Bibliographic criteria: none
(All documents)
Search criteria: adhuc
Your search found 2731 occurrences
More search results (batches of 100) First 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
Occurrences 2013-2156:
2013. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
excludantur, apparet quod hereditarium consilio ducis interveniendi honorem
stirpibus suis asseruerint, adeoque eas supra reliquam nationem evexerint.
2 Verum cum tamen exiguus fuerit stirpium harum numerus, non potuit id adhuc
perfectam hereditariae nobilitatis idaeam excitare; reliqui enim minores
militiae praefecti nullam per pactum hoc praerogativam consecuti sunt, adeoque stirpes eorum
in primitiva cum reliquis nationis individuis aequalitate permanserunt.
2014. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
per totum tam vastum regnum
dispergi debuissent, facile intellexerunt
3.2 intellexerunt: intellexunt MS
se continendae in officio tantae multitudini pares non futuros, si omnes, qui in
bello non occubuerint, per totum Regnum magno adhuc numero superstites Slavos in servitutem
redigerent. 3 Itaque praeter eos, qui in proelio capti sunt, haud adeo multos
e devicta natione servituti manciparunt; e reliquis aliquibus terras suas sub certi servitii
aut obventionis praestatione excolendas
2015. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
quos iam antea in classem
conditionariam receperant, terras ab omni alio praeter militiam onere eximendo
eosdem ad statum militum elevent; cum hac ratione singulares familiae ad
privilegiatum militum statum evectae sint, ignoto licet adhuc nobilis vocabulo
usus ignobiles ad statum privilegiatum elevandi in substantia iam tum invaluit;
in modo tamen illud discrimen intercessisse videtur quod nullo adhuc apud
Hungaros litterarum usu omnes hae terrarum seu collationes,
2016. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
familiae ad
privilegiatum militum statum evectae sint, ignoto licet adhuc nobilis vocabulo
usus ignobiles ad statum privilegiatum elevandi in substantia iam tum invaluit;
in modo tamen illud discrimen intercessisse videtur quod nullo adhuc apud
Hungaros litterarum usu omnes hae terrarum seu collationes, seu exemptiones verbo tantum
coram testibus fieri consveverint.
§ 5 An sub S. Stephano donationes in diploma redigi
2017. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
ad statum
privilegiatum evehit, iam ea utitur expressione: ut inter servientes regios perpetuo
adnumerari possint. 4 Duravit deinde compellatio haec usque tempora
Stephani V; hic enim in diplomate 1265, quod § 38, et 1271, quod § 36 dabimus, adhuc
expressione servientis regii utitur. 5 In diplomate e contra
1268, quod § 39, et 1270, quod § 33 infra dabimus, compellationi servientis regii vocabulum
nobilis iam coniungit.
§ 8
2018. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [Paragraph |
Section]
S. Stephano donationes in diploma relatae sint?
1 His dilucidatis tenuis quidem est a nomenclationibus coniectura; si tamen
eam alia adiuncta secundent, non improbabilis evadit. 2 Itaque ego sic
existimo quod usque Colomanni regnum, sub quo adhuc militis compellationem
viguisse ostendimus, ii, qui militiae adlegebantur, non per solenne regis diploma in
privilegiatum hunc statum evecti, sed facta per regem coram aliquibus e proceribus suis
verbali terrae alicuius seu nova collatione, seu iam
2019. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
una cum terra sua ad statum iobagionis castri
evehatur, uti id e recitato ibidem Caroli I de 1311. privilegio apparet; quod si terra, quam
talis conditionarius antea possidebat, pro dotatione iobagionis
castri insufficiens fuit, tunc rex aliam adhuc terram adiciebat, prouti id ex iam
provocato Belae IV de 1245. privilegio apparet; cum enim impetrator
25.5 impetrator: imperator MS
eiusdem antea piscator fuerit, debuit iam habere admensam conditioni huic
2020. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3230 |
Paragraph |
Section]
sub hoc rege iobagiones dicti castri
non nisi a sex domibus unum militem ad exercitum regium mittere debuerint.
12 An tamen hic rex eandem militandi mensuram pro omnibus etiam aliis
regiis castris defixerit, necdum constat; minus autem adhuc constat an norma
haec ab aliis etiam praedecessoribus et successoribus Belae Regis in prima periodo observata
fuerit; constat enim quod in ipsa prima periodo usus circa complura obiecta variaverit, et
ideo e litteris unius alteriusve regis ad usum totius periodi tuto
2021. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
postea invaluit, ut donationes non nisi erga pactandam pro impetrando bono summam
conferantur, in substantia differt. 16 Quare usum bona gratis conferendi tota
prima periodo perdurasse tuto statui posse videtur. 17 Imo cum onus militandi
tota adhuc secunda periodo grave fuerit, vix fuisse videtur aliquis, qui illud aere mercari
voluerit. 18 In tertia demum periodo, postquam inducto statario
milite insurgendi obligatio levior est effecta, bona pro pecunia conferendi usus invectus
fuisse
2022. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
terrae et aggregationis in
coetum nobilium clausulas continet. 5 Verum instrumentum hoc iam finem
periodi primae, dum stylus cancellariae regiae iam ad aliquam consistentiam pervenerat,
emanavit. 6 Anteriorum regum diplomata, ut mox videbimus, eatenus adhuc
variabant.
§ 32 Item speculatoris?
1 Inter multiplices, quas Hungariae reges habuere conditionariorum species,
erant etiam, ut in provocata iam dissertatione de varia hominum in Hungaria conditione
2023. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
agebantur, explorare et haec praefecto suo, qui iam comes, iam
capitaneus speculatorum scribitur, referre, per hunc deinde regi significanda.
3 E conditione hac ad statum nobilium elevationis exemplum continet diploma
Stephani V qua adhuc iunioris regis de 1269. cuius perigraphen tantum mihi amicus
comunicavit, quae sic sonat: Stephanus Rex Nicolaum et Miczeh de numero populorum
speculatorum transfert in coetum nobilium.
4 Verum exstat inter Hevenessiana diplomata Caroli
2024. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
sed a certo domum numero ad exercitum regium comparere
debuerint; secus enim nemo eorum privato alicui servire potuisset.
§ 39 Quartum exemplum.
1 Aliud eiusdem Stephani V adhuc qua iunioris regis diploma de 1268. Kollár
ibidem recitat hunc in modum: Marcellum... et per ipsum suos fratres... iobagiones
Castriferrei... et per ipsos suos liberos ac universos posteros... a iobagionatu castri
praedicti... eximentes in numerum servientium
2025. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
vulgo solyom dicti amodo pro crista portandi habeat facultatem.
3 Hic rex insignia seu scutum gentilitium cristam vocat; adeo
ignara fuit proprietatis Latini sermonis hujus adhuc regis cancellaria, trifolii
vocabulum prorsus ignorabat, sed illud vernaculo vocabulo luhere – nunc
loher dicimus – expressit. 4 Et tamen videtur homo Italus
diploma hoc compilasse, cum pro alas albas
2026. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3260 |
Paragraph |
Section]
potest quaestionem, an impetratoribus diplomatum horum aliqua terra reipsa collata fuerit?
3 Si propter defectum clausulae de exemptione terrae nullam
ipsis collatam fuisse sustineamus, una admittere debemus quod jam in prima periodo, ignota
licet adhuc armalistarum idaea, nobiles per diplomata regum, quae nec terrae
alicujus collationem, nec insignium concessionem continebant, creati fuerint, adeoque quod
aevo illo distincta a donatariis et armalistis nobilium ita dicta
2027. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
regi, dum ei filius nascebatur, unum bovem mittere consveverint. 12 Nobiles
campi Turopolya occasione susceptae inter fratres divisionis divisori, comiti
suo terrestri, bovem hodiedum praestant. 13 Mos hic ab eo inde tempore, dum
adhuc castri Zagrabiensis iobbagyiones erant, profluere, et quem tunc comiti
suo terrestri dant bovem, hunc eotum ad castrum praestitisse videntur. 14
Quare mihi admodum probabile efficitur quod reliquorum etiam castrorum iobbagyiones occasione
2028. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
apparet quod alii praestandis ad
aliquod castrum operis aut victualibus, alii censui pecuniario,
alii denique descensibus regis obnoxii fuerint. 4 Si plures successive
ejusmodi donationes protrahantur, elucescent ex iis indubie alia adhuc onera,
quae reges iis imposuerant, quos perfectae nobilitati asserere noluerunt; nam id
aevo illo a mero regum arbitrio stetisse videtur.
§ 60 Cur Ludovicus I omnes nobiles in
2029. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
castrorum, iobbagyiones
ecclesiarum, et ii qui onerosas impetrarunt donationes.
2 Cum per exaequationem hanc iuribus et proventibus regiis haud parum
decesserit, libet ominari (neque enim tuto statuere adhuc licet) quid illum ad id statuendum
permoverit. 3 Constat quod Transylvania et Sclavonia tam quoad
proventuum formam, quam in ipso regiminis systemate in pluribus capitibus ab Hungaria
discrepaverit; nimirum in Transylvania centesima
2030. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
possit, obices spectant, reliqua ad internam gubernii formam referuntur.
§ 2 Exemplum temperatae monarchiae in Anglica constitutione.
1 Cum Gallia monstruosam monarchiae democraticae formam procuderit, neque
ad extremam adhuc lineam sit perducta; cum in Svecia unus tantum adhuc gradus, ut in
arbitrarium desinat imperium, supersit; cum Polonia emendata licet tantisper constitutione
sua, adhuc in oppressiva aristocratia, et respective anarchia versetur; cum denique
Americanae coloniae mixtum
2031. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
formam referuntur.
§ 2 Exemplum temperatae monarchiae in Anglica constitutione.
