Your search found 422 occurrences

Retrieve all occurrences

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1-1220:

cum eis per provincias, et Graecis oculte consilium dabat ut dure, et iniuste se agerent contra populum. Similiter et populus occulte dicebat: Quare tam grande malum sustinetis a Graecis; iniuste vos iudicant, bona vero tollunt, uzores adulterant, filias vestras virgines corrumpunt et polluunt; numquam patres rnei, qui ante me reges fuerunt, talia operati sunt vobis grande et grave malum est hoc . Dumque sic ageret per singula loca coeperunt populi in eum intendere et

Die primo mensis madii intravi rector Iadrae una cum ser Ioanne de Soppe et ser Mauro de Grisogonis, et die 20. eiusdem mensis nos incarceravimus Antonium filium ser Damiani de Nassis, propter uxorem Iacobi merzarii, cum qua adulterium commisit: die 22. dicti mensis condemnavimus ipsum ad confinem civitatis, vel Anconae vel Arimini, pro duobus annis. Die 7. mensis madii mensuravi arborem alterius navis chochae, quae

nimis.
1.140.3  Non tristis facies, non me rudis allicit aetas.
1.140.4  Omnibus his unam plus amo nequitiam. 141. IN ADULTERUM
1.141.1  Cum vicina magis sectare cubilia Crispo,
1.141.2  Uxorem quare non potes, Arbe, tuam?
1.141.3  An tibi securo languet permissa voluptas?

DE SACRILEGO
1.159.1  Terreus iste Iovem spectans, quasi talia fatur:
1.159.2  Terra, volo, mea sit, tu, pater, astra tene. 160. IN ADULTERUM
1.160.1  Dum quasses aliena fulcra moechus,
1.160.2  Uxori propriae, Severe, parcis.
1.160.3  Sic, cui cellula rumpitur Falerno,

blanditiis addita dona valent.
1.253.7   Nil iam in te, lenone opus est, nil arte magistra,
1.253.8  Lenonis vires nasus et artis habet.
1.253.9   Nec nisi nasatus tecum decumbit adulter,
1.253.10  Ut iam ego me fieri rhinocerota velim.
1.253.11  Lucia, crede mihi, multum prognostica fallunt,
1.253.12  In me nam certe regula vana tua est.

ipsa flagella paenitentiam egerunt, quam utique Deus uel tenuem aut momentaneam tamen non aspernatur, quod uero hi, qui temporalibus non emendantur uerberibus, aeternis excrucientur tormentis. Idem ipse Hieronymus auctor est. Nam mox fere intulit: Quaeret hic aliquis: Si fidelis deprehensus in adulterio decolletur, quid de eo de eo] corr. lector A1 ex deo postea fiat? Aut enim punietur, et falsum est quod dicitur post dicitur canc. lector A1 non “non iudicabit Deus bis in id ipsum”; aut

eo de eo] corr. lector A1 ex deo postea fiat? Aut enim punietur, et falsum est quod dicitur post dicitur canc. lector A1 non “non iudicabit Deus bis in id ipsum”; aut non punietur, et optandum erit adulteris ut hic breui poena puniantur, ne trucidentur in aeternos cruciatus. Ad quod respondemus Deum ut omnium rerum ita suppliciorum quoque scire mensuram; et non praeueniri sententiam iudicis, nec illi in peccatorem exercendae dehinc poenae auferri potestatem; et magnum peccatum magnis

quodammodo ipse se incluserat. Quin etiam ne tonsori collum committeret, tondere filias suas docuit. Itaque sordido ancillarique seruitio regiae uirgines ut tonstriculae tondebant barbam et capillum patris, et tamen ab his ipsis, cum iam essent adultae, ferrum remouit instituitque ut candentibus gladium putaminibus barbam sibi et capillum adurerent. Cumque duas uxores haberet, Aristomachem ciuem suam, Doridem aut Locrensem, sic noctu ad eas uentitabat ut omnia specularetur et

quodammodo ipse se incluserat. Quin etiam ne tonsori collum committeret, tondere filias suas docuit. Itaque sordido ancillarique seruitio regiae uirgines ut tonstriculae tondebant barbam et capillum patris, et tamen ab his ipsis, cum iam essent adultae, ferrum remouit instituitque ut candentibus gladium putaminibus barbam sibi et capillum adurerent. Cumque duas uxores haberet, Aristomachem ciuem suam, Doridem aut Locrensem, sic noctu ad eas uentitabat ut omnia specularetur et

quodammodo ipse se incluserat. Quin etiam ne tonsori collum committeret, tondere filias suas docuit. Itaque sordido ancillarique seruitio regiae uirgines ut tonstriculae tondebant barbam et capillum patris, et tamen ab his ipsis, cum iam essent adultae, ferrum remouit instituitque ut candentibus gladium putaminibus barbam sibi et capillum adurerent. Cumque duas uxores haberet, Aristomachem ciuem suam, Doridem aut Locrensem, sic noctu ad eas uentitabat ut omnia specularetur et

quodammodo ipse se incluserat. Quin etiam ne tonsori collum committeret, tondere filias suas docuit. Itaque sordido ancillarique seruitio regiae uirgines ut tonstriculae tondebant barbam et capillum patris, et tamen ab his ipsis, cum iam essent adultae, ferrum remouit instituitque ut candentibus gladium putaminibus barbam sibi et capillum adurerent. Cumque duas uxores haberet, Aristomachem ciuem suam, Doridem aut Locrensem, sic noctu ad eas uentitabat ut omnia specularetur et

nouis te quotidie peccatis inuoluis, nouis facinoribus et ueteribus auges, non diluis scelus sed dilatas, nec satiaris umquam flamma libidinosae concupiscentiae. O te infelicem, non te pudet multas aspergere libidines, corruptor luxuriose, adulter; sic in flagitio perseueras, sic in libidine perduras, sic in luxuria permanes, sic in carnali amore persistis. Non miretur ergo se afflictum qui perpetrauit propter

43 . Saul occidit sacerdotes Nobe qui susceperant Dauid; reliquos Nobe uiros ac mulieres et pecora percussit in ore gladii 46 . Dauid Vriam cum multis aliis gladio hostium obtulit uolens homicidio tegere adulterium 51 . Mesa, rex Moab, obsessus filium suum primogenitum immolauit super murum; fit indignatio Dei super Israel qui illum ad tantam crudelitatem compulerant 62 . Capita LXX filiorum Achab in

Athenis sęuientes tyranni 73 . In Alexandrum, quod Calystenem occidit 107 . Crudelitas Caribdi et Oceano comparatur 114 . Quidam duos fratres occidit, tyrannum et adulterum, hunc patris iussu. Deinde captus a pyratis dimittitur, cum pater scripsisset, ut manus illi pręciderent. Ob hoc patrem egentem non alit. Disputatur, utrum debeat 121 . Supplicia tyranni in suspectam

cum Arcade filio in ursam uersos inter sydera collocauit II . Semelen in anum uersa decepit ad necem ob pellicatum. Tyresiam pro Ioue contra se iudicantem luminibus orbauit. Echo nympham, quod se garrulitate sępe morata fuisset, ne Iouem in adulterio nympharum deprehenderet, a Narcyso contemni et in saxum uerti curauit III . In Athamantem et Inoem, eius coniugem, euocatis Eumenidibus in furorem uertit eo quod numen suum contempserant. Athamas ergo Learcum

templi sui lapideos mutauit. Latonam in partu Dianę et Apollinis grauiter laborare et per diuersas regiones errare fecit V . Iasonem iuuit cum Minerua in raptu pellis aureę VII . Alcumenam ob adulterium difficili partu damnauit IX . Alcyonę, Ceicis coniugi, exorata Morpheum, Somni filium, misit, qui ei mariti naufragium in quiete repręsentauit XI . Hersiliam, Romuli coniugem, deam fecit, quam

filiam rapuit. Cyanen nympham in fontem sui nominis uertit V . Orpheo Euridicen coniugem ad superos reducendam concessit, si modo, donec euaderent, sequentem illam non respexerit. Cum Mente nympha concubuit, quam Proserpina propter adulterium in herbam sui nomnis mutauit X . [Anii sacerdotis filiabus...uirginibus donauit, ut earum] Bacchus, Iouis et Semeles filius, nymphis in Nysa, Indię monte, nutriendus clam traditus. Versus in Acesten elusit

a simiis, ut alii, a Thetide et Hermione, Oceani filia, Ioui fabricauit fulmina, diis contra Gygantes arma, monile Hermioni, coronam Ariadnę, Achilli et oneę arma. A Minerua spretus ex solo complexu genuit Erictonium. Venerem habuit uxorem. Quę cum Marti obsequeretur, in adulterio deprehensos cathenis tenuissimis ligauit et spectaculum prębuit diis. Sic Tortellius. Mercurius, Iouis et Maię filius, deorum nuncius, Argum Iouis iussu sopitum interemit. I . Apollini poscenti Admeti regis boues

PLATO
Deformis corpore, cum partes secum non consentiunt, etiam imbecillus est 262 .
Dolus. Ne fiat adulteratio, mendacium, deceptio, fraus in rebus uenalibus 315 .
Diuitię. Non suis indulget, qui pecunias cumulat 15 . Omnia pecuniarum gratia fiunt:

Fraus odio digna maiore quam uis 81 . Fraus non committenda etiam si nemo resciturus sit 154 . Caius Marius in Quintum Metellum 155 . Si uir sapiens nummos adulterinos acceperit imprudens pro bonis, cum id rescierit, soluturus ne sit eos, sicui debeat, pro bonis? 158 .
DEVS. Quis non timeat omnia prouidentem, cogitantem etc.

Hereticorum dissensio 89 . Gog et Magog 94. 95 . Gog quasi tempestas ueniet 94 . Locus hereticę prauitatis a lateribus aquilonis. Oportet hereses esse. Omnes adulterantes. Sermo Ecclesię destruit hereses 95 . Victoria contra hereticos. Hereticorum uictimę 96 . Dabo eis potum aquam felis 118 . Aquę contradictionis

ut scisma 250 . Qui putant alium conditorem paruorum, alium magnorum 251 . Mulier extranea hereticorum prauitas. Origeniani. Impii de terra perdentur 259 . Meretrix et adultera. Longe fac ab ea uiam tuam. Quare seduceris ab aliena 262 . Meretrix ornata ad capiendas animas 264 . Aquę furtiuę et panis absconditus. Mulier stulta et clamosa 265 .

Filius sapiens. Filii mali 132 . Detestatus sum industriam meam in acquirendo incertus de herede utrum [sa-] sapiens an stultus futurus sit. Miser qui genuit multos filios 133 . Filii adulterii 137 . Filii impii. Melior est enim unus timens Deum quam mille filii impii 144 . Filii boni. In filia non auertente se, firma custodiam 146 .

Domini ueniunt etc. De Antichristo et conuersione omnium in fine et aduentu Domini secundo 215. Ipse enim quasi ignis conflans et quasi herba fulonum. Et sedebit conflans et emundans argentum etc. Et accedam ad uos in iudicio et ero testis uelox maleficis et adulteris et periuris et qui calumniantur mercedem mercenarii etc. Ecce dies ueniet succensa quasi caminus etc. 216. Iudei et quę de iis sunt prophetata. Filios enutriui et exaltaui, ipsi uero spreuerunt me. Terra uestra deserta desolabitur

163. Iudeos arguit iniurię in Christum. Iniquitates uestrę diuiserunt inter uos et Deum uestrum etc. 164. Quęsierunt me qui ante non interrogabant. Sacrificia Legis respuit, incredulitatem Iudeorum apostolos persequentium increpat 166. Populus Israel mulier adultera et fornicaria 167. Quia contempsistis me, euertent uos Romani. Filii insipientes sunt et uecordes. Vere mendaces erant colles et multitudo montium, id est scribę et pharisei. De eorum obstinatione. Argentum reprobum uocate eos, quia Dominus proiecit illos 168.

blasfemia X. Inuidia. Tempus meum nondum aduenit, tempus autem uestrum semper est paratum. Non potest mundus odisse uos; me autem odit, quia ego testimonium perhibeo de illo, quia opera eius mala sunt VII. Pharisei quęrentes occasionem accusandi Iesum adducunt ad eum deprensam in adulterio etc. VIII. Illuminauit Dominus cęcum a natiuitate et dicunt: Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Conspirauerant Iudei, ut siquis eum confiteretur esse Christum, extra synagogam fieret. In peccatis natus es totus et tu doces nos. Et eiecerunt eum foras IX.

a tyrannis uxor, nunquid de tyrannicidio sciret, perseuerauit negare. Postea maritus eius tyrannum occidit. Illam sterilitatis nomine dimisit, intra quinquennium non parientem; ingrati actio est 127. Ingrati actio. Diues sordide natus ei quem de carcere redimerat, filiam collocauit. Is in adulterio deprehensam patre deprecante occidit; ingrati reus est 137. Ingrata est auaritia 27. Quod propter ingratos non sit a dandis beneficiis cessandum. Ingratus est qui beneficium reddit sine usura. Quid eo / miserius

furor 53. Qui leuissimis iniuriis mouentur. Fidus Cornelius, Nasonis gener, cum illum Corduba struciocamellum depilatum dixisset 77. Inobediens. Crudelem medicum intemperans facit ęger. Vir fortis in bello manus perdidit, deprehendit adulterum cum uxore, imperauit filio ut occideret, non occidit, adulter effugit, abdicat filium, res uenit in iudicium 120. PLATO Iudicium. Iudicatę animę sub terra in iudicii locum euntes meritas illic poenas sustinent 162. Opera

Nasonis gener, cum illum Corduba struciocamellum depilatum dixisset 77. Inobediens. Crudelem medicum intemperans facit ęger. Vir fortis in bello manus perdidit, deprehendit adulterum cum uxore, imperauit filio ut occideret, non occidit, adulter effugit, abdicat filium, res uenit in iudicium 120. PLATO Iudicium. Iudicatę animę sub terra in iudicii locum euntes meritas illic poenas sustinent 162. Opera eorum sequuntur illos. Locus ubi oporteat omnes collectos

Negante illo: Quis ergo te, inquit, excęcauit? Quis ipsa lumina abstulit? 77. Xenophanes ait: Quid nam manifestum sit, nullus uirorum nouit neque erit quispiam qui sciat. Idem multi alii quos Scepticos appellant 95,97, 98. Iuramentum. Thales: Non est, inquit, periurium adulterio deterius 6. Zeno per caparim, Socrates per canem deierabant 66. / Pythagoras iurare per deos uetabat; quemque enim studiose curare oportere, ut ex uitę merito sibi fides habeatur 82. Infamia. Socrates dicebat

locutus sum 373. ludei et gentiles 2. Ruit Hierusalem, quia lingua eorum contra Dominum 9. Synagogę fornicatio. ludei et gentiles. Iudei propter illatam Christo iniuriam subuersi 13, 17. Israel Iudei uel heretici. Iuda gentilis uel Ecclesia 14. Adultera Iudea 17. Quando Israel translatus in Assyrios 20. Iudeorum ignominia 45. Esau Iudei, Iacob Christiani 49. Patres nostri Iudei dicuntur 50, 63. Synagoga. Ecclesia 55. ludei Christiani 62. Domus hiemalis regnum Israel, domus

Domus Iacob 283,285. Duro corde, qui longe estis a iustitia 284. Ad se missum non receperunt 287. Iniquitatibus uestris uenditi estis. Quare 289. Iudei adhuc captiui 294. Synagogę VII filii. Perfidia Iudeorum 298. Filii auguratricis semen adulteri et fornicarię 304. Vltio de Iudeis 312. Expandi manus meas tota die ad populum incredulum 322. Ad Iudeos comminatio 324. Iudeorum exprobratio 293. Duę uirgę, Iudei et gentiles 298. Scribę et pharisei 303. Erruant te synagogę tuę

Obstinatio 26. Infelicitas 32. Iudei conuersi 39. Vox in templo audita 40. Immolauerunt filios 48. Iudeorum error de aduentu Christi 51. Interfecerunt hęredem, ut perderent hęreditatem 56. Tropologice sub typo adulterarum dicta sunt contra Samariam et Hierusalem 65. Decem tribus ad Assyrios, duę ad Chaldeos 82. A gratia excidistis, qui in lege iustificamini 86. Passi ob cędem Christi 91. Iudei de meridie tendentes ad aquilonem 116. Curauimus Babylonem, et non est

conuehendorum 336. Luxuria ędium Marci Lepidi, Cai et Neronis domus aureę 342. Incendia puniunt luxuriam etc. Marci Scauri theatrum opus omnium maximum. Cai Curionis theatra e ligno uersatili. Libido. Leo odore adulteram sentit atque ulciscitur 87. Equum adamauit Semyramis 93. Equarum libido extinguitur iuba tonsa. Arieti naturale agnas fastidire, senectam ouium consectari 95. Perdices audito mare pręgnantes fiunt 100. Cęteris animalibus stati per

herbe tactu ligna oleo uncta accendi 245. Cizici fons Cupidinis dicitur. Ex quo potantes amorem deponunt 296. Aues quę Auernum superuolauerint, emori 297. Rhodope meretrix pyramidem erexit in Ęgypto 340. Serpentes intelligere adulterino sanguine natos uel spurios uim eam non habere, quam legittime procreatos 74. Labor. Camellis sua cuique mensura sicuti uires nec ultra assuetum procedit spacium nec plus instituto onere recipit 89. Virgę myrti gestatę modo uiatori prosunt in

Munus aliquod homini turpi concedendum, quod negandum probo 30. Largiendum quantum patitur facultas 54. Mendico sano nihil largiendum 93. Lętitia immoderata 31. Libido. Libidinosa senectus 8. Lasciuia mulctata. Adulterium 13. Luxoriosus miles exauctoratus 42. Non es uenatus puerum, sed emisti 87. EMILIVS PROBVS Libido. Ab ipso, quem amore Venereo dilexerat, proditus 9. Hasdrubal ab Amilcare turpiter amari

ascendisti cubile patris tui 9. Lex: Siquis seduxerit uirginem 13. Patiens fluxum seminis immundus erit etc. Item qui tetigerit mulierem muliebria patientem, id est menstruatam. Item: Nequis ad consanguineam accedat etc. Cum ancilla non coeas 17. Adulter moriatur. Sacerdotis filia in stupro deprehensa comburatur 18. Mulier suspecta de adulterio quomodo probetur 5. Per sacrificium zelotipię 20. Israel in Sethim fornicati cum filiabus Moab adorauerunt deis earum. Phinees Israelitam Zambri intrantem ad scortum

seminis immundus erit etc. Item qui tetigerit mulierem muliebria patientem, id est menstruatam. Item: Nequis ad consanguineam accedat etc. Cum ancilla non coeas 17. Adulter moriatur. Sacerdotis filia in stupro deprehensa comburatur 18. Mulier suspecta de adulterio quomodo probetur 5. Per sacrificium zelotipię 20. Israel in Sethim fornicati cum filiabus Moab adorauerunt deis earum. Phinees Israelitam Zambri intrantem ad scortum Madianitem Zochi ambos occidit, et cessauit plaga a filiis Israel 24. Si dormierit uir cum uxore

possunt mulieres, exemplum de Apame, filia Bezacis, concubina regis 88. Demonium pręualet iis qui tantum libidinis causa duxerunt uxores 91. Visa Iudith concussum est cor Olophernis 95. Assuerus repudiata Vasthi subinde recordatus de illa suspirabat 97. Oculus adulteri obseruat caliginem dicens: Non me uidebit oculus 105. Si ad ostium amici mei insidiatus sum, scortum alterius sit uxor mea etc. Hoc enim nefas et iniquitas maxima, ignis* usque ad perditionem deuorans et omnia eradicans germina 106. Fortitudo eius in lumbis

amici mei insidiatus sum, scortum alterius sit uxor mea etc. Hoc enim nefas et iniquitas maxima, ignis* usque ad perditionem deuorans et omnia eradicans germina 106. Fortitudo eius in lumbis eius et fortitudo illius in umbilico uentris eius 108. Orat Dauid pro peccato adulterii. Psalmus L 112 . Fauus distilans labia meretricis etc. fuge ab ea 126. Quę sunt quę nos custodiunt a muliere mala etc. Decipit blanditiis et ad mortem ducit 127. Libidinosus. Auaritia et libido sanguisugę. Os uuluę

Psalmus L 112 . Fauus distilans labia meretricis etc. fuge ab ea 126. Quę sunt quę nos custodiunt a muliere mala etc. Decipit blanditiis et ad mortem ducit 127. Libidinosus. Auaritia et libido sanguisugę. Os uuluę insatiabile. Adultera. Ne dederis substantiam tuam in libidinem et ebrietatem 132. Mulier amarior morte 134. Ne respicias mulierem etc. Omnis mulier, quę est fornicaria, quasi stercus in uia ab omnibus prętereuntibus conculcabitur. Speciem mulieris alienę multi admirati reprobi

conculcabitur. Speciem mulieris alienę multi admirati reprobi facti sunt. Colloquium enim illius quasi ignis exardescit. Ne sedeas cum ea nec accumbas in uino 144. Vinum et mulieres apostatare faciunt sapientes 145. Concubitus concupiscentię ne apprehendant me. Fornicarius. Adulter, adultera, mulier fornicaria 146. Erubescite de fornicatione 149. Erubescite ab aspectu meretricis. Ne respicias mulierem alieni uiri etc. Custodi fìliam luxuriosam 150. In medio mulierum noli commorari. De uestimentis enim procedit

Speciem mulieris alienę multi admirati reprobi facti sunt. Colloquium enim illius quasi ignis exardescit. Ne sedeas cum ea nec accumbas in uino 144. Vinum et mulieres apostatare faciunt sapientes 145. Concubitus concupiscentię ne apprehendant me. Fornicarius. Adulter, adultera, mulier fornicaria 146. Erubescite de fornicatione 149. Erubescite ab aspectu meretricis. Ne respicias mulierem alieni uiri etc. Custodi fìliam luxuriosam 150. In medio mulierum noli commorari. De uestimentis enim procedit tinea et

sui hinniebat. Nunquid super his non uisitabo, ait Dominus? 168. Quosdam rex Babylonis frixit in igne pro eo quod mechati sunt in uxores amicorum et prophetarunt mendaciter 175. Contra mulierem fornicariam 187. Oolla et Ooliba, sorores adulterę 189. Iudices duo senes exarserunt in Susannam 200. Fornicatio et uinum et ebrietas auferunt cor 202. Vxor fornicaria 206. Mulieres populi mei eiecistis de domo deliciarum suarum 200. Contra adulteros 216. Iason epheborum prostibula

Oolla et Ooliba, sorores adulterę 189. Iudices duo senes exarserunt in Susannam 200. Fornicatio et uinum et ebrietas auferunt cor 202. Vxor fornicaria 206. Mulieres populi mei eiecistis de domo deliciarum suarum 200. Contra adulteros 216. Iason epheborum prostibula posuit 225. Labor. In laboribus comedes 1. Filii Israel afflicti oneribus operarum. 9. Missi ad colligendas paleas, quia laterum opera non implerunt 10. Moyses, cum solus non sufficeret ad ferendum

Confortauit eos, et uentus cessauit V. Simon iste qui portat crucem in anguria, is est qui laborat pro laude humana. Cogunt enim homines hunc laborare, quem non cogit timor et dilectio Dei XV./ Libido. Herodias reliquit uirum, adhęsit adultero; Ioannem scelus arguentem necandum curauit VI. Libidinosa uoluntas coegit in illum manum mittere, quem sciebat iustum et sanctum VI. Lis. Regnum in se diuisum, domus, Sathanas non possunt stare III. Liberum arbitrium. Vltro terra

II. IOANNIS I: Qui necessitatem patienti non subuenit, cum possit, caritas Dei in eo non manet III. Libido. AD CORINTHIOS I: Omnino auditur inter uos fornicatio etc. V. Nolite errare: fornicarii, idolatrę, adulteri, molles, Sodomite, fures, auari etc. regnum Dei non possidebunt. An nescitis, quoniam qui adhęret meretrici, unum corpus efficitur? Qui fornicatur, in corpus suum peccat VI. AD EPHESIOS: De fornicatione et immunditia uitanda et turpitudine V. AD HEBREOS: Fornicatores enim et

adulteri, molles, Sodomite, fures, auari etc. regnum Dei non possidebunt. An nescitis, quoniam qui adhęret meretrici, unum corpus efficitur? Qui fornicatur, in corpus suum peccat VI. AD EPHESIOS: De fornicatione et immunditia uitanda et turpitudine V. AD HEBREOS: Fornicatores enim et adulteros iudicabit Deus XIII. APOCALYPSIS: Fornicatio quot modis intelligitur in glossis II. Fornicatoribus pars erit in stagno ardenti XXI. Labor. AD CORINTHIOS I: Laboramus operantes manibus nostris IIII. Abundantius illis omnibus laboraui: non ego autem, sed gratia Dei mecum

insecutus Arethusam per subterraneos meatus ab Elide usque in Orthigiam, Sicilię insulam V . Hemus et Rhodope pari amore flagrantes. Iouis, Apollinis, Bacchi, Saturai amores. Latona persecutionem Iunonis passa ob commissum cum Ioue adulterium. Thereus propter Philomenam stupratam sęua passus. Aquilo rapuit Orithiam VI . Medeę et Iasonis amor. Cygnus, Heries filius, amore pueri se pręcipitauit et in olorem uersus est. Semper ab eo elusus, cum eius

uulgauere corpora in triuio ira Veneris. Pygmaleon signi eburnei forma captus. Myrrha Cynarę patri inscio se supposuit. Hyppomanes et Athalanta, cum in luco Cybellis concubuissent, ab ea in leones mutantur. Mente nympha adulterium cum Dite commisit, a Proserpina in mentam herbam mutatur X . Orpheus ob puerorum Venerem a mulieribus interficitur. Peleus Thetidem eludentem se uinculis strinxit; ex ea habuit Achillem. Esacus Epiriphemnympham insecutus; illa

repetitur ad poenam, defenditur 119. Abdicauit quidam filium; abdicatus se contulit ad meretricem; ex illa sustulit filium; ęger ad patrem misit; cum uenisset, commendauit ei filium suum et decessit; adoptauit puerum; ab altero filio pater accusatur dementię 127. In uxorem de adulterio suspectam 129. In adulterio deprehensam uir interemit 137. Flaminius proconsul in conuiuio unum ex damnatis occidit, exoratus a meretrice 138. Impudici signa 17. Stupra et adulteria impunita 47.

