe etiam Evangelicum est.
Humilitas nonnunquam pro vilitate aut abiecta sorte, quin et pro afflictione et calamitoso statu ponitur: ut in Cantico divae Virginis, Respexit ad humilitatem ancillae suae. Ubi diva Virgo, non aliquam suam modestiam aut ex imiam virtutem
mundo a patre donatus. Et eius Evangelion ac ministri dicuntur esse odor mortis, item proiicere ignem ac gladium in terras, seu causam esse omnium dissidiorum, sicut ipsemet Dominus fatetur, inquiens: Non veni mittere pacem, sed gladium ac ignem. Veni namque separare, etc. Sic fides, verbum ac sacramenta dicuntur salvare nos: et credentes dicuntur etiam montes transferre, cum talia solus Deus faciat, fide tamen apprehensus et exoratus. Psalmo 119, Iudicia tua adiuvabunt me: id est, Tu ipse per et secundum verbum tuum. 1. Corinth. 7, Quid scis mulier, si servabis virum: id
gladium ac ignem. Veni namque separare, etc. Sic fides, verbum ac sacramenta dicuntur salvare nos: et credentes dicuntur etiam montes transferre, cum talia solus Deus faciat, fide tamen apprehensus et exoratus. Psalmo 119, Iudicia tua adiuvabunt me: id est, Tu ipse per et secundum verbum tuum. 1. Corinth. 7, Quid scis mulier, si servabis virum: id est, praebebis aliquam occasionem tanto bono, dum eum tum honesta vita, tum et piis colloquiis ad veram religionem pertrahis. Sic lex operatur iram non proprie ac per se, sed tantum per accidens. Ex hisce et aliis innumeris
super Abimelech: id est, poena violentiae. Sic Propheta dicit, Peccata nostra sicut venti dissipaverunt nos: id est, poenae peccatorum. Sic sanguines saepissime pro poenis ob effusum sanguinem ponuntur: ut, Sanguis eius super nos et super filios nostros: id est, poene pro effuso sanguine. Sic verbum
regni cum Saule, propter quam eum ille persequebatur: seu ut Theologi dicunt, iustitiam causae, non personae suae celebrat. Iustificari cum revera significet gratis a suis peccatis
sunt pluviae media aestate. Ratio est, quia ingens aestus absumit vapores, unde nubes creari queunt. Ideo Sam. cap. 12, lib. 1, veluti grande miraculum in testimonium suae innocentiae et peccati populi facturus, impetrat a Deo, ut media aestate tonet et pluat. Sic enim ibi ad verbum legitur: Sed et nunc state, et videte rem istam grandem, quam facit Dominus coram oculis vestris. Nunquid non messis tritici est hodie? Clamabo ad Dominum, et dabit tonitrua et pluviam: ut cognoscatis et videatis, quod malitia vestra magna sit, quam fecistis in oculis Domini, ut peteretis
venire: quia soliti sint etiam Iudaei, sicut et Romani, singulis ex tota familia dare certam quantitatem cibi, potus, et etiam operarum: hinc Latinae voces, Demensum et pensum.
Hac metaphora et Christus ipse in deprecanda sua cruce ac passione apud patrem, usus est: ubi etiam illud verbum Transire convivale quid sonat, quasi si sedentibus in ordine convivis, cum alicui imbecilliori parcitur, et poculum ordine progrediens, pertranseat ante eum ad sequentem, ne ille id in manus accipere et exhaurire praeter vires ac voluntatem suam cogatur.
Variae etiam metaphorae
in Germania, quod
nam genus herbae sit, ac plerique putant quamvis adulterinam herbam seu alienam, si in frumento nascatur, sic vocari: verum est proprie ea, quae in Misnia et Saxonia vocatur Tzual, unde etiam verbum habent Tzualem, quod ferme delirare significat. Cum hordeo interdum, praesertim in Brunsuicensi solo crescit, unde si cerevisia sine repurgatione fiat, praedicta ratione dementat bibentes.
Quid communius sale, fermento, aqua et igne? et tamen explicata plenius eorum natura,
vel cum pro voce Presbyteri, pastoris et similibus, substituerunt vocem Sacerdotis, quod vocabulum nusquam novum Testamentum ministris Ecclesiae tribuit: sed potius contra clarissime testatur, sacerdotium a Levitis in Christum translatum, perpetuo apud eum immoteque permanere. Sic vocem meriti et verbum mereri, prorsus alienam a sacris Literis in Theologiam Patres induxerunt, cum maximo damno gratuitae gratiae Christi.
Hac ratione, si quis plerasque maioris momenti voces ac phrases Theologicas sacrarum Literarum, et postea Ecclesiae scriptorumque inter sese conferret, valde
vellet.
Quibus quatuor adde et quintum, quod existimabant adeo esse addictum Deum illi ordini sacerdotum, ut plane eos nusquam esset passurus errare. Ideo clamabant: Non peribit lex a sacerdote, nec verbum Domini a Propheta. Sicut nunc Papistae clamant, Pontificem Rom. non posse errare, illam sedem esse adeo privilegiatam, ut ab ea Spiritus sanctus nunquam recedat.
Est vero humana stulticia ac perversitas prona ac praeceps ad alligandum Deum, eiusque cultum, ad certa loca, ritus,
meum in perpetuum, et hoc est memoriale meum in generationem et generationem. Vade et congrega seniores Israel, dicesque ad eos,
patriarcharum, Abrahami, Isaaci et Iacobi, Deus fuit, misit me ad vos.
In hoc igitur tam grandi maximarum rerum principio ac conatu, et tam gravi quaestione, Deus multis verbis respondet, dicens: Ero quod Ero. Sic dices filiis Israel, Ero misit me ad vos. Ubi tribus vicibus repetit verbum Ero, et id sibi tanquam proprium nomen imponit. Estque dignissimum observatu, quod primum pollicetur, Fore id quod fieri debuit: et inde, seu ab eo quod omnino aliquod eximium ac singulare Erit, ac fieri volebat suo tempore, sibi nomen novum proprium eximiumque assumit. Hinc igitur a futuro
ut neminem parvum illud discrimen punctorum Iehova et tertiae futuri personae Iehovae turbare debeat.
Tertio, cum Deus adeo serio et ter repetens agat de futuro, et quod aliquid eximium suo tempore Erit, inculcans Ero quod Ero, Erit misit me ad vos: non potest fieri ut plane in aliud verbum, in aliud tempus, aut etiam sensum tam cito transeat.
Alioqui totus sermo fieret incertus, si modo hoc, modo aliud aliquid affirmaret. Quod nec nomini quidem honesto, nedum viventi Deo convenit. Quare sicut interrogatus de nomine proprio ter repetens sese vocat Ero, Ero, Ero: ita
ipsummet Christum servatorem, verum Dei filium: 1. Cor. 10. Heb. 2 et 3.
Nunc igitur si consideremus et exquiramus, quid' nam tandem eximium filius Dei tum adhuc futurus fuerit: non difficile est reperire, nihil maius ei reliquum fuisse, quam ut homo fieret, ut, inquam, illud Divinum verbum caro fieret, et officio mediatoris ac veri liberatoris populi sui ex vera servitute peccati, irae Dei, satanae, mortis et inferorum, iuxta tot factas promissiones perfungeretur. Quod suum futurum redemptionis opus eis tunc etiam iam ipsa illa externa liberatione depingebat ac promittebat.
pere indigeant.
Sic igitur videmus ipsummet Christum explicare suum Ero et Erit Iehova, non de praesenti illa carnali liberatione aut redemptione, sed de alia vera ac spirituali a summis spiritualibusque hostibus. Quam quidem ille potissimum praestitit cum suum Ero implevit: cum nempe Verbum caro factum est, cumque pro nobis iam olim praedictum ac promissum expiatorium sacrificium in ara crucis obtulit.
10 Consonant quoque cum hac promissione plurima alia Scripturae testimonia ut quod Hieremias cap. 23
ei Ioannes Evangelista, aut, potius spiritus Domini per os calamumque eius, initio sui Evangelii educit eum ex sinu patris, tanquam sponsum de thalamo suo: quasi diceret humano generi, Ecce vobis illum toties promissum ducem ac servatorem Ero et Erit.
Vocat igitur primum eum Verbum
sponsum de thalamo suo: quasi diceret humano generi, Ecce vobis illum toties promissum ducem ac servatorem Ero et Erit.
Vocat igitur primum eum Verbum
sicut et Ionathas Chaldaeus aliquoties vertit nomen Iehova per Meimar, quod est Verbum, et in Psal. 110, ipsi Christo nomen Verbi tribuit, inquiens: Dixit Dominus Verbo, Sede a dextris meis.
Hunc igitur
bona volunt.
Inculcat etiam Scriptura non sine causa vocem
hostem Dei, et atrocissimam bestiam, et denique fontem fontium omnium malorum. Ratio inquit ille, non intelligit divina, etc. Contra fides rationem mactat, et occîdit illam bestiam, quam totus mundus et omnes creaturae occidere non possunt. Sic Abraham eam occidit fide in verbum Dei, quo promittebatur ei semen ex sterili et iam effoeta Sara. Huic vero non statim quidem assentiebatur ratio in Abraham, sed certe pugnabat in ipso contra fidem, etc. Sic fides mactavit et sacrificavit rationem, acerrimum et pestilentissimum hostem Dei, etc. Ita
a Christo cum pessima arbore. Sicut igitur in mala arbore illa nativa malitia non est accidens quoddam, sed ipsamet eius pessima substantia: sic et nostra originalis pravitas est ipsa pessima substantia, praesertim in nobilissima parte.
Obiiciunt porro Synergistae contra expressum Dei verbum, asserens hominem esse mortuum: Atqui (aiunt) homo adhuc adest, non est abolita species hominis, adhuc ad est animal rationale, habens corpus et animam: igitur non est verum quod sit facta substantiae ipsius corruptio. Nam corruptio substantialis, est totalis interitus rei: quare sola
vel ratio Philosophica, dicendum est ei illud Pauli, Mulier in Ecclesia taceat: et illud, Hunc audite. Impingit quidem Theologia in Philosophiae regulas, sed ipsa vicissim magis in Theologiae regulas. Eundum ergo est ad aliam Dialecticam et Philosophia, in articulis fidei, quae vocatur verbum Dei et fides. Hîc sistendum est, et disputationes Philosophiae contrarium concludentes, pro ranarum coaxatione habendae. Rectius ergo fecerimus, si Dial ectica seu Philosophia in sua sphaera relictis, discamus loqui novis linguis in regno fidei extra omnem sphaeram. Haec ille.
sint, et aliis a nobis pro poni ac exponi queant.
Huc et illud recte referri potest, quod Scriptura vetat spiritus extinguere, et praecipit ut si sedenti fuerit revelatum, loquens consideat et taceat. Tales enim spiritus revelationes potissimum tum contingunt, cum in timore Dei, verbum ipsius diligenter meditamur ac scrutamur, singulasque sententias ac voces, suggerente ac illustrante eas nobis Spiritu sancto, expendentes solerter trutinamus.
Quinto, ut maxime alia non perinde nos moveant, aut ipsius doctrinae lux, perspicuitas et certitudo, siquidem Deum ac
quin et quasi ad plures quasdam sententias respicere videntur. Quomodo ergo tantam brevitatem simul ac emphasin alieno sermone exprimeres?
Huc accedit, quod non est in vertendo sacro codice tanta libertas, quanta alioqui ab interpretibus adhiberi solet, de qua inquit Horatius: Non verbum verbo curabis reddere fidus Interpres. Cicero non voces reddendas, sed sensus expendendos esse. Hic enim versores multo religiosius, quam in aliis scriptis versari coguntur, ita ut etiam singulas voces exprimant, nec vel praetermittant aliquas tanquam superfluas, vel etiam liberiori
imminentem: qui etiam postea solum divisit, et sementem quoque Aegyptiis suppeditavit. Roma quoque est Ramma ex celsa, quia in collibus fuit sita. Nero, teste Suetonio, strenuum, fortem, terribilem significat: quia non fuit excitatus bellator ut Romulus: vel quia crebro habuit in ore illud sacrum verbum, Neum dixit D. quem suorum institutorum semper autorem citavit. Unde forte etiam est Latinum Numen.
Sed omittamus hasce minutiores illecebras aut dulcoramenta huius linguae, quae tamen simul vetustatem linguae, gentis ac religionis Hebraeae demonstrant: ac illud tantum addamus,
voluit, quos post se fideliter conservari, quin et omnibus temporibus doceri ac explicari, immensa bonitate providentiaque curavit.
Eodem pertinet, quod et ipse filius toties nobis sermones ac doctrinam suam commendat: ut cum dicit, illos demum fore beatos, qui audiant et custodiant verbum Dei: cumque se cum talibus una et patrem familiarem et salutarem mansionem facturum benignissime pollicetur. Potissimum autem illis hoc tantum bonum pollicetur, qui eum coram non viderunt, sed solum audientes eius doctrinam credent. Ad quos nimirum potissimum scripto sacrarum Literarum
vias errorum ac peccatorum abiisse, dilapsos esse: verumque Deum etiam sapientissimis et eruditissimis illis Atheniensibus prorsus ignotum Deum fuisse.
Haec istis male philosophantibus respondisse nunc sufficiat, quando quidem de erroribus Philosophiae in rebus divinis, et quod solum verbum Dei veram eius cognitionem doceat, in oratione initio prioris Epist. ad Corinthios habitae, quae iam sub titulo De metis scientiarum edita est, abunde actum dictumque est. Nam recitare testimonia sacrarum Literarum, quae probant summam caecitatem hominis in rebus Sacris, non opinor nunc esse
verus pater, praeceptor ac magister. Quare cum contra neglecto verbo Dei, hominum scripta lectitamus, magis Prosopolepsia, et humano, aut etiam interdum maligno quodam spiritu replemur, quam vero viventis Dei. Quod clare in multis ipsa experientia hodierna die cernitur, quibus frustra contrarium verbum Dei contra hominum placita proponis. Quid quantumque maximorum malorum talis doctrina ac hominum admiratio tempore Corinthiorum pepererit, abunde ex priori Epistola ad Corinthios cognovimus. qualis pestis hoc quoque tempore grassatur ultra omnem modum.
Huic vero loco vicinum
habitet in vobis opulenter cum omni sapientia. Docete et commonete vos invicem cantionibus et laudibus, et cantilenis spiritualibus, cum gratia canentes in corde vestro Domino. Non satis habet tantus Apostolus nos uno tantum quodam modo, ut vel solis concionibus, vel sola librorum inspectione, verbum Dei tractare ac discere: sed omnino vult id fieri opulenter in omni sapientia, etiam mutuis admonitionibus, seu institutione canendo et psallendo Domino ex animo.
Eadem de causa etiam idem tam varia doctorum divinitus Ecclesiae donatorum genera Ephes. quarto recenset: ut
peculiares quosdam discipulos, perpetuo lateri suo adhaerentes, quos sedatiore, magisque assidua et perspicua quadam docendi ratione instituebat.
Quare dubium esse non potest, divinitus ita institutum ordinatumque esse, et semper inde ab initio in populo Dei fuisse, ut vera religio ac verbum Dei non tantum concionibus populariter, sed et lectionibus, seu scholastica illa, eruditioreque tractatione exponeretur ac doceretur.
Dixi de aliquibus tantum Scripturae testimoniis, hoc genus docendi sacra confirmantibus ac comprobantibus, mox et de pluribus per occasionem
et scientes audire, qui secum meditantur, ac obscure intricateque susurrant incerta sui cerebri figmenta. Sed nos eis constanter respondeamus, non miseros mortales de vera vita, nec homines mendaces de caelesti veritate consulendos esse: sed verum populum aut oves Christi debere Dei vocem ac verbum scrutari. Adeamus ergo, et audiamus testimonium et verbum Domini. Qui enim non sic senserit, dixerit ac fecerit, ei profecto nunquam caelestis aurora exorietur: sed perpetuo in sua nocte, tenebris ac peccatis marcescet, et aeterno exitio computrescet.
intricateque susurrant incerta sui cerebri figmenta. Sed nos eis constanter respondeamus, non miseros mortales de vera vita, nec homines mendaces de caelesti veritate consulendos esse: sed verum populum aut oves Christi debere Dei vocem ac verbum scrutari. Adeamus ergo, et audiamus testimonium et verbum Domini. Qui enim non sic senserit, dixerit ac fecerit, ei profecto nunquam caelestis aurora exorietur: sed perpetuo in sua nocte, tenebris ac peccatis marcescet, et aeterno exitio computrescet.
NORMA SEU
regulae eo directae sunt, ut ex sacris Literis veritas recte colendi Deum cognosci, errorque refutari possit, quod solae sacrae Literae sint certissima norma veritatis.
In hoc libello id sedulo agemus, ut quantum fieri potest, quam brevissime probemus, solas sacras Literas esse vere verbum aut doctrinam Dei, ac vocem Christi, sive simul auribus sonum accipiendo, sive oculis legendo, sive denique sola animi cogitatione percipiantur: eoque illum demum coetum germane Christianum esse, ac dici posse et debere, qui eas corde perceptas, vera fide discit ac sequitur: non qui commenta
tanquam unicum praeceptorem, et unicam viam ac veritatem, audiendum esse. Non illi posuerunt in medio Scotos, Thomas, aut Romanos Pontifices, eorumve iura, qui (si credere fas est) errare non possunt. Non etiam ipsos Canones, aut Concilia, vel Patres, aliosve mendaces homunciones: sed solum verbum Dei, aut sacras Literas. Hanc consuetudinem et veritatis cognoscendae viam, omnes hoc quoque tempore se qui deberent.
Huc ad de et illud, quod tota antiquitas sacras Literas Biblicum canonem, et canonica scripta nominare solita est, indicans illum esse unicum inquirendae
salutis haurientes, et sitienti plebi Domini ministrantes.
4 Quod autem Scriptura sit perspicua, affirmat Spiritus sanctus loquens de ea in fine Hoseae hisce verbis: Planae sunt viae Domini, et rectae, ac iusti ambulabunt per eas, impii autem corruent in eis. Sic et Psalmus dicit, verbum Domini esse purum et lucidum, sicut argentum septies excoctum et purificatum. Quae autem, ô bone Deus, maior impietas, detestabiliorque blasphemia excogitari potest, quam dicere sacras Literas (ut isti impuro ore clamitant) esse ambiguas, obscuras, flexiloquas: et contra iactare, se suaque
de Baptismo Christi: Hoc natura, hoc ratio, hoc (Domine) verbi tui clamat authoritas, hoc ex ore tuo audivimus: hîc invenit consummationem omnis religio. Primum est hoc mandatum, et ultimum: hoc in libro Vitae scriptum, indeficientem et hominibus et angelis exhibet lectionem. legat hîc vivum verbum, et in mandato meditetur Christiana religio, et inveniet ex hac Scriptura omnium doctrinarum regulas promanasse, et hinc nasci et huc reverti quicquid Ecclesiastica continet disciplina, etc.
Augustinus ad Vincentium: Negare non possum, nec debeo, sicut in ipsis
quid hic vocent Ecclesiam, dicunt synodum. Si porro urgemus quid hic nominent Synodum, dicunt Pontificem eiusque legatos, et reliquos ab ipso in certum locum convocatos. Sic sub nomine ac praetextu Ecclesiae, dogmata, verbum ac decreta impii istius Pontificis, viventis Dei decretis et verbo praeferuntur. An non est hoc sese efferre supra viventem et omnipotentem Deum?
Quod autem ad dictum citatum Augustini attinet, dupliciter alicui creditur ac obeditur: vel ut vero ac summo Domino, qui proprie ius
esset, eoque rectius et securius pronunciare ac exequi, quae iusta piaque sunt, in suo regimine ac regione possent, qui vel maxime ad servandas leges disputationis gravissime obligentur.
Sexto, norma iudicii sit in iure, seu quatenus de facti aut sententiae qualitate disputatur, Verbum Dei, tria Symbola, Confessio Augustana, Apologia, et Smalkaldici articuli. Aliquid valeant et primitivae Ecclesiae Concilia, aliaque piorum hominum scripta ac sententiae: non tamen tantum, ut ullo modo cum verbo Dei comparentur. Lutheri nihilominus constans et perpetua sententia, tanquam
quidnam singuli sentirent. Utilius verô longe futurum existimamus, si mox, post propositionem, disputatio accurata, ex verbo Dei, de proposita controversia, inter actores et reos, Dialectica potius ratione quam Rhetorica institueretur: quia ita pie et solerter quaestio examinaretur, ut verbum Dei convincens et constringens errantem, omnibus monstraret, quid sit verum, quid falsum, in proposita controversia.
Qua peracta, tum demum ita Theologi aut convocati dicerent, suam quisque ordine sententiam, non ut aliquid suo arbitrio, ut politici iudices, statuerent, sed ut
est, ut, sicut supra Basilium dicentem audivimus,
τὸ γινόμενον, καὶ μὴ λοιδορία.
Decimoseptimo, vocem decisivam merito solus Christus, quem unicum magistrum a caelesti patre audire iussi sumus, eiusque verbum habere debet, si Christiana synodus vocanda est, ita ut uni aut duobus perspicuum Dei verbum afferentibus magis credendum sit, quam aliis omnibus sicut id protestantes status in recusatione Tridentinae synodi copiose declararunt, et olim in Nicena synodo, S. Paphnutio pro coniugio sacerdotum dicente, pie factum est. Recitabimus hic etiam memorabilia verba praedictae recusationis hac
humana mens ratiocinando absurda, optima (ut sibi videtur) ratiocinatione deducere possit, ubi eam sese reprimere, et captivam verbo viventis Dei aliquid clare affirmantis aut negantis dedere necesse est: ut ratiocinationes ex verbo Dei deductas, nisi valde perspicuae ac luculentae sint, vix vere verbum Dei appellaveris.
29 In Religionis igitur fidei ve controversiis, quae habent suum fundamentum, aut fontem in sacris Literis, tantum ex libris Authenticis, Propheticis et Apostolicis argumenta proferantur.
30 Post factam conclusionem cuiusvis argumenti maioris
hîc aliquis, ut maxime de omnibus aliis conditionibus conveniat, tamen de iudicibus non conventurum. Nam nec nos laturos esse eos, quos lapsos fuisse dicamus, nec illos vicissim laturos esse nos tanquam suos adversarios.
Respondemus: Dictum supra est, non homines ullos, sed ipsum Dei verbum, aut etiam dilectum Patris caelestis Filium in tantis rebus ac controversiis nostrum iudicem esse oportere. Ut igitur maxime talis aliqua difficultas nobis sese obiiciat, tamen, si modo de aliis regulis Synodi, et praesertim, ut placide, ordine, ac ex oraculis Dei, neglecta omni humana
et redarguit mundum de peccatis, pravis iudiciis ac erroribus: et Scriptura, teste Spiritus Sanctus est ad confutandum et corrigendum utilis. Sicut plurimum hactenus contra Papistas disputavimus, et probavimus
verbum Dei omnium controversiarum iudicem regulamque esse debere. Conveniamus igitur modo in nomine Domini, et recta ratione placide ac Christiane ex norma Dei conferamus, mox profecto, Deo benedicente, apparebit Principibus et omnibus veri cupidis, quidnam verum aut falsum, pium aut impium sit.
et simul palpabiles blasphemias et abominationes in regno Antichristi grassari, quam quotidie legentes eorum scripta, subinde magis ac magis deprehendimus. Nam, ut caetera iam omittamus, consideretur illud solummodo, quod omnipotens ac vivus Deus ex immensa misericordia certam doctrinam aut verbum generi humano, ac praesertim Ecclesiae suae, scripto proposuit: mandavitque severiter, ut eam Scripturam, neglectis omnibus revelationibus, et apparitionibus vel mortuorum, vel angelorum, scrutetur ac meditetur die ac nocte: quoniam in ea sint vita et salus ipsi reposita, possitque ea in
Verum contra tantus est nunc, et aliquot seculis antea fuit, furor Antichristi, eiusque seductorum, ut hanc ipsam viventis Dei Scripturam, authoritate ac commendatione ipsius caelitus humano generi propositam, propalam pedibus conculcent, et se suaque impia decreta aut dogmata supra Deum, eiusque verbum audiendos, sequendos et adorandos collocent, et toti mundo tum malitiosa fraude, tum sanguinaria violentia obtrudant. Quod sane si unquam illi antea impie et crasse fecerunt, tum praesertim hoc tempore cum in aliis suis actionibus et conatibus tum praesertim in suo Tridentino Conciliabulo,
modo sic, modo aliter interpretari: sicut re ipsa modo damnant communionem sub utraque specie, et coniugium sacerdotum, ut horrendas haereses, ac propterea pios homines ferro et flamma persequuntur, modo contra, ut res licitas ac a Deo ordinatas concedunt. At contra omnipotens Deus affirmat, suum verbum manere in aeternum, idque de isto ipso scripto verbo in novo Testamento sua voce exponit, inquiens: quod caelum et terra sint citius interitura, quam unum iota aut apex de Lege, donec omnia fiant.
Religionem hauriret, et ne ulli homines aut cacodaemones, sive summi Pontifices, sive sacerdotes, sive scribae, eam ulla fallacia aut impostura suorum fermentorum, aut adulteratae doctrinae seducere possent. At contra Antichristus, ipsiusque mancipia, et eorum pater satan, ob hoc ipsum istud Dei verbum extenuant, et contemptibile reddere sedulo conantur, ut eo spreto, homines illorum placita et inventa, somniaque et errores audiant ac sequantur, possintque illi eis hac occasione quidlibet pro vera Religione colendum adorandumque obtrudere.