1 Cum Gallia monstruosam monarchiae democraticae formam procuderit, neque
ad extremam adhuc lineam sit perducta; cum in Svecia unus tantum adhuc gradus, ut in
arbitrarium desinat imperium, supersit; cum Polonia emendata licet tantisper constitutione
sua, adhuc in oppressiva aristocratia, et respective anarchia versetur; cum denique
Americanae coloniae mixtum quidem ex omnibus tribus, sed democraticum
2032. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
1 Cum Gallia monstruosam monarchiae democraticae formam procuderit, neque
ad extremam adhuc lineam sit perducta; cum in Svecia unus tantum adhuc gradus, ut in
arbitrarium desinat imperium, supersit; cum Polonia emendata licet tantisper constitutione
sua, adhuc in oppressiva aristocratia, et respective anarchia versetur; cum denique
Americanae coloniae mixtum quidem ex omnibus tribus, sed democraticum constituerint Imperium,
una superest Anglia quae exemplum praebere possit quomodo tres summi imperii partes dividi,
qui
2033. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
exornarunt. 10> Hujus personam sacram esse jusserunt. <11 Huic
denique, ut dignitatem imperantis cum decore sustinere possit, tantos reditus assignarunt ut
splendore externo quemcunque ditissimum etiam civem vincere possit. 12 Angli
ultro adhuc sunt progressi et, cum nossent regem in ipsa legum executione ministrorum opera
uti debere, quo regis personam magis adhuc sacram efficiant, hunc impeccabilem et solos, si
quid e re publica non agatur, ejus ministros rationi reddendae obnoxios reddiderunt.
2034. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
decore sustinere possit, tantos reditus assignarunt ut
splendore externo quemcunque ditissimum etiam civem vincere possit. 12 Angli
ultro adhuc sunt progressi et, cum nossent regem in ipsa legum executione ministrorum opera
uti debere, quo regis personam magis adhuc sacram efficiant, hunc impeccabilem et solos, si
quid e re publica non agatur, ejus ministros rationi reddendae obnoxios reddiderunt.
13 Voluerunt illi hac ratione id efficere ut nullus ministrorum aliquid, quod
reipublicae rationibus officiat, regi
2035. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
lex comitiorum cursum sex
annis definivit, quibus transactis natio ad novum iterum repraesentantum delectum procedere
debet.
Per revocandum post mortem singuli regis in examen constitutionis statum.
17 e) Nec his adhuc praesidiis contenti Angli constituerunt ut post singuli
regis mortem omnes constitutionis partes in examen revocentur, si quid sub
toto ejus regimine eidem derogatum fuisse comperiatur, novis legibus emendetur, quae
successori adhuc
2036. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Nec his adhuc praesidiis contenti Angli constituerunt ut post singuli
regis mortem omnes constitutionis partes in examen revocentur, si quid sub
toto ejus regimine eidem derogatum fuisse comperiatur, novis legibus emendetur, quae
successori adhuc ante inaugurationem suam, pro earum confirmatione exhibentur, et ne suum
ille consensum negare possit, cum reditus singulo regi ad ejus tantum vitae dies assignentur,
hos eidem tamdiu non decernunt donec leges has non confirmaverit.
18 f) Ne vero rex
2037. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
quaestio vertitur, applicare, id est, sub cujus legis dispositionem controversum
factum cadat, enunciare; si iudex seu ad interpraetationem legis se immittat
6.22 immittat: immitere A
, seu de facto, de quo adhuc nulla lex decreverit, arbitrarie pronunciet, utique
legislativam sibi arrogat potestatem; id ne evenire possit, Angli:
In stricta observandarum formularum et litteralis legis sensus obligatione.
2038. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
In stricta observandarum formularum et litteralis legis sensus obligatione.
23 a) Primum certas singulae actioni formulas praescripserunt, quas si
actor ad amussim non observet, totum ejus institutum evanescere debet, si vero tale, cui lex
nullam adhuc actionis formulam praescripsit, factum se evolvat (quod in commercialibus
praesertim objectis saepe usu venire solet), actor comitia interpellare debet ut novam facto
ejusmodi actionis formulam praescribant. 24 Deinde cum in factis etiam per
legem jam
2039. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
explicitum est pactum illud quod
septem Hungarorum tribus, antea, ut Porphirogenitus docet, ad invicem independentes, cum
Arpado, dum eidem principatum super omnes tribus detulerunt, inivisse, Anonymus Belae
notarius tradit. 12 Verum conditiones pacti hujus rudi adhuc populo tunc non
poterant non esse paucae et admodum simplices.
13 Post longiorem in occupato regno moram, post auctum populi numerum, post
multos etiam exteros nativo populo permixtos, debuerunt se cum defectus pacti, tum vitia
administrationis
2040. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
14 Et hoc apud Hungaros sub S. Stephano peractum esse mox videbimus.
15 Si ordinatio ejusmodi ipsam trium summi imperii partium, legislativae
videlicet, executivae et iudicialis potestatis partitionem in re ipsa contineat, etsi ignota
adhuc ea aetate vocabula haec diserte non adhibeantur, constitutio regni appellatur.
16 Itaque constitutio nil aliud est quam trium summi imperii partium
partitio; quae cum admodum variare possit, ut multiplices etiam sint regnorum
2041. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Hungaricum restituit, totum iterum Hungariae statum ad morem patrium revocarit (g).
10 Geyzam I in constitutionem regni quidpiam immutasse hactenus non comperi.
11 Sanctum vero Ladislaum eadem rite observasse testes sunt tres decretorum
ejus, qui adhuc prostant, libri.
12 (a) Vestigia Diaetarum a pag. 40. usque 58.
13 (b) S. Ladislai lib. I ingressus: "cum universis regni sui pontificibus,
et abbatibus, nec non cunctis optimatibus, cum testimonio totius cleri et
2042. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
4 Ne vero seu forma diplomatis, seu id eos offendat quod in decretis istis
nulla factae per regem comitiorum convocationis memoria occurrat, legant ea, quae infra ad
decretum Alberti animadvertemus, et videbunt quod adhuc 1439. is quandoque in Hungaria
legislationis usus viguerit ut status sponte congregati leges conceperint et eas regi
praesentaverint, hi vero illas in formam diplomatis redactas, prout sibi oblatae fuerunt,
eadem felicitate ediderint, qua eas postea infringere
2043. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
debuit
Andreas partitionem hanc excedere. 7 Vide in Vestigiis Diaetarum
ad hunc articulum notam (c) pag. 120.
§ 19 Sub Bela IV eadem conservatur.
1 Quod Bela IV decretum Andreae de 1222. adhuc qua junior rex
confirmaverit, constat. 2 Quod inaugurale insuper occasione coronationis
sacramentum dixerit, admodum probabile est. 3 Attamen quod eadem occasione
inaugurale etiam ediderit diploma, non constat. 4 Decretum certe Andreae
2044. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
collo pertrahere conentur, libet id per specifica facta
illustrare.
4 Bona primorum ducum sorte evenit quod singulus eorum tamdiu vixerit donec
primogenitus ejus adolevit. 5 Pronum itaque iis fuit nationem eo pertrahere
ut primogenitum se adhuc vivis pro successore agnoscat. 6 Verum non est haec
characteristica stabilitae primogeniturae nota; hac enim arte parentes etiam in regnis, ubi
libertas electionis maxime vigebat, usos fuisse constat; res haec ab iis casibus metienda
venit quando
2045. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
dictum fuisse
agnoscunt (a).
17 Secundus casus, minorennis nempe filii, jam sub Andrea I se evolvit.
18 Huic enim, si primogeniturae ordo stabilitus fuisset, filius Salomon
continuo succedere debuisset, sed cum minorennis adeoque regnando adhuc incapax fuerit, rerum
potitus est Bela I, Andreae I frater. 19 Hic iterum id peculiari per Andream,
antequam adhuc filium sustulisset, cum Bela inito pacto evenisse dicunt. 20
Verum stabilito semel successionis ordine, non est amplius in regis
2046. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
18 Huic enim, si primogeniturae ordo stabilitus fuisset, filius Salomon
continuo succedere debuisset, sed cum minorennis adeoque regnando adhuc incapax fuerit, rerum
potitus est Bela I, Andreae I frater. 19 Hic iterum id peculiari per Andream,
antequam adhuc filium sustulisset, cum Bela inito pacto evenisse dicunt. 20
Verum stabilito semel successionis ordine, non est amplius in regis potestate eum per privata
pacta cum fraude tertii immutare, et Andream ipsum pactum hoc postea armis, sed necquidquam
rescindere
2047. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
institutum, ut non filiis, sed fratribus regis successio deferatur. 36
Quamvis enim axioma hoc per Hungaros nunquam adoptatum fuerit, ex iis tamen, quae jam dicta
sunt, satis apparet quod decedente, relicto minorenni adeoque gubernii adhuc
incapace filio, rege Hungari maturum jam regis fratrem plus vice semplici in regem
adoptaverint.
37 Omnibus tribus his fratribus sine sobole emortuis, redivit quidem regnum
juxta primogeniturae ordinem ad Belam III, Geyzae
2048. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
civili bello, quod Belae III feliciter cessit, decerni debuerit uter imperaret.
38 Belae III primogenitus Emericus pacate quidem successit, sed hic, ut
securum se efficiat de primogeniti sui Ladislai successione, veterem se adhuc vivo filium
coronandi artem resumpsit.
39 Ladislao in infantia sublato successit quidem ex ordine primogeniturae
Andreas II, Emerici frater. 40 Verum et hic ad firmandam primogeniti sui
Belae IV successionem eum se vivo fecit
2049. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
comites... Samuelem ducem regem dicunt."
51 (b) Thuroczius part. 2, cap. 44-o: "Quia vero carnalis amor et
consanguinitatis affectio solet impedire veritatem... vicit filialis amor in Andrea, et rupto
foedere... filium suum Salomonem infantulum adhuc V annorum super totam Hungariam in regem
fecit inungi et coronari." 52 En veram causam quare non multo post potior
nationis pars Belae I contra Andream adhaesit!
53 (c) Lege illa in Prayo, Palma et
2050. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
Tantum Geyzae I coronatio uno, S.