119. Abdicauit quidam filium; abdicatus se contulit ad meretricem; ex illa sustulit filium; ęger ad patrem misit; cum uenisset, commendauit ei filium suum et decessit; adoptauit puerum; ab altero filio pater accusatur dementię 127. In uxorem de adulterio suspectam 129. In adulterio deprehensam uir interemit 137. Flaminius proconsul in conuiuio unum ex damnatis occidit, exoratus a meretrice 138. Impudici signa 17. Stupra et adulteria impunita 47. Labor. Stoici nunquam

dementię 127. In uxorem de adulterio suspectam 129. In adulterio deprehensam uir interemit 137. Flaminius proconsul in conuiuio unum ex damnatis occidit, exoratus a meretrice 138. Impudici signa 17. Stupra et adulteria impunita 47. Labor. Stoici nunquam ociosi 63. Necesse est ut opprimant onera, quę ferente maiora sunt 73. Omnis labor aliquo referatur 74. Inuicti laboribus Vlixes et Hercules 75. Liuius Drusus pertesus uitam inquietam dixisse

erit 51 . Optatos dedit amplexus placidumque petiuit coniugis infusus gremio per membra soporem. Item: Virgineum soluit cęstum legemque cubilis inque thoris illi sculptis cępere soporem 53 . Salustius in adulterio deprehensus 105 . Coeundi atque comedendi uoluptas cum sue atque asino communis. Hippocrates coitum morbum esse comitialem leuiorem dixit 112 . Columbatim labra conserens labris

magnitudinis uoluptatum omnis quod doleat sublatio est etc. Nulla per se uoluptas malum est etc. Voluptatis finis ratione metiendus. Eius genera tria llO.
Libido. Thales percunctanti adultero, an iuraret se minime adulterasse: Non est, ait, periurium adulterio deterius 6 . Ad meretricem non ingredi, sed egredi non posse turpe est 22 . Aristippus nihil differre putat, utrum meretrici

quod doleat sublatio est etc. Nulla per se uoluptas malum est etc. Voluptatis finis ratione metiendus. Eius genera tria llO.
Libido. Thales percunctanti adultero, an iuraret se minime adulterasse: Non est, ait, periurium adulterio deterius 6 . Ad meretricem non ingredi, sed egredi non posse turpe est 22 . Aristippus nihil differre putat, utrum meretrici congrediaris an uirgini. Cum

Nulla per se uoluptas malum est etc. Voluptatis finis ratione metiendus. Eius genera tria llO.
Libido. Thales percunctanti adultero, an iuraret se minime adulterasse: Non est, ait, periurium adulterio deterius 6 . Ad meretricem non ingredi, sed egredi non posse turpe est 22 . Aristippus nihil differre putat, utrum meretrici congrediaris an uirgini. Cum suggillaretur , quod

uirgines, unde facilis cum his uiris congressus. Darii legati in Macedonia libidine pene perierunt 111. Opia Vestalis damnatur 124. Item Vrbina Vestalis 125. Periclis cum sorore incestus 136. Appii in Virginiam 144. Alcybiades Lacedemoniis inuisus ob adulterium cum Agidis regis uxore commissum 175. Dionysii coniunx, postquam ille principatu excidit frequenti inimicorum coitu uexata sibi manum intulit 181. Philippi flagitia. Ab Attalo Pausanias constupratus 205. Minutia Vestalis uiua defossa 208. Thraces Timoclię

lasciuientes trucidati 357. Pompeius militi oculos erruit, quod obscenis locis digitos adegisset mulieri oblatę 358. Fuluia Quintum Curium meretricio sibi amore iunctum prodidit 365. Publius Clodius Bonę Deę sacrarium muliebri habitu ingressus cum Metelli pontificis uxore adulterium commisit 367. Britanni siluicolę matribus et sororibus coeunt 374. Antonius et Cleopatra 396, 404. Iuuenis Isiacorum sacrorum opera muliere potitus, quam aliter corrumpere nequiuerat 412. Phraortem Parthi regno

Commodus extraneis uoluptatibus addictus quid uxori responderit 429. Faustina in gladiatoris amorem exarsit, ita ut egrotaret 431. Commodus CCC concubinis usus 433. AntoninusIuliam nouercam ab ea inuitatus accepit uxorem 437. Macrini sęuitia in conuictos adulterii 438. Heliogabalus muliebriter uiros passus. Vestalem pro uxore abduxit. Omnes meretrices et lenones pro contione affatus est 439. Immoderatus in foeminas Gordianus 442. In militem qui hospitis uxorem adulterauit 447. Proculi

Macrini sęuitia in conuictos adulterii 438. Heliogabalus muliebriter uiros passus. Vestalem pro uxore abduxit. Omnes meretrices et lenones pro contione affatus est 439. Immoderatus in foeminas Gordianus 442. In militem qui hospitis uxorem adulterauit 447. Proculi de libidine iactantia 450. Charinus ne genio quidem sui sexus pepercit 451. Labor. Cyrus Persis imperat locum uespribus spinisque obsitum unius diei opera purgatum sibi redderent 91. Lucretia

uoluptas 323. In angustiis constituti nequaquam uoluptatibus pristinis iuxta errorem Epicuri, animo perfruimur 325. Habitatores terrę 341. Ambulant in plateis 341. Terra 347. Scriptus in terra 356. Libido. Mulier quę a marito accusatur adulterio 17. Libido ex homine bestiam faciens 18. Galli effeminantur in honorem Martis 19. Libido dulcis in fine amara 37. Ignis 68. Vnusquisque in uxores proximi inhiebat 74. Adamas solo hircino sanguine

Dux regis Assyrii expugnat libidini seruientes 240. Belphegor Priapus 247. [Senacherib] Semmathech 284. Non offeres mercedem meretricis 327. Qui carnem suillam comedunt 330. Libido Ęgyptiorum 335. Libidinis insania 351. Adulteriis repleta est terra 364. Presbiteri mechati uxores ciuium suorum 373. Labor. Qui descendunt in mare nauibus et faciunt opus in aquis multis, ipsi uident opera Domini et mirabilia eius in profundo 194. Operare terram tuam 244.

45. Antiochus luxuriosissimus 139. Presbiteri in Susanam 141. Qui uiderit mulierem, habet passionem, qui concupierit propassionem 146. Socrus Petri febricitans 184. In uitium fornicationis 213. Turpitudo 234. Vt erruaris amuliere aliena. Adultera 259. Fauus distilans labia meretricis 262. Precium scorti uix unius panis est 263. Meretrix ornata ad capiendas animas 264. Statim eam sequitur quasi bos ductus ad uictimam 264. Fouea profunda os alienę 276. Oculi tui uidebunt extraneas 278.

259. Fauus distilans labia meretricis 262. Precium scorti uix unius panis est 263. Meretrix ornata ad capiendas animas 264. Statim eam sequitur quasi bos ductus ad uictimam 264. Fouea profunda os alienę 276. Oculi tui uidebunt extraneas 278. Adultera 283. Ne dederis mulieribus substantiam tuam 284. Mulier laqueus uenatorum 300. Salomon captus 300. Vox Domini intercidentis flammam ignis 340. Dixit et uenit cynomia 400. Equi insanientes in foeminas 433.

ex animi uitiis 99. Sterilitas Sarrę 108. Ciuitas terrena 108. Libido. An contaminari possit uirtus sine uoluntatis consensu 5. Quod iudicio Dei in corpore continentium libido hostilis peccare permissa sit 7. Raptus Sabinarum 12. Paridis adulterium 17. Romuli mater 17. Vestalis depręhensa 17. Libidinis uocabulum late patet. De libidinis malo. Nuditas primorum hominum 104. De pudore concubitus. Libido frenis cohibenda. Cinicorum turpitudo 105. De lapsu filiorum Dei 115. Concubina

Anima carnaliter uiuens. Lex peccati 170. Lux falsa 174. Aioth superat Madianitas. Sysara homo animalis 177,178. Qui seminant in carne 180. Libido. Excusantur filię Loth 11. Accusatur libido 11. Libido inebriat 68. Poena adulterii 81. Sedentes inter flumina Babylonis 117. Libido feminarum contra eas arma spiritalia 128. Salomon 129. Belphegor turpitudo 129. Labor. Humerale 87, 96. Opera operum 96, 97. Viriola, annulus 139. Aaron opera 142.

177. A Calphurnio Bestia dormientes aconito interemptę uxores 262. Nouę nuptę intrantes adipe suillo attingunt postes 275. Item adipe lupino, nequid mali medicamenti inferretur. Lanis postes attingi a nubentibus 283. Quomodo mulieri tedium sit adulteriorum 304. Sponsę annulus ferreus mittitur isque sine gemma 310. Miseria hominis, liber VII proemium 74. De conceptu et generatione miserabili 76. Anguem gigni ex medulla spinę hominis 115. Hominum dentibus uirus inesse, quo

ducit quam caput hostis ad regem attulerit. Quod allatum omnes frustatim comedunt 275. Qui plures ediderit filios pręmium capit 280. Nuptias celebrant. Assyrii nobiles puellas per preconem 1 desponsant 284. Persę una uxore contenti adulterum extraneum capite mulctant 297. Magnanimus Mandanes et munera et minas Alexandri despexit 274. Maledicus. Daphita poeta, quod reges uersibus incesserat, cruci affixus poenas dedit 249. Mendax punitur, uerax remuneratur

refugit seueriorum consortium. Psaltes coquo comparatur 67 . Idem 85 . Mollicies animi 4 . Idem 7 . Delicię adulterii causa 73 . Mollis ornatus 12 . Interior, non exterior ornatus decet 14 . Delicię seni turpissimę 46 . Delicię

De malis uxoribus et uitiis earum 33. Vtrum ducenda uxor, Theophrastus 40. Vxor quo affectu amanda 41. Cur nuptię referuntur ad numerum XXX 155. Nuptię in Channa 1 Galileę 156. Inter uxorem et scortum 161. Quod uxor relicto uiro, quamuis adultero et Sodomita, non possit alteri nubere 216. Mendacium. Omnis homo mendax 89. Mendacium Deo indecens; hominibus interdum utile iuxta Platonem 133. Augustinus arguit Hieronymum, quod dixerit Paulum simulate locutum in reprehensione Petri, quia nullum mendacium

VII diebus etc. 194. MATTHEVS Matrimonium. Ioseph iustus suspectam relinquere uoluit, non accusare; occulte, ne infamaret I. Omnis qui dimiserit uxorem excepta fornicationis causa, facit eam mechari; et qui dimissam duxerit, adulterat V. Fructus tricesimus sancto matrimonio deputatur XIII. Quod Deus coniunxit, homo non separet XIX. Moyses ad duritiam cordis eorum permisit dimittere uxores. Ab initio autem non fuit sic XIX. Fratris defuncti uxor fratri eius superstiti nubit, iuxta legem Moysi. Quando neque nubent

Ratio omnium diuinissima uisibilem statuit mundum 326. Ordines tres in uniuerso: formarum, rationum, idearum 328. DIONYSIVS HALICARNASSEVS Matrimonium. Mulier per sacras leges uiro coniuncta pecuniarum omnium sacrorumque sit socia. Lex in adulteram, item in ebriam. Spurius Seruilius primus diuortium fecit 38. Magnanimus. Numa oblatum sibi imperium diu recusauit accipere 48. Mollis. Aristodemus, Cumarum tyrannus, ciuium a quibus metuebat, iuuentutem molliter et delicate uiuere cogebat, ut

in pulueris faciem aquę indidit ebibitque. Sepulchrum illi posuit memoratissimum. Agonem in laudibus eius dicundis certantium statuit propositis pręmiis. Certauit Theopompus, Theodectes, Naucrites , Isocrates. Vicit Theopompus 59. In adulterio uxores deprehensas ius fuisse maritis necare 62. Spurius Carbilius Ruga primus Romę diuortium cum uxore fecit, quod sterilis esset 107. Mores. Polytropia, id est multiplices ac uarii mores 67. Magnanimus. Fabricius aurum

Oleo sedem non tergendam, id est seruis non blandiendum 82 .
Malus. Tribunali publicisque suggestis Solonis decreto arcetur 8 . Theodorus furto, adulterio, sacrilegio usurum sapientem, cum tempestiuum erit 25 . Iniquitas in tria scinditur: lex mala, legis bonę pręuaricatio, lex nulla 38 . Aristoteles ait uitium ad miseriam et infelicem

Pio 430. Matrimonium. Agathyrsis uxores communes 3. Sarmaticis Scytharum uirginibus non prius nubere mos fuit quam hostem peremissent 4. Menon dolore percitus adempta sibi coniuge collum laqueo implicuit 4. Arabes cum matre et sororibus coeunt pecudum ritu. Adulter capite plectitur. Alterius sanguinis congressus pro adulterio est 16. Polixena ab Achille adamatur 40. Dido post uirum mori maluit quam uel regi nubere 55. Gorgo, Leonidis uxor, cum audiret Laconicas mulieres solas uiris imperare: Merito, inquit.

3. Sarmaticis Scytharum uirginibus non prius nubere mos fuit quam hostem peremissent 4. Menon dolore percitus adempta sibi coniuge collum laqueo implicuit 4. Arabes cum matre et sororibus coeunt pecudum ritu. Adulter capite plectitur. Alterius sanguinis congressus pro adulterio est 16. Polixena ab Achille adamatur 40. Dido post uirum mori maluit quam uel regi nubere 55. Gorgo, Leonidis uxor, cum audiret Laconicas mulieres solas uiris imperare: Merito, inquit. Nam solę uiros pariunt. Nubendi mos apud Laconas 63.

duxerit 326. Titus Gracchus ante uxorem Corneliam mori optauit 335. Metelli uerba de ineundis connubiis 337. Germani unica uxore contenti 347. Mithridatis uxor perfida 351. Corneliam duxit Sylla urbanitate eius delectatus. Lepidus nuncio de adultero uxoris accepto moerore confectus periit 357. Quod uxor non solum crimine, sed etiam suspicione debet carere 367. Portia Bruti morte audita ardentis prunę haustu extinguitur 395. Ante decimum mensem a mariti interitu nubere non licebat 397. Octauię

Pudicicia. Sulpicia, Paterculi filia, uxor Fuluii Flacci, Sybillinos libros dedicauit pudicissima iudicata 80 . Claudia induxit Romam deum Matrem. Elephanti pudore nunquam nisi in abdito coeunt nec adulteria nouere nullaque propter foeminas inter se pręlia ut cęteris animalibus 86 . Nihil rarius uisum quam ursa pariens 92 . Equum detracto oculorum operimento et cognito cum matre coitu petiisse

in Christo uiuere persecutionem patientur 141 . Patientia in aduersis 170 . Patientia mulieris septies percussę 189 . Pueri in fornacem missi, Daniel in lacum leonum, Susanna adulterii accusata. A Domino liberati 190 . De sęuiuitia tyrannorum in martyres 209 . Patientia est omnium iniuriarum et passionum tolerantia 231 . De tribulationibus et

de domo Israel et uiduam a sacerdote. Ad mortuum non ingredietur nisi ad patrem etc. et sororem uniuiram 194 . Susanna maluit subire mortis periculum quam comittere adulterium 200 . Egrediatur sponsus de cubili et sponsus de thalamo etc. 204 . In tertia quadriga equi albi, id est casti 213 .

Diues adiuuans pauperem. Inimicis succurre, si eguerint 131 . Creditor compatiens pauperi 132 . Oleum de capite tuo non deficiat 134 . Filii adulterii, impii et idolatrę, etsi ad tempus florebunt, ad ultimum eradicabuntur 137 . Misereris omnium, Domine, penitenti dimittis, diligis omnia quę fecisti, in uoluntate tua permanent, in uocatione tua conseruantur, Domine, qui amas animas.

126 . Homo apostata uitiis plenus. Omnes qui me oderunt, diligunt mortem. Illusor solus portabit malum. Aquę furtiuę et panis absconditus 127 . Perfidia 128 . Mulier adultera Iudei 132 . Qui dissipat sepem, id est destruit disciplinam 134 . Vos infirmi de populo ne turbetis Ecclesiam ad errores declinando. Capite, id est occidite eos qui ad idolatriam populum adduxerunt

diis alienis. Contra idolatriam Iudeorum. Me dereliquerunt, fontem aquę uiuę, et foderunt sibi cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Et pro pterea facti sunt in prędam Ęgyptiis et Chaldeis 167 . Idolatrę comparantur mulieri adulterę et fornicarię 167 . Confregerunt iugum, ruperunt uincula. Iccirco percussit eos leo etc. Saturaui eos, et mechati sunt 168 . Periit fides et ablata est de ore eorum. Edificauerunt

et a Romanis percutietur 200 . Sume tibi uxorem fornicationum, et fac filios fornicationum, quia fornicabitur terra a Domino 201 . Fornicati sunt a Deo suo. Ideo fornicabuntur filię uestrę, et sponsę uestrę adulterę erunt. Incidistis in laqueum, quia idolastrastis.1 Sicut uacca lasciuiens declinauit Israel. Ligauit eum spiritus in alis suis, et confundentur a sacrificiis suis. Omnes adulterantes quasi clibanus accensus a coquente. Ve eis, quoniam recesserunt a me. Vastabuntur, quia

Fornicati sunt a Deo suo. Ideo fornicabuntur filię uestrę, et sponsę uestrę adulterę erunt. Incidistis in laqueum, quia idolastrastis.1 Sicut uacca lasciuiens declinauit Israel. Ligauit eum spiritus in alis suis, et confundentur a sacrificiis suis. Omnes adulterantes quasi clibanus accensus a coquente. Ve eis, quoniam recesserunt a me. Vastabuntur, quia pręuaricati sunt in me 202 . Idolatria punita. Noli lętari, Israel, quia fornicatus es a Deo tuo. Disperdentur excelsa, idoli peccatum,

qui clauditis regnum cęlorum ante homines, scilicet doctrina peruersa et exemplo malo XXIII. Qui intingit mecum manum in parapside, hic me tradet XXVI. Custodes pecunia corrupti XXVII. Perfidia dubitantium. Magister, uolumus a te signum uidere. Generatio mala et adultera signum quęrit, et non dabitur ei nisi etc. XII. In Nazareth non fecit uirtutes multas propter incredulitatem eorum XIII. Petrus dubitans coepit mergi XIIII. Pharisei et sadducei quęrunt signum de cęlo. Relictis illis abiit XVI. O generatio incredula et

Pudicicia. Loquitur Dominus cum Samaritana, discipuli mirantur. Nemo tamen dixit: Quid loqueris cum ea. Non enim sinistrum quid de magistro cogitabant, sed illam eius affatu indignam iudicant, quę quinque uiros habuit et sextum adulterum IIII. Circumcisio in uirili membro suscipiebatur, ut castitatem mentis et corporis custodiendam significaret VII.
Pietas. Sic enim Deus dilexit mundum, ut Filium suum unigenitum daret

doctrinam, quam uos didicistis, faciunt, et declinate ab illis XVI. AD CORINTHOS I: Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est I. Nihil est idolum in mundo VIII. Oportet et hęreses esse, ut et qui probati sunt manifesti fiant in uobis XI. II: Ambulantes in astutia, adulterantes uerbum Dei. Deus huius sęculi excęcauit mentes infidelium, ut non fulgeat illuminatio euangelii glorię Christi, qui est imago Dei IIII. AD THIMOTEVM I: Spiritus autem manifeste dicit, quia in nouissimis temporibus discedent

Iccus Tarentinus Olympico pręstans certamine nullam Venerem cognouit. Item Chrison Astylus et Diopompus. Felix qui uoluptatem uincit, contra qui uincitur. Greges ante tempus procreandi caste uiuunt 302 . Lex contra adulteros uel concubinarios 302 .
Pietas. Zoroaster grammaticus: Si mentem ardentem ad opus pietatis intenderis, labile corpus seruabis 405 .

Pedes, ut Pindarus inquit, Lydium currum sequi uidetur 13 . Quis patrem laudabit nisi probi uel improbi liberi 116 .
Pudicicia. Quod Spartę nemo esset adulter Geradas testatur 13 . Vestalibus post XXX annum nubere licet. Sed quę id egerunt, aduersis rebus conflictatę in moerore uixerunt. Viua defodiebatur, quę uirginitatem prodiderat 17 . Tarquinię Vestali

uxor in stupratorem 317 . Cornelia Graccho uiro defuncto ne regi quidem nubere uoluit 335 . Mira in foeminis Germanorum pudicicia 347 . Parthi nullum grauius flagicium quam adulterium uendicant 376 . Zenobia mirę castitatis 448 . Sephronia a Maxentio serupri appellata, cum suum corpus ab ea labe tueri non posset, sibi manum intulit 453 .

uulnera difficulter curantur 101 . Peccata sanctorum 105 . Peccauit Dauid populum numerando 119 . Peccatum 127 . Peccata filii adulterii et fornicationum 128 . Moysi peccatum [198] 131 . Peccatum contristat Deum et angelos 132, 133 . Grauius peccat qui alios facit peccare quam qui solus peccat

Simplex. AD CORINTHIOS I: Fratres, nolite pueri effici sensibus, sed malicia paruuli estote. Sensibus autem perfecti estote XIIII. II: Sermo noster qui fuit apud uos, non est in illo: Est et Non; sed Est in illo est I. Non ambulantes in astutia neque adulterantes uerbum Dei IIII. Sollicitus. AD CORINTHIOS I: Nescitis quod hi qui in stadio currunt etc. ab omnibus se abstinent etc. Sic curro, non quasi in incertum IX. AD PHILIPPENSES: Nihil solliciti sitis IIII.

Suspicio. Controuersię coniecturales. In filium ter abdicatum, qui cum ueneno depręhensus effudit; utrum illud sibi ut aiebat parauerat an patri 133 . Filius ne abdicatus an procurator adulter occiderit patremfamilias et adulteram uulnerauerit 134 . Proditionis suspectus accusatur 136 .
Solitudo et frequentia miscenda

Controuersię coniecturales. In filium ter abdicatum, qui cum ueneno depręhensus effudit; utrum illud sibi ut aiebat parauerat an patri 133 . Filius ne abdicatus an procurator adulter occiderit patremfamilias et adulteram uulnerauerit 134 . Proditionis suspectus accusatur 136 .
Solitudo et frequentia miscenda 75 . Inimica est

interstrepit ulla,
2.6.33  Aut interpellat pubem medio igne canoram,
2.6.34  Non clangore tubae, non ausis hiscere bombis.
2.6.35  Nam quid adulterii commissa piacula dicam,
2.6.36  Caedis et adiectum facinus per carmina solui,
2.6.37  Dauiticasque preces per iambos supplice cantu

2.6.57  Anticipatque suos uagitus carmine dulci.
2.6.58  Argumentosus dices fortasse: »Nec artem
2.6.59  Culpo, sed artificem seu quisquis adulterat artem.«
2.6.60  Nos etiam culpamus idem. Mihi peccat abusus
2.6.61  Artificis pariter; neque enim, deluditur ullus
2.6.62  Si

instar,
3.19.28   Nec Natalitiam dignus habere notam.
3.19.29  Non malefacta tamen uitae probrosa piamus,
3.19.30   Nec reus incaesto dicor adulterio,
3.19.31  Nec Catilina feror, nec Verrhes improbus idem,
3.19.32   Nec dicor patriae Sparthacus esse meae,
3.19.33  Sed Brutos

2.238  Dedecus hoc nostraque ingens cum labe trophaeum
2.239  Si referet superae Iunoni inuisa propago.
2.240  Scilicet ignaui Stygia torpebimus aula
2.241  Et uictor parto remeabit praedo triumpho?!
2.242  At non hinc audax nostrae Iunonis adulter
2.243  Vt labyrintheos potuit euadere flexus,
2.244  Aequorei quanquam fuerit Iouis inclyta proles.
2.245  Nunc igitur ne fama prior neu clarus Auerni
2.246  Conculcetur honos nostrique potentia sceptri,
2.247  Sumite laetales calamos

aliae quas mille feras hominesque nurusque
3.172  Contudit. Haec propter dici insuperabilis heros
3.173  Scilicet in terris meruit. Non protinus Orco
3.174  Mortali sit tantus honos! Victoria nostra
3.175  Est dea nata domo! Iactet se magnus adulter
3.176  In caelo superisque thronis caetuque deorum,
3.177  Incrementa ferat nocti solemque retardet,
3.178  Vt rerum domitor maecha nascatur ab una!
3.179  Est fraus in fatis quam nec seruauit ad unguem
3.180  Iuppiter, interdum licuit

pene ductus: huc se tanquam propinquiori loco tutiorique conferre interim statuisse: quo classem galorum sui causa dominatus repetendi uere nouo exeuntem opperiret. Quae uerba Petro animum diuitias per compendia querere (ut in adulterato prius argento indicauerat) properanti labefactauere: fortunaque in huiuscemodi uirum fauente credens incidisse: negociatione omissa Francisci cuiusdam qui cum eo uenerat licet consanguinei fraudum tamen ut quidam ex perspectis

quoad petrus reuertatur decreuisse quas sibi calabrorum dux pararet insidias supositiciis litteris ostensis uitandi si posset causa discedere (litteras enim ducis ad nostrum quendam ciuem dispensator idem adulterauerat. Cum scripta queque immutari expresse noscet) sed si petrus forsitan cum pecuniis interim superuenerit ne quis amicorum eius absentia molestiam incurat ullam. Scribere fecit eos se uicarios constituere: quibus tanquam sibimet

tulit atque eidem, quicquid sibi reliquum uel pecunię uel tegumenti fuit, tam lubenter cessit, quam auide petebatur. Simulque abdicatione impetrata, et nudus et lętus abiit; nec minus lętus quam olim Ioseph, cum de manu adulterę dominę relicto euasit palio, nec minus nudus quam adolescens ille, qui reiecta syndone pharisaicas effugit manus. Nuditatis pudorem libertatis gaudium superabat, in illam forsan erumpens uocem: Diripuisti, Domine,

Nos igitur errorem istorum refugientes eos sequamur, qui uel grauissime lapsi sic sese (dum flagitii poenitet) errexere, ut spem recuperandę gratię non amitterent. Et quod sperarunt, Deo indulgente adepti sunt Dauid adulterii homicidiique crimine nequiter corruerat, sed per Nathan prophetam reprehensus: Peccaui, inquit, Domino. Dixitque Nathan: Dominus quoque transtulit peccatum tuum; non morieris. Peccatum confitendo

nemo condemnatur, nisi qui desperat. Nunc, nequid desit, quo spem nostram minus intra nos labascere patiamur, in foeminas etiam Domini miserationes consyderabimus. Mulieri in adulterio deprehensę pepercit, iniungens tamen ei, ne amplius peccaret, ut intelligas tunc nos recte ueniam sperare, cum desinimus peccare. Malignis autem in illam frementibus iniecit ruborem, propria eis exprobrans delicta,

non quęrens quod mihi utile est, sed quod multis, ut salui fiant. Praeterea charitatis proximi pręcepta nobis insinuans: Qui diligit proximum- inquit- Legem impleuit. Nam: Non adulterabis; Non occides; Non furaberis; Non falsum testimonium dices; Non concupisces; et si quod est aliud mandatum, in hoc uerbo instauratur: Diliges proximum tuum sicut teipsum. Dilectio proximi malum non

increpandos esse cum Ioannis Baptistę tum Salauatoris nostri exemplo docemur. Dum enim phariseos palam arguerent, alter illos uiperarum progeniem appellauit, alter hypocritas generationemque peruersam et adulteram dixit. Et cum in flagitiis obstinatiores esse uidisset, diaboli, non Abrahę filios nuncupauit. Ferrum enim ferreis malleis procuditur, cera autem, quoniam tenellę naturę sit, manibus formatur. Hinc Paulus

sophismatibus peruertere fidelium simplicitatem moliuntur. Foeminarum quoque uti familiaritate quis tuto poterit, si earum aspectus atque conuersatio Sansonem fortissimum compulit ad necem, Dauid sanctissimum ad adulterii homicidiique crimen, Salomonem sapientissimum ad simulacrorum cultum? Ideo ipse in Prouerbiis uociferatur et clamat: Longe fac ab ea uiam tuam, et ne appropinques foribus domus eius! Nemo uerius iudicat

incuruentur alii. Hoc enim, nefas est et iniquitas maxima, ignis usque ad perditionem, deuorans et omnia eradicans genimina. Quibus profecto uerbis et continentissimum se fuisse ostendit et, quam graue crimen adulterium sit, explicauit. Hęc de Vetere libauimus Instrumento, plura de Nouo hausturi, utpote cuius initium ipsa uirginali castitate consecratum est. Dominus noster Iesus Christus ita de Virgine nasci uoluit, ut

cui maritum habuisse non est satis, alios atque alios tibi quęre, cum hę sanctissimę foeminę etiam, quem habebant, habere noluerint, ut Christum haberent. Sed quid de illis dicam siue foeminis siue uiris qui ne adulteriis quidem abstinent, qui meretricantur, qui libidinibus diffluunt, quando quidem etiam matrimonia iterare, etsi licitum, non tamen satis honestum putatur; nisi forte honestum sit uri et continere se non posse.

etsi licitum, non tamen satis honestum putatur; nisi forte honestum sit uri et continere se non posse. Meminerint igitur in Decalogo pręceptum esse: Non mechaberis, non concupisces uxorem proximi tui! Et in Lege adulteros lapidibus obrui et a rege Babylonio, id est, diabolo in igne frixos, pro eo — inquit — quod fecerint stulticiam in Israhel et mechati sint in uxores amicorum suorum. Reminiscantur in Euangelio

in Israhel et mechati sint in uxores amicorum suorum. Reminiscantur in Euangelio gregem porcorum mergi in profundum et Samaritanam mulierem, quia quinque uiros habuerat, argui a Domino sextum iam non esse suum. Et ab eodem adulterę, ne amplius peccaret, iniunctum, ne grauius illi contingat. Sciant etiam fornicationis reum ab Apostolo traditum Sathanę in interitum carnis. Quod uitium usque adeo execrabile iudicat, ut Corinthiis eorum

ut Corinthiis eorum consuetudinem, qui illo infecti sunt, interdicat dicens: Ne commisceamini fornicariis! Et idem: Nolite errare — inquit — neque fornicarii, neque idolis seruientes, neque adulteri, neque molles, neque masculorum concubitores regnum Dei possidebunt. Iterum alibi ait: Fornicatores et adulteros iudicabit Deus, hoc est, damnabit. Et in Apocalypsi legimus: fornicatorum partem cum

Et idem: Nolite errare — inquit — neque fornicarii, neque idolis seruientes, neque adulteri, neque molles, neque masculorum concubitores regnum Dei possidebunt. Iterum alibi ait: Fornicatores et adulteros iudicabit Deus, hoc est, damnabit. Et in Apocalypsi legimus: fornicatorum partem cum ueneficis futuram et idolatris et omnibus mendacibus in stagno ardenti igne et sulphure, quod est mors secunda.

simul cum patre igne combusta poenas dedit. Ipse Sanson secundę uxoris (ut scias, qualis bigamię euentus sit) dolis ac proditione periit. Tribus Beniamin pene internitione deletur ob uim illatam coniugi alienę. Dauid regem adulterii perpetratio ad innocentis et quidem de se bene meriti indignam compulit necem, ut intelligas illicitos concubitus causam esse plurimorum malorum. Et licet peccatum hoc mox per poenitentiam translatum dicatur, ipsa

prosint poenitenti. Quid est enim aliud urbes amissas recuperare nisi pristinę uirtutis meritum, quod peccando deperditum fuerat, instaurare? Peccaui — inquit Dauid — Domino , cum adulterio, homicidium iunxisset, et statim meretur audire: Dominus quoque transtulit peccatum tuum; non morieris. Magnum peccatum magna remissum est misericordia. Haud dubium, quin et magnus poenitentis dolor

est, quod non deleat poenitudo. Iulianus, cognomento Hospitator, errore magis quam furore parentes interemit. Cum enim summo mane domum reuersus in suo uxorisque cubili dormientes offendisset, putauit uxorem esse cum adultero, et educto repente gladio ambos transfixit. Vxor autem, antequam ille aduenisset, ad ecclesiam perrexerat. Re tandem cognita hubertim fleuit. Vtque commissi ueniam promereri posset, relicta domo prope