9 Quis omnium monarcharum, regum aut
edicta ab ullo suo servulo, aut etiam alio homine negligi aut contemni, nedum inverti ac perverti? Quis etiam, si id fieri videat, praesertim a propria familia, non irascatur ac clamet, seipsum, suamve maiestatem aut dignitatem a talibus contemni et proculcari?
At isti Scripturam aut verbum Dei tam indignis modis defoedantes, proculcantes, ac pro libitu contra decernentes, contendunt, citra omnem aut pudorem hominum, aut metum viventis Dei, se isto modo vel maxime tum Dei gloriam ac Religionem, tum et hominum salutem promovere.
10 Observetur denique ordo et modus
Dei, se isto modo vel maxime tum Dei gloriam ac Religionem, tum et hominum salutem promovere.
10 Observetur denique ordo et modus furoris illorum, quo Antichristum Romanum supra Deum collocent. Certum enim est, in eo omnem Dei gloriam cultumque hîc inter homines consistere, si verbum eius servetur, ipse in suo verbo audiatur, et secundum id colatur. At isti primum hoc verbum viventis Dei contemnunt, ut obscurum, ambiguum, mancum, et aliis innumeris defectibus laborans, ut postea audiemus. Dende dicunt Ecclesiam esse supra Scripturam. Tertio contendunt, ipsorum Concilia,
10 Observetur denique ordo et modus furoris illorum, quo Antichristum Romanum supra Deum collocent. Certum enim est, in eo omnem Dei gloriam cultumque hîc inter homines consistere, si verbum eius servetur, ipse in suo verbo audiatur, et secundum id colatur. At isti primum hoc verbum viventis Dei contemnunt, ut obscurum, ambiguum, mancum, et aliis innumeris defectibus laborans, ut postea audiemus. Dende dicunt Ecclesiam esse supra Scripturam. Tertio contendunt, ipsorum Concilia, id est Papam cum suis coniuratis mancipiis, repraesentare totam Ecclesiam, eorumque sermonem
diabolum regere et corporaliter inhabitare suum Antichristum, ac per os eius contra viventem Deum blasphemare. Sic ergo demum perspicue palpabiliterque cernimus, ipsum summum cacodaemonem et inferorum principem, per suum Antichristum, eiusque decreta ac fictum nomen Concilii, sese supra Ecclesiam, verbum Dei, et ipsum verum ac viventem Deum, suumque unicum creatorem sacrilege extollere ac efferre.
¶ Sed iam audiamus ipsos Antichristi pseudoprophetas ac seductores, ne quid de eis temere confingere videamur: et ut tum norma eorum praesentis Conciliabuli et formandae Religionis,
divinae conformiorem, quam universae Ecclesiae (id est, Claude oculos, et dic: Non intelligo, quae tu Christe mandas: ego Pontifices et Sacerdotes audiam.) Iste vero in Ecclesia remanet, qui (nota bene) suum sensum praesumptuose non elevat supra dictamen maioris partis sacerdotum, quibus verbum creditum est, et qui Christi legatione funguntur. In obediendo enim illi sententiae, quam saniorem Ecclesiae partem videt affirmare, nihil periculi incurrit Christianus.
Veritas enim cathedrae adhaeret: quare membra cathedrae unita, et Pontifici coniuncta, Ecclesiam efficiunt
temporibus alius atque alius ritus Sacrificiorum, et etiam Sacramentorum, stante veritate invenitur: Scripturasque (nota) esse ad tempus adaptatas et varie intellectas, ita ut uno tempore secundum currentem universalem ritum exponerentur, mutato ritu iterum sententia mutaretur. (Nota: hoc est, Verbum Dei manet in aeternum.) Christus enim, cui pater regnum caeleste terrenumque tradidit, in utroque praesidens, miro ordine angelorum hominumque mysteria pro temporum varietate dispensat: et quae singulis temporibus congruunt, vel occulta inspiratione, vel evidentiori illustratione suggerit.
dubietatem hominum mentes suspendere. Ubi erit solidum refugium peregrinantium? Certe in alio nullo, quam in militantis Ecclesiae usu atque adprobatione: sive haec sit circa Scripturam et eius authoritatem atque intellectum, sive extra Scripturam in consuetudine accepta per Ecclesiam. (Nota: Verbum Dei, quod est lucerna pedibus hominum, et lumen seminis Ecclesiae vel hominum, debet sequi gressus eius, non praecedere.)
In his enim firmitas est, ut solida petra, ac veritatis columna: non ut per Scripturarum authoritatem ad Ecclesiam pergat, et eam, si cum Scriptura non
non minor est in Ecclesia, quam in Christo.
Quare universa catholica Ecclesia, et ad (nota) Petri cathedram conglobata, a Christo nunquam recedet, qui veritas est, cum qua Christus semper se mansurum pollicitus est. (Nota quae'nam Ecclesia possit modo sic, modo aliter expressum verbum Dei interpretari: nempe sanctissima cathedra Petri, et osculantes beatissimos pedes eius.)
Et consequenter in novo Testamento visum fuit post aliquot tempora irrationabile fore, quod in Sacris ordinibus existentes contraherent, similiter et solenniter voventes: quod si facerent,
his dictis meis hoc dubium remanere, ex quo reprehensionis vestrae sumimus argumentum. Puta dicitis: De Ecclesiae potestate nemo Catholicus ambigit: sed quod illa veritatis columna sit, quae cathedrae Petri ac Romanae sedi adhaeret, nondum probatum est sufficienter. Iam hoc (nota, quis sit supra verbum Dei) per Scripturas ab illa Ecclesia approbatas, Augustinus in allegato loco et alibi, Hieronymus ad Damas. 24. quaest. 1. Haec est fides per Ambrosium, Athanasium, ac alios laudatos doctores et Ecclesias, a principio hoc ex ore Christi prolatum, Tu es Petrus, et super hanc petram: verum
supra Scripturam, imo denique contra Scripturam decernere. Posse quoque ea quae prius vere ac recte decreverit, iterum tollere, et contraria statuere: ut dubitare non possimus, qualem normam aut regulam papistae in ista Synodo sequantur. Amplioris autem certitudinis gratiam aliquot eius dicta ad verbum describam.
Humiliter confitemur, Ecclesiae authoritatem supra Evangelion esse. Siquidem Christus tradidit Ecclesiae suae potestatem definiendi, determinandi circa res contentiosas, vel in fide, sive in actionibus, et quicquid Ecclesia decrevisset, Christus se confirmaturum
Spiritu S. et eloquia Christi.
Si generale concilium posset errare, omnes articuli fidei possent esse erronei et falsi.
Generale concilium non potest circa fidem errare: ideo in omnibus ei est praestanda fides.
Ideo Lutherani nullum alium iudicem volunt praeter verbum Domini, id est sanctum Evangelium, non hominum traditiones: ac si nihil unquam potuisset et posset determinari apud Orthodoxos patres, nisi id quod expresse habetur in Evangelio. Idcirco contra eos diriguntur verba Christi, ac manifesta sacrarum Literarum decreta, necnon et generalia
Alia etiam eiusdem verba sunt quam plurima, quae possumus adducere exempla, sed haec sufficiant, adiecta hac eius conclusione: Igitur authoritas (nota bene) ecclesiae seu sanctae synodi praeferenda est Scripturis. Quomodo ergo dicunt? Nolumus alium iudicem in concilio, praeter verbum Dei, quorsum tendunt haec verba?
En habes Christiane lector, ex authentico et ipsi Papae dedicato libro, qui de isto ipso Tridentino conciliabulo scriptus est, horrendas Papistarum blasphemias, quibus diserte asserunt suum conciliabulum, id est Papam cum suis mancipiis et
et varias causas adulterari et corrumpi, sed etiam eorum verba atque sententias, per se licet integras et incorruptas, depravari tamen aliquando, ac pro hominum ingeniis institutis in utramque partem deflecti et contorqueri posse.
O' impurissimum os Romanistae Curtisani. Itane tibi verbum viventis Dei, quod manet in aeternum, et cuius iota, aut etiam unicus apex caelo terraque firmior est, tuo blasphemo ori est tantum mortuum atramentum, est mortua charta, mortuus codex, membranula, macrocolon, etc. quod se in omnes partes ac sententias flecti torquerique sinat,
agit. Velat enim faciem Christo, et sic demum tanquam nequienti videre, acerbas et impias alapas impingit.
Sed tamen nequit satan in eo omnino sese in angelum lucis transformare, quin ipse alicubi crasse et conspicue suam impuram linguam infernali igne flagrantem, contra Deum et verbum exerat. Nam inter alia (neque enim vacat omnia adscribere) omnes omnium nefandas blasphemias supergressus, dicit, ex sacris Literis impudicitiam disci, eoque eas nequaquam legendas. Ne autem id fingere videamur, verba eius ex libro cui titulus est Nachdruck adscribemus. Sic enim dicit:
Cardinalis, nunc Pontificius in synodo Tridentina legatus, et simul quoque praesidens, multo etiam foedius sacras Literas pedibus perculcat. Nam in suo libro contra Brentium, pro monacho Soto, passim multa impia de sacris Literis superbe pronunciat, quorum aliqua breviter quidem, sed tamen ad verbum adscribemus. Inquit enim:
Scriptura est obscura, non solum infidelibus, sed etiam fidelibus, fol. 198. maioris editionis.
Petrus Soto, simul et Hosius in eodem lib. scribunt: Extra Scripturam credenda pleraque sunt tradita Ecclesiae, fol. 197. Scripturae frustra
sibimet contradicit.) Item: Scripturae possunt etiam a non spiritualibus intelligi, fol. 241. Quod non tantum hisce ipsis verbis profert, sed etiam prolixe ibidem probare pergit. Scripturae sacrae non omnia continent. fol. 226.
Rectissime fecit venerabilis vir Petrus a Soto, quod verbum sive sermonem, aut praedicationem a Scriptura distinxerit, quodque plus in verbo sive viva voce lucis esse dixerit, quam in Scriptura, 210.
Sotus et Hosius fol. 230: Evangelium verbum est, sed non Scriptura Evangelica. Item: Aliud verbum Evangelii. aliud Scriptura est, 431.
sacrae non omnia continent. fol. 226.
Rectissime fecit venerabilis vir Petrus a Soto, quod verbum sive sermonem, aut praedicationem a Scriptura distinxerit, quodque plus in verbo sive viva voce lucis esse dixerit, quam in Scriptura, 210.
Sotus et Hosius fol. 230: Evangelium verbum est, sed non Scriptura Evangelica. Item: Aliud verbum Evangelii. aliud Scriptura est, 431. Salvat charitas etiam sine Scripturae scientia.
Fatemur haec duo semper esse coniuncta, veram Ecclesiam et sinceram verbi praedicationem. At vero sinceritas verbi magis agnoscitur ex
fecit venerabilis vir Petrus a Soto, quod verbum sive sermonem, aut praedicationem a Scriptura distinxerit, quodque plus in verbo sive viva voce lucis esse dixerit, quam in Scriptura, 210.
Sotus et Hosius fol. 230: Evangelium verbum est, sed non Scriptura Evangelica. Item: Aliud verbum Evangelii. aliud Scriptura est, 431. Salvat charitas etiam sine Scripturae scientia.
Fatemur haec duo semper esse coniuncta, veram Ecclesiam et sinceram verbi praedicationem. At vero sinceritas verbi magis agnoscitur ex veritate Ecclesiae, quam econtra, fol. 360.
tabulis lapideis, sed in tabulis cordis carnalibus
Quare iniuriam facit dignitati Evangelicae et Apostolicae, et aperte imponit, quod docet Apostolos scripto tradi disse cuncta, quae verbo docuerunt, et acceperunt a Christo, fol. 226.
Caeterum quid sit illud quod vocamus verbum Dei, diligentius nobis venit expendendum. Nam si quis putat hoc tantum esse verbum Dei, quod scriptum in iis libris continetur, quos Canonicos vocamus, quod nostri temporis haeretici non tantum putare, sed asseverare videntur: ab eorum opinione nostra longissime dissidet ratio, nihil ut dici
dignitati Evangelicae et Apostolicae, et aperte imponit, quod docet Apostolos scripto tradi disse cuncta, quae verbo docuerunt, et acceperunt a Christo, fol. 226.
Caeterum quid sit illud quod vocamus verbum Dei, diligentius nobis venit expendendum. Nam si quis putat hoc tantum esse verbum Dei, quod scriptum in iis libris continetur, quos Canonicos vocamus, quod nostri temporis haeretici non tantum putare, sed asseverare videntur: ab eorum opinione nostra longissime dissidet ratio, nihil ut dici posse credamus, quod magis sit a veritate alienum. fol. 281.
Non potes
non tantum putare, sed asseverare videntur: ab eorum opinione nostra longissime dissidet ratio, nihil ut dici posse credamus, quod magis sit a veritate alienum. fol. 281.
Non potes dicere Brenti, nobis ullam esse vobiscum de Scripturis controversiam. Recipimus omnes, tanquam Dei verbum veneramur et adoramus omnes. Qua de re itaque agitur inter nos? Agitur de eo, quo sensu nobis recipiendae sunt. fol. 283.
Scriptum esse aiunt: Bibite ex hoc omnes. Si hunc sensum esse vis, ut quibus hoc dictum est, non licere putes sacerdotibus aut conficere, aut offerre, aut
de eo, quo sensu nobis recipiendae sunt. fol. 283.
Scriptum esse aiunt: Bibite ex hoc omnes. Si hunc sensum esse vis, ut quibus hoc dictum est, non licere putes sacerdotibus aut conficere, aut offerre, aut oblatione facta Christi corpus et sanguinem sumere, nisi sub utraque specie: Dei verbum est, quod obviis (ut dicunt) ulnis reverenter amplectuntur. Sic enim Christus instituit. Sic una sancta, catholica, Apostolica semper observavit Ecclesia: neque faciet unquam, ut istud Christi mutet institutum. Sin autem illud ex his verbis colligere conaris, quod eis tanquam Christi
catholica, Apostolica semper observavit Ecclesia: neque faciet unquam, ut istud Christi mutet institutum. Sin autem illud ex his verbis colligere conaris, quod eis tanquam Christi praecepto cuncti compellantur ad utriusque speciei communionem, quod aliter salvo esse nemini liceat: tuum est hoc verbum, ô satana, qui per hanc viam et opinionum et animorum in Ecclesia Dei dissidium excitare conaris. Non est verbum Dei. fol. 77.
Sic quoque in libro de Expresso verbo Dei, ad Regem Poloniae scripto, et nuper Lovanii edito, variis modis ac rationibus extreme extenuat ac profanat
autem illud ex his verbis colligere conaris, quod eis tanquam Christi praecepto cuncti compellantur ad utriusque speciei communionem, quod aliter salvo esse nemini liceat: tuum est hoc verbum, ô satana, qui per hanc viam et opinionum et animorum in Ecclesia Dei dissidium excitare conaris. Non est verbum Dei. fol. 77.
Sic quoque in libro de Expresso verbo Dei, ad Regem Poloniae scripto, et nuper Lovanii edito, variis modis ac rationibus extreme extenuat ac profanat Scripturam: illud perpetuo urgens ac inculcans, ex Scripturis sumi ac defendi omnes omnium haereticorum errores.
verba de removenda ex Religionis disputatione sancta Scriptura, non mea fuerunt. At Christus contra non tantum cum Pharisaeis et Saducaeis, sed etiam cum ipso satana ex Scripturis disputat.
Idem porro in eodem libro contendit, non sacras Literas, sed charitatem esse verum ac expressum verbum Dei: quod haec eius dicta testantur: Charitas, charitas, charitas nusquam in Scripturis non est obvia nostris oculis, expressissimum verbum Dei est. O'impudentiam, aliud est doctrina a Deo proposita, aliud virtutes.
Et: Si una haec charitas absit, inania: si una haec adsit,
sed etiam cum ipso satana ex Scripturis disputat.
Idem porro in eodem libro contendit, non sacras Literas, sed charitatem esse verum ac expressum verbum Dei: quod haec eius dicta testantur: Charitas, charitas, charitas nusquam in Scripturis non est obvia nostris oculis, expressissimum verbum Dei est. O'impudentiam, aliud est doctrina a Deo proposita, aliud virtutes.
Et: Si una haec charitas absit, inania: si una haec adsit, plena sunt omnia. Sola haec est, quae ad salutem sufficit, et ad eam sic est necessaria, nihil ut sit quod quisquam speret, quod posset assequi
aliud est doctrina a Deo proposita, aliud virtutes.
Et: Si una haec charitas absit, inania: si una haec adsit, plena sunt omnia. Sola haec est, quae ad salutem sufficit, et ad eam sic est necessaria, nihil ut sit quod quisquam speret, quod posset assequi absque charitate. Hoc igitur verbum consummans et brevians, verbum salvificans, verbum charitatis et dilectionis tam expressum est et dilucidum, ut illud etiam absque Scripturis disci scribat Clemens presbyter Alexandrinus, cum sit spirituale quoddam decretum cordibus fidelium (quam libet rudes ii sint) inscriptum. Itaque nemo
aliud virtutes.
Et: Si una haec charitas absit, inania: si una haec adsit, plena sunt omnia. Sola haec est, quae ad salutem sufficit, et ad eam sic est necessaria, nihil ut sit quod quisquam speret, quod posset assequi absque charitate. Hoc igitur verbum consummans et brevians, verbum salvificans, verbum charitatis et dilectionis tam expressum est et dilucidum, ut illud etiam absque Scripturis disci scribat Clemens presbyter Alexandrinus, cum sit spirituale quoddam decretum cordibus fidelium (quam libet rudes ii sint) inscriptum. Itaque nemo potest esse tam hebes, qui
Et: Si una haec charitas absit, inania: si una haec adsit, plena sunt omnia. Sola haec est, quae ad salutem sufficit, et ad eam sic est necessaria, nihil ut sit quod quisquam speret, quod posset assequi absque charitate. Hoc igitur verbum consummans et brevians, verbum salvificans, verbum charitatis et dilectionis tam expressum est et dilucidum, ut illud etiam absque Scripturis disci scribat Clemens presbyter Alexandrinus, cum sit spirituale quoddam decretum cordibus fidelium (quam libet rudes ii sint) inscriptum. Itaque nemo potest esse tam hebes, qui verbum hoc non
verbum salvificans, verbum charitatis et dilectionis tam expressum est et dilucidum, ut illud etiam absque Scripturis disci scribat Clemens presbyter Alexandrinus, cum sit spirituale quoddam decretum cordibus fidelium (quam libet rudes ii sint) inscriptum. Itaque nemo potest esse tam hebes, qui verbum hoc non intelligat, nec ab illius ignorantia quisquam excusatur. Hoc est illud verbum Dei, de quo dicit Psaltes: Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis meis. De quo loquitur idem: Praeceptum tuum lucidum, illuminans oculos. Revera illuminantur oculi cordis nostri charitate, sicut
ut illud etiam absque Scripturis disci scribat Clemens presbyter Alexandrinus, cum sit spirituale quoddam decretum cordibus fidelium (quam libet rudes ii sint) inscriptum. Itaque nemo potest esse tam hebes, qui verbum hoc non intelligat, nec ab illius ignorantia quisquam excusatur. Hoc est illud verbum Dei, de quo dicit Psaltes: Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis meis. De quo loquitur idem: Praeceptum tuum lucidum, illuminans oculos. Revera illuminantur oculi cordis nostri charitate, sicut excaecantur econtrario cupiditate. (Nota, sic removetur verbum Dei de medio, ut
presbyter Alexandrinus, cum sit spirituale quoddam decretum cordibus fidelium (quam libet rudes ii sint) inscriptum. Itaque nemo potest esse tam hebes, qui verbum hoc non intelligat, nec ab illius ignorantia quisquam excusatur. Hoc est illud verbum Dei, de quo dicit Psaltes: Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis meis. De quo loquitur idem: Praeceptum tuum lucidum, illuminans oculos. Revera illuminantur oculi cordis nostri charitate, sicut excaecantur econtrario cupiditate. (Nota, sic removetur verbum Dei de medio, ut scilicet
excusatur. Hoc est illud verbum Dei, de quo dicit Psaltes: Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis meis. De quo loquitur idem: Praeceptum tuum lucidum, illuminans oculos. Revera illuminantur oculi cordis nostri charitate, sicut excaecantur econtrario cupiditate. (Nota, sic removetur verbum Dei de medio, ut scilicet
charitas sit norma diiudicandi haereses et errores: imo sic etiam ipsa Christi cognitio removetur, quae sine Scripturis haberi nequit. Hoc sane nihil aliud est, quam ethnicismum
praeclare de charitate et beneficentia praeceperunt.)
Item: Nam si minus docte, clare tamen et perspicue demonstrasse videor, quantam ea res Ecclesiae Dei perniciem afferat, quod imperitissimi quique de expresso Dei verbo sibi iudicium usurpant. Simul et hoc ostendi, quod sit illud verbum Dei, quod tam clarum, tam perspicuum, tam expressum est, ut etiam absque Scripturis disci possit, a quamlibet rudibus, neque sit necesse credentibus in Christum de eo disputare: verum necesse sit, firmiter in cordibus illud retinere, nec ut unquam elabatur permittere. Nota, verbum Dei
quod sit illud verbum Dei, quod tam clarum, tam perspicuum, tam expressum est, ut etiam absque Scripturis disci possit, a quamlibet rudibus, neque sit necesse credentibus in Christum de eo disputare: verum necesse sit, firmiter in cordibus illud retinere, nec ut unquam elabatur permittere. Nota, verbum Dei absque Scripturis disci posse. Quid ergo Scripturis opus est? O' blasphemiam blasphemiarum.
CREDO PAPISTARUM AD VERBUM EX
eorum Iure canonico desumptum.
Papa non puri hominis, sed veri Dei vicem in terris gerit. Unde dicitur
in Christum de eo disputare: verum necesse sit, firmiter in cordibus illud retinere, nec ut unquam elabatur permittere. Nota, verbum Dei absque Scripturis disci posse. Quid ergo Scripturis opus est? O' blasphemiam blasphemiarum.
CREDO PAPISTARUM AD VERBUM EX
eorum Iure canonico desumptum.
Papa non puri hominis, sed veri Dei vicem in terris gerit. Unde dicitur habere caeleste arbitrium. C. de sum. tri. l. 1. in fin. Et ideo etiam naturam rerum immutat, substantialia unius rei applicando alii. Art. C. commu. de le. l. 3. Et
Papae, eiusque Sinodorum, et praesertim Tridentinae, adscribere volui. nec enim omnes omnium adversariorum blasphemias congerere, ob nimiam difficultatem operae, et libri prolixitatem, libuit. Scatet enim undique ista Apocalyptica inferni bestia talibus in viventem Deum, eiusque sacrosanctum verbum maledictis ac contumeliis. Quibus et illud vel maxime memorabile adiice: quod cum principes quidam ac civitates Anno 1551, vellent Tridentum ad eam congregationem suos Theologos mittere, (etiam C. M. intercedente) non tantum salvum conductum, sed etiam formulam normae iudicii; in Basiliensi
admitti, quatenus suam interpretationem a Patribus et Ecclesia accipiunt. Quo quidem modo illi propalam seipsos supra Scripturam collocant. Nam ipsi soli volunt esse ista mater Ecclesia, quae istud ius interpretationis Scripturarum habeat: praeterea tandem non secundum ipsarum textum aut verbum, sed interpretis sententiam tanquam evidentiorem et certiorem decerni volunt. Quare, dum textus inflectitur ad Glossas, prorsus irritus ac inutilis est. Sumit autem sibi ista mater Ecclesia tantam licentiam in interpretanda aut torquenda potius Scriptura, ut de eodem loco aut dicto eius modo
sessione decernunt, vulgatam versionem adeo authenticam esse debere in omnibus publicis ac privatis lectionibus, disputationibus praedicationibus et expositionibus, ut eam nemo reiicere usquam quocunque demum praetextu aut occasione audeat. Quo facto crasse ac palpabiliter sese supra Deum, eiusque verbum, totamque primitivam Ecclesiam collocant. Nam cortum est, Deum suum verbum primum Hebraea aut Graeca lingua generi humano, et praesertim suae Eccesiae tradidisse: idque in suo vero sensu audiri, cognosci, credi, et ei obediri severissime iussisse. Certum quoque ac palpabile est, vulgatam
publicis ac privatis lectionibus, disputationibus praedicationibus et expositionibus, ut eam nemo reiicere usquam quocunque demum praetextu aut occasione audeat. Quo facto crasse ac palpabiliter sese supra Deum, eiusque verbum, totamque primitivam Ecclesiam collocant. Nam cortum est, Deum suum verbum primum Hebraea aut Graeca lingua generi humano, et praesertim suae Eccesiae tradidisse: idque in suo vero sensu audiri, cognosci, credi, et ei obediri severissime iussisse. Certum quoque ac palpabile est, vulgatam versionem in innumeris locis foede ab Hebraeis Graecisque fontibus et genuino
suae Eccesiae tradidisse: idque in suo vero sensu audiri, cognosci, credi, et ei obediri severissime iussisse. Certum quoque ac palpabile est, vulgatam versionem in innumeris locis foede ab Hebraeis Graecisque fontibus et genuino sensu verbi viventis Dei aberrare. Ergo falsum ac corruptum verbum Dei pro vero ac genuino, contra omnipotentis Dei mandatum, Ecclesiae obtrudunt.