Ladislai triennio integro dilata fuit (b). 3 Neque tamen circumscriptam
interea fuisse horum regum authoritatem uspiam comperimus, ut adeo institutum illud, quod rex
ante coronationem iura majestatica exercere non possit, hac adhuc aetate necdum viguisse
appareat.
Eorum, qui vivo patre coronati sunt, aliqui post aditum regnum coronationem repetierunt,
alii non.
4 Caeterum septem hac epocha reges
2051. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3320 |
Paragraph |
Section]
necdum viguisse
appareat.
Eorum, qui vivo patre coronati sunt, aliqui post aditum regnum coronationem repetierunt,
alii non.
4 Caeterum septem hac epocha reges vivis adhuc patribus coronati fuere.
5 Ex his Salomon, Colomannus, et Bela IV, dum regnum adirent, coronationem
repetierunt. 6 Stephanus e contra II, Bela II, Emericus et Stephanus V non
repetierunt. 7 Ut adeo nihil fixi hoc in genere per
2052. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
auspiciis administrabant, propriam tenebant aulam, regiosque ejus proventus ipsi percipiebant, prouti et omnia fere jura
regalia, veluti donationes, privilegia aliaque grationalia in iis exercebant (h).
Palatini nullae adhuc fuerunt partes tempore interregni.
18 Quae fuerit tempore interregni provisio, hactenus non potuimus eruere.
19 Palatini certe nullae adhuc eo tempore hac in re partes fuere.
Minorenni haeredi regni reges
2053. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
privilegia aliaque grationalia in iis exercebant (h).
Palatini nullae adhuc fuerunt partes tempore interregni.
18 Quae fuerit tempore interregni provisio, hactenus non potuimus eruere.
19 Palatini certe nullae adhuc eo tempore hac in re partes fuere.
Minorenni haeredi regni reges ipsi tutores dabant.
20 Minorennis regis casus primis epochae hujus temporibus, dum Hungari
puero regi parere adhuc recusarent, non potuit evenire.
2054. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
19 Palatini certe nullae adhuc eo tempore hac in re partes fuere.
Minorenni haeredi regni reges ipsi tutores dabant.
20 Minorennis regis casus primis epochae hujus temporibus, dum Hungari
puero regi parere adhuc recusarent, non potuit evenire. 21 Sub finem tamen
bis se evolvit, nimirum sub Emerico, qui Ladislao III in infantia, et sub Stephano V, qui
Ladislao IV in pueritia relicto decesserunt. 22 In utroque casu de tutore et
vicaria
2055. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
suffragii in iis gavisos fuisse
utique una adfirmo. 3 Armatae enim, ut tunc erant Hungari, gentis comitia
unice ad audienda principis jussa cogi non solent. 4 Verum longe alia atque
nunc eo aevo agendorum negotiorum ratio fuit. 5 Simplici adhuc gubernii forma
non erant aetate illa tanta tamque intricata legum discussionumque objecta. 6
Natio consvetudinibus potissimum regebatur. 7 Convenere status ad regem seu
coronandum, seu eligendum, seu etiam exauctorandum, ad decernendum bellum
2056. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
diversas sententias
distracta fuit, aliquot vero dynastae minori licet hujus parti accesserunt, facile evenit ut
non id, quod potior, sed quod fortior pars nationis tuebatur, decretum fuerit.
11 De aliis, quae ad internum regni statum regulandum pertinent, parum adhuc
solliciti status fuere. 12 In id unice intendebant ne rex suam cum detrimenta
statuum potestatem extendat, neve proceres nobilitatem opprimant. 13 Id si
evenit, convenere status, etiam a rege non rogati, concepere brevia aliquot legum capita
2057. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
rex refractarios
comites armis compescere debuit.
§ 26 Aerarii et proventuum forma.
1 Proventus regis hac epocha in amplo illo terrarum tractu, qui ducali
condam domui obvenerat et a copiosis regum fundationibus adhuc reliquus fuit, consistebat.
2 Census 5 denariorum a singulo libero, non tamen nobili, jam sub S. Stephano
exigebatur. 3 Colomannus ultra hos mardurinarum tributum induxit.
4 Ejus successores jam a privatorum etiam colonis collectarum
2058. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
largitione, alios oblato adversus injurias aliorum potiorum patrocinio optimates in partes
suas perduxerunt. 8 Ita, cum magna minoris nobilitatis pars variis proceribus
se obnoxiam fecisset, valuit jam utique etiam in comitiis optimatum contra reliquam nullis
adhuc partibus addictam nobilitatem authoritas. 9 Quodsi enim aliquot
numerosae nobilitatis clientela suffulti proceres consenserunt, non erat iis difficile
aliquam insuper nobilitatis nullis adhuc partibus obnoxiae partem pollicitationibus aliisque
artibus in
2059. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
valuit jam utique etiam in comitiis optimatum contra reliquam nullis
adhuc partibus addictam nobilitatem authoritas. 9 Quodsi enim aliquot
numerosae nobilitatis clientela suffulti proceres consenserunt, non erat iis difficile
aliquam insuper nobilitatis nullis adhuc partibus obnoxiae partem pollicitationibus aliisque
artibus in suam sententiam pertrahere, sicque determinationes comitiorum pro arbitrio
moderari. 10 Et tunc aristocratia iterum in oligarchiam inclinavit.
11 Si contra rex primum ipsos
2060. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
2-o Communicata regi judicialis potestas.
3 Porro communio potestatis iudicialis planam regibus viam effecit eos, qui
suo ad arbitrariam potestatem nisui maxime adversabantur, per judiciarias sententias
opprimendi, praesertim cum vix adhuc aliquae fixae civiles leges exstiterint adeoque
sententiae in casibus, ubi nulla adhuc consvetudo emerserat, arbitrarie tantum pronunciari
solverint.
3-o Nullum inter corpora legislativa aequilibrium.
4 Dein
2061. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
communio potestatis iudicialis planam regibus viam effecit eos, qui
suo ad arbitrariam potestatem nisui maxime adversabantur, per judiciarias sententias
opprimendi, praesertim cum vix adhuc aliquae fixae civiles leges exstiterint adeoque
sententiae in casibus, ubi nulla adhuc consvetudo emerserat, arbitrarie tantum pronunciari
solverint.
3-o Nullum inter corpora legislativa aequilibrium.
4 Dein nec id uspiam adhuc definitum fuit, quam rex, quam optimates, quam
denique nobiles in
2062. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
civiles leges exstiterint adeoque
sententiae in casibus, ubi nulla adhuc consvetudo emerserat, arbitrarie tantum pronunciari
solverint.
3-o Nullum inter corpora legislativa aequilibrium.
4 Dein nec id uspiam adhuc definitum fuit, quam rex, quam optimates, quam
denique nobiles in legislationis exercitio partem habere debeant, id est, nullum inter ipsa
legislativa corpora aequilibrium exstitit. 5 Immo ne id ipsum quidem, quod
natio communem cum principe habent
2063. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
seu optimatum praepotentiam determinari
potuerit.
5-o Nullus fixus comitiorum terminus.
7 Porro jure comitia indicendi regibus adtributo nullus ipsis terminus
praescriptus fuit quo illa cogere debuissent, minus adhuc remedium aliquod constitutum quo,
si comitia agere noluerunt, ad ea celebranda cogi potuissent. 8 Inde enim
factum est ut reges comitia, quam poterant longissime, different, interea vero et ipsi
arbitrarie agerent et optimates infirmam, dum per sedes suas
2064. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
in
extremis casibus adversus reges adhiberi poterat, nuspiam postea usitatum fuisse legimus
adeoque nec hoc stabilem constitutioni procurare potuit securitatem.
c) Authoritas palatini.
16 Palatini dignitatem ea adhuc aetate ad regiam adtinuisse nominationem
Andreae decreti de 1231. articulus 3-us evincit; quid itaque spei locari potuit in eo qui
suum regi munus debebat, cujus exauctoratio ab hujus nutu pendebat?
d) Libera resistendi
2065. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
alia provisio tota hac epocha
reperitur, ita ut jam Emerici regis vidua eam una cum reliquis clenodiis in Austriam
transferre potuerit. 22 Immo ne usus quidem inaugurale aliquod diploma edendi
aut Andreanam adminus constitutionem iuramento firmandi, hac adhuc epocha, ut jam ostendimus,
obtinuit.
23 Quid itaque mirum si reclamata licet semper, quae sola S. Stephano
stabilita fuit quaeve in ordinata monarchiae aristocratia temperata gubernii forma
consistebat, si re ipsa raro fuerit observata,
2066. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
ut singulis subditis eos, quos postulaverint, favores impertiatur: immo reges in eo
reipsa praecipuum regiae potestatis exercitium situm esse existimarint. 2
Inde evenit ut, cum tabula fori, pontium et portuum, id est census fori, telonii et nauli
praecipuus adhuc esset regi proventus, ab his non modo civitates et liberae villae, sed etiam
totus ferme ecclesiarum populus, immo potentiorum plerorumque optimatum subditi liberi
pronunciati sint; ut plerique ex his ab ipsa etiam tricesima eximi petierint impetrarintque;
ut vix
2067. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
Section]
forma metu
armatae multitudinis facile acceptabant, ita metu post dilapsa comitia soluti eas continuo
infringendi nil pensi duxerunt. 5 Atque inde orta fuit perpetua illa inter
status et reges diffidentia quae subsistente in parte causa ne nostra quidam adhuc aetate
plene evelli potuit, cui tamen facile obveniri potuisset si natio propriam utilitatem causae
publicae sacrificere edocta prodigalitatem regum in collationibus bonorum et
officiorum ipsa non provocasset, privilegiorum vero, qua
2068. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
3 Ita primum, quod de peracta alicujus regis coronatione tenemus, publicum
instrumentum de illegitima hac Caroli coronatione confectum est; ita etiam primum sub hoc
rege diplomaticum habemus argumentum instituti illius (in publicas enim leges ne tota quidem
adhuc secunda periodo relatum est) quod coronatio nulla alia quam specifica illa S. Stephani
corona peragi, nullus nisi eadem redimitus aliquem regiae potestatis actum legitime possit
exercere. 4 Episcopi tamen (c), imo ipse Carolus (d), id pro vulgari tantum
2069. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
actum legitime possit
exercere. 4 Episcopi tamen (c), imo ipse Carolus (d), id pro vulgari tantum
opinione reputabant. 5 Verum alium certe illi fovissent sensum si genuinam
instituti hujus vim et causam fuissent assecuti. 6 Licet enim hac adhuc
aetate usus inauguralis diplomatis, ut vidimus, necdum invaluerit, eam tamen Hungari
constitutioni suae jam dudum statuerunt securitatem ut singulus rex statim
cum aditu regni de conservandis regni juribus, id est de manutenenda
2070. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
debeat.