Educta ergo de cęllę carcere, quintodecimo die migrauit ad Dominum et cęlestem thalamum feliciter possedit, quia terrenum et impudicum aliquando possedisse dolenter tulit. Theodora, commissi adulterii conscia, uirum reliquit et inter monachos latuit Theodorus dicta. Vbi multa diaboli tentamenta uicit, et hoc postremo, quod, cum insimularetur foeminam quandam de se grauidam peperisse, patienti animo tulit, puerum

in cęlo parari ipsamque ab angelis in Sponsi cubiculum ingenti cum exultatione induci tripudiante sanctorum choro Deoque laudes concinente. O inęstimabile diuinę largitatis donum poenitenta, per quam meretricibus etiam et adulteris datur ad sanctarum uirginum gloriam peruenire! Sed et uirginum lampades extinguentur, si poenitentię oleum in uasis suis habere neglexerint. Aurea uirgo, Parisiensis monasterii

Idem ait: Vias meas in conspectu eius arguam, et ipse erit Saluator meus, ut ex hoc intelligas peccatorum confessionem refugium esse salutis. Quid ipse Dauid? Nonne statim post confessionem translatum a se adulterii simul et homicidii crimen agnouit? Peccaui — inquit — Domino . Et continuo responsum accepit a propheta: Dominus quoque transtulit * corr. ex aliquid

iudicas alienum seruum? Domino suo stat aut cadit. Et ne de cadente etiam desperemus, ait: Stabit autem, potens est enim Deus statuere illum. Quod autem ad coniugatos spectat, quandiu adulterii crimen latet, suspicari fortasse licet, credere non licet. Et Veteri quidem Lege mulieris suspectę causam per sacrificium zelotypię uiro discutere permissum erat. Nunc nefas est accusare nisi deprehensam. Sed si

alios decentius corrigere poterimus, cum prius nosmetipsos correxerimus; corripere, inquam, non condemnare, ut charitas conseruetur et semper declinetur impietas. Illi quippe, qui nimis arroganter adulteram accusauerant, mox Domino in terra scribente, cum suum legissent scelus, alienum ulcisci erubuerunt. Qui sine peccato est uestrum - inquit- primus in eam lapidem mittat! Non solum autem lapidem in

solum autem lapidem in accusatam torquere nequiuerunt, sed nec iusti Iudicis ferre pręsentiam. Ad lapidandum conuenerant, sed parua mora ipsi quasi lapidibus acti fugam fecerunt. Tamque indigni erant, qui alios arguerent, ut adulterii crimen ab eis delatum facile ueniam inuenerit. Nos itaque, si nostra peccata ante oculos posuerimus, aliena post tergum relinquemus nec alterum accusare audebimus, magis ipsi accusandi. Moyses abbas in deserto

coerceamus, quando uox paulo acerbior aduersum iniurię autores emissa hinc Dei seruo tantę inquietudini tantoque angori fuit. Ob hoc sane Paulus cognomento Simplex uxorem suam cum adultero deprehendens, ne tantam iniuriam ulcisci cogeretur, statim auersus abiit, domo excessit et se monachum fecit magnique Antonii dignus euasit discipulus. Denique manus illas, quas a uindicanda ignominia continuerat, ad

habeant, qui ambobus carent, cum non sit eis opus ad Deum clamitare cum Propheta: Domine, auerte oculos meos, ne uideant uanita tem! Qui si illos uel auertere per se potuisset uel omnino non habuisset, neque adulterii neque homicidii crimine se polluisset. Aequo animo ferebat et Pygmenius, presbyter Romanus, quod oculis captus esset, nequando illi inimicos Ecclesię Christianę aspicere contingeret. Vnde

uinceres, occideres te et uiueres. Hęc de ueteribus; ad noua ueniamus! Ioannes, pręcursor Domini et plus quam propheta et quo non surrexit maior inter natos mulierum, Herodis Antipę iussu in gratiam adulterę carceri mancipatur obtruncaturque ac medius inter Legem et Euangelium, huius initium, illius finem sanguine suo consecrat. Post illum primitię mortuorum, Dominus noster Iesus Christus ludibria,

Iesus. Hinc discamus, siquando uehementior tentatio ingruerit, orare solicitius et, quoties uicerimus, uictorię gloriam Deo, non nobis tribuere. Theodora Alexandrina semel tantum commissi adulterii conscia, se iam indignam maritali thoro iudicarat, et uiro relicto, in monachorum coetu nulli, quod foemina esset, cognita, sub nomine Theodori latens commanebat, in multa uitę austeritate Deo seruiens ac peccatum

foemina esset, cognita, sub nomine Theodori latens commanebat, in multa uitę austeritate Deo seruiens ac peccatum suum lugens. Cęterum diabolus, ut illam maiori tristitia oppressam ad desperationem impelleret, ei apparens, adulterii crimen exprobrauit frustraque illam fatigari dixit, eo quod tam grande delictum ueniam promereri non posset. Ipsa uero nequaquam de misericordia Dei diffidens, cum se cruce signasset, tam manifesti mendacii assertorem

suauitas fidem fecit uere ibi affuisse Iesum et illam una cum ipso abiisse. Sed neque mortem timere potuit, quę ante mortem mortis destructorem uidit. Musa, tenella adhuc et nondum adultę ętatis uirgo, Virginem Deiparam cum multarum uirginum glorioso comitatu ad se uenisse conspexit. Et admonita est, nequid ultra puellari more leuiter siue inconsyderate ageret, die trigesimo inter ipsas, quas uidebat,

uerbum Domini, filii Israhel, quia iudicium Domino cum habitatoribus terrę. Non est enim ueritas, et non est misericordia, et non est scientia Dei in terra. Maledictum et mendacium et homicidium et furtum et adulterium inundauerunt, et sanguis sanguinem tetigit. Propter hoc lugebit terra et infirmabitur omnis, qui habitat in ea, in bestia agri et in uolucre cęli, sed et pisces maris congregabuntur. Hoc ergo propter

quoniam, dum peccant, nec quantum boni amittant, uident nec, quantum mali comparent, perspiciunt. Talibus per Malachiam comminatur Dominus dicens: Ecce accedam ad uos in iudicio, et ero testis uelox maleficis et adulteris et periuris et qui calumniantur mercedem mercenarii et humiliant uiduas et pupillos et opprimunt peregrinum nec timuerunt me, dicit Dominus exercituum. Ego enim Dominus, et non mutor. Igitur, cum iam —

et ipse gentium doctor Paulus, quos olim docendo corrigere nequiuit, increpando damnabit et dicet: An nescitis, quia iniqui regnum Dei non possidebunt? Nolite errare: neque fornicarii, neque idolis seruientes, neque adulteri, neque molles, neque masculorum concubitores, neque fures, neque auari, neque ebriosi, neque maledici, neque rapaces regnum Dei possidebunt. Et in eos, qui sibi sapientes uidentur, contestabitur atque

in modum sententiam promulgabit: Omnis fornicator, aut immundus, aut auarus, quod est idolorum seruitus, non habet hęreditatem in regno Christi et Dei. Et iterum: Fornicatores — inquiet — et adulteros iudicabit, id est damnabit, Deus. Et rursum: Caro et sanguis regnum Dei possidere non possunt; neque corruptio incoruptelam possidebit. Quod alibi distinguens atque exponens ait:

uapulabit. Assentatores etiam, qui arrogantię fomitem subdere cordibus principum eos efferendo solent, reprehendet et increpabit et dicet: In malicia sua lętificauerunt regem, et in mendaciis suis principes. Omnes adulterantes quasi clibanus succensus a coquente. Auaris quoque et cupidis exprobrabit: Aurum suum — inquiet — et argentum suum fecerunt sibi idola, ut interirent. Et quoniam hinc decedentes

et aurum eorum non poterit liberare eos in die irę Domini. Postremo loco Malachias propheta in persona Christi peccatoribus minabitur ac dicet: Et accedam ad uos in iudicio, et ero testis uelox maleficis, et adulteris, et periuris, et qui calumniantur mercedem mercenarii et humiliant uiduas et pupillos et opprimunt peregrinum nec timuerunt me, dicit Dominus exercituum. Ego enim Dominus, et non mutor.

ad te, dicit Dominus, Deus exercituum! Et reuelabo pudenda tua in facie tua, et ostendam (in) *om. gentibus nuditatem tuam et regnis ignominiam tuam. Quot ergo furta, quot adulteria, quot ueneficia, homicidia, simulationes, perfidię, proditiones, insidię, fraudes, quot pessimę cogitationes cęteraque mala, quę ad illam usque diem nemo mortalium, nisi qui commisit, nouerat, tunc cunctis in

ut ipse a damnatione liber esset, quomodo illis compensabitur, qui pleni flagitiis nulla cum probitate decedunt? Et, si tam sęuos patiebatur cruciatus aleę lusor, quales, quęso, passuri sint foenerator, fur, adulter, homicida, uel hereticus, uel idolatra? Non dubitamus, quin isti grauius peccent. Proinde nec dubitemus pręter hęc Ruffi supplicia esse adhuc quędam multo grauiora. Exempla, quę sequuntur, de beati pontificis

33.32  Sentiet: aequa suum libra rependet onus.
33.33  Libera quaeque domus, nullis obnoxia furtis
33.34  Viuet. Adulter erit si quis, acerba luet.
33.35  Nulla erit incerti lasciua licentia uulgi:
33.36  Supprimet affectus poena tremenda malos.

Omnibus hic miseris quale leuamen erat.
37.81  Fur erat innocuus duce quo, nemus omne silebat;
37.82  Castior Hippolyto turpis adulter erat.
37.83  Hoc duce miluus erat tenuis gallina, molossus
37.84  Parua catella, ferox agna nouella lupus.

feras?
1.19  Altitonans pro te sumpsisset mille figuras:
1.20   Pro te pauisset pulcher Apollo greges.
1.21  Non Elenam, sed te Phrygius rapuisset adulter:
1.22  Te Iouis ob Danaen destituisset amor.
1.23  Gnosida Nyctileus Daphnen spreuisset Apollo,
1.24  Lux mea, si talem saecula prisca darent.

Laurus hic imperat auro,
57  Hic Astraea sacro praesidet usque choro.
58  Auro pulsa fides, Lauro revocata, penates
59  Hos colit aeternos hic habitura lares.
60  Delator, mendax, tumidus, corruptor, adulter.
61  Improbus, impurus his procul a foribus;
62  Castus, inops, verax, insons, pacisve sequester
63  Has subeant patulas nocte dieque fores.
64  Nulli fas castum scelerato insistere limen,

Superbi regis filius. Illa uocatis uiro Collatino et patre Tricipitino, reddita necis sibi inferendę causa, se ipsam interemit. Ipsi cum Bruto coniurantes regem cum filiis Roma expulerunt. 1.2. Lucretię mors pudicicię testimonium fuit: nequanquam enim adultero consensisse uidetur quę uiolata uiuere noluit. 2. A 82v/1, ubi Romę ad S. Georgium; cf. CIL VI 1*a

sodali; 55
3.56  Non nisi fictus amor cinxit longo ordine gentes.
3.57  Heu Myrrha infelix, foedas pharetrate Cupido
3.58   Luxuria Te Duce jam lectum, quo natam turpis adulter
3.59   Fraus ubique Ipse Parens novit scelerato cognitus Orbi.
3.60  Sub juga jam positus bos scindit vomere collem, 60
3.61  Pravus et inculto tellurem vertere

discit, Vrię
Connubio iunctam, qui tunc ductore Ioabo
Militię tolerabat onus. Nil talia regem
Compescunt: superat Veneris uesana cupido.
9.200   Bersaben iubet acciri turpique pudicam
Foedat adulterio. Quę quum sub nocte redisset
Ad talamum stuprata suum, se sensit ab illo
Concepisse nouum commixto semine foetum. Vrias Bersabes maritus
Rettulit hoc regi. Tunc rex, cęlare

fueris plebi, quo sunt cęlestia lęsa
Numina, quę nata est nuper tibi spuria proles,
Hac orbatus eris: teneris decędet ab annis."
9.375   Hoc dicto abscessit uates regemque reliquit. Puer de adulterio natus moritur
Ęgrotare puer desperatusque iacere
Coepit. Pro pueri uotis precibusque salute
Solicitare deum Dauid ieiunus et idem
Cum gemitu profusus humi lamenta ciere.
9.380  

legunt, sed an uere facta fuerint, animo suspensi sunt | ac simile aliquid suis ipsi oculis | intueri spectare-que affectant. quibus respondens Dominus ait: Matth. 12 Generatio praua et adultera signum quęrit. et quoniam qui dubitant, indigni sunt ut tale aliquid cernant: Signum inquit non dabitur ei nisi signum Ionę prophetę. Quęri potest, cur dictum sit: et signum non dabitur ei , cum Iudeis incredulis multa signa data fuerint? Sed qui

fortasse fidem, quam diu nemo aduersabitur, sed siqua foedę uoluptatis appetitione cor titillare serpentis antiqui calliditas coeperit, si tyrannus minari necem, si collati magistratus dignitas efferre, si animum habendi auiditas inquietare, adulterio inquinabitur ut Herodes, metu ad negandum subuertetur ut Petrus, optimum quenque contemnet | ut pontifices et scribę Christum | et dum lucra sectatur ut Iudas, nec furtis abstinebit nec sacrilegio. quam autem turpissimum sit, cum bene coeperis male

Hac tamen et phariseus ille refertus erat, quem certe nec coram Deo puduit arrogantius quam decebat sese efferre. Luc18 Deus gratias ago tibi inquit quia non sum sicut cęteri homines: raptores, iniusti, adulteri, ueluti etiam hic publicanus. ieiuno bis in sabbato, decimas do omnium quę possideo. Gratias quidem Deo agere debuit, sed aliis detrahere se-que tam improba iactatione efferre non debuit. Sic reliquos depressit,

sed semper tanquam uoluntarium punit. Denique apud Deum qui odit fratrem suum homicida est, apud homines uero non habetur pro homicida nisi qui conficit hominem. Apud Deum qui uiderit mulierem ad concupiscendum eam, iam mechatus est eam in corde suo. apud homines nisi commissi adulterii conuictus fuerit, pro concupiscentia quę cordis crimen est, plecti non debet. Sed quid prodest pro cogitato flagitio humanę legis mulctam non subire, cum propter illud iudicio damneris diuino? et ęterni reus habearis supplicii?

ut et ipsi nobis remissurum delicta confidentius speremus, cum aliis quoque multis eum remisisse ex Euangelio didicerimus. Remisit Mattheo teloneum, Zacheo fraudes, mulieri deprehensę adulterium, latroni rapinas et homicidia, apostolo negationem. Luc. 5. Igitur si mercaturę negociationi-que operam impendis, desine usuris rem quęrere | atque hactenus quęsisse

cum desieris esse mammonę seruus. Porro, si Venereę uoluptatis obscoenitatibus es pollutus | et tua te accusat conscientia, ingemisce compunctus, ora ut munderis. mundata autem conscientia per confessionis poenitentię-que sacramentum | dicet tibi Dominus, quod ante dixit adulterę: Io. 8. Vbi sunt qui te accusabant? Nemo te condemnauit nec ego te condemnabo. vade, et noli amplius peccare! Pręterea si forte odio habes fratrem tuum, si rapuisti, si percussisti, si occidisti,

et quicquid laudabiliter egissent, non sibi sed Deo tribuere. Talis fuit phariseus ille, qui ingressus templum, ut oraret, deprimere aliorum mores coepit, suos uero insolenter efferre. Deus, gratias tibi ago, inquit, quia non sum sicut cęteri homines: raptores, iniusti, adulteri, uelut etiam hic publicanus. Ieiuno bis in sabbato, decimas do omnium, quę possideo. Si ista quę faciebat, ad Dei laudem non ad suam dixisset nec se cęteris prętulisset, non peccasset. Sed et se gloriari uoluit et

hi credendo et poenitendo corporis consecuti sunt salutem, ita animę fideles a peccatorum ęgritudine per poenitentiam liberatę saluantur. reg. 2. 12 Sic saluatus est Dauid, qui de adulterii homicidii-que crimine, quod commiserat, dolens: Peccaui, inquit, Domino. Et continuo peccatum sibi remissum esse meruit audire. Et tunc quidem ad altiora se extendens clamauit: ps. 50 Cor mundum crea in me, Deus, et spiritum rectum

desperationem remissionis quiuit compellere? et de Deo non recte sentire, ut tibi poenitenti parcere omnino nolit, cum nunquam ad poenitentiam conuersis et in ipsum confidentibus non ignoscat? Dauid Si adulterium, si homicidium perpetrasti, utrunque Dauidi, cum se peccasse doluisset, est remissum. Matth. Zacheus Si foenore et usuris rem quęsisti, hoc Mattheo Zacheo-que fuit condonatum. Paulus Si persecutus es

post: Veniat, inquit, gladius regis Babylonis. Hoc gladio impios concidendos minatur Dominus, nisi corrigantur. In Naum propheta dicitur: Clypeus fortium eius ignitus . Iste ignitus clypeus homines urget in libidinem, ut per stupra adulteria-que traductos mactet gladius exacutus. Turpis enim uoluptatis finis est interitus. breuissimum est quidem quod delectat, quod autem torquet et excruciat, ęternum est. Rursum in Ezechiele mons Seyr nuncupatur: Hęc dicit Dominus Deus: Ecce ego ad te, mons Seyr! Et

sub humilitatis palio hypocrisim nutrit, ut quasi sanctus laudetur ab hominibus. Hic enim quanto pluris uulgi opinione ęstimabitur, tanto uilior coram Deo contemptibilior-que apparebit. Simulata sanctitas aurum adulterinum est, exterius quidem preciosum apparens, intus uilissimum existens | cum frangitur tunc manifestum fit quale fuerit, et inter rudia ęramenta despectum abiicitur. Qui uero nihil dolose, nihil ficte agunt, sed libenti animo sua omnia relinquunt,

extendam manum meam super eam et conteram uirgam panis eius, et immittam in eam famem, et interficiam de ea hominem et iumentum. quod si multiplicentur scelera, grauabitur uindicta. Sępe autem contingit ut unum peccatum plurium causa sit. Dauid adulterium cum Bethesabee commissum celatum uolens Vriam, uirum eius, obtulit hostibus interimendum. Herodes Ioannem a quo illiciti connubii arguebatur, in carcerem misit et capite cędi iussit. Nonne illa etiam quę filię suggessit ut hoc peteret,

sicut prędixi, quoniam qui hęc agunt, regnum Dei non possidebunt . Idem alibi repetens ait: Ad Cori. I VI An nescitis quia iniqui regnum Dei non possidebunt? nolite errare | neque fornicarii, neque idolis seruientes, neque adulteri, neque molles, neque masculorum concubitores, neque fures, neque auari, neque ebriosi, neque maledici, neque rapaces, regnum Dei possidebunt . Hinc sane in Apocalypsi talibus flagitiis pollutos angelus Domini a sancta ciuitate propellendo clamat:

Ab his tribus tantum fontibus cuncta quę sub cęlo fiunt crimina oriri quidem reor. Etenim uoluptatis germina sunt: ocium, uentris ingluuies, iocandi incontinentia, scortandi inexplebilis cupido, stupri, adulterii | alię-que libidinis, quę ne dici quidem honeste potest, perpetratio, et illa quę libidinem incitent: obscoeni cantus, molles musicorum soni, uirorum cum mulierculis lasciuientia tripudia | alia-que huiusmodi plura. Ipsa deinde dignitatum honorum-que appetitio

debet, in duas distrahitur, cum pellex aut mechus adamatur. Ad Hebre. 13 Sit igitur honorabile connubium (ut Apostolus inquit) et thorus immaculatus. ut-que contaminari illicito amore timeas addit: Fornicatores enim et adulteros iudicabit Deus. Viros quoque pręesse uxoribus debere testatur alibi dicens: Ad Ephe. V Mulieres uiris suis subditę sint sicut Domino. Quoniam uir caput est mulieris, sicut Christus caput Ecclesię. In Genesi quoque

obuiam Christo assumentur in aera, damnandi autem relinquentur in igne cum diabolo comissa luituri. Quod si ne uirgines quidem, quę fatuę erant, intrare beatitudinis ianuam potuerunt, quomodo intrabunt scortatores, adulteri, libidinibus die noctu-que seruientes? Si inquam neque continentibus | neque matrimonii fidem seruantibus parcitur, cum illa quę iussa sunt contempserint, quanto acrius torquebuntur, qui continentiam quoque stupris

seruientes? Si inquam neque continentibus | neque matrimonii fidem seruantibus parcitur, cum illa quę iussa sunt contempserint, quanto acrius torquebuntur, qui continentiam quoque stupris polluerunt? uel qui coniugii sanctitatem adulterii nequitia prophanarunt? Christus in Apocalypsi iratus clamat: XXII Foris canes et uenefici et impudici | et tu te ab eo suscipiendum speras, qui post

et Gomorram libidinibus ardentes ardentior de cęlo pluens flamma consumpsit. Zambri Zambri Israhelitę cędes et Madianitidis meretricis, cui ille se coniunxerat, Deo populo iratum placauit. Adulteri Lex quoque adulterii conuictos lapidibus obrui iubebat. Io. 8 Et licet postea clementissimus Dominus Legis rigorem Euangelii gratia temperarit, indemnatam dimittendo adulteram, ne poenitentibus adimere spem uideretur salutis,

ardentior de cęlo pluens flamma consumpsit. Zambri Zambri Israhelitę cędes et Madianitidis meretricis, cui ille se coniunxerat, Deo populo iratum placauit. Adulteri Lex quoque adulterii conuictos lapidibus obrui iubebat. Io. 8 Et licet postea clementissimus Dominus Legis rigorem Euangelii gratia temperarit, indemnatam dimittendo adulteram, ne poenitentibus adimere spem uideretur salutis, uade tamen inquit et noli

Deo populo iratum placauit. Adulteri Lex quoque adulterii conuictos lapidibus obrui iubebat. Io. 8 Et licet postea clementissimus Dominus Legis rigorem Euangelii gratia temperarit, indemnatam dimittendo adulteram, ne poenitentibus adimere spem uideretur salutis, uade tamen inquit et noli amplius peccare, nequid grauius tibi contingat. Grauius est enim in abyssum inferni detrudi | quam lapidum ictibus interimi, et animę quam corporis

cor fornicatores, exurgite de stercore meretrices, dum licet, dum poenitentię superest tempus, ne post hęc tristius uobis acerbius-que contingat | quam Sodomitis, quam Gomorreis, quam Zambri et Madianitidi scorto, quam denique est illud quod in puniendo adulterio Lex decernit. Nihil enim terribilius dici aut excogitari potest | igni inextinguibili, tenebris exterioribus, uerme immortali, perenni fletu, nunquam quieturo dentium stridore | poenis-que illis, quarum grauitas neque intermittenda | neque eleuanda | neque seculis ullis

Siquis tamen aures audiendi habet audiat | et timere discat cum audierit | illud quod in Malachia est scriptum: 3 Et accedam ad uos in iudicio, et ero testis uelox maleficis et adulteris et periuris, et qui calumniantur mercedem mercenarii, et humiliant uiduas et pupillos, et opprimunt peregrinum, nec timuerunt me, dicit Dominus exercituum. Audiat et illud quod in Amos propheta legitur: 5

non consulis. Excolas culicem, quę leuissima sunt curę habens, et deglutis camellum, in uentrem negligentię demergens ea quę maximi momenti esse deberent. Mercenarius non pastor es | Vides lupum uenientem, et fugis. Perit ille adulterio, ille usuris, alius furto, alius odio, alius alio flagitio | et in tanto animarum periculo taces, obmutescis, hiscere non audes | et illos duntaxat perituros prędicas, qui decimas non soluerint, qui debitas ecclesię tuę pensiones in tempore non attulerint | et

Qui deuorant domos uiduarum sub obtentu prolixę orationis, hi accipient prolixius iudicium. Negociator Execranda et negociatorum auaritia, qui nec foenore abstinent | nec merces adulterare timent. pondere quoque et mensuris fallunt, alia statera uendentes, alia ementes. neque eos poenitet aut pudet dolo ac fraudibus niti ut lucrentur. Aduersus istos iratus Dominus per Micheam prophetam uociferatur et ait:

prophetauit. Ioseph Gen. 39 Gratus fuit Ioseph. In Aegypto dum seruus esset et iuuenis impudenter se ingerentis dominę libidini non consensit | maluit-que uitam suam periclitari | quam castitatem pollui, cum ab illa irata tentati adulterii insimularetur. Magnam deinde fratrum in se iniuriam cum ulcisci posset, magnis rependit beneficiis: eos quippe a quibus in seruitutem uenundatus fuerat, in Aegyptum urgente fame profectos benigne suscepit largiter-que aluit. Erat enim

Is demum aliorum delicta efficaciter arguit, in quo non inuenitur, quod alii redarguant. Sit ergo mitis atque submissus qui humilitatem docet. Recedat ab iracundia qui patientiam suadet. Castitatem illęsam seruet, qui stupra adulteria-que detestatur. Nihil improbe agat, qui docet iustitiam et inuehitur in uitia. Denique cum Samaritana relinquat hydriam mundanę uanitatis, qui paratus est populo euangelizare Iesum. Caueat quoque ne lucri gratia prędicet |

qui bimatum non excesserant, interimi iussit, ipsum simul perdere uolens, quem qui ex illis esset ignorabat. Herodes Huius uero successor Ioannis Baptistę plus quam prophetę caput ad se deferri mandauit, ne de nece eius, a quo de adulterio se argui indigne ferebat, incertus esset. Ad talem ergo ac tantam animi truculentiam facile perueniet impatiens, nisi mature ab ingenitę proteruię uitio se submoveat | et iracundię

Hic pręterea qui diligendo uulnerat, interdum odiendo lędere desinit. unde loquitur: Osee 4 Non uisitabo super filias uestras, cum fuerint fornicatę, et super sponsas uestras, cum adulterauerint. Magna ira est inquit Hieronymus cum peccantibus non irascitur Deus. hoc est cum peccantes punire differt. Quos autem ad correctionem affligit, de illis ait: ps. 88 Visitabo in uirga iniquitates eorum

67 [p. 168] Catullus hac elegiuncula domus cuiusdam adu...adulteria lepide retegit. Ind...Inducit enim per fantasiam ian...ianuam ad loquendum, quę i...