Filius Dei severissime praecipit, Scrutamini Scripturas. Id vere, plene ac solide fieri nequit, si non prima ac summa autoritas verbo Dei, ut illud primum in suo primario originalique sermone ab eo
ferat suum aliquod edictum male ab aliquo ex nativa lingua verti, ac eius subditis obtrudi: ita ut etiamsi ad manum habeant nativum edictum, videantque manifestas versionis corruptelas, tamen versionem, non originale exemplum sequi cogantur?
Proinde hîc manifeste ac palpabiliter verbum Dei, vera Ecclesia ac ipsemet Deus cum omnibus sanctissimis Patriarchis, Prophetis, Christo et Apostolis, qui sacras Literas vel conscripserunt, vel conservarunt, vel usque ad nos propagarunt, ab isto impio decreto damnantur ac conculcantur. Si enim nefas est Christianos summam autoritatem
vel usque ad nos propagarunt, ab isto impio decreto damnantur ac conculcantur. Si enim nefas est Christianos summam autoritatem Hebraeis Graecisque fontibus tribuere, eosque ut certissimos veritatis testes audire: profecto ipsemet filius Dei summum nefas admisit, qui nobis eis linguis suum verbum tradidit, et genus humanum allocutus est. Sic isti inimici Dei ipsam normam verbi Dei pervertunt, perversamque eius Ecclesiae obtrudunt.
In primo decreto quartae sessionis dicunt, in conversis ita prorsus tolli id quod vim rationemque peccati habet, atque ita illos prorsus puros
atrocibus verbis, per hoc selectissimum Christi organon, tam constanter ac perseveranter ingeminat? Quare hîc isti
sacerrimi Patres manifestissima praxi, re aut facto ipso, se supra verbum Dei, et ipsum Deum efferunt, ac spiritum S. mendacii arguunt. Ille enim et uno nomine et definitione, ingeminatisque descriptionibus vere peccatum esse originalem corruptionem asserit. At isti omni talia dicenti anathema decernunt, Cogita tu Christiane lector, qualemnam Religionem ab eis
tantum attenuatum. At contra Deus in plurimis Scripturae locis dicit, esse non tantum extinctum ac mortuum ad bonum, sed prorsus etiam factum hostile erga Deum. Cui ergo plus credendum est. Christo aut istis Areopagitis? Plus procul dubio illis, secundum ipsorum Regulam: quia Ecclesia sit supra verbum Christi, aut sacram Scripturam.
Ibidem fatentur quidem numero septimo, remissionem peccatorum esse nostram iustificationem: verum non solam, sed una cum sanctificatione ac renovatione. Contra autem spiritus S. Rom. 3, 4 et 5, clarissime iustificationem in sola remissi one
suo oneroso foenore deprimebant. Venit igitur, ut illis legibus pro nobis persalveret, imo ut maledictum legis pro nobis fieret, et chirographum eius laceraret: tantum abest, ut nos novis debitis oneraret.
In sexta sessione decernunt, septem esse sacramenta. At ubi dabunt certum verbum Dei, de Confirmatione, Matrimonio, Ordinatione, Poenitentia, et extrema Unctione? quid in conferendis hisce ipsorum Sacramentis, ex mandato Dei pronuncietur? Ubi dabunt etiam elementum, divinitus ordinatum confirmationi, coniugio, ordinationi aut poenitentiae? cum certum sit, sine divinitus
accipi: contra autem, incredulitatem non solum nihil accipere, sed etiam extreme Deum offendere ac irritare, sibique aeternum exitium attrahere.
In quinta sessione, sub isto impio IIII habita 16 Iulii, anni 1562 (quae forte in numero octavo est) manifestissime contra expressum Dei verbum de Sacramento corporis et sanguinis Domini decernunt. Quod clare ac crasse omnibus demonstrari potest. Haec enim sunt ipsorum verba ex impressa eorum charta descripta.
Laicos et clericos non conficientes, non adstringi iure divino ad communionem sub utraque specie,
mandatum, Bibite ex eo omnes, non tantum negligere, sed etiam expresso decreto ac severo anathemate condemnare ac tollere?
Quare communio sub una specie vere sufficit ad salutem, scilicet perdendam, et aeternum exitium accersendum. Caelum enim et terra transibit: unum vero unicum verbum, apex autiota, de mandatis aut institutis filii Dei, aut sacris Literis non transibit, quin omnia impleantur vel per obedientiam observantium, vel per condonationem veniam petentium, vel denique per horrendas poenas ea negligentium.
Negant institutionem Christi eo tendere, ut
(inquit 1 Cor. 11. ) cum venero, disponam.
Contra vero haec sola potestas perpetuo Ecclesiae in sacramentis, verbo ac ordinationibus Christi fuit, Audi filia, et inclina aurem tuam. Qui salverit unum de mandatis hisce minimis, minimus vocabitur in regno caelorum. Et, Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt. Et, Vos dico amicos meos, si feceritis quaecunque ego praecipio vobis. Ipsemet viventis Dei filius testatur ac protestatur, se non habere ius mutandi vel minimum quid, in iis quae doceat, ac Ecclesiae suae tradat, (nedum ut illud Ecclesiae tradiderit) inquiens: Ego ex
restat.
Dicunt illi, Servata sacramenti substantia. Praeclare autem ista mutilatio servat substantiam sacramenti, ut isti impostores in speciem iactant, ut miseros Christi pusillos decipiant. An enim non sunt duae primariae partes substantiae sacramentorum, nempe Elementum et Verbum? quorum utrunque mutilant, ut nec ipsi quidem negant. Nam et calicem aut vinum ex hoc sacrosancto filii Dei testamento subtrahunt: et totum verbum ad eam speciem pertinens auferunt, nempe, Et accepto poculo gratiis actis dedit illis dicens, Bibite ex hoc omnes: hic est enim sanguis meus novi
in speciem iactant, ut miseros Christi pusillos decipiant. An enim non sunt duae primariae partes substantiae sacramentorum, nempe Elementum et Verbum? quorum utrunque mutilant, ut nec ipsi quidem negant. Nam et calicem aut vinum ex hoc sacrosancto filii Dei testamento subtrahunt: et totum verbum ad eam speciem pertinens auferunt, nempe, Et accepto poculo gratiis actis dedit illis dicens, Bibite ex hoc omnes: hic est enim sanguis meus novi Testamenti, qui pro multis effunditur in remissionem peccatorum. et quae alia Paulus adiungit.
Sic porro foede abrepto verbo et
Physicis concomitantiis, sed ex solo verbo ac institutione Dei dependent, suamque essentiam sortiuntur. Sublato vero verbo, mandato et institutione Dei, sacramenta plane desinunt esse.
Sic ergo sacrilege cum substantiales huius sacrosancti sacramenti partes, nempe tum elementum tum et verbum, mutilent et truncent, quomodo et vere docere possunt se servare integram substantiam? Verum istam longe desperatissimam coniuratorum Antichristi audaciam nihil pudet, manifeste contra palpabilem veritatem quidvis pronunciare et blaterare. Vae illi, qui se tam crassa impostura decipi
fidelis, id est res heri sui non pro suo arbitrio, more illius infidelis servi familiae praepositi, sed pro severo ipsius domini praescripto distribuat. Id ille se tantum tradidisse Corinthiis affirmat ac protestatur, quod a Domino acceperit: ideoque eius institutionem, quae sola sit audienda, ad verbum recitat. Toties item inculcat, doctrinam quam docet, non esse commentum: non etiam ab aliis hominibus accepisse, sed a Christo ipso. Quoties etiam in rebus non magnis destruitur expresso Dei mandato, idipsum mox confitetur, ne quis temere sua dicta aut dictata, ubi caret verbo Dei, pro
et quae similia, per sese quidem adiaphora sunt, nec prohibita, nec mandata, sed tamen ad decorum, ordinem et aedificationem facientia, ut postea dicetur.
En hîc cernis, pie Lector, quam fideliter et sancte Curtisani Romani et mancipia Papae soleant tractare sacras Literas, aut verbum viventis Dei, et inde Religionis controversias dirimere. Eos igitur modo audias, si vis in vitam ingredi. Sequuntur eorum decreta.
CANONES DE COMMUNIONE SUB UTRAQUE
specie, et parvulorum.
quam error, vel in ipsorum pene brutorum sensum ac iudicium: adeo propalam foedus, palpabilis ac execrabilis est.
Caeterum hinc liquido apparet, verissimum esse quod supra de eorum norma Iudicii. Synodi ac Religionis ex eorum propriis scriptis ostendimus: nempe ipsis Deum eiusque verbum, aut sacras Literas ludibrio esse, eosque pro suo libitu libidineque de Religione ac doctrina viventis Dei modo affirmative, modo negative statuere, ac ex suo commodo utilitateque leges Religionis figere ac refigere velle, non aliter ac in politiis extremi perditissimique tyranni solent.
bibere, seu de esu ac potu Corporis ac Sanguinis Domini, qui a tota Ecclesia fiebat, exponit. Inquit enim: Hoc facite: Quoties biberitis, Audite Spiritum S. per os Pauli loquentem, ô misera Antichristi mancipia. Non dicit, Quoties obtuleritis, aut quoties sacrificaveritis, ut vos id viventis Dei verbum violenter torquetis: sed Biberitis, ostendens ac convincens omnes sanae mentis, illud Facere omnino ad totius Ecclesiae edere ac bibere, et non ad rasi sacrifici gesticulatorios mimos, aut usquam prorsus alio referendum esse.
Idem agit et in illis statim adiunctis, quibus quasi
excogitari potest, ad refutandam vestram nefariam corruptionem sacrosancti Testamenti?
Hinc ergo evidentissime cernis, Christiane frater, istos seductores scientes volentes, consulto ac data opera, non solum sine verbo, sed etiam expresse contra manifestum ac palpabile viventis Dei verbum, suum idolum Maosim aut Missam erigere conari, cum quidem negare non possint, se evidentissime a spiritu Dei, per sacras Literas, coram toto mundo redargui ac confundi.
Dicunt illi, Christum obtulisse in sacra Coena Corpus ac Sanguinem suum patri, sub specie Panis et Vini: at
novam formam Missae Anglis tradendam suo arbitrio componat, circa 600 Domini annum suadet.
Hinc etiam cerne, pie Lector, qualem normam iudicii isti Tridentini seductores, in diiudicandis controversiis et constituenda Religione ac Ecclesia adhibeant: nempe, primum foedissime conculcant verbum viventis Dei, id trahentes et rapientes quocunque eis libet, summa violentia, audacia ac petulantia. Deinde audacissime, imo et impudentissime fingunt et affirmant (idque proh nefas, sub sacrosancto titulo ac nomine Ecclesiae et Spiritus sancti) quicquid modo eis collibuit, eorumve Persicae
tamen, teste Iesu Christo (si modo quid ei quoque in Religione tribuendum est) magis timendus is est qui potest corpus aeterno gehennae exitio perdere, quam qui solum interficere.
VETUS AC PERPETUA NORMA
SIMUL ET PRAXIS, QUA ANTICHRISTUS REgnum, verbum, religionem, ac Ecclesiam Christi pessundedit
ac conculcavit.
Quo autem eo minus dubitare possis, Antichristum eiusque spirituales, verbum viventis Dei aut sacras Literas opprimere ac conculcare, atque ita sese supra Deum ipsum, sicut Paulus olim praedixit, efferre:
solum interficere.
VETUS AC PERPETUA NORMA
SIMUL ET PRAXIS, QUA ANTICHRISTUS REgnum, verbum, religionem, ac Ecclesiam Christi pessundedit
ac conculcavit.
Quo autem eo minus dubitare possis, Antichristum eiusque spirituales, verbum viventis Dei aut sacras Literas opprimere ac conculcare, atque ita sese supra Deum ipsum, sicut Paulus olim praedixit, efferre: proponam tibi et aliam ipsorum praxin circa verbum Religionemque omnipotentis Dei, quae non paucis istis 17 aut 18 annis Tridentini conciliabuli, sed iam ferme
pessundedit
ac conculcavit.
Quo autem eo minus dubitare possis, Antichristum eiusque spirituales, verbum viventis Dei aut sacras Literas opprimere ac conculcare, atque ita sese supra Deum ipsum, sicut Paulus olim praedixit, efferre: proponam tibi et aliam ipsorum praxin circa verbum Religionemque omnipotentis Dei, quae non paucis istis 17 aut 18 annis Tridentini conciliabuli, sed iam ferme mille annis duravit, foedissimeque per Ecclesiam Dei grassata est. Eam igitur tu diligenter cognosce ac contemplator. inde enim profecto facile perspicies, quam horrendum in modum
non paucis istis 17 aut 18 annis Tridentini conciliabuli, sed iam ferme mille annis duravit, foedissimeque per Ecclesiam Dei grassata est. Eam igitur tu diligenter cognosce ac contemplator. inde enim profecto facile perspicies, quam horrendum in modum ista abominationis desolatio Deum, eiusque verbum suis contumeliis afficiat, eiusque dilectissimi filii regnum (tanquam quidam vere Calydonius aper de silva) devastet et profanet, ac denique genus humanum seducat, et aeterno exitio perdat: contra autem suas impias blasphemias et tyrannidem provehat. promoveat et amplificet.
filii regnum (tanquam quidam vere Calydonius aper de silva) devastet et profanet, ac denique genus humanum seducat, et aeterno exitio perdat: contra autem suas impias blasphemias et tyrannidem provehat. promoveat et amplificet.
Papistae igitur longe, et innumeris plane modis conculcant verbum Religionemque viventis Dei, aut Scripturam sacram, quorum aliquos in sequentibus indiciis recensebo: tametsi nonnullos ex eis etiam supra attigerim: nam omnes nemo enumerare valet, etiamsi linguas centum oraque centum habeat, et insuper ferream vocem, ut poetae exclamare solent.
et occasio litis est, non illa certe nos expediet ex dubiis, sed augebit tantum lites. Ergo prorsus a norma et luce iudicii Ecclesiae Religionisque amoveatur.
8 Spiritus sanctus revelat, et revelabit omnibus temporibus sanctissimis Praelatis, quae erunt necessaria: quia non recedet verbum a Propheta, nec lex a Sacerdotibus. Audiamus ergo ipsos, et negligamus Scripturam: quandoquidem tam potenter spiritu Dei reguntur.
9 Non omnia dogmata Religionis esse praescripta in Bibliis, sed innumera per manus tradita. Traditiones ergo audiendas esse. At illae plerunque ex
aut mandare ut necessarium, et moxidem, si eis videatur, tollere. Quis ergo in tanta licentia Scripturae usus esse potest?
28 Indocti ordinantur, et iam annis amplius 600 ordinati sunt nempe, tantum ad missationem et boatum: imo nec quicquam minus ab eis requiritur, quam ut docere verbum Dei possint. Episcopus eos ungens, radens et execrans, aut consecrans, dicit tantum: Do tibi potestatem offerendi pro vivis et pro mortuis. Quid ergo opus est illis Scriptura, aut illa omnino eruditione? Satis eis est, si utcumque legere ac demurmurare suam Missulam queant. Necesse vero est,
aliter, itidem, ut supra Cusanum Cardinalem audivimus pro Maiestate decernentem, et saepius repetentem. Quid vero hoc tandem aliud est, quam Scripturam semel ac simul penitus abolere?
40 Christus (dicunt illi) non iussit scribere sacram Scripturam, aut verbum Dei. Quare cum sine eius iusu, hominum arbitrio, novum Testamentum conscriptum sit: quid de eo sentiendum sit, facile est statuere.
41 Ex Ecclesiae veritate, de doctrinae sinceritate: non contra, ex sinceritate doctrinae, aut ex sacris Literis, quae nequa quam sint certa nota
Pauli mentem detectis vocum involucris illustrat, sed potius nube erroris suarum violentarum glossarum faciem eius contegit, et veluti inducta ei quadam larua, longe alium quam est, videri haberique facit.
54 Quid, quaeso te Christiane frater, posset contumeliosius in sacrosanctum Dei verbum, atque adeo ipsum Deum viventem, dici, quam quod Colonienses Iebusitae in libro contra Monhemium ultra innumeras alias blasphemias etiam disertissime sacras Literas cereum nasum habere affirmant: sicut et prius nefarius ille Pighius eas vocavit plumbeam Lesbiae structurae regulam? Illud vero
ex nostris vel ex Papistis dubitat plurimum sua inter esse, tantum Dei et eius Ecclesiae hostem recte agnoscere. At quis tandem un quam haereticus seductorve surrexit, aut omnino exoriri potest, qui vel crassius, vel sceleratius, vel etiam diutius, vel denique perniciosius viventis Dei decreta ac verbum, Religionem ac Ecclesiam proculcare, perdere et pervertere possit: quam istam Babylonicam meretricem, cum suis amasiis, mancipiis ac satellitibus facere, ac longissimo iam tempore fecisse, cûm aliunde, tum etiam ex praecedentibus cognovisti?
Quare est quod in tanto furore istius
Scripturam esse creaturam, esse egenum elementum: vanum esse laborem qui ei impendatur, non oportere Christianum hominem ei addictum esse: quin etiam tandem iubendam esse tacere, et audiendas spirituales cordis nostri revelationes: sicut et singulare organon satanae Stenckfeldius, impuro ore verbum viventis Dei allatrat et lacerat.
Dominus Iesus, qui ad hoc ipsum caelitus a suo ac nostro benignissimo patre missus est, ut opera diaboli destruat, eiusque caput sub pedibus nostris conterat: quique secundum Pauli prophetiam, suum istum summum hostem et satanae primogenitum,
prorsus aliena sunt a praecedentibus, ut et impurae illae pecudes redarguantur, et piae bonaeque mentes confirmentur.
1 Christus et Apostoli citantes Moysen et Prophetas, comprobarunt esse Dei scripturam aut librum verbumque: neque enim quicquam, nisi plane authenticum ac ipsissimum verbum Dei, qui eos miserat, docere et citare sustinuerunt.
2 Eventus praedictionum, ut semen Abrahae aut Israelitas liberatos ex Aegypto, deleturos esse gentem Cananaeam, et eorum regionem possessuros, ut desiturum esse regnum Iudaeorum, Gen. 49: venturum esse Messiam desinente
illum tantopere spretum ac reiectum tum a Graecis, tum a Romanis, Mosaicum Deum et religionem coactus est recipere. Ista igitur perpetua pugna et clades Epicureorum infeliciter contra Mosaicum Deum et religionem pugnantium, indicat, omnipotentem causam a parte Moysis stare.
15 Solum. verbum Dei aliquid certi de animae immortalitate, de spiritibus bonis et malis dicit: Philosophia haec omnia ignorat, quae tamen in rerum natura existere manifestum est.
16 Consensus contrariarum gentium, Turcorum, Iudaeorum, Christianorum, et multarum aliarum sectarum in comprobatione
iuris canonici de absoluta potestate Papae 417
Ex oratione Ludovici canonici Lateranensis ad concilium Tridentinum, Dilingae anno 1563 impressa, de Papae Traditionum, consuetudinum et veterum patrum ac ecclesiae supra scripturam authoritate 418
Credo Papistarum, ad verbum ex eorum iure Canonico desumptum 426
Viva praxis supra ostensae normae synodi, seu refutatio crassorum errorum concilii 426
Ecclesiae potestas circa dispensationem sacramenti Eucharistiae 430
Canones de communione sub utraque specie, et parvulorum 431
errorum concilii 426
Ecclesiae potestas circa dispensationem sacramenti Eucharistiae 430
Canones de communione sub utraque specie, et parvulorum 431
De nona sessione Tridentinae synodi 432
Vetus ac perpetua norma, simul et praxis, qua Antichristus regnum, verbum, religionem ac Ecclesiam Christi pessundedit ac conculcavit 436
De paradiso 440
Demonstrationes certitudinis sacrarum literarum et religionis Christianae 441
1. Praefeci te hodie super gentes et regna, ut evellas, etc. 235
2. Nunquid obliviscetur virgo ornamentorum suorum? 191
5. Ut non audiat vir labium proximi sui 185
13. Si potuerit Aethiops mutare pellem aut nigredinem suam 222
14. Quod fuit verbum ad Ieremiam 206
16. Dominus fortitudo mea, et robur meum 286
20. Non vocaberis amplius Paschus, sed Magor 168
24. Ficus bonas, bonas 255
26. Iudicium mortis est viro huic 185
30. Et vincula tua rumpam 159
33. In diebus illis
9. Nemo qui mittit manum suam ad aratrum, etc. 203
10. Nihil vos iniuria afficiet 183
Nolite portare sacculum, etc. 221
Quis horum trium videtur tibi proximus fuisse illi qui incidit in latrones 189
11. Beati qui audiunt verbum Dei et custodiunt illud 185
12. Nolite quaerere quid edatis aut bibatis 220
13. Amen dico vobis, von videbitis me, donec dicatis, etc. 189
14. Cum facis prandium, noli vocare fratres tuos, etc. 219
Nolite invitare eos qui
sanguinis 201
Orate ne intretis in tentationem 221
23. Porro dies erat parasceves, etc. 183. 184
24. Christus aperuit Apostolis Scripturam 190
Tunc aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas 424. 425
¶ Ioan. 1. Deus erat verbum 207
Verbum caro factum est, et habitavit in nobis, etc. 273
Sicut unigenitus a patre 201
Illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum 192
Lex et prophetae usque ad Ioannem 237
Lex per Mosen data est, gratia autem et veritas
Orate ne intretis in tentationem 221
23. Porro dies erat parasceves, etc. 183. 184
24. Christus aperuit Apostolis Scripturam 190
Tunc aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas 424. 425
¶ Ioan. 1. Deus erat verbum 207
Verbum caro factum est, et habitavit in nobis, etc. 273
Sicut unigenitus a patre 201
Illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum 192
Lex et prophetae usque ad Ioannem 237
Lex per Mosen data est, gratia autem et veritas per Iesum Christum 30
eius peccaverunt. 217
Si caeci essetis, peccatum non haberetis, etc. 234
10. Amen dico vobis, qui non intrat per ostium, etc. 207
Fur non venit, etc. 162
Oves meae alienum non sequentur 193
Qui ex Deo est, verbum Dei audit, etc. 278
11. Erat autem Maria quae unxit Dominum 229
12. Cum exaltatus fuero, omnia traham ad me 217
Ideo non potuerunt credere, etc. 208
Non crediderunt, ut impleretur sermo, etc. 214
Nos
86
Anthropomorphitarum error unde 50. haeresis 86. haeresis unde orta 27. lapsus 200
anthropopathia 199
in Anthropopathias tropo quid observandum 200
anthypophora 177
Antichristus qua praxi regnum, verbum, religionem ac ecclesiam Christi pessundederit 436. Romanus quomodo se supra Deum collocet. 415
Antichristi adventus quomodo in Sacris literis depingatur 445. eiusque seductorum contra Scripturam furor et blasphemia 414
in Antichristi regno quantus sit
de Dei rebus alius quam Dei sermo hominum eloquiis non relictus 98
Dei sapientiae ac providentiae mirabile opus 4. templum quomodo efficiamur 72. 73
in Dei timore Scripturae S. legendae 5
Dei vera agnitio 349. viventis decreta et verbum ab Antichristo perverti 440. voluntas quomodo demonstretur 199
Deo humana membra Scriptura quomodo attribuat. ibid. ipsi de se credendum 75. quas proprietates Moses tribuat 358. quomodo humanum corpus, membra, etc. a Scriptura tribuantur 27
pervenit 325. manus mendica 324. qua ratione efficiat bona opera 326. quatenus iustificet 318. quid 345. eius primariae partes duae. ibid. quid sophistis 342. quomodo nobis imputetur ad iustitiam 229. religionis ubi necessaria 132. sola iustificat 215. verbum et sacramentum quomodo dicantur salvare nos 319
fidei causa quae 34. 35. donum quomodo nobis contingat 349. iustitia quae sit 327. iustitiam requirere verbi Dei cognitionem 437. 438. natura a Paulo exposita 386.
imputativam non admodum hanc vitam curare 321. 322
iustitiam saepissime pro aliquo bono praemii aut commodi poni 322
iustitias nostras immundas, cur Deus remuneret 323
iustificare solius Dei esse 214. etc.
iustificare verbum dupliciter accipi 133
iustificari quid sit 323. quid apud D. Iacobum significet 133
iustificatio duplex 321. nostra in remissione peccatorum sita 428. quid 385. peccatoris vera quae 327
iustificationis causae 21. 22. descriptio
nihil supervacuum 105. non omnia quae gesta narrantur, aliquid significare 110. noticia duplex 10. 11. nume--- multa continere mysteria 90
ex Literis S. perperam intellectis haereses ortae 99
in Literis sacris quae cautio tenenda 162. quid sonet, verbum Domini factum esse ad aliquem 117. quomodo Deus consideretur 31. quomodo homo. ibid. quomodo similitudines a rebus illaudatis saepe petantur 104. rem gestam aliquando in facto culpam esse, etc. 97. 98. scandalum quod diligenter cavendum 9. 10. scripta
fons, error et mendacium 12
mala quando male dicantur 85. quando bene. ibid.
Manasses hostis et tyrannus prophetarum 55. studio impietatis instaurandae Hierosolymam sanguine piorum hominum replet 335
mandatum non semper legale verbum sed saepe evangelicum est 318. 319
mandato Dei cur homo non obediat 348
Manichaei unde corruptionis originem deduxerint 382
Manichaeorum de peccato sententia 368. deliria 382. duo dii. ibid.
mansuetus in
diaboli illusio 403. 404
in Miraculis Deum aliquando media adhibere 216
miserationis figura 212
misericordiae alicuius quomodo in Scriptura dicantur 322. 323
misericordia quomodo Deus moveri dicatur 199
Missae contra verbum Dei institutio 435. defensio unde 385. innumerae impietates 436. papisticae canon quando et a quo sit compositus. ibid.