8 Ut autem coronationis tanto certior effectus subsequatur, nullam
efficiaciorem sancire potuerunt legem quam illam ut rex ante coronationem nullum regiae
potestatis actum legitime exercere possit. 9 Verum ne haec quidem plenam
adhuc statibus securitatem praestare poterant nisi vim coronationis ad specificam aliquam,
quam in potestate sua habeant, coronam reservavissent; secus enim candidatus ille, qui eum,
penes quem jus coronandi fuit, et aliquam popularium partem in suam traduxerat partem,
2071. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
exteri improperare solent) praejudicium, non vanum spectandorum inauguralium
solennium desiderium. 12 Hoc est palladium illud quod nutantem jam saepius
constitutionem regni sustinuit, quandoque jam prostratam erexit. 13 Duo
tantum sunt quae hac adhuc aetate in instituto hoc desiderabantur: primum quod de eo, ne
corona potestati statuum aut subducatur aut eripiatur, non satis prospectum fuerit;
asservabatur enim in sacristia Albensi absque ulla alia securitate (e)
31.13 (e): (a)
2072. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3426 |
Paragraph |
SubSect | Section]
viguisse.
§ 32 Carolus inaugurale sacramentum nuncupavit quidem; an tamen capitulationem aliquam
ediderit vel Andreanam adminus constitutionem confirmaverit, hactenus non constat.
1 Carolus dum illegitima adhuc corona 1309. incingeretur, inaugurale
quidem dixit sacramentum, verum occasione hac nec constitutionem Andreanam confirmavit, nec
aliud inaugurale diploma edidit. 2 Per verba tamen illa: "Nobiles regni sui
Hungariae in approbato et antiquo jure servare
2073. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
"de
progenie almi ducis" est indeterminata. 3 Comitia etiam haec factiosa tantum
fuisse et id ostendit quod nullus episcoporum, nullus baronum, nullus comitum in instrumento
hoc cum dignitate exprimatur, et quod Carolus ipse id agnoverit qui se postea bis adhuc
coronari, nulli autem posterioris electionis et coronationis instrumento clausulam
successionis inseri procuraverit. 4 Agnovit etiam per id quod filium suum
Ludovicum se adhuc vivo coronari summis studiis, etsi irrito conatu adlaboraverit.
2074. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
hoc cum dignitate exprimatur, et quod Carolus ipse id agnoverit qui se postea bis adhuc
coronari, nulli autem posterioris electionis et coronationis instrumento clausulam
successionis inseri procuraverit. 4 Agnovit etiam per id quod filium suum
Ludovicum se adhuc vivo coronari summis studiis, etsi irrito conatu adlaboraverit.
5 (a) In Vestigiis Diaetarum pag. 157.
§ 34 In coronatione sacramentum nuncupavit, diploma tamen
2075. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
II anno edita sit; quod renovatio
constitutionis hujus 30-o vel 31-o regni Belae IV anno emanaverit; quod denique confirmatio
Andreanae constitutionis undecimo regni Ludovici II anno intercesserit, extra dubium omne
collocare videtur illud quod his temporibus nullus adhuc inauguralium diplomatum usus
viguerit. 4 Et cum a nullo ante Ludovicum I regem Andreanam constitutionem
confirmatam fuisse hactenus compertum sit, justum certe de illa Verböczii sententia part.
2-a tit. 14-o § 12-o dubium surgit quod omnes Andreae II
2076. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3460 |
Paragraph |
SubSect | Section]
marca, prout abusive invaluerat, ab iisdem exigatur, adeoque ordinaria tributi
depensio a contrario hic quoque supponi videatur.
2 Verum inter plurima, quae hactenus coram judiciis producta sunt, et
hujus et anteriorum aetatum instrumentis, nullum adhuc ejusmodi in medium prolatum est e quo
usus persolvendi a nobilibus seu telonii seu nauli census elici potuisset. 3
Imo prostant elargita et a Ludovico I et ab ejus decessoribus compluribus civitatibus
privilegia per quae cives ipsi a persolvendis ejusmodi
2077. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
nisi imperitia compilatoris, prout id saepius usuvenit, adeo ambiguum evasisse et
Ludovicum status regni sicut in aliis praerogativis, ita in hac etiam non dependendi nauli
et telonii census immunitate conservasse appareat.
9 (a) In antiquissimo, quod adhuc eruere potui, civitatis Varasdinensis
privilegio de 1209. dicitur: "Nullum autem burghenses tributum et tricesimam solvere
tenentur, nisi qui vadit in Theutoniam."
10 In privilegio civitatis Pestiensis de 1224: "Item infra limites regni
2078. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Ludovici decretis insertum fuerit.
§ 39 Constitutio sub Ludovico nullo praesidio fulcita.
1 Caeterum constitutio ne sub Ludovico quidem explanata, aut novis munita
praesidiis fuit. 2 Imo illi unico, quod adhuc habemus, decreto, nullam aliam
addidit firmitatem quam quod se illud numquam mutaturum spoponderit successoresque etiam
suos ad ejus observationem obstrinxerit (a). 3 Cum tamen parte ex una
genuinam Hungaricae constitutionis formam, quae in monarchia
2079. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tempore coronationis, ast serius.
1 Maria virtute comitialis, quod memoravimus, 1378. decreti post obitum
patris absque omni impedimento solium conscendit. 2 Quod inaugurale
deposuerit iuramentum vix dubitari potest, quanquam nullum adhuc ejus rei vestigium erutum
sit. 3 Capitulationi tamen alicui vix subscripserit cum confirmationem
constitutionis Andreanae et Ludovicaei decreti primum 1384. ad preces statuum ediderit (a).
4 Exortis propter Caroli parvi caedem turbis Maria
2080. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
non viritim, sed per nuncios comparuerit.
1 In comitiis 1385. notabilis in constitutione Hungariae commutatio per id
intercessit quod status non jam viritim, sed per nuncios, seu repraesentantes ad comitia tum
primum evocari coperint. 2 Adhuc enim Ludovicus I §-o 4-o, adhuc Maria ipsa
in edita superiore anno decreti Andreae II confirmatione §-o 3-o "praelatorum, baronum,
nobilium coetum et universitatis identitatem" nominat. 3 In diplomate 1385.
jam de "quatuor potioribus nobilibus de
2081. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
comparuerit.
1 In comitiis 1385. notabilis in constitutione Hungariae commutatio per id
intercessit quod status non jam viritim, sed per nuncios, seu repraesentantes ad comitia tum
primum evocari coperint. 2 Adhuc enim Ludovicus I §-o 4-o, adhuc Maria ipsa
in edita superiore anno decreti Andreae II confirmatione §-o 3-o "praelatorum, baronum,
nobilium coetum et universitatis identitatem" nominat. 3 In diplomate 1385.
jam de "quatuor potioribus nobilibus de singulis regni comitatibus ad comitia
2082. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
dederunt.
6 Ad has proinde praecavendas status respexerunt dum Albertum, qui praeter
Bohemiam Austriacas etiam provincias possidebat, ad figendam in Hungaria residentiam
strinxerunt.
Objectum externae securitatis adhuc videtur regi fuisse reservatum.
7 Objectum externae securitatis, utpote jus belli et pacis, tum foedera et
tractatus ineundi potestas, hoc etiam adhuc tempore regi reservatum fuisse videtur.
8 Cum enim articulo 14-o dicatur: "in
2083. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
residentiam
strinxerunt.
Objectum externae securitatis adhuc videtur regi fuisse reservatum.
7 Objectum externae securitatis, utpote jus belli et pacis, tum foedera et
tractatus ineundi potestas, hoc etiam adhuc tempore regi reservatum fuisse videtur.
8 Cum enim articulo 14-o dicatur: "in defensionibus et conservationibus
metarum confiniorum regni hujus consiliis regnicolarum utemur," videntur status id tantum
perferri voluisse quod rex in negociis pacis et belli
2084. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
statuum pari voluntate eligat" quod eum sensum facere videtur ut
status individua proponant, rex eligat. 4 Dicitur quidem eodem articulo:
"antiqua consvetudine regni id ipsum requirente". 5 Verum consvetudo haec
minime potuit esse diuturna quando adhuc sub Sigismundo 1392. palatinos a regibus
renunciatos fuisse subnexa nota exhibet. 6 Dignitas haec ne tum quidem adhuc
ad eum, quem postea obtinuit, authoritatis gradum provecta fuit. 7 Nam et e
causa, ob quam jus palatinum proponendi statibus
2085. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
quidem eodem articulo:
"antiqua consvetudine regni id ipsum requirente". 5 Verum consvetudo haec
minime potuit esse diuturna quando adhuc sub Sigismundo 1392. palatinos a regibus
renunciatos fuisse subnexa nota exhibet. 6 Dignitas haec ne tum quidem adhuc
ad eum, quem postea obtinuit, authoritatis gradum provecta fuit. 7 Nam et e
causa, ob quam jus palatinum proponendi statibus reservari lex haec allegat, et e pluribus
ejus temporis litteris constat munus hoc pene tantum judiciarium fuisse. 8
2086. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
authoritatis gradum provecta fuit. 7 Nam et e
causa, ob quam jus palatinum proponendi statibus reservari lex haec allegat, et e pluribus
ejus temporis litteris constat munus hoc pene tantum judiciarium fuisse. 8
Supremum tamen judicem hac etiam adhuc aetate regem egisse ex articulo 31. §-o 7. apparet,
ubi suam a palatinali et judicis curiae praesentiam, id est tribunal, diserte distinguit.