Madianitę secum abductum uendunt Phutifaro eunucho, militię pharaonis magistro. Ioseph igitur, cum domini sui domum gubernaret, ab uxore eius adamatus manuque pręhensus relicto effugit palio. Ab eadem tentati adulterii insimulatus mittitur in carcerem. Prępositus carceris uinctis illum pręesse iussit. VIIII. Contigit autem, ut duo, qui illic erant,

Interea Dauid Bersaba, Vrię coniuge, abutitur, grauidam facit et uirum eius ab inimicis interficiendum destitui iubet. Per Nathan prophetam sceleris commissi arguitur; poenitenti ignoscitur. Puero de adulterio genito ęgrotante dolet, mortuo consolatur. Post hęc Bersabe iam ei legitime iuncta genuit Salomon Salomonem. Dauid obsessam a Ioabo Rabbam superuenies capit, regi diadema aufert, populum

distans. Hic in matris utero sanctificatus dicitur; uirginitatem seruauit. Puer adhuc prophetare coepit. Prophetauit autem in diebus Iosię et Sedechię, regum Iuda. Visiones eius fuere: uirga uigilans, olla succensa, mulier adultera, lumbare putridum, duo calathi pieni ficubus, alter malis, alter bonis. In his figurationibus designabatur futura aduersus impios Dei uindicta: ciuitas igni uastanda, populus ad idola conuersus, regnum Iuda

Intactę uterum- ut, qui ante tempora natus est Deus ex Deo, hic idem in tempore homo nascatur ex homine. Hunc ipsum fare asseuerat, qui purgabit poenitentes, damnabit obstinatos, igni inextinguibili torquebit maleficos, adulteros, periuros atque illos qui operarium sua fraudant mercede, uexant uiduam et pupillum, opprimunt aduenam, Deum non timent nec uerentur. Omnes autem ad poenitentiam prouocat et emendatis atque correctis bona

potuistis una hora uigilare mecum? Vigilate et orate, ut non intretis in tentationem! Vos — inquit — qui profitebamini mori mecum, ne uigilare quidem mecum potuistis. Vigilate et orate. Sunt enim, qui uigilant et non orant, ut nocturni fures, ut turpes adulteri. Qui enim facit malum, odit lucem et in tenebris uigilat. Ad sanctos autem pertinet uigilare simul et orare, non ideo, ne tententur — necesse est enim tentari et pugnas sentire mortalem — sed ne intrent in tentationem, hoc est, ne ab ea superentur.

esse oportuit eum, qui pro omnium culpa in sacrificium Deo Patri erat offerendus. Quod autem desponsata fuerit Ioseph, diuina factum est prouidentia, ut per genealogiam Ioseph origo quoque Marię nosceretur, Lege iubente de eadem tribu fieri connubia; deinde, ne ut adultera lapidaretur a populo, cum hoc quoque Lex iuberet; postremo, ut in Aegyptum fugiens eius uteretur obsequio, qui maritus nomine erat, non opere. Vnde et ipse continentię suę conscius, cum grauidam u idisset, uoluit dimittere eam. Sed angeli monitu cognouit

uertici eius insidentem uiderat, qui Dei Patris uocem, quod esset Filius suus, audierat. Videamus, quibus in Euangelio dimiserit peccata, ne uanum Ioannis testimonium fuisse quis putet. Deinde ipsum figuris ueterum uaticiniisque confirmare curabimus. Mulieri in adulterio deprehensę ueniam dedit. Vade — inquit — et iam amplius noli peccare! Damnauit ergo peccatum pręcipiens peccatrici, ne amplius peccet, et illam de eo, quod hactenus peccauerat, absoluit. Paralytico, qui ei oblatus in lecto fuerat:

queramus syndone aufugit nudus. Videtur hunc indicare nobis Amos propheta dicens: Et robustus corde inter fortes nudus fugiet in die illa, dicit Dominus. Typum huius expresserat Ioseph, qui relicto in manibus foeminę impudicę palio effugit, ne adulterium exigenti consentiret. Adulterium iuxta mysticum sensum fugere est hereticorum cauere prauitatem nec sinere eorum capi argutiis. Palium uero relinquere terrenarum rerum curę renunciare est et his expeditum Christo seruire. Tunc igitur Christus innocens

aufugit nudus. Videtur hunc indicare nobis Amos propheta dicens: Et robustus corde inter fortes nudus fugiet in die illa, dicit Dominus. Typum huius expresserat Ioseph, qui relicto in manibus foeminę impudicę palio effugit, ne adulterium exigenti consentiret. Adulterium iuxta mysticum sensum fugere est hereticorum cauere prauitatem nec sinere eorum capi argutiis. Palium uero relinquere terrenarum rerum curę renunciare est et his expeditum Christo seruire. Tunc igitur Christus innocens uinculis constrictus, ueluti maximi criminis

cogit, ut uiuat Deo, uel obstinatum mori Deo sinit et diabolo uiuere, ut uiuens mortuus sit et alii sic mori timeant atque in fide perseuerent, Deo magis quam hominibus credentes. Nessum autem interfecisse nemini profuit nisi Deianirę et Herculi ipsi, huic ne mecham haberet uxorem, illi ne adulterii pollueretur infamia. Porro, hereticos confudisse omnibus prorsus prodesse est. Ita enim et errantes conuertuntur et conuersi in fide perpetuo permanent. Post hęc Nelei Pyliis imperantis regnum euertisse fertur et de duodecim fratribus ipsum solum uiuum reliquisse.

dedistis mihi potum; hospes eram, et non collegistis me; nudus, et non operuistis me; infirmus et in carcere, et non uisitastis me . Quid hoc est, quod iniquis sola in egenos impietas exprobratur? Et ubi sunt furta, rapinę, adulteria, parricidia, cędes, incendia aliaque scelera? Cur ista tacentur, et sola non iuuandi eos, qui iuuandi erant, culpa objicitur? Quia sicut charitas omnium fundamentum est uirtutum, ita cordis duritia omnium mater est uitiorum.

facinoris inuidiam aliquot diebus mortem protraheret. Ferunt autem hunc pontificem adeo deplorata uita atque ad extremum perditum fuisse, ut omnia sacra precio uenderet. Quosdam insuper cardinales diuitiis notos ueneno sustulisse dicitur, quo eorum pecuniis liberorum suorum ex adulterio susceptorum fortunam augeret. Quare eius etate per totum fere Christianum orbem hi uersiculi passim decantabantur:
Vendit Alexander claues, altaria, Christum:
Emerat ista prius, uendere iure potest. Vnde omnibus

Illyrico oriundus, patria Dardanus, inter omneis purpuratos gratia eminens. Is ira percitus, regis filium, eo quod uxorem eius in publicis balneis constuprasset, ueneno clam necauit, quandoquidem rex in filium pro tali admisso facinore animaduertere noluisset, quum maior poena apud Turcas adulteris constituta sit, quam qua pater filium in regni maxime spem genitum possit afficere, et quod libido magis Mechmethis Angeli quam matrimonium uiolatum esse uidebatur, quia cum singuli Turcarum plures habeant uxores, nullam fere pro iusta ac legitima

si illa alium uirum sibi matrimonio adiungeret. Haec enim mulier nulla in domo paterna uirili sobole superstite Brithonum regionem hereditario iure obtinebat. Nec mirum si tales nuptiae ab Alexandro Sexto Romano pontifice permissae sunt, quum et ipse Alexander filiam suam ex quadam adultera susceptam, atque cum principe Pisaurensium matrimonio coniunctam, e uiri thalamo aduersus leges pontificias abripuerit, atque alii in matrimonium sola fortunatioris coniugii spe dederit. Ludouicus Sfortia a Gallis regno pulsus

emptas, partim uoluntaria deditione traditas in ditionem redegerunt. Quas sane urbes Caesar, Valentiniensium dux, homo omnibus sceleribus coopertus, atque ad perturbandam Italiam natus, ipsius Alexandri pontificis filius ex adulterio susceptus, ui tenuerat pulsis inde iustis possessoribus, mortuo deinde pontifice amiserat. Neque enim licet per leges uectigalem agrum auferri ab eo, qui conduxit, aut eius successore, quandiu uectigal pendatur. Et quoniam nos huius uiri mentio admonuit, quo sane nihil

VI pontifex improuiso ueneno tollitur. Alexander Sextus, pontifex Romanus, Hispanus natione, ille, qui ante pontificatum Rhodericus Borgias appellatus est, de quo supra etiam meminimus, dum esset cardinalis quinque liberos ex quadam adultera Romana fęmina tulit, quorum quatuor mares fuere, quos inter natu minimus Caesar praenomine, dux Valentiniensium nuncupatus, audacia atque crudelitate quum in suos, tum in alienos ita notus extitit, ut omnis fere memoriae barbariem libidine atque importunitate aut supergressus

extitit, ut omnis fere memoriae barbariem libidine atque importunitate aut supergressus sit, aut adaequarit. Hunc pater, pecunia, ut alio loco diximus, pontificatum nactus, uix puberem cardinalem designauit, ementitus non ex se genitum esse, sed ex uiro, cuius uxorem, quod satis constat, ipse adulterauerat. Qui ut magnis sceleribus rudimentum poneret, Gemium, Mehmethis Turcarum regis filium, iussu parentis, ut fama obtinuit, ueneno sustulit, dum una cum Turca quasi obses a patre datus Carolum Octauum, Francorum regem, regnum Neapolitanum, ut supra demonstrauimus, petentem, inuitus

Octauum, Francorum regem, regnum Neapolitanum, ut supra demonstrauimus, petentem, inuitus sequitur. Ab hac immanitate facinora sua incipiens cum fratris uxore consuetudinem habuit. Quae res quum fratri natu maximo, Candiensium duci, querela ipsius, qui iniuria afficiebatur, innotuisset, adulterum saeua oratione increpuit, malumque ei inter castigandum saepius minatus est, ni a turpitudine desisteret. Caesar praeterquam quod fratris fortunae inuidebat, minas insuper eius aegre patiens, ei mortem inferre, depositoque cardinalatu regnum sibi parare constituit, ad

illius absentia fraetus pergeret Constantinopolim, sedemque regiam opportune occuparet; secuturos eum non solum praetorianos, sed etiam omnes Europaeos Turcas, miteque ingenium fero praelaturos. Fingit insuper prolatis falsis literis signo Corghutis adulterino signatis Corghutem ita in summam rescripsisse, ut facile eius ambitio ac regnandi cupiditas deprehendi posset. Itaque quum Turcaici iuris consultos, apud quos criminibus suis fidem faciebat, suspitionis in Corghutem

Quia diabolus humani generis inimicus, genti infideli dominatur et idem obsidet Rabbam. Rabba interpretatur iudicium. Nam et illos diabolus infestat, qui iudicio in bonis malisque discernendis utuntur, dum nititur mentem eorum peruertere.

Dauid cum Bersaba Vrię adulterium committit et ipsum Vriam occidi facit. Penituit illum, et Deus mortis ęternę poenam in poenam pręsentium aduersitatum commutauit. Viduam Bersaben Dauid duxit uxorem. Absit ut Dauidem peccantem Christi personam gessisse dicamus, qui peccatum non fecit nec

primogenitus filius mortuus est, secundus regnauit. Primi Iudei incredulitate perierunt, secundi gentiles in fide Christi dominantur.

Amisit ipsa primum uirum Iudeos, et secundo iuncta est Christo, qui non uenit soluere Legem, sed adimplere. Seponamus interim crimen adulterii et homicidii a Dauide nostro, et inueniemus: quia Bersabe adultera erat sub Iudeis, ipsam non recte obseruantibus, postea, Vria mortuo, id est Dei luce in Iudeis extincta, iuncta est Christo Domino, et per eum genuit filios, qui in illa Christum prophetatum fide receperunt.

incredulitate perierunt, secundi gentiles in fide Christi dominantur.

Amisit ipsa primum uirum Iudeos, et secundo iuncta est Christo, qui non uenit soluere Legem, sed adimplere. Seponamus interim crimen adulterii et homicidii a Dauide nostro, et inueniemus: quia Bersabe adultera erat sub Iudeis, ipsam non recte obseruantibus, postea, Vria mortuo, id est Dei luce in Iudeis extincta, iuncta est Christo Domino, et per eum genuit filios, qui in illa Christum prophetatum fide receperunt.

Aduersa patitur Dauid: et Christus a iuuentute sua in

rubor est dicere, Alexandri Romani pontificis filio, potentia patris freti, non ingenio aut uiribus suis eum e regno pellenti cedere sciuit, quo docuit quod et aduersa scire pati, et fortune cedere potius esse sapientis officium quam astutie. Ubi hoc eius Regni populi uidissent mortuo Cesare, adultero principe et crudelli tyranno, Guidobaldum ducem tensis in celum palmis pro uero principe suscipiunt. Hoc quidem recte quoniam Feretria domus nunquam tyrannidem in suos exercuit, Laus Feretrie domus. sed

4.272  Ah patria infoelix, patria ingratissima, sancto
4.273  Siccine uersa tuo dura ceruice rigescis?
4.274  In te Luna micat, lex in te tota dehiscit,
4.275  Caeca tuis sponsum Synagoga amplexibus arces,
4.276  Heu Christi miseranda parens, et adultera ditis,
4.277  Venerat ille tibi nitidis formosus in astris,
4.278  Insignis trabea roseo bis murice tincta.
4.279  Ah demens, quo te caligo inuoluit amara?
4.280  Quo decus omne tuum, quo gloria tota recessit?

6.120  Consensusque pares, et late consonus ordo,
6.121  Discordesque trahat sermone in pacta benigno.
6.122  Pabula ne liti, neu tristibus arma ministris
6.123  Crimina dent, iussas ut pendant debita poenas,
6.124  Non satis ut uestro uenus absit adultera coetu,
6.125  Caenosique sues, immundo et corpore maechi,
6.126  Sint oculi puro, sensusque in corde pudici,
6.127  Casta fides animo, iustos, quae corporis usus
6.128  Seruet, et illicitos constantia supprimat ignes.
6.129  Qui fera

et saltante puella,
9.289  Immanes epulas infanda caede cruentat,
9.290  Infert marmorea caput a ceruice recisum.
9.291  O, facinus crudele, caput sine crimiuecrimine ferro
9.292  Truncatur, uariumque nefas ostentat adulter.
9.293  Stat caput in disco iacet ingens carcere truncus,
9.294  Et datur in precium saltanti immane puellae,
9.295  Impia quod tandem suscaepit adultera mater.
9.296  Ecce sacer, nullique secundus in ordine princeps

ferro
9.292  Truncatur, uariumque nefas ostentat adulter.
9.293  Stat caput in disco iacet ingens carcere truncus,
9.294  Et datur in precium saltanti immane puellae,
9.295  Impia quod tandem suscaepit adultera mater.
9.296  Ecce sacer, nullique secundus in ordine princeps
9.297  Militiae, ille Dei magno laudatus ab ore,
9.298  Dira profanate cadit in ludibria mensae,
9.299  Par Coelo, superis materna notus ab aluo.
9.300  Sanctus erat claris

10.122  Haec ut aiunt oculis cernamus, opusque probemus.
10.123  Christus ad haec medio quo mollia, et aspera calcat
10.124  Blandimenta mali et conuitia plena furoris,
10.125  Prosequitur, iacula et contra sic fulmina torquet.
10.126  Poscit adulter opem populus noua signa uidendi,
10.127  Impia gens noua signa petit, nec signa dabuntur
10.128  Coelica. sed signum pelagi, sub gurgite Ionas
10.129  Delituit uastae spatioso pistricis aluo,
10.130  Nocte dieque fuit, donec lux

pugnis
11.7  Fata intentabat, turpique libidine foedus
11.8  Pollutum thalami obiiciens, tedasque iugales.
11.9  Hoc ut spectaculum medio miserabile templo
11.10  Sistitur, ad Christum trudunt, ac talia fantur.
11.11  O, Rabbi haec foedum patrauit adultera crimen,
11.12  Hoc deprensa modo mulier, lex urget acerba,
11.13  Fert lapides Mosis sententia iusta seueri.
11.14  Quid uero super his tua censet trutina acuta?
11.15  Extemplo omnipotens in terram lumine fixo
11.16  Flectitur, atque

11.528  Heu male tam cautum tempestas teret Iachum,
11.529  Nam crepitu horrendum tristi ruet aethere grando,
11.530  Mobile sic coelum facie discernere nostis,
11.531  Non tempestatum dignoscere signa potestis.
11.532  Improba de coelo gens quaerit adultera signum,
11.533  Gethaei signum sed non nisi uatis habebit.
11.534  His abiit dictis scelerosa gente relicta.
11.535  Nauigeroque iterum transmittunt aequora ponto,
11.536  Fragmine nec plenos meminerunt sumere quallos,
11.537  Vnus erat

hinc, miser ipse sua se mente educit,
12.89  Atque ait, heu me saeua fames hic conficit aegrum,
12.90  At patris alta mei quantis exuberat aula?
12.91  Surge, age, et ipse tui propera genetoris ad arcem,
12.92  Dicito o, pater alme tibi hac peccauit adulter,
12.93  Qui peccans in te colestia numina laesi,
12.94  Fex tua, non et enim nati me nomine dignor.
12.95  Fac rogo seruorum dignum mercede tuorum.
12.96  His ubi se stimulat dictis, et concitat ardens,
12.97  Carpit iter dextrum, citus

12.99  Sensit et ipse sui nomen miserabile nati,
12.100  Continuo commota pii sunt uiscera cordis.
12.101  Protinus accurrens extensis irruit ulnis
12.102  Languida colla super, chari super oscula nati.
12.103  Cui natus, pater alme tibi hic peccauit adulter.
12.104  Et peccans in te coelestia numina laesi
12.105  Fex tua, non et enim nati me nomine dignor.
12.106  At pater ad famulos inquit, stola prima feratur.
12.107  Quo meus eniteat puer hic indutus amictu,
12.108  Anulus in digito orizo

ingens scelera ad maiora cauendum.
12.234  Permissumque malum, uenerem quod iungat iniquam,
12.235  Non quod primaeua fuerit sub origine iussum.
12.236  Ergo et sancta piis statuit decreta maritis,
12.237  Quid qui uxore sua (fuerit nisi adultera) longe
12.238  Dissidet, atque aliam ducit? moechatur, idemque
12.239  Dimissam quicunque malo sibi iungit abusu.
12.240  Ad noua discipuli Christi mandata reclamant,
12.241  Causa hac stante, uiro ducenda haud expedit uxor.
12.242  Talia

bonus Architens, an tu me hoc nomine poscis?
12.266  Si uis sydereos superexaltarier orbes,
12.267  Regnaque cum superis aeterna habitare choreis,
12.268  Haec mandata tibi custodi, et cognita serua.
12.269  Non homicida tui fueris, nec fratris adulter,
12.270  Furta, latrocinia, et falsa fuge crimina testis
12.271  Ipse, pio cultu proprios uenerate parentes,
12.272  Sicque colas fratrem, ut tibi corpore membra coorta.
12.273  His ille auditis respondit talia diues.

Haec in templa simul, pharisaicus alter, et alter
13.232  Publicus actor erat, quorum prior ore rogabat
13.233  Stans secum. grato tibi rex hominum, deumque,
13.234  Non mihi par uulgus, non par mihi caetera turba
13.235  Iniusta, et raptrix, et adultera, qualis et ille
13.236  Publica pestis adest, ego bis ieiuno per ampla
13.237  Sabbata, et omne mei decimo quodcunque peculi est.
13.238  At publicanus procul hinc astare, nec ultra
13.239  Lumina tollere humo audere, aut intendere coelum.

similes albatis calce sepulchris
13.602  Desuper, ut facies animos eludat agrestes,
13.603  Ossa sed interne, et foetente cadauera tabo
13.604  Sternuntur, recubatque efractis uipera costis.
13.605  Vae uae scriba sacer tibi pestis adultera sortis
13.606  Diuisae, fuco quos littera pascit inani.
13.607  Qui monumenta, piis decora altaque conditis umbris
13.608  Sacrorum uatum, cinerique suprema dicatis.
13.609  Dicitis antiquo si nos essemus in aeuo,
13.610  Nostrae caede

Cedronis ad undam.
14.650  At procul insequitur lassi uestigia Christi
14.651  Sindone nuda leui qui membra tegebat ephaebus.
14.652  Hunc inimica cohors tenuit, sed nudus amictu
14.653  Euolat abiecto manibus, longeque refugit.
14.654  Qualis adulteria diuulsus fauce Iosephus,
14.655  Se male amantis herae chlaena diremit omissa.
14.656  Quis furor iste nouus leuis o, gens? haeccine pridem
14.657  Regi uota dabas undantibus agmine palmis?
14.658  Haeccine saeua deo uenienti Osanna canebas?

Tyrannidem conuerteret eaque solus per summum nefas potiretur: quo uidelicet summo loco conspicuus absque arbitris magistratus distribueret, prouincias ordinaret, conscriberet exercitus, inferret bella, stupris et adulteriis impune abuteretur, ac ea faceret omnia quę collibuissent. Hic omnes suas cogitationes collocauerat, hanc solam existimabat fęlicitatem, perinde quasi huiusmodi status (ut alię res humanę instabiles ac perbreues

stomacho: …am etiam multi ciuiles motus bellorumque tumultus et nocturna conuenticula deferuntur, hic insusurrat in aurem cauendum a medico grandi pecunia corrupto, mox significatur uxorem nuptias cum adultero celebrasse earumque pręmium tyranni cędem pactam esse. Interim plęrique semianimes liberti accurrunt nunciantes potentiorum coniurationem detectam, qui iam et faces ad incendium et arma parauerint ad caedem, nec

His. . . 232 culpant] Mc 11, 18 Orcus pater infandas exsuscitat iras:
1.231  Illicet aeternum gens odit adultera Verbum;
1.232  Plebem seduci dicunt, miracula culpant.
1.233  Ciues

Vna. . . ruinas] Gn 8 domus tantas reparat seruata ruinas;
9.132  Vita tamen multum sobolis uariauit adultę.
9.133  A ritu prisco sensim contrarius usus
9.134  Inuehitur, populos ceu tabes occupat omneis,
9.135  Vtque pecus pandum nil prorsus suspicit alto;

cuius lucrum uel cederet omne,
9.751  Innocuique status ritu mox nata parentes
9.752  Effecit proles, nil iuri ut deroget inde.
9.753  Si dator ille boni nil prorsus adulterat usquam,
9.754  Si qui prodit homo partu, pertingere porro
9.755  Quo non uis, inquam, nata est actiua parentis,
9.756  Si constat diuina animas uirtute creari.

tametsi publica pessime gerantur, et inde commune omnium exitium sequi debeat. Quare pro more meo et semel suscepta audacia coram Sacratissima Maiestate Tua pauca, quę suggerit spiritus, referam, urbanissime quam fieri potest, ea promens. Medeam feram mulierem et spreta paterna domo adulterum secutam aiunt frustatim fratrem Absirtum secuisse, ut patrem sui regni prędatores insequentem moraretur; quo ingenio periculum euasisse prędones. Non hodie, inquam, Christi uestem esse dissipatam, et quemque raptam partem apud se teneri uelle ui et omni iniuria, ut nulla facultas sit

in forum uenale lac ebiberat, non soluendo precium, cum accusatus coram Iudice negaret factum, pedibus sursum suspensus, chordaque per medium ligatus, lac statim euomuit, atque ilico iudicio strangulatus. Hoc me praesente in Damasco contigit, cum ex Armenia Hierosolymam proficiscerer. Si aliquis adulterium commiserit, masculus in carcerem coniectus, post aliquot menses pecunia redimitur: et mulier uidelicet adulterata, super asinam uicatim et plateatim ducitur, flagris caeditur denudata, et lapidatur uiscera bouis in collo gestando.

chordaque per medium ligatus, lac statim euomuit, atque ilico iudicio strangulatus. Hoc me praesente in Damasco contigit, cum ex Armenia Hierosolymam proficiscerer. Si aliquis adulterium commiserit, masculus in carcerem coniectus, post aliquot menses pecunia redimitur: et mulier uidelicet adulterata, super asinam uicatim et plateatim ducitur, flagris caeditur denudata, et lapidatur uiscera bouis in collo gestando. DE AGRICVLTVRA. TAm Christiani, quam MVSLVMANI, agros, uineas, et

ille
210  Iustitiae uindex atque omnis cultor honesti
211  Dogia, Dalmaticae gentis Cato; nemo sub isto
212  Iudice patrati pergatur criminis author,
213  Non hominem occidat, non furtum fecerit aut se
214  Obliget obscuri sceleris nocturnus adulter;
215  Continuo graue delictum par poena sequatur.
216  Quis genus Ambrosii nescit, cui clara Vetaldae
217  Facta indicta domus? Quo Sorgius ore canendus?
218  Quem procul a uulgi strepitu, procul urbe uagante,
219  Inter odoratas laurus

mortifera] scriba ipse delevit Utinam penitus superstitiones Utinam penitus superstitiones napisano iznad prekriženog teksta fornicationes, adulteria, sussurationes furta superbias, et alia ejusmodi crimina deseruerimus, et non adhuc faetoribus immersi in ipsa vitiorum sentina versemur. Utinam nulla mortifera pestis intra cordium nostrorum latibula hospitetur. Expurgemus dilectissimi vetus

domo, aula, aut etiam animo cordeque eieceras, denuo pro bono in gratiam ac favorem, et in tuorum numerum clementer recipias, ut pater illum perditum filium: aut veluti si quis pessimum numisma prius repudiatum, nunc denuo benigne pro bono accipiat. Sicut Deus apud Prophetam dicit, se repudiatam adulteram populi sui denuo ad se revocare, et velle recipere. Huic etymologiae et illam rationem adiice, quod sicut odisse aliquem, est eum ex corde et amore suo extrudere: ita vicissim incipere amare eum, est illum veluti intra pectus suum recipere, complecti animo, et acceptare. Sic igitur nos

ad iram provocantes. Sic dicit Iob 13, Scribis contra me amaritudines: id est, crimina contristantia et irritantia, aut etiam acerba decreta, seu crudeliter me punis et flagellas. Sic et Oseas capite 12 inquit: Irritavit Deum amaritudinibus: pro, gravissimis peccatis. Sic Proverb. 5. ultima adulterae dicuntur esse acerba instar absynthii, et acuta ut gladius anceps: id est, valde molesta et noxia. Aquae amarae, Num. 15 vocatur illa aqua consecrata, et ad hoc parata, ut exploret innocentiam uxoris: sive ob causam efficientem, quod vir irritatus amara suspicione adulterii, volebat

Proverb. 5. ultima adulterae dicuntur esse acerba instar absynthii, et acuta ut gladius anceps: id est, valde molesta et noxia. Aquae amarae, Num. 15 vocatur illa aqua consecrata, et ad hoc parata, ut exploret innocentiam uxoris: sive ob causam efficientem, quod vir irritatus amara suspicione adulterii, volebat sic explorari uxorem: sive ab effectu, quod sontem mulierem amarissime cruciabant, ac excarnificabant. Amarum non raro diciturid, quod est noxium, ut supra diximus de ultimis aut exitu adulterii. Et Ier. 2 dicitur, Scies quod malum et amarum sit, reliquisse te Deum. In hoc

innocentiam uxoris: sive ob causam efficientem, quod vir irritatus amara suspicione adulterii, volebat sic explorari uxorem: sive ab effectu, quod sontem mulierem amarissime cruciabant, ac excarnificabant. Amarum non raro diciturid, quod est noxium, ut supra diximus de ultimis aut exitu adulterii. Et Ier. 2 dicitur, Scies quod malum et amarum sit, reliquisse te Deum. In hoc sensu vetantur viri esse amari erga uxores, Coloss. 3, Sic et Iacob 3, zelus amarus, pro hostili ponitur. Amaritudo amarissima, Isaiae 38 ponitur pro dolore animi acerbissimo. Amaritudo, absynthium,

in hanc vitam. Nisi quis velit exponere, quod anni vitae nostrae sint a Deo numerati, et determinati. Alicuius anni pro tempore vitae eius, aut etiam ipsa vita, Psal. 102. et Hebraeorum 1, Anni tui non deficient. Proverb. 5, Ne des annos tuos crudeli: pro Cave ne maritus adulterae, te iuvenem crudeliter interficiat, atque ita tibi reliquum vitae tempus abripiat. Sic annos meos in gemitibus consumpsi Psal. 31. Dierum annus pro completo, ac omnes suos dies habente anno. Vide DIES. Placabilis annus, aut beneplaciti, Isarae 61. pro, cum Deus est

doctorum. In malam partem, pro persequutoribus accipitur. Psal. 22: Circundederunt me boves multi, tauri Basan obsederunt me. Arare bove et asino, ut supra exposui, significat, non servare in rebus legitimum ordinem ac proportionem. In Proverbiis dicitur, Iuvenis sequitur adulteram, sicut bos ad mactationem. BRACHIUM, est vox notae significationis, si de propria quaeratur. Sed figurate sunt explicandae. PRIMUM ergo, quia homines in brachiis habent robur et instrumentum actionum, ideo per metaphoram haec vox ad omnem potentiam, vim, opem, et

4. clarius dicitur: Ecce dies illa venit ardens ut clibanus, et erunt omnes superbi ut stipula. Nec raro pro ardentissimis aestibus cupiditatum vox haec ponitur, quod illae veluti ignis in corde hominis ardeant et flagrent, hominemque incendant, ut pro libidinositate, Oseae 7. Omnes committunt adulteria, ut clibanus accensus a coquente. Paulo post ibidem dicit: Aestuant veluti clibanus. Ibidem etiam pro iracundia et fervore nocendi: Certe, inquit, applicans cor suum instar clibani, cum ipsi insidiantur. Pelles nostrae tanquam clibanus denigratae sunt, propter exustiones fumi, Thren. 5,

de criminum agnitione accipitur, alia est erga Deum solum, vel tacito vel loquente ore, vel audientibus hominibus, vel privatim aut in soliloquio facta. Alia universalis, in genere saltem, quoniam individua enumerare impossibile est. Alia de uno aut paucis tantum aliquibus peccatis: ut Davidis de adulterio, aut caede. Alia de occultis, alia de notoriis: alia unius tantum hominis, alia totius Ecclesiae. In veteri Testamento fuit in sacrificiis usitata quaedam publica confessio tum unius aut paucorum, tum etiam totius Ecclesiae, qua et in genere sese damnârunt, et aliqua specialia scelera

Graeco est potius Inculpatus. CRUDELIS vox, אכצר achzar, peculiari quadam emphasi in Sacris literis usurpatur, pro, acerbo adversario. Proverb. 5. Ne des annos tuos crudeli: quidam interpretantur meretrici. Sed forte rectius accipies de marito adulterae, qui rivalem interficere crudeliter solet: quod ibi Salomon adultero iuveni minitatur. Iob 30. Mutatus est mihi in crudelem. Et Proverb. 17. Angelus crudelis mittatur contra eum: id est, acerbissimus hostis. CRUX, notum instrumentum supplicii est olim quidem Romanis,

achzar, peculiari quadam emphasi in Sacris literis usurpatur, pro, acerbo adversario. Proverb. 5. Ne des annos tuos crudeli: quidam interpretantur meretrici. Sed forte rectius accipies de marito adulterae, qui rivalem interficere crudeliter solet: quod ibi Salomon adultero iuveni minitatur. Iob 30. Mutatus est mihi in crudelem. Et Proverb. 17. Angelus crudelis mittatur contra eum: id est, acerbissimus hostis. CRUX, notum instrumentum supplicii est olim quidem Romanis, Graecis ac Iudaeis valde usitatum in puniendis facinorosis: sed in novo

habet certum iter ab aliqua meta ad aliam, a quo qui declinat, aberrat: sic et omnes bonae actiones habent suam normam, a qua qui recedit, peccat. Primum, Declinare etiam solum positum, significat aberrare a recto, aut peccare. ut Numer. 5. Vir cuius uxor declinaverit: pro, peccaverit, vel adulterium commiserit. Psalm. 14. 53, Omnes declinaverunt simul: pro, veram doctrinam, et piam vitam deseruerunt. quod dictum etiam Rom. 3 citatur. Daniel. 9, Declinaverunt ne audirent. Declinare a Deo, pro, deserere Deum, et vel ad falsos deos, vel ad terrenas cupiditates inclinare.