Missam figmentum humanum esse, unde constet. ibid. suam quibus verbis institutam esse papistae asserant 435
profunditas non perquirenda 101. 102
mysteriorum veritas ex sacris literis petenda 355
papistae per quos impietatis gradus ad Missam suam corruerint 353. pro suis operibus quomodo ratiocinentur 317. quomodo cum verbo Dei et secum pugnent 421. quomodo legem cum evangelio, gratiam cum meritis, etc. concordent 7
papistae quomodo sint erga verbum Dei affecti 439
papistae quos sanctos vocent 323
papistae unde operum suorum merita extendere conentur 317
papistae volentes suis bonis operibus peccata sua expiare. ibid.
papistarum calumnia. ibid.
unde oriatur 318. error 324
papistarum error de causis iustificationis 21. 22
Papiensis conflictus cantilena 195
parabola 196
parabola ab allegoria quid differat 188
parabola quid 89
parabolae non ad verbum exponendae. ibid.
parabolarum quae sit vis 204. usus 200. 201
parabolas magis illustrare quam confirmare 31
in Parabolis cur Deus multa studio locutus 4
in Parabolis cur multa dicantur 202
loqui 95. aliquando totum pro parte, aut partem pro toto ponere 91
ad Scripturam S. discendam quomodo homines affecti 1
Scripturam S. et bona et mala futura praenunciare 100. esse litis materiam, blasphemia 426
inter Scripturam et inspiratum verbum quod sit discrimen 419
Scripturam S. in aliquibus locis aliquid dicere, quod in regesta commemorata non invenitur 102. in duos potissimum Syllogismos summarie concludi 36. intelligendi regulae, promiscue ex Patribus collectae 84. 85. inde. luculentissimis sermonis
eclipsis 161
superbiam habere perpetuum gaudium, ex falsa propriae excellentiae opinione fluens 307
superbos maximopere sibi placere. ib.
superlativi ratio apud Hebraeos 140
Suvencfeldius Pelagianae synergiae patronus 232. quomodo verbum Dei laceret 440
Suvencfeldii error 5. fanatismus 418. 419
Syllepsis 172
duplex detractio 346. significatio 216
Velcurionis de Anima liber 190
veli templi laceratio quil significet 346
ventre esuriente non esse aiud importunius malum 308
Veneris diei ieiunium unde profluxerit 312. 313
Verbum activum non raro site sequentiusu poni 159
Verbum caro factum 359
verbum Dei controversiarum regula 413. 414. gladius acutissimus 396
verbi Dei norma quomodo a Papistis pervertatur 427
ob Verbi translationem non acupiendus
de Anima liber 190
veli templi laceratio quil significet 346
ventre esuriente non esse aiud importunius malum 308
Veneris diei ieiunium unde profluxerit 312. 313
Verbum activum non raro site sequentiusu poni 159
Verbum caro factum 359
verbum Dei controversiarum regula 413. 414. gladius acutissimus 396
verbi Dei norma quomodo a Papistis pervertatur 427
ob Verbi translationem non acupiendus totus locus figurate 88
verbo Dei merito traditiones
templi laceratio quil significet 346
ventre esuriente non esse aiud importunius malum 308
Veneris diei ieiunium unde profluxerit 312. 313
Verbum activum non raro site sequentiusu poni 159
Verbum caro factum 359
verbum Dei controversiarum regula 413. 414. gladius acutissimus 396
verbi Dei norma quomodo a Papistis pervertatur 427
ob Verbi translationem non acupiendus totus locus figurate 88
verbo Dei merito traditiones humanae cedere debent 410. 411
controversiarum regula 413. 414. gladius acutissimus 396
verbi Dei norma quomodo a Papistis pervertatur 427
ob Verbi translationem non acupiendus totus locus figurate 88
verbo Dei merito traditiones humanae cedere debent 410. 411
verbum Dei absque Scripturis dici posse, Hosii assertio 425. cur Antichristus extenuet 415
supra Verbum Dei esse 417
verbum Domini factum esse ad aliquem, quid in literis S. sonet 118. Dei papistas innumeris modis conculcare 436. 437. qui audiant 187. 188.
427
ob Verbi translationem non acupiendus totus locus figurate 88
verbo Dei merito traditiones humanae cedere debent 410. 411
verbum Dei absque Scripturis dici posse, Hosii assertio 425. cur Antichristus extenuet 415
supra Verbum Dei esse 417
verbum Domini factum esse ad aliquem, quid in literis S. sonet 118. Dei papistas innumeris modis conculcare 436. 437. qui audiant 187. 188. substantivum in Hebraea lingua saepe deesse 293
in Verbo, phrasi, sententia, etc.
translationem non acupiendus totus locus figurate 88
verbo Dei merito traditiones humanae cedere debent 410. 411
verbum Dei absque Scripturis dici posse, Hosii assertio 425. cur Antichristus extenuet 415
supra Verbum Dei esse 417
verbum Domini factum esse ad aliquem, quid in literis S. sonet 118. Dei papistas innumeris modis conculcare 436. 437. qui audiant 187. 188. substantivum in Hebraea lingua saepe deesse 293
in Verbo, phrasi, sententia, etc. difficultatibus quomodo succurrendum
Dii aderunt.
Poenae hominum sunt angores.
Et malae materiae, germina, utilia sunt, et bona.
265 Spes nutriat te, ignea Angelica in regione.
Sed non recipit illius velle, Paterna Mens.
Donec non exeat ex oblivione, et verbum loquatur.
Memoriam indens Paterni Synthematis puri.
His quidem discibile lucis dedit notitiam suscipere.
270 Hos vero, et somnolentos sui fructum dedit roboris.
Ne spiritum macules neque profundum fac superficiem.
tulit incassum Martius ales opem.
Nefastus erit, per quem Tria verba silentur:
Fastus erit, per quem lege licebit agi.
Verum hoc piaculum Praetoris, M. Terentius Varro, lib. 5. De lingua
Latina, distinguit, dum ait: si imprudens id verbum emisit, et
fecit manumittendo, piaculari hostia piatur; si prudens dixit, Quintus
Mutius (inquit) ambigebat eum expiari ut impium non posse:
quanto magis, iam qui contra conscientiam praevaricatur legem, id
Prohibitione, quam de Inhibitione. Ratio est, quia tale Novum, non ex
Nonvenientia, sed iam post factas responsiones, et Adiudicatum
iuramentum impetranti datum fuisset. Ac Verbum quoque illud
(Inhibet) in Titulo Articuli positum, magis improprie pro Verbo
(Prohibet) ex ignorantia illius, qui huiusmodi Titulos
Articulis praefixit quam ex serie Articuli, vel merito rei
58. et
Ubi Nota, fraudem et dolum esse insidiosam machinationem decipiendi alterum;
et fraudem quidem potius in factis, dolum vero in verbis; neque unquam
fraudem posse esse absque dolo, sed bene dolum absque fraude, veluti verbum
in corde conceptum, absque externo opere, uti et regula antiqui Iuris habet,
non semper ex eventu, sed ex consilio quoque desiderari fraudis
interpretationem. Vel ut Cic. 3. Offic. Ait, dolum ese, cum
aut exoletum, qualia fere sunt, quae primus ille ingenii feruor effundit, relinqueretur. Qua in re, super eximium ingenii decus, atque praestantiam, inusitatam quandam memoriae felicitatem homines admirabantur; cum non solum operis huius perfecti, et absoluti seriem uniuersam sine haesitatione ad verbum recitantem audirent, sed etiam inchoati et rudis, totamque suae lucubrationis veluti historiam exequentem: cum interdum verba omnia, omnesque sententias, tum quae primo in mentem venissent, tum quae deinde accedente limae mora, et labore semel, iterum, ac tertio, et deinceps placuissent,
Neutrum.
d.--- Deponens.
c.--- Commune.
significant.
Pas. verò syllaba Passivum indicat verbum.
Hanc syllabam mox insequitur numerus Arithmeticus, qui, quotae sit verbum conjugationis, apertè declarat, v.g.
c.--- Commune.
significant.
Pas. verò syllaba Passivum indicat verbum.
Hanc syllabam mox insequitur numerus Arithmeticus, qui, quotae sit verbum conjugationis, apertè declarat, v.g.
Primae.
deducent. Capitanus cum suis officialibus ac militibus iam in promptu est, ut novam Christianitatem toti mundo cooperantibus hisce patribus spectabilem reddat. Quod de terra illa interea nesciam quam diligentissime sequenti vice describam.
Sic campus latissimus nobis est evangelizandi et verbum Dei disseminandi inter Tobosos, Tarahumaras, Californiam, Guazapares et sicut pro certo dicitur. Novi Mexici incolas petere patres Societatis praeterquam, quod iam 80 patres Missionarii in Sonora, Cinaloa, Guazaparibus, inter Tarahumares, Tepeguanes et Conchios administrent missiones
possit, patimur tamen ob parvulos (in quibus consolationem habemus, si Deus eos rapiat, antequam malitia mutet intellectum) et ut successu temporis mansuescant, Deum agnoscere incipiant, eum aestiment ac honorent, quo facto Deus se illis magis insinuare incipiat, ut paulatim cum aviditate verbum Dei audiant, bonique afficiantur, ut haec omnia ad maiorem Dei gloriam melius gubernentur, quatenus autem etiam patres sua spirituali consolatione non careant. Procul enim unus ab altero distat, adminimum 10 milliaribus, aliqui 14, alii pluribus ita, ut etiam per menses non possint convenire
filios, ut maiorem Dei gloriam Societatisque honorem promoveant. Nihil hic deerit, in quo Sanctum Xaverium imitari non poterit, dumodo eadem gratia Deo cooperante id facere velit. Utinam advenirent hi Angeli veloces ad hanc gentem divulsam, dilaceratam. En verbum Dei explicandi et catechisandi hic campus uberrimus, quotidiana occasio hic perditas animas inveniendi, errantes oves ad verum ovile reducendi, hic se mortificandi amplissima et necessaria libertas, flagellandi charitatem exercendi, proximos iuvandi commoditas. Defectus distractionum,
aethereis addit nova lumina flammis,
meritum donis testantia, dicam.
absolvet, tanti miracula facti,
I. In quo de Fortuitorum Bonorum contemptu agitur.
in fine/ subdit; Magna autem Chrobatia, quae
etiam Alba appellabatur. Et
Liburniam atque Dalmatiam, exceptis maritimis Civitatibus, dominium
extenderat; quod tamen posteris suis tenendum neque testamento reliquit; qui Ludovico
Galliam, Carolo Germaniam, Pipino Italiam
svakku bessidu nerazumimo.
id est; Non curo Mundi laudem, pro sermonis elegantia: quippe quotquot ih hac regione Civitates sunt, tot, possum dicere, Grammaticae dialectos esse, et quisque particulari suo modo loquitur: adeo cum omnes Croatae simus, alter tamen alterius omne verbum non intelligimus.
Nec aliunde Dalmatiae, a Romanis institutae Provinciae nomen hoc, quam a Dulmno Croatiae
regione et olim urbe cognomini, Regiae Croatorum Coronationis loco (uti suo loco
referemus) desumptum Romani dilatarunt: nec Dalmatiae Regni titulo
noxam.
fortique levans super omnia dextra,
possis
vetita praestare libidine, Nato
in lucem Venetiis; diem autem extremum obiit anno Domini 1624, aetatis vero suae anno 69.
Nicolaus Biancovich Spalatensis, canonicus, vicarius archiepiscopalis et Apostolicus dioecesis Macarschensis et etiam Scardonensis, vere juxta Sapientis verbum animam sortitus est bonam, nemini molestus, nemini gravis, sed contra omnibus jucundus, omnibus suavis, numquam animos extulit, sed demisse humiliterque se gessit. In ecclesia, quam sub invocatione sancti Philippi Nerii propriis impensis aedificavit Spalati prope domum suae habitationis,
κόσμει,
4. me plura contra episcopum locutum fuisse, lamentatumque signanter, quod domus mihi ruinosas reliquisset, quod mobilia sua omnia accepisset, vineam neglectam, ubi tamen gratia mea episcopatum consecutus fuisset. Ego alia pluraque non audivi, proinde nec refero. Sed Deum superosque testor, me nec verbum fuisse locutum, minus lamentatum, stultum equidem vel imaginari esset, quod gratia mea episcopatum obtinuisset, cum hoc notorietate publica a gratia dependeat principis, qui jure patronatus fungitur. Sed nec praetendere domus mobilia potui, nec unquam reperietur homo, coram quo fuissem
quae lubet adulantibus ob spes promotionum omnibus. Die 2. Decembris missae ad capitulum donationales et relectae, positaque a domino custode Putz quaestio, utrum vigore harum jus patronatus episcopo competat, quod episcopus petat capituli sententiam. Altissimum tacuere omnes, neque quisquam vel verbum protulit. Hinc cum tacerent singuli, idem dominus Putz Paxio episcopales donationales restituit subjungens: ut intra triduum quadriduumque cogitarent omnes, ac prolata quivis sua sententia, responsum episcopo daretur. In hoc ipso tamen consistorio canonicus Kercselich perlectis
in ecclesia ante aram sancti Ladislai in invidiam episcopi et canonicorum debaccatus est asserens: hos labyrintos ex nullo alio profecisse fine, ac ob mei promotionem, episcopumque paratiorem esse, ut haereticus sit, quam ut meae promotioni consentiat. Quisquis alter electus fuisset, nec verbum diceret. Quod dum ego objecissem coram episcopo adulantibus, mirabantur, quomodo haec mihi innotuerint. Metuentes, ne Viennam vel Romam recurram, hinc per omnia petiit Gaszparich, ut suum tacerem nomen, ipseque a Paxio fuit eatenus repraehensus. Quare et ex me solicite in sacristia
oscula dare solitus. Qua ejus humanitate quamplurimi decepti sunt, ut, quae ferme vellet, eidem dicerent. Fuit etiam non postremum stratagema, quod palam aversionem a vicebano, protonotario, Busanio et Raffajo demonstraret. Qua re visa, undiqne properabatur ad eosdem accusandos, et si quispiam vel verbum proferri audivit a quopiam, ad Althamium deferebatur.- Extradare etiam commissioni oportuit examina illa, quae vicecomites instituerant, nec tamen absolverant, contra reos. Item judicia illa, quae occasione praedarum facta fuêre a vicecomite Petkovich, uti manca et nulla, sic ob
venturus.
Dies 12. Novembris, termini videlicet mei, appropinquabat, ad quam iterum citatus fueram. Die 11. ex Reka abii, ubi existens praedescriptas promotiones intellexi, et, reflectens me ad verba reginae mihi dicta nec per alium nunciata, cognovi, nec verbum regium verbum sanctum
esse neque plus praestari debere fidei regibus quam et hominibus caeteris. Cognovi item, quo malitia hominum pertingere possit et quam sit potens invidia. Ingemui, dum cognovi, nos Deum habere vindicem, dum talibus nos castigavit pastoribus. Misertus
Dies 12. Novembris, termini videlicet mei, appropinquabat, ad quam iterum citatus fueram. Die 11. ex Reka abii, ubi existens praedescriptas promotiones intellexi, et, reflectens me ad verba reginae mihi dicta nec per alium nunciata, cognovi, nec verbum regium verbum sanctum
esse neque plus praestari debere fidei regibus quam et hominibus caeteris. Cognovi item, quo malitia hominum pertingere possit et quam sit potens invidia. Ingemui, dum cognovi, nos Deum habere vindicem, dum talibus nos castigavit pastoribus. Misertus demum tot
assideoque prandentibus. At is, quamvis, ut referebant caeteri, antea audax et loquacissimus aliasque ex aliis ignorantibus ignorans ipse, evomens stultitias, uti: a rege Venetorum sibi offeri consiliariatum, a bano sui directionem, milleque talia, me tamen praesente eumque alloquente, nec verbum fatus est; quin mutato persaepe colore semet metuere omnibus prodidit. Vix surreximus a tabula, ille clam, salutato nemine, in vicinam sylvam se recepit abiitque pedester, ut venerat. Res haec praefatae dominae fecit admirationem, neque eum amplius in domum admittere voluit, sed tam effectu,
quo minor
pars cernitur ipsius disci solaris.
5 Hic jam patet, cur dicatur penumbra, nimirum pene umbra, quo ipsam nomine
nominavi etiam in carmine, cum utrumque sit Latinum verbum. Adhuc tamen
diverso semper caractere imprimendum curavi ob conjunctionem earum vocum
alienam ab ingenio Latinae linguae potissimum in quibusdam casibus, in quibus
mihi adhibenda fuit. Ipsa penumbra eo est obscurior, quo propior umbrae, quia eo
minor inde videri potest pars solaris
autem superficies sunt in ratione solum duplicata diametrorum: nam areae circulorum maximorum sunt in duplic. ratione radiorum, quibus accedit ratio ipsorum radiorum, quam pro habenda sphaera eae ducantur in diametros vel radios; atque ita sit triplicata. Notandum, in versibus adhiberi heic verbum
et homo iste justus et timoratus, expectans consolationem Israel, et Spiritus Sanctus in eo etc.
[e] Accepit eum in ulnas suas, et benedixit Deum, et dixit: Nunc dimittis servum tuum, Domine, secundum verbum tuum in pace; quia viderunt oculi mei salutare tuum, quod parasti etc.
vati
citus, pugnaeque parat se
miserae fuerat) vicesimus et jam
a quo me vitio cum in omni vita, tum in iis, quae scribo, profiteor abesse quam longissime. Primum igitur sic habeto: duo esse interpretandi genera, duas veluti scholas, sectasque interpretum. altera est eorum, qui verbum e verbo convertunt, singulas voces religiose, atque adeo superstitiose adnumerant, nihil eo, quo positum est loco, mutare audent, qui denique, sola, quam unam in ore habent, atque assidue depraedicant, fidei ratione contenti, omne praeterea ornamentum, omnem Latinae linguae concinnitatem,
qualis fuerit in verbis audiamus. Verbis ad nostram consuetudinem aptis : quae videlicet, vel singula, vel plura inter se nexa et copulata, nihil haberent insolens, et odiosum, sed essent haec Romanorum, aeque ac illa erant Atticorum auribus accommodata. In quibus non verbum pro verbo necesse habui reddere . Imo vero id nequaquam facere necesse habuisti, siquidem insolentiam orationis, quam ambo illi oratores, sed Demosthenes praesertim, omni opere vitabant, effugere volebas, eaque afferre, quae tuorum civium consuetudo minime repudiaret. Vidit hoc sane
occurrunt inculti et invenusti, ne forte videar improbare sine caussa, singula verba cum Homericis collata cujusmodi sint consideremus. Dic. atqui Homerus canendi verbo est usus in Iliade, quam, ut rei dignitas postulabat, exordiri voluit magnificentius: dicendi verbum ad Odysseam, poëma submissius ac pacatius, reservavit. Mihi . etiam hoc pronomen peti ex Odyssea, atque huc obtrudi non oportuit; in quo inest fortasse quaedam suavitas, granditas non inest. id sentimus ita esse, quum legimus aut illud Theocriteum,
accommodantem. Haec in poëtis ita, ut dico, ab illo esse facta, qui Graece sciunt facile perspicient, si ejus carmina cum eorum, quos interpretatus est, carminibus comparabunt: qui autem Graece nesciunt, idem tamen assequentur, si ea conferent cum interpretamentis, quae suo illo more, verbum verbo exprimentes, ac nullam literam, aut apicem negligentes, grammatici elaboraverunt. Id porro ubi fecerint, genus Tullianum, vel priscum potius; eo enim sunt usi omnes, qui aliquid sunt interpretati, prisci illi aurei saeculi scriptores, atque, ut me illos, eorum singularem eloquentiam,
quibus auctor usus est. Itaque consequi necessario, ut omnia aut enervia sint, aut multum ab exemplari discrepent. Latine vero qui id faciat, eum non hominibus, quibuscum vivit, sed mortuis nihilque jam sentientibus scribere vociferantur. Quid quod etiam inventi sunt, qui vetera vertentes, ne verbum credo pro verbo non redderent, prosa oratione poëtas non versibus interpretati sunt, rerum videlicet solliciti magis, quam vocum numerique suavitatis? Quod quidem quam recte fecerint, ipsi videant; mihi certe summopere displicet. Cur enim conari non debemus, efficere possimus, ut et eodem
illa effrenata ac ullo sine modo licentia aut potius libido sententias Homeri ita saepe amplificandi, ut illis, quae interpres adjungit nova, ea, quae dicta sunt ab auctore, omnino obruantur? Quidni? Poëta senem illum Proteum, in quarto libro haec inducit Menelao vaticinantem, quae heic latine ad verbum expressa exscribo.
capulus, totumque nitens elephanto
clavis: corr. ex clavi
65-66 Prior illum quisquis videre optat (vel certat) scripsit
in margine, ut verba notata Illum ruit undique turba / Visum
commutarentur.
67 mouent pia: scripsit
in margine, ut verbum notatum urgebant commutaretur.
74 noram: scripsit
in margine, ut verbum notatum noueram corrigeretur.
clavis: corr. ex clavi
65-66 Prior illum quisquis videre optat (vel certat) scripsit
in margine, ut verba notata Illum ruit undique turba / Visum
commutarentur.
67 mouent pia: scripsit
in margine, ut verbum notatum urgebant commutaretur.
74 noram: scripsit
in margine, ut verbum notatum noueram corrigeretur.
ego directionem hanc duobus adminus annis adhuc retineam et ad currentem pedem reducam, vereor
admodum ne institutum hoc notabile capiat detrimentum.
subalternos extractibus) vota inducantur; si aliqui
referentes edoceantur quod consiliarius qua talis non relationes in forma correspondentiae,
sed vota facere debeat; denique si id potissimum inculcetur ut, dum series anteactorum in voto
nectitur, non describantur de verbo ad verbum antecedentes dispositiones et relationes, sed
compendio succus tantum et substantia chronologice exprimatur, immo vota ipsa absque illis
verborum ambagibus breviter elaborentur.
in unum Rakoczium vel absentem saevitum est.
Ceterum videbis tu exinde quod multa, qua adhuc inexplorata, in medio
relinquam.
divinam, sed etiam eximiam ac venerandam, et hominibus supra vulgus evectis
tribui solitam. Vide part. ll Art. crit.
sect. I cap. nl apud eundem. A ®eoq autem verbum est 6rieo]j.ui admiror; unde illud Evangelii dii critis significat fortasse, eritis
admirabiles, clari, spectandi etc. Negari tamen non potest, decursu temporis
Clericus, unam e Cretae urbibus ire iubetur. Sed priusquam illuc
advenisset, in itinere natum edidit, quem incolae loci et benigne susceperunt
et diligenter servarunt. Hoc enim illud iM^otro yaict , quod ego verti verbum de verbo referens suscepitque ipsum tellus significare
videtur.
533 Noctc tulit fugiens etc.
Cretensesne Lyctum noctu Iovem
dolendum potius quam mirandum, ab hujusmodi monstro deceptum fuisse Epimetheum,
a quo vel prudentissimi homines decipi potuerunt, quotidieque capiuntur. Vide
sis etiam M. Garbitii explicationem allegoricam huius fabulae in adnot. ad
verbum Hjpa/crrov pag. 102 editionis Hesiodi Patavinae: quae tota fere in eo
est, ut ostendat hominis fuisse primum puriorem naturam; deinde lascivia mentis
abusam ingenio et cognitionis vi degenerasse quodammodo ab illa veteri
malleo sed Iigone flt.
586 aviumque rapinas etc. Dicit quidem
Hesiodus, ne
gotium seu potius laborem avibus facessat. Ego vero non presse ac de verbo ad
verbum efferendum duxi: avibusque laborem augeat; sed virgiliana sum usus
loquutione, quae rem ipsam eleganter exprimit. Delector enim vehementer, uti
lector eruditus facile potuit animadvertere, virgilianas voces, ubicumque
possum,
edoctum.
818 Luces quinquaginta etc. Clericus
suspicatur heic omissos esse a librariis duos versus iam ab antiquis
temporibus eo facilius quo per idem verbum incipiebant. Sibi enim persuadere
non potest, tam fuisse Hesiodum rei nauticae imperitum, ut omnem
navigationem coercuisset intra quinquaginta dies, quorum initium sumatur ab
aesti
1129. [1123.] Cur vati displiceant carmina Antigenis.
jam: voces in ventum fundit inanes
Ante alias, omnes dulcior ante alias.''
mihi, haud fallo. Nam cur et mentiar? An sic
ferme manipulo, nisi ego directionem hanc duobus adminus annis adhuc retineam et ad
currentem pedem reducam, vereor admodum ne institutum hoc notabile capiat detrimentum.