9 Memoratui dignum est quod hoc demum decreto articulo 27-o diserte
explicata sit illa nobilium praerogativa
2087. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Stephanus
palatinus causam ab octavis S. Georgii 1492. ad octavas S. Jacobi
prorogaverit, subjungitur deinde: "eodem honore palatinatus ab ipso domino Stephano palatino
per regiam Majestatem ablato, ex ipso nobis dato." 14 Ita adhuc ante 41 a
condito sub Alberto articulo 2 annos palatinos a rege creatos et loco motos fuisse
apparet.
§ 55 Memorabilis forma qua decretum Alberti manipulatum est.
1 Maxima vero attentione digna est
2088. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3470 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1 Praecox Alberti post unius et medii anni regnum secuta mors invectam
inde a Mariae regno oligarchiam secutamque exinde saepe anarchiam ita provexit ut haec
Hungariam usque Mathiae Corvini regnum misere afflixerit; status enim seu immemores agniti
vivo adhuc Alberto Elisabethae juris, seu ipsa desiderio novi connubii in id suffragante,
gravida licet regina, Uladislaum Polonum, Arpadianae genti nullo prorsus gradu nexum, 1440.
mense Martio elegerunt. 2 Interea Elisabetha jam profectis ad Uladislaum
legatis,
2089. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
15 (d) Ibidem pag. 245-a.
§ 58
1 Caeso ad Varnam anno 1449. Uladislao Polono, Ladislao vero Alberti regis
posthumo, cujus haereditarium jus status jam anno 1439. agnovisse §-o 55-o docuimus, adhuc
minorenni et sub potestate Friderici imperatoris una cum corona extra regnum constituto
regnum primum defectus potestatis executivae casum hac epocha subivit.
Primum exemplum quo status tempore interregni vicariam regis potestatem
2090. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
usque coronationem
regis," satis ostendunt sigilli hujus usum etiam in judicialibus viguisse. 9
Caeterum clausula illa "usque coronationem regis" evidenti est indicio et quod status
Ladislaum Posthumum jam nunc regem agnoverint, et quod coronationem, quam hic adhuc in cunis
subiverat, pro valida eotum adhuc non reputarint.
10 (a) Docet id Verböczy P. 2. tit. 14. § 35. et Friderici imperatoris ad
civitatem Bartphensem litterae quibus eam hortatur ut suffragium suum his comitiis in
Ladislaum Posthumum
2091. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
sigilli hujus usum etiam in judicialibus viguisse. 9
Caeterum clausula illa "usque coronationem regis" evidenti est indicio et quod status
Ladislaum Posthumum jam nunc regem agnoverint, et quod coronationem, quam hic adhuc in cunis
subiverat, pro valida eotum adhuc non reputarint.
10 (a) Docet id Verböczy P. 2. tit. 14. § 35. et Friderici imperatoris ad
civitatem Bartphensem litterae quibus eam hortatur ut suffragium suum his comitiis in
Ladislaum Posthumum conferat. In Vestigiis Diaetarum.
2092. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
in prima statim longiori regis absentiae occasione commodo
reipublicae minus prospexerunt, dum magnam potestatis executivae partem ad se pertraxerunt.
17 Debuit enim gubernator variis aemulorum insultibus patere, id autem
vigentem jam anarchiam debuit magis adhuc confirmare. 18 Patet id vel e
variis privatarum familiarum confoederationibus quae articulo decreti hujus 5-o abrogantur.
19 Has enim ad propulsandas tam regis, quam aliorum privatorum injurias
initas fuisse ostendunt, quae earum adhuc
2093. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
debuit magis adhuc confirmare. 18 Patet id vel e
variis privatarum familiarum confoederationibus quae articulo decreti hujus 5-o abrogantur.
19 Has enim ad propulsandas tam regis, quam aliorum privatorum injurias
initas fuisse ostendunt, quae earum adhuc prostant, exempla; quod autem confoederationum
harum non tantum ad repellendas, sed etiam ad inferendas injurias usus factus sit, docent
coaevi scriptores. 20 Inde tot occupationes castrorum et proventuum
regiorum, tot desolationes privatarum arcium, tot
2094. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
spe jam tum destinaverit. 2 Maluit itaque bellum cum Hungaris
experiri quam hunc et coronam regni iis reddere; fractus tamen virtute Hunyadis, regem ipsis
demum restituit, coronam autem non dimisit. 3 Quare Hungari coronationi
illi, quam Ladislaus adhuc in cunis subiverat, acquiescentes eum Posonium deductum 1453.
regem salutarunt. 4 Obtento nihilominus quod in Corpore Juris
sub nomine decreti insertum est inaugurali diplomate, seu capitulatione, quod enim id pro
tali habendum sit, apparet
2095. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
debuerint.
4> Verum vigentem <hac
63.4 hac conieci
tempestate anarchiam ipse, quem in gravissimo reipublicae periculo decreta adeo
solemniter insurrectio habuit, eventus magis adhuc remonstrat.
Excussa legum observantia anarchia viget.
5 Nimirum decreverunt status, fama apparatus, quem Mahometes post captam
Constantinopolim contra Hungariam suscipere ferebatur, perculsi, graviorem
2096. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
executivam ipsius principis potestatem restringere quidem voluisse, regem tamen id
passum non fuisse. 5 Constat enim Hunyadium particulares praelatorum et
baronum conventus subsequo anno 1455. celebrasse (b). 6 Consilii tamen
illius nulla uspiam adhuc memoria prolata est, ut adeo illius erectionem Hunyadii
interccessione abrogatum fuisse tuto liceat existimare.
7 (a) Vide litteram regis ad Hunyadium in Annalibus Regni
Hungariae ad annum
2097. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
(a) Vide ejus argumentum pag. 291.
§ 68 Mathias inaugurale deponit, fidelitatis vero juramentum a potioribus praelatis et
baronibus recipit.
1 Mathias jam 16-a Februarii Budam pervenit et, cum detenta adhuc per
Fridericum imperatorem corona coronatio suscipi non posset, inaugurale de observanda regni
constitutione praestitit sacramentum vicissimque a praesentibus eotum copiosis praelatis,
baronibus et nobilibus juramentum fidelitatis recepit (a).
2098. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
nexu contingat, et S. Regni coronam in potestate habeat (b).
12 Si Fridericus suppeditatis prompte factiosis his necessariis belli
subsidiis coronationem sui peragi curasset, actum erat de adolescente neque satis adhuc
firmato rege Mathia. 13 Potior enim regni pars Fridericum qua legitime
coronatum agnovisset. 14 Nunc cunctabundo semper, ubi de sumtibus agebatur,
Friderico Mathias errore hoc in rem suam naviter usus insurrectionem graviorem, quam quae
2099. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ipse in Auctuario
diplomatico Adami Kollár: prohibiti autem secundi matrimonii testes sunt Cuteus in
Annalibus Silesiae, et Balearius in Commentariis rerum Gallicarum
.
§ 70 Adhuc tempore Mathiae rex non tractare cum statibus, sed articulos, prout sibi
exhibebantur, confirmare solebat.
1 Si prolixi, qui in Pestiensibus 1458. comitiis perlati sunt 60 articuli
expendantur, una et id reputatur quod diaeta illa nonnisi 12
2100. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
1458. comitiis perlati sunt 60 articuli
expendantur, una et id reputatur quod diaeta illa nonnisi 12 diebus duraverit (a); si
praeterea stylus, quo decretum 1478. conceptum est, in considerationem sumatur, videtur usus
ille, quem in decreto Alberti jam animadvertimus, adhuc sub Mathia perdurasse, nimirum quod
rex propositos per status articulos, quin iis aliquid seu addat, seu demat, prouti sibi
praesentati fuerant, confirmare consveverit; quomodo enim tam numerosi et prolixi articuli
in comitiis Pestiensibus, quae 12 tantum diebus
2101. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
authoritatem primo 1485.
adeoque sub finem vitae Mathiae eo provectam fuisse mox demonstrabimus, ut absente rege
vicaria regis potestate praeesset. 3 Senatus alicujus, cui authoritas haec
delata fuerit, nulla adhuc sub hoc rege memoria occurrit (a). 4 Et tamen bis
absente rege comitia celebrata fuisse constat utraque Mathias ipse indixit.
Mathias absens ad comitia oratores mittit.
5 Sed ad illa, quae 1485.
2102. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
saltem gravis definiatur."
§ 74 Palatinum reges nominabant non obstante Alberti articulo 2.
1 Ut palatinum rex pari statuum voluntate eligat, jam quidem sub Alberto
perlatum vidimus. 2 Verum mollius adhuc per status dicti palatini indicium
nullum vicariae regis potestatis muneri huic affixum vestigium seu legibus, seu in
diplomatibus deprehendimus. 3 Imo vidimus quod Ladislao Posthumo adhuc
minorenni primum Ujlakius, tum Hunyadius, eodem vero adulto, sed e
2103. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
jam quidem sub Alberto
perlatum vidimus. 2 Verum mollius adhuc per status dicti palatini indicium
nullum vicariae regis potestatis muneri huic affixum vestigium seu legibus, seu in
diplomatibus deprehendimus. 3 Imo vidimus quod Ladislao Posthumo adhuc
minorenni primum Ujlakius, tum Hunyadius, eodem vero adulto, sed e regno absente Ulricus
Cileae comes, Mathia vero adhuc adolescente Szilághius non palatini, sed gubernatoris nomine
vicariam regis gesserint potestatem; palatini vero gubernatoris imperio obnoxii
2104. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
regis potestatis muneri huic affixum vestigium seu legibus, seu in
diplomatibus deprehendimus. 3 Imo vidimus quod Ladislao Posthumo adhuc
minorenni primum Ujlakius, tum Hunyadius, eodem vero adulto, sed e regno absente Ulricus
Cileae comes, Mathia vero adhuc adolescente Szilághius non palatini, sed gubernatoris nomine
vicariam regis gesserint potestatem; palatini vero gubernatoris imperio obnoxii fuerint.