FACIES exponetur. Dei opera operari, Ioan. 6. est, facere ea omnia quae Deo probantur, quaeque ille potissimum a nobis exigit. Deus alienus, vocatur quodcunque idolum: sive quod idola non erant dii Israelitarum, sed gentilium: sive etiam, quod alienum aliquando idem ferme significat quod adulterinum, aut insincerum, impurum: sicut et ignis alienus. Volunt porro sub hac phrasi etiam cultum ipsum, et quamcunque religionis corruptelam comprehendi: ut in primo praecepto dicitur, Non habebis Deos alienos: ubi non tantum idola prohibentur, sed etiam ne hunc ipsum verum Deum falsa ratione

praecipe. Si dixeritis monti, Proiiciaris in mare, Matth. 21. Quaecunque dixerint vobis custodire. pro, praeceperint: Matthaei 23. Christus consistens dixit eum vocari, Marci 10. Puella tibi dico, surge: Lucae 5. Dicite Archippo, vide ministerium tuum, Coloss. 4. Qui dixit, Non committes adulterium. Dixit, et non occides pro, praecepit: Iacob. 2. Sic et illud, Dixit Dominus Domino meo: recte exponi potest. pro, praecepit aut ordinavit. Centurio dicens, Domine dic verbum, et sanabitur puer meus: petit, ut modo mandet angelis, aut morbo ipsi, sic fore protinus ut sanetur aegrotus,

aut fortitudinis alicuius. Psalm. 110. Populus tuus spontaneus in die virtutis, fortitudinis, aut victoriae: id est, cum fortiter vinces, aut etiam exercitum educes. Vindictae dies, id est, tempus aut occasio vindictae. Proverbiorum sexto: Non parcet zelotypus in die vindictae. pro, maritus adulterae, nactus occasionem et tempus perdendi adulterum, crudeliter ea utetur. Dies Hierusalem. Psal. 137. Recordare dierum Hierusalem. pro, eius temporis cum Hierusalem vastabatur. Seculi dies, aut pristini, Deuter. trigesimosecundo, Malachiae tertio: pro praeterito aevo,

tuus spontaneus in die virtutis, fortitudinis, aut victoriae: id est, cum fortiter vinces, aut etiam exercitum educes. Vindictae dies, id est, tempus aut occasio vindictae. Proverbiorum sexto: Non parcet zelotypus in die vindictae. pro, maritus adulterae, nactus occasionem et tempus perdendi adulterum, crudeliter ea utetur. Dies Hierusalem. Psal. 137. Recordare dierum Hierusalem. pro, eius temporis cum Hierusalem vastabatur. Seculi dies, aut pristini, Deuter. trigesimosecundo, Malachiae tertio: pro praeterito aevo, vetustis temporibus. Annus dierum: pro, annus

Vir dolosus, Lingua dolosa, Labia dolosa, statera, libra et pondera dolosa: quin et manus dolosa, quod alias ignavam, alias fraudulentam significat. Ab hoc nomine habent Graeci verbum δολόω et δολιόω, pro adultero: quibus Paulus utitur, cum negat se adulterare Evangelion Christi. Huius autem significationis etymologiam ac rationes hisce verbis exponit Basilius super Psa. 4. Omne namque melius in peioris commixtione, dolo contineri et adulterari dicitur: ut, vinum dolum sustinet, cum ei peius

statera, libra et pondera dolosa: quin et manus dolosa, quod alias ignavam, alias fraudulentam significat. Ab hoc nomine habent Graeci verbum δολόω et δολιόω, pro adultero: quibus Paulus utitur, cum negat se adulterare Evangelion Christi. Huius autem significationis etymologiam ac rationes hisce verbis exponit Basilius super Psa. 4. Omne namque melius in peioris commixtione, dolo contineri et adulterari dicitur: ut, vinum dolum sustinet, cum ei peius admiscetur, aut si aqua illi addatur: item aurum

et δολιόω, pro adultero: quibus Paulus utitur, cum negat se adulterare Evangelion Christi. Huius autem significationis etymologiam ac rationes hisce verbis exponit Basilius super Psa. 4. Omne namque melius in peioris commixtione, dolo contineri et adulterari dicitur: ut, vinum dolum sustinet, cum ei peius admiscetur, aut si aqua illi addatur: item aurum detrimentum patitur ac dolum, dum cum argento et aere coit. Sic et veritas dolum sustinet, ac damnum facit, quando suis verbis falsa et deteriora connexa sentit. Dolosus arcus est, qui

inflati, Evangelii humilitatem despiciebant. Quum ergo dicit, Nunc recepta circumcisionis praedicatione nullum amplius fore scandalum crucis: intelligit, nullam sibi molestiam exhibitum iri â Iudaeis, sed bona eorum pace sibi docendi fore locum: quia amplius eos non offendet fucatum illud et adulteratum Evangelium, compositum ex Mose et Christo, reprehendendo. Ministerium spiritus et iustitiae. 2. Corinth. 3. Quia instrumentum est regenerationis, et offert gratuitam cum Deo reconciliationem Mysterium Christi, Colos. 4. a dignitate, quia exponit imperscrutabile mysterium de

in hoc a patre, ut dum ipse glorificatur, patre vicissim glorificet. Et Galat. 2. Ut veritas Evangelii maneret apud vos. Veritas Evangelii accipienda est pro genuina eius puritate, vel (quod idem est) propera et integra eius doctrina. Neque enim penitus Evangelium abolebant pseudoapostoli, sed adulterabant suis commentis. Atque hactenus de voce Evangelii. EUGE, interiectio est collaudantis. Matth. 25, Euge serve bone, ac fidelis. Aliquando in veteri versione, etiam insultationis vim habet: ut Psalmo quadragesimo et septuagesimo: cum impii bonorum calamitati insultant,

excommunicatio, aut dira imprecatio. EXECRATIO, est detestatio et abominatio alicuius: aliquando etiam solennis imprecatio mali, opposita benedictioni. cuiusmodi est, quod Noach execratur Cham: item illa prolixa in fine Deuteronomii item illa quae fiebat in exploratione suspectae de adulterio, Num. 5. Sed de hac phrasi forte postea in verbo Pono agetur, cum exponetur quid sit Poni in male dictionem et benedictionem. item in voce Maledictio. EXERCITUS, in Sacris literis crebro pro quamvis

re longe suavissima ponitur. Hinc Salomon dicit, Animam saturatam calcare favum, at famelicae animae omne amarum dulce est: id est, abundantes, ac veluti pertaesos nauseare, aut non curare aliqua alio qui optima beneficia: sed egentibus, etiam minus lauta esse gratissima. Favum stillare dicitur adultera, Proverb. quinto: pro, blandissime loqui, et suis blandimentis capere suum amasium, cum tamen interea ei extremum exitium paret. Sic et Proverb. 16. Ut favus mellis sunt eloquia pulchritudinis. id est, tam gratus ac suavis est elegans sermo, ut optimum mel. Sic et verbum Domini dicitur

pactum primi praecepiti, aut etiam prima fides, pro primaria ac praecipua ponitur: nempe pro ea quae Deo debetur, cum haec coniugalis sit quasi secundaria. Fides coniugalis in desponsatione primum promissa, est pactum primum perpetuo servandum: a qua fide prima et pacto primo si deficitur per adulterium, vel reiectionem, non potest fieri cum alio coniugium, vel secunda fides, aut pactum secundum: sed simpliciter damnatio legis est, nisi redeatur per reconciliationem ad primam fidem, ad pactum primum. Sicut cap. 3. Hierem. dicitur: Tamen tu meretrix revertere ad me. Et est

patienter esse ferendam crucem et persequutiones adversariorum, donec fodiatur fovea impio: id est, donec DEUS ei sepulchrum, aut potius exitium maturet. Poni solet fovea pro omni exitio. Sic dicitur os adulterae profunda fovea esse, quod ea suis blanditiis in extremum exitium suos amasios praecipitet: nempe in gravissima peccata, iram Dei, poenas temporarias et aeternas. Descendere in foveam, aut videre foveam, est mori: ubi ponitur fovea pro sepulchro. Psal. 30. Quae

est, spolient pauperes suo iure et bonis. Furari verbum Dei, Ierem. 23. Ecce ego ad prophetas, qui furantur verba mea, quisque a proximo suo: id est, qui prava interpretatione corrupto sermone Dei, defraudant proximum vero sensu voluntatis ac mandati divini. Simile quid est quod Paulus dicit, adulterare verbum Dei. Israelitae accusant Iudaeos, quod sint furati Davidem: 2. Sam. 19. Cur furati sunt te fratres nostri viri Iuda: pro, quare nobis insciis te reduxerunt, cum debuissent nos sibi coniungere? Eo enim facto, illa tribus videbatur sibi Davidem proprium facere, ac conciliare, ut

Nono, aliquando simpliciter ipsam gentem significat. Sic Christus dicit Matth. 24, eam generationem non transituram, donec omnia fiant: id est, gentem Iudaicam non interituram prorsus. Sic Moses vocat Israelitas Deut. 32, gentem perversam et distortam. Et Christus saepe, generationem pravam et adulteram tametsi in hoc loco ad tertiam significationem de qua supra dictum est, aptius retuleris. Confirmat hanc significationem, quod clare dicitur, Christum et extremum diem ante finem aut interitum illius generationis, venturum. Confirmat quoque ipsa experientia, quod tum mirabiliter

aetatis homines. Os gladii, in Sacris literis significat ipsum acumen, aut aciem. illo enim gladius mordet. Gladius etiam Synecdochice significat rem nocentissimam. Sic Psal. 57 lingua impiorum dicitur esse gladius acutus: id est, perniciosissima res. Eodem modo et de adulterio dicitur, in Proverb Novissimum extraneo amarum sicut absynthium, et acutum veluti gladius biceps. Sic et Psal. 64. Acuerunt ut gladium linguam suam. Sic quoque Psal. 59. Gladii sunt in labiis eorum. Item Iob. 5. Psal. 55. Verba gladii: id est,

iustitiae studiosi. Sustentare alicuius gressus. id est, regere quasi manu ducendo, ut recte incedere queat. Psalm. 17. Sustenta in viis tuis gressus meos, ne declinent pedes mei, Gressus extraneae infernum apprehendunt, Proverb. 5. pro, in extremum exitium deducunt ipsam, una cum suis adulteris. Gressus effundi, supra in verbo Effundo explicatum est. Ratio autem metaphorae fundi aut fluere gressus aut genua, supra in voce GENV exposita est. GREX, per metaphoram crebro in veteri ac novo Testamento significat plebem, seu imperitum ignobiliusque hominum

luere, alieno crimine perire, culpam in alium coniicere aut in se recipere. Sic Ulysses uult sibi opera Aiacis et Achillis imputari. Sic saepe inhonesto sodalitio, unus aliquis totum coetum suo aliquo modo flagitio deformat: ut incestum unius Corinthii, aut unicum Davidis adulterium et caedes. Sic Ammon violata sorore Thamar, totam familiam David deformat. Solius Simeonis et Levi facinora, faciunt foetere totum Iacobum cum omnibus suis. Mosis et Aaronis compellatio Pharaoni dicitur dedisse gladium, ad iugulandum totum Israelem.

se exponit, Dominus vulnerat et sanat. Idem valet et Psalm. 110. Angustiae inferni invenerunt me. tametsi hic rectius de ipso vero inferno intellexeris. Psalm. 10 et 30 Eruisti animam meam de Inferno inferiori. id est, ex summis et extremis periculis. Sic Proverbiorum 5 et 6, adulterium dicitur producere in Infernum: id est, in extremas calamitates. Inde porro sive gradu facto per metalepsin, sive a sepulchro ducta metaphora, ponitur pro inferno ipso: id est, pro loco poenarum, et regno Satanae. Sic igitur accipitur Hoseae 13. De manu Inferni

omnis cauponationis et falsationis absentia. Est autem admodum elegans et multipliciter conveniens metaphora. Nam utrunque, tum lac, tum doctrina de Deo, est quiddam naturale, sincerum ac simplex, naturaeque valde conveniens, quod recens natis dari solet, et denique quod facile multipliciterque adulterari potest, idque ita, ut non facile animadvertatur. David dicitur assumptus de postlactantib. aut foetis ovibus, ad regimen regni: Psal. 78. Lactare, per metaphoram significat blande pellicere, ac in aliquam sententiam pertrahere: sicut si matres monstrata mamma allicerent

Helisaeus de rege Israel: De lecto quem ascendisti, non descendes pro, hoc praesenti morbo morieris. Lectus aliquando significat thorum coniugalem: ut cum dicitur, Super lectum patris ascendere, et stratum patris maculare: quod est novercam contaminare. Gen. 49. Transgredi lectum suum, est adulterium patrare: Eccles. 23. Sicut ostium in cardine, ita piger in lecto suo versatur: Prov. 26. Ignavia pigrorum describitur, qui cum deberent ex lecto ad operas exilire, huc atque illuc potius in

voluimus secundum legem nostram iudicare. Rom. 7. An ignoratis fratres (scientibus legem loquor) quod lex tantisper dominetur homini, quoad mulier vixerit. Nam viro obnoxia mulier, vivente viro alligata est per legem. Quod si mortuus fuerit vir, liberata est a lege viri. Proinde vivente viro adultera iudicabitur, si alteri viro se iunxerit. Sin autem mortuus fuerit vir, liberata est a iure viri, ut non sit adultera, si iuncta fuerit alteri viro. Quod prius dixerat a legeviri, hoc mox repetens dicit a iure viri. 1. Cor. 9. Etenim, ut in Moysi lege scriptum est, Non obligabis os

dominetur homini, quoad mulier vixerit. Nam viro obnoxia mulier, vivente viro alligata est per legem. Quod si mortuus fuerit vir, liberata est a lege viri. Proinde vivente viro adultera iudicabitur, si alteri viro se iunxerit. Sin autem mortuus fuerit vir, liberata est a iure viri, ut non sit adultera, si iuncta fuerit alteri viro. Quod prius dixerat a legeviri, hoc mox repetens dicit a iure viri. 1. Cor. 9. Etenim, ut in Moysi lege scriptum est, Non obligabis os bovi trituranti, etc. propter nos scriptum est, quod sub spe debeat is qui arat, arare. Idem reperitur 1.

ducem esse [?:-corum ] , lumen in tenebris versantium, eruditorem [?: insipien-i ] , doctorem imperitorum, habentem formam cognitationis ac veritatis per legem. Qui igitur doces alium, ipsum non doces: qui praedicas non furandum, fura [?: ] qui dicis non adulterandum, adulterium committis: [?: ] execraris simulacra, scrilegium admittis: qui de lege gloriaris, per legis transgessionem Deum [?: dehone-s ] . Ninomen Dei propter vos male audit inter gentes: quaemadmodum scriptum est Nam circumcisio quidem [?: pro-st ]

[?:-corum ] , lumen in tenebris versantium, eruditorem [?: insipien-i ] , doctorem imperitorum, habentem formam cognitationis ac veritatis per legem. Qui igitur doces alium, ipsum non doces: qui praedicas non furandum, fura [?: ] qui dicis non adulterandum, adulterium committis: [?: ] execraris simulacra, scrilegium admittis: qui de lege gloriaris, per legis transgessionem Deum [?: dehone-s ] . Ninomen Dei propter vos male audit inter gentes: quaemadmodum scriptum est Nam circumcisio quidem [?: pro-st ] si legem

probas eximia, institutus ex lege confidisque te ipsum ducem esse caecorum, lumen in tenebris versantium, eruditorem insipientium, doctorem imperitorum, habentem formam cognitionis ac veritatis per legem. Qui igitur doces alium, terpsum non doces: qui praedicas non furandum furaris: qui dicis non adulterandum, adulterium committis: qui execraris simulacra, sacrigelium admittis: qui de lege gloriaris per legis transgressionem Deum dehonestas. Nam nomen Dei propter vos male audit inter gentes, quemadmodum scriptum est, Nam circumcisio quidem prodest, si legem servaveris: quod si transgressor

institutus ex lege confidisque te ipsum ducem esse caecorum, lumen in tenebris versantium, eruditorem insipientium, doctorem imperitorum, habentem formam cognitionis ac veritatis per legem. Qui igitur doces alium, terpsum non doces: qui praedicas non furandum furaris: qui dicis non adulterandum, adulterium committis: qui execraris simulacra, sacrigelium admittis: qui de lege gloriaris per legis transgressionem Deum dehonestas. Nam nomen Dei propter vos male audit inter gentes, quemadmodum scriptum est, Nam circumcisio quidem prodest, si legem servaveris: quod si transgressor legis fueris,

significat excommunicationem, aut anathematizationem, quae suo quodam modo hominem ligat et sathanae tradit. Nehem. 13. Propterea contendi cum eis, et maledixi eis, proieci eos ex Ecclesia, excommunicavi eos. Non procul quoque ab hac significatione distat, quod sacra illa aqua, qua suspectae de adulterio explorabantur, malediei dicebatur, et Maledicta aqua vocabatur. Numer. 5. Nisi quod illa maledictio non tam in aquam fiebat, aut in ea haerebat, quam in mulierem sontem, quae eam aquam ebibere cogebatur. Pro tali quadam sacra maledictione aut execratione videtur accipi etiam Iudicum

significat etiam proiicere, et prorsus obiicere: ut mitti in gehennam aut tenebras exteriores, Matth. 5 et 24. Mitti gramen aut paleas in ignem, mitti pecunias in arcam in gazophylacio, Mittere panem filiorum canibus, Mittere sortem super vestem, Mittere insulsum sal foras, Mittere lapidem in adulteram. Mittamus lignum in panem eius, Hieremiae undecimo: de quo loco multi tam multa philosophati sunt, perperam versus est: cum in Hebraeo proprie sit, Perdamus lignum aut arborem cum fructu suo: id est, excidamus stirpitus Hieremiam, cum suis liberis aut posteris. Mittere significat

Sic et in 1. Pet. 5, Modicum passos. [?: ] alioqui, teste Erasmo Latinis moderatum significat et ven it a Modo. monet igitur ille, versorem vulgarae editionis ponere Modicum pro pusillo. MOECHUS, et MOECHARI, Graeca vox, sed a vulgata etiam versione usurpata, proprie adulterium significat. Ponitur autem in recitatione Decalogi, in veteri et novo Testamento, pro omni illicita libidine, [?: ] re venerea. MOISES, per metonymiam crebro legem seu 5 libros Moisis significat, praesertim in novo Testamento. [?: ] 24, Incipiens a

commode coquentis alimentum, quem alioqui κίττην vocant. Mollis sermo est adulatorius, aut alioqui blandus, quod et prius indicavi. Hinc Proverb. 2 dicitur adultera et scortum mollire sermones suos: id est, mollissime cum suo amasio lo qui. Et Psalm. 55, Leniora fuerunt butyro ora eius, cum habeat bellum in corde: et molliora fuerunt oleo verba eius, cum sint spicula, aut potius stricti gladii: id est, verbis suum amorem et lenitatem simulant, cum

in conspectu Domini mors sanctorum eius, Psalmo 116. id est, quantumvis impii putant piorum mortem vel fortuito accidere, vel Deum eos non admodum curare: tamen Deus eos etiam in ipsa morte plurimi facit, cum ipsis est in tribulatione, eosque tandem mortuos ad se in vitam aeternam accipit. Pedes adulterae descendunt ad mortem. id est, ducunt ad exitium: Proverbiorum quinto. Quisapientiam oderunt, diligunt mortem: Proverbiorum 8. id est, sibimet accersunt exitium neglectioneve [?:-ae ] sapientiae. Mors ascendit per fenestras nostras, ingressa est in palatia nostra, ut

et Chaldaicus versor Onkelus et Kimhi hunc locum exponunt. Posterior insuper exponit verbum Militare, per nomen collectionis: ut eo magis clarescat, locum intelligi de omnibus mulieribus ad orationem ac sacrificia ventitantibus. Mulier venabitur animam preciosam viri, Proverb. 6. id est, adultera aut scortum, dum suis blanditiis pellicit hominem in turpitudinem, simul ei crebro est causa extremi exitii. Allusio est ad studium ambitionemve amatoriam. q. d. Adultera quidem videtur captare iuvenem ad voluptatem, sed revera venatur eum ad extremum exitium. Mulier servabitur per

omnibus mulieribus ad orationem ac sacrificia ventitantibus. Mulier venabitur animam preciosam viri, Proverb. 6. id est, adultera aut scortum, dum suis blanditiis pellicit hominem in turpitudinem, simul ei crebro est causa extremi exitii. Allusio est ad studium ambitionemve amatoriam. q. d. Adultera quidem videtur captare iuvenem ad voluptatem, sed revera venatur eum ad extremum exitium. Mulier servabitur per procreationem liberorum, si permanserit in fide: primae Timothei secundo id est, sexus muliebris servari potest in coniugio, quantumvis in maledictione gravato, si modo

sunt: id est, quod nunquam prius audierant sibi narrari aut exponi, novam et prius inauditam doctrinam gentes audient, et accipient. Ezech. 23, Nasum tuum et aures tuas auferent, et postremum tuum in gladio cadet. Allusio est ad deformationem, qua meretrices deformari solent, et praesertim adulterae, ne a quoquam amplius diligantur. Loquitur enim Deus hic ita cum Hierusalem, tanquam cum adultera: tametsi illi Orientales etiam viros sic soliti sunt mutilare primum, postea ex carnificare variis cruciatibus, et tandem interficere. ut de Zophyrone in Iustino legitur, et de caterva

doctrinam gentes audient, et accipient. Ezech. 23, Nasum tuum et aures tuas auferent, et postremum tuum in gladio cadet. Allusio est ad deformationem, qua meretrices deformari solent, et praesertim adulterae, ne a quoquam amplius diligantur. Loquitur enim Deus hic ita cum Hierusalem, tanquam cum adultera: tametsi illi Orientales etiam viros sic soliti sunt mutilare primum, postea ex carnificare variis cruciatibus, et tandem interficere. ut de Zophyrone in Iustino legitur, et de caterva Graecorum captivorum in Asia ab Alexandro reperta. Sensum autem esse volunt, quod auferetur a Hierusalem

id est, tandem peribunt. Possis et de eorum posteritate interitura accipere: nam id quoque novissimum denotat. Novissimum. aliquando significat eventum, exitum, aut finem rei vel hominis. Proverb. 5, Novissimum extraneae amarum, sicut absynthium: id est, tandem veniunt tristissimae poenae ex adulterio et scortatione. 2. Sam. 26, An non nosti quod sit amaritudo in novissimo? pro, bene scis, quod ubi ultima desperatio accidit alteri parti, atrocius pugnet quam antea, cum fugae ac evasionis spes appareret. Proinde ne compuleris nos ad extremam desperationem, ac necessitatem nos

saepissime dicimur et iubemur observare mandata Dei. item ritus ac caeremonias, sabbata et festa eius. Sic et Galatae, licet superstitiose, dies et menses observabant: Gal. 4, et Psalmo trigesimoprimo, Odisti observantes vanitates. Observare somnia, eodem modo accipitur. Sic oculus adulteri dicitur observare caliginem: Prove. 24. pro captare. Sic primo Corinth. septimo, dicitur circum cisio et praeputium nihil esse, sed mandatorum Dei observatio. In malam partem, vel potius de mala re observari est, illud Psal. 130: Si iniquitates observaveris Domine,

Ezek. 26, Post idola patrum suorum oculi eorum. id est tenebantur desiderio idololatriae suorum maiorum. Sic dicit Ezechiel cap. 20, Singuli abominationem oculorum vestrorum abiicite. id est, idola quae mihi sunt abominatio, in quibus tamen vos oculis et corde haeretis. Oculi pleni adulterae, 2. Pet. 1. id est, adulteri tantum eo fine spectant mulieres, ut eas concupiscant, et quaerant occasionem adulterandi. Respicit autem Apostolus spiritualem impuritatem: id est, ad idololatriam. Oculis tribuitur etiam misericordia, unde crebro in Psalmis ista duo coniunguntur: Respice

oculi eorum. id est tenebantur desiderio idololatriae suorum maiorum. Sic dicit Ezechiel cap. 20, Singuli abominationem oculorum vestrorum abiicite. id est, idola quae mihi sunt abominatio, in quibus tamen vos oculis et corde haeretis. Oculi pleni adulterae, 2. Pet. 1. id est, adulteri tantum eo fine spectant mulieres, ut eas concupiscant, et quaerant occasionem adulterandi. Respicit autem Apostolus spiritualem impuritatem: id est, ad idololatriam. Oculis tribuitur etiam misericordia, unde crebro in Psalmis ista duo coniunguntur: Respice in me, et miserere mei. Unde fit,

cap. 20, Singuli abominationem oculorum vestrorum abiicite. id est, idola quae mihi sunt abominatio, in quibus tamen vos oculis et corde haeretis. Oculi pleni adulterae, 2. Pet. 1. id est, adulteri tantum eo fine spectant mulieres, ut eas concupiscant, et quaerant occasionem adulterandi. Respicit autem Apostolus spiritualem impuritatem: id est, ad idololatriam. Oculis tribuitur etiam misericordia, unde crebro in Psalmis ista duo coniunguntur: Respice in me, et miserere mei. Unde fit, ut oculus dicatur parcere, scilicet movendo cor ad misericordiam. Deuteron. septimo

intelligatur, sed etiam de aliquo externo conatu. Verum rectius exponetur de ipso proprie affectu: sicut praecessit, Qui non diligit, manet in morte: et sicut Christus quoque Matt. 5 docet, Praecepta Dei requirere non tantum externum opus, sed etiam internum seu cordis: et illos quoque esse adulteros aut homici das, qui solummodo tales affectus, aut animi impetus habent. Loquitur ergo de interno homicidio. Psal 36, Blanditur sibimet impius ad inveniendum iniquitatem, ad odiendum: id est, probat sua consilia et conatus, eoque illa pergit perficere. ut laedat proximum.

signa QUICUNQUE et OMNIS, quibus et B. Marcus [?: ] et Lucas, includi omnem causam, etiam fornicationis: quod revera minime cogit. Per illa enim signa universalia, QUICUNQUE et OMNIS, omnis homo includitur: omnem autem causam includi non est necesse unde et Dominus excipiens causam adulterii, [?: ] illa voce QUICUNQUE, dum ait: Dico vobis, quicunque dimiserit uxorem suam nisi ex causa [?: ] tionis, etc. quam ob rem ipsemet beatus Augustinus in 2

Sed tamen exigit Scriptura etiam internas hominis, non tantum externas operationes: ut cum toties cor flagitat. item in Decalogo, dilectionem ex tota anima, tota corde, et omnibus viribus: iubet item lacerare cor, in vestimenta solum. Sic Christus Matthaei 5 docet, legi prohibere etiam cordis adulterium, caedem, et alia pecata, ac requirere cordis ipsius obedientiam. Eodem modo et Paulus toties cordis circumcisionem postulat: sicut et Moises Deuter. 29 et 30, et alias saepe: qui etiam una cum Prophetis urget verbum audiendi, est crebro internam obedientiam notat, reiectis externis

extreme ad [?: ] tempusque praesens necessarium. OPERIRE: exponetur in verbo TEGO. OPPROBRIUM, vox crebra in Sacris literis, videtur idem sonare quod obiectio probri. Probrum vero est quodvis tetrius flagitium: ut in muliere [?: stu- ] , scortatio, adulterium: in viro autem, quodvis [?: ] factum. Aliquando tamen Latinis etiam ipsam obiectionem facti, seu convicium sonat. Verbum Hebraeum est הרפה Herpa et Harap. Graecis ὄνειδος. In sacris

filio exosae primogenito os duplex de omnibus quae habet. id est, duplicem partem, aut duas ratas partiones. Os alicuius, aliquando recte pro ipso exponi potest. ut, Os Domini loquutum est: id est, ipsemet Dominus. Sic Exacerbare os Domini, de quo supra saepius. Tergere os. Proverb. 30: Adultera comedit, extersit os, [?: ] dixit, Nihil feci. de impudentia adulterae et omnium perditorum dicitur, qui parvi pendunt sua peccata. Homo vivit ex omni verbo quod procedit ex ore Dominis Matth. 4. Deut. 8 habetur tantum, Ex omni [?: progre- ] oris Dei: id est, ex

aut duas ratas partiones. Os alicuius, aliquando recte pro ipso exponi potest. ut, Os Domini loquutum est: id est, ipsemet Dominus. Sic Exacerbare os Domini, de quo supra saepius. Tergere os. Proverb. 30: Adultera comedit, extersit os, [?: ] dixit, Nihil feci. de impudentia adulterae et omnium perditorum dicitur, qui parvi pendunt sua peccata. Homo vivit ex omni verbo quod procedit ex ore Dominis Matth. 4. Deut. 8 habetur tantum, Ex omni [?: progre- ] oris Dei: id est, ex omni ope, beneficio aut bono Dei quod ille ad hanc rem ordinare vult. ubi os

pauperibus eleemosyna, aliqui de maritima negociatione exponunt, quod tales negociatores victum opesque suas mari credant, veluti seminantes eas spe metendi lucri. Panis absconditus: id est, in abscondito ac iniuste paratus. Intelligo de omnibus iniuste partis. Proverb. 8. intelligitur de adulterio. inquit enim ibi adultera: Aquae furtivae dulces sunt, et panis clandestinus. Talis est naturae nostrae perversitas: sicut et Poeta dicit, Venerem gaudere furtis. Sic et mox 20 dicit: Suavis est panis mendacii. Omnia nimirum iniusta nobis magis sapiunt. Panis afflictionis, aliquando

aliqui de maritima negociatione exponunt, quod tales negociatores victum opesque suas mari credant, veluti seminantes eas spe metendi lucri. Panis absconditus: id est, in abscondito ac iniuste paratus. Intelligo de omnibus iniuste partis. Proverb. 8. intelligitur de adulterio. inquit enim ibi adultera: Aquae furtivae dulces sunt, et panis clandestinus. Talis est naturae nostrae perversitas: sicut et Poeta dicit, Venerem gaudere furtis. Sic et mox 20 dicit: Suavis est panis mendacii. Omnia nimirum iniusta nobis magis sapiunt. Panis afflictionis, aliquando significat victum tenuem,

non habebis partem mecum in caelo. id est, carebis ea felicitate, qua ego cum aliis piis fruar illic. Coniunctionem porro in hisce exemplis denotat: 2. Cor. 6, Quae pars fideli cum infideli? pro, quid habent commune? quam coniunctionem aut similitudinem? Psal. 50, Partem tuam cum adulteris habes. Pars aliquando regionem aut loca significat. Sic saepe in Evangelistis dicitur Dominus ambulasse et docuisse in partibus Galilaeae, aut Tyri et Sidonis Paulus quoque Ephes. 4 dicit, Christum descendisse ad infimas partes terrae. Sic et Cic. lib. 3 ad Atticum, partes pro

esse: sicut Ioannes ait, natos ex Deo non peccare, sed semetipsos a talibus lapsibus custodire. Talia peccata contra conscientiam sunt etiam, neglectio precum, item permittere regnare veterem Adamum, et omnino non sedulo conari obedire Deo. Haec peccata si admittantur a sanctis, ut a Davide adulterium et homicidium, excutiunt veram fidem, ac Spiritum sanctum, hominemque ex filio Dei filium gehennae et diaboli faciunt. Dicuntur autem contra conscientiam, quia conscientia reclamante et accusante patrantur. IX. Est peccatum Manens et Remissum. Peccatum manens vocat Christus Ioan.