Cum intra unum aliumve annum omnes, 12,32 post omnes
del. auctor verbum, fortasse conservatio quae adhuc de novo erigi debent
viae terminandae sint, ego praeparatoria pro elaborando tali conservationis viarum plano, per
quod erogatio cassae domesticae notabiliter diminuatur, iam futuro vere disponere constitui. Si
loco movear,
est. Mea qualis futura
sit, heredis judicio erit relinquenda. Quid tibi de hoc videtur, velim me certiorem
facias, nisi Grammatica Illyrica distineris, quam suspicor te prelo velle tradere; id
enim mihi suadebat illud ambiguum mercimonii in epistola tua verbum, quod etiam Urbano
fratri satisfaciebat. Non inficior, homini praesertim in matheseos demonstrationibus
adeo exercitato, pecunia certitudinem perbelle repraesentari, et ideo grammaticam tuam
valde bonam futuram, si valde fuerit quaestuosa. Quod ego
recitant aliis oracula passim,
nebulis. Huc, huc accedite quotquot
et computa. Adhuc ne
amplius es revocabilis arte!
noscis imaginem,
fructum tamquam publicum meae dilectionis et existimationis monumentum posse nuncupare. Ducem, et magistrum habui summum Maronem, quem a prima iuventute mihi semper ut exemplar proposui, meque fortunatum arbitratus sum illius textui consonos numeros suis locis referre, ubi Gondula illos pene ad verbum imitari non dubitavit. Et quisnam ausus esset textum, quod attingi nequit, et tam simplicitate, quam magnificentia utique emicat ex minima parte immutare? Sit hoc mei grati animi, et obsequii erga immortalem poetam luculentum testimonium.
Pop Dukljanin (c. 1149) [1149], Regnum Slavorum, versio electronica (), Verborum 12004, Ed. Vladmir Mošin [genre: prosa oratio - historia] [word count] [presbdoclregnumsl].
Toma Arhiđakon (1200-1268) [1268], Historia seu cronica Salonitanorum atque Spalatinorum pontificum, versio electronica (, Split), Verborum 40426, Ed. Olga Perić [genre: prosa oratio – historia] [word count] [thomashistsalon].
Jan Panonije (1434-1472) [1447], Epigrammata et elegiae, versio electronica (, Italia; Hungaria), 5735 versus, verborum 37748, Ed. Sándor Kovács [genre: poesis - epigramma; poesis - elegia; poesis - carmen] [word count] [ianpanepigreleg].
Šižgorić, Juraj (stariji) (biskup 1437-1454) [1449], Documenta de ecclesia Sibenicensi a. 1449, versio electronica (), Verborum 1087, Ed. Vincenzo Miagostovich [genre: prosa - acta officialia; prosa - epistula] [word count] [sizgorjdocumentasibenic].
Biličić, Stjepan (floruit 1450) [1450], Scripta varia, versio electronica (, Šibenik), Verborum 887, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - fabula; prosa oratio - chronica] [word count] [bilicicscronica].
Augustin Zagrepčanin, Juraj (fl. 1454) [1454], Epistola ad Nicolaum Ostphi, versio electronica (), Verborum 1885, Ed. Ladislaus Juhász [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [augustgepist].
Nikola Modruški (c. 1427-1480) [1463], Nauicula Petri, versio electronica (), Verborum 6607, Ed. Luka Špoljarić [genre: prosa - tractatus; prosa - epistula] [word count] [modrnnavic].
Nikola Modruški (c. 1427-1480) [1465], De consolatione liber, versio electronica (, Italija), Verborum 79291, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [modrncons].
Marulić, Marko (1450-1524) [1477], Carmina Latina, versio electronica (, Split), 2206 versus, verborum 14802, Ed. Bratislav Lučin ; Darko Novaković [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma; poesis - epistula; poesis - hymnus; poesis - elegia] [word count] [marulmarcarmina].
Šižgorić, Juraj; Marulić, Marko; Mihetić, Ambroz; Tideo Acciarini; Andrea Banda di Verona; Hilarion di Vicenza; Raffaele Zovenzoni; Giliberto Grineo (c. 1445-1509?; 1450-1524; c. 1420-post 1487) [1477], Elegiarum et carminum libri tres, versio electronica (), 1585 versus, verborum 10077, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - carmen; poesis - elegia] [word count] [sisgorgeleg].
Marulić, Marko (1450-1524) [1480], Repertorium, versio electronica (), Verborum 315700, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - loci communes] [word count] [marulmarrepert].
Crijević, Ilija (1463-1520) [1484], Carmina e cod. Vat. lat. 1678, versio electronica (, Dubrovnik), 7675 versus, verborum 46525, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - lyrica; poesis - epica] [word count] [crijevicarm1678].
Šižgorić, Juraj (c. 1445-1509?) [1487], Odae de apostolis, versio electronica (), 526 versus, verborum 2640, Ed. Veljko Gortan [genre: poesis - oda; prosa oratio - epistula] [word count] [sisgorgodae].
Nimira Rabljanin, Martin (floruit 1494) [1494], Sermo de passione Domini, versio electronica (), Verborum 7331, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [nimiramsermo].
Marulić, Marko (1450-1524) [1496], De institutione bene vivendi per exempla sanctorum, versio electronica (, Split), Verborum 186963, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarinst].
Marulić, Marko (1450-1524) [1503], In epigrammata priscorum commentarius (), Verborum 25316, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - commentarius] [word count] [marulmarinepigr].
Marulić, Marko (1450-1524) [1507], Vita diui Hieronymi, versio electronica (), Verborum 10681, Ed. Darko Novaković [genre: prosa oratio - vita] [word count] [marulmarvita].
Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1509], Solimaidos libri III, versio electronica (), 1154 versus, verborum 9287, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; poesis - carmen; prosa - epistula - praefatio] [word count] [severitanipsolimaidos].
Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Dauidias, versio electronica (), 6765 versus, verborum 45407, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [marulmardauid].
Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Quinquaginta parabolae, versio electronica (), Verborum 13330, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - parabola] [word count] [marulmarquinqu].
Baničević, Jakov (1466-1532) [1513], Epistulae anni 1513, versio electronica. (), Verborum 5324, Ed. G. Amboise [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [banicjepist1513].
Marulić, Marko (1450-1524) [1516], Evangelistarium, versio electronica (), Verborum 155872, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmareuang].
Marulić, Marko (1450-1524) [1517], De Veteris instrumenti uiris illustribus, versio electronica (), Verborum 29840, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - vita] [word count] [marulmarvirill].
Marulić, Marko (1450-1524) [1519], De humilitate, versio electronica (), Verborum 81625, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarhumil].
Marulić, Marko (1450-1524) [1519], Dialogvs de Hercule a Christicolis superato, versio electronica (), Verborum 8236, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [marulmardial].
Marulić, Marko (1450-1524) [1520], De ultimo Christi iudicio sermo, versio electronica (), Verborum 16879, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [marulmarultiudic].
Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1522], Feretreidos libri tres, versio electronica (), 807 versus, verborum 8510, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [severitanipferetr].
Bunić, Jakov; Cortonus de Vtino Minorita, Bernardinus; Petrus Galatinus; Colonna Galatino, Pietro (1469-1534; m. post 1539.) [1526], De vita et gestis Christi, versio electronica (), 10155 versus; verborum 68245, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjvgc].
Kružić, Petar (m. 1537) [1526], Petrus Crusich capitaneus Segniae Clementi papae VII, versio electronica (, Senj), Verborum 555, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [kruzicpepist15260130].
Štafilić, Ivan; Ioannes Staphileus (1472-1528) [1528], Oratio ad Rotae auditores excidii Vrbis Romae, sub annum Christi 1527. causas continens (, Roma), 4294 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - oratio] [word count] [stafilicioratioroma].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1532], Epistolae ad Thomam Nadasdinum, versio electronica (, Venecija; Beč; Beč; Beč; Venecija; Venecija; Venecija; Trogir; Rab; Sarvar; Venecija; Trogir; Bakar; Sarvar; Trogir; Sarvar; Trogir; Venecija; Trogir), Verborum 5603 (pro tem), Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfepistnadasd].
Frankapan, Franjo (m. 1543) [1533], Franciscus de Frangepanibus Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 805, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [frankapanfepist15330705].
Brodarić, Stjepan (1490-1539) [1533], Stephanus Brodericus episcopus Sirmiensis Clementi papae VII, versio electronica (, Budim), Verborum 722, Ed. Bessenyei József [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [brodaricsepist15330801].
Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], De morte Christi, versio electronica (, Dubrovnik), 8402 versus, verborum 61948, Ed. Vladimir Rezar [genre: poesis - epica] [word count] [benesaddmc].
Vrančić, Antun (1504-1573) [1538], Epistulae anni 1538, versio electronica (), Verborum 4332, Ed. László Szalay [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [vrancicaepist1538].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1543], Commentarius rerum actarum Constantinopoli anno 1542. Versio electronica (), Verborum 4922, Ed. Srećko M. Džaja Guenter Weiss [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfconst].
Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], De Afflictione, Tam Captivorum Quam Etiam Sub Turcae tributo viventium Christianorum : cum figuris res clarè exprimentibus ; Similiter de Ritu, deque Caeremoniis domi, militiaeque ab ea gente usurpatis ; Additis nonnullis lectu dignis, linguarum Sclavonicae & Turcicae, cum interpretatione Latina, libellus (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbafflictio].
Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primùm de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum. (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbprognoma].
Vlačić Ilirik, Matija; Zigerius, Emerik (1520-1575) [1549], Epistola cuiusdam pii concionatoris, ex Turcia, ad M. Illy. missa, qualis nam status Euangelii et Ecclesiarum sub Turco sit indicans, cum Praefatione Illyrici (1549), versio electronica (, Tolna; Magdeburg), Verborum 1772, Ed. Stanko Andrić [genre: prosa oratio - epistola; poesis - epigramma] [word count] [zigeriuseepist].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1550], Carmina in manuscripto Budapestensi H46, versio electronica (), 462 versus, verborum 3075, Ed. Bratislav Lučin [genre: poesis - carmen; poesis - epigramma] [word count] [andreisfcarminavd].
Dudić, Andrija; Dionysius Halicarnassensis (1533-1589) [1560], De Thucydidis historia iudicium... A. Duditio interprete (), Verborum 18906, Ed. Petra Šoštarić [genre: prosa - epistula; prosa - versio] [word count] [dudicathucydid].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1569], Ad Reverendissimum dominum Antonium Verantium Archiepiscopum Strigoniensem, versio electronica (, Posonii), Verborum 1794, Ed. László Szalay Gusztáv Wenzel [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfepist15691019].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1570], Reverendissimo et observandissimo d. Domino meo Antonio Verantio Archiepiscopo Strigoniensi etc. in Hungaria, versio electronica (, Tragurii), Verborum 1755, Ed. László Szalay Gusztáv Wenzel [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [andreisfepist15700202].
Rozanović, Antun (1524-1594?) [1571], Vauzalis sive Occhialinus Algerii Prorex, Corcyram Melaenam terra marique oppugnat nec expugnat, versio electronica (), 15122 verborum, 255 versus, Ed. Nives Pantar [genre: prosa oratio - historia; poesis - ode] [word count] [rozanavauz.xml].
Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis1].
Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].
Petrić, Frane (1529-1597) [1591], Zoroaster et eius CCCXX oracula Chaldaica Latine reddita, versio electronica (, Ferrara), Verborum 7671, Ed. Erna Banić-Pajnić [genre: prosa oratio - tractatus; prosa oratio - versio] [word count] [petricfzoroaster].
Pir, Didak (1517 – 1599) [1596], Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica (), versus 5366, verborum 40443, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [word count] [didacuspcato].
Kitonić, Ivan (1561-1619) [1619], Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica (), 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [kitonidirmeth].
Gradić, Stjepan (1613. — 1683.) [1670], De vita, ingenio, et studiis Junii Palmottae, versio electronica (), 3196 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - vita] [word count] [gradicspalmottaevita].
Belostenec, Ivan; Glavinić, Sebastijan; Anonymus (1593./1594. - 1675) [1675], Gazophylacii dedicatio et prologus, versio electronica (), 3558 verborum, 12 versus, Ed. Damir Boras [genre: prosa - dedicatio; prosa - epistula; prosa - prologus; prosa - paratextus; poesis - epigramma] [word count] [belostenecigazophylaciumded].
Rattkay, Ivan (1647–1683) [1683], Relatio Tarahumarum Missionum eiusque Tarahumarae Nationis Terraeque Descriptio, editio electronica (), 9250 verborum, Ed. Ludwig Fladerer [genre: prosa oratio - relatio] [word count] [rattkayitarahum].
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1686], Thieneidos libri sex, versio electronica (), 5415 versus, verborum 33672, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [vicickthien].
Rogačić, Benedikt (1646–1719) [1690], Euthymia sive De tranquilitate animi. Carmen didascalicum, versio electronica (), 8211 versus, verborum 111.074 [genre: poesis - epica; prosa - praefatio; prosa - summa] [word count] [rogacicbeuthym].
Ritter Vitezović, Pavao (1652–1713) [1700], Croatia rediviva, versio electronica (, Zagreb), 68 versus, verborum 7054, Ed. Zrinka Blažević [genre: prosa oratio - historia; poesis - elegia] [word count] [vitezovritterpcroatia].
Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess].
Dumanić, Marko; Bernardi, Jerolim (1628-1701; oko 1688-1773) [1701], Synopsis virorum illustrium Spalatensium, versio electronica (), verborum 6745, versus 158, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - historia litteraria; prosa oratio - catalogus virorum] [word count] [dumanicmsynopsis].
Ritter Vitezović, Pavao (1652–1713) [1703], Plorantis Croatiae saecula duo, versio electronica (), 2815 versus, verborum 19809 [genre: poesis - epica; poesis - elegia; paratextus prosaici] [word count] [vitezovritterpplorantis].
Đurđević, Ignjat (1675-1737) [1728], Magdalidos liber primus, versio electronica (), versus 426, verborum 2792, Ed. Matea Mrgan [genre: poesis - epica; poesis - versio; prosa - epistula] [word count] [djurdjevimagdalidos].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1747], Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica (), 11229 versus, verborum 82047, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - didactica] [word count] [staybphilos].
Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Annuae 1748-1767,versio electronica (, Zagreb), Verborum 244601, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbann].
Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].
Zamanja, Bernard; Kunić, Rajmund (1735-1820; 1719-1794) [1768], Navis aeria et elegiarum monobiblos, versio electronica (), 3251 versus, verborum 26001; carmen epicum, hendecasyllabum 1, elegiae 10, idyllia 4, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - elegia; poesis - idyllium; poesis - epigramma] [word count] [zamagnabnavis].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1776], Ad Balthassarem Odescalchium elegia (Ilias Latinis versibus expressa), versio electronica (), 268 versus, verborum 2176, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - elegia; paratextus] [word count] [kunicriliaselegia].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1776], Homeri Ilias, Latinis versibus expressa, versio electronica (), 18.330 versus, verborum 126.883, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - epica; poesis - versio] [word count] [kunicriliaslibri].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1776], Оperis ratio (Ilias Latinis versibus expressa), versio electronica (), 218 versus, verborum 7485, Ed. Petra Šoštarić [genre: prosa - epistula; prosa - praefatio; prosa - dedicatio; paratextus] [word count] [kunicriliasoperis].
Homerus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1777], Homeri Odyssea Latinis versibus expressa, versio electronica (), 13633 versus, verborum 95,658, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; poesis - argumentum; prosa - paratextus; prosa - epistula] [word count] [zamagnabodyssea].
Baričević, Adam Alojzije (1756-1806) [1780], Eclogae, versio electronica (), Verborum 2018, Ed. Olga Perić [genre: poesis - ecloga] [word count] [baricevaaeclog].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1782], Operum omnium tomus II, versio electronica (), Verborum 46753, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl2].
Hesiodus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1785], Hesiodi Ascraei opera, versio electronica (), 2747 versus, verborum 58425 [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; prosa - epistula; prosa - commentarius] [word count] [zamagnabhesiod].
Kunić, Rajmund (1719-1794) [1794], Epigrammata, versio electronica (), 20870 versus, verborum 170058, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epigramma] [word count] [kunicrepigr].
Zamanja, Bernard (1735-1820) [1795], Epistolae scriptae an. 1795. et 1796, versio electronica (), 1960 versus, verborum 13466, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epistula] [word count] [zamagnabepist].
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1798], Ad Maximilianum Verhovacz epistola 16. Octobris 1798, versio electronica (, Jakovlje), Verborum 1108, Ed. Neven Jovanović Josip Kolanović [genre: prosa oratio - epistula] [word count] [skerlenepistverh17981016].
Rastić, Džono; Appendini, Franjo Marija; Zamanja, Marija; Zamanja, Bernard; Ferić, Đuro; Appendini, Urban (1755-1814; 1768-1837) [1816], Carmina, versio electronica (), Versus 6583, verborum 46647, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - satura; poesis - elegia; poesis - epistula; poesis - carmen] [word count] [rasticdzc].
Čobarnić, Josip (1790-1852) [1835], Dioclias carmen polymetrum, versio electronica (, Split; Zadar; Makarska), Versus 2345, verborum 17608, Ed. La Redazione del Bullettino di Archeologia e Storia Dalmata [genre: poesis - epica; poesis - carmen; prosa - vita; prosa - praefatio; prosa - adnotationes] [word count] [cobarnicjdioclias].
Gundulić, Ivan; Getaldić, Vlaho (1588-1638; 1788 - 1872) [1865], Osmanides, versio electronica (), Verborum 42047, 5086 versus, Ed. Neven Jovanović Juraj Ozmec Željka Salopek Jan Šipoš Anamarija Žugić [genre: poesis epica; poesis versio; paratextus prosaici; carmen heroicum] [word count] [getaldibosmanides].
Mažuranić, Ivan [1957], Mors Smail-Agae Čengić (, Split), Verborum 6318, versus 916, Ed. Baković, Ivan [genre: poesis - epica; poesis - versio] [word count] [mazuranicbakovicmors].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
294. Andreis, Franjo... . Epistolae ad Thomam Nadasdinum,... [Paragraph |
Section]
295. Frankapan, Franjo. Franciscus de Frangepanibus... [Paragraph |
Section]
296. Brodarić, Stjepan. Stephanus Brodericus episcopus... [Paragraph |
Section]
297. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
Section]
1.231 Illicet aeternum
1.232 Plebem
1.233 Ciues
298. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
2.860 Quo mensus sese cognosceret, alma propago
2.861 Idem sit quantus, proprio pręscripsit ab ortu
2.862 Mentis ab aeterno Verbum dicentis origo,
2.863 In quo iam genitor liquido cognoscitur ipse.
2.864 Namque sui latuit nil illum; protulit ergo
2.865 Quicquid concepit de se sua dictio Verbum.
299. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
2.863 In quo iam genitor liquido cognoscitur ipse.
2.864 Namque sui latuit nil illum; protulit ergo
2.865 Quicquid concepit de se sua dictio Verbum.
2.866 Hinc quod detrahitur Verbo, de robore demit
2.867 Primęuę Patris naturę protinus illud.
2.868 Quamlibet et magnus fuerit, non optimus esset
300. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
3.393 Ambage, et Patris
3.394 Nam qua
3.395 Demeruisse suum
3.396 Non iam quod fuerat propago
301. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
3.509 Immortale genus, spectato cuius
3.510 Perpetua fieri natum est aetate
3.511 Nasci hominem Verbum
3.512 Vnde secuta poli sunt
3.513 Terrarum, cuius suscepta
302. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
4.225 Hunc et uerum hominem uersari foedere certo
4.226 Hic secum, Patris euadant quo pignora summi,
4.227 Quatenus assertos sibi Verbum homo natus adoptat.
4.228 Mira fides quęcunque tulit, fere
303. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
4.500 Dum species amor ipse Patris, dum diligit, inquam,
4.501 Ipse tuens proprium perfecta in imagine
4.502 Hoc inquam uos ipse equidem complector amore,
4.503 Atque illum studio seruare uidebitis omni,
4.504 Quod
304. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
5.747 Mancipium infoelix uesano facta furori,
5.748 A uero depulsa agitur dum subdita carni.
5.749 Vsque adeo imbuerat maternum pectus in annis
5.750 Tam teneris Verbum summi concepta Parentis.
5.751 Salue, uera Dei mater, modo prodita cantu,
5.752 Atque eadem materna geris quę uiscera multum,
5.753 Erumnas hominum duris miserata
305. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
5.759 Summum humilemque simul casto uenerata timore,
5.760 Cui pars inferior sensim liquescit, abitque
5.761 In curas sęuo minuentes ossa dolore.
5.762 Namque Dei Verbum fragili
306. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
6.539 Arcani, in uoces tandem prorumpit apertas:
6.540 "Mens foecunda Patris profert, quo promitur oris
6.541 Vera sui species, Verbum iam luminis instar
6.542 Gignentis, rerum cunctarum ars facta creanti
6.543 Naturę diuę mortale quod intulit ultro,
6.544 Sic libare Patri sancto compulsus amore,
307. Beneša, Damjan. De morte Christi, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
6.734 Indefessa luens multis sudoribus ora.
6.735 Sic quo deciderant, obiecit sensibus artus,
6.736 Verbum illustre Patri exuta uirtute litare
6.737 Percupiens, terris humano in corpore uisum.
6.738 Ergo aderat missum mentis penetralibus imis,
6.739 Quo refugit sensus animus
308. Vrančić, Antun. Epistulae anni 1538, versio... [page 23 |
Paragraph |
Section]
309. Andreis, Franjo... . Commentarius rerum actarum... [page 25 |
Paragraph |
Section]
310. Andreis, Franjo... . Commentarius rerum actarum... [page 27 |
Paragraph |
Section]
311. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
312. Đurđević, Bartul. De Afflictione, Tam Captivorum... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
313. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
314. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
315. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
316. Đurđević, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph |
Sub2Sect | Section]
317. Vlačić Ilirik,... . Epistola cuiusdam pii... [Paragraph |
Section]
318. Vlačić Ilirik,... . Epistola cuiusdam pii... [Paragraph |
Section]
319. Andreis, Franjo... . Carmina in manuscripto... [page 33 |
Paragraph |
Section]
Atque in barbaricas, pater, immanesque phalanges
15 Irrue iam praesente Deo faeliciter audax.
Quum primum aspicient insignia nostra salutis,
Terga dabunt
Post dabunt verbum deletum est
et nos laeti
lęti super exultabimus scriptum est
exultabimus hymnis.