4 Sane, cum e coaevis scriptoribus constet (a) quod Mathias primo statim
aditi regni tempore Ladislaum
2105. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
non multo autem post hoc iterum magistratu moto palatinatum Garaio restituerint,
pronum est existimare decessores etiam suos Ladislaum Posthumum et Albertum eodem jure usos
fuisse (b), adeoque articulum 2-um Alberti in effectum non abivisse. 5 Quid?
quod adhuc 1478. supremum judicium non palatino, sed personali praesentiae regiae, qui tunc
cancellarius fuit, articulo 12 delatum sit (c).
6 Etulit tandem caput suum haec dignitas 1485. omnesque, qui in bene
ordinata republica summo etiam magistrati
2106. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
8 Et hoc tributi genus in decreto anni ejusdem subsidium per connumerationem
salium appellatur. 9 Habuerit indubie Mathias majorem atque vendere potuit
salis quantitatem malueritque vel hac via paratam pecuniam obtinere, verum status iisdem
adhuc comitiis, ne haec tributi species in posterum decernatur, articulo 13-o vetuerunt.
10 (a) In Vestigiis Diaetarum pag. 302.
11 (b) Quod jam sub initium regiminis Mathiae lucri camerae
2107. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tum a tributis et vectigalibus
publicis eximendi studium; vidimus nimiam regum in elargiendis ejusmodi privilegiis
facilitatem. 3 Inde evenit ut, cum et cleri et omnium ferme potentiorum
dynastarum populi immunitatem cum a lucro camerae, tum ab ipsa tricesima adhuc ante Mathiae
regnum obtinuerint, proventus hi aerario regio parum admodum jam reddiderint.
4 Mathias cum exemptionibus his rempublicam admodum
labefactari videret, exemptiones a jurisdictione ordinariorum magistratuum,
2108. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
momentum
habere soleant, redivit non multo post cum tricesimae, tum lucri camerae compellatio;
exemptionum ab iis usum restitutum non fuisse inde conjicere licet quod Mathias latarum in
sui favorem legum effectum mascule procurare consveverit, quodve legi huic integris adhuc 23
annis, quo intervallo effectum ejus facile potuit consolidare, supervixerit, neque aliquod
post ejus regnum reductarum in usum ejusmodi exemptionum vestigium seu e legibus, seu e
diplomatibus hactenus prolatum sit.
8 (a) Partem
2109. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
per extensum prolata sunt, duo nempe 1458, et 1470. unum. 6 Decreta
annorum 1472. et 1475. aeque per extensum exstare Kovachich in Vestigiis
Diaetarum indicavit, ac praeter haec omnia aliarum insuper octo vestigia detexit,
quorum nonulla fortasse adhuc e latebris, in quibus recondita sunt, subinde protrahentur.
7 Itaque sub Mathia 32, quibus regnavit, annorum curriculo novemdecim
consilia, et quidem ab anno 1470. usque 1479. annua celebrata fuisse ex iis tantum, quae
hactenus productae sunt, litteris
2110. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
7 Itaque sub Mathia 32, quibus regnavit, annorum curriculo novemdecim
consilia, et quidem ab anno 1470. usque 1479. annua celebrata fuisse ex iis tantum, quae
hactenus productae sunt, litteris apparet. 8 Quid si avara scrinia magis
adhuc referentur? 9 Ego certe nullus dubius plura adhuc detegenda fore.
10 Quid? quod anno 1475. insolito ad diem usque illam exemplo status solos
et leges condere et earum effectuationem in se recipere, ut jam vidimus, admiserit.
11 Verum
2111. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
annorum curriculo novemdecim
consilia, et quidem ab anno 1470. usque 1479. annua celebrata fuisse ex iis tantum, quae
hactenus productae sunt, litteris apparet. 8 Quid si avara scrinia magis
adhuc referentur? 9 Ego certe nullus dubius plura adhuc detegenda fore.
10 Quid? quod anno 1475. insolito ad diem usque illam exemplo status solos
et leges condere et earum effectuationem in se recipere, ut jam vidimus, admiserit.
11 Verum potest rex frequentia agere comitia et tamen partem
2112. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
frequentia agere comitia et tamen partem legislativae
statuum potestatis invadere, si aut in comitiis status in suam cogat sententiam, aut de iis,
quae secus natura sua ad objecta legislationis pertinent, proprie tantum arbitrio disponat.
12 De Mathia neutrum adhuc horum comprobatum est; si quid enim hujusmodi
comisisset, status certe in primo Uladislai decreto, quo novitates ejus abolentur, id
diserte indicare non intermississent; si faciliores atque debiles aliquot sui pradecessores
in sententiam suam habuit status, id
2113. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
hujusmodi
comisisset, status certe in primo Uladislai decreto, quo novitates ejus abolentur, id
diserte indicare non intermississent; si faciliores atque debiles aliquot sui pradecessores
in sententiam suam habuit status, id proprio eorum facto evenit; erat enim eotum adhuc
armata tota regni nobilitas. 13 E novem certe, quae jam
prostant, ejus decretis nulla ejusmodi lex apparet, quae extorqueri debuisset.
14 Privatam etiam aliquam, quae alias ad objectum legislationis
2114. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3512 |
Paragraph |
SubSect | Section]
a statibus postulare debuerit (f). 11 Sed et nunc 20
optimates statibus vades dedit quod subsidium ejusmodi imposterum nolit postulare (g).
12 Et exsolvit datam fidem Mathias per subsequum biennium.
13 Nam anno 1470. cum bellum Bohemicum adhuc perduraret, novum iterum unius
floreni a singula porta subsidium impetravit rursusque et ipse status assecuravit (h) et
septemdecim optimates vades statuit quod porro ejusmodi subsidium nolit postulare (i).
14 Subsequo quadriennio eum aliquod
2115. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3574 |
Paragraph |
SubSect | Section]
legem hanc postea
revocatam fuisse uspiam deprehendimus; normam insurrectionis quod adtinet, de haec Mathias
semper in comitiis egit. 3 Impetraverat quidem primo regni sui anno
onerosiorem, quam quae sub Sigismundo praescripta fuit, insurrectionem, verum multo adhuc
onerosior fuit illa, quae jam antea sub Ladislao Posthumo imperabatur (b). 4
Deinde ipse hic modus insurgendi statim triennio post ad normam Sigismundi reductus fuit 1471. articulo 2-o; anno vero 1474. se ab onere insurgendi status ad unum
2116. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
articulis apparet violentas bonorum occupationes per regnicolas ad invicem
factas sub hoc etiam rege viguisse (b); apparet etiam banos et comites in ipsum jus
patronatus regis in ecclesias ita involasse ut id publica lege prohiberi debuerit (c).
12 Quod si adhuc post inveterata adeo sub prioribus regibus mala illa loco
Mathiae languidus aliquis et remissus rex 32 annis imperasset, sane cladem Mohácsianam, quam
post 36 ab obitu Mathiae annos Hungaria experta est, jam sub hoc rege sustinuisset.
13 (a) Item
2117. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
13 (a) Item dicitur illic quod honorem comitatus nullus nisi nobilis
tenere possit.
14 (b) Vide articulos 27:1471. et 11:1474.
15> (c) Vide artiiculum 37:1486. <16 Tanta fuit baronum et
comitum oligarchia adhuc sub finem regni Mathiae.
§ 83
1> Sunt tamen quae in eodem merito reprehendas. <2 Primum
quod fabrum fortunae suae et avunculum Szilághium nec non primatem Vitézium non indicta
causa carceri
2118. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
18
praefatae capitulationis minime usos fuisse. 6 Agnoverint indubie deinde
ipsi illi §-um capitulationis 18 aequitati adversari, nec nisi a tam debili, ut Uladislaus
fuit, principe subscribi potuisse. 7 Quis enim vir sensatus ad rem sibi
adhuc ignotam approbandam se in antecessum obstringet? 8 Aliud fuisset si
eidem antecoronationales articulos simul cum capitulatione ipsa exhibuissent; tunc enim ipsi
antecoronationales articuli novorum capitulationis punctorum vicem subivissent, poteratque
2119. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Maximilianus liberalibus adeo oblatis volebatque tabulas has per ipsos status regni,
et quidem jure jurando confirmari. 4 Quod tamen a statibus non potuit
impetrari. 5 Erant enim tunc in Hungaria praepotentes duo dynastae qui, cum
Uladislaus celebs adhuc ageret, exemplo Mathiae Corvini incitati suas jam tunc ad thronum
spes extenderunt, Zápolius nempe et Báthorius, prouti et utriusque posteri subinde regiam
etiam reipsa assecuti sunt dignitatem (c). 6 Partim horum authoritate,
partim indignitate
2120. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
partim indignitate conditionum, quas tabulae pacis hujus continebant, effectum est ut
tractatus hic in comitiis 1492, ad quae Uladislaus de iis retulerat, rejiceretur (d).
7 Remoto hoc impedimento duumviri illi, quorum cum alter alterius consilia
adhuc ignoraret, mira hac in re concordia fuit, propiorem jam ad thronum passum sibi
faciendum esse existimarunt. 8 In comitiis itaque 1505. pro festo Michaelis
per Uladislaum indictis (e) avulsam Silesiam, Lusatiam et Moraviam, deficientem ad Poloniam
2121. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
legibus pacem ipsam pepigimus,
necessarium putavimus inter caeteros Nostros regnicolas etiam fidelitatibus vestris plane
omnia communicare."