X. Ratione obiecti est Peccatum in seu contra Deum: in Spiritum sanctum: in caelum: [?: ] homines: contra conscientiam: et in proprium corpus. Peccatum in Deum aliqui intelligunt de peccatis primi praecepti, aut certe primae tabulae. Sed David id videtur Psalmo 51, etiam de suo adulterio et caede exponere, inquiens: Tibi soli peccavi, et malum coram te feci. quasi diceret: Tibi ipsi peccavi, nam vox Solus aliquado [?: ] significat Hebraeis, ac ipsemet: sicut et in lingua Illyrica, et aliis quibusdam vulgaribus: ut cum dicitur, Quod mihi imperas fac solus:

est aliquid sincero animo, et non malo consilio facere. Sic Abimelech rex Gerar, orans se excusat erga Deum, inquiens: בתם bethom, in sinceritate cordis mei, et puritate manuum mearum feci hoc, i. volui sincere mihi eam in uxorem adiungere, non cogitans de adulterio, aut de ullo illicito facto, ut qui ignoravi eam iam alteri maritatam esse: Gen. 20. In hac sinceritatis aut integritatis significatione usurpatur haec vox etiam a Paulo ad Colloss. 3: Charitas

quarto: Cohibeatur plaga a populo. id est, cesset pestis, reprimente Deo angelum percutientem. Ex quo loco ac dicto clare patet, quare tales calamitates plagae vocentur, et vicissim quomodo tollantur aut cohibeantur. Sic Numer. 15 Repressa est plaga a populo. Invenire plagam: Proverbiorum 6. Adulter reperiet plagam et ignominiam. id est, caedetur, calamitate aliqua gravi afficietur, et fiet ignominiosus. Plaga hostilis. id est, sicut hostis, non sicut benignus aut aḿicus pater percutere solet. Hieremiae trigesimo, Plaga hostili percussi te, et castigatione crudeli: propter

in eam rem ruere. pronumque ac proclivem esse. Ecclesiast. octavo: Plenum est cor filiorum homini in ipsis ad faciendum pravum. Os plenum [?: ] , item amaritudine, Psalmo nono, [decimotertio.] Plene dolo. Actor. 13. id est, totus praeceps in fraudem. Oculos habentes plenos adulterae: 2. Petri 2. id est, adulterandi et scortandi studio spectant, quae spectant. Erat plena bonis operibus Actor. 9. id est, tota intenta in bona opera. Sapientia caelestis est plena sapientia et bonis fructibus Iacob 3. id est, tota in ea intenta est, eis foeta, eaque large producens.

proclivem esse. Ecclesiast. octavo: Plenum est cor filiorum homini in ipsis ad faciendum pravum. Os plenum [?: ] , item amaritudine, Psalmo nono, [decimotertio.] Plene dolo. Actor. 13. id est, totus praeceps in fraudem. Oculos habentes plenos adulterae: 2. Petri 2. id est, adulterandi et scortandi studio spectant, quae spectant. Erat plena bonis operibus Actor. 9. id est, tota intenta in bona opera. Sapientia caelestis est plena sapientia et bonis fructibus Iacob 3. id est, tota in ea intenta est, eis foeta, eaque large producens. Dextera plena muneribus,

spectnt voces istae Poenitentiae et Doloris: nempe ut scimus, Deum, hominem, ex quo tantopere corruptus est, non censere inter creaturas suas. Ac si diceret: Non est hoc opus meum, non est homo ille qui ad imaginem meam formatus, et tam egregiis dotibus a me ornatus fuerat: hunc degenerem et adulterinum pro meo iam ignoscere dedignor. Huic affine est, quod de tristicia secundo loco ponitur: nempe atrocibus hominum peccatis non secus Deum offendi, quam si letali dolore cor eius vulnerarent. Subest igitur tacita antithesis inter naturam integram, qualis a Deo condita fuerat: et

quasi prorsus abolenisti. Supra dixi, profunditatem significare etiam magnitudinem malorum ac periculorum. Sic Proverb. 22. legitur: Fovea profunda os alienae mulieris: cui iratus est Deus, incidet in illud. et 23. Fonea profunda est scortum, et puteus angustus aliena mulier. Sic et Prover. 9, adulterae invitati dicuntur esse in inferni profundo. Psal. 68, dixit Dominus: Reducam ex Basan, reducam ex profundis maris. id est, meos electos congregabo ex omnibus locis, aut liberabo eos ex summis malis et tyrannide hostium, sicut liberavi olim meos de servitute Og Basan, ac de

monet, hoc verbum Sur aliquando accessionem significare. nam Amos sexto est, Recedet, id est, adveniet luctus deliciantibus. Citat autem ille praedictum locum Mosis, et praeterea Ruth quarto: [?:-b ] Booz ad suum propinquum dicit, Recede huc, et sede: qui recedens, sedit. Sic et adulterea dicit, In crepusculo vesperi recede huc: Proverbiorum nono. David quoque secundo Samuelis sexto, dicitur noluisse adducere arcam ad se. ubi eodem verbo removendi, aut faciendi recedere utitur. Ob haec tot exempla verbi Sur recessit, accessionem significantia, credo recte posse

reiecto, aut simpliciter citraque omnem exceptionem ad aeternum exitium destinato: qui vocis huius, ac locorum in quibus reperitur, sensus non est. Videtur autem tum probum, tum et reprobum, venire a probatione aut exploratione monetae: quod alia ut sincera in probatione approbatur, alia ut adulterina reprobatur. REPROMISSIO, et REPROMITTO, in Sacris literis idem est quod simplex Promitto, aut Promissio, nisi quis velit nostras et Dei promissiones conferre. ut sicut nos ei promittimus, quod ipsum solum pro vero Deo habere, et ab eo solo pendere velimus: ita ipse

terra factae, est illa locutio Genesis quarto: Sanguis fratris tui Abel [?: ] mat de terra ad me. id est, vindictam flagitat de tam a iusta caede, qua fratrem tuum insontem iugulasti. [?: ] ri aliquem sanguinem furoris ac zeli. Ezek. decimosexto: Iudicabo te iudiciis adulterarum et fundentium sanganem, daboque te sanguinem furoris et zeli, et tradante in manum illarum, etc. id est, efficiam ut interficiam subito ac crudeliter, sicut solent interficere iratissime mariti adulteros suarum uxorum. Dabo prodigia caelo superne, et in terra inferne,

aliquem sanguinem furoris ac zeli. Ezek. decimosexto: Iudicabo te iudiciis adulterarum et fundentium sanganem, daboque te sanguinem furoris et zeli, et tradante in manum illarum, etc. id est, efficiam ut interficiam subito ac crudeliter, sicut solent interficere iratissime mariti adulteros suarum uxorum. Dabo prodigia caelo superne, et in terra inferne, sanguinem et ignem et vaporem fumi. Actor. secundo. id est, efficiam ut [?: ] luna ac caelum sit sanguineum, videatur etiam ardere, cadat item ignis de caelo in terram. Christus in sacra Coena dixit, teste

id est, Hierosolymitani seu [?: ] cives Dei, aut viva membra Ecclesiae, ad vitam [?: p-nebunt ] . Contra, Scribi in terra, significat ad exitium destinari. Hierem. 17, Deficientes a me in terra scribentes. Sic intelligunt aliqui Iohan. 8, nomina accusatores adulterae a Christo digito in terra scripta fuisse, ad indicandam eorum iniustitiam ac damnationem: [?: ] si Christus hanc locutionem gestu ac reipsa exprimeret. Sic videtur sonare etiam illud dictum Ezech. 1: [?: ] coetu populi mei non erunt, et in scriptura domus

dictum est supra in voce FRATER. Hic Hebraismus latius patet. [?:--- ] socium esse furum, potest significare, esse furem. Sicut plures tales phrases sunt: ut Partem alicuius ponere cum hypocritis, est habere aut iudicare eum pro hypocrita. Consentire cum fure, habere partem cum adulteris, Psalm. 50, est omnino similem illis fieri, aut potius fieri et esse furem et adulterum. Sociari alicui, est placere ac probari ei. Psalmo 94, Nun quid sociabitur tibi thronus perversitatum, creans iniquitatem in praecepto? id est, an tales probabis, amabis et fovebis? Sic pro

esse furum, potest significare, esse furem. Sicut plures tales phrases sunt: ut Partem alicuius ponere cum hypocritis, est habere aut iudicare eum pro hypocrita. Consentire cum fure, habere partem cum adulteris, Psalm. 50, est omnino similem illis fieri, aut potius fieri et esse furem et adulterum. Sociari alicui, est placere ac probari ei. Psalmo 94, Nun quid sociabitur tibi thronus perversitatum, creans iniquitatem in praecepto? id est, an tales probabis, amabis et fovebis? Sic pro benevolentia, favore ac auxilio accipitur etiam Iob vigesimonono: Dum esset societas Dei

me divinitus monitum et coactum esse te intactam reddere marito: quod etiam donum tibi erit vice testimonii ac excusationis erga omnes homines cum quib, versabere, et contra quamvis mulierculam tecum iurgantem, tibique adulterium mecum patratum exprobrantem. Quod autem Tegmen oculorum metaphorice pro excusatione expono, ea causa est, quod contectio oculorum est veluti defensio quaedam in culpa, ne prorsus confundamur. Quare omnes naturaliter cum arguimur, et in rebus adversis, ad id remedium confugimus, ut

nono: Non quod exciderit verbum Dei. Sic primo Regum octavo. Esther tertio: Ut viderent, an starent verba Mardochaei. id est, an persisteret in iis quae dixerat. Verbum mutare, est, non obedire. Danielis 3. Qui mutaverunt verbum regis: id est, non curarunt. Aliquando est idem quod adulterare, ut Paulus loquitur. Pervertere verba alicuius: Exod. 23. Munera pervertunt verba iustorum, et excaecant oculos sapientum: id est, efficiunt ut causa bona male iudicetus, [?: ] iudex munere excaecatus, nequit verba ac rationes iustioris partis syncere iudicare, et

queri sibi non esse patefactam veram religionem, quandoquidem eam iam proprio ore sonant. At Paulus id de facilitate iustitiae Evangelicae per allusionem quandam usurpat: quia cum legis iustitia perfectissimam obedientiam flagitet, Evangelica solam fidem requirit. Paulus 2. Cor. 2 et 4, negat se adulterare Evangelion Christi, ut multi alii adulterent. id est, quod nulla falsa interpretatione pervertat, non etiam alio additamento ceu noxio fermento inficiat, et tanquam gutta veneni instillata perniciosum reddat, sicut Pseudapostoli sua operum necessitate ad salutem faciebant. Verbum

quandoquidem eam iam proprio ore sonant. At Paulus id de facilitate iustitiae Evangelicae per allusionem quandam usurpat: quia cum legis iustitia perfectissimam obedientiam flagitet, Evangelica solam fidem requirit. Paulus 2. Cor. 2 et 4, negat se adulterare Evangelion Christi, ut multi alii adulterent. id est, quod nulla falsa interpretatione pervertat, non etiam alio additamento ceu noxio fermento inficiat, et tanquam gutta veneni instillata perniciosum reddat, sicut Pseudapostoli sua operum necessitate ad salutem faciebant. Verbum reconciliationis, est Evangelion Christi, quod

aliquem, est eum a vino superari, vel ebrium esse Ier. 23: Fui veluti ebrius, et veluti vir quem pertransivit vinum. Argentum tuum est mutatum in scoriam, et Vinum tuum est mixtum aqua, Isa. 1: i. pietas et religio, atque adeo etiam mens tua corrupta est. Sic et Paulus dicit, adulterare Evangelion. Propinare alicui vinum soporiferum, Psal. 60: Propinasti nobis vinum soporiferum. pro, perturbasti nos plurimum, fuimus obstupefacti tanquam venefica potione. Crebro hac similitudine gravissimas afflictiones significat, sive quia perinde perturbant, et

sanguinis, quae indicent virginem fuisse, tueatur innocentiam suae filiae. Illam ergo virginitatem et signa eius vocat ibi testus bethule virginitates. Virgo aut Virgines aliquanda ii dicuntur, qui puram et incorruptam doctrinam, fidem ac pietatem erga Deum servant: sicut contra Sacra et Adulterae ac Scortationes, idololatrae et idololatriae. 2. Corinth. 11, Despondi enim vos uni viro virginem castam exhibere Christo, ubi Paulus non corporis virginitatem, sed mentis spiritus ac fidei intelligit. Sic Apoc. 14 legitur: Hi sunt, qui cum mulieribus non sunt inquinati, virgines

vocabitur in regno caelorum: id est, erit. Matthaei vigesimoprimo: Domus mea domus orationis vocabitur: id est, aut erit, aut esse debebit. Matthaei primo: Quod ex ea nascetur sanctum, vocabitur filius Altissimi. id est, erit. Romanorum septimo: Si mulier vivente viro sese alteri adiunxerit, adultera vocabitur: id est, erit. 1. Ioannis tertio: Videte qualem dilectionem dedit nobis pater, nempe ut filii Dei vocemur: id est, simul ab ipso habeamur ac foveamur. Vocare amicum sub ficum, aut sub vitem suam, est, invitare eum, seu tranquillo ac felici

in ipsa praevaritrice sanguinem irae et zeli. Mox dicit, se sumptis poenis desiturum a suo zelo. Zoph. 3 inquit, Igne zeli mei consemetur tota terra. Sic Ezechiel. 23: Dabo zelum meum contra te, et facient in furore contra te. id est, puniam te acerbissime sicut qui deprehendunt uxores suas in adulterio. Ob hanc causam crebro dicitur Deos esse zelotes. id est, puniens peccantes. Exodi vigesimo: Deus zelotes, visitans iniquitates patrum super filios. Exodi trigesimo quarto: Non incurvabis te Deo alteri. nam Iehova zelotes nomen eius. Significat zelus aliquando amorem Dei ardentissimum

Parvulus, mente humilis, et simplex. In Evangelio: Abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelatio ea parvulis. Item in alteram partem, in Apostolo: Cum essem parvulus, loquebar ut parvulus. Meretrix, [?:----a ] peccatrix, quae relicto caelesti viro suo, id est, Christo, adulterinos de diabolo iniquitatis fructus concepit. In Hierem. Facies mulieris meretricis facta est tibi Operarii, Apostoli, vel praedicatores. In Evang. Messis quidem multa, operarii autem pauci. Pastor, Dominus: Ego sum pastor bonus. Item pastor, Apotolus. In Evangel, Pasce oves meas.

superius commemoravimus, accipitur Spiritus S. et iterum, Ignis charitas circum septa eius, circum septa ignis flammae eius. Ignis, tribulatio. In Psal. Igne nos examinasti, sicut igne examinatur argentum. Ignis, ira, Et consumam eos igne irae meae, ait Dominus. Ignis, voluptas: omnes adulterantes sicut clibanus corda eorum. Umbra, ut indicavimus, significatur profectio divina. Item, umbra aliquando peccata: Sedentes in tenebris et in umbra mortis. Umbra, aliquando poena, in Iob: Umbra mortis, et nullus ordo. Et quia umbra non longe est ab ea re cuius est umbra, ita et mors non

prophetae 456. 56. [?: 5- ] 16 Ut recorderis et pudefias, neque sit tibi amplius apertio oris, etc. 803. 38. 39 Et facient in te iudicia in oculis mulierum, etc. 685. [?: ] Iudicabo te in iudiciis adulterarum, et fundentium sanguinem 1084. 23. [?: 2- ] Umbilicus tuus non erat praecisus 1292. 6. [?: ] 18 Vivo ego, etc. 1287. 30. [?: ] 19 Mater tua sicut vitis in sanguine tuo [?: ] 46. 47

II. AD CORINTHIOS. 1 Non enim alia scribimus vobis, quam quae legitis 1101. 12 Gloriatio autem nostra, est testimonium bonae conscientiae 367. 64. 65 Responsum mortis habuimus 1041. 18. 19 4 Non enim adulteramus Evangelion Christi, ut multi adulterant 1254. 15. 16 etc. 3 Quia Christiani suavis odor sumus Deo, in iis qui salvi fiunt, et in iis qui pereunt? his quidem odor mortis in mortem, illis vero vitae odor in vitam 280. 60 etc. Sumus

AD CORINTHIOS. 1 Non enim alia scribimus vobis, quam quae legitis 1101. 12 Gloriatio autem nostra, est testimonium bonae conscientiae 367. 64. 65 Responsum mortis habuimus 1041. 18. 19 4 Non enim adulteramus Evangelion Christi, ut multi adulterant 1254. 15. 16 etc. 3 Quia Christiani suavis odor sumus Deo, in iis qui salvi fiunt, et in iis qui pereunt? his quidem odor mortis in mortem, illis vero vitae odor in vitam 280. 60 etc. Sumus enim ministri novi Testamenti, non

Dicit nos fieri divinae naturae participes 710. 16 17 etc. ibid. Videte ne ex vestro fundamento seu firmamento excidatis 287. 39 etc. Iesus cum accepisset a patre honorem, et gloriam 393. 52 Oculi pleni adulterae 771. 15 3 Illud enim ipsos volentes latet, quod caeli fuerint iam olim, et terra, ex aqua et per aquam consistens 52. 31
I. IOHANNIS. 2 Quid quid est in mundo, est concupiscentia carnis et oculorum 770. 59. 60

purgatoriique, et praesersertim summi Sacerdotis. Contemptus veritatis, ira Dei dans efficaces illusiones, et denique vanissimum studium hominum erga externas nugas, speciem et caeremonias. 1 Ecclesia 2 Deserentes et adulterantes primam fidem. 3 Qui foedius a Satana deformati et excaecati sunt, quam prius, speciem pietatis habentes, sine omni vera eius vi, et denique sub praetextu castitatis omnia polluentes. Contraria forma priori est: ex Papa, tanquam Deo

nos agnum paschalem sine omni sermento comedere debere. Syncere ergo Scriptura de Christo accipienda est, ut et de aliis omnibus articulis: ac sine omni vel seductorum, vel philosophiae, vel aliorum humanorum figmentorum aut traditionum additamento in pectus nostrum transfundenda est, et non adulteranda, ut multi faciunt, opera quoquo modo Christo admiscentes. 2 Cor. 2. Quid enim tritico cum paleis, quid oraculis viventis Dei cum humanis somniis? Ier. 23. 29 In expositione autem Scripturae ac in eruendo eius vero sensu, maximam vim efficaciamque habet post Spiritum Dei

in cogitationes, mentem ac conscientiam nostram, ut saepe ipsas loco caelestium oraculorum audiamus ac sequamur, utque saepissime etiam prorsus inscii viventis Dei, sententias, praecepta, dogmata ac consolationes ad huius lascivae et procacis amasiae placita attemperemus, inflectamus, et plane adulteremus, veluti optimum vinum aqua diluentes. Exempla non pauca huius generis imposturarum philosophiae, in rebus scientiaque Sacra, in Libello de metis scientiarum recensui. Quare et vigilantia summa et perpetua, Dei ope ac Spiritus sancti lumine nobis opus est, ut sanctum a profano hic vel in

hunc legit, omnes legit: et qui hunc mediocriter intelligit, stratam apertamque habet viam, quam ad intelligendos reliquos ingrediatur. 2 Aliquorum Psalmorum inscriptiones aliquid eis lucis afferent: ut Psal. 51, quod sit compositus ad accusationem Dei per Prophetam de adulterio. Psal. 3, quod sit in fuga persecutionis Absolon compositus. Psal. 7, quod sit inficiatio structarum insidiarum, et affectati regni contra Saulem. Psal. 18, quod sit gratiarum actio post liberationem ex omnibus persecutionibus.

surgat actus nostri ratio, unde et ordo et origo surrexit. Idem Epistolarum lib. 1. epistol. 8. Nemo vos, fratres, errare a Domini via faciat. Nemo vos Christianos ab Evangelio Christi rapiat. Nemo filios Ecclesiae tollat: pereant sibi soli, qui perire voluerunt. Ibidem: Adulterum est, impium est, sacrilegum est, quodcunque humano furore instituitur, ut dispositio divina videatur. Ibidem Epist. 4. Praeceptis divinis necesse est obsequia nostra deserviant, nec personam in eiusmodi accipere, aut aliud cuiquam largiri potest humana indulgentia, ubi

omnes continet nationes, et nullus hominum est, qui hanc legem nesciat. Unde omnis mundus sub peccato, et universi homines praevaricatores Legis sunt: et idcirco iustum iudicium Dei est, scribentis in corde humani generis, Quod tibi fieri nolueris, alteri ne feceris. Quis enim ignoret, homicidium, adulterium, furtum; et omnem concupiscentiam esse malam, ex eo, quod sibi eam nolit fieri? Si enim mala esse nesciret, nequaquam doleret sibi esse illata. Clamor in sacris Scripturis non magnae vocis emissio est, sed scientiae et dogmatum magnitudo, et cor compunctum. Hieron. in

EXPLICATIO. Parvum est Evangelium, dum id Deus revelat, et facit facile parvulis: magnum quoque contra est, dum id occultat, et facit difficile sapientibus. In unius Evangelistae expositione videndum est, quid alii Evangelistae dicant, cum ille locus exponitur. August. 1 de Adulterinis coniugiis, cap. 11 et 12. Nulla alia causa est, cum Evangelistae eadem non eodem modo dicant, nisi ut inde discamus res verbis, non rebus verba praeponere. August. de Blasphemia in Spiritum sanctum.