Ad caesarem Maximilianum,
320. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 244 |
Paragraph |
Section]
321. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 246 |
Paragraph |
Section]
322. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 246 |
Paragraph |
Section]
323. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 247 |
Paragraph |
Section]
324. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 247 |
Paragraph |
Section]
325. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 248 |
Paragraph |
Section]
326. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 254 |
Paragraph |
Section]
327. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 255 |
Paragraph |
Section]
328. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 268 |
Paragraph |
Section]
329. Dudić, Andrija;... . De Thucydidis historia iudicium...... [page 279 |
Paragraph |
Section]
330. Andreis, Franjo... . Ad Reverendissimum dominum... [page 8 |
Paragraph |
Section]
331. Andreis, Franjo... . Reverendissimo et observandissimo... [page 41 |
Paragraph |
Section]
332. Rozanović, Antun. Vauzalis sive Occhialinus Algerii... [Paragraph |
Section]
333. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 5 |
Paragraph |
SubSect | Section]
334. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 9 |
Paragraph |
SubSect | Section]
335. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 |
Paragraph |
SubSect | Section]
336. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 11 |
Paragraph |
SubSect | Section]
337. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 14 |
Paragraph |
SubSect | Section]
338. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 15 |
Paragraph |
SubSect | Section]
339. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 15 |
Paragraph |
SubSect | Section]
340. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 15 |
Paragraph |
SubSect | Section]
341. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 16 |
Paragraph |
SubSect | Section]
342. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 16 |
Paragraph |
SubSect | Section]
343. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 16 |
Paragraph |
SubSect | Section]
344. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 17 |
Paragraph |
SubSect | Section]
345. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 18 |
Paragraph |
SubSect | Section]
346. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 18 |
Paragraph |
SubSect | Section]
347. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 18 |
Paragraph |
SubSect | Section]
348. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 18 |
Paragraph |
SubSect | Section]
349. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 19 |
Paragraph |
SubSect | Section]
350. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 19 |
Paragraph |
SubSect | Section]
351. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 20 |
Paragraph |
SubSect | Section]
352. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 21 |
Paragraph |
SubSect | Section]
353. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 21 |
Paragraph |
SubSect | Section]
354. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 22 |
Paragraph |
SubSect | Section]
355. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 22 |
Paragraph |
SubSect | Section]
356. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 25 |
Paragraph |
SubSect | Section]
357. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 25 |
Paragraph |
SubSect | Section]
358. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 26 |
Paragraph |
SubSect | Section]
359. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 26 |
Paragraph |
SubSect | Section]
360. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 26 |
Paragraph |
SubSect | Section]
361. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 29 |
Paragraph |
SubSect | Section]
362. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 30 |
Paragraph |
SubSect | Section]
363. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 31 |
Paragraph |
SubSect | Section]
364. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 34 |
Paragraph |
SubSect | Section]
365. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 37 |
Paragraph |
SubSect | Section]
366. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 37 |
Paragraph |
SubSect | Section]
367. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 39 |
Paragraph |
SubSect | Section]
368. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 39 |
Paragraph |
SubSect | Section]
369. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 39 |
Paragraph |
SubSect | Section]
370. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 39 |
Paragraph |
SubSect | Section]
371. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 39 |
Paragraph |
SubSect | Section]
372. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 40 |
Paragraph |
SubSect | Section]
373. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 42 |
Paragraph |
SubSect | Section]
374. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 43 |
Paragraph |
SubSect | Section]
375. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 43 |
Paragraph |
SubSect | Section]
376. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 43 |
Paragraph |
SubSect | Section]
377. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 43 |
Paragraph |
SubSect | Section]
378. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 43 |
Paragraph |
SubSect | Section]
379. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 44 |
Paragraph |
SubSect | Section]
380. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 48 |
Paragraph |
SubSect | Section]
381. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 48 |
Paragraph |
SubSect | Section]
382. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 48 |
Paragraph |
SubSect | Section]
383. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 49 |
Paragraph |
SubSect | Section]
384. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 49 |
Paragraph |
SubSect | Section]
385. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 50 |
Paragraph |
SubSect | Section]
386. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 50 |
Paragraph |
SubSect | Section]
387. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 52 |
Paragraph |
SubSect | Section]
388. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 52 |
Paragraph |
SubSect | Section]
389. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 52 |
Paragraph |
SubSect | Section]
390. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 52 |
Paragraph |
SubSect | Section]
391. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 53 |
Paragraph |
SubSect | Section]
392. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 53 |
Paragraph |
SubSect | Section]
393. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 55 |
Paragraph |
SubSect | Section]
394. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 57 |
Paragraph |
SubSect | Section]
395. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 57 |
Paragraph |
SubSect | Section]
396. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 57 |
Paragraph |
SubSect | Section]
397. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 58 |
Paragraph |
SubSect | Section]
398. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 58 |
Paragraph |
SubSect | Section]
399. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 60 |
Paragraph |
SubSect | Section]
400. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 63 |
Paragraph |
SubSect | Section]
401. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 63 |
Paragraph |
SubSect | Section]
402. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 63 |
Paragraph |
SubSect | Section]
403. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 65 |
Paragraph |
SubSect | Section]
404. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 67 |
Paragraph |
SubSect | Section]
405. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 68 |
Paragraph |
SubSect | Section]
406. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 68 |
Paragraph |
SubSect | Section]
407. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 68 |
Paragraph |
SubSect | Section]
408. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 72 |
Paragraph |
SubSect | Section]
409. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 73 |
Paragraph |
SubSect | Section]
410. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 73 |
Paragraph |
SubSect | Section]
411. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 73 |
Paragraph |
SubSect | Section]
412. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 73 |
Paragraph |
SubSect | Section]
413. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 73 |
Paragraph |
SubSect | Section]
414. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 73 |
Paragraph |
SubSect | Section]
415. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 74 |
Paragraph |
SubSect | Section]
416. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 75 |
Paragraph |
SubSect | Section]
417. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 76 |
Paragraph |
SubSect | Section]
418. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 76 |
Paragraph |
SubSect | Section]
419. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 76 |
Paragraph |
SubSect | Section]
420. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 77 |
Paragraph |
SubSect | Section]
421. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 77 |
Paragraph |
SubSect | Section]
422. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 81 |
Paragraph |
SubSect | Section]
423. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 81 |
Paragraph |
SubSect | Section]
424. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 83 |
Paragraph |
SubSect | Section]
425. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 83 |
Paragraph |
SubSect | Section]
426. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 83 |
Paragraph |
SubSect | Section]
427. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 83 |
Paragraph |
SubSect | Section]
428. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 83 |
Paragraph |
SubSect | Section]
429. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 85 |
Paragraph |
SubSect | Section]
430. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 86 |
Paragraph |
SubSect | Section]
431. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 86 |
Paragraph |
SubSect | Section]
432. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 86 |
Paragraph |
SubSect | Section]
433. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 86 |
Paragraph |
SubSect | Section]
434. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 87 |
Paragraph |
SubSect | Section]
435. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 87 |
Paragraph |
SubSect | Section]
436. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 87 |
Paragraph |
SubSect | Section]
437. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 88 |
Paragraph |
SubSect | Section]
438. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 |
Paragraph |
SubSect | Section]
439. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 |
Paragraph |
SubSect | Section]
440. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 |
Paragraph |
SubSect | Section]
441. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 |
Paragraph |
SubSect | Section]
442. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 90 |
Paragraph |
SubSect | Section]
443. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 91 |
Paragraph |
SubSect | Section]
444. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 92 |
Paragraph |
SubSect | Section]
445. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 92 |
Paragraph |
SubSect | Section]
446. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 92 |
Paragraph |
SubSect | Section]
447. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 93 |
Paragraph |
SubSect | Section]
448. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 93 |
Paragraph |
SubSect | Section]
449. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 93 |
Paragraph |
SubSect | Section]
450. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 93 |
Paragraph |
SubSect | Section]
451. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 93 |
Paragraph |
SubSect | Section]
452. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 94 |
Paragraph |
SubSect | Section]
453. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 95 |
Paragraph |
SubSect | Section]
454. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 95 |
Paragraph |
SubSect | Section]
455. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 96 |
Paragraph |
SubSect | Section]
456. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 96 |
Paragraph |
SubSect | Section]
457. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 96 |
Paragraph |
SubSect | Section]
458. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 |
Paragraph |
SubSect | Section]
459. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 |
Paragraph |
SubSect | Section]
460. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 |
Paragraph |
SubSect | Section]
461. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 |
Paragraph |
SubSect | Section]
462. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 |
Paragraph |
SubSect | Section]
463. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 97 |
Paragraph |
SubSect | Section]
464. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 98 |
Paragraph |
SubSect | Section]
465. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 98 |
Paragraph |
SubSect | Section]
466. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 98 |
Paragraph |
SubSect | Section]
467. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 98 |
Paragraph |
SubSect | Section]
468. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 98 |
Paragraph |
SubSect | Section]
469. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 99 |
Paragraph |
SubSect | Section]
470. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 99 |
Paragraph |
SubSect | Section]
471. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 99 |
Paragraph |
SubSect | Section]
472. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 100 |
Paragraph |
SubSect | Section]
473. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 101 |
Paragraph |
SubSect | Section]
474. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 101 |
Paragraph |
SubSect | Section]
475. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 102 |
Paragraph |
SubSect | Section]
476. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 102 |
Paragraph |
SubSect | Section]
477. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 104 |
Paragraph |
SubSect | Section]
478. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 106 |
Paragraph |
SubSect | Section]
479. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 106 |
Paragraph |
SubSect | Section]
480. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 106 |
Paragraph |
SubSect | Section]
481. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 107 |
Paragraph |
SubSect | Section]
482. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 107 |
Paragraph |
SubSect | Section]
483. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 107 |
Paragraph |
SubSect | Section]
484. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 107 |
Paragraph |
SubSect | Section]
485. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 107 |
Paragraph |
SubSect | Section]
486. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 108 |
Paragraph |
SubSect | Section]
487. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 |
Paragraph |
SubSect | Section]
488. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 |
Paragraph |
SubSect | Section]
489. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 |
Paragraph |
SubSect | Section]
490. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 |
Paragraph |
SubSect | Section]
491. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 |
Paragraph |
SubSect | Section]
492. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 109 |
Paragraph |
SubSect | Section]
493. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 110 |
Paragraph |
SubSect | Section]
494. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 110 |
Paragraph |
SubSect | Section]
495. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 112 |
Paragraph |
SubSect | Section]
496. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 112 |
Paragraph |
SubSect | Section]
497. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 113 |
Paragraph |
SubSect | Section]
498. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 113 |
Paragraph |
SubSect | Section]
499. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 114 |
Paragraph |
SubSect | Section]
500. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 114 |
Paragraph |
SubSect | Section]
501. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 114 |
Paragraph |
SubSect | Section]
502. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 114 |
Paragraph |
SubSect | Section]
503. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 114 |
Paragraph |
SubSect | Section]
504. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 115 |
Paragraph |
SubSect | Section]
505. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 116 |
Paragraph |
SubSect | Section]
506. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 116 |
Paragraph |
SubSect | Section]
507. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 117 |
Paragraph |
SubSect | Section]
508. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 117 |
Paragraph |
SubSect | Section]
509. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 117 |
Paragraph |
SubSect | Section]
510. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 118 |
Paragraph |
SubSect | Section]
511. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 119 |
Paragraph |
SubSect | Section]
512. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 119 |
Paragraph |
SubSect | Section]
513. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 |
Paragraph |
SubSect | Section]
514. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 120 |
Paragraph |
SubSect | Section]
515. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 122 |
Paragraph |
SubSect | Section]
516. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 123 |
Paragraph |
SubSect | Section]
517. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 125 |
Paragraph |
SubSect | Section]
518. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 126 |
Paragraph |
SubSect | Section]
519. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 127 |
Paragraph |
SubSect | Section]
520. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 |
Paragraph |
SubSect | Section]
521. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 |
Paragraph |
SubSect | Section]
522. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 |
Paragraph |
SubSect | Section]
523. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 |
Paragraph |
SubSect | Section]
524. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 |
Paragraph |
SubSect | Section]
525. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 |
Paragraph |
SubSect | Section]
526. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 |
Paragraph |
SubSect | Section]
527. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 128 |
Paragraph |
SubSect | Section]
528. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 129 |
Paragraph |
SubSect | Section]
529. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 132 |
Paragraph |
SubSect | Section]
530. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 132 |
Paragraph |
SubSect | Section]
531. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 133 |
Paragraph |
SubSect | Section]
532. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 134 |
Paragraph |
SubSect | Section]
533. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 134 |
Paragraph |
SubSect | Section]
534. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 135 |
Paragraph |
SubSect | Section]
535. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 135 |
Paragraph |
SubSect | Section]
536. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 135 |
Paragraph |
SubSect | Section]
537. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 135 |
Paragraph |
SubSect | Section]
538. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 136 |
Paragraph |
SubSect | Section]
539. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 136 |
Paragraph |
SubSect | Section]
540. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 137 |
Paragraph |
SubSect | Section]
541. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 137 |
Paragraph |
SubSect | Section]
542. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 137 |
Paragraph |
SubSect | Section]
543. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 138 |
Paragraph |
SubSect | Section]
544. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 138 |
Paragraph |
SubSect | Section]
545. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 141 |
Paragraph |
SubSect | Section]
546. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 141 |
Paragraph |
SubSect | Section]
547. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 141 |
Paragraph |
SubSect | Section]
548. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 141 |
Paragraph |
SubSect | Section]
549. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 141 |
Paragraph |
SubSect | Section]
550. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 141 |
Paragraph |
SubSect | Section]
551. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 141 |
Paragraph |
SubSect | Section]
552. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 142 |
Paragraph |
SubSect | Section]
553. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 |
Paragraph |
SubSect | Section]
554. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 |
Paragraph |
SubSect | Section]
555. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 |
Paragraph |
SubSect | Section]
556. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 143 |
Paragraph |
SubSect | Section]
557. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 144 |
Paragraph |
SubSect | Section]
558. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 145 |
Paragraph |
SubSect | Section]
559. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 145 |
Paragraph |
SubSect | Section]
560. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 |
Paragraph |
SubSect | Section]
561. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 |
Paragraph |
SubSect | Section]
562. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 |
Paragraph |
SubSect | Section]
563. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 |
Paragraph |
SubSect | Section]
564. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 |
Paragraph |
SubSect | Section]
565. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 147 |
Paragraph |
SubSect | Section]
566. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 148 |
Paragraph |
SubSect | Section]
567. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 148 |
Paragraph |
SubSect | Section]
568. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 148 |
Paragraph |
SubSect | Section]
569. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 148 |
Paragraph |
SubSect | Section]
570. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 151 |
Paragraph |
SubSect | Section]
571. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 151 |
Paragraph |
SubSect | Section]
572. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 152 |
Paragraph |
SubSect | Section]
573. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 152 |
Paragraph |
SubSect | Section]
574. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 152 |
Paragraph |
SubSect | Section]
575. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 153 |
Paragraph |
SubSect | Section]
576. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 154 |
Paragraph |
SubSect | Section]
577. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 155 |
Paragraph |
SubSect | Section]
578. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 |
Paragraph |
SubSect | Section]
579. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 |
Paragraph |
SubSect | Section]
580. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 156 |
Paragraph |
SubSect | Section]
581. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 157 |
Paragraph |
SubSect | Section]
582. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 157 |
Paragraph |
SubSect | Section]
583. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 157 |
Paragraph |
SubSect | Section]
584. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 162 |
Paragraph |
SubSect | Section]
585. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 162 |
Paragraph |
SubSect | Section]
586. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 163 |
Paragraph |
SubSect | Section]
587. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 163 |
Paragraph |
SubSect | Section]
588. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 164 |
Paragraph |
SubSect | Section]
589. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 |
Paragraph |
SubSect | Section]
590. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 165 |
Paragraph |
SubSect | Section]
591. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 |
Paragraph |
SubSect | Section]
592. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 |
Paragraph |
SubSect | Section]
593. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 |
Paragraph |
SubSect | Section]
594. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 166 |
Paragraph |
SubSect | Section]
595. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 167 |
Paragraph |
SubSect | Section]
596. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 167 |
Paragraph |
SubSect | Section]
597. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 170 |
Paragraph |
SubSect | Section]
598. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 170 |
Paragraph |
SubSect | Section]
599. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 170 |
Paragraph |
SubSect | Section]
600. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 172 |
Paragraph |
SubSect | Section]
601. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 172 |
Paragraph |
SubSect | Section]
602. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 172 |
Paragraph |
SubSect | Section]
603. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 172 |
Paragraph |
SubSect | Section]
604. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 172 |
Paragraph |
SubSect | Section]
605. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 174 |
Paragraph |
SubSect | Section]
606. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 174 |
Paragraph |
SubSect | Section]
607. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 174 |
Paragraph |
SubSect | Section]
608. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 175 |
Paragraph |
SubSect | Section]
609. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 175 |
Paragraph |
SubSect | Section]
610. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 175 |
Paragraph |
SubSect | Section]
611. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 176 |
Paragraph |
SubSect | Section]
612. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 179 |
Paragraph |
SubSect | Section]
613. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 183 |
Paragraph |
SubSect | Section]
614. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 184 |
Paragraph |
SubSect | Section]
615. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 186 |
Paragraph |
SubSect | Section]
616. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 187 |
Paragraph |
SubSect | Section]
617. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
618. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 190 |
Paragraph |
SubSect | Section]
619. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 190 |
Paragraph |
SubSect | Section]
620. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 190 |
Paragraph |
SubSect | Section]
621. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 192 |
Paragraph |
SubSect | Section]
622. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 193 |
Paragraph |
SubSect | Section]
623. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 194 |
Paragraph |
SubSect | Section]
624. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 196 |
Paragraph |
SubSect | Section]
625. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 196 |
Paragraph |
SubSect | Section]
626. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 198 |
Paragraph |
SubSect | Section]
627. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 201 |
Paragraph |
SubSect | Section]
628. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 202 |
Paragraph |
SubSect | Section]
629. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 203 |
Paragraph |
SubSect | Section]
630. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 214 |
Paragraph |
SubSect | Section]
631. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 214 |
Paragraph |
SubSect | Section]
632. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 215 |
Paragraph |
SubSect | Section]
633. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 216 |
Paragraph |
SubSect | Section]
634. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 217 |
Paragraph |
SubSect | Section]
635. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 217 |
Paragraph |
SubSect | Section]
636. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 218 |
Paragraph |
SubSect | Section]
637. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 219 |
Paragraph |
SubSect | Section]
638. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 219 |
Paragraph |
SubSect | Section]
639. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 219 |
Paragraph |
SubSect | Section]
640. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 219 |
Paragraph |
SubSect | Section]
641. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 220 |
Paragraph |
SubSect | Section]
642. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 220 |
Paragraph |
SubSect | Section]
643. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 220 |
Paragraph |
SubSect | Section]
644. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 221 |
Paragraph |
SubSect | Section]
645. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 222 |
Paragraph |
SubSect | Section]
646. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 226 |
Paragraph |
SubSect | Section]
647. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 226 |
Paragraph |
SubSect | Section]
648. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 |
Paragraph |
SubSect | Section]
649. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 228 |
Paragraph |
SubSect | Section]
650. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 232 |
Paragraph |
SubSect | Section]
651. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 232 |
Paragraph |
SubSect | Section]
652. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 |
Paragraph |
SubSect | Section]
653. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 233 |
Paragraph |
SubSect | Section]
654. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 234 |
Paragraph |
SubSect | Section]
655. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 235 |
Paragraph |
SubSect | Section]
656. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 235 |
Paragraph |
SubSect | Section]
657. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 237 |
Paragraph |
SubSect | Section]
658. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 240 |
Paragraph |
SubSect | Section]
659. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 241 |
Paragraph |
SubSect | Section]
660. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 242 |
Paragraph |
SubSect | Section]
661. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 244 |
Paragraph |
SubSect | Section]
662. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 244 |
Paragraph |
SubSect | Section]
663. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 245 |
Paragraph |
SubSect | Section]
664. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 246 |
Paragraph |
SubSect | Section]
665. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 246 |
Paragraph |
SubSect | Section]
666. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 246 |
Paragraph |
SubSect | Section]
667. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 246 |
Paragraph |
SubSect | Section]
668. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 247 |
Paragraph |
SubSect | Section]
669. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 247 |
Paragraph |
SubSect | Section]
670. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 247 |
Paragraph |
SubSect | Section]
671. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 248 |
Paragraph |
SubSect | Section]
672. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 248 |
Paragraph |
SubSect | Section]
673. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 249 |
Paragraph |
SubSect | Section]
674. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 250 |
Paragraph |
SubSect | Section]
675. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 250 |
Paragraph |
SubSect | Section]
676. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 251 |
Paragraph |
SubSect | Section]
677. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 253 |
Paragraph |
SubSect | Section]
678. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 260 |
Paragraph |
SubSect | Section]
679. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 260 |
Paragraph |
SubSect | Section]
680. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 262 |
Paragraph |
SubSect | Section]
681. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 262 |
Paragraph |
SubSect | Section]
682. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 262 |
Paragraph |
SubSect | Section]
683. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 262 |
Paragraph |
SubSect | Section]
684. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 263 |
Paragraph |
SubSect | Section]
685. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 263 |
Paragraph |
SubSect | Section]
686. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 264 |
Paragraph |
SubSect | Section]
687. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 264 |
Paragraph |
SubSect | Section]
688. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 264 |
Paragraph |
SubSect | Section]
689. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 265 |
Paragraph |
SubSect | Section]
690. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 265 |
Paragraph |
SubSect | Section]
691. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 267 |
Paragraph |
SubSect | Section]
692. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 267 |
Paragraph |
SubSect | Section]
693. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 267 |
Paragraph |
SubSect | Section]
694. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 267 |
Paragraph |
SubSect | Section]
695. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 267 |
Paragraph |
SubSect | Section]
696. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 267 |
Paragraph |
SubSect | Section]
697. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 268 |
Paragraph |
SubSect | Section]
698. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 268 |
Paragraph |
SubSect | Section]
699. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 268 |
Paragraph |
SubSect | Section]
700. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 270 |
Paragraph |
SubSect | Section]
701. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 275 |
Paragraph |
SubSect | Section]
702. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 276 |
Paragraph |
SubSect | Section]
703. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 276 |
Paragraph |
SubSect | Section]
704. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 |
Paragraph |
SubSect | Section]
705. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 |
Paragraph |
SubSect | Section]
706. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 |
Paragraph |
SubSect | Section]
707. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 |
Paragraph |
SubSect | Section]
708. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 277 |
Paragraph |
SubSect | Section]
709. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 279 |
Paragraph |
SubSect | Section]
710. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 279 |
Paragraph |
SubSect | Section]
711. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 282 |
Paragraph |
SubSect | Section]
712. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 282 |
Paragraph |
SubSect | Section]
713. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 287 |
Paragraph |
SubSect | Section]
714. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 295 |
Paragraph |
SubSect | Section]
715. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 300 |
Paragraph |
SubSect | Section]
716. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 300 |
Paragraph |
SubSect | Section]
717. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 301 |
Paragraph |
SubSect | Section]
718. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 304 |
Paragraph |
SubSect | Section]
719. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 304 |
Paragraph |
SubSect | Section]
720. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
721. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
722. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
723. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
724. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
725. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
726. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
727. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
728. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
729. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 305 |
Paragraph |
SubSect | Section]
730. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 306 |
Paragraph |
SubSect | Section]
731. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 306 |
Paragraph |
SubSect | Section]
732. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 306 |
Paragraph |
SubSect | Section]
733. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 308 |
Paragraph |
SubSect | Section]
734. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 310 |
Paragraph |
SubSect | Section]
735. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 310 |
Paragraph |
SubSect | Section]
736. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 311 |
Paragraph |
SubSect | Section]
737. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 312 |
Paragraph |
SubSect | Section]
738. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 313 |
Paragraph |
SubSect | Section]
739. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 314 |
Paragraph |
SubSect | Section]
740. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 315 |
Paragraph |
SubSect | Section]
741. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 315 |
Paragraph |
SubSect | Section]
742. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 316 |
Paragraph |
SubSect | Section]
743. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 316 |
Paragraph |
SubSect | Section]
744. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 316 |
Paragraph |
SubSect | Section]
745. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 316 |
Paragraph |
SubSect | Section]
746. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 316 |
Paragraph |
SubSect | Section]
747. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 318 |
Paragraph |
SubSect | Section]
748. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 319 |
Paragraph |
SubSect | Section]
749. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 319 |
Paragraph |
SubSect | Section]
750. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 319 |
Paragraph |
SubSect | Section]
751. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 320 |
Paragraph |
SubSect | Section]
752. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 327 |
Paragraph |
SubSect | Section]
753. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 330 |
Paragraph |
SubSect | Section]
754. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 330 |
Paragraph |
SubSect | Section]
755. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 330 |
Paragraph |
SubSect | Section]
756. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 330 |
Paragraph |
SubSect | Section]
757. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 330 |
Paragraph |
SubSect | Section]
758. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 331 |
Paragraph |
SubSect | Section]
759. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 334 |
Paragraph |
SubSect | Section]
760. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 335 |
Paragraph |
SubSect | Section]
761. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 336 |
Paragraph |
SubSect | Section]
762. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 336 |
Paragraph |
SubSect | Section]
763. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 339 |
Paragraph |
SubSect | Section]
764. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 342 |
Paragraph |
SubSect | Section]
765. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 342 |
Paragraph |
SubSect | Section]
766. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 348 |
Paragraph |
SubSect | Section]
767. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 349 |
Paragraph |
SubSect | Section]
768. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 351 |
Paragraph |
SubSect | Section]
769. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 351 |
Paragraph |
SubSect | Section]
770. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 354 |
Paragraph |
SubSect | Section]
771. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 355 |
Paragraph |
SubSect | Section]
772. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 357 |
Paragraph |
SubSect | Section]
773. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 357 |
Paragraph |
SubSect | Section]
774. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 357 |
Paragraph |
SubSect | Section]
775. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 357 |
Paragraph |
SubSect | Section]
776. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 361 |
Paragraph |
SubSect | Section]
777. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 362 |
Paragraph |
SubSect | Section]
778. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 362 |
Paragraph |
SubSect | Section]
779. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 364 |
Paragraph |
SubSect | Section]
780. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 364 |
Paragraph |
SubSect | Section]
781. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 365 |
Paragraph |
SubSect | Section]
782. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 366 |
Paragraph |
SubSect | Section]
783. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 366 |
Paragraph |
SubSect | Section]
784. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 366 |
Paragraph |
SubSect | Section]
785. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 366 |
Paragraph |
SubSect | Section]
786. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 366 |
Paragraph |
SubSect | Section]
787. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 366 |
Paragraph |
SubSect | Section]
788. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 368 |
Paragraph |
SubSect | Section]
789. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 369 |
Paragraph |
SubSect | Section]
790. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 |
Paragraph |
SubSect | Section]
791. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 |
Paragraph |
SubSect | Section]
792. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 |
Paragraph |
SubSect | Section]
793. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 |
Paragraph |
SubSect | Section]
794. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 |
Paragraph |
SubSect | Section]
795. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 |
Paragraph |
SubSect | Section]
796. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 |
Paragraph |
SubSect | Section]
797. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 |
Paragraph |
SubSect | Section]
798. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 370 |
Paragraph |
SubSect | Section]
799. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 371 |
Paragraph |
SubSect | Section]
800. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 371 |
Paragraph |
SubSect | Section]
801. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 373 |
Paragraph |
SubSect | Section]
802. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 374 |
Paragraph |
SubSect | Section]
803. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 375 |
Paragraph |
SubSect | Section]
804. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 375 |
Paragraph |
SubSect | Section]
805. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 376 |
Paragraph |
SubSect | Section]
806. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 378 |
Paragraph |
SubSect | Section]
807. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 378 |
Paragraph |
SubSect | Section]
808. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 381 |
Paragraph |
SubSect | Section]
809. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 381 |
Paragraph |
SubSect | Section]
810. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 383 |
Paragraph |
SubSect | Section]
811. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 383 |
Paragraph |
SubSect | Section]
812. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 385 |
Paragraph |
SubSect | Section]
813. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 386 |
Paragraph |
SubSect | Section]
814. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 388 |
Paragraph |
SubSect | Section]
815. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 388 |
Paragraph |
SubSect | Section]
816. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 388 |
Paragraph |
SubSect | Section]
817. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 390 |
Paragraph |
SubSect | Section]
818. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 391 |
Paragraph |
SubSect | Section]
819. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 392 |
Paragraph |
SubSect | Section]
820. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 393 |
Paragraph |
SubSect | Section]
821. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 393 |
Paragraph |
SubSect | Section]
822. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 394 |
Paragraph |
SubSect | Section]
823. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 |
Paragraph |
SubSect | Section]
824. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 |
Paragraph |
SubSect | Section]
825. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 |
Paragraph |
SubSect | Section]
826. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 395 |
Paragraph |
SubSect | Section]
827. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 398 |
Paragraph |
SubSect | Section]
828. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 |
Paragraph |
SubSect | Section]
829. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 |
Paragraph |
SubSect | Section]
830. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 |
Paragraph |
SubSect | Section]
831. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 401 |
Paragraph |
SubSect | Section]
832. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 405 |
Paragraph |
SubSect | Section]
833. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 405 |
Paragraph |
SubSect | Section]
834. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 |
Paragraph |
SubSect | Section]
835. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 |
Paragraph |
SubSect | Section]
836. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 |
Paragraph |
SubSect | Section]
837. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 406 |
Paragraph |
SubSect | Section]
838. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 407 |
Paragraph |
SubSect | Section]
839. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 408 |
Paragraph |
SubSect | Section]
840. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 409 |
Paragraph |
SubSect | Section]
841. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 410 |
Paragraph |
SubSect | Section]
842. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 |
Paragraph |
SubSect | Section]
843. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 |
Paragraph |
SubSect | Section]
844. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 |
Paragraph |
SubSect | Section]
845. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 411 |
Paragraph |
SubSect | Section]
846. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 412 |
Paragraph |
SubSect | Section]
847. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 412 |
Paragraph |
SubSect | Section]
848. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 413 |
Paragraph |
SubSect | Section]
849. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 414 |
Paragraph |
SubSect | Section]
850. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 414 |
Paragraph |
SubSect | Section]
851. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 415 |
Paragraph |
SubSect | Section]
852. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 415 |
Paragraph |
SubSect | Section]
853. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 416 |
Paragraph |
SubSect | Section]
854. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 420 |
Paragraph |
SubSect | Section]
855. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 420 |
Paragraph |
SubSect | Section]
856. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 420 |
Paragraph |
SubSect | Section]
857. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 423 |
Paragraph |
SubSect | Section]
858. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 424 |
Paragraph |
SubSect | Section]
859. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
860. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 427 |
Paragraph |
SubSect | Section]
861. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 427 |
Paragraph |
SubSect | Section]
862. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 428 |
Paragraph |
SubSect | Section]
863. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 428 |
Paragraph |
SubSect | Section]
864. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 430 |
Paragraph |
SubSect | Section]
865. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 430 |
Paragraph |
SubSect | Section]
866. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 431 |
Paragraph |
SubSect | Section]
867. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 431 |
Paragraph |
SubSect | Section]
868. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 432 |
Paragraph |
SubSect | Section]
869. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 432 |
Paragraph |
SubSect | Section]
870. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 435 |
Paragraph |
SubSect | Section]
871. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 436 |
Paragraph |
SubSect | Section]
872. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 436 |
Paragraph |
SubSect | Section]
873. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 436 |
Paragraph |
SubSect | Section]
874. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 437 |
Paragraph |
SubSect | Section]
875. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 437 |
Paragraph |
SubSect | Section]
876. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 437 |
Paragraph |
SubSect | Section]
877. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 437 |
Paragraph |
SubSect | Section]
878. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 438 |
Paragraph |
SubSect | Section]
879. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 441 |
Paragraph |
SubSect | Section]
880. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 441 |
Paragraph |
SubSect | Section]
881. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 442 |
Paragraph |
SubSect | Section]
882. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 442 |
Paragraph |
SubSect | Section]
883. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 443 |
Paragraph |
SubSect | Section]
884. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 443 |
Paragraph |
SubSect | Section]
885. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 444 |
Paragraph |
SubSect | Section]
886. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 445 |
Paragraph |
SubSect | Section]
887. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 445 |
Paragraph |
SubSect | Section]
888. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 446 |
Paragraph |
SubSect | Section]
889. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 448 |
Paragraph |
SubSect | Section]
890. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 448 |
Paragraph |
SubSect | Section]
891. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 450 |
Paragraph |
SubSect | Section]
892. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 450 |
Paragraph |
SubSect | Section]
893. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 450 |
Paragraph |
SubSect | Section]
894. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 452 |
Paragraph |
SubSect | Section]
895. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 452 |
Paragraph |
SubSect | Section]
896. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 452 |
Paragraph |
SubSect | Section]
897. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 453 |
Paragraph |
SubSect | Section]
898. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 454 |
Paragraph |
SubSect | Section]
899. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 454 |
Paragraph |
SubSect | Section]
900. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 455 |
Paragraph |
SubSect | Section]
901. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 455 |
Paragraph |
SubSect | Section]
902. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 456 |
Paragraph |
SubSect | Section]
903. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 456 |
Paragraph |
SubSect | Section]
904. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 459 |
Paragraph |
SubSect | Section]
905. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
906. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 462 |
Paragraph |
SubSect | Section]
907. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 465 |
Paragraph |
SubSect | Section]
908. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 465 |
Paragraph |
SubSect | Section]
909. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 465 |
Paragraph |
SubSect | Section]
910. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 467 |
Paragraph |
SubSect | Section]
911. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 467 |
Paragraph |
SubSect | Section]
912. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 467 |
Paragraph |
SubSect | Section]
913. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 468 |
Paragraph |
SubSect | Section]
914. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 468 |
Paragraph |
SubSect | Section]
915. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 469 |
Paragraph |
SubSect | Section]
916. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 469 |
Paragraph |
SubSect | Section]
917. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 469 |
Paragraph |
SubSect | Section]
918. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 469 |
Paragraph |
SubSect | Section]
919. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 469 |
Paragraph |
SubSect | Section]
920. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
921. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 472 |
Paragraph |
SubSect | Section]
922. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 472 |
Paragraph |
SubSect | Section]
923. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 473 |
Paragraph |
SubSect | Section]
924. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 473 |
Paragraph |
SubSect | Section]
925. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 473 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Quis neget Aeneae magni de stirpe
926. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 474 |
Paragraph |
SubSect | Section]
927. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 474 |
Paragraph |
SubSect | Section]
928. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 474 |
Paragraph |
SubSect | Section]
929. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 474 |
Paragraph |
SubSect | Section]
930. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 474 |
Paragraph |
SubSect | Section]
931. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 474 |
Paragraph |
SubSect | Section]
932. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 475 |
Paragraph |
SubSect | Section]
933. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 475 |
Paragraph |
SubSect | Section]
934. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 475 |
Paragraph |
SubSect | Section]
935. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 475 |
Paragraph |
SubSect | Section]
936. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 476 |
Paragraph |
SubSect | Section]
937. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 477 |
Paragraph |
SubSect | Section]
938. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 478 |
Paragraph |
SubSect | Section]
939. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 479 |
Paragraph |
SubSect | Section]
940. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 480 |
Paragraph |
SubSect | Section]
941. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 480 |
Paragraph |
SubSect | Section]
942. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 481 |
Paragraph |
SubSect | Section]
943. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 482 |
Paragraph |
SubSect | Section]
944. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 482 |
Paragraph |
SubSect | Section]
945. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 483 |
Paragraph |
SubSect | Section]
946. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 483 |
Paragraph |
SubSect | Section]
947. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 483 |
Paragraph |
SubSect | Section]
948. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 |
Paragraph |
SubSect | Section]
949. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 |
Paragraph |
SubSect | Section]
950. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 |
Paragraph |
SubSect | Section]
951. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 |
Paragraph |
SubSect | Section]
952. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 |
Paragraph |
SubSect | Section]
953. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 484 |
Paragraph |
SubSect | Section]
954. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 |
Paragraph |
SubSect | Section]
955. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 |
Paragraph |
SubSect | Section]
956. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 |
Paragraph |
SubSect | Section]
957. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 |
Paragraph |
SubSect | Section]
958. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 |
Paragraph |
SubSect | Section]
959. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 485 |
Paragraph |
SubSect | Section]
960. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 489 |
Paragraph |
SubSect | Section]
961. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 489 |
Paragraph |
SubSect | Section]
962. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 490 |
Paragraph |
SubSect | Section]
963. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 490 |
Paragraph |
SubSect | Section]
964. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 490 |
Paragraph |
SubSect | Section]
965. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 491 |
Paragraph |
SubSect | Section]
966. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 492 |
Paragraph |
SubSect | Section]
967. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 492 |
Paragraph |
SubSect | Section]
968. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 492 |
Paragraph |
SubSect | Section]
969. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 492 |
Paragraph |
SubSect | Section]
970. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 492 |
Paragraph |
SubSect | Section]
971. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 492 |
Paragraph |
SubSect | Section]
972. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 493 |
Paragraph |
SubSect | Section]
973. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 495 |
Paragraph |
SubSect | Section]
974. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 495 |
Paragraph |
SubSect | Section]
975. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 496 |
Paragraph |
SubSect | Section]
976. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 496 |
Paragraph |
SubSect | Section]
977. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 496 |
Paragraph |
SubSect | Section]
978. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 496 |
Paragraph |
SubSect | Section]
979. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 496 |
Paragraph |
SubSect | Section]
980. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 497 |
Paragraph |
SubSect | Section]
981. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 497 |
Paragraph |
SubSect | Section]
982. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 497 |
Paragraph |
SubSect | Section]
983. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 497 |
Paragraph |
SubSect | Section]
984. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 497 |
Paragraph |
SubSect | Section]
985. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 497 |
Paragraph |
SubSect | Section]
986. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 500 |
Paragraph |
SubSect | Section]
987. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 500 |
Paragraph |
SubSect | Section]
988. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 502 |
Paragraph |
SubSect | Section]
989. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 503 |
Paragraph |
SubSect | Section]
990. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 503 |
Paragraph |
SubSect | Section]
991. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 503 |
Paragraph |
SubSect | Section]
992. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 504 |
Paragraph |
SubSect | Section]
993. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 505 |
Paragraph |
SubSect | Section]
994. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 506 |
Paragraph |
SubSect | Section]
995. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 507 |
Paragraph |
SubSect | Section]
996. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 508 |
Paragraph |
SubSect | Section]
997. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 511 |
Paragraph |
SubSect | Section]
998. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 514 |
Paragraph |
SubSect | Section]
999. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 515 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1000. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 518 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1001. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 519 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1002. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 520 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1003. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 520 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1004. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 521 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1005. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 521 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1006. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 521 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1007. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 522 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1008. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 522 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1009. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 524 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1010. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 525 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1011. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 525 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1012. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 527 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1013. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 527 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1014. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 529 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1015. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 530 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1016. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 531 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1017. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 532 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1018. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 532 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1019. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 533 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1020. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 533 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1021. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 533 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1022. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 534 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1023. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 534 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1024. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 534 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1025. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 536 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1026. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 536 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1027. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 537 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1028. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 537 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1029. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 538 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1030. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1031. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 542 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1032. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1033. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 544 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1034. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 545 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1035. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 545 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1036. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 546 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1037. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 546 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1038. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 547 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1039. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 547 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1040. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 548 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1041. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 549 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1042. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 549 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1043. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 550 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1044. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 551 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1045. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 551 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1046. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1047. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 552 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1048. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 555 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1049. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 557 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1050. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 557 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1051. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 558 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1052. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 558 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1053. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 559 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1054. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 559 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1055. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 560 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1056. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 561 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1057. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1058. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1059. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1060. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 562 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1061. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1062. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 563 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1063. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 564 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1064. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 566 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1065. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 566 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1066. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 567 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1067. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 568 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1068. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 569 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1069. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 569 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1070. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 570 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1071. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 570 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1072. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 572 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1073. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 572 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1074. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 572 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1075. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 572 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1076. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 572 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1077. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 573 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1078. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 574 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1079. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 574 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1080. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 575 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1081. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 576 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1082. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 576 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1083. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 577 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1084. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 577 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1085. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 577 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1086. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 581 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1087. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 588 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1088. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 588 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1089. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 588 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1090. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 589 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1091. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 589 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1092. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 589 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1093. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 591 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1094. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 591 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1095. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 592 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1096. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 597 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1097. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 597 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1098. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 597 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1099. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 597 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1100. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 597 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1101. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 597 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1102. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 598 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1103. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 599 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1104. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 600 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1105. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 600 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1106. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 601 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1107. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 601 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1108. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 601 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1109. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 601 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1110. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 602 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1111. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 603 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1112. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 604 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1113. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 604 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1114. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1115. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1116. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1117. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1118. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 605 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1119. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 607 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1120. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 611 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1121. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 611 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1122. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 613 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1123. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 613 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1124. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 616 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1125. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 616 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1126. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1127. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 618 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1128. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 620 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1129. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 621 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1130. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 623 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1131. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 625 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1132. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 625 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1133. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 625 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1134. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 626 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1135. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 626 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1136. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 626 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1137. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 626 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1138. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 628 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1139. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 628 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1140. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 629 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1141. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 629 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1142. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 630 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1143. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 630 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1144. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 632 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1145. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 632 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1146. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 632 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1147. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 632 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1148. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 632 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1149. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 633 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1150. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 634 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1151. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 634 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1152. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 635 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1153. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1154. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1155. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1156. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1157. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1158. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1159. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1160. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1161. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1162. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1163. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1164. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1165. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1166. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1167. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1168. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1169. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 636 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1170. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1171. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1172. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1173. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1174. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1175. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1176. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1177. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1178. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1179. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1180. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1181. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1182. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1183. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1184. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1185. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1186. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1187. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1188. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1189. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1190. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1191. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1192. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1193. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1194. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1195. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1196. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1197. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1198. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1199. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1200. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1201. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1202. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1203. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1204. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1205. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1206. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1207. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1208. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1209. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1210. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1211. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1212. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1213. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1214. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1215. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1216. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1217. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1218. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1219. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1220. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1221. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1222. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1223. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1224. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1225. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1226. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1227. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 637 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1228. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1229. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1230. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1231. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1232. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1233. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1234. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1235. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1236. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1237. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1238. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1239. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1240. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1241. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1242. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1243. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1244. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1245. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1246. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1247. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1248. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1249. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1250. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1251. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1252. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1253. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1254. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1255. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1256. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1257. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1258. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1259. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1260. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1261. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1262. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1263. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1264. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1265. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1266. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1267. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1268. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1269. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1270. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1271. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1272. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1273. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1274. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1275. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1276. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1277. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1278. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1279. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1280. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1281. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1282. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1283. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1284. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1285. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1286. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 638 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1287. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1288. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1289. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1290. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1291. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1292. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1293. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1294. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1295. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1296. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1297. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1298. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1299. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1300. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1301. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1302. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1303. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1304. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1305. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1306. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1307. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1308. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1309. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1310. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1311. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1312. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1313. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1314. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1315. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1316. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1317. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1318. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 639 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1319. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1320. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1321. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1322. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1323. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1324. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1325. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1326. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1327. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1328. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1329. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1330. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1331. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1332. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1333. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1334. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1335. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1336. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1337. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1338. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1339. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1340. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1341. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1342. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1343. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1344. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1345. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1346. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 640 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1347. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 642 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1348. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 647 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1349. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 647 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1350. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 647 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1351. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 647 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1352. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 647 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1353. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 648 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1354. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 653 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1355. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 653 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1356. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 653 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1357. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 654 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1358. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 654 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1359. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 655 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1360. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 656 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1361. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 656 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1362. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 656 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1363. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 657 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1364. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 657 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1365. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 658 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1366. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 659 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1367. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 659 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1368. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 659 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1369. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 659 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1370. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 660 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1371. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 661 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1372. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 661 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1373. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 661 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1374. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 661 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1375. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 661 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1376. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 662 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1377. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 664 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1378. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 664 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1379. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 666 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1380. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 667 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1381. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 667 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1382. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 670 |
Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1383. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 670 |
Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1384. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 670 |
Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1385. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 670 |
Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1386. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 672 |
Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1387. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 673 |
Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1388. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 674 |
Paragraph |
Sub2Sect | Section]
1389. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 686 |
Paragraph |
Section]
1390. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 688 |
Paragraph |
Section]
1391. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 688 |
Paragraph |
Section]
1392. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 689 |
Paragraph |
Section]
1393. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 689 |
Paragraph |
Section]
1394. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 689 |
Paragraph |
Section]
1395. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 692 |
Paragraph |
Section]
G
Galea 355. 40
Galeam contra civitatem aliquam ponere ib. 57
Galerus ib. 60
1396. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 695 |
Paragraph |
Section]
1397. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 695 |
Paragraph |
Section]
1398. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 696 |
Paragraph |
Section]
1399. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 697 |
Paragraph |
Section]
1400. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 700 |
Paragraph |
Section]
1401. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 702 |
Paragraph |
Section]
1402. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 706 |
Paragraph |
Section]
1403. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 707 |
Paragraph |
Section]
1404. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 |
Paragraph |
Section]
1405. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 708 |
Paragraph |
Section]
1406. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 709 |
Paragraph |
Section]
1407. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 711 |
Paragraph |
Section]
1408. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 711 |
Paragraph |
Section]
1409. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1410. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1411. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1412. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1413. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1414. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1415. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1416. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1417. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1418. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1419. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1420. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1421. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1422. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1423. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1424. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1425. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1426. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1427. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1428. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1429. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1430. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1431. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1432. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1433. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1434. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 712 |
Paragraph |
Section]
1435. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 713 |
Paragraph |
Section]
1436. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 713 |
Paragraph |
Section]
1437. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 713 |
Paragraph |
Section]
1438. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 713 |
Paragraph |
Section]
1439. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 715 |
Paragraph |
Section]
1440. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 715 |
Paragraph |
Section]
1441. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 716 |
Paragraph |
Section]
IUDICUM.
2.
1442. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 717 |
Paragraph |
Section]
1. PARALIPOMENON.
12. Si venitis ad decipiendum me, pro adversariis meis, videat Dominus, et increpet 444. 60
2. PARALIPOMENON.
9. Non fuit verbum absconditum ab illo, scilicet a rege Salomone 8. 4
6000 aurei ascendebant super scutum unum 59. 23
12. Fortis non fortificabit fortitudine sua, nec robustus eruet animam suam 345. 64
17. Elevatum est cor eius in viis Iehovae 181. 16
1443. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 719 |
Paragraph |
Section]
1444. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 720 |
Paragraph |
Section]
1445. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 720 |
Paragraph |
Section]
1446. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 720 |
Paragraph |
Section]
1447. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 720 |
Paragraph |
Section]
1448. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 720 |
Paragraph |
Section]
1449. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 721 |
Paragraph |
Section]
1450. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 721 |
Paragraph |
Section]
1451. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 722 |
Paragraph |
Section]
1452. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 723 |
Paragraph |
Section]
1453. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 724 |
Paragraph |
Section]
1454. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 724 |
Paragraph |
Section]
1455. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 726 |
Paragraph |
Section]
1456. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 727 |
Paragraph |
Section]
1457. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 727 |
Paragraph |
Section]
1458. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 727 |
Paragraph |
Section]
1459. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 728 |
Paragraph |
Section]
IOHANNES.
1 In principio erat verbum 955. 55. 56
Et sine eo factum est nihil 718. 41
Erat illa lux vera, illuminans omnem hominem venientem in hunc mundum 407. 25 etc.
Sed dilexerunt homines tenebras magis quam lucem 602. 55. 56
Vidimus gloriam eius,
1460. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 729 |
Paragraph |
Section]
1461. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 729 |
Paragraph |
Section]
1462. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 730 |
Paragraph |
Section]
1463. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 731 |
Paragraph |
Section]
1464. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 733 |
Paragraph |
Section]
1465. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 735 |
Paragraph |
Section]
1466. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 737 |
Paragraph |
Section]
1467. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 738 |
Paragraph |
Section]
1468. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 |
Paragraph |
Section]
1469. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 |
Paragraph |
Section]
1470. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 |
Paragraph |
Section]
1471. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 |
Paragraph |
Section]
1472. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 740 |
Paragraph |
Section]
1473. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 |
Paragraph |
Section]
IUSTIFICATIO.
Iustificare verbum quid significet 498. 68
iustificandi verbum quomodo a foro sumptum, et ad salutis nostrae negotium accommodatum sit 499. 3 a peccato quomodo homines liberentur ibid. 21 dum contendunt Papistae, iustificare idem esse, quod reipsa infusisque virtutibus iustificare,
1474. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 |
Paragraph |
Section]
IUSTIFICATIO.
Iustificare verbum quid significet 498. 68
iustificandi verbum quomodo a foro sumptum, et ad salutis nostrae negotium accommodatum sit 499. 3 a peccato quomodo homines liberentur ibid. 21 dum contendunt Papistae, iustificare idem esse, quod reipsa infusisque virtutibus iustificare, suam inscitiam produnt 500. 41
iustificare
1475. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 741 |
Paragraph |
Section]
1476. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 743 |
Paragraph |
Section]
1477. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 743 |
Paragraph |
Section]
1478. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 745 |
Paragraph |
Section]
1479. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 745 |
Paragraph |
Section]
1480. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 746 |
Paragraph |
Section]
1481. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 |
Paragraph |
Section]
1482. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 |
Paragraph |
Section]
V
Vasa
1483. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 |
Paragraph |
Section]
V
Vasa misericordiae et irae 659. 18. 20
ventus quare Deo addatur? 1246 54. 55 etc.
verba Dei quid 605. 5
VERBUM DEI.
verbum substantiale, quod est Christus, necessario discernendum est a verbo vocali 121. 61
verbi vox pro filio Dei posita, in ecclesia retinenda 1248. 60 etc.
verbi Dei epitheta 1254. 49
verbum Dei unde habeat
1484. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 |
Paragraph |
Section]
V
Vasa misericordiae et irae 659. 18. 20
ventus quare Deo addatur? 1246 54. 55 etc.
verba Dei quid 605. 5
VERBUM DEI.
verbum substantiale, quod est Christus, necessario discernendum est a verbo vocali 121. 61
verbi vox pro filio Dei posita, in ecclesia retinenda 1248. 60 etc.
verbi Dei epitheta 1254. 49
verbum Dei unde habeat appellationem 1255. 4. 5
1485. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 |
Paragraph |
Section]
VERBUM DEI.
verbum substantiale, quod est Christus, necessario discernendum est a verbo vocali 121. 61
verbi vox pro filio Dei posita, in ecclesia retinenda 1248. 60 etc.
verbi Dei epitheta 1254. 49
verbum Dei unde habeat appellationem 1255. 4. 5
verbum Dei quare gla dius dicatur 362. 50
verbum Dei quomodo dicatur lucerna pedibus nostris in obscuro loco proposita 596. 66 etc.
verbi Dei praedicatio per rugitum leonis significata 531.
1486. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 |
Paragraph |
Section]
1487. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 |
Paragraph |
Section]
1488. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 |
Paragraph |
Section]
1489. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 747 |
Paragraph |
Section]
1490. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 756 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1491. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 759 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Ianua tu demum es, tu via, vita, salus.
Tu librum solus, tu regna paterna recludis,
Scripturas aperis, ferrea corda domas.
Tu quoque cor Lydiae reserasti Christe potenter,
Effringens stygii noxia claustra ducis.
Illa tuum didicit verbum: veramque salutis,
Flamine, cognovit, corda regente, viam.
Fac quoque nostra (potes siquidem dulcissime Iesu)
Ad vocem verbi corda patere tui.
Ne tua securi contemnere iussa velimus,
Sed vera potius te coluisse fide.
Synceros etiam
1492. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 760 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Sic alius repetit pulchras et Apollinis artes,
Rerum naturas exprimit ille manu.
Rectius at multo sanctorum scripta Sophorum,
Quaeque Deus mandat, continet iste Liber.
Caetera cuncta ruunt, fallax mundusque peribit:
Sed verbum Christi sidera summa tenet.