19 Indignae autem hae conditiones in eo consistebant: ut Uladislaus omnia,
quae per Mathiam occupata adhuc tenebat, Styriae, Carinthiae, et Carnioliae loca absque
depacto in pace Olomucensi lytro Maximiliano restituat; e contra civitates Hungariae, quas
Elisabetha, Alberti regis vidua, Friderico imperatori impignoraverat, nonnisi post mortem
hujus erga deponendam iisdem
2122. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
consecratus,
per Strigoniensem archiepiscopum solenni ritu coronari fecit (a); cum ex hac 1506. filium
Ludovicum sustulisset, metuens ne, si forte illum minorennem relinqueret, status
confoederationis Pestiensis effectum statim post fata sua procurent, ut hic, licet adhuc
infans, coronetur, agere coepit perfecitque ut 1508. in comitiis Budae habitis Ludovicus pro
haerede regni declaretur, Albae vero Regali, licet primo bimulus, coronetur (b).
2 Uladislaus pro infante filio ipse sacramentum dixit, insuper solennem
2123. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
3 Comitiorum celebratio in Szilághiana seu Mathiae I capitulatione
articulo 13-o et 1471. articulo 1-o annua locusque comitiorum Pestinum; terminus vero festum
Pentecostis defixus fuerat. 4 Sub Uladislao 1498. ut quadriennio adhuc annua
sit diaeta et in campo Rákos pro festo S. Georgii semper celebretur, postea vero non nisi
omni triennio celebretur per articulum 1-um constituebatur. 5 Et implevit
hoc statuum votum Uladislaus; licet enim intra hoc quadriennium decretum tantum
2124. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
sub tentoriis acta, conventus vero ipsos
in aperto campo celebratos fuisse.
Nobiles per nuncios convocantur.
20 Denique apparet e praefationis, quae huic, nempe 1495, decreto praefixa
est, §-o 2-o quod his adhuc comitiis (b) non viritim omnes nobiles, sed nuncii tantum
comitatuum interfuerint; dicitur enim: "tandem praefati praelati, barones, ac universi
nobiles, de singulis comitatibus electi." 21 Et tamen in laudato articulo
25-o vota viritim colligi
2125. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3584 |
Paragraph |
SubSect | Section]
colonorum praestationes a mero dominorum arbitrio pependisse
videntur, quod utique frequentem oppressioni rusticorum praebere debuit occasionem.
Lex ambigui sensus.
18 Denique explicatio articuli 54:1514. Aedipum adhuc praestolatur.
19 Postquam enim priori et hujus articuli initio statutum fuisset ut rex
iis, qui tempore disturbii rusticani litteras bona ipsorum concernentes amiserunt, novas
donationes elargiatur taliumque bonorum metas protonotarii pro securitate
2126. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
tenerent, forti regem animo esse oportuisset ut ingratas has tot potentibus
civibus leges effectui dare potuisset. 22 Quo robore cum Uladislaus
praeditus non fuerit, hae quoque leges in effectum non iverunt. 23
Praestitisset sane in tempore adhuc unius floreni subsidium decernere, conflandam ex illo
summam non quaestoribus regiis, sed fidis manibus concredere, pecunia hac alienatos
proventus redimere, editum in Hampone et Dombayo
91.23 Dombayo: Dobayo B
2127. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
(g) Hunc enim sensum facere videtur aenigmaticus 1514. art. 1. § 1. et
2. "ut universi proventus Regiae Majestatis, tricesimae, vigesimae, fodinae, camerae salium,
auri et argenti, civitatesque regiae de facto remittantur, et computata ratione, si cui
Majestas Sua adhuc aliqua summa tenebitur, illam cum tempore ex iisdem proventibus refundat
ita, ut medietas proventuum Regiae Majestati cedat, et medietas illi apud quem in arenda vel
pignore fuit."
39 (h) Hunc enim sensum
2128. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
rege redemptae fuerint (quod
nunquam eventurum esse pronum erat existimare), ut aboleantur, decrevere 1498. articulo 29.
§ 2-o.
8 Inoleverat etiam inde a Ludovici I temporibus ea consvetudo ne ab
animalibus tricesima exigatur (c), quae sub ipso adhuc Uladislao 1492. art. 27. jam in legem
publicam relata fuit. 9 Verum adverterunt demum status 1498. objectum hoc
natura sua tricesimae censui subjacere, et ideo articulo 29. § 5-o animalia etiam e regno
educta tricesimae subjecerunt.
2129. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
statuatur ut a merce
valorem floreni non exaequante nulla tricesima exigatur, videntur victualia porro etiam a
tricessimi immunia perstitisse.
11 Caeterum aetas haec necdum justam seu commercii, seu tricesimae ideam
habuit. 12 Has adhuc qua proventum, non qua habenas commercii consideravit.
13 Et ideo omnes indiscriminatim merces eidem subjecit; cum enim trigesimus
seu nummus, seu florenus desumi consveverit, indeque exactioni huic nomen tricesimae
adhaeserit, apparet omnes promiscue
2130. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
consveverit, indeque exactioni huic nomen tricesimae
adhaeserit, apparet omnes promiscue merces eidem 3 1/4 pro centum censui subjacuisse.
14 Quid mirum proinde quod nulla de ipsa vectigalis tricesimalis regulatione
lex prostet? 15 Ignoravit nempe adhuc aetas illa commerciale illud
principium, quod merces nocivae majori portorio gravari, aliquae simpliciter prohiberi,
utiles e contra ab omni vectigali eximi debeant.
16 (a) Adhuc sub ipso Uladislao debuit tricesima a rebus in nundinis
2131. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
regulatione
lex prostet? 15 Ignoravit nempe adhuc aetas illa commerciale illud
principium, quod merces nocivae majori portorio gravari, aliquae simpliciter prohiberi,
utiles e contra ab omni vectigali eximi debeant.
16 (a) Adhuc sub ipso Uladislao debuit tricesima a rebus in nundinis
domesticis venditis desumi, quando anno primum 1495. articulo 28. prohibetur ne ab
animalibus in domesticis nundinis distractis tricesima exigatur.
17 (b) Cum enim plures civitates tale
2132. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
et argenti crudi inductio prohibebatur (b) quasi aurum et
argentum in monetam conversum non perinde facile a regno extraheretur, nisi id per alias
commerciales provisiones, quarum tunc
93.3 tunc: nunc B
adhuc nec idea exstabat, impediatur. 4 Verum ignoravit adhuc aetas
illa vel id, quod aurum et argentum non tantum qua materia monetae, sed etiam qua merx, quae
iisdem, quibus reliqua commercii objecta, subjacet legibus, considerari debent.
2133. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
argentum in monetam conversum non perinde facile a regno extraheretur, nisi id per alias
commerciales provisiones, quarum tunc
93.3 tunc: nunc B
adhuc nec idea exstabat, impediatur. 4 Verum ignoravit adhuc aetas
illa vel id, quod aurum et argentum non tantum qua materia monetae, sed etiam qua merx, quae
iisdem, quibus reliqua commercii objecta, subjacet legibus, considerari debent.
Ordinationes commerciales.
2134. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
praesentaneae huic status necessitati depromptis e proprio peculio 40 aureorum millibus
subvenire debuerit (a).
4 Cum tam solers in vindicandis tuendisque juribus suis Mathias Uladislao
integros adhuc proventus regios transmiserit, potuit ille primo adhuc regni sui anno
stipendiariam militiam ex iisdem sustentare, prout et reipsa duplex, cum Alberto nempe et
Maximiliano, bellum cum solo hoc milite (nulla enim insurrectio indicta fuit (b), intra
primos 13 regni
2135. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
depromptis e proprio peculio 40 aureorum millibus
subvenire debuerit (a).
4 Cum tam solers in vindicandis tuendisque juribus suis Mathias Uladislao
integros adhuc proventus regios transmiserit, potuit ille primo adhuc regni sui anno
stipendiariam militiam ex iisdem sustentare, prout et reipsa duplex, cum Alberto nempe et
Maximiliano, bellum cum solo hoc milite (nulla enim insurrectio indicta fuit (b), intra
primos 13 regni sui menses confecit. 5 At postquam Uladislaus
2136. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
diminuere debuerit, tum enimvero eum omnem,
quae ultra legalem banderii regalis numerum fuit, stipendiariam militiam dimisisse extra
dubium est.
6> Quo tamen anno id evenerit, non ita expeditum est. <7
Stipendiatorum quidem regalium adhuc 1492. in articulis 17. et 18. mentio occurrit.
8 Verum quod per id nil nisi conflatum e mille capitibus banderium regis,
tum gentes illas, quas aliqui barones regni intertenere, rex autem stipendia illis dependere
debebat, intelligatur, e combinatione
2137. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
"Absoluta
celebratione coronationis nostrae Hungariae, curabimus succurrere necessitatibus vestris".
42> Verum nihil horum in effectum ivit. <43 Peracta
coronatione miles omnis in hyberna dimissus est idque dedit Maximiliano occasionem ut illo
adhuc autumno non tantum Austriam receperit, sed et potiorem Transdanubianae Hungariae
partem occupaverit.
44 (c) Nisi enim militia haec jam ante diaetam 1492. dimissa fuisset,
certe aliqua ejus, qua a stipendiato regis et aliquot baronatum banderio
2138. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
belligerantium exercituantiumque hominum, sive equitum,
sive peditum in villis particularibus sive in extraneis nobilium bonis, sed in oppidis
duntaxat et civitatibus ejusdem Regni Nostri Sclavoniae descendat." 67 Verum
inde non id quod rex stipendiarium adhuc intertenuerit peditem, sed quod in Sclavonia
Nobiles non meros equites, sed etiam pedites a portis statuerint inferri posse puto.
68 Nam si aliquem etiam stipendiarium habuisset peditem, hunc certe non in
Sclavonia, sed in Hungaria dislocasset.