EXPLICATIO. Duo

sed et aliis gloriam allaturum. Gen. 17, Eris in patrem gentium, id est pater gentium. Aliquando contra, adiectivum pro substantivo, seu concretum pro abstracto ponitur. 2, Pet. 2, Habentes oculos plenos adulterae, pro, adulterii, aut adulterandi studii, seu libidinis. Daniel. 9, Ad obsignandam visionem et prophetam, id est prophetiam. 44 Nominativus interdum usurpatur pro vocativo: de qua re vide in voce Abba, et Pater, in prima parte. Et Mar. 14. Rom. 8. Gal. 4. Vide Glossam

gloriam allaturum. Gen. 17, Eris in patrem gentium, id est pater gentium. Aliquando contra, adiectivum pro substantivo, seu concretum pro abstracto ponitur. 2, Pet. 2, Habentes oculos plenos adulterae, pro, adulterii, aut adulterandi studii, seu libidinis. Daniel. 9, Ad obsignandam visionem et prophetam, id est prophetiam. 44 Nominativus interdum usurpatur pro vocativo: de qua re vide in voce Abba, et Pater, in prima parte. Et Mar. 14. Rom. 8. Gal. 4. Vide Glossam Matth. 1. 20. Haec

Gen. 17, Eris in patrem gentium, id est pater gentium. Aliquando contra, adiectivum pro substantivo, seu concretum pro abstracto ponitur. 2, Pet. 2, Habentes oculos plenos adulterae, pro, adulterii, aut adulterandi studii, seu libidinis. Daniel. 9, Ad obsignandam visionem et prophetam, id est prophetiam. 44 Nominativus interdum usurpatur pro vocativo: de qua re vide in voce Abba, et Pater, in prima parte. Et Mar. 14. Rom. 8. Gal. 4. Vide Glossam Matth. 1. 20. Haec Antiptosis

mortis est viro huic, id est, poena capitali puniendus est, vel potius crimine capitali aut reatu oneratus est. Rom. 2, Existimas quod tu effugies iudicium, id est, castigationem Dei. 1 Corinth. 11, Iudicium sibi manducat et bibit, id est, castigationem, damnationem. Heb. 13, Peccatores et adulteros iudicabit Deus, id est, puniet. Iudicare quoque significat certo constituere, seu pronunciare. 1. Cor. 5, Iam iudicavi eum, qui tale crimen patravit, etc. Eadem quoque sermonis figura ponitur affectus irae pro suo effectu, aut opere inde proveniente, nempe pro

et petitione filiae cogeretur Ioannem interficere: non autem vere in animo sit contristatus. Clare enim in Matthaeo praecedit, quod voluerit eum interficere, sed metuerit vulgus praeclare de Baptista sentiens. Apparet ergo fuisse subornatam technam, ut et potiretur impurus incestator ac adultera suo impio desiderio, et rex ad vulgus excusari posset, quod invitus iuramento et tot procerum iudicio coactus sit, interficiendo Ioannem petitioni filiae satisfacere. Vide nostram glossam super Matth. 14. Sic Germani dicunt, Er tregt laidt und trauret / de alicuius morte. Quae voces

simul illud indicatur, non laborantes, sitientes aut aegrotantes, qui reticentur, non indigere medico. Hoc eo referri posset, quod propositiones suas antitheses una includant. Verum videndum, ubi hic Hebraismus vere sit, aut non. Falso enim quidam argumentati sunt: Scortatores et adulteros iudicabit. Deus, igitur non magistratus. Sic falso quidam argumentantur ex dicto 1. Thess. 5. Deus non posuit nos in iram, sed in salutem: ergo aliquos alios posuit in iram. Si haec raciocinatio valeret, sequeretur etiam in praecedenti capite: Non enim vocavit nos Deus ad impuritatem,

indicantes. Coruus (sicut habet vulgata translatio) non est reversus, donec siccarentur aquae: negatinterea reversum esse, non affirmat postea rediisse. Matth. 1, Non cognovit eam, donec peperit: negat de eo tempore, non affirmat de posteriore. Huc et alia de Donec referenda sunt. Scortatores et adulteros iudicabit Deus, Hebrae. 13. Duplex paralogismus hinc oriri posset: affirmat enim Paulus, quod Deus castigabit scortatores et adulteros, non negat de aliis sceleratis. Item licet affirmet, quod ipse Deus eos castigabit, non negat tamen, quin ab aliis, utpote a magistratu sint puniendi:

rediisse. Matth. 1, Non cognovit eam, donec peperit: negat de eo tempore, non affirmat de posteriore. Huc et alia de Donec referenda sunt. Scortatores et adulteros iudicabit Deus, Hebrae. 13. Duplex paralogismus hinc oriri posset: affirmat enim Paulus, quod Deus castigabit scortatores et adulteros, non negat de aliis sceleratis. Item licet affirmet, quod ipse Deus eos castigabit, non negat tamen, quin ab aliis, utpote a magistratu sint puniendi: sicut quidam Papistici scortationis patroni hinc argumentati sunt. Sic cum Paulus 1. Corinthiorum septimo dicit, bonum esse mulierem non

habens ex Spiritu sancto. Ubi non omnes illae voces aut res ad Iosephi aliorumque inventionem, deprehensionem aut animadversionem referendae sunt. Deprehendit enim ille quidem, ipsam esse gravidam, sed nihil minus est suspicatus, quam id a Spiritu sancto esse: quin potius suspicatus est esse ex adultero quopiam. Quare accurate videndum est, quae voces aut res, et quatenus aliis connectendae sint, aut non sint, et quatenus circumstantiae respondeant. In hoc genere etiam talis Regula utiliter proponi posset, quod dictum de re multis circumstantiis praedita non sit ad omnes

etiam ipsius subiecti aut spiritus esse putaretur. Apoc. 17, Ebria de sanguine sanctorum, ebria de sanguine martyrum. Repetitur vox Ebria. Persaepe propter parvum ad ditamentum, quod ad sententiam perficiendam addendum erat, iterum omnia iam dicta repetunt: ut Levit. 20, Vir qui adulterium admiserit cum uxore, Vir qui adulterium admiserit cum uxore socii sui: in quo exemplo tantum propter illud, Socii sui, addendum, omnia priora repetit. Cuiusmodi etiam est exemplum praecedens de Manna, in quo propter additamentum vocis Canaan fit iteratio. Tales sunt variae

putaretur. Apoc. 17, Ebria de sanguine sanctorum, ebria de sanguine martyrum. Repetitur vox Ebria. Persaepe propter parvum ad ditamentum, quod ad sententiam perficiendam addendum erat, iterum omnia iam dicta repetunt: ut Levit. 20, Vir qui adulterium admiserit cum uxore, Vir qui adulterium admiserit cum uxore socii sui: in quo exemplo tantum propter illud, Socii sui, addendum, omnia priora repetit. Cuiusmodi etiam est exemplum praecedens de Manna, in quo propter additamentum vocis Canaan fit iteratio. Tales sunt variae iterationes, aliquando plus, aliquando

argumenta captivans, et adducens in obedientiam Christi, et cogitationes universas, et omnem exaltationem extollentem se adversum scientiam Dei, quae cuncta efficit per eas epistolas, quas scriptas nobis reliquit, admirabiles plane, et sapientia reverenda plenas. Quae quidem nobis non solum contra adulterina dogmata, et ad eorum custodiam, quae sunt vera, conducunt: sed etiam ad bene vivendum plurimum tribuunt adiumenti. His quippe utentes praepositi Ecclesiarum, castam virginem quam despondit Christo, moderantur, et ad spiritualem perducunt decorem. His etiam supervenientes ei infirmitates

nominat: et quidem si vel modicum eius admisceas verae doctrinae, nihilominus totam massam vitiat, utentemque laedit. Vulgo ignoratur in Germania, quod nam genus herbae sit, ac plerique putant quamvis adulterinam herbam seu alienam, si in frumento nascatur, sic vocari: verum est proprie ea, quae in Misnia et Saxonia vocatur Tzual, unde etiam verbum habent Tzualem, quod ferme delirare significat. Cum hordeo interdum, praesertim in Brunsuicensi solo crescit, unde si cerevisia sine repurgatione

et singularia facta, ac veluti ad praxim, quae tum per sacras Literas aut patefactiones ac explicationes, tum per doctores, tum per conscientiam, tum denique per leges politicas, iuris prudentes, usum, ac tandem etiam quotidianam experientiam adduntur: ut quod hoc aut illud sit idololatria, adulterium, seditio, furtum, foenus, iustus contractus, homicidium, falsum testimonium, aut quid simile a lege vel damnatum vel flagitatum. Antithesis. Tertio addit Antitheses: Tu non facis quod iuberis, non diligis Deum, non proximum,

ilioqui quotidie supra modum crescunt. Quare breviter, Christo servatore iuvante, tum veram nominis Iesu etymologiam asseram, tum et Osiandri sophismata corruptelasque refutabo. Cum Angelus Matth. 1 dicit ad Iosephum cogitantem de deserenda Maria (quod eam suspectam adulterii habebat) per somnium: Ioseph fili David, ne metuas adiungere tibi Mariam uxorem tuam, nam quod in illa conceptum est, a Spiritu S. profectum est. Pariet autem filium, et vocabis nomen eius Iesum. Is enim salvum faciet populum suum a peccatis suis, etc. Eum locum

per se existit, vivit ac facit omnia peccata: estque peccatum substantiale, quod non ad horam aut tempus aliquod peccat, sed quandiu homo est, ipsum quoque durat peccando, etc. Item: Quid possit dici clarius et significantius? Non dicit, Occîdi Uriam: non dicit, Commisi adulterium: sed totam humanam naturam, ceu uno fasce complexus, addit: In peccatis conceptus sum. Non enim de operibus quibusdam, sed de materia simpliciter loquitur: et dicit, Semen humanum, Massa illa, ex qua formatus sum, tota est vitio seu peccato corrupta. Materia ipsa est vitiata, lutum illud

adversus carnem. Hîc per carnem necesse est intelligi originalem pestem aut peccatum. Quid enim aliud est illud quod contra spiritum concupiscit, nisi originale malum? Quid vero sit illic Paulo Caro, manifeste ex mox sequentibus liquet, cum affirmat opera aut affectus carnis esse idololatriam, adulterium, veneficium, inimicitias, lites, aemulationes, iras, contentiones, dissidia, invidiam, caedes, et similia praeclara opera. Quis enim alius omnia haec facit in homine, nisi ipsamet prava mens, anima rationalis, appetitiva, et cor seu anima ciens affectus? Quod si hasce actiones ac motus

mihi causa fuit, tum orationis tum et lectionis huius, quod cum extrema eaque multiplex necessitas me aliosque meos in Theologica professione collegas coegerit, Philosophiam et omnem plane humanam rationem ac sapientiam ex Theologiae foro, ac rerum divinarum iudicio, contra quosdam cauponatores et adulteratores caelestis veritatis submovere: multi suspicari videntur, nos vel malevolentia, vel studio crescendi alios' ve deprimendi, vel denique etiam fanatico quodam spiritu aut motu percitos omnes bonas literas, Philosophiamque odisse ac proculcare, et de manibus studiosae iuventutis excutere

dicat, Mysterium esse coniunctionem Christi cum Ecclesia, non hominum coniugium. Simili occasione errant gravissime pontificii in interpretatione Legis, quod cum ea prima specie tantum externas actiones imperare aut prohibere videatur: ut honorandos parentes, non occidendum, furandum, adulterandum: illi non intelligentes synecdochen Hebraeam, putarunt solam externam disciplinam a Decalogo flagitari, eamque nobis esse iustitiam coram Deo. Ex qua legis ignoratione tum originalis, tum et actualis peccati, atque ita etiam totius redemptionis et Meschiae inscitia est consequuta.

praeservavit: ut genus humanum, praesertimque dilecta Ecclesia certos ac infallibiles libros haberet, unde veram ac sinceram Religionem hauriret, et ne ulli homines aut cacodaemones, sive summi Pontifices, sive sacerdotes, sive scribae, eam ulla fallacia aut impostura suorum fermentorum, aut adulteratae doctrinae seducere possent. At contra Antichristus, ipsiusque mancipia, et eorum pater satan, ob hoc ipsum istud Dei verbum extenuant, et contemptibile reddere sedulo conantur, ut eo spreto, homines illorum placita et inventa, somniaque et errores audiant ac sequantur, possintque illi

potius consultis, mandatis, institutis, praeceptis atque exemplis, quam literarum monumentis, quam scriptionibus, quam chartulis, quam macrocollis, quam membranulis standum erat. (O' blasphemum os, Deus te increpet.) Sciebat item, traditiones et consuetudines religionis corrumpi et adulterari haudquaquam posse, quia religiose, sancte et accurrate servantur, suntque quotidie in usu et in oculis omnium. Tabulas autem et ipsos quamvis divinae authoritatis Codices, non modo ob multas et varias causas adulterari et corrumpi, sed etiam eorum verba atque sententias, per se licet

Sciebat item, traditiones et consuetudines religionis corrumpi et adulterari haudquaquam posse, quia religiose, sancte et accurrate servantur, suntque quotidie in usu et in oculis omnium. Tabulas autem et ipsos quamvis divinae authoritatis Codices, non modo ob multas et varias causas adulterari et corrumpi, sed etiam eorum verba atque sententias, per se licet integras et incorruptas, depravari tamen aliquando, ac pro hominum ingeniis institutis in utramque partem deflecti et contorqueri posse. O' impurissimum os Romanistae Curtisani. Itane tibi verbum viventis Dei,

Et non moriemini, in totam synagogam irascetur 209 13. Si plaga steterit in oculis eius 161 Contaminatus contaminatus censebitur 255 14. Quod si pauper ille fuerit, etc. 187 19. Non iurabis in nomine meo mendaciter 209 20. Vir qui adulterium commiserit cum uxore, etc. 256 23. Affligetis animas vestras in die expiationum 309 24. Locutus est Dominus 184 27. Et erit aestimatio tua maris ab aetate viginti annorum, etc. 257 ¶ Numer. 1. Istae sunt summae quas

Deus erga vos 157 11. Abel per fidem loquitur 235 Fide ceciderunt moenia Iericho 190 Per arcam damnavit Noach mundum. 235 Sara accepit vim iaciendi seminis 190 Si recordati fuissent prioris patriae unde exierant 222 13. Scortatores et adulteros iudicabit Dominus 210 ¶ Iacob. 2. Fides sine operibus mortua est 157 Nonne Abraham ex operibus iustificatus est? 133 ¶ 1. Petri 2. Haec est gratia apud Deum. 187 4. Evangelium praedicatum est mortuis 188 Reddent rationem iusto

penetrasse. Eaque de causa Plotinum, multas in ea argumentationes intulisse, atque contra eos librum scripsisse, qui contra Gnosticos est. Et Amelium eius auditorem libros XL composuisse contra librum Zostriani. Ipsumque Porphyrium multis argumentis ostendisse librum Zoroastri ab illis inscriptum adulterinum novumque esse et ab illis confictum qui struebant haeresin, ut eorum institutiones esse Zoroastris veteris crederentur. Ex quo loco apparet, in tam magna fuisse Zoroastri libros aestimatione, ut considerent multi, vel rationibus, vel authoritate, quae eius esse

virtuti prona futura tuae.
1.7.85.1  Exurgat Deus, et vindex tria crimina plectat.
1.7.85.2  Si fur, si mendax, si quis adulter erit.
1.7.86.1  Coecus ait. puero nunc sum comitatior uno.
1.7.86.2  Tam bene qui loquitur, lumina coecus habet.

1.8.61.2  Caeruleas novit non bene Tiphys aquas.
1.8.62.1  Ardeat in Phrynem, aut Laida dives adulter.
1.8.62.2  Me iuvat in dulci coniuge castus amor.
1.8.63.1  Exquisita duci Romano displicet esca.

tamen veneris puero fuit unica cura.
10.14.4   Illa levem pharetram fregit, et illa facem.
10.14.5  Mater et ex illo (si credimus) ad vada nigri
10.14.6  Cocyti peperit flebile adulterium. Lege Alexandri Problema Lxxxvi. de amore ferino. Quae a teneris annis discenda.
10.15.1  Adfari

peperit Gusmana gemellos.
12.15.4  Crevit et hic in spem, crevit et ille parem.
12.15.5  At fuit eventus dispar. Rex inclytus alter,
12.15.6  Alter ob incestum * caesus adulterium.
12.15.7  Anne abit in tenebras momento temporis illa,
12.15.8  Quae modo conspicuo stella nitore fuit? Vere incestum: Fridericus enim cum Blanca Borbonia fratris uxore

13.10.14  Aut se scire negat, grandius ille sapit. Coniugii incommoda.
13.11.1  Si formosa domi sit coniux, urit adulter.
13.11.2  Si secus, occidit quarta Megaera virum.
13.11.3  Si dives, premit imperio. Si paupere censu,
13.11.4  Unde mihi natus, si fit, alendus erit?

qui super est absinthia rumor amara,
13.14.4  Nescio quid de te sparsit in ora virum.
13.14.5  Quod bibis, et ludis, quod passim munera poscis,
13.14.6  Quod pretio noctes dives adulter habet.
13.14.7  Praeterea ancillas. Sed praestat dicere coram,
13.14.8  Cum tecum his paucis vita diebus ero.
13.14.9  Tu vero mea lux hanc moribus exime labem.

avitae
13.23.4  In Venerem, et plumas, vinaque totus abit. In Hypocritam.
13.24.1  Qui fur nuper eras, et adulter Galle videri
13.24.2  Alter Aristides, Hippolytusque cupis.
13.24.3  Nam dum templa subis Divum, suspiria longum
13.24.4  Ducis, et adsiduo murmure labra moves.

exponis omnibus; ut ex tanto sonte perennes ad omnium ordinum homines fluuii deducantur. Felix qui solidae felicitatis causam et initium in re constitutum ita foues, ut cum alijs illam communicando, non imminuas, sed amplifices, praegrande videlicet non succrescentis, sed adultae iam virtutis foenus honorem ex honore, laudem ex laude consequi vberiorem, haec illa sapienti viro non indigna liberalitas, quae rerum prestantissimarum possessione non imminuta, in copia tenuitatem non inquirens vbertatis ipsa suae dominae nunquam debilitatur, nunquam

nobilium, 2. tit. 42. in qua, et caput, et bona (redemptibiliter tamen) amittuntur. Vel Emendae Capitis, ubi et caput, et bona redimuntur, 2. tit. 43. Vel Criminalis, ut homicidiorum, incendiorum, adulteriorum, furtorum, sacrilegiorum, incestus, et aliorum maleficiorum passim; in qua solum caput amittitur, 1. tit. 15. Vel Pure Birsagialis, ut violationis Sedis Iudiciariae, 2. tit. 69. indebitae

bellis potius, quam tractandis legibus, ductu illius Romani incumbebant. Sic et Iuvenalis, circa annum Domini 98. post mortem Iulii Caesaris, Anno 141. exclamat in Legem Iuliam, per quam Adulteria puniri debebant: Ubi nunc Lex Iulia, dormis? Postea Aetate, et Serie. Aetate quidem: quod omnes Causae, ex vi publicarum Constitutionum Regni, juxta suas aetates, hoc est, antiquitatem, a prima die

arcet ipsam. Et si Uxor ipsa demortua extiterit: nihilominus tamen liberi; si quos post se reliquerit, vel parentes, aut propinquiores ipsius, huiusmodi Iura acquirere poterunt: 1. tit. 93. et 100. Adulterae tamen, non Dotalitium, sed res Paraphernales solummodo, recuperandi potestatem habebunt liberi, vel fratri: 1. tit. 105. Quia Iure natura Parentes liberis, et e contra Liberi Parentibus acquirunt:

confectarum. Quae Sexaginta diebus vires obtinebunt, postea viribus destitutae habebuntur: 1. tit. 33. sed de novo resumi debent, necessario. Ad quam, referri solet Accusatio mariti, contra uxorem adulteram: computando eam a die commissi adulterii, si id ad notitiam mariti delatum fuerit. Qui si uxori tale adulterium, ad primam maculam condonaverit, et ipsi se deinceps commiscuerit; in

diebus vires obtinebunt, postea viribus destitutae habebuntur: 1. tit. 33. sed de novo resumi debent, necessario. Ad quam, referri solet Accusatio mariti, contra uxorem adulteram: computando eam a die commissi adulterii, si id ad notitiam mariti delatum fuerit. Qui si uxori tale adulterium, ad primam maculam condonaverit, et ipsi se deinceps commiscuerit; in posterum ipsam,

tit. 33. sed de novo resumi debent, necessario. Ad quam, referri solet Accusatio mariti, contra uxorem adulteram: computando eam a die commissi adulterii, si id ad notitiam mariti delatum fuerit. Qui si uxori tale adulterium, ad primam maculam condonaverit, et ipsi se deinceps commiscuerit; in posterum ipsam, praetextu illius accusare valebit nunquam. 1. tit. 105. quin

quin potius simul cum illa puniri debebit, si id et deinceps ipso sic sciente et connivente frequentare non intermiserit; ne inde publicum scandalum, alios quoque ad malam vitam inducens, suboriri possit. Quod si vero Adulterium nocte fiet: nox, et Iustus dolor, permittunt marito (servata tamen inculpata thori tutela, 3. tit. 22. ) adulterum impune occidere, quo ad Forum fori. Licet in Foro conscientiae, Deo de se rationem

ne inde publicum scandalum, alios quoque ad malam vitam inducens, suboriri possit. Quod si vero Adulterium nocte fiet: nox, et Iustus dolor, permittunt marito (servata tamen inculpata thori tutela, 3. tit. 22. ) adulterum impune occidere, quo ad Forum fori. Licet in Foro conscientiae, Deo de se rationem reddere debeat: lib. 1. S. Ladislai cap. 13. Nona, est Unius anni, de Donationibus

ne? cum super hoc, nulla expressa lex habeatur, sed tantum novissimum exemplum cuiusdam Lucae Keötélvereö Iudicis oppidi Samaria, in Comitatu Posoniensi, contra quendam Davidem Sandor, praetensi adulterii Reum, taliter ibidem coram Vicecomite depositi Iuramenti. 13. Iunii Anno 1616. QUAESTIO DECIMA

aliquando etiam in privato, ut homicidio, furto, et iniuria; vel ipso facto in casibus, in quibus Iure cavetur; quod incurratur ipso facto. Ut qui exercent improbum foenus, exigentes usuram usurarum, et qui deprehenduntur in adulterio. Et haec non propellitur, quia super legibus iam dudum constitutis, et sententia per Iudicem lata, est fundata; sed ex singulari Principis vel Regis gratia,

tutelam Rei, elidere et adnihilare adnitens, his sequentibus, et aliis consimilibus modis, contra eum similiter oculatis testibus probando, procedere habebit. I. Si occisus, Reum in aliquo scelere, lege prohibito, puta adulterio cum uxore, filia, item furto nocturno, aut alio simili crimine in domo sua comprehensum, letho afficere, aut captivare voluerit. II. Si ex officio sibi incumbente, utpote a Magistratu iussus, ipsum detinere,

Iudicum pedaneorum, limitatam authoritatem, poena aequalis est. Extraseriales vero sunt diversae, et Primo, omnes criminales, hoc ordine, homicidiorum, incendiorum, furtorum, praedoniorum, maleficiorum, et adulteriorum, etc. Secundo, Causae privilegiatae pauperum, quae primo quoque die sedis discuti solent. art. 52. anni 1563. Tertio, causae Extraordinariae Magistratuum, quae pro publico bono ac tranquillo statu

1.277  Nobilitas, modicis Christum referentibus Iris
1.278  Supposuit fastum; non dedignatus herilis
1.279  Infans mendicae servum se subdere turbae.
1.280  Ite leves animi, virtutis adultera proles,
1.281  Vestraeque eximias laxate propaginis umbras,
1.282  Queis pudor est inopi vel celso occurrere vultu,
1.283  Heroa vel voce loqui vetat infera tristi

ludrica rerum
1.398  Blandities, illum non perniciosa fefellit
1.399  Charorum improbitas; cunctas hac Virgine cavit
1.400  Insidias stella; cui tunc virtutis adultae
1.401  Proposita tenerum formabat imagine pectus.
1.402   18 Nescio spectatos quae gratia maior ephaebos
1.403  Provehat, innubis quam fixa

qui mox populorum ut flebile vidit
4.773  Exitium, pluresque urbes advertit iisdem
4.774  Fluctibus involui, lethique pavoribus angi;
4.775  Tum subito, Coelo doctus cognovit adultae
4.776  Tempus vindictae, iustis quo crimina poenis
4.777  Iratum cumulat Numen: cui protinus acres
4.778  Placando stimulos, praecludendaeque malorum

ardens
5.27  Pectus, in externo flammas exponere vultu;
5.28  Admirata per haec quales praeludia scenas,
5.29   2 Divinus molitur amor: mox vidit adultae,
5.30  Pabula quae solo novit sua ducere Coelo,
5.31  Sacramenta spei: quo non obstante, trahendis
5.32  Censibus appositos offert ultronea fundos.

fundo.
5.155   5 Hic haesit suspensa animo probitate recentis
5.156  Doctrinae Syren, charum mirata Thienem
5.157  Insolita fervere fide, cui parcit adulter
5.158  Anonanae timor. Ex isto se dicere victam
5.159  Debuit affatu Syren, tamen illa repulsos
5.160  Suadet adhuc constanter agros, dapibusque frequentes

6.7  Hic Caietanus dubii discrimine ponti
6.8  Naufragus, Aeolios, tota indignante, furores,
6.9  Dite tulit: Stygiis pelago submergere mentem
6.10  Invisam Furiis, inito promisit adulter
6.11  Neptunus pacto: nam cum rabiosa notaret
6.12  Tysiphone, Venetam dubiis exponere navim
6.13  Vela notis; viditque fretum sulcante Thienem

aevi
6.844  Fax inerat, seras carnis pertaesa catenas.
6.845   38 Solicitus tamen ursit adhuc Caponius (aegri
6.846  Id medico nomen) febri ut lenimen adultae
6.847  Sumeret, et fractos mulcaret mollior artus
6.848  Culcitra, straminei spreta scabredine lecti.
6.849  Caietanus ad haec: quantum vos vana salutis

luxu, quam condimentis condimenta quaerentes, et vel ipsa quodammodo (vt de purpurarum insectoribus loquitur Plinius) [2] Lib. 9. Hist. Nat. cap. 40. Adulterantes adulteria Naturae? Atqui, si voluptarij isti humanitatem sua iucunditate respergens, duo haec tam eximia felicitatis humanae elementa in antiquam reuocaret concordiam: et illud animorum Bono conficeret temperationis pulcherrimae genus, quod ad corporum

condimentis condimenta quaerentes, et vel ipsa quodammodo (vt de purpurarum insectoribus loquitur Plinius) [2] Lib. 9. Hist. Nat. cap. 40. Adulterantes adulteria Naturae? Atqui, si voluptarij isti humanitatem sua iucunditate respergens, duo haec tam eximia felicitatis humanae elementa in antiquam reuocaret concordiam: et illud animorum Bono conficeret temperationis pulcherrimae genus, quod ad corporum opportunitates

creuistis eodem
1.1180  Inuisi scelerum foetus, diraeque Malorum
1.1181  Omnigenûm pestes. Haud illis Maurica saeclis
1.1182  Robora decisas Sipylo pressere columnas:
1.1183  Maeoniae nusquam chlamydes, et adultera faco
1.1184  Vellera Sidonio, nusquam caelata Corinthus,
1.1185  Artificumque manus: sed nec periuria, fraudes,
1.1186  Insidiaeque truces aderant, funestaque bella,
1.1187  Et strictis hinc, inde pares

voluit.
5.946  Monstrorum en Alter domitor, Iesseia proles,
5.947  Monstrorum à puero domitor, cladesque gigantum,
5.948  Captiuis Paphium tandem ceruicibus hostem
5.949  Accipit, inuicto ex heroe, cruentus adulter.
5.950  Tunc etiam, nemorum et squalentis sydus eremi,
5.951  Tunc etiam, Iacobe? Ah notas exere vires: [a] Vide Surium 28. Jan. in eius Vita.

Orbi adventurum Numen paritura propago.
Ille quidem thalami plures in foedera nuptas
Admisit, fuit una tamen fecunda daturae
Hoc lumen sobolis, caeso regina marito,
Caede viri princeps, viventis adultera coniux,
Bethsabis insignis forma: quae mollis in undis
Visa Venus, misit tales in pectus ituras,
Quales nec reges possent restinguere, flammas.

Aurea lanx fumat ventri factura saginam,
Aurea sunt, sonipes brutus quae vincula gestat,
Aurea pectoribus demissa monilia portat,
Auro asper, fulvum mandit sub dentibus aurum,
Aureus est, turpis quo stertit adultera, lectus,
Largitori auri pietas non offeret aurum?
Quas David bellator opes cumulavit, honori
Numinis expendit, propriis quoque censibus auctas
Heres pacificus, structo pietatis opumque

templi proceres, quos Virginis acre
Urgebat probitas naturaeque addita virtus
Maior et aetherei vultus formaeque venustas,
Solliciti quid agant circa caeleste puellae
Depositum, quo grande loco statuatur adultae
Prodigium formae, multo sermone requirunt.
Mens eadem est cunctis: Numen si principe parvam
Nutrivit templo, eiusdem quaesita voluntas
Ostendet quo Virgo statu matura locetur.
Sic

Luminibus totus cernit fallacibus orbis?
En utero grandi passim iam dicitur uxor,
Qualem ipse aspicio! Proprii tibi luminis anceps
Sit, Iosippe, fides; alienae lucis inepte
Fingis idem vitium. Si credis, adultera sponsa est.
Non credes populo? Mariae sed moribus aequa
Et maior praebenda fides. Erroris abunde
Esse solet populo, Maria est erroribus impar.
At Iosippe vide, quod tunc erroris abunde

populo, variis dum affectibus errat:
Privatos deme affectus, quorum inscia nuptae
Est soboles manifesta tuae. Vox publica certa est,
Certior est Mariae candor. Sed ventris apertus
Est tumor! Exurgat venter, sed adultera non est!
Qua ratione gravis fieret, nisi moecha fuisset?
Nescio, moecha tamen non est. Si pondere venter
Materno premitur, dicam sine semine prolem
Humano gestare suam. Si posse negaris

eos assignato praebendario Persich, et ut ob imminentem mortem ex frigore ad familiae calidam domum transferretur. Diebus dein 15 in eadem detentus ac dein demissus. Utve turpe obtegeretur scandalum, postea contra eum, ac mense primo Junio, est inquisitum, qui Pittomachae adulterium commisisset, atque in tali, non admissis defensae ullis mediis, convictus. Intuitu autem carcerationis praemissae cum idem Fabianich ad metropolitam appellasset, neque ei extradare voluissent processum, episcopus sub juramento negavit incarcerationem, et satisfactionem sibi ex

sed provisionis foret regulatae reipublicae, adeoque mere temporalis, nec dispositioni Romani papae subjecta. Aliud item in causa matrimoniali cujusdam divitis foeminae Protestantis, quae pactata ea lege et coram fidei dignitate conscripta sic cum marito contraxerat, ut, si stante secum matrimonio adulterii convinceretur, initum matrimonium ipso facto nullum sit et cuivis ad alia vota transire liceat. Adulterium secutum est, ipsa vi contractus desponsavit alium. Enata quaestio de valore et validitate conditionis appositae. Plurimi pro non adjecta habendam sustinuerunt non

in causa matrimoniali cujusdam divitis foeminae Protestantis, quae pactata ea lege et coram fidei dignitate conscripta sic cum marito contraxerat, ut, si stante secum matrimonio adulterii convinceretur, initum matrimonium ipso facto nullum sit et cuivis ad alia vota transire liceat. Adulterium secutum est, ipsa vi contractus desponsavit alium. Enata quaestio de valore et validitate conditionis appositae. Plurimi pro non adjecta habendam sustinuerunt non defuere tamen, qui nullum esse matrimonium tuerentur ex juris illa regula: contractus contrahentibus legem ponere, et quae

ancillam Krajachichii, sed ab eo dimissam, quod foetum gereret, suis modis disposuit, ut loqueretur, se ex eodem Krajachich suscepisse; ipsique formavit instantiam ac, per alteram Szalle descriptam, sibi qua judici fecit praesentari. Hac magistratui exhibita cum ea exaggeratione, quod ad evitandam adulterii poenam praemissas denunciationis Krajachichius fecisset, tum ad foeminam complicem audiendam senatorem omnino illiteratum et rudem Sztrossich, adjuncto ei assessore Maczan latine et germanice gnaro, (illa enim Germana fuerat), ut ejus confessio pro inquisitione

supremi comitis comitatus Zagrabiensis Joannis Jursich directorium, sub spe obtinendi per eum notariatus civitatis, annue 500 fl. inferentis, adeo in partes suas traxit Szallius, ut idem Blasekovich qua comitatus fiscalis, imposita Jursichio justitiae larva, eundem Krajachich qua reum adulterii ad poenam recipiendam vocarit, actione nec in rumore neque ullis praecedaneis inquisitionihus firmata, talemque actionem Szalle Viennam atque (ad) Posoniensem cameram illico expedivit. Adjunctus actioni fuerat dominus Mathias Plovanich, aeque innocens, ast unice ad tegendam malitiam