1493. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 768 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1494. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 772 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1495. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 776 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1496. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 780 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1497. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 780 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1498. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 780 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1499. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 781 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1500. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 788 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1501. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 790 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1502. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 790 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1503. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 792 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1504. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 797 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1505. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 797 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1506. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 799 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1507. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 803 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1508. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 803 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1509. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 804 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1510. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 804 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1511. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 804 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1512. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 805 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1513. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 817 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1514. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 823 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1515. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 832 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1516. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 835 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1517. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 836 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1518. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 841 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1519. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 841 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1520. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 844 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1521. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 844 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1522. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 844 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1523. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 844 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1524. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 844 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1525. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1526. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1527. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1528. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1529. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 848 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1530. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 849 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1531. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 849 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1532. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 849 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1533. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 851 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1534. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 852 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1535. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 852 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1536. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 852 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1537. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 857 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1538. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 862 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1539. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 863 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1540. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 866 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1541. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 872 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1542. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1543. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1544. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1545. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1546. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 880 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1547. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 881 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1548. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 881 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1549. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 882 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1550. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 883 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1551. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 895 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1552. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 902 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1553. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 902 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1554. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 904 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1555. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 904 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1556. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 905 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1557. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 905 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1558. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 905 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1559. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 905 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1560. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 905 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1561. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 905 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1562. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 906 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1563. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 906 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1564. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 907 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1565. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1566. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1567. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1568. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1569. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1570. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1571. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1572. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 908 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1573. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 909 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1574. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 910 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1575. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 911 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1576. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 911 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1577. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 914 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1578. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 915 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1579. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 916 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1580. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 920 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1581. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 922 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1582. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 922 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1583. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 922 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1584. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 923 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1585. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 923 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1586. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 923 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1587. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 923 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1588. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 923 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1589. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 923 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1590. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 923 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1591. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 923 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1592. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 924 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1593. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 924 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1594. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 924 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1595. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 930 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1596. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 931 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1597. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 932 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1598. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 933 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1599. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 933 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1600. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 933 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1601. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 934 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1602. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 934 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1603. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 935 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1604. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 935 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1605. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 935 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1606. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 935 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1607. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 935 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1608. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 935 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1609. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 935 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1610. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 936 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1611. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 936 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1612. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 937 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1613. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 937 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1614. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 939 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1615. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 940 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1616. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 943 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1617. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 943 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1618. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 944 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1619. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 944 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1620. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 945 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1621. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 947 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1622. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 947 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1623. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 948 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1624. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 948 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1625. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 948 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1626. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 949 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1627. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 949 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1628. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 949 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1629. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 950 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1630. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 951 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1631. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 952 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1632. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 953 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1633. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 953 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1634. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 954 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1635. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 954 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1636. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 955 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1637. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 955 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1638. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 955 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1639. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 956 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1640. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 956 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1641. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 957 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1642. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 958 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1643. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 958 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1644. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 958 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1645. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 962 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1646. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 962 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1647. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 964 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1648. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 965 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1649. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 968 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1650. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 968 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1651. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 968 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1652. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 969 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1653. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 969 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1654. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 970 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1655. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 970 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1656. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 971 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1657. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 972 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1658. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 974 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1659. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 974 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1660. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 975 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1661. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 975 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1662. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 977 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1663. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1664. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1665. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 981 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1666. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 984 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1667. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 985 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1668. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 985 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1669. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 985 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1670. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 986 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1671. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 989 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1672. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 991 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1673. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 995 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1674. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 998 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1675. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1004 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1676. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1004 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1677. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1006 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1678. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1014 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1679. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1017 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1680. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1019 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1681. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1019 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1682. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1019 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1683. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1019 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1684. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1019 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1685. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1019 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1686. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1019 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1687. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1021 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1688. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1022 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1689. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1023 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1690. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1024 |
Paragraph |
Section]
1691. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1030 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1692. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1033 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1693. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1036 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1694. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1036 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1695. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1039 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1696. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1039 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1697. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1041 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1698. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1041 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1699. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1043 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1700. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1044 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1701. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1044 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1702. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1047 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1703. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1049 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1704. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1056 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1705. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1058 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1706. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1059 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1707. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1060 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1708. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1064 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1709. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1064 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1710. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1065 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1711. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1065 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1712. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1065 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1713. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1073 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1714. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1077 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1715. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1077 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1716. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1078 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1717. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1081 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1718. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1082 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1719. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1082 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1720. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1085 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1721. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1086 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1722. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1094 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1723. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1098 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1724. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1104 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1725. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1106 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1726. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1108 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1727. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1118 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1728. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1118 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1729. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1118 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1730. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1119 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1731. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1121 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1732. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1122 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1733. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1122 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1734. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1122 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1735. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1122 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1736. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1136 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1737. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1139 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1738. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1141 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1739. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1147 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1740. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1151 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1741. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1153 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1742. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1155 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1743. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1156 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1744. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1159 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1745. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1161 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1746. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1161 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1747. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1165 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1748. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1165 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1749. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 |
Paragraph |
Section]
1750. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 |
Paragraph |
Section]
1751. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1166 |
Paragraph |
Section]
1752. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1167 |
Paragraph |
Section]
1753. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1170 |
Paragraph |
Section]
1754. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1172 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1755. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1172 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1756. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1173 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1757. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1173 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1758. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1175 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1759. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1176 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1760. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1177 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1761. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1177 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1762. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1177 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1763. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1177 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1764. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1178 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1765. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1178 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1766. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1178 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1767. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1178 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1768. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1178 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1769. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1179 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1770. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1179 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1771. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1179 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1772. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1180 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1773. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1180 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1774. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1184 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1775. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1184 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1776. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1185 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1777. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1186 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1778. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1186 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1779. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1780. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1781. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1782. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1783. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1784. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1785. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1786. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1787. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1788. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1789. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1790. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1791. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1792. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1793. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1794. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1795. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1796. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1797. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1188 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1798. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1189 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1799. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1189 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1800. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1189 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1801. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1189 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1802. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1189 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1803. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1804. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1805. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1806. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1807. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1190 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1808. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1191 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1809. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1191 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1810. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1811. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1192 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1812. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1813. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1814. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1815. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1816. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1193 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1817. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1818. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1194 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1819. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1195 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1820. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1821. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1198 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1822. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1823. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1824. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1825. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1826. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1827. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1199 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1828. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1200 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1829. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1201 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1830. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1831. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1202 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1832. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1203 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1833. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1203 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1834. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1204 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1835. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1205 |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1836. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 |
Paragraph |
Section]
1837. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1211 |
Paragraph |
Section]
1838. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1215 |
Paragraph |
Section]
1839. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1216 |
Paragraph |
Section]
1840. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1216 |
Paragraph |
Section]
1841. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1216 |
Paragraph |
Section]
1842. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1217 |
Paragraph |
Section]
1843. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1221 |
Paragraph |
Section]
1844. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 |
Paragraph |
Section]
D
Dalmatae feroces 196
Damasceni adhortatio ad lectionem Sacrae Scripturae 83
David, vir desideriorum 78. 79. quo tempore vixerit 55
Danielis ieiunium 307. poenitentia 308
dare verbum aliquando promissionem significare 194
David magnanimus et mitis 72. quatenus vir secundum cor Dei 321. quomodo peccatum suum Domino confiteatur 371
Davidis ieiunium 307. lamentationes 335
David primum in Psalmis promissa caelestia et
1845. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1224 |
Paragraph |
Section]
1846. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1225 |
Paragraph |
Section]
E
Ebalmons 332
ab Ebrietate varias metaphoras sumi 335
Ecclesia an supra Scripturam 407. 408. Christi corpus 188. cur arca seu torcular dicta 104. 105. Dei vivum templum 362. quae ńam modo sic, modo aliter expressum verbum Dei possit interpretari 417. sponsa Christi 418. sub quibus nominibus saepe notetur 29. veritatis columna 417
Ecclesiae doctor sit bonus dialecticus 32. testimonia. ibid. gubernatores qua ratione iram Dei sibi cumulent 401. historia quo compendio
1847. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1227 |
Paragraph |
Section]
1848. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1231 |
Paragraph |
Section]
1849. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1232 |
Paragraph |
Section]
1850. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 |
Paragraph |
Section]
1851. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1233 |
Paragraph |
Section]
1852. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1234 |
Paragraph |
Section]
N
Nabalis cor mortuum 309
Nabath in ieiunio lapidibus obruitur 310
Nahum quo tempore vixerit 55
naka verbum saepe pro impunito poni 308
in Narratione rerum gestarum quid observandum 94
narrationes Scripturae quales 282. 283
in Narrationibus apud Hebraeos quae adhibeantur figurae 230. quid observandum 230
in Natalis sui die neminem
1853. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1235 |
Paragraph |
Section]
1854. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1235 |
Paragraph |
Section]
1855. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1240 |
Paragraph |
Section]
1856. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1242 |
Paragraph |
Section]
1857. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 |
Paragraph |
Section]
1858. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 |
Paragraph |
Section]
1859. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 |
Paragraph |
Section]
1860. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 |
Paragraph |
Section]
1861. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 |
Paragraph |
Section]
1862. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1244 |
Paragraph |
Section]
1863. Petrić, Frane. Zoroaster et eius CCCXX oracula... [Paragraph |
SubSect | Section]
1864. Pir, Didak. Cato minor, sive disticha moralia,... [page 162 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13.59.3 At qui fortis erat Gallus fortesque Gemelli.
13.59.4 Et fuit eximiis viribus illa Lupa.
13.59.5 Sed fuit infaelix verbum, et lugubre doctis.
13.59.6 Troia fuit. Fuimus Troes, et Hector erat.
13.59.7
13.59.8 Et quatit adsiduo
1865. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1866. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1867. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1868. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1869. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph |
SubSect | Section]
1870. Gradić, Stjepan. De vita, ingenio, et studiis Junii... [page n29 |
Paragraph |
Section]
1871. Belostenec, Ivan;... . Gazophylacii dedicatio et... [Paragraph |
Section]
Numerus
1872. Belostenec, Ivan;... . Gazophylacii dedicatio et... [Paragraph |
Section]
Numerus
1873. Belostenec, Ivan;... . Gazophylacii dedicatio et... [Paragraph |
Section]
1874. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
1875. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
1876. Rattkay, Ivan. Relatio Tarahumarum Missionum... [Paragraph |
Section]
1877. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 30 |
Paragraph |
Section]
1.531 Dilectum faciens minus ignorare Tonantem.
1.532 Hic disces veluti generari ignara paternae
1.533 Simplicitas mentis, prorsus nihil impare Verbum
1.534 Natura gignat; veluti non duplice duplex
1.535 Principio persona Deum producat Amorem.
1.536 Hic disces veluti mutari nescia mentis
1878. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 91 |
Paragraph |
Section]
3.667 Victoris meritum donis testantia, dicam.
3.668
3.669 Angelicas dotes! sed Verbum dicere Verbo
3.670 Incipiam: Verbum Patris, qualem unica natum
3.671 Parturiit Virgo, divina Peurpera sacrum
3.672 Intacti pignus ventris, natalis in ipsis
1879. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 91 |
Paragraph |
Section]
3.668
3.669 Angelicas dotes! sed Verbum dicere Verbo
3.670 Incipiam: Verbum Patris, qualem unica natum
3.671 Parturiit Virgo, divina Peurpera sacrum
3.672 Intacti pignus ventris, natalis in ipsis
3.673 Optatae noctis tenebris, manibusque tenendum,
1880. Vičić, Kajetan. Thieneidos libri sex, versio... [page 94 |
Paragraph |
Section]
3.781 Si rudis exponam? refert quis gaudia mentis
3.782 Caietane tuae? quis linguae fervida dicet
3.783 Verba, quibus pura natum de Virgine Verbum
3.784 Alloquio dulci affatus? quis scribet amoris
3.785 Oscula, libatas proprio de fonte quis edet
3.786 Delicias mentis, quae velox penna favores
1881. Rogačić, Benedikt. Euthymia sive De tranquilitate... [page 235 |
Paragraph |
Section]
OPERIS propositio, et in praecipuas duas partes diuisio.
Inuocatur Ratio caelesti lumine adiuta.
Immo et ipsum Verbum Diuinum, totius rationis, sapientiaeque integerrimus fons.
Honores ei persoluendi per allegoriam describuntur.
Prima Tranquillitatis regula affertur, nihil ex fortuitis atque externis Bonis mirari.
1882. Ritter Vitezović,... . Croatia rediviva, versio... [Paragraph |
Section]
1883. Ritter Vitezović,... . Croatia rediviva, versio... [Paragraph |
Section]
1884. Ritter Vitezović,... . Croatia rediviva, versio... [Paragraph |
Section]
1885. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Labis erat pretium quo non felicius ullum
Aut bonitas divina dare, aut sapientia posset
Concipere. Aeterni proles est unica Patris,
Fecundae soboles mentis, commune Parenti
Naturâ Verbum, nec falsa Tonantis imago,
Quam generata facit solum persona loquente
A Patre distingui: caelo hunc deponere Natum,
Hunc hominem fieri voluit Pater. Ille iubentis
Imperio non lentus adest: numquam irrita
1886. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Plausit io Caelum: et tantae pietatis ovantes
Caelicolae decreta probant et carmine Numen
Concelebrant, quod Tartarei livore cerastae
Prostratum aeterno damno solvisset Adamum.
Verbum tunc hominem fieri, tunc carnis amictum
Vellere divinum similem peccantibus Agnum
Spectandum terris voluit Pater, unde perennem
Faex hominum peteret vili dape perdita vitam.
Tunc etiam culpae pretium
1887. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Omnipotens quaecumque eadem molita Tonantis
Est manus et quorum dici vult ipse Creator,
Virgineo illius vestiri carnis amictu
Constituit genitum de se sine compare Verbum.
Hanc titulo insignem Dominae rebusque caducis
Altius evectam Mariam prior ipse vocavit.
Omnipotentis enim Divino bina latebant
Nomina thesauro, quas gemmas nomino: quamvis
Non illas
1888. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Ad veniam; quem non posset suadere rebellis
Angelus et quae sunt olim ventura docebo.
Tollendo cum lapsa tuo natura sit impar
Supplicio, statuit Numen dimittere caelo
Unigenam, Verbum, Sobolem: licet illa Parenti
Par Deus, humani premet immortale sereni
Corporis induviis. Poenas pro labe daturus
Ille tua est, vetiti ne te petat ultio pomi.
Hinc mansura tuae post debita funera
1889. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Sed quis Virgineas potuisset dicere sedes,
Omnibus ignotos quis divinare penates,
Ni prius aethereo monitu quo percitus aeger
Mysta loci, spreta tectum docuisset Idume,
Numinis illatum imperio, quo corpore Verbum
Humano indutum factum caro. Dicta probavit
Aequi plena salus laribusque reperta parentis
Virginis effigies, in cuius fronte sedebat
Maiestas et amor. Nec erat sine Numine cultus
1890. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Utile divino transfert in viscera semen.
Nec semen tamen illud erat: pro semine purus
Ros venit cordisque rubens ac floridus imber.
Una eademque mora perfecto corpore Verbum
Fit caro, si dicenda mora est non sectile punctum.
Uno oculi nictu sanguis transfusus in alvum
Virgineus, vegetos animae formatus in artus,
Atque una aeternam sortitus hypostasin in arta,
1891. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Impavido patrare nefas? Et forsitan eidem
Dicar moecha uxor, legale tonantia saxa
Digna pati. Signo quo monstratura Tonantis
Progeniem celare utero sexusque virilis
Ignarae aeterno susceptum Flamine Verbum?
His ego si tumidum vellem defendere ventrem,
Censerer delira nurus. Sunt callida, dicent,
Quae faciunt magis esse ream commenta; supremus
Scilicet hanc inopem, obicerent, fabrique iugalem
1892. Vičić, Kajetan. Jesseidos libri XII, editio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Humanae suscepit onus servile figurae.
Hic memor illius, quo se sublime levavit
Tunc animi excessus, viditque augusta Tonantis
Ora patris viditque Patris quod ventre gerebat
In propria Verbum forma, liquefacta labansque
Pectore, divini vultus splendore calebat.
Discipulis eadem culto mutata sacello
Limina, pro mystis sortita libantibus aram
Et Dominae simulacra suae, cui insidet ulnis
1893. Dumanić, Marko;... . Synopsis virorum illustrium... [Paragraph |
Section]
1894. Ritter Vitezović,... . Plorantis Croatiae saecula duo,... [page 56 |
Paragraph |
Section]
2.119 Ipseque de vivis excedit praepete fato,
2.120 Juraque mox Pacis violantur: Thraxque Rudolpho
2.121 Strigoniam Hunnorum regalem surripit urbem:
2.122 Ut videam: quanta verbum regale decusque
2.123 Relligione colat. verè simulatio pacis
2.124 Ipsis saepè fuit longè damnosior armis.
2.125 Bella gerente alibi, modicùm requievimus, hoste:
1895. Đurđević, Ignjat. Magdalidos liber primus, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
1896. Stay, Benedikt. Philosophiae versibus traditae... [Paragraph |
Section]
590 Notitiam ante omnem quas sponte ingressus inibam.
591 Ipsa doces, Numen, dum sese conspicit intra
592 Contemplans summam Naturam et id omne quod Ipsum est,
593 Par sibi quod genuit Verbum, foecundaque semper
594 Mens generat, semper sese quia conspicit intra.
595 Hanc Prolem Pater aeternum complexus amavit,
596 Illa quoque aeterno in genitorem fertur amore:
1897. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 75 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1898. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 76 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1899. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 79 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1900. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 173 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1901. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 213 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1902. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 213 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1903. Krčelić, Baltazar... . Annuae 1748-1767,versio electronica [page 374 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1904. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
1905. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
Section]
1906. Zamanja, Bernard;... . Navis aeria et elegiarum... [Paragraph |
Section]
1907. Kunić, Rajmund. Ad Balthassarem Odescalchium... [Paragraph |
Section]
36 Ardore ac pulchris haud dubitem numeris:
37 Nec malus interpres faciam, fecere quod olim
38 Multi, qui, dictis omnia frigidulis
39 Complentes, verbum verbo sunt reddere tantum
40 Conati; atque meram barbariem attulerunt
41 Pro cultu, obscuras pura pro luce tenebras,
42 Stridorem cantu pro liquido horrisonum,
1908. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_335 |
Paragraph |
Section]
18.440 Aeacides; Danaos ut jam te suspicer esse 440
18.441 Progenitos; tantam impendis queis sedula curam.
18.442 Illa sub haec: Quid ais, Saturnie? quod tibi verbum
18.443 Excidit ore? viro quod vir mortalis, inopsque
18.444 Mentis, totque astu moliri nescius orsa,
18.445 Fecerit; hoc nequeam, quae glorior esse deorum
1909. Kunić, Rajmund. Homeri Ilias, Latinis versibus... [page v_761 |
Paragraph |
Section]
24.927 Annus hic est patrias liqui cum perdita sedes,
24.928 Et veni ad Teucros infelix hospita: nullum
24.929 A te unquam sedenim tam longo tempore verbum
24.930 Audivi asperius. quin si me laedere quisquam 930
24.931 Forte domi audebat frater tuus? aut soror, ipsa
24.932 Vel socrus (socer usque mihi mitisque bonusque
1910. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xx |
Paragraph |
Section]
1911. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xxv |
Paragraph |
Section]
1912. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xxix |
Paragraph |
Section]
Εἰπέ
1913. Kunić, Rajmund. Оperis ratio (Ilias Latinis... [page xxxiii |
Paragraph |
Section]
1914. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph |
Section]
1915. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph |
Section]
Tibi vero non est fatale divine o Menelaë
In Argo equos pascente mori et fatum obire.
Sed te in Elisium campum et fines terrae
1916. Homerus; Zamanja,... . Homeri Odyssea Latinis versibus... [Paragraph |
Section]
446 Includit vagina; haud est ignobile donum.
447 Haec dicens rutilum manibus simul accipit ensem,
448 Pаucа simul fatur. sis, o pater optime, felix,
449 Fudimus et verbum si quod male, ventus in undas
450 Abripiat vanum. sic o tibi conjugis ora 450
451 Cernere, sic patrios tandem dent numina fines!
452 Cui Laërtiades: et tu sis, inquit, amice,
453 Felix, dique tibi
1917. Baričević, Adam... . Eclogae, versio electronica [Paragraph |
Section]
1918. Baričević, Adam... . Eclogae, versio electronica [Paragraph |
Section]
1919. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
1920. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
1921. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
1922. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
1923. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa20 |
Paragraph |
Section]
1924. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page ra1_pa64 |
Paragraph |
Section]
1925. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa127 |
Paragraph |
SubSect | Section]
37 Pellucetque vitro similis nitidoque electro
38 Formosis clarum Naiasin in speculum.
39 An miserum eiicies, mutato gutturis usu
40 Si male quod verbum dixerit asperius,
41 Nil patiens perferre, tuis nisi sensibus aptum?
42 Atqui nec talem fama mihi retulit,
43 Nec te ego sum toties expertus. quin mage leni
1926. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa148 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1927. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa180 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1928. Hesiodus; Zamanja,... . Hesiodi Ascraei opera, versio... [page pa199 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1929. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.999.1 Semper habet multos circum se Gellia moechos,
5.999.2 Cuilibet et credi posse pudica putat?
5.999.3 Usque picem si quis tractat (verbum est vetus), illi
5.999.4 Pix tandem puras inquinat atra manus.
1000. [994.] In Galliam. Populus lege solutus belluae
1930. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1088.4 Distas a Bembo quam procul atque Casa.
1089. [1083.] In Varum grandiloquos vates laudantem.
5.1089.1 "Grandiloquos" laudas vates: ego (condere verbum
5.1089.2 Hoc mihi, Vare, novum si licet) "aptiloquos".
1090. [1084.] In idem argumentum.
5.1090.1 Scribis magna: velim,
1931. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1129.1 Antigene, quiddam fecisti carminis, idque
5.1129.2 Dixi ego simpliciter displicuisse mihi.
5.1129.3 Tu nullum, clamas, verbum non esse Latinum,
5.1129.4 Nullum legitimos non cadere ad numeros.
5.1129.5 Ne clama; id fateor, sed carmen displicet istud,
5.1129.6 Communi sensu quod caret,
1932. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
5.1366.6 Frustra, cui nemo credere vult hominum.
1367. [1359.] In Ponticum, quadragesimae tempore nunquam verbum Domini audientem.
5.1367.1 Pontice, dic, oro, dum totam rite per urbem
5.1367.2 Rostra sacris passim vocibus alta sonant,
5.1367.3 Auditumque omnis certatim confluit aetas,
1933. Kunić, Rajmund. Epigrammata, versio electronica [Paragraph |
SubSect | Section]
7.218.5 Quid frustra gliscunt certamina? Vera fatebor
7.218.6 Dicere quemque, addat si modo quisque ''mihi''.
7.218.7 Id magnam verbum componet denique litem:
7.218.8 Tres vincent Veneres, quaeque suo Paridi.
218. [217.]
(pon. inter varia)
1934. Zamanja, Bernard. Epistolae scriptae an. 1795. et... [Paragraph |
Section]
1.123 Efficiam, vulgata situ ne scripta putrescant,
1.124 Neve ea corrodant tineae, neve instet Arachne
1.125 Telam nere super? Verbum non amplius addam:
1.126 Alea jacta mihi est; quo caepi pergere, pergam,
1.127 Hoc tibi et imponam, quodcumque est ponderis: acta
1.128 Ad me quae attinuit, curae tu perfice
1935. Škrlec Lomnički,... . Ad Maximilianum Verhovacz epistola... [Paragraph |
Section]
1936. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page xxviii |
Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
1937. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 13 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1.2.119 Ridiculi fatuae contagia spsrgere crambes.
1.2.120 Ast opere in medio Claudina supervenit: illi
1.2.121 Assurgat nemo: nemo audeat hiscere verbum:
1.2.122 Sed tantum inflexa paulum cervice salutem
1.2.123 Reddat, et accipiat. Statua taciturnior ipsa
1.2.124 Assidet illa toro, sed opis nihil indiga vestrae,
1938. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 15 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1.2.185 Nomine virtutem, sed nomine discere tantum
1.2.186 Labrorumque tenus cupitis: nulli excidit ore
1.2.187 Hîc aliud verbum, praeter virtutis. At ipsa
1.2.188 Virtutem inclamat, limisque adspectat ocellis
1.2.189 Thyodamanta Chloe: virtutem dum crepat, Aeglen
1.2.190 Furtivo Glaucus pressit
1939. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 116 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1.16.127 Invenisti aliquid? Potuit defendere amicum
1.16.128 Sublimi eloquio, aut civi depellere litem?
1.16.129 Nil minus: omnino infans, nec potis hiscere verbum est.
1.16.130 Quippe horret causas, et ferrea jura perosus
1.16.131 Grande negat coeno ingenium mersisse forensi,
1.16.132 Crassus ubi sapit, et Tulli versatilis
1940. Rastić, Džono;... . Carmina, versio electronica [page 130 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1.18.183 Quare age, qui immeritae properasti ad somnia laudis,
1.18.184 O patris oblite, atque obliviscende parenti,
1.18.185 Vade, liber, quo vis. Verbum non amplius addam.
SATYRA XX. AD MAECENATEM
1.19.1 Absentem quod me sponte, et defendis amice,
1941. Čobarnić, Josip. Dioclias carmen polymetrum, versio... [page 20 |
Paragraph |
SubSect | Section]
371 Exurgit immensus per aevum
372 Ipse Deus, Genitus, Redemptor.
373 Aeterno ab aevo Te quoque conspicis,
374 Amore Verbum diligis editum;
375 Hinc spirat emanans beatae
376 Ille dator Dens ipse pacis.
377 Hanc sume vitam, mi Deus, hostiam,
378 Volat
1942. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page xvii |
Paragraph |
SubSect | Section]
1943. Gundulić, Ivan;... . Osmanides, versio electronica [page 208 |
Paragraph |
SubSect | Section]
429 Huic cadit in pectus propexa, et lurida barba,
430 Deformant vultum macies, tormentaque passa, 430
431 Vires deficiunt, potis est nec promere verbum,
432 Decideretque, cohors ni fida, et sedula adesset,
433 Demissumque caput, trepidum corpusque teneret.
434 Trina urbe in mediâ surgunt e marmore templa,
1944. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 16 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Usque suis factis haec confirmare videtur.
Ad pia verba pii senis omnis turba stat illa
Aegra gravi tamquam morbo; mitesque videntur
Agni, qui fuerant silvestres ante leones: 330
Divinum tantum facit haec miracula verbum.
Quis stetis ante oculos mitis tunc agminis huius,
Cum subito palmae centum enses diripuerunt
Vagina centum? Vere mirabilis adstans!
De cursu ad caelum cum corda repellere centum 335
Atque
1945. Mažuranić, Ivan. Mors Smail-Agae Čengić [page 31 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Atque furore tument nares illius acerbo;
Sub nivea spuma inferna videtur in ore
Significatio, quae clare quasi dicat: iniqui
Christiadae pereant, et carmina sola cavenda!
Cum Bauk effudit postremum pectore verbum, 815
Ut fulgur celebrum subiere haec eius inane:
Dedecori testis non est tantummodo vulgus,
Non est os, non sunt oculi tantummodo vulgo;
Percute vulgus, eho! cum vulgo percute Turcas
Et cures
Bibliographia locorum inventorum
Adam Parižanin (floruit 1059) [1059], Tres hymni perantiqui de Laudibus S. Domnii, versio electronica (, Split), 394 versus, verborum 4195, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - hymnus] [word count] [adamushymnidomnii].
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.