2139. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
locum rex proprio motu alium
sufficere possit § 12. 12 De stipendiis vero eandem, quam superioribus
comitiis, rationem iniverunt § 8. 13 Verum ne hac quidem via senatoribus
stipendia procurari potuerunt. 14 Itaque 1507. art. 3-o magis adhuc efficax
medium arripuerunt. 15 Defixerunt nempe stipendium senatoris, si praelatus
aut baro sit in 700, si nobilis in 300 florenos § 4. 16 Hoc nomine singulae
colonicali sessioni, imo nobilibus etiam unius sessionis tres denarios imposuerunt
2140. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
(a). 26 Post ipsum certe 1507.
articulum videtur incassatio trium illorum denariorum adeoque decreta etiam senatoribus
stipendia totusque usque adeo senatus adhaesisse. 27 Nulla enim amplius
toto, quo Uladislaus adhuc regnavit, novennio seu in legibus, seu in litteris aetatis illius
ejus mentio reperitur. 28 Imo post 11 annos, nempe 1518, sub Ludovico II
art. 39. et 40. exigendi ejusmodi senatus consilium, ut paulo infra videbimus, de novo
resumitur.
2141. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
infra videbimus, de novo
resumitur.
29 (a) Unicus sententiae huic obstare videtur articulus 25:1495. in quo
consiliarii suae maiestatis a praelatis, baronibus, et caeteris regnicolis diserte
contradistinguuntur. 30 Cum enim post hunc adhuc annum de erigendo primum
hoc senatu actum fuisse e superioribus appareat, per consiliarios aut ordinarii regni
judices, quos regem ex officio ad consilium adhibere debuisse constat, aut jam tum aliqui
puro honoris hujus titulo gloriabantur.
2142. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
11 Ita distractis in tot partes regnicolarum animis toto
regno nil nisi spolia et rapinae viguerunt. 12 Ita propagato divitum nimium
aliquot optimatum in reliquas etiam civium conditiones luxus exemplo, publicos proventus
depeculandi studium, quodve adhuc deterius est, venalitas ministrium invaluit.
13 Ita perturbata publica administratione illae etiam, quae adhuc nationi
supererant vires, nunquam in unum cogi potuerunt quo hostibus regni communibus viribus
resisti potuisset. 14 Inde evenit ut
2143. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
Ita propagato divitum nimium
aliquot optimatum in reliquas etiam civium conditiones luxus exemplo, publicos proventus
depeculandi studium, quodve adhuc deterius est, venalitas ministrium invaluit.
13 Ita perturbata publica administratione illae etiam, quae adhuc nationi
supererant vires, nunquam in unum cogi potuerunt quo hostibus regni communibus viribus
resisti potuisset. 14 Inde evenit ut Maximiliano Austriam tam facile
recipere et totam ferme Transdanubianam Hungariam nemine obsistente 1491. occupare pronum
2144. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
jam comitatibus occupaverat (b).
8 Omnia tamen haec, quamquam justa, querimoniarum capita tantam inter
status acerbitatem vix produxissent nisi praepotenti illi dynastae Bathorio personales cum
potentiori adhuc praelato Thoma Bakácsio inimicitiae intercessissent (c). 9
Illum enim, ut adversario male faciat, saeculares eo impulisse coaevi scriptores tradunt, ut
clerus universim et a consilio regis, et a judiciis et comitiis omnique usque adeo rerum
prophanarum
2145. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
clero
dissidia primis statim, quae sub Uladislao 1492. pro festo Purificationis acta sunt,
comitiis eruperunt. 11 Verum cum summa ab utrinque ageretur contentione,
nihil in hac diaeta ea de re potuit determinari. 12 Debuit tamen alia eodem
adhuc anno pro festo S. Michaelis ad definienda haec objecta diaeta praefigi (d).
13 Ac haec quidem diaeta seu clero impediente seu de alia quapiam ignota
causa celebrata non fuit (e). 14 Sequenti tamen anno pro eodem festo S.
Michaelis comitia
2146. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
edito decreto infructose dissoluta sunt (i).
21 Tandem 1498. diuturnae hae saecularium cum clero dissensiones tantisper
sopitae sunt. 22 Foro enim spirituali limites positi sunt articulis hujus
diaetae 60. 61. et 62; negotium decimarum magis adhuc regulatum fuit ab articulo 49. usque
54; quoad acquisitionem bonorum saecularium clero meta praescripta fuit art. 55. et 65; ne
plura beneficia ecclesiastica in unam personam congerantur vetitum fuit articulo 56; ab
officio conservatoris coronae clerus excludebatur
2147. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
ne hae quidem leges in effectum abiverunt. <24
Patet enim ex articulo 33-o 1500. quod fora spiritualia, cum nobiles jam non possent,
adminus cives jurisdictioni suae in causis prophanis subjicere tentaverint.
25 Patet ex articulo 23:1504. quod adhuc indebitas decimas clerus per
interdicta exegerit. 26 Ipsa possidendorum plurium beneficiorum
ecclesiasticorum prohibitio eum tantum effectum produxisse videtur quod anno 1500. status
cum Georgio episcopo Veszprimiensi et cancellario per art. 31-um
2148. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
3-o supremi comitis officium in haereditatem conferri
vetabatur sicque altera etiam constitutionalis Andreae II lex renovabatur; §-o vero 4-o
adimebatur comitibus potestas vicecomites pro arbitrio nominandi.
16 Verum ne his quidem legibus factis adhuc constrictam fuisse potentiorum
audaciam inde liquet quod subinde eo temeritatis sint prolapsi ut latis adversus se
judiciariis sententiis vi resisterent, ut adeo 1514. articulo 1. ordinari debuerit ut
sententiae judicum contra refractarios vi militari in executionem
2149. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
bonum sectantes, per quorum impedimenta hactenus nunquam assequi potuissent."
20 Cum rex loquatur, per id utique nonnisi potentiores dynastas designare
potest qui minores nobiles in suis libertatibus turbabant.
21 (c) Habebant jus hoc comites adhuc sub Mathia cujus decreto 6-o
articulo 60-o dicitur: "Et ille (comes) teneatur ex illo comitatu et non aliunde nobilem
virum aliquem pro vice-comite eligere."
22 (d) Testatur id articulus 108:1492. ubi dicitur: "Quia certi domini
praelati et
2150. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
se pertrahere possint, suppeditatis ultro regi pecuniis prodigalitatem ejus
irritaverint.
17 Hoc in numero fuisse Bakácsium et Stephanum Zapolyum partim ex iis,
quae jam dicta sunt, partim e coëvis scriptoribus constat. 18 Nec in eo
adhuc cupiditas illorum substitit. 19 Notavit insuper illos aetas sua a
manifesta venalitate. 20 Beatricem reginam totum fere domesticum Mathiae
thesaurum in Stephanum Zápolya profudisse memorant coaeva monumenta, tantum ut illum a
Ioanno Corvino
2151. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
SubSect | Section]
bellum reipsa decrevisse, oratore tamen Veneto consilio Bakácsii 300 millia aureorum
offerente regem a Bakácsio persvasum fuisse perhibent coaeva monumenta, ut
accepta pecunia bellum dimittat. 23 Quod Bakácsius, dum adhuc esset
Zagrabiensis antistes, 30 aureorum millia, quae capitulum in insperatos turbidorum illorum
temporum eventus seposuerat, violenter illi eripuerit, plures ejus aevi litterae testantur.
24 Testantur denique quod tantas pro se suisque impetraverit
2152. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
nationem quam illam penes gentilia relinquere instituta.
7 Imo cum haec non aperta, ut imperator Iosephus II tentavit, vi, sed sensim
et per cuniculos evertere vetus quorumpiam Hungarae genti infensorum hominum studium fuerit,
omnibus his conatibus idonea his adhuc comitiis impedimenta objicere jus est nationi, quod
tota, si fundamentale, vi cujus Domus Austriaca Hungariae regnum adivit, pactum bene novit,
Europa agnoscere debet.
Sed tertius.
8 Itaque nulla jam alia
2153. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
ministri adhibeantur quantam monarchiae partem Hungaria efficit; 3-o ut
municipalis constitutio, quae ad totam in complexu monarchiam nihil attinet, modo illa
viribus Hungariae ad salutem dignitatemque suam uti possit, ut, inquam, municipalis
constitutio tam firmis his adhuc comitiis praesidiis communiatur ut nullis amplius cuniculis
subverti possit; quomodo omnia haec praestari possint, meam paucis sententiam explicabo.
10 Et quidem:
§ 10 Quomodo is applicari possit quoad ea, quae totam in
2154. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
magis
idonea, ac praesentia sunt, comitia futura puto.
Per decorum leges exponendi modum.
25 c) Ab ipsa jam leges cum dignitate perferendi modalitate
descivimus. 26 Adhuc sub Ferdinando I propositiones statuum et
responsa regis leguntur; postea gravaminum et
resolutionum nomenclatio, quae viam instantiae sapit, invaluit.
27 Legislativum corpus legislatorio stilo uti, et
2155. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
leges communionem, qua status
gaudent, potestatis legislativae indirecte infringere possit, id natura subsistentis jam
constitutionis secum ferebat. 11 Itaque ut cum initio omnis diaetae
disquiratur quae leges non sint effectuatae et, si post bina comitia adhuc ineffectuatae
maneant, ut depensio contributionis suspendatur, ad effectum tantum pertinet prioris
constitutionis.
12 f) Ut ab administris proventuum publicae rationes in comitiis exigi
possint, non mutat formam prioris constitutionis, quae
2156. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus III, versio... [page 3622 |
Paragraph |
Section]
per ministrorum responsabilitatem firmare.
20 k) Reliqua omnia centum jam legibus constituta sunt, adeoque tempus est
ut semel reali effectui mancipentur; imo ad firmandam magis constitutionem
nostram haec adhuc partim perferenda, partim explananda puto. Nempe:
21 l) Necessitas inauguralis diplomatis, iuramenti, et coronationis puncto
5 et Carolini et Theresiani diplomatis non obscure quidem stabilitur, idque non alia profecto
de causa, quam, quod juxta
Bibliographia locorum inventorum
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].
More search results (batches of 100) First 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
|