Blasekovichium de privatis injuriis a se vindicandis inviari ad legalitatem oportere, se autem ab occasionibus malis vitandis bene instructum esse, relata hac responsione comitatui ab exmisso vicejudlium, Krajachichius per non defendit ex contumacia tam in hoc processu violatae sedis, quam et alio adulterii est convictus, ordinataque illi executio. Sane hoc actu Jursichius apud omnes, cumprimis comitem banum, a praeconcepta de se amoris justitiae et cujusvis passionis nota cecidit, amplissimeque descriptus aulae exstitit, quem promovisset; credebantque multi vel deponendum, vel debilitati

civilis. Et Szallius absens suis effecit modis, ut ipse confirmaretur in judicis officio causa protectionis magistratualium, Krajachich vero ab officio notarii decederet, successore dato Michaele Blasekovich, qui, apertus Krajachichii inimicus, eidem pro suo genio ubivis maledicebat, erectamque adulterii contra illum et Plovanich actionem post absolutionem contumaciae prosecutus est, eam testimonio alio probare nequiens, quam data mulieris illius ad Szallium instantia et Strossichii testimonio, quod, dum exmissus cum Maczan fuisset, adulterium non negasset. Hinc per comitatum convictus

eidem pro suo genio ubivis maledicebat, erectamque adulterii contra illum et Plovanich actionem post absolutionem contumaciae prosecutus est, eam testimonio alio probare nequiens, quam data mulieris illius ad Szallium instantia et Strossichii testimonio, quod, dum exmissus cum Maczan fuisset, adulterium non negasset. Hinc per comitatum convictus iterum fuit Krajachich ac Mathias Plovanich, anno sequente 1760 uterque in tabula banali absolutus, non sine monitorio comitatus, ut legalius judicaret. Frater meus Christophorus Kerchelich, quamvis in restauratione anni hujus in suo

de quo supra, incentore uxor consiliarii et reffendarii Koller, Theresia nomine, alias medici cujusdam filia, et per quam Koller amplius 80 milibus fl. crevit, erupit in publicum palamque cum tot matronis insignibus, ut comitissa Kolonich, cantatricibus item ac saltatricibus adulteriorum accusare incepit, atque in Viennensi consistorio divortium postulare. Verum Kollerius medio cancellarii Palffi tum et ipse reginae persvadent, Kollerianam delirare deliriisque ac stultitia: esse miseram, ob quod ipsa comprehensa Posonium ad moniales occludenda exmittitur, ubi

anno hoc publici facti tot scandalosissimi actus, celebres ad modum ac memorandi, uti Joannis Galiuff, qui uxorem domini Czvetanovich, natam Jagussich Annam, pro publica notoriaque concubina habuit, scandalo tacendo potius, quam scribendo. Ac licet comitatus Varasdinensis actione fiscali contra adulterum procederet, complex autem adultera a marito criminaliter premeretur, clero tacente et huic vitae favente, res evanuit; ut his visis uxor Joannis Galliuff, nata Magdalena Suvich, divortium postulans ambiguasque recipiens sententias, demum convenerit cum marito victura pro lubitu; Mathias

actus, celebres ad modum ac memorandi, uti Joannis Galiuff, qui uxorem domini Czvetanovich, natam Jagussich Annam, pro publica notoriaque concubina habuit, scandalo tacendo potius, quam scribendo. Ac licet comitatus Varasdinensis actione fiscali contra adulterum procederet, complex autem adultera a marito criminaliter premeretur, clero tacente et huic vitae favente, res evanuit; ut his visis uxor Joannis Galliuff, nata Magdalena Suvich, divortium postulans ambiguasque recipiens sententias, demum convenerit cum marito victura pro lubitu; Mathias aeque Augustich impune adulteram

complex autem adultera a marito criminaliter premeretur, clero tacente et huic vitae favente, res evanuit; ut his visis uxor Joannis Galliuff, nata Magdalena Suvich, divortium postulans ambiguasque recipiens sententias, demum convenerit cum marito victura pro lubitu; Mathias aeque Augustich impune adulteram servat concubinam ab annis pluribus 1 i ½ redka prekrižano. Innumera sunt alia, ut Pochuch, Hudoben, hujusque uxor | totque alii ex

tormentis se subjecerit, cfuae cura praefectorum Erdoedianorum foret ordinaria, ut tertius numeraretur praefectus Erdoedianus, sub cura carnificis mortuus. Alii interpraetati sunt fatum hoc Schitaroczii ob primam uxorem, pro qua praetendebatur uxoricidii reus, dum eum ob adulteria argueret; quidquid sit, judicia Dei abyssus multa. (Antonius Jankovich mortuus.) Mortuus etiam Septembri mense est dominus Antonius Jankovich in bonis suis Hungariae, consiliarius apostolicae Majestatis et assessor banalis tabulae

injuriis inquisivit, factave cum incarcerato confrontatione, ex acceptis ab episcopo pecuniis, quas provisor apud Michaelem Marsich civem capitularem depositas habuit, plebs exsolvebatur, ne lamentandi sit occasio, estque exsoluta in 4 prope milibus. Accusabatur provisor reus concubinariorum adulteriorum cum duabus ibi foeminis aeque incarceratis, praeterea promiscuorum adulteriorum et homicidii parochi Topuszkensis Merzljak vocati acceptique sui aeris, quae Deo relicta sunto. Cum provisore transactum est, cessis episcopo iis, quae ab eo acceperat, depositisque promissis 8 milibus fl.,

episcopo pecuniis, quas provisor apud Michaelem Marsich civem capitularem depositas habuit, plebs exsolvebatur, ne lamentandi sit occasio, estque exsoluta in 4 prope milibus. Accusabatur provisor reus concubinariorum adulteriorum cum duabus ibi foeminis aeque incarceratis, praeterea promiscuorum adulteriorum et homicidii parochi Topuszkensis Merzljak vocati acceptique sui aeris, quae Deo relicta sunto. Cum provisore transactum est, cessis episcopo iis, quae ab eo acceperat, depositisque promissis 8 milibus fl., assumptoque sub juramento silentio, de nescio quibus nec loquendis nec

voculae, sed ne tota quidem tua industria evincet; nam quod falsas viarum ambages pravosque illos modos insectaris, id ego non esse huius quam defendo politicae semper existimavi; germanam quippe genuinamque, non quae doctorum vitiis sit adulterata, politicam defendo, quae fraudes eas nunquam praecipiet. At, inquies, Mazarinus, qui praecipuus eius auctor habetur, huiusmodi tradidit? Facete tu quidem in illum; at minus fortasse vere in illum es invectus, quem cum hominem fuisse optimum, tum alterum

praesentaneam earum abolitionem proponere, maluit indirecta hac via proprietarios ab earum cultura sensim avocare. Articulus VIII. De praecavenda vinorum Tokayensium adulteratione. § 27. Consilium Locumtenentiale omnia, quae in promontorio Tokayensi vigent, statuta sibi referri faciat, eadem expendat, auditoque et Comitatu Zempliniensi, et magistris montium, et ipsis

Locumtenentiale omnia, quae in promontorio Tokayensi vigent, statuta sibi referri faciat, eadem expendat, auditoque et Comitatu Zempliniensi, et magistris montium, et ipsis potioribus vinearum Tokayensium possessoribus, Projectum elaboret, qualiter damnosa vinorum horum adulteratio praecaveri possit, illudque in Comitiis referat. Motivum. Damnosam vinorum Tokayensium adulterationem magis magisque invalescere adeoque malo huic remedium adferendum esse nemo dubitat. Ad hoc autem praestandum non tantum

et magistris montium, et ipsis potioribus vinearum Tokayensium possessoribus, Projectum elaboret, qualiter damnosa vinorum horum adulteratio praecaveri possit, illudque in Comitiis referat. Motivum. Damnosam vinorum Tokayensium adulterationem magis magisque invalescere adeoque malo huic remedium adferendum esse nemo dubitat. Ad hoc autem praestandum non tantum concernentem comitatum, sed alios etiam, qui plurimas notitias locales habent, audiendos esse suapte constat. Jam quidem Articulo

magisque invalescere adeoque malo huic remedium adferendum esse nemo dubitat. Ad hoc autem praestandum non tantum concernentem comitatum, sed alios etiam, qui plurimas notitias locales habent, audiendos esse suapte constat. Jam quidem Articulo 118. 1723. adulteratores praestantiorum vinorum in ejus amissione convincendi statuuntur: verum sola hac dispositione malum hoc sufficienter non impeditur. Inter communicata Deputationi acta invenit illa quidem protocollum celebratae ante

complures fundatas reflexiones continet; totum tamen objectum non exhaurit, quod tamen, ut propositus finis obtineatur, prorsus necessum est, neque potest objectum hoc per solam administrationem publicam superari, ubi enim de stabiliendis, ad praecavendam adulterationem cautelis actum fuerit, talia se impedimenta evolvent, quae nonnisi lege publica removeri possunt. Quodsi vel de aequali vasculorum mensura, observanda, vel de stigmate aliquo stabiliendo actum fuerit, jam ad id observandum Domini terrestres nonnisi per

1180   Sublatos simili, et pendentes gutture fracto
1181  Dicat idem patrâsse scelus, furesque fuisse,
1182  Fallitur interdum; letho quia plectier ipso,
1183  Si quis perjurus quoque sit, vel si quis adulter,
1184  Possit, et innocuum qui civem occiderit, et qui
1185   Prodere tentarit patriam, aut incendere templa,
1186  Contemptor Superûm, justique eversor, et aequi.

docenti
2202  Scilicet et factis, et corpore, flexile fiat
2203  Ut sic ingenium, culturaeque artibus aptum:
2204  Blanditiis facile esse animos fregisse feroces.
2205   Crimen adulterium est, et dedecus; est ubi neutrum
2206  Credatur tamen; hospitibus praebere domumque,
2207  Consortemque thori gaudent. Sunt gaudia tantùm
2208  Qui Veneris norûnt incestae, vulgivagaeve.

vis effera cedit
376  Ingenio, celeremque folet praevertere tardus.
377  En et Vulcanus claudo vestigia gressu
378  Tarda movens superis celerem magis omnibus unum
379  Deprendit Martem, mulctamque exsolvet adulter.
380  Haec divi alternis. post et formosus Apollo 380
381  Mercurio: fare o, dixit, Jove nate, subires
382  Vincula num captus, tecum si Cуpris adesset?
383  Cui volucer laeto subridens nuncius

conductoribus, et eorum fautoribus. (4tae) 9-o De correspondentia ad exteras provincias, praesertim Romam. (4tae) 10-o De haereditatibus in exteris provinciis adeundis. (4tae) 11-o De re monetaria, seu de earum devalvatione, eductione, et adulteratione. (4tae) 12-o Negotia turmae praetorianae. (4tae) 13-o Negotia domus fiduciariae. (4tae) 14-o Negotia domus correctoriae. C.1.I,14 post titulum 14. deleti duo

fabricarum D.II,28 fabricarum] fabricurarum et manufacturarum et iis promovendis. (4tae) 29-o De promovendo pecorum quaestu. (4tae) 30-o De promovendo vini quaestu et praecavenda, praesertim praestantiorum, adulteratione. (4tae) 31-o De vini ex Austria vel vicissim inductione. (4tae) 32-o De distractione aluminis et promovendis eius fabricis. (4tae) 33-o De pretio et inductione aromatum. (4tae) 34-o De

Manilius ait; ubi ita de Hesiodo: Quin etiam ruris cultus legesque sacravit Militiamque soli: quod colles Bacchus amaret, Quod foecunda Ceres campos, quod Pallas utrumque, Atque arbusta vagis essent quod adultera pomis; Sylvarumque deos, sacrataque numina nymphas, Pacis opus, magnas naturae condit in usus. Nam ex his versibus apparet manifeste Hesiodum egisse et de arborum plantatione ac insitione, et de soli

locum habere non potest (d). 27 Tandem post 100 a suscepto per S. Stephanum regimine annos primus patri suo immediate successit Colomannus, huic vero filius ejus Stephanus II. 28 Hoc improli decedente, cum Borichium Colomanni filium ex adulterio natum fuisse nunquam jure evictum fuerit, si fixus fuisset successionis ordo, hic, uti complures e natione contendebant, regno admoveri debebat. 29 Visum est potius Belae II, etsi caeco, Lamperti, S. Ladislai fratris, ex filio Almo nepoti regnum

haerede regni declaretur, Albae vero Regali, licet primo bimulus, coronetur (b). 2 Uladislaus pro infante filio ipse sacramentum dixit, insuper solennem nomine ejusdem filii extradedit capitulationem, qua in persona ejus promittit quod, ut primum ad adultem pervenerit aetatem, novam de observandis legibus, statuum praerogativis, et constitutione regni elargiturus sit assecurationem consentitque ne eidem exercitium regiae potestatis tamdiu admittatur donec assecurationem hanc fuerit elargitus (c). 3 Debuit

art. 74 sufferebantur nociva telonia eorumque tariffae regulabantur; art. 15 ius praeemptionis dominorum terrestrium ad propriam tantum necessitatem restringebatur; pecorum quaestus per art. 119 liber declarabatur; vini vero libera in exteras ditiones eductio urgebatur art. 78; et ne haec per adulterationem pretium amittant, in eorum vitiatores poena statuebatur art. 118, qui deinde per art. 12. 1729. magis adhuc explanatur. Ipsa vectigalis tricesimalis elaboratio primum Tabulae Regiae 1715. art. 91 §. 65, dein Consilio locumtenentiali, cum interventu cameraticorum commissariorum

inter descendentes Alberti ducis Bavariae et Ferdinandi Primi; hic enim Albertus habuit Annam filiam Ferdinandi; hinc fecerint pactum quod si nulli legitimi Ferdinandi adfuerit haeredes, succedant Bavari; sed Maria Theresia fuit legitima proles, ergo etc.; sed Bavari adulterarunt hanc vocem ehelich (legitima) et scripserunt männlich (mascula proles); colludebat Bavarus cum aliis principibus, maxime cum aula Gallica, quae ceteroquin semper fuit aemula Austriacorum; actum fuisset hinc certe de monarchia Theresiae, nisi Hungari, semper fidi et

vi cuius successionem in ipsa Portugallia detulit ad domum Henrici; non enim habuit filium, sed filiam Beatricem; hanc ergo desponsavit Iohanni filio Henrici, et sic, ut Portugallia devolvatur ad haeredes Iohannis et Beatricis; sed Beatrix fuit ex adulterio nata, uti scimus, ex uxore Kunhai; interim tamen contractus coaluit; hic tractatus dein diuturno bello dedit ansam; Ferdinandus anno '383. decessit, et sic Bourgundica stirps extincta est; ei successit stirps Iohannis Noti, usque 1580. annum.

Arragonica cum qua 20 annis vixit, et genuit Mariam cum ea; divortium cum ea fecit; haec usque '536-tum annum vixit. 4 2-a eius uxor fuit Anna Bolenna, haec filiam Elisabetham ei genuit, cum hac ab anno '32. usque '36. vixit, quo eam decapitari curavit, adulterii accusatam. 5 3-a eius uxor fuit Iohanna Sejmuria, haec Eduardum ei genuit, et enixo eo eodem anno decessit '537-o. 6 4-a fuit Anna Clivia, Ioannis 3-ii ducis Clivensis filia, hanc anno '40. duxit, sed paulo post eam remisit, ut

anno decessit '537-o. 6 4-a fuit Anna Clivia, Ioannis 3-ii ducis Clivensis filia, hanc anno '40. duxit, sed paulo post eam remisit, ut fertur intactam, ob corporis vitium. 7 5-a fuit Chatarina Hovarda, Edmundi ducis Nordfolci filia, hanc adulterii accusatam, cum eam nauseasset, capite plecti curavit; post hanc 6-tam duxit Chatarinam Baar, Ioannis Nevils comitis Latimir filiam; haec eum supervixit, quae post eius mortem Seimurio duci nupsit; prouti odebat matres, ita odium in liberos eorum derivavit, hinc Mariam et

licet obscoenum, quamvis parvum, atque pusillum,
3.96.2   Quodque solet vulgus, Galla, putare nihil.
3.96.3  Urit ubi miserum pectus vesana libido,
3.96.4   Tacta saepe manu confit adulterium;
3.96.5  Confit saepe oculo penitus latet, ut tamen omnes
3.96.6   Fallat, non minus est, heu, grave flagitium.

jam non calidus vernanti corpore sanguis,
5.115.4   Sed mera frigidulum nequitia extimulat,
5.115.5  Ut malus ingenuas pergat corrumpere nuptas,
5.115.6   Et saltem verbis patret adulteria.
5.115.7  Haec tu posse pati quemquam rere, improbe: justum
5.115.8   Nec metuis cano convicium capiti? 116. Ad

in scena foedos modo saltat amores,
5.285.2   Hoc uno est actor mirus et in genere,
5.285.3  Quem possit, fateor, meretrix laudare proterva,
5.285.4   Moechus et obscoenis notus adulteriis.
5.285.5  Romae pars melior spernitque, oditque, pudorem
5.285.6   Turpi etiam a mimo poscit et ingenuum,
5.285.7  Nec quaerit, deceat quas illum ostendere, sed quas

tibi hunc multo medias torrere medullas,
5.445.4   Urere et assidua mollia corda face.
5.445.5  Flagitium pulchris praetexis, Gellia, verbis,
5.445.6   Atque mero phaleras addis adulterio.
5.445.7  Nil opus est ambage ista. Dic, Gellia, vere:
5.445.8   Me vincit, perdit me mea nequitia. 446. Ad

13. Tumulus Clytemnestrae.
6.13.1  Terra Clytemnestram tegit haec. Agamemnona, Oresten
6.13.2   Alto quae horrende sub tumulo exululat;
6.13.3  Incestatque locum; crudelis adultera, nati
6.13.4   Mactari dextra vindice digna parens. 14. Tumulus Agamemnonis.
6.14.1  Atrides jacet hic major, quem saevior

videtur,
Improbitate adeo, pravorum et amore scelesto,
Multa licet toties multi et foedissima peccent
Nec magis improbitas vitiis nos praegravat, audax
Quod fur est Verres, homicida Cethegus, adulter
Clodius, expilatque Deûm quod fana sacerdos;
Quam quia non alias ullo umquam crassior aevo
Stultitia incubuit domitum bacchata per orbem,
Pinguiaque ignavo diffudit regna veterno.

1.1.21  Multa licet toties multi, et foedissima peccent:
1.1.22  Nec magis improbitas vitiis nos praegravat, audax
1.1.23  Quod fur est Verres, homicida Cethegus, adulter
1.1.24  Clodius, expilatque Deum quod fana Sacerdos,
1.1.25  Quam quia, non alias ullo umquam crassior aevo,
1.1.26  Stultitia incubuit domitum bacchata per orbem,

animo vitae praecepta futurae,
1.2.54  Historias turpes, quibus aut patre nata relicto
1.2.55  Furtivam ob venerem moechum comitata profugit,
1.2.56  Sive viro fraudes innectit adultera conjux.
1.2.57  Has mirata artes discit peccare, cupitque:
1.2.58  Et doctae famam venatur, seque legendo.
1.2.59  Enecat, ut vulgo dicatur, Lectitat Iris!

Bibliographia locorum inventorum

Pavlović, Pavao (1347-1416) [1371], Memoriale, versio electronica (), Verborum 12550, Ed. Ferdo Šišić [genre: prosa oratio - chronica] [word count] [paulopmemoriale].

Jan Panonije (1434-1472) [1447], Epigrammata et elegiae, versio electronica (, Italia; Hungaria), 5735 versus, verborum 37748, Ed. Sándor Kovács [genre: poesis - epigramma; poesis - elegia; poesis - carmen] [word count] [ianpanepigreleg].

Nikola Modruški (c. 1427-1480) [1463], Nauicula Petri, versio electronica (), Verborum 6607, Ed. Luka Špoljarić [genre: prosa - tractatus; prosa - epistula] [word count] [modrnnavic].

Nikola Modruški (c. 1427-1480) [1465], De consolatione liber, versio electronica (, Italija), Verborum 79291, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [modrncons].

Marulić, Marko (1450-1524) [1480], Repertorium, versio electronica (), Verborum 315700, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - loci communes] [word count] [marulmarrepert].

Crijević, Ilija (1463-1520) [1484], Carmina e cod. Vat. lat. 1678, versio electronica (, Dubrovnik), 7675 versus, verborum 46525, Ed. Darko Novaković [genre: poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - lyrica; poesis - epica] [word count] [crijevicarm1678].

Bunić, Jakov (1469-1534) [1490], De raptu Cerberi, editio electronica (, Dubrovnik), 1034 versus, verborum 6750, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjder].

Gundulić, Fran Lucijan; Crijević, Ilija (1451/2-1505; 1463-1520) [1490], Baptistinus, versio electronica (, Dubrovnik), 13 versus, verborum 3401, Ed. Dora Ivanišević Petra Šoštarić [genre: prosa oratio - novella; poesis - epigramma] [word count] [gondolflbapt].

Marulić, Marko (1450-1524) [1496], De institutione bene vivendi per exempla sanctorum, versio electronica (, Split), Verborum 186963, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarinst].

Božićević Natalis, Frano (1469-1562) [1497], Francisci Natalis Carmina, versio electronica (), 3135 versus, verborum 19055, Ed. Miroslav Marcovich [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [natalisfcarmina].

Pucić, Karlo (1458-1522) [1499], Elegiarum libellus de laudibus Gnese puellae, versio electronica (, Dubrovnik), Versus 194, verborum 1177, Ed. Đuro Körbler [genre: poesis - elegia; poesis - carmen; poesis - cyclus] [word count] [pucicklibellus].

Niger, Toma [1502], Divina electio ac tempestiva creatio serenissimi principis Veneti Leonardi Lauretani cum pronostico sui invictissimi principatus, versio electronica (), 429 versus, verborum 2723, Ed. Giuseppe Praga Neven Jovanović [genre: poesis - elegia; poesis - panegyris; poesis - epigramma] [word count] [nigertdivin].

Marulić, Marko (1450-1524) [1503], In epigrammata priscorum commentarius (), Verborum 25316, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - commentarius] [word count] [marulmarinepigr].

Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1509], Solimaidos libri III, versio electronica (), 1154 versus, verborum 9287, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; poesis - carmen; prosa - epistula - praefatio] [word count] [severitanipsolimaidos].

Marulić, Marko (1450-1524) [1510], Dauidias, versio electronica (), 6765 versus, verborum 45407, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica] [word count] [marulmardauid].

Marulić, Marko (1450-1524) [1516], Evangelistarium, versio electronica (), Verborum 155872, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmareuang].

Marulić, Marko (1450-1524) [1517], Catulli carminis epitomae, versio electronica (), Verborum 1474, Ed. Bratislav Lučin [genre: prosa oratio - epitome] [word count] [marulmarcatull].

Marulić, Marko (1450-1524) [1517], De Veteris instrumenti uiris illustribus, versio electronica (), Verborum 29840, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - vita] [word count] [marulmarvirill].

Marulić, Marko (1450-1524) [1519], De humilitate, versio electronica (), Verborum 81625, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmarhumil].

Marulić, Marko (1450-1524) [1519], Dialogvs de Hercule a Christicolis superato, versio electronica (), Verborum 8236, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [marulmardial].

Marulić, Marko (1450-1524) [1520], De ultimo Christi iudicio sermo, versio electronica (), Verborum 16879, Ed. Branimir Glavičić [genre: prosa oratio - sermo] [word count] [marulmarultiudic].

Crijević Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522], Commentarii de temporibus suis, versio electronica (), Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, Ed. Vladimir Rezar [genre: prosa oratio - historia] [word count] [tuberocomm].

Marulić, Marko (1450-1524) [1522], Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica (), Verborum 5871, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - expositio] [word count] [marulmartrop].

Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1522], Feretreidos libri tres, versio electronica (), 807 versus, verborum 8510, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [severitanipferetr].

Bunić, Jakov; Cortonus de Vtino Minorita, Bernardinus; Petrus Galatinus; Colonna Galatino, Pietro (1469-1534; m. post 1539.) [1526], De vita et gestis Christi, versio electronica (), 10155 versus; verborum 68245, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica] [word count] [bunicjvgc].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1527], Dialogus Sylla, versio electronica. (), Verborum 15372, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [andreisfsylla].

Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], De morte Christi, versio electronica (, Dubrovnik), 8402 versus, verborum 61948, Ed. Vladimir Rezar [genre: poesis - epica] [word count] [benesaddmc].

Beneša, Damjan (1476-1539) [1534], Epistulae ad principes, versio electronica (, Dubrovnik), , 1867 verborum, Ed. Vlado Rezar [genre: prosa - epistula] [word count] [benesadepistulae].

Đurđević, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545], De Afflictione, Tam Captivorum Quam Etiam Sub Turcae tributo viventium Christianorum : cum figuris res clarè exprimentibus ; Similiter de Ritu, deque Caeremoniis domi, militiaeque ab ea gente usurpatis ; Additis nonnullis lectu dignis, linguarum Sclavonicae & Turcicae, cum interpretatione Latina, libellus (, Leuwen), Ed. Đurđević, Bartul [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [word count] [djurdjevicbafflictio].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1563], Ad Paulum, versio electronica (, Ferrara), Verborum 3486, versus 526, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epistula; poesis - epigramma] [word count] [didacusppaul].

Rozanović, Antun (1524-1594?) [1571], Vauzalis sive Occhialinus Algerii Prorex, Corcyram Melaenam terra marique oppugnat nec expugnat, versio electronica (), 15122 verborum, 255 versus, Ed. Nives Pantar [genre: prosa oratio - historia; poesis - ode] [word count] [rozanavauz.xml].

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis1].

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].

Petrić, Frane (1529-1597) [1591], Zoroaster et eius CCCXX oracula Chaldaica Latine reddita, versio electronica (, Ferrara), Verborum 7671, Ed. Erna Banić-Pajnić [genre: prosa oratio - tractatus; prosa oratio - versio] [word count] [petricfzoroaster].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1596], Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica (), versus 5366, verborum 40443, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [word count] [didacuspcato].

Getaldić, Marin (1566-1626) [1603], Promotus Archimedes seu De variis corporum generibus gravitate et magnitudine comparatis, versio electronica (), Verborum 19625, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus] [word count] [getaldimpromo].

Kitonić, Ivan (1561-1619) [1619], Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica (), 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [kitonidirmeth].

Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1686], Thieneidos libri sex, versio electronica (), 5415 versus, verborum 33672, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [vicickthien].

Rogačić, Benedikt (1646–1719) [1690], Euthymia sive De tranquilitate animi. Carmen didascalicum, versio electronica (), 8211 versus, verborum 111.074 [genre: poesis - epica; prosa - praefatio; prosa - summa] [word count] [rogacicbeuthym].

Vičić, Kajetan (?-ante 1700) [1700], Jesseidos libri XII, editio electronica (), 13523 versus, verborum 84448, Ed. Gorana Stepanić [genre: poesis - epica] [word count] [viciccjess].

Krčelić, Baltazar Adam (1715-1778) [1748], Annuae 1748-1767,versio electronica (, Zagreb), Verborum 244601, Ed. Tadija Smičiklas [genre: prosa oratio - historia] [word count] [krcelicbann].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1749], Operum omnium tomus I, versio electronica (), Verborum 68552, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - dialogus] [word count] [skrl1].

Stay, Benedikt (1714-1801) [1755], Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica (, Rim), 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [word count] [staybphilrec].

Homerus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1777], Homeri Odyssea Latinis versibus expressa, versio electronica (), 13633 versus, verborum 95,658, Ed. Petra Šoštarić [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; poesis - argumentum; prosa - paratextus; prosa - epistula] [word count] [zamagnabodyssea].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1782], Operum omnium tomus II, versio electronica (), Verborum 46753, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl2].

Hesiodus; Zamanja, Bernard (1735-1820) [1785], Hesiodi Ascraei opera, versio electronica (), 2747 versus, verborum 58425 [genre: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; prosa - epistula; prosa - commentarius] [word count] [zamagnabhesiod].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1790], Operum omnium tomus III, versio electronica (), Verborum 71764, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl3].

Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1791], Descriptio physico-politicae situationis Regni Hungariae, editio electronica (), Verborum 26295, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [skerlendesc].

Barić, Adam Adalbert (1742-1813) [1792], Statistica Europae, versio electronica (), Verborum 91598, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [baricastat].

Kunić, Rajmund (1719-1794) [1794], Epigrammata, versio electronica (), 20870 versus, verborum 170058, Ed. Irena Bratičević [genre: poesis - epigramma] [word count] [kunicrepigr].

Rastić, Džono; Appendini, Franjo Marija; Zamanja, Marija; Zamanja, Bernard; Ferić, Đuro; Appendini, Urban (1755-1814; 1768-1837) [1816], Carmina, versio electronica (), Versus 6583, verborum 46647, Ed. Neven Jovanović [genre: poesis - satura; poesis - elegia; poesis - epistula; poesis - carmen] [word count] [rasticdzc].

Retrieve all occurrences

Click here for a KWIC